Pobierz PDF

towarzystwa naukowe
Piel. Zdr. Publ. 2012, 2, 2, 161–164
ISSN 2082-9876
© Copyright by Wroclaw Medical University
Dorota Kilańska
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie
Polish Nurses Association
Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego
Executive Committee Member of European Federation of Nurses Associations (EFN)
Członek Rady Narodowych Reprezentantów Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (CNR ICN)
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie powstało
55 lat temu – w styczniu 1957 r. po wielu latach
zabiegów o reaktywowanie/powołanie organizacji zawodowej. Pierwsze wzmianki pochodzą
z 23 sierpnia 1956 r., kiedy Komitet Organizacyjny
Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego w osobie Haliny Stefańskiej (ZG PCK) otrzymał zgodę
Prezesa Rady Ministrów na powstanie Polskiego
Towarzystwa Pielęgniarskiego1. W dniach 8–9
stycznia – odbył się założycielski Krajowy Zjazd,
który zatwierdził strukturę organizacyjną, władze
i program działania Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego (PTP), będącego kontynuatorem idei
Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych (PSPZ).
Powołanie pierwszej, w powojennej historii,
organizacji pielęgniarskiej stało się szansą na reprezentowanie środowiska przez niezależną organizację. Było to jedyne możliwe w tych czasach
rozwiązanie, które pozwoliło pielęgniarkom działać na rzecz środowiska zawodowego pielęgniarek
zaangażowanych kiedyś w działalność PSPZ. Reaktywacja tej organizacji po II wojnie światowej stała
się niemożliwa.
Pierwszą przewodniczącą Zarządu Głównego została Halina Stefańska. Obecnie PTP funkcjonuje w innych warunkach politycznych i ekonomicznych. Determinują one zakres i metody
działania Towarzystwa. Problemami socjalnymi
i materialnymi pielęgniarek i położnych zajęły się
związki zawodowe. PTP pełni rolę opiniotwórczą
i doradczą. Jednym z pierwszych zadań było podjęcie następujących działań: znowelizowanie usta http://www.ptp.na1.pl/pliki/Archiwum_foto/ARCH_
zezwolenie_powstania.jpg, dostęp 20 kwietnia 2012 r.
1
wy o zawodzie pielęgniarki (stało się to możliwe
dopiero w latach 90.), utworzenie w Ministerstwie
Zdrowia samodzielnej jednostki odpowiedzialnej
za prowadzenie polityki pielęgniarskiej (1981 r.),
umożliwienie pielęgniarkom kształcenia na poziomie akademickim (pierwszy wydział w 1966 r.
w Lublinie), dbałość o etykę zawodową (pierwsze
wytyczne zatwierdzone przez MZ). Celem wspólnym obydwu organizacji, tj. PSPZ i PTP jest stałe
dążenie do podnoszenia rangi zawodu.
PTP jest organizacją profesjonalną, której celem jest wprowadzanie innowacji w pielęgniarstwie, m.in. przez realizację projektów związanych
z tworzeniem nowych ról w pielęgniarstwie i bezpiecznym środowiskiem pracy, e-zdrowiem, kreowaniem świadomości w związku z używaniem
falsyfikatów produktów medycznych, leków oraz
kreowaniem edukacyjnej roli pielęgniarki, zapobieganiem chorobom niezakaźnym, a także budowaniem pozytywnego wizerunku zawodu w mediach. PTP jest jedynym w Polsce towarzystwem
naukowym zrzeszającym pielęgniarki o różnych
specjalnościach. Jako organizacja pożytku publicznego (OPP) realizuje działania na rzecz środowis­
ka pielęgniarskiego, zachęcając do kształcenia usta­
wicznego.
Jak wspomniano, PTP jako organizacja kontynuuje działalność Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych (PSPZ), które powstało
przed II wojną światową, a okoliczności powojenne uniemożliwiły jego odtworzenie. Założycielki
PSPZ wywodziły się spośród absolwentek pierwszych szkół pielęgniarstwa w Polsce. Funkcje przewodniczących pełniły kolejno:
–– Halina Stefańska 1957–1961,
–– Anna Sokołowska-Winiarska 1961–1966,
162
–– Stanisława Kierzkowska 1966–1969,
–– Irena Stefaniakowa 1969–1976,
–– Zofia Muszkowa 1976–1983,
–– Gabriela Rózga 1983–1987,
–– Irena Kosobudzka 1987–1990,
–– Danuta Lamparska 1990–1992,
–– Anna Kapała 1992–1993,
–– Krystyna Wolska-Lipiec 1993–2002,
–– Elżbieta Baum-Chróścicka 2002–2005,
–– Dorota Kilańska 2005–2009, 2009–2012 r.
prezes ZG PTP.
Znaczące dla polskiego pielęgniarstwa było re­
prezentowanie PTP w strukturach międzynarodo­
wych, m.in. w Światowej Organizacji Zdrowia,
gdzie w latach 1964–1980 pracowały: Anna Ginalska, Rachela Hutner, Jadwiga Iżycka, Maria Barbara
Jezierska, Halina Stefańska, Irena Szarkowska, Marianna Wiśniewska, Stefania Hoch, Jolanta Górajek-Jóźwik, od 2005 r. PTP ZG reprezentuje Aleksandra Gaworska-Krzemińska. Koleżanki pełniły
odpowiedzialne funkcje ekspertów, konsultantów,
doradców, nauczycieli w krajach rozwijających się.
Brały czynny udział w konferencjach, seminariach
organizowanych przez Światową Organizację Zdrowia. Kontakty te zaowocowały wieloma zmianami
w całym kraju.
Wśród działań, które przez wiele lat były marką PTP są m.in. olimpiady dla pielęgniarek i położnych, które realizowano na zlecenie i we współpracy z ministerstwem Zdrowia i Opieki Społecznej,
a w ostatnich latach współpracując z Ministerstwem Edukacji Narodowej. Od 1966 r. przeprowadzono i zorganizowano 37 edycji Olimpiady
Pielęgniarstwa i 23 edycje Olimpiady Położnych.
Działalność tę zakończono w 2002 r. Olimpiady
przyczyniały się w istotny sposób do promowania
idei pielęgniarstwa i położnictwa oraz do podnoszenia ich rangi w kraju. Ich kontynuacją są Ogólnopolskie Konkursy „Pielęgniarka Roku” prowadzone od 2005 r.
Celem Towarzystwa jest przede wszystkim
popularyzowanie zdobyczy naukowych z zakresu
pielęgniarstwa i nauk pokrewnych oraz kształtowanie postaw etycznych, wspieranie zawodowego
i naukowego rozwoju pielęgniarek i położnych,
prowadzenie badań naukowych i wdrażanie ich
wyników do praktyki pielęgniarskiej przez realizację różnych form kształcenia podyplomowego,
konkursy wiedzy, publikacje naukowe i wydawanie pierwszego własnego czasopisma „Problemy
Pielęgniarstwa”.
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie wspiera praktykę, kreuje kierunki badań naukowych,
podejmuje działania mające na celu budowanie
przyjaznego środowiska pracy dla bezpieczeństwa
personelu i pacjentów. Jest tłumaczem wielu publikacji ICN, które wspierają praktykę pielęgniarską.
D. Kilańska
Jako jedna z wielu organizacji pielęgniarskich
nadal jest jedyną, która zrzesza pielęgniarki różnych specjalności, a przynależność do PTP jest
dobrowolnym wyborem. Organizacja w ostatnich
latach zmieniła się wraz z otaczającą ją rzeczywistością, ale podejmuje wyzwania niezbędne do
budowania profesjonalnego pielęgniarstwa, korzystając z najlepszych praktyk światowych rozwija
projekty wspierające profesję, które dostarczają
narzędzi niezbędnych do rozwoju zawodu.
PTP zrzesza obecnie ponad 4000 pielęgniarek
i położnych różnych specjalności i od 1957 r. czynnie uczestniczy w rozwoju pielęgniarstwa w Polsce
i na świecie. W 2011 r. po raz pierwszy w historii polskiego pielęgniarstwa członkiem Executive
Commitee (Zarządu) Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Pielęgniarek (EFN) została prezes ZG
PTP – Dorota Kilańska. PTP reprezentuje polskie
pielęgniarki i jest członkiem m.in.: Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN) (nieustannie od
1925/1961), które zajmuje się współpracą i wymianą doświadczeń z instytucjami i organizacjami naukowymi w kraju i za granicą oraz EFN, pełniącej
zadania organizacji eksperckiej Komisji Europejskiej.
W 2011 r. ZG PTP przyjął projekt „Pielęgniarka zawód z przyszłością”, który opiera się na niżej
opisanych filarach.
Promocja zawodu
W 2009 r. PTP podjęło działania mające na
celu promowanie zawodu w celu zwiększenia zainteresowania zawodem. PTP wystąpiło m.in. do Departamentu Pielęgniarek i Położnych, na wniosek
którego Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych
przygotowała raport o stanie kadrowym w pielęgniarstwie. W 2010 r. wystąpiono do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego o wpisanie
pielęgniarstwa na listę kierunków zamawianych.
Departament Pielęgniarek i Położnych nadzoruje sprawy kierunku. PTP promuje zawód przez:
udział pielęgniarek w audycjach radiowych i telewizyjnych, konkurs „Pielęgniarka Roku”, konkurs
filmowy dla studentów pielęgniarstwa, udzielanie
porad na stronach internetowych i w czasopismach
ogólnodostępnych. Promocja to także model nienagannego ubioru kojarzonego przez opracowanie
munduru galowego.
Innym zagadnieniem związanym z promocją
zawodu pielęgniarki jest budowanie wizerunku
pielęgniarki edukatora, doradcy, rzecznika. Działanie to ma na celu pokazanie innej roli pielęgniarki jako osoby edukującej społeczeństwo z zakresu
zapobiegania chorobom niezakaźnym. W tym celu przygotowano projekt edukacyjny „Rozmawiaj
163
Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie
z pacjentem”, były prowadzone działania dotyczące przestrzegania zaleceń terapeutycznych i jest
przygotowywany wspólny projekt z Międzynarodową Radą Pielęgniarek (ICN).
Szpitale „Magnesy”.
Bezpieczna pielęgniarka
= bezpieczny pacjent
Szpitale „Magnesy” (Magnet Hospitals) to miejsca, w których tworzy się przyjazne warunki pracy
dla pracowników. Powoduje to, że ludzie chętnie podejmują tam pracę, a pacjenci są pewni, że
otrzymają wysokiej jakości opiekę. Truizmem jest
bowiem twierdzenie, że przyjazne środowisko pracy sprzyja satysfakcji z pracy, a satysfakcja z pracy
przekłada się dobrą pracę i zadowolenie pacjentów
z opieki. Działania Towarzystwa mają na celu m.in.
promowanie bezpiecznego środowiska pracy.
Jednym z pierwszych działań było przeprowadzenie badań wśród pielęgniarek (2008 r.),
następnie intensywna promocja wyników przez
m.in. przeprowadzenie kilkunastu wykładów oraz
publikacje. Towarzystwo promuje prace magisterskie, oceniające ten problem zawodowy. Kolejnym
krokiem będzie raport z badań, który finalizujemy.
Ważne działania to także kreowanie przyjaznego
środowiska pracy (PPE) m.in. przez działania na
poziomie Komisji Europejskiej i lobbowanie na
rzecz wprowadzenia dobrych rozwiązań do legislacji w Polsce. 19 kwietnia 2012 r. odbył się I Kongres Ekspozycji Zawodowej. Przyjazne środowisko
pracy to także wypracowanie modelu adaptacji
zawodowej przyjaznej pracownikom. PTP wydało wiele publikacji ICN, w których menedżerowie
w pielęgniarstwie znajdą porady, jak zarządzać
m.in. wielopokoleniowym personelem, prowadzić
mentoring w pielęgniarstwie, budować strategię
bezpiecznego środowiska pracy i ograniczać ryzyko zdarzeń niepożądanych.
Planowanie obsad pielęgniarskich to ważne
zagadnienie tego filaru, wyrażane przez stanowiska
Towarzystwa, udział w projektach, np. RN4CAST
i działania edukacyjne.
W wielu krajach ustalenie norm personelu
pielęgniarskiego przyczyniło się do zwiększenia
zainteresowania zawodem, a praca pielęgniarki
stała się lżejsza i łatwiejsza do wykonania.
Pielęgniarka
zaawansowanej praktyki
Towarzystwo uważa, że konieczne jest wprowadzenie zmian na drugim poziomie studiów
pielęgniarskich. Kształcenie to powinno być re-
alizowane w celu uzyskania tytułu zawodowego pielęgniarki zaawansowanej praktyki (APN).
Pielęgniarki kończące tę formę kształcenia otrzymają tytuł magistra ze specjalizacją w głównych
dziedzinach pielęgniarstwa, które określa się jako
strategiczne dla systemu ochrony zdrowia w Polsce. Wystąpiono m.in. do MZ o powołanie zespołu ekspertów, który pochyli się nad ścieżką zmian
w ramach kwalifikacji i wypracuje prawne ramy tej
roli. Trzeba mieć świadomość, że świat już od kilkudziesięciu lat nie kształci pielęgniarek ogólnych
na drugim poziomie studiów. To strata czasu,
środków i marnotrawstwo talentów.
Pielęgniarka APN to pielęgniarka naukowiec.
Promowanie prowadzenia badań naukowych
w praktyce klinicznej, by ją rozwijać, zmieniać i eliminować czynności, których nie ma potrzeby już
wykonywać, bo są nieskuteczne, to ważne zadanie
dla tego poziomu pielęgniarstwa. Powstanie słownika pojęć w pielęgniarstwie (ICNP®) jest pierwszym
krokiem na drodze do uznania pielęgniarstwa jako
nauki. Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie w 2012 r.
ustaliło kierunki badań naukowych w pielęgniarstwie
(U. ZG PTP nr 84/XV/2012 z 11.04.2012 r.), tj.:
–– innowacje w pielęgniarstwie klinicznym,
–– zarządzanie zasobami ludzkimi w pielęgniarstwie,
–– bezpieczeństwo opieki pielęgniarskiej,
–– jakość usług pielęgniarskich,
–– telepielęgniarstwo,
–– etyka zawodowa,
–– pielęgniarska opieka długoterminowa.
Zapobieganie chorobom
niezakaźnym (NCDs)
PTP jako organizacja pielęgniarska uczestniczy
w wielu inicjatywach mających na celu promowanie zdrowych zachowań zdrowotnych, m.in. przez
budowanie koalicji na rzecz zdrowia, promocję
pielęgniarek jako edukatorów, angażowanie się
w projekty międzynarodowe mające przygotować
pielęgniarki do roli trenerów z zakresu profilaktyki chorób nowotworowych, wspiera pielęgniarki
w dostarczaniu informacji i badań oraz projektów
edukacyjnych. Nawiązano współpracę ze specjalistycznymi organizacjami pielęgniarskimi, wspierając dążenia do zbudowania pozycji m.in. edukatora w diabetologii.
Pielęgniarki zrzeszone w PTP oraz każdy, kto
zechce włączyć się w ww. działania Towarzystwa
może znaleźć dla siebie miejsce i zaangażować się
w projekty, w tym organizacje pielęgniarskie.
Ważnym projektem, o którym należy wspomnieć jest Wirtualne Muzeum Pielęgniarstwa, któ-
164
rego zbiory można oglądać na stronie internetowej
http://www.wmp.org.pl/pl/. Jest to ponadczasowy
projekt wprowadzający zbiory centralnego Archiwum Pielęgniarstwa Polskiego im. Barbary Purtak
w wirtualny świat – jest to zaledwie zaczątek tego,
co jeszcze przed gospodarzami projektu – Główną
Komisją Historyczną.
D. Kilańska
Przed organizacją, jaką jest PTP, stoi wiele
wyzwań. By sprostać oczekiwaniom środowiska,
konieczne jest poszukiwanie nowych form porozumiewania się z wykorzystaniem m.in. narzędzi
informatycznych, obecności w mediach społecznościowych, zabieranie głosu w ważnych sprawach
czy wpływanie na politykę zdrowotną.