Tak! Polskiej wsi
Transkrypt
Tak! Polskiej wsi
REDAKCJA Kazimierz Plocke, Tomasz Lenz OPRACOWANIE Michał Leksiński, Kamil Mirowski 1 Spis treści I. ZAŁOŻENIA .................................................................................................... 4 II. INSTYTUCJE ................................................................................................. 5 II.1 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ........................................... 5 II.2 Agencja Rynku Rolnego ................................................................................. 7 II.3 Agencja Nieruchomości Rolnych ...................................................................... 8 II.4 Ośrodek Doradztwa Rolniczego ....................................................................... 9 II.5 Izby Rolnicze ............................................................................................... 10 III. ROLNICTWO i PRZETWÓRSTWO ROLNE ................................................. 12 III.1 Działalność rządu na forum międzynarodowym ............................................. 12 III.2 Działalność rządu na rynku krajowym .......................................................... 14 III.3 Wykaz ważniejszych ustaw przyjętych w ciągu ostatnich 2 lat........................ 20 III.4 Wykaz ważniejszych ustaw w toku prac Sejmu ............................................. 29 IV. PYTANIA I ODPOWIEDZI: ........................................................................ 32 V. Działalność ARiMR ...................................................................................... 43 V.1 Modernizacja gospodarstw rolnych ................................................................ 43 V.2 Renty strukturalne ........................................................................................ 45 V.3 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej........................................... 46 V.4 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw ....................................................... 46 V.5 Ułatwianie startu młodym rolnikom................................................................ 47 V.6 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej ................ 48 V.7 Grupy producentów rolnych .......................................................................... 49 V.8 Program rolno-środowiskowy ........................................................................ 50 V.9 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne ................ 51 2 V. 10 Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach .................................................................................. 52 VI. DZIAŁALNOŚĆ ARR ................................................................................... 53 VI. 1 Program „Szklanka Mleka” .......................................................................... 53 VI. 2 Program „Owoce w Szkole” ......................................................................... 53 VI.3 Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach rolnych ............. 54 VI.4 Dostęp do materiału siewnego ..................................................................... 55 VI. 5 Dopłaty do prywatnego przechowywania wieprzowiny .................................. 56 VII. DZIAŁALNOŚĆ ANR .................................................................................. 56 VII. 1 Polityka sprzedaży dzierżawionych gruntów ................................................ 56 VIII. DZIAŁALNOŚĆ ROZWOJU WSI ............................................................... 59 VIII.1 Fundusz Sołecki ........................................................................................ 59 IX. ROZWÓJ INFRASTRUKTURY..................................................................... 61 IX.1 Schetynówki ............................................................................................... 61 IX. 2 Szkolnictwo na terenach wiejskich ............................................................... 62 IX.3 Orliki oraz program boisk wielofunkcyjnych ................................................... 64 IX.4 Biblioteki ..................................................................................................... 67 3 I. ZAŁOŻENIA Polityka rządu w sprawie rolnictwa i rozwoju wsi realizowana jest na podstawie kilku założeń. Pierwsze dotyczą rolnictwa, jako segmentu gospodarki i określone zostały w przez Traktat Rzymski oraz Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Są to: Zapewnienie sprawiedliwego poziomu życia i podnoszenia dochodów rolników Zapewnienie ciągłości zaopatrzenia i zabezpieczenia odpowiednich cen przy dostawach dla konsumenta, Co de facto przekłada się na wymóg stabilizowania rynków rolnych, zapewnienie przestrzegania przepisów ochrony środowiska przy jednoczesnym wzroście konkurencyjności polskiego rolnictwa, zapewnienie równych warunków konkurencji polskich i europejskich rolników, wsparcie w ramach płatności bezpośrednich oraz utrzymanie obecnych działań interwencyjnych na rynkach rolnych. Druga część założeń dotyczy polityki rozwoju wsi, tak aby wykorzystała ona swoje naturalne atuty. Są to: Odbudowa silnych więzi społecznych na wsi Zapewnienie jak najwyższego poziomu życia mieszkańców Aktywizacja zawodowa mieszkańców wsi z poszanowaniem charakterystyki obszaru oraz wyposażenie ich w kompetencje zawodowe pozwalające na znalezienie zatrudnienia także poza rolnictwem i działalnością przetwórczą. 4 II. INSTYTUCJE Organizacje zajmujące się rolnictwem i rozwojem wsi: 1. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) 2. Agencja Rynku Rolnego (ARR) 3. Agencja Nieruchomości Rolnych (ANR) 4. Ośrodek Doradztwa Rolniczego (ODR) 5. Izby Rolnicze (IR) II.1 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ARiMR została powołana w 1994 roku, jako instytucja wspierająca rozwój oraz modernizację obszarów wiejskich. Jej celem jest wdrażanie instrumentów współfinansowania z Unii Europejskiej oraz udzielaniem pomocy finansowej z budżetu państwowego. Jako instytucja wykonująca plan polityki rolnej, ściśle podlega Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Z kolei korzystając ze środków publicznych jest nadzorowana przez Ministerstwo Finansów. Struktura ARiMR opiera się na 3 poziomach: Najwyższym szczeblem jest poziom centralny, Następnie 16 oddziałów wojewódzkich i 314 jednostek powiatowych. Na szczeblu centralnym, agencją zarządza prezes mianowany przez Premiera na wniosek Ministrów Rolnictwa i Finansów. Obecnie prezesem ARiMR jest Tomasz Kołodziej. 5 Do głównych zadań agencji należą inwestycje w zakresie rozwoju obszarów wiejskich, rozwój infrastruktury wiejskiej oraz agrarnej oraz oświata w zakresie rolnictwa. Głównymi instrumentami ARiMR są fundusze europejskie, do których należą: Europejski Fundusz Rolny Gwarancji (EFRG), Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz Europejski Fundusz Rybacki (EFR). Swoje zadania agencja realizuje poprzez wdrażanie określonych strategii oraz programów. Do najważniejszych należą: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, który składa się z 4 głównych osi: 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej? 4. LEADER. Program Operacyjny „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich na lata 2007-2013”, Wspólna Organizacja Rynku Owoców i Warzyw oraz Wspólna Organizacja Rynku Rybnego. Oprócz tych programów agencja udziela pomocy ze środków krajowych w formie dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych. 6 II.2 Agencja Rynku Rolnego Agencja Rynku Rolnego powstała w 1990 roku. Obecną podstawą prawną funkcjonowania agencji jest ustawa o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych z 2004 roku oraz jej statut. Od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej Agencja stała się agencją płatniczą UE. Podstawowym zadaniem Agencji Rynku Rolnego jest administracja wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej UE w Polsce. Struktura agencja opiera się na 2 poziomach: Pierwszy zwany „Centralą”, z siedzibą w Warszawie, koordynuje wszelkie prace agencji. Następnym poziomem jest 16 oddziałów wojewódzkich. Na czele oddziału centralnego stoi prezes mianowany przez prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw rynków rolnych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Obecnym prezesem ARR jest Władysław Łukasik. Główne zadania, którymi zajmuje się agencja, jako jednostka płatnicza UE, to: Wypłata środków finansowych uczestnikom określonych mechanizmów, WPR, Działalność kontrolna w zakresie wypłacanych środków, Działalność sprawozdawcza wobec Komisji Europejskiej z realizacji zadań, Informowanie uczestników WPR o podejmowanych decyzjach na szczeblu Europejskim. 7 Najważniejszymi mechanizmami WPR, które realizuje ARR są: Interwencyjne zakupy i sprzedaże produktów rolnych oraz ich przetworów, Wspieranie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat, Dopłacanie do prywatnego przechowywania produktów, Dostarczanie nadwyżek żywności najuboższej ludności, Administrowanie obrotem towarowym z zagranicą poprzez wydawanie pozwoleń na przywóz i wywóz oraz wypłacanie refundacji wywozowych, Pobieranie opłat na rynku cukru, monitorowanie produkcji kwotowej i pozakwotowej na rynku cukru oraz Kontrola wykorzystania cukru przemysłowego, wsparcie rynku produktów pszczelich. II.3 Agencja Nieruchomości Rolnych Agencja następczynią Nieruchomości Agencji Rolnych, Własności Rolnej która powstała Skarbu w Państwa. 2003 Prawną roku, jest podstawą funkcjonowania agencji jest ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z 1991 roku. Struktura agencji jest 2 poziomowa: Na poziomie centralnym agencją zarządza Prezes. Organem znajdującym się na poziomie centralnym jest również Rada Nadzorcza, która nadzoruje wszelkie działania agencji. W skład Rady wchodzi 12 osób mianowanych przez ministra właściwego dla spraw rolnictwa. Drugim poziomem są oddziały terenowe, których obecnie jest 11. 8 Agencja Nieruchomości Rolnych nie posiada żadnych zadań własnych. Wykonuje ona tylko zadania związane z realizacją polityki państwa. Do główny zadań ANR należy: Poprawa struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych. W stosunku do nieruchomości rolnych skarbu państwa ANR wykonuje prawo własności oraz inne prawa rzeczowe głównie: administracja i obrót tymi nieruchomościami, sprzedawanie nieruchomości czy ich restrukturyzacja. Na stronie Agencji ( www.anr.gov.pl) można znaleźć szczegółowe dane dotyczące aktualnych ofert nieruchomości rolnych w danych oddziałach. Dodatkowo na stronie można zapoznać się z ofertami innych nieruchomości, które znajdują się obecnie w ofercie agencji. II.4 Ośrodek Doradztwa Rolniczego Ośrodki doradztwa rolniczego są instytucjami pomocniczymi, których głównych zadaniem jest zwiększenie konwencyjności polskiego sektora rolniczego oraz poprawa jakości towarów i usług oferowanych przez sektor. Kolejnym ważnym zadaniem jest poprawa jakości życia i pomoc mieszkańcom obszarów wiejskich. ODR podporządkowane są Marszałkom Województw. Główne zadania ośrodków realizowane są poprzez szereg projektów takich jak: Doradztwo indywidualne oraz grupowe, Organizowanie specjalistycznych szkoleń dla rolników, Pomoc w opracowywaniu biznesplanów oraz wniosków o dopłaty z UE, 9 Prowadzenie działalności informacyjnej, Organizowanie imprez kulturalnych, Prowadzenie działalności wydawniczej. W zakresie doradztwa ośrodki starają się nakierunkować na propagowanie nowoczesnych technologii, zwiększania świadomości dotyczącej odnawialnych źródeł energii, wspierania małej przedsiębiorczości, ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego oraz doradztwa technologicznego. II.5 Izby Rolnicze Zgodnie z ustawą Izby rolnicze są jednostkami organizacyjnymi samorządu i reprezentują interesy wszystkich rolników. Do zadań izb należy w szczególności: Sporządzanie analiz, ocen, opinii i wniosków z zakresu produkcji rolnej oraz rynku rolnego i przedstawiania ich organom administracji rządowej i samorządowi terytorialnego, Występowanie do organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego z inicjatywą w zakresie regulacji prawnych oraz opiniowanie projektów przepisów, Prowadzenie działań na rzecz tworzenia rynku rolnego oraz poprawy warunków zbytu płodów rolnych i produktów rolnych, Prowadzenie analiz kosztów i opłacalności produkcji rolnej, Gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji gospodarczych na potrzeby producentów rolnych oraz innych podmiotów gospodarczych, 10 Doradztwo w zakresie działalności rolniczej, wiejskiego gospodarstwa domowego oraz uzyskiwania przez rolników dodatkowych dochodów, Podejmowanie działań na rzecz rozwoju infrastruktury rolnictwa i wsi oraz poprawy struktury agrarnej, Podnoszenie kwalifikacji osób zatrudnionych w rolnictwie, Prowadzenie listy rzeczoznawców oraz przyznawanie tytułów kwalifikacyjnych w zakresie rolnictwa, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, Kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki i rzetelnego postępowania w działalności gospodarczej, Działanie na rzecz podnoszenia jakości środków i urządzeń stosowanych w działalności rolniczej oraz na rzecz poprawy warunków pracy i bezpieczeństwa w rolnictwie, Współdziałanie z jednostkami prowadzącymi szkoły rolnicze, wspieranie ich działalności, inicjowanie powstawania nowych szkół i zmian w programach nauczania oraz współorganizowania praktyk, Izby rolnicze w ramach powiatowych struktur spotykają się kilka razy w roku (34). Osoby zasiadające w izbach rolniczych są rolnikami, prezesami spółdzielni, czasami związani z samorządem lokalnym. Na organizowane przez siebie posiedzenia zapraszają przedstawicieli różnych środowisk (np. powiatowego lekarza weterynarii, kierownika Biura Powiatowego ARiMR, dyrektora KRUS-u). 11 III. ROLNICTWO i PRZETWÓRSTWO ROLNE III.1 Działalność rządu na forum międzynarodowym W roku 2008 Polska brała aktywny udział w przeglądzie Wspólnej Polityki Rolnej zwanym „Health Check”. W listopadzie 2008 zostało zawarte finalne porozumienie kończące Health-Check. W porozumieniu zawarte zostały ważne postulaty polskiego rządu, które w znaczącym stopniu przyczyniają się do zwiększenie efektywności polskiego sektora rolniczego. Znajdują się tam również istotne postulaty dotyczące kwestii finansowych oraz rozwiązań upraszczających politykę rolną. Do najważniejszych dla Polski postanowień należą: Uzyskanie możliwości kontynuowania prostego systemu płatności bezpośrednich do 2013r. W trakcie dyskusji na systemem dopłat bezpośrednich nowe kraje członkowskie, m.in. Polska postulowały przedłużenie okresu stosowania tego systemu. Pierwotnie kalendarz zakładał, że system dopłat bezpośrednich będzie funkcjonować przez pierwsze trzy lata od daty akcesji z możliwością przedłużenia o dwa kolejne. Dzięki staraniom m.in. Polski państwa członkowskie stosujące uproszczony system jednolitej płatności obszarowej będą mogły nadal go stosować do 2013 r. zamiast podlegać obowiązkowemu systemowi płatności jednolitej do 2010 r. Uzyskanie dodatkowych środków finansowych na wsparcie sektora mleczarskiego (90 mln euro) 12 Dzięki staraniom Polski, w porozumieniu zawartym po „Bilansie Zdrowia” znalazł się również istotny, z punktu widzenia realizacji WPR po 2013, punkt dotyczący dodatkowych środków finansowych. Nowe państwa członkowskie otrzymają łącznie 360 mln euro (dla Polski 90 mln) na działania w ramach WPR, w latach 2010 – 2012. Każdego roku Polska otrzyma równo po 30 mln euro. Minister Sawicki zapowiedział, że spora część tych funduszy zostanie skierowana do sektora mleczarskiego. Jest to związane z możliwością zniesienia przez Komisję Europejską kwotowania mleka po 2015 roku. W latach 2009-2013 o 1 proc. rocznie będzie wzrastał limit produkcji mleka, czyli w tych latach produkcja mleka w Polsce wzrośnie o 500 tys. ton. W roku 2012 kwota mleczna przekroczy 10 mln ton. Pieniądze z funduszy będą przeznaczone na restrukturyzację przemysłu mleczarskiego, tak aby dostosować go do rynków europejskich i zwiększyć jego konkurencyjność w momencie zniesienia kwot mlecznych. Podtrzymanie możliwości działań interwencyjnych na rynkach rolnych w ramach WPR We wrześniu 2008 roku podczas posiedzenia Rady Ministrów UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa Polska zwróciła uwagę Komisji Europejskiej na niezwykle ważną kwestię, dotyczącą polskiego sektora rolne. Chodziło o sytuację polskich rolników związaną z dużą podażą zbóż na rynku w 2008 roku. W trakcie dyskusji nad zmianami w systemie interwencji Polska prezentowała konkretne stanowiska: Sprzeciw wobec zaniechania comiesięcznej podwyżki ceny interwencyjnej Sprzeciw wobec ograniczania działań interwencyjnych (limitowania) Wnioskowanie o możliwość otwarcia przetargów regionalnych na zakup lub sprzedaż zbóż w ramach działań interwencyjnych. 13 Dodatkowo w ramach rozwiązań wypracowanych w porozumieniu po „Bilansie zdrowia”, został zwarty punktu mówiący o zachowaniu dotychczasowego zakresu interwencji na rynku mleka w odniesieniu do skupu masła i odtłuszczonego mleka w proszku po stałych cenach w ramach dotychczasowych limitów (odpowiednio 30 tys. ton i 109 tys. ton), a także dopłat do prywatnego przechowywania masła. Rozłożenie w czasie wymogów w zakresie dobrostanu zwierząt do 2013r. W porozumieniu zawarte zostało również opóźnienie terminu wdrażania pakietu C (dobrostan zwierząt) systemu wzajemnej zgodności (cross-compliance) – kontrole i sankcje z tytułu pakietu C będą stosowane w Polsce od 2013 r.; System Wzajemnej Zgodności – SWZ (ang. cross-compliance) jest instrumentem Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i polega na uzależnieniu płatności bezpośrednich oraz płatności w ramach zrównoważonego gospodarowania na gruntach rolnych i leśnych (działania rolno środowiskowe, ONW, zalesianie gruntów rolnych) od konieczności spełnienia przez rolników określonych w przepisach krajowych i UE szeregu norm dotyczących zarządzania w całym gospodarstwie rolnym. Polska uzyskała w porozumieniu okres przejściowy umożliwiający stopniowe wprowadzanie zasady wzajemnej zgodności, która w pełnym wymiarze ma zacząć obowiązywać z chwilą objęcia naszych rolników systemem pełnych dopłat rolnych z budżetu UE, czyli w 2013 r., Jako pierwsze będą wprowadzone przepisy związane z ochroną środowiska, a jako ostatnie, czyli właśnie od 2013 r., przepisy związane z dobrostanem zwierząt. III.2 Działalność rządu na rynku krajowym W obecnej sytuacji cały świat zmaga się z kryzysem ekonomicznym, który w poważny sposób dotknął wszelkie gałęzie rynku. Rynek rolny jest w tym przypadku 14 szczególnie ważnym obszarem ze względu na jego zróżnicowanie. W ramach tego sektora mówimy o kwestiach sektora spożywczego, etapów przetwórstwa oraz procesu dystrybucji. Każda z tych składowych ma ogromny wpływ na sprawność funkcjonowania całego sektora rolnego. Ministerstwo Rolnictwa wydało specjalny dokument, w którym zaproponowano spektrum działań dotyczących rolnictwa oraz obszarów wiejskich. Działania te mają się przyczynić do poprawy sytuacji ekonomicznej. a) Poprawa stabilności na rynkach rolnych: Przyspieszenie wypłat dopłat bezpośrednich płatności oraz płatności z tytułu gospodarowania na tzw. Obszarach o niekorzystnych warunkach (ONW) od listopada 2008r. Ministerstwo, jako jeden ze swoich priorytetów, wyznaczyło przyspieszenie dopłat bezpośrednich płatności oraz dopłat ONW, w ramach kampanii wypłacania dopłat w 2008 roku. W grudniu 2008 roku polscy rolnicy otrzymali 4, 262 mln zł z tytułu płatności obszarowych. W roku 2007, w tym samym miesiącu, rolnicy otrzymali ok. 2 mld zł mniej. W grudniu 2009 roku rozpocznie się następna transza wypłat. Agencja Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa zamierza w pierwszym miesiącu zapewnić płatności 70% rolnikom. W tym roku wnioski o płatność złożyło przeszło 1, 4 mln rolników. Przyspieszony zostanie również proces wypłacania wypłat ONW. W roku 2008 Agencja rozpoczynała wypłatę w połowie listopada. W latach poprzednich proces ten rozpoczynał się w grudniu. W roku obecnym Agencja przyspieszy wypłaty i rozpocznie ich wypłacanie już 16 października. 15 Działania w celu pełnego wykorzystania środków na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich z programów na lata 2004-6 Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004–2006 był największym programem wspierającym rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce w pierwszych latach członkostwa w UE, który był realizowany z funduszy unijnych. Całkowita suma wsparcia w ramach Planu wyniosła około 3, 6 mld EUR. Środki te zostały przeznaczone na realizację działań w zakresie dwóch celów strategicznych: Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej (działania: Renty strukturalne, Wspieranie gospodarstw niskotowarowych oraz Grupy producentów rolnych); Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich (działania: Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), Wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt, Zalesienie gruntów rolnych oraz Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej). Ocena wykorzystania PROW w latach 2004 -2006 wskazuje na pełne wykorzystanie dostępnych środków i realizację zakładanych celów Planu. PROW przyczynił się m.in. do zwiększenia dochodów ludności wiejskiej oraz zwiększenia zatrudnienia ludności wiejskiej, nie powodując przy tym presji inflacyjnej. Zlikwidowanie opóźnień we wdrażaniu PROW 2007-13 Jeżeli chodzi o kalendarz wdrażania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 07 -13, to obecnie nie ma większych opóźnień. W roku 2007 rolnicy oraz przetwórcy otrzymali 180 mln zł dopłat. W roku 2008 ta sama grupa uzyskała dopłaty w 16 wysokości 4, 5 mld zł. Taką samą kwotę (4, 5 mld zł) Agencja wypłaciła do połowy Września bieżącego roku. Założeniem strategicznym jest wypłata do końca tego roku kolejnych 3 mld zł. W obecnym momencie rolnikom wypłacono w sumie od 2007 roku ponad 9, 2 mld zł. Najwięcej pieniędzy pochłonęły dopłaty z tytułu ONW, było to 2, 7 mld zł od początku programu. Renty strukturalne, zajmowały drugie miejsce, z 2, 1 mld zł. Rolnicy otrzymali również znaczące dopłaty z następujących tytułów: Modernizacja gospodarstw rolnych –ponad 1 mld zł (10 tys. Rolników) Premie dla młodych rolników – ponad 235 mln zł (4, 7 tys. Rolników) Wspieranie rolników tworzących nowe miejsca pracy – ok. 47, 2 mln zł (ponad 600 osób) Zalesienie gruntów – prawie 200 mln zł (15 tys. Rolników) Wprowadzenie zaliczkowego finansowania projektów inwestycyjnych wys. 50% wartości realizacji W projekcie antykryzysowym Ministerstwa Rolnictwa znalazła się informacja dotycząca zaliczkowego finansowania. W celu zapewnienia ochrony Polskiem sektorowi rolniczemu należy przyspieszyć wydawanie środków unijnych. Jednak by taki proces nastąpił, należy przede wszystkim zapewnić pomoc beneficjentom tych środków. Pomoc jest tutaj rozumiana, jako „zabezpieczenie wkładu własnego kredytobiorców”. Wprowadzenie systemu zaliczkowego jest jednym z narzędzi, które ma działać właśnie, jako zabezpieczenie. Wprowadzenie pomocy na rozpoczęcie producentów rolnych 17 działalności przez grupy Bank Gospodarstwa Krajowego będzie mógł udzielać pożyczek na wyprzedzające finansowanie na realizację działań „osi 3” Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej oraz „osi 4” Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Oprócz samorządów beneficjentami pożyczek będą także lokalne grupy działania. Jednostki samorządu terytorialnego oraz lokalne grupy działania będą mogły otrzymać środki z budżetu państwa w formie nisko oprocentowanej pożyczki udzielanej przez Bank Gospodarstwa Krajowego, do wysokości udziału środków z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich - na wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowanych ponoszonych na realizację operacji w ramach działań osi 3 i4. Obniżka minimalnego oprocentowania kredytów preferencyjnych Minimalne oprocentowanie dla kredytów preferencyjnych zostanie obniżone z 3, 5% do 2%. Dodatkowo została stworzona możliwość przedłużenia spłat kredytów inwestycyjnych. Okres przedłużenia wynosi obecnie od 2 do 3 lat. Sektor biopaliw: Biopaliwa Polska strategia zakłada cel, aby do 2013 r. na poziomie 7,1% Utrzymał się udziału biokomponentów w rynku paliw transportowych. Ważnym elementem służącym rozwojowi biopaliw było przyjęcie przez Radę Ministrów w 2007 roku Wieloletniego programu promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata 2008-2014. Uruchomiono program pomocy publicznej polegającej na zwolnieniu od podatku akcyzowego z tytułu stosowania biokomponentów w paliwach. W 2008 r. łączna kwota zwolnień z tego tytułu 18 wyniosła 879 mln zł. Dodatkowo w ramach programów operacyjnych na lata 2007 – 2013 finansowanych z funduszy europejskich przewidziano środki na wsparcie budowy mocy wytwórczych energii elektrycznej, ciepła oraz paliw transportowych ze źródeł odnawialnych. Ponadto wspierane będą inwestycje w zakresie przyłączenia jednostek wytwórczych do sieci oraz rozwoju przemysłu produkującego urządzenia na potrzeby energetyki odnawialnej. Na koniec 2008 roku Polska osiągnęła 5, 2% udział OZE w bilansie energii pierwotnej. Udział OZE w zużyciu energii elektrycznej brutto wzrósł z 2, 9% w 2005 roku do 3, 9% w 2007 roku i do 4, 7% w 2008 roku. Natomiast udział biopaliw w rynku paliw transportowych początkowo wzrósł z 0, 29% w 2004 r. do 0, 92% w 2006 r., a następnie spadł do poziomu 0, 68% w 2007 roku, co spowodowane było zmianą polityki podatkowej. W tym przypadku widać ogromne znaczenie, jakie ma utrzymywanie stabilnych systemów wsparcia energetyki odnawialnej w Polsce. W 2008 r. udział ten wzrósł, do 3, 66 % co pozwoliło na osiągnięcie Narodowego Celu Wskaźnikowego. Było to efektem wprowadzenia od 1 stycznia 2008 roku obowiązku zapewnienia określonego udziału biokomponentów w paliwach transportowych. Informacje uzyskane ze stron internetowych Ministerstwa Gospodarki. Biogazownie W planach rządu jest budowa do 2020 roku w każdej gminie w Polsce przynajmniej jednej biogazowni rolniczej produkującej energię elektryczną i cieplną. Niektórzy specjaliści uważają, że dzięki biomasie Polska mogłaby produkować nawet o 30% więcej energii niż dotychczas. 19 Dofinansowania do budowy biogazowni inwestorzy mogliby czerpać z funduszy europejskich w ramach następujących programów: Programu Operacyjnego Infrastruktura i środowisko" (PO liŚ), Programu Operacyjnego Innowacyjna gospodarka" (PO IG), regionalnych programów operacyjnych, (RPO), zarządzanych przez samorządy poszczególnych województw, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W Kujawsko-pomorskim otwarto we Wrześniu 2009 największą w Polsce Biogazownie o mocy 2, 1 MW. Biogazownie znajduje się w Liszkowie. III.3 Wykaz ważniejszych ustaw przyjętych w ciągu ostatnich 2 lat 1. 08-11-2007 - Ustawa o zmianie ustawy o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej. Dostosowanie przepisów ustawy do przepisów o finansach publicznych oraz określenia przepływów finansowych dla środków pochodzących z EFR oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich. 2. 08-11-2007 - Ustawa o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych Wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodu lekarza weterynarii umożliwiając tym wykonywanie zawodu we wszystkich państwach UE. Reguluje przyznawanie dyplomów i innych dokumentów potwierdzających zdobycie kwalifikacji. 3. 12-11-2007 - Ustawa o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej oraz ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. 20 Ustawa przewiduje dostosowanie polskich przepisów do obowiązujących przepisów UE dotyczących pomocy "de minimis" oraz wdrożenie elektronicznego systemu monitorowania pomocy publicznej innej niż w rolnictwie i rybołówstwie tzw. aplikacji SHRIMP oraz aplikacji służącej monitorowaniu pomocy udzielanej w rolnictwie i rybołówstwie. 4. 14-01-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego. Projekt dotyczy: zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla zarejestrowanych przetwórców słomy lnianej lub konopnej wpisanych do rejestru oraz osób traktowanych, jako przetwórcy, zmian w dopłatach do przetwarzania słomy lnianej lub konopnej, zmiany zasad dotyczących płatności dla producentów surowca tytoniowego oraz utworzenia rejestru podmiotów ubiegających się o przyznanie płatności niezwiązanej z produkcją tytoniu. 5. 08-02-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej. Ustawa przewiduje wprowadzenie nowego brzmienia tytułu ustawy, nowelizację przepisów umożliwiających m.in. wprowadzenie płatności bezpośrednich do owoców miękkich (malin i truskawek) przeznaczonych do przetwórstwa, nowelizację przepisów określających maksymalną kwotę pomocy przyznanej rolnikowi oraz warunków uzyskania płatności przez producenta oraz nowelizację przepisów określających kompetencje między Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Agencją Rynku Rolnego w zakresie przyjmowania dokumentów od wnioskodawców i innych podmiotów w zakresie zasad przyznawania płatności do upraw roślin energetycznych, a także przepisów ustalających krajowy system kontroli wielkości zbiorów roślin energetycznych, dla których nie określono plonu reprezentatywnego. 21 6. 07-02-2008 - Ustawa o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wprowadzenie przepisów określających zadania i organizację Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a także zasady umarzania w całości lub w części, rozkładania na raty, odraczania terminu spłat oraz sprzedaży wierzytelności Agencji. Wprowadzenie przepisów stwierdzających utratę mocy dotychczasowej ustawy określającej zadania i organizację Agencji - ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 7. 27-03-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o społeczno - zawodowych organizacjach rolników, ustawy o związkach zawodowych rolników indywidualnych oraz ustawy o izbach rolniczych. Stworzenie możliwości corocznego przekazywania środków budżetowych na pokrycie kosztów związanych z uczestnictwem polskich organizacji reprezentujących interesy rolników indywidualnych na forum organizacji rolniczych reprezentujących interesy zawodowe rolników indywidualnych wobec UE. 8. 07-02-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o społeczno - zawodowych organizacjach rolników, ustawy o związkach zawodowych rolników indywidualnych, ustawy o izbach rolniczych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Przedłużenie z 2007 do 2013 roku możliwości przekazywania środków budżetowych na pokrycie kosztów związanych z uczestnictwem polskich organizacji rolniczych reprezentujących interesy rolników indywidualnych na forum ponadnarodowych organizacji i organów UE. 9. 27-05-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o paszach. Przesunięcie terminu wejścia w życie zakazu wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku 22 paszowego. Czas obowiązywania: od 1 stycznia 2012 r., a nie od 12 sierpnia 2008 r. oraz uchylenia z dniem 31 grudnia 2011 r. zezwoleń na wprowadzanie do obrotu na terytorium Polski produktów GMO będących paszami genetycznie zmodyfikowanymi lub organizmami genetycznie zmodyfikowanymi przeznaczonymi na pasze. 10. 30-05-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych. Zmiany w zakresie zasad rozdysponowania krajowej rezerwy krajowej ilości referencyjnej oraz odstąpienia od potrącania przez podmioty skupujące, zaliczek na poczet opłaty z tytułu przekraczania przez producentów indywidualnych ilości referencyjnych w latach kwotowych 2008/2009 i 2009/2010. 11. 17-04-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Zdjęcie z gruntów rolnych, stanowiących użytki rolne klas IV-VI, położonych w granicach administracyjnych miast, ochrony przewidzianej dla gruntów rolnych i uwolnienia tych gruntów dla celów inwestycyjnych. 12. 19-06-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Zmiany w przepisach regulujących kwestię udzielania producentom rolnym pomocy państwa w formie dopłat do składek ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, w szczególności zmniejszenia intensywności pomocy poprzez obniżenie limitu dopłat do składek z 60 % do 50 %. 13. 16-06-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego. Implementacja prawa UE do polskiego porządku prawnego w zakresie: procedury uznawania bądź zawieszenia uznania przez marszałków województw grup producentów, przekazywania informacji KE o 23 przedsięwziętych decyzjach tylko przez ministra rolnictwa, określenia czasu, w którym producent może zostać uznany za członka grupy producentów, rozszerzenia kompetencji ministra rolnictwa kosztem uprawnień ARiMR i ARR w zakresie opracowywania projektu strategii krajowych na rzecz programów operacyjnych i ustalania polityki rozwoju sektorów rolnictwa. 14. 24-06-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Wdrożenie dyrektywy Rady 2006/88/WE z dnia 24 października 2006 r. w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt akwakultury oraz zapobiegania chorobom zwierząt wodnych oraz ich zwalczania, zasad prowadzenia przedsiębiorstwa produkcyjnego zajmującego się chowem lub hodowlą zwierząt wodnych oraz rozrodu ryb oraz zakładu przetwarzającego lub poddającego ubojowi zwierzęta wodne. 15. 09-05-2008 Weterynaryjnej. Ustawa o zmianie ustawy o Inspekcji Nowelizacja przepisów dotyczących organizacji i funkcjonowania Inspekcji Weterynaryjnej poprzez umożliwienie powiatowemu lekarzowi weterynarii, gdy z przyczyn finansowych lub organizacyjnych nie będzie w stanie wykonać ustawowych zadań Inspekcji, wyznaczanie zakładów leczniczych dla zwierząt do wykonywania określonych czynności, takich jak szczepienia ochronne i badania rozpoznawcze. 16. 20-08-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw. Wdrożenie przepisów UE oraz wprowadzenie kilku zmian w przepisach aktualizujących ustawę (m.in. wprowadzenie definicji "artykułu rolnospożywczego zafałszowanego”). 17. 20-08-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Nowelizacja przepisów dotyczących organów oraz postępowania w zakresie 24 oceny wniosków o rejestrację, zmiana w przepisach odnoszących się do sprzeciwu zgłaszanego w stosunku do złożonego wniosku o rejestrację, nowelizacja przepisów dotyczących tymczasowej ochrony krajowej, zmiana przepisów dotyczących kontroli produktów rolnych i środków spożywczych, nowelizacja przepisów dotyczących listy produktów tradycyjnych. 18. 05-09-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Nowelizacja przepisów dotyczących obowiązku podawania do publicznej wiadomości wykazu beneficjentów otrzymujących pomoc finansową ze środków EFRG oraz EFRROW. 19. 29-07-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt. Uznanie zakładów weterynaryjnych za przedsiębiorstwa. 20. 14-10-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz niektórych innych ustaw. Ustawa dotyczy działań wdrażanych w ramach tzw. podejścia Leader, zasad wdrażania pomocy technicznej w ramach PROW 2007-2013, nadzoru i kontroli oraz innych instrumentów zapewniających skuteczne i prawidłowe wdrażanie oraz zarządzanie tym programem, oraz utworzenia Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. 21. 21-10-2008 - Ustawa społecznym rolników. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu Zwiększenie udziału niektórych ubezpieczonych w finansowaniu wydatków na świadczenia emerytalno-rentowe. 25 22. 23-10-2008 - Ustawa o organizacji rynku rybnego. Usprawnienie systemu organizacji rynku rybnego, obowiązku dokonywania transakcji pierwszej sprzedaży dorszy bałtyckich w centrach pierwszej sprzedaży, możliwości opracowania kodeksów dobrej praktyki rybackiej, doprecyzowania przepisów dotyczących m.in. tzw. udzielania pomocy finansowej na rynku rybnym. 23. 31-10-2008 - Ustawa o funduszu sołeckim. Utworzenie przez rady gmin funduszy sołeckich, dzięki którym sołectwa pozyskają środki na finansowanie działań dla społeczności wiejskich. Z funduszu sołeckiego będą mogły być finansowane działania służące likwidacji skutków klęsk żywiołowych. 24. 13-11-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw. Utworzenie systemu kontroli przestrzegania wymogów wzajemnej zgodności w rolnictwie, uzależniającego wypłatę pełnej wysokości płatności bezpośredniej, płatności uzupełniającej, płatności cukrowej oraz płatności beneficjentów otrzymujących płatności wynikające z uczestnictwa w działaniach takich jak: wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach, program rolno-środowiskowy, zalesianie gruntów rolnych. 25. 16-10-2008 - Ustawa o funduszu sołeckim oraz o zmianie ustawy o samorządzie gminnym. Utworzenie odrębnie dla każdego sołectwa, Funduszu Sołeckiego, będącego gminnym funduszem celowym. Dochodami Funduszu będą głównie udziały we wpływach z podatków: rolnego, od nieruchomości i leśnego. Środki Funduszu mają być przeznaczone na inwestycje i rozwój lokalnej infrastruktury społeczno-gospodarczej na terenie sołectwa. Projekt określa zasady gospodarowania funduszem. 26 26. 09-10-2008 - Ustawa o zmianie ustawy - Prawo farmaceutyczne. Umożliwienie obrotu detalicznymi produktami leczniczymi dla zwierząt po zgłoszeniu wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii. 27. 11-12-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina. Zniesienie limitu produkcji wina gronowego oraz ograniczeń sadzenia winorośli w Polsce, rozszerzenia liczby odmian winorośli, z których będzie można produkować wino gronowe; umożliwienia uprawy odmian zakwalifikowanych do wyrobu wina gronowego w UE a także zezwolenia na dodanie cukru do winogron, moszczu i wina gronowego wyrabianego z winogron zebranych w Polsce. 28. 30-12-2008 - Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Wdrożenie dyrektywy Rady WE w sprawie minimalnych zasad dotyczących ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa w gospodarstwach utrzymujących powyżej 500 sztuk. 29. 02-02-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o nasiennictwie. Włączenie „rutwicy wschodniej” do listy gatunków roślin pastewnych. 30. 11-03-2009 - Ustawa o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego. Podniesienie konkurencyjności sektora rybackiego oraz modernizacji i rozbudowy przemysłu rybnego. Nowe przepisy będą podstawą do realizacji Programu Operacyjnego "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nabrzeżnych obszarów rybackich 2007 - 2013". Środki na jego realizację będą pochodzić z Europejskiego Funduszu Rybackiego. 27 31. 18-03-2009 - Ustawa o funduszach promocji produktów rolnospożywczych. Regulacje w zakresie tworzenia, zadań, zasad finansowania i organizacji funduszy promocji produktów rolno-spożywczych zwanych "funduszami promocji". 32. 26-02-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych. Poprawa gospodarki finansowej Agencji, dostosowanie poszczególnych rynków do aktualnych przepisów wspólnotowych oraz w celu ustanowienia podstawy prawnej do wypłaty części krajowych płatności uzupełniających dla producentów ziemniaków skrobiowych w formie płatności niezwiązanych z produkcją. 33. 16-04-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Nowelizacja dotyczących realizacji obowiązku przyjęcia przez Polskę przepisów wykonujących rozporządzenie Komisji UE i dyrektywy Rady UE w zakresie metod identyfikacji koniowatych. 34. 16-04-2009 – Ustawa o rolnictwie ekologicznym. Wprowadzenie ułatwień związanych z rozpoczęciem funkcjonowania firmy ekologicznej; osoba, która zamierza podjąć działalność w rolnictwie ekologicznym, będzie musiała złożyć tylko jeden wniosek do wybranej jednostki certyfikującej. 35. 05-05-2009 - Ustawa o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Umożliwienie prezesowi ARiMR umarzania, rozkładania na raty lub odraczania terminów spłat wierzytelności Agencji przypadających jej w związku z wykonywaniem przez nią zadań finansowanych wyłącznie z krajowych środków publicznych 28 36. 15-05-2009 - Ustawa o powszechnym spisie rolnym w 2010 r. Ustawa dotyczy powszechnego spisu rolnego w, 2010 r., którym objęte zostanie ok. 1, 7 mln gospodarstw rolnych, prowadzących działalność rolniczą, o powierzchni użytków rolnych co najmniej 1 ha i ok. 10 tys. gospodarstw rolnych, prowadzących uprawę roślin lub chów zwierząt gospodarskich, o powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha. III.4 Wykaz ważniejszych ustaw w toku prac Sejmu 1. 24-01-2008 - Poselski projekt ustawy o zmianie płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej. ustawy o Proponowane zmiany dotyczą płatności do gruntów rolnych i płatności cukrowej mających na celu uregulowanie krajowej procedury zmniejszania kwot płatności, jej stawek, podstaw do ustalenia wysokości płatności w sytuacji, gdy obowiązek taki wynika z przepisów Unii Europejskiej. 2. 30-11-2007 - Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Przedstawione zmiany dotyczą m.in. zakresu przedmiotowego prawa pierwokupu przysługującego dzierżawcy nieruchomości rolnej, definicji "gospodarstwa rodzinnego" oraz "rolnika indywidualnego", katalogu dowodów potwierdzających posiadanie kwalifikacji rolniczych. 3. 29-07-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej. Projekt dotyczy uchylenia ust. 7 art. 16 ustawy, który zakłada, że wykonywanie czynności wynikających z zadań Inspekcji Weterynaryjnej przez określone osoby nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. 29 4. 29-07-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej. Treść projektu dotyczy zasad obowiązujących przy zlecaniu przez Inspekcję Weterynaryjną usług do wykonywania przez lekarzy weterynarii niebędących pracownikami Inspekcji. 5. 29-07-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej. Dzięki ustawie umożliwieni się powiatowemu lekarzowi weterynarii zawierania umów zleceń zarówno z lekarzem weterynarii, jako osobą fizyczną jak i z zakładem leczniczym dla zwierząt. 6. 08-08-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej. Zmiana rozszerzy dostępu do stanowisk państwowych dla większej ilości wyspecjalizowanych lekarzy weterynarii. 7. 29-07-2008 - komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych. Zmiana pozwoli Krajowej Izbie Lekarsko-Weterynaryjnej organizować i administrować procesem specjalizacji zawodowej lekarzy weterynarii. 8. 08-08-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Zmiana dotyczy ograniczenia uprawnień Agencji Nieruchomości Rolnych do pierwokupu oraz do nabycia nieruchomości rolnych o pow. nie mniejszej niż 1 ha. 30 9. 09-10-2008 - Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Uchyla się przepis ustawy, zgodnie z którym Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa przysługuje prawo odkupu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w okresie 5 lat, licząc od dnia jej nabycia od Agencji, z wyjątkiem nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych. 10. 06-02-2009 - Senacki projekt kształtowaniu ustroju rolnego. ustawy o zmianie ustawy o Usprawnienie obrotu nieruchomościami w sferze zapewnienia gruntów pod budownictwo, wzmacniając jednocześnie rolę ustawowych regulacji w zakresie kształtowania ustroju rolnego. 11. 12-02-2009 - Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zmiany dotyczą m.in. określenia obowiązku wskazania gruntów rolnych i leśnych przeznaczonych na ewentualne cele nierolnicze i nieleśne w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 12. 02-07-2009 - Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie prawnej odmian roślin. Nowelizacja przepisów dotyczących zakresu stosowania tzw. odstępstwa rolnego w ramach krajowego systemu ochrony odmian roślin. 13. 31-08-2009 nasiennictwie. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Dostosowanie przepisów prawa polskiego do dyrektywy Komisji przewidując pewne odstępstwa w odniesieniu do rejestracji populacji miejscowych i odmian rolniczych przystosowanych naturalnie do warunków lokalnych i regionalnych i zagrożonych erozją genetyczną oraz obrót materiałem siewnym i sadzeniakami ziemniaka tych populacji. 31 14. 22-09-2009 - Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich. IV. PYTANIA I ODPOWIEDZI: Działalność rządu w zakresie stabilizacji cen na rynku zbóż Można byłoby wykorzystać zboże na cele energetyczne w elektrowniach – MriRW miało wystąpić do URE o niezbędne pozwolenia (Sprzedaż ziarna na cele energetyczne jest możliwa bez żadnych zezwoleń i zależy tylko od zainteresowania elektrowni – informuje Urząd Regulacji Energetyki. Niestety ziarno w ten sposób zużyte nie będzie traktowane jako biomasa i przedsiębiorstwa energetyczne nie będą mogły z tego tytułu liczyć na dopłaty.). Niedawno pojawiła się kukurydza (dopiero rozpoczęto zbiory), która jest substytutem na ryku zbóż, co pociągnęło kolejne przeceny od południowej granicy do polski wjeżdża węgierskie i słowackie zboże, które kosztuje tyle samo co u sprzedającego w magazynach. Eksport jest niewielki, zboże wyłącznie wysokiej jakości sprzedawane jest na rynek niemiecki. Ceny spadają nie tylko w Polsce, ale też w Chicago, paryskim MATiFiE. Cała Europa ma w posiadaniu duże ilości ziarna. Pośrednio winą obecnej sytuacji był zeszłoroczny import taniego ziarna z Ukrainy. Ceny zbóż już drugi rok jest poniżej progu rentowności. Z wiejskiej: Na komisji rolnictwa zamiast prezesa Elewaru pojawia się przewodniczący rady nadzorczej (nie ta ranga, lewica oburzona). Lewica proponuje interwencyjny skup zboża już od 1 października, nie czekając na 1 listopada. Na co mogą liczyć rolnicy, 32 wiceprezes ARR: na wcześniejsze wypłaty płatności obszarowych, na utrzymanie podwyższonych ceł na import z Ukrainy zboża, na dopłaty eksportowe do mleka w proszku i masła- interwencja na ryku zbóż niemal pewna, dotyczyć będzie głównie jęczmienia, rozpocznie się od listopada i potrwa do maja, cena skupu 101 Euro (cena jęczmienia w skupach ok. 280zł/tonę), trzeba pamiętać o wymaganiach zboża (min. 80 ton, wysoka jakość- „wniosek” o interwencyjny skup zboża padł 14 września 2009r. podczas obrad Komisji Rolnictwa (po ocenie sytuacji na rynku zbóż przedstawionej przez resort MRiRW Podsumowanie: Obecnie rząd nie poczynił żadnych kroków w sprawie cen zbóż, może tylko wyjaśnił kwestę związaną z przeznaczeniem zbóż na cele energetyczne. Prawdopodobnie będzie interwencyjny skup zboża realizowany przez spółkę Elewar podporządkowaną Agencji Rynku Rolnego. Nowelizacja KRUSu Nowe, obowiązujące od 1 października 2009 roku, przepisy różnicują składki w zależności od wielkości posiadanego gospodarstwa. Wyższe składki będą płacili właściciele ponad 50 ha ziemi. Dla gospodarstw o obszarze 50-100 ha przeliczeniowych użytków rolnych miesięczna składka będzie wynosiła 12 proc. kwoty najniższej emerytury (przed waloryzacją emerytur było to 76,40 zł); dla gospodarstw o obszarze 100-150 ha - 24 proc. kwoty najniższej emerytury, tj. 152,70 zł. W przypadku gospodarstw 150-300-hektarowych składka będzie wynosiła 229,10 zł (36 proc. emerytury), a powyżej 300 ha - 305,40 zł (48 proc. emerytury). Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego szacuje, że wyższe składki zapłaci ok. 15,5 33 tys. rolników. W KRUS ubezpieczonych jest ok. 1,5 mln osób. Składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe od II kwartału 2009 r. wynosi 203 zł kwartalnie. Działalność rządu w zakresie poprawy sytuacji na rynku mleka Przyczyna kryzysu wynika z działania kapitału spekulacyjnego, ponieważ produkcja spadła o 4% a konsumpcja rośnie; przyczyna to zaburzenia w łańcuchu żywnościowym, kolejną przyczyną problemów z mlekiem jest jego nadprodukcja w UE, zbyt wysokie koszty oceny jakości i dystrybucji. UE próbuje temu zapobiec poprzez ustalenie kwot produkcji na kraje UE, ale reforma podobno zbyt późna. Pyzatym kwotowanie ma ustać od 2015 roku – punkt zapalny. Rynek mleka w UE jest regulowany poprzez przydział kwot mlecznych, które ustalane były przez ARR. Obecnie kwoty mleczne można kupić i sprzedać w zależności od kierunku produkcji w gospodarstwie (np. aukcje na allegro). Działania rządu w tym zakresie finalizowane są za pośrednictwem ARR, która wspomaga branże mleczarską poprzez: interwencyjny skup mleka w proszku oraz masła. Problem stanowi zła jakość produktów – interwencja w części rozwinięta. Wysokie ceny mleka na półkach sklepowych nie są wynikiem marż, ale opłat dodatkowych pobieranych przez hipermarkety od producentów, za przykład można podać Węgry, gdzie ustawowo zostało to uregulowane, były prace w MRiRW, ale podupadły. Pewnego rodzaju panaceum może być konsolidacja producentów, którzy sprzedają w głównej mierze pod szyldem sieci a nie własnej marki. Stworzenie wspólnych podmiotów przetwórczych czy też dystrybucyjnych stwarza PROW – można skorzystać, pole popisu dla MRiRW, nawet w maju na konferencji minister M. Sawicki wspominał o pomocy do 50 mln zł. Od stycznia 2009r. UE zaakceptowała działania interwencyjne, 34 które i nas są prowadzone, dodatkowo wznowiła dopłaty do eksportu, ale nie wiem jak wypada to u nas w Polsce. Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach (problemy z ubezpieczaniem zdarzeń obarczonych wysokim ryzykiem a obowiązek ubezpieczenia) Tytułem wstępu: Ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich reguluje ustawa z dnia 7 lipca 2005r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z dnia 9 sierpnia 2005r., Nr 150, poz. 1249 z późń. zm.). Zgodnie z ustawą, stosowane są dopłaty z budżetu państwa do składek z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia: a) upraw zbóż, kukurydzy, warzyw, tytoniu, drzew i krzewów owocowych, ziemniaków, buraków cukrowych (…) od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, suszę, deszcz nawalny, grad, piorun, (…), b) bydła, koni, owiec, kóz, drobiu lub świń od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, (…) oraz w wyniku uboju z konieczności. Zgodnie z rozporządzeniem (Dz. U. Nr 22, poz. 1488) dopłaty do składek wynoszą 50% składki z tytułu ubezpieczenia 1 ha upraw, oraz 50% z tytułu ubezpieczenia 1 szt. zwierząt. 35 W ww. ustawie stanowi się, że dopłaty do składek rolników są stosowane jeżeli określone przez zakłady ubezpieczeń stawki taryfowe nie przekraczają: a) przy ubezpieczeniu upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, (…) – 3,5% sumy ubezpieczenia upraw, b) przy ubezpieczeniu rzepaku ozimego, warzyw gruntowych, tytoniu, truskawek, (…) – 5% sumy ubezpieczenia. Zakłady ubezpieczeń mogą jednak określić stawki taryfowe wyższe niż wyżej wymienione. Jeżeli określone stawki nie przekraczają 6% sumy ubezpieczenia, dopłaty są stosowane z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia do składek wg stawek taryfowych w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio 3,5% lub 5% sumy ubezpieczenia. Minister zawiera umowy z wybranymi zakładami ubezpieczeniowymi. Obecnie są to m.in. PZU, TUW, Concordia Polska. Zgodnie z ustawą od 1 lipca 2008r. istnieje obowiązek ubezpieczenia 50% powierzchni upraw rolnych przez rolnika, który uzyskał płatności obszarowe. Rolnik, który nie zawrze umowy ubezpieczenia, obowiązany będzie do wniesienia opłaty za niespełnienie tego obowiązku (2Euro od 1 ha). Opłata jest wnoszona na rzecz gminy. Powyższe sankcje nie będą stosowane wobec rolników, którzy nie zawrą umowy ubezpieczenia z powodu pisemnej odmowy przez co najmniej dwa zakłady ubezpieczeń, które zawarły z ministrem umowy w sprawie dopłat, w szczególności z powodu zaoferowania ubezpieczenia w stawkach taryfowych przekraczających 6% sumy ubezpieczenia. 36 Fakty z powyższym zakresie: - zdarza się, że firmy ubezpieczeniowe często odwlekają szacowanie szkód, a jeszcze częściej nie chcą uznawać ich przyczyn szukając luk w przepisach i odwlekając roszczenia poszkodowanych pod byle pretekstem, - w roku 2009 coś drgnęło w wykupie ubezpieczeń. 10% rolników skorzystało (ok. 130tys. w tym 93 tys. z dopłatą budżetu państwa – w tym suszowe stanowią tylko nieco ponad 10 tys.). Czemu: ponieważ są tanie i obowiązkowe, - w regionach najbardziej narażonych na suszę, czyli w Wielkopolsce i Kujawsko-Pomorskie, polis z dopłatą państwa firmy nie sprzedają. Dostępne są tylko drogie polisy „wolnorynkowe” ze stawką taryfową wynoszącą nawet 10%, - wykupywanie polis 2008/2009 trwało do końca czerwca, - 10% rolników wykupiło obowiązkowe ubezpieczenia upraw. Spora część gospodarzy nie zrobiła tego, gdyż nie miała takiej możliwości. Zakłady ubezpieczeniowe nie chcą bowiem ubezpieczać terenów najbardziej zagrożonych suszą lub podtopieniami. Sprawa jest oczywista. Na tych terenach, na których wystąpienie suszy czy powodzi jest więcej niż pewne, wykupienie polisy ubezpieczeniowej jest albo niemożliwe, albo jej koszty są tak duże, że nie opłaca się o nią starać, 37 - w pierwszym półroczu 2009 roku rolnicy wykupili 91 tysięcy polis z dopłatą państwa. Łączna kwota ubezpieczeń przekroczyła 3 miliardy 450 milionów złotych. Ochroną objętych jest już 1,5 miliona hektarów gruntów uprawnych, - zakłady ubezpieczeń często preferują ubezpieczenia takie, które zdarzają się w regionach o małym ryzyku, lub rośliny o małym stopniu ryzyka. Dlatego rząd przygotował nowelizację przepisów, która ma, a raczej miała zwiększyć dostępność dotowanych polis. Nad projektem prace toczą się od wielu miesięcy. Gdy wydawało się, że są na finale zaprotestował minister finansów, który nie zgodził się na wysokie koszty funkcjonowania ustawy. Nowela wróciła więc do ministerstwa rolnictwa. Kazimierz Plocke – „…mamy przygotować nowe założenia w kierunku zwiększenia reasekuracji państwa. Zmiana przepisów będzie także dotyczyć maksymalnych stawek taryfowych, jakie mogą stosować ubezpieczyciele sprzedający polisy suszowe z państwową dopłatą…” Ceny nawozów w Polsce Dwa duże zakłady z branży: Police S.A. akcjonariat: Skarb Państwa 60%, Agencja Rozwoju Przemysłu 9% Jest jednym z zakładów przeznaczonych do prywatyzacji. Nie chciałbym prognozować jak nowy inwestor będzie kreował politykę cenową oferowanych produktów – raczej nie ma co liczyć na niższe ceny. Od IV kwartału 2008r. zakład przynosi straty (dość znaczne!), restrukturyzacja idzie wolno (przyczyna np. związki zawodowe), co też prędzej czy później wpłynie na ceny produktów. 38 Zakłady Azotowe Puławy S.A. – Skarb Państwa 50,7%, Poza powyższymi: Fosfory, Fosfan, Luvena, Anvil, Kędzierzyn, Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych. Kilka faktów: - do produkcji nawozów importujemy z zachodu: gaz, fosforyty oraz sól potasową. Czyli cała produkcja nawozów fosforowych oraz potasowych oparta jest na imporcie półproduktów, których ceny kształtowane są poza obszarem RP, które od początku 2007r. systematycznie rosną. - nie tylko w Polsce rolnicy mają problem z wysokimi cenami nawozów mineralnych – problem występuje w całej UE (np. Rumunii). - nie można zapominać, że w 2008 roku ceny nawozów rosły o 70-80% a księgowe koszty wytworzenia jedynie o ok. 15%. - wytłumaczeniem powyższej sytuacji związanej z windowaniem cen nawozów jest to, iż dealerzy narzucają wysokie marże, ponieważ nie mają konkurencji a we własnym środowisku utrzymują „dyscyplinę” – potocznie: zmowa cenowa. - Minister Sawicki dwa razy skierował wnioski do UOKiK o sprawdzenie przyczyn wysokich cen, jednakże otrzymana odpowiedź mówiła, iż rynek jest zdemonopolizowany ponieważ żaden podmiot nie posiada ponad 40% udziału w rynku. - nie bez znaczenia jest system ceł antydumpingowych na import nawozów ze wschodu, wprowadzony przez UE, gdyby go znieść konkurencyjność spowodowałaby obniżenie cen. 39 - pewnym pomysłem na rozwiązanie problemu w 2008 ministra Sawickiego było tworzenie grup producentów, którzy dokonywaliby zakupów bezpośrednio od producentów w systemie konkurencyjnym wobec dealerów, - występuje cykliczny wzrost cen w okresie wiosny (rolnicy mają środki finansowe z dopłat, które są realizowane w przeważającej większości w miesiącach: grudzień, styczeń, luty; stosuje się nawozy wiosną, gdy gleba nie jest zamarznięta). - obecnie ceny ww. surowców na światowym rynku, pozwala zakładom produkującym nawozy mineralne podjąć decyzję o ewentualnych obniżkach cen (np. Police). - Aktualne propozycje cen nawozów urealnią racjonalną gospodarkę nawozową. Przed pięciu laty - jesienią 2004 roku 1 kg azotu kosztował średnio 2,13 zł, fosforu – 2,68 zł i potasu 1,38 zł. Cena pszenicy w styczniu 2005 wynosiła 500,90 zł/t, a w lipcu – 417,30 zł/t (wg IERiGŻ). Tak więc ceny detaliczne powróciły do tego poziomu, ponieważ 1 kg azotu w kompleksowych nawozach z Polic (POLIFOSKACH) kosztuje od października w granicach 1,47 do 1,64 zł, w POLIDAPACH 1,23-1,25 zł (azot jest nawet tańszy), fosforu od 2,93 do 3,27 zł, a w POLIDAPACH 2,45-2,49 zł, natomiast potas jest jeszcze droższy, bo kosztuje od 2,00 do 2,23 zł za 1 kg. - wysoką jakość stosowanego nawozu (bardzo dobrze przyswajalny): Polifoski, Polimagi i Polidap. - ceny nawozów oferowanych przez Police mają stanieć do 35% i osiągnąć poziom z 2007roku – nie wiem jak to się ma do sytuacji finansowej spółki – wiem, że liczy na dość znaczny kredyt – przy prywatyzacji wpłynie to niekorzystnie na wycenę. Dodatkowo problem nie leży tylko w cenie u producenta, ale w marży u dealera, który na pewno skorzysta na obniżkach cen. 40 Podsumowanie: - jesienna obniżka cen nawozów wynika z tendencji światowej (zakupy po niskiej cenie przez Indie, urząd antymonopolowy w Rosji,…) - cena różni się znacznie w zależności od dystrybutora jak i wielkości zakupu. - co dzieje się zagranicami: przykład spadku cen nawozu Norweska Yara z 320 Euro/tonę do 119 Euro/tonę. - ograniczenie taryfy PGNiG w czerwcu do Puław było między innymi przyczyną spadku cen nawozów o 30%. WARTO WSPOMNIEĆ: Skup buraka cukrowego po cenie wyższej niż minimalna Kluczowymi elementem systemu regulacji rynku cukru w UE są kwoty produkcji cukru. Wyróżnia się kwotę A, B i C. Kwota A – odpowiada krajowej konsumpcji cukru, Kwota B – stanowiąca ok. 20% wysokości kwoty A jest przeznaczona na eksport lub może być wykorzystana na zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych w razie obniżki plonów. Opłacalność eksportu w ramach kwoty B zapewniają dopłaty. Kwota C – jest to nadwyżka produkcji cukru ponad kwotę A i B. Ta ilość cukru musi być wyeksportowana, ponieważ w przeciwnym wypadku, mogą być nałożone na producenta kary finansowe. Cena podstawowa buraków cukrowych jest kalkulowana w oparciu o cenę interwencyjną cukru, która z kolei wyznacza minimalny poziom ceny cukru przeznaczonego dla rynku krajowy (kwota A). Cena interwencyjna cukru jest ceną, jaką płaci kupujący na miejscu u producenta (np. hurtownik w cukrowni). Po tej cenie skupowany jest także cukier przez państwowe organizacje interwencyjne. Na dzisiaj cena podstawowa buraków cukrowych o zwartości 16% cukru wynosi ok.48 EUR za tonę. 41 Cena minimalna dotyczy ceny buraków cukrowych z kwoty A i buraków z kwoty B. Cena buraków w kwocie A równa się 98% ceny podstawowej, natomiast cena buraków z kwoty B wynosi od 60, 5% do 98% ceny podstawowej. Korzystna produkcja bydła mięsnego Planując rozwój chowu bydła mięsnego, najważniejsze jest oczywiście pytanie o perspektywy tego kierunku rolnictwa. Zniesienie od roku 2004 ceł i kontyngentów w handlu z krajami Unii Europejskiej pozwoliło na większą sprzedaż mięsa wołowego do tych krajów i to przy znacznie wyższych cenach. W latach 2003–2005 eksport mięsa i przetworów zwiększył się ponad czterokrotnie – z 99 do 412 milionów euro, nie licząc sprzedaży cieląt, których wysyłamy 500 tysięcy rocznie głównie do Włoch. Od ubiegłego roku w krajach Unii cofnięto dopłaty do bydła rzeźnego: na przykład do kupionego u nas cielęcia rolnik włoski dostawał dwie dopłaty – do buhajka 6- i 24miesięcznego. Była to, więc trudna konkurencja dla naszej wołowiny, gdyż u nas produkcja ta nie była subsydiowana. Podobnie jest z obowiązującymi jeszcze w niektórych krajach dopłatami do krów-mamek. Mają być one jednak wycofane do roku 2009, co stworzy naszym rolnikom jeszcze lepsze warunki do rozwoju bydła mięsnego. W Unii Europejskiej jest tendencja do wycofywania wszystkich dopłat do produkcji na rzecz dopłat do powierzchni gospodarstwa, z preferowaniem ochrony środowiska, w tym gleb. Wszystko to powinno przekonywać, że chów bydła mięsnego stanie się jeszcze bardziej opłacalny. 1 1 http://www.farmer.plantpress.pl/article.php?id=28 42 V. Działalność ARiMR V.1 Modernizacja gospodarstw rolnych Ponad miliard złotych z PROW 2007-2013 zostało wypłacone rolnikom, którzy w 2007 r. złożyli wnioski o przyznanie pomocy na „Modernizację gospodarstw rolnych” i rozliczyli zrealizowane inwestycje. Spośród 12, 5 tys. beneficjentów, którzy złożyli wnioski o płatność, ponad 80% otrzymało refinansowanie pokrywające połowę lub więcej kosztów bezpośrednich poniesionych na zrealizowane inwestycje. Umowy o przyznaniu pomocy z tego działania Agencja podpisała z 14, 3 tys. rolników, a do rozpatrzenia pozostało już tylko około 270 najbardziej skomplikowanych wniosków złożonych w 2007 r. Limit środków przewidzianych w 2009 r. na pomoc finansową z działania „Modernizacja gospodarstwa rolnych” dla poszczególnych województw 43 Lp. Województwo Limit środków [zł] 1 Dolnośląskie 115 174 010 2 Kujawsko Pomorskie 3 Lubelskie 331 996 392 4 Lubuskie 21 860 474 5 Łódzkie 263 170 726 6 Małopolskie 107 697 993 7 Mazowieckie 465 596 280 8 Opolskie 68 345 863 9 Podkarpackie 90 615 338 10 Podlaskie 181 265 568 11 Pomorskie 91 594 561 12 Śląskie 72 519 159 13 Świętokrzyskie 120 892 294 14 Warmińsko Mazurskie 15 Wielkopolskie 16 Zachodniopomorskie 39 328 325 Razem - - 199 980 465 110 632 112 252 006 511 2 532 676 072 44 V.2 Renty strukturalne Działanie ma na celu poprawę struktury agrarnej kraju oraz przyśpieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób prowadzących gospodarstwa rolne, a także poprawę rentowności przejmowanie przez i konkurencyjności osoby dobrze gospodarstw przygotowane rolnych do poprzez zawodu ich rolnika. Działanie będzie jednym z instrumentów łagodzących skutki przemian agrarnych na obszarach wiejskich i poprzez zapewnienie źródła dochodów osobom rezygnującym z prowadzenia towarowej produkcji rolnej przyczyni się zarówno do ograniczenia liczby małoobszarowych i nierentownych lub małorentownych gospodarstw prowadzonych przez rolników w wieku przedemerytalnym, jak i do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich i pośrednio do zmniejszenia bezrobocia wśród młodych na wsi. 2 Renta strukturalna ma wynosić 896, 19 zł, tj. 150% kwoty najniższej emerytury, a wraz z dodatkami na małżonka i za przekazanie gospodarstwa powyżej 10 ha użytków rolnych osobie poniżej 40 roku życia, 1583,27 zł, tj. 265% kwoty najniższej. Najbardziej stabilną sytuację pod względem zmiany powierzchni użytków rolnych odnotowano w województwie kujawsko – pomorskim (wzrost powierzchni użytków rolnych o 11, 9 tys. ha stanowił 1, 14 % wszystkich użytków rolnych województwa w roku 2003)3 Liczba przekazanych gospodarstw rolnych na powiększenie istniejących gospodarstw w ramach PROW 2007-2013, wg stanu na wrzesień 2008 r.: Kujawsko-Pomorskie 312 - liczba przekazanych gospodarstw rolnych na powiększenie gospodarstw 2 http://www.doradcaprow.pl/prow/PROW-2007-2013/DZIALANIA-OSI-1/Renty-strukturalne-2007-2013,84/ Informacja dotycząca wpływu działania „Renty strukturalne” na poprawę struktury agrarnej gospodarstw, MRiRW 3 45 3 458, 57 - powierzchnia użytków rolnych przekazanych na powiększenie (ha) 5 691, 65 - powierzchnia gospodarstw beneficjentów przejmujących - przed przejęciem (ha) 9 150, 22 - powierzchnia gospodarstw beneficjentów przejmujących - po przejęciu (ha) 315 - liczba osób przejmujących użytki rolne. V.3 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Różnicowanie działalności rolniczej jest działaniem kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. Pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowanych operacji. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym, w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć 100 tys. zł. V.4 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Uzasadnieniem tego sektora działalności ARiMR jest wzrost konkurencyjności gospodarczej obszarów wiejskich, rozwój przedsiębiorczości i rynku pracy, a w konsekwencji - wzrost zatrudnienia na obszarach wiejskich. Realizacja działania tworzy warunki dla dywersyfikacji działalności gospodarczej i poprawy możliwości zatrudnienia, przyczyniając się tym samym do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich. Beneficjentem może być osoba fizyczna lub osoba prawna, lub jednostka 46 organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, które prowadzą działalność jako mikroprzedsiębiorstwo nieprzekraczający Pomoc ma zatrudniające poniżej równowartości formę zwrotu 10 w części kosztów osób, mające obrót mln euro. kwalifikowalnych operacji. zł 2 i Wysokość pomocy przyznanej na realizację operacji nie może przekroczyć: 1) 100 tys. zł – jeśli biznesplan przewiduje utworzenie od 1 do 2 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji; 2) 200 tys. zł - jeśli biznesplan przewiduje utworzenie powyżej 2 i mniej niż 5 miejsc pracy (w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji; 3) 300 tys. zł – jeśli biznesplan przewiduje utworzenie co najmniej 5 miejsc pracy (w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne), co uzasadnione jest zakresem rzeczowym operacji. W lipca 2009 w systemie informatycznym zarejestrowano 4 983 wnioski na łączną kwotę 829 702, 9 tys. zł. V.5 Ułatwianie startu młodym rolnikom W Polsce około jedna piąta gospodarstw jest prowadzona przez osoby powyżej 55 roku życia. W celu stymulowania transferu tych gospodarstw na rzecz młodych i wykształconych następców konieczne jest wsparcie ze środków publicznych. Pomoc przeznaczona jest wyłącznie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają 47 samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego.Jednorazowa premia w wysokości 50 tys. złotych. Kwota premii nie przekracza równowartości 55 tys. EUR, zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) Wysokość pomocy finansowej to jednorazowa premia w wysokości 50 tys. złotych. W trakcie naborów w roku 2008 złożono 6 495 wniosków na kwotę 324 750 tys. zł. Do 31 Lipca b.r. wpłynęło 731 wniosków na łączną kwotę 36 550 tys. zł. V.6 Zwiększanie wartości produkcji rolnej i leśnej dodanej podstawowej Jako cel działania przyjmuje się poprawę konkurencyjności przedsiębiorstw w sektorze przetwórstwa i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, uwarunkowana wzrostem wartości dodanej, jakości produkcji, obniżeniem kosztów oraz rozwojem nowych produktów, procesów i technologii produkcji, jak również poprawa warunków produkcji w odniesieniu do obowiązujących lub nowowprowadzanych standardów. Uzasadnieniem działań jest wsparcie przetwórstwa produktów rolnych jest szczególnie istotne, bowiem sektor ten zaliczany jest do bardzo ważnych gałęzi polskiej gospodarki, zarówno pod względem zatrudnienia jak i wartości produkcji. Pomoc będzie kierowana przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw, które w Unii Europejskiej w największym zakresie przyczyniają się do powiększania produktu krajowego brutto oraz zapewniają ponad połowę miejsc pracy. W ramach działania wspierane są inwestycje w sektorach przetwórstwa: mleka (z wyjątkiem produkcji masła), mięsa, owoców i warzyw (z wyjątkiem produkcji 48 napojów wino podobnych i wino pochodnych), zbóż (z wyjątkiem produkcji słodu), ziemniaków, jaj, miodu, lnu i konopi, roślin oleistych, wysokobiałkowych, przetwarzania produktów rolnych na cele energetyczne, a także usługowego zamrażania wraz z przechowywaniem produktów rolnych. Pomoc ma formę refundacji części kosztów kwalifikowalnych projektu. Maksymalna wysokość pomocy, przyznana w okresie realizacji PROW jednemu beneficjentowi, wynosi 20 mln zł. Wielkość pomocy przyznanej na realizację jednego projektu nie może być niższa niż 100 tys. zł. W kampanii 2008 liczba wniosków wyniosła 818 wniosków, opiewających na kwotę 1 631 536, 7 tys. zł. W kampanii 2009 złożono 451 wniosków na łączą kwotę 1 005 730 tys. zł. V.7 Grupy producentów rolnych Celem jest wzmocnienie struktury instytucjonalnej w sektorze pierwotnej produkcji rolnej w celu wsparcia funkcjonowania producentów rolnych poprzez zachęcanie ich do tworzenia grup producentów rolnych i współpracy. Jako uzasadnienie podaję się fakt, iż Polscy producenci rolni w niewielkiej skali podejmują wspólne działania na rynku. Silny indywidualizm producentów, przy dużym rozdrobnieniu gospodarstw rolnych, ogranicza ich konkurencyjność. Pomoc realizowana jest w formie rocznych płatności w okresie pierwszych pięciu lat od dnia wpisu grupy do rejestru grup producentów rolnych, prowadzonego przez właściwego ze względu na siedzibę grupy, marszałka województwa. Kwota pomocy przewidzianej dla grupy producentów rolnych nie może przekroczyć równowartości w złotych kwoty: 49 1) 100.000 EUR w pierwszym i drugim roku; 2) 80.000 EUR w trzecim roku; 3) 60.000 EUR w czwartym roku; 4) 50.000 EUR w piątym roku. Obecnie programem objętych jest 350 grup beneficjentów. V.8 Program rolno-środowiskowy Program rolno-środowiskowy to jeden ze schematów pomocowych, zawartych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, który polega na realizacji określonych działań w ramach pakietów rolno-środowiskowych. Działania te zmierzają do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich oraz do zachowania różnorodności biologicznej na tych terenach. W skład programu wchodzi 9 pakietów, w ramach, których odbywa się realizacja określonych działań: Pakiet zrównoważony Pakiet ekologiczny Ekstensywne trwałe użytki zielone Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000 Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie 50 Ochrona gleb i wód Strefy buforowe (ten pakiet mogą realizować tylko beneficjenci programu, którzy zadeklarowali ten pakiet do realizacji w 2008 r.) Kujawsko-Pomorskie (kampania 2008): 2 056 – liczba złożonych wniosków 20 616 195, 34 – wnioskowana kwota pomocy w pln 1 958 – liczba wydanych decyzji 19 539 392, 94 – kwota wydanych decyzji V.9 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne Główne cele działania to powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie. Utrzymanie i wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i tworzenie korytarzy ekologicznych. Zwiększenie udziału lasów w globalnym bilansie węgla oraz ograniczeniu zmian klimatu. Wsparcie na zalesienie polega na dofinansowaniu kosztów założenia uprawy81, wykonania poprawek w drugim roku i zabezpieczenia przed zwierzyną. Zgodnie z rozporządzeniem Komisji (KE) nr 1974/2006, wsparcie to ma postać zryczałtowanej płatności w przeliczeniu na 1 hektar zalesianych gruntów. 51 V. 10 Wspieranie gospodarowania górskich i innych obszarach o warunkach na obszarach niekorzystnych Cel działania to zapewnienie ciągłości rolniczego użytkowania ziemi i tym samym utrzymanie żywotności obszarów wiejskich. Zachowanie walorów krajobrazowych obszarów wiejskich. Utrzymanie zrównoważonego sposobu gospodarowania uwzględniającego, aspekty ochrony środowiska. Pomoc jest udzielana w postaci rocznych zryczałtowanych płatności (dopłat wyrównawczych) do hektara użytków rolnych położonych na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania i pozostających w użytkowaniu rolniczym. Stawki płatności z tytułu gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania są różne dla różnych typów ONW. Indykatywny budżet na lata 2007-2013 – 2 448 750 000 EUR Stawki płatności dla poszczególnych typów ONW - Górskie - 320 zł. - Nizinne: strefa nizinna I - 179 zł; strefa nizinna II - 264 zł. - Obszary ze specyficznymi naturalnymi utrudnieniami - 264 zł. WARTO WSPOMNIEĆ: Doskonała opinia rolników o pracy ARiMR wg PBS DGA – 40% rolników ocenia pracę ARiMR dobrze lub bardzo dobrze, 29% średnio, 6% źle lub bardzo źle. 52 Blisko połowa respondentów uważa, że jakość pracy ARiMR znacznie się poprawiła w ciągu ostatniego roku VI. Działalność ARR VI. 1 Program „Szklanka Mleka” Program ten jest nazywany również mechanizmem „Dopłat do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych” został rozpoczęty wraz z akcesją Polski do UE. Głównym celem programu jest dostarczenie propagowanie zdrowego odżywiania oraz walka z nadwagą wśród młodzieży poprzez uzupełnienie dziennej diety o przetwory mleczne. Finansowanie odbywa się na 3 poziomach: Środki pochodzące z budżetu UE na lata 2004 – 2009 Środki z „Funduszu Promocji Mleczarstwa” Środki pochodzące z budżetu krajowego W latach 2008/2009 łączna kwota dofinansowania wyniosła prawie 200 mln zł. Porównując liczbę placówek objętych programem w roku 2004 oraz w roku 2009, liczba ta wzrosła z 4, 4 tys. do 13, 9 tys. W latach 2008/2009 łączna liczba uczniów objętych wniosła 2 330 tys., jest to znaczący wzrost w porównaniu z rokiem 2004, w którym liczba uczniów wyniosła 638 tys. VI. 2 Program „Owoce w Szkole” Celem Programu „Owoce w szkole” jest skuteczne przeciwdziałanie takim problemom jak: wzrost udziału osób z nadwagą i otyłych wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, związany z tym wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne 53 spowodowanemu nieodpowiednią dietą, wynikającą m.in. z braku ukształtowania w młodym wieku zdrowych nawyków żywieniowych. Kolejnym istotnym problemem jest ogólnokrajowy spadkowi konsumpcji owoców i warzyw w Polsce, pozostającej na bardzo niskim poziomie w porównaniu do średniej wspólnotowej. Główne założenie programu zakłada, iż wśród młodzieży zostaną ukształtowane trwałe nawyki żywieniowe, polegające na włączeniu do codziennej diety owoców oraz warzyw. Program ma również na celu zwiększenie świadomości wśród młodych osób odnośnie nawyków zdrowego żywienia. Całkowity budżet programu na rok szkolny 2009/2010 zakłada środki finansowe w wysokości: 12 297 064 EUR ( w tym 9 222 800 EUR z budżetu UE oraz 3 074 264 EUR z budżetu krajowego). Grupą docelową programu są dzieci 3 074 264 EUR obecnie liczba ta wynosi 1 076 881 osób. Główne produkty występujące w programie dzielą się na 3 kategorie: OWOCE ŚWIEŻE: gruszki i jabłka WARZYWA ŚWIEŻE: marchew, rzodkiewka, papryka słodka, ogórek PRZETWORY: soki owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne VI.3 Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach rolnych Mechanizm „Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych” administrowany przez Agencję Rynku Rolnego stwarza szanse na pozyskanie znaczących środków finansowych, pozwalających 54 przedsiębiorcom unijnym skuteczniej konkurować na rynku światowym w w/w zakresie. Programy realizowane: ROLNICTWO EKOLOGICZNE”- kampania informacyjna dotycząca rolnictwa ekologicznego zgodnie z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2092/91 oraz produktów zarejestrowanych zgodnie z wymienionym rozporządzeniem. „STAWIAM NA MLEKO I PRODUKTY MLECZNE” - kampania informacyjnopromocyjna mleka i przetworów mlecznych „ŻYCIE MIODEM SŁODZONE” – kampania promocyjno-informacyjna dotycząca miodu i produktów pszczelich „MIĘSO I JEGO PRODUKTY-TRADYCJA I SMAK” - kampania promocyjna dotycząca świeżej, mrożonej lub schłodzonej wołowiny, wieprzowiny i cielęciny oraz przetworów opartych na tych składnikach. „STÓŁ PEŁEN SMAKÓW”- kampania promocyjno-informacyjna dotycząca świeżej, schłodzonej lub mrożonej wołowiny, cielęciny i wieprzowiny oraz produktów opartych na tych składnikach. • „5 RAZY DZIENNIE WARZYWA I OWOCE” - kampania promocyjnoinformacyjna dotycząca świeżych owoców i warzyw, a także przetworów owocowych i warzywnych. W załączniku 1 znajdują się budżety poszczególnych programów. VI.4 Dostęp do materiału siewnego ARR przyjmuje co roku wnioski o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany mającej charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Objęte dopłatami są: zboża ozime, zboża jare, rośliny strączkowe oraz ziemniaki. Polska: 55 Od 1 grudnia 2008 r. do 15 lutego 2009 r. do oddziałów Agencji wpłynęło blisko 22 tys. wniosków. W sezonie 2007/2008 złożono ich blisko 15, 5 tys., a udzielona kwota wyniosła 21 818 649, 05 zł. Za 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych materiałem siewnym kwalifikowanym dla zbóż i mieszanek zbożowych wynosi 100 zł. VI. 5 Dopłaty do prywatnego przechowywania wieprzowiny Mechanizm ten polega na udzielaniu dopłat do przechowywania (przez czas określony w umowie) półtusz i elementów mięsa wieprzowego będących własnością przedsiębiorców. Zagospodarowanie nadwyżek może mieć charakter czasowy, – kiedy po zakończeniu okresu przechowywania wieprzowina trafi na rynek wewnętrzny UE, lub stały – gdy zostanie wywieziona poza obszar celny UE. Stawki dopłat są zróżnicowane w zależności od rodzaju przechowywanego produktu oraz długości okresu przechowywania. Mechanizm dopłat do prywatnego przechowywania wieprzowiny uruchamiany jest przez Komisję Europejską (KE) na wniosek państw członkowskich UE, gdy cena tusz wieprzowych na rynku Wspólnoty (ustalona na podstawie cen notowanych w państwach członkowskich) spadnie poniżej 103% ceny bazowej i prawdopodobieństwo, że utrzyma się na tym poziomie. VII. Działalność ANR VII. 1 Polityka sprzedaży dzierżawionych gruntów Polska: 56 istnieje Grunty będące Własnością Rolną Skarbu Państwa podlegają prawom sprzedaż przez ANR. Jest to najpełniejsza forma prywatyzacji tych ziem. W roku 2008 Agencja sprzedała 86.916 Ha gruntów, co stanowiło 33, 5% całości przejętego Zasobu ziem. W sektorze sprzedaży zawarto w poprzednim roku 8230 umów kupna-sprzedaży. Dominował sektor umów z osobami fizycznymi, które stanowiły 95% nabywców, pozostałe 5% to osoby prawne. Ponad połowa z podpisanych umów dotyczyło nieruchomości małych, czyli poniżej 2 ha. Większość nabywców stanowiła grupa rolników prowadzących gospodarstwa rodzinne, którzy nabyli ziemię w celu powiększenia własnego gospodarstwa. Osobom dzierżawiącym grunty przysługuje prawo ich pierwokupu, jeżeli grunty dzierżawione są przynajmniej 3 lata i są one przeznaczone na sprzedaż. Agencja nie przeznacza do sprzedaży określonych typów gruntów: Grunty, co do których toczy się postępowanie w związku z zarzutem sprzecznego przejęcia gruntu przez Skarb Państwa. Grunty, do których byli właściciele lub spadkobiercy roszczą sobie prawo reprywatyzacji. Stanowiących jeziora, do których zastosowanie mają przepisy o wodach płynących. Przeznaczone na cele publiczne ( w tym drogi krajowe) Oprócz sprzedaży gruntów Agencja w roku 2008 sprzedała: 36 gorzelni 7 masarni i rzeźni 41 mieszalni pasz 255 magazynów zbożowych 57 4 tartaki 20 kotłowni 12 sklepów 24 obiekty socjalno-kulturalne i sportowe Podstawowymi formami nabywania nieruchomości rolnych są tryby przetargowy oraz bez przetargowy. W roku 2008 w trybie bez przetargowym nabyto 43.931 Ha, a w trybie przetargowym 41, 339 ha. Zostało zawartych 416 umów kupna –sprzedaży. Średnia cena za 1 ha w roku 2008 wyniosła 17.980 zł. W Kujawsko-Pomorskim: Z raportu ANR (oddział w Bydgoszczy), z sierpnia 2009 można przytoczyć następujące dane na rok 2009: Liczba odbytych przetargów na sprzedaż - 846 Liczba podpisanych umów sprzedaży – 179 Powierzchnia gruntów sprzedanych – 615, 3026 ha Liczba odbytych przetargów na dzierżawę – 91 Liczba podpisanych umów dzierżawy – 78 Powierzchnia gruntów dzierżawy – 1 176, 4986 ha 58 VIII. DZIAŁALNOŚĆ ROZWOJU WSI VIII.1 Fundusz Sołecki Cel wprowadzenia W Polsce znajduje się ponad 40.000 Sołectw. Jako pomocnicze jednostki administracji samorządowej, stanowią niezwykle istotny element łańcucha samorządowego. Ich rola jest ogromna w kształtowaniu struktury społeczno – ekonomicznej polskiej wsi. W nowym tysiącleciu polska wieś staje przed wieloma problemami natury administracyjnej. Nierzadko środki potrzebne na rozwój sołectw stanowią małą część budżetu gminy. Główny celem wprowadzenie Funduszu Sołeckiego w kwietniu 2009 roku było wzmocnienie samorządu terytorialnego oraz zaproponowanie prostego systemu gospodarowania funduszami publicznymi. Fundusz Sołecki to po prostu środki finansowe uwzględnione w budżecie gminy, które są zagwarantowane dla sołectw na realizację zadań, mających na celu poprawę warunków życia mieszkańców wsi. Zasady przyznawania środków Rada gminy decyduje do 31 marca, czy w budżecie gminy ma znaleźć się miejsce na fundusz sołecki. Aby sołectwo otrzymało środki z fundusz musi zostać zwołane zebranie wiejskie, na którym zostanie uchwalony wniosek o przyznanie środków z funduszu sołeckiego. Wniosek może być uchwalony z inicjatywy sołtysa, rady sołeckiej lub co najmniej 15 pełnoletnich mieszkańców sołectwa. Pierwsze fundusze zostaną utworzone w roku 2010. Wysokość przeznaczonych dla sołectwa 59 środków oblicza się według wzoru podanego w ustawie o funduszu sołecki. Wielkość środków uzależniona jest od takich zmiennych jak: liczba mieszkańców sołectwa oraz kwoty bazowej — obliczona, jako iloraz wykonanych dochodów bieżących danej gminy. Przykład inicjatywy społeczności wiejskiej powstałej przy wykorzystaniu gminnego systemu wsparcia lub zrealizowanego z udziałem małych dotacji o wymiarze podobnym jak fundusz sołecki Województwo Kujawsko – Pomorskie Gmina: Mrocza Sołectwo: Samsieczynek Liczba mieszkańców: 203 Środki do dyspozycji sołectwa: 2 384 zł (2009 rok) Projekt: „Plac z ogniskiem „Nad tarasem” szansą na integrację i aktywizację Samsieczyńskiej społeczności. Etap I” Czas realizacji projektu: 2008 rok Cel: Utworzenie miejsca spotkań mieszkańców wsi na organizację imprez plenerowych i okolicznościowych, a także podniesienie walorów estetycznych wsi i promocja miejscowości. 60 Opis projektu: Projekt polegał na zagospodarowaniu centrum wsi, uporządkowaniu terenu oraz przygotowaniu placu z tarasem i ogniskiem. Nawieziono kamienie do kręgu ogniskowego, nasypano grunt, posadzono drzewka, zamontowano ławki oraz tablicę. Zorganizowano uroczyste otwarcie placu z udziałem społeczności wsi. Wartość projektu: 16 705 zł: 1 755 zł – środki gminnego systemu wsparcia 5 000 zł – Starostwo Powiatowe w Nakle nad Notecią 9 950 zł – wkład sołectwa (materiały, praca mieszkańców i sprzętu) Dane pozyskane z broszury informacyjnej MSWiA, dotyczącej Funduszu Sołeckiego. Broszura dostępna pod adresem: http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/565/Fundusz_Solecki.html IX. Rozwój infrastruktury IX.1 Schetynówki Polska: „Schetynówki” to potoczna nazwa „Narodowego programu przebudowy dróg lokalnych 2008 – 2011”. Program zakłada przeznaczenie ok. 1 mld zł w budżecie państwa przez kolejne 3 lata na remonty dróg lokalnych. W założeniach planu znajduje się budowa 2000 dróg gminnych oraz 1000 km dróg powiatowych. Już od listopada 2008 działają samorządowe zespoły ds. NPPDL. 61 W Kujawsko-Pomorskim: Województwo Kujawsko-Pomorskie ma otrzymać w latach 2009, 2010 i 2011 kolejno określone dofinansowania: 62 500 zł 58 895 zł 58 895 zł W roku 2009 dofinansowanie, w ramach budowy dróg powiatowych, uzyskało 19 wniosków na łączną kwotę 30 891 zł. W ramach programu wyremontowane i przebudowane zostanie łącznie 78 km dróg powiatowych W ramach budowy dróg gminnych w tym samym roku dofinansowanie otrzymało 21 wniosków na łączną kwotę 31 609 zł. W ramach programu wyremontowane i przebudowane zostanie ponad 38 km dróg powiatowych oraz zostaną wybudowane nowe drogi o łącznej długości ponad 7, 5 km. W załącznikach 4 i 5 znajduje się wykaz zaakceptowanych wniosków o dofinansowanie w 2009 roku. IX. 2 Szkolnictwo na terenach wiejskich Niemalże 68% szkół podstawowych i 48% gimnazjów zlokalizowanych jest na terenach wiejskich. Uczy się w nich 41% uczniów szkół podstawowych i 35% gimnazjalistów. Średnia liczba uczniów przypadających na oddział jest niska w porównaniu do oddziałów w miastach i w porównaniu do wskaźników krajów Unii Europejskiej. Małoliczne klasy tworzą idealne warunki do indywidualizacji procesu kształcenia i wychowania. Indywidualne podejście do każdego ucznia jest gwarantem wyboru odpowiedniej dla niego kariery edukacyjnej oