Jak bezpiecznie inwestować Typ: PDF File Rozmiar

Jak bezpiecznie inwestować?
Jak bezpiecznie inwestować?
Skrócony opis lekcji
Poziom: szkoła ponadgimnazjalna.
Przedmiot: podstawy przedsiębiorczości lub godzina wychowawcza.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego: Podstawy przedsiębiorczości.
Człowiek przedsiębiorczy. Uczeń:

podejmuje racjonalne decyzje opierając się na posiadanych informacjach i ocenia skutki
własnych działań,

zna prawa konsumenta oraz wymienia instytucje stojące na ich straży.
Instytucje rynkowe. Uczeń:

rozróżnia formy inwestowania kapitału i dostrzega zróżnicowanie stopnia ryzyka
w zależności od rodzaju inwestycji oraz okresu inwestowania,

oblicza przewidywany zysk z przykładowej inwestycji kapitałowej w krótkim i długim
okresie,

analizuje oferty banków, funduszy inwestycyjnych, firm ubezpieczeniowych i funduszy
emerytalnych.
Cele zajęć:
Uczeń powinien:

wyróżniać i charakteryzować formy inwestowania środków finansowych,

uświadomić sobie istnienie różnych stopni ryzyka finansowego oraz związek pomiędzy
stopniem tego ryzyka oraz możliwym zyskiem z inwestycji,

krytycznie oceniać oferty banków i instytucji finansowych i rozumieć zagrożenia, płynące
z lokowania środków w instytucjach nieobjętych nadzorem państwowym,

poznać założenia kampanii „Nie daj się nabrać. Sprawdź, zanim podpiszesz” oraz
zawartość strony internetowej kampanii www.zanim-podpiszesz.pl,

przygotować się do racjonalnego podejmowania decyzji inwestycyjnych.
Narodowy Bank Polski
2
Jak bezpiecznie inwestować?
Pojęcia kluczowe:
Inwestowanie, depozyt, lokata terminowa, rachunek oszczędnościowy, oprocentowanie, odsetki,
kapitalizacja odsetek, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Komisja Nadzoru Finansowego,
parabanki.
Metody:

analiza „za” i „przeciw”,

dyskusja,

praca ze schematem,

analiza tekstów źródłowych.
Materiały:
1. Materiały zamieszczone na stronie „Zanim podpiszesz” http://www.zanim-podpiszesz.pl
- część „Chcę inwestować”:

Cztery zasady,

„Co nam grozi” – film „Zanim podpiszesz – inwestycje”,

Informacje Bankowego Funduszu Gwarancyjnego http://www.bfg.pl,

Informacje Komisji Nadzoru Finansowego (wyszukiwarka podmiotów objętych
nadzorem państwa http://www.knf.gov.pl/szukaj_podmioty.jsp).
2. Karta ćwiczenia dla grup - „Która lokata?”.
3. Karta ćwiczenia dla grup - „Co sprawdzisz, zanim zainwestujesz?”.
4. Podręczny słownik pojęć.
5. Arkusze papieru, flamastry.
Przebieg zajęć:
1.
Opowiedz uczniom o kampanii edukacyjnej „Zanim
podpiszesz” (http://www.zanim-
podpiszesz.pl). Jej celem jest zwrócenie uwagi społeczeństwa na ryzyko związane z zawieraniem
umów finansowych, w tym przede wszystkim z zaciąganiem wysoko oprocentowanych, krótkoterminowych pożyczek tzw. „chwilówek” oraz z korzystaniem z usług finansowych, które nie
podlegają szczególnemu nadzorowi państwa. Akcja społeczna jest współorganizowana przez
Narodowy Bank Polski
3
Jak bezpiecznie inwestować?
siedem instytucji publicznych: Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Komisję Nadzoru Finansowego,
Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Sprawiedliwości, Narodowy Bank Polski, Policję oraz
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
2.
Wyjaśnij uczniom, że w czasie zajęć przedyskutują najważniejsze zasady, jakich powinien
przestrzegać inwestor, lokujący pieniądze w banku lub instytucji finansowej. Poznają założenia
kampanii społecznej „Nie daj się nabrać. Sprawdź, zanim podpiszesz”, skierowanej do osób,
które zamierzają korzystać z usług instytucji, umożliwiających inwestorom pomnażanie środków
finansowych. Dowiedzą się również, jak chronić własne pieniądze i czego się wystrzegać, by nie
utracić zainwestowanego kapitału, a także jak sprawdzić, czy podmiot gromadzący pieniądze
jest objęty nadzorem państwowym.
3.
Zapoznaj klasę z zawartością strony internetowej kampanii „Nie daj się nabrać. Sprawdź,
zanim podpiszesz”, a zwłaszcza części pt. „Chcę inwestować”. Jeżeli dysponujesz tylko jednym
komputerem, omów krótko założenia kampanii i zwróć uwagę na zasoby strony, z których
inwestor powinien skorzystać przed podjęciem decyzji (rady dla inwestorów; słowniczek;
instytucje, sprawujące nadzór finansowy oraz gwarantujące bezpieczeństwo pieniędzy).
4.
Jeśli w sali znajduje się więcej komputerów, podziel uczniów na zespoły i każdemu przydziel
inne zagadnienie:
a) Grupa nr 1 – cele, organizatorzy i odbiorcy kampanii.
b) Grupa nr 2 – rady dla inwestorów.
c) Grupa nr 3 – wyjaśnienie pojęć (na podstawie Słowniczka): bank, bank spółdzielczy,
parabank, firma pożyczkowa, piramida finansowa, shadow banking.
d) Grupa nr 4 – instytucje, które chronią interesy inwestorów.
5.
Zostaw uczniom czas na wykonanie zadania (np.: 10 minut), a następnie poproś przedstawicieli
zespołów o omówienie poszczególnych problemów. Komentując wypowiedzi uczniów zwróć
szczególną uwagę na różnice pomiędzy bankami, a innymi instytucjami finansowymi, w tym
szczególnie firmami parabankowymi. Podkreśl, że banki (także banki spółdzielcze) i spółdzielcze
kasy oszczędnościowo- kredytowe (czyli tzw. SKOK-i) są w Polsce nadzorowane przez
państwową Komisję Nadzoru Finansowego.
Narodowy Bank Polski
4
Jak bezpiecznie inwestować?
6.
Zapoznaj uczniów z najważniejszymi treściami i narzędziami, zamieszczonymi na stronie KNF,
w
tym
z
wyszukiwarką
podmiotów
nadzorowanych
przez
KNF
http://www.knf.gov.pl/szukaj_podmioty.jsp oraz ostrzeżeniami publicznymi przed powierzaniem środków pieniężnych podmiotom nieobjętym nadzorem KNF:
http://bip.knf.gov.pl/?l=/Urzad_Komisji/042_Ostrzezenia_publiczne/000_index.html
7.
Podkreśl, że KNF prowadzi monitoring rynku finansowego i publikuje listę podmiotów, które
nie posiadają zezwolenia na wykonywanie czynności bankowych, w tym na przyjmowania
wkładów pieniężnych. Zgodnie z polskim prawem czynności bankowe wykonywane mogą być
tylko przez banki posiadające zezwolenie KNF. Każdy inwestor, podejmując decyzję, powinien
zapoznać się z listą podmiotów nadzorowanych (zakładka na stronie „Zanim podpiszesz”)
oraz z listą ostrzeżeń publicznych KNF.
8.
Powiedz, że kolejną ważną instytucją dla inwestorów jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
Poleć klasie przeczytanie materiałów, znajdujących się w zakładkach na stronie BFG: „Informacje
ogólne”
http://www.bfg.pl/informacje-ogolne-0,
http://www.bfg.pl/depozyty-podlegajace-ochronie
„Depozyty
oraz
podlegające
„Kwota
objęta
ochronie”
gwarancją”
http://www.bfg.pl/kwota-objeta-gwarancja.
9.
Następnie zapytaj uczniów:
a) Czyje depozyty podlegają, a czyje nie podlegają ochronie BFG?
b) Do jakiej wysokości depozyty są chronione przez BFG?
c) Kiedy BFG wypłaca pieniądze klientom?
d) Gdzie można znaleźć listę banków, w których depozyty klientów chroni BFG?
10.
Poproś ochotników o udzielenie odpowiedzi na pytania. Zwróć uwagę na wysokość sumy
gwarantowanej przez fundusz (do 100 000 euro – równowartość tej kwoty w złotych). Powiedz,
że inwestor powinien sprawdzić, czy bank (również spółdzielczy), znajduje się na liście banków
objętych tymi gwarancjami.
Narodowy Bank Polski
5
Jak bezpiecznie inwestować?
11.
Powiedz teraz uczniom, że w kolejnej części zajęć przygotują się do podejmowania decyzji
inwestycyjnej – założenia lokaty bankowej, która stanowi jedną z najbezpieczniejszych form
inwestowania.
12.
Podziel klasę na siedem zespołów, a potem każdemu z nich udostępnij materiał „Lokata idealna
dla Ciebie” dostępny na stronie:
http://www.zanim-podpiszesz.pl/pdf/Lokata_idealna_dla_Ciebie.pdf
oraz kartę ćwiczenia „Która lokata?”, papier i flamastry. Po przeczytaniu tekstu przez uczniów
zapytaj:
a) Na co należy zwrócić uwagę zakładając lokatę?
b) Na czym polega kapitalizacja odsetek?
13.
Skomentuj wypowiedzi ochotników. Podkreśl, że aby dowiedzieć się, jaki dochód może
przynieść depozyt, inwestor powinien sprawdzić wysokość oprocentowania oferowanego przez
bank. Powinien też dowiedzieć się, jak często odsetki będą kapitalizowane (czyli doliczane
do złożonego kapitału) oraz zdecydować, na jak długo złożyć pieniądze (wysokość oprocentowania zależy od terminu – im dłuższy, tym oprocentowanie może być wyższe). Zachęć uczniów
do posługiwania się kalkulatorami lokat (np.: zamieszczonymi na stronie NBPortal.pl – Portalu
Edukacji Ekonomicznej NBP - http://www.nbportal.pl/pl/np/porady/kalkulatory/kalkulator1).
14.
Następnie przydziel poszczególnym zespołom jeden z rodzajów lokat. Zostaw uczniom czas
na wypisanie w tabeli argumentów „za” i „przeciw” danej formy inwestowania pieniędzy
w banku (lokata terminowa, rachunek oszczędnościowy, plan systematycznego oszczędzania,
lokata rentierska, progresywna, strukturyzowana, z funduszem inwestycyjnym).
15.
Po omówieniu plusów i minusów lokat przez przedstawicieli grup zapytaj ochotników, jak
chcieliby zainwestować własne pieniądze i co powinni sprawdzić przed podjęciem decyzji.
Wyjaśnij, że inwestor musi wiedzieć, że niektóre instytucje, zachęcające klientów do składania
Narodowy Bank Polski
6
Jak bezpiecznie inwestować?
depozytów i inwestowania oraz obiecujące wysokie zyski nie mają licencji KNF na prowadzenie
działalności bankowej, a środki powierzone im przez inwestorów nie są gwarantowane przez
BFG. Klienci mogą więc nie tylko nie uzyskać dochodów z inwestycji, ale też mogą stracić
powierzone tym instytucjom środki finansowe. Jeśli dysponujesz czasem, możesz polecić klasie
zapoznanie się ze studium przypadków, zamieszczonym na stronie „Zanim podpiszesz”.
16.
Na zakończenie zajęć poproś zespoły o wykonanie ćwiczenia „Co sprawdzisz, zanim zainwestujesz?”. Uczniowie wypełniają schemat, notując, co musi sprawdzić przyszły inwestor oraz
z jakich narzędzi (np.: kalkulatorów, stron internetowych banków czy innych instytucji, ulotek),
powinien skorzystać. Po omówieniu wyników ćwiczenia przez poszczególne grupy podsumuj
zajęcia. Porozmawiaj krótko z uczniami na temat: Jak przygotować się do inwestowania
w przyszłości własnych pieniędzy?
Narodowy Bank Polski
7
Jak bezpiecznie inwestować?
Karta ćwiczenia dla grup - „Która lokata?”
Pracując w zespołach, zapoznajcie się z tekstem „Lokata idealna dla Ciebie”
http://www.zanim-podpiszesz.pl/pdf/Lokata_idealna_dla_Ciebie.pdf
Przygotujcie odpowiedzi na pytania:
a) Na co zwrócić uwagę, zakładając lokatę?
b) Na czym polega kapitalizacja odsetek?
Następnie wypiszcie w tabeli argumenty „za” i „przeciw” jednej z poniższych form inwestowania pieniędzy i wybierzcie przedstawiciela, który zaprezentuje ustalenia:

Grupa 1 – lokata terminowa,

Grupa 2 – rachunek oszczędnościowy,

Grupa 3 – plan systematycznego oszczędzania,

Grupa 4 – lokata rentierska,

Grupa 5 – lokata progresywna,

Grupa 6 – lokata strukturyzowana,

Grupa 7 – lokata z funduszem.
Tabela do uzupełnienia 1.
Forma inwestowania
Argumenty „za”
Argumenty „przeciw”
Karta ćwiczenia dla grup - „Co sprawdzisz, zanim zainwestujesz?”:
Pracując w zespołach, wypełnijcie poniższy schemat. Zanotujcie, co powinien sprawdzić
inwestor, zanim zdecyduje, gdzie i na jakich warunkach ulokować pieniądze. Wpiszcie źródła
Narodowy Bank Polski
8
Jak bezpiecznie inwestować?
informacji czy narzędzia (np.: kalkulatory, strony internetowe banków i innych instytucji, ulotki,
umowy), które umożliwią stwierdzenie, czy planowana inwestycja jest korzystna i bezpieczna.
Przedstawiciel grupy omówi zapisy na forum klasy.
Tabela do uzupełnienia 2.
Co sprawdzić?
Jak? Narzędzia do wykorzystania:
Np.: wysokość oprocentowania
Np.: kalkulator lokat, oferty różnych banków,
umowa z bankiem
Narodowy Bank Polski
9
Jak bezpiecznie inwestować?
Podręczny słownik pojęć:
Bank
Podmiot działający na podstawie zezwolenia i nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów oraz
dokonywaniu rozliczeń pieniężnych.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG)
Instytucja gwarantująca depozyty w bankach z siedzibą w Polsce oraz prowadząca działalność
pomocową wobec banków spółdzielczych i banków komercyjnych zagrożonych niewypłacalnością. W przypadku zawieszenia działalności banku i ustanowienia zarządu komisarycznego
bądź złożenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości BFG wypłaca klientom środki zgromadzone
w banku do kwoty nieprzekraczającej równowartości w złotych 100.000 EUR w ciągu 20 dni.
Więcej informacji patrz: www.bfg.pl.
Chwilówka
Łatwo i szybko dostępna pożyczka/kredyt, najczęściej w wysokości od kilkudziesięciu złotych
do kilku tysięcy złotych na krótki okres. To najpopularniejsza forma drobnych pożyczek
udzielanych często na niekorzystnych dla klienta i niejasnych warunkach, dlatego – dla zachęty
– bywają reklamowane jako produkty „bez sprawdzania w BIK”, „pożyczki prywatne”,
„bez zbędnych formalności”, „bez poręczycieli” lub „pozabankowe” dla tych, którzy nie mogą
liczyć na kredyt w banku.
Firma pożyczkowa
Podmiot nie będący bankiem, którego działalność polega na udzielaniu pożyczek osobom
fizycznym lub przedsiębiorstwom. Pożyczki udzielane są z własnych środków, a nie z funduszy
zdeponowanych przez klientów. Podmiot ten nie podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Zawierając umowę o pożyczkę należy zwrócić szczególną uwagę na wymagania pożyczkodawcy związane z zabezpieczeniem oraz na całkowity koszt pożyczki obejmujący oprocentowanie, prowizje oraz wszelkie dodatkowe opłaty związane z jego udzieleniem oraz obsługą
w trakcie trwania umowy.
Inwestycja
Rodzaj świadomego i celowego wydatku/nakładów środków pieniężnych na określone dobra,
które w ustalonym czasie mają lub powinny przynieść dochód. Komisja Nadzoru Finansowego
Narodowy Bank Polski
10
Jak bezpiecznie inwestować?
(KNF) Instytucja państwowa, sprawująca nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego.
Celem KNF jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku finansowego, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, wzmacnianie zaufania do rynku, a także zapewnienie
ochrony interesów jego uczestników. Więcej informacji patrz: www.knf.gov.pl.
Kredyt
Umowa, na mocy której kredytodawca (bank, SKOK) przekazuje do dyspozycji kredytobiorcy
określoną kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca
zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i ewentualnymi prowizjami w ustalonych
w umowie terminach.
Odsetki
Dochód z udostępnienia bankowi środków pieniężnych z tytułu depozytu/lokaty lub koszt
pozyskania środków pieniężnych w formie kredytu/pożyczki. Ich wysokość zależy od oprocentowania ustalonego pomiędzy stronami umowy lokaty lub umowy kredytu/pożyczki.
Oprocentowanie
Stopa procentowa podawana w skali rocznej, określająca wysokość odsetek od depozytu, które
otrzyma depozytariusz lub odsetek od pożyczki/kredytu, które będzie płacić pożyczkobiorca.
Parabank
Polskie prawo nie definiuje pojęcia „parabanku”. Pojęciem tym jednak powinno określać się
podmiot, niebędący bankiem ani instytucją uprawnioną, do przyjmowania depozytów i udzielania kredytów, lecz wykonujący czynności podobne do czynności bankowych i niepodlegający
nadzorowi finansowemu, sprawowanemu przez organ nadzoru.
Podmiot nadzorowany
Podmiot posiadający zezwolenie KNF prowadzący działalność zastrzeżoną dla takich podmiotów jak banki, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne, otwarte fundusze emerytalne, zakłady
ubezpieczeń, emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym (np.: na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie).
Narodowy Bank Polski
11
Jak bezpiecznie inwestować?
Pożyczka
Umowa, na podstawie której firma pożyczkowa, bank lub osoba fizyczna (pożyczkodawca)
przekazuje innej osobie (pożyczkobiorca) określoną kwotę środków pieniężnych. Pożyczkobiorca
po upływie określonego terminu spłaca pożyczkę wraz z odsetkami. W przeciwieństwie
do kredytu bankowego w umowie pożyczki nie jest wymagane określenie celu pożyczki. Umowa
pożyczki na kwotę przekraczającą 500 zł powinna być zawarta na piśmie.
RRSO
Inaczej rzeczywista roczna stopa oprocentowania – stopa procentowa pożyczki/kredytu wyliczona zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim. RRSO pozwala na łatwiejsze porównanie ofert
kredytowych i pożyczkowych, ponieważ oprócz oprocentowania uwzględnia ona także pozostałe koszty kredytu (np.: prowizje, ubezpieczenie, opłaty przygotowawcze).
Shadow banking
Równoległy system bankowy, na który składają się podmioty oferujące produkty i usługi
finansowe nie podlegające nadzorowi KNF. W Polsce do tego typu instytucji można zaliczyć
firmy udzielające pożyczek ze środków własnych oraz podmioty nielegalnie gromadzące środki
klientów w celu obciążania ich ryzykiem.
Stopa oprocentowania
Patrz: oprocentowanie.
Stopa zwrotu
Ważny wskaźnik dotyczący opłacalności inwestycji. Relacja zysku do wartości zainwestowanego
kapitału (w procentach).
Narodowy Bank Polski
12
www.nbp.pl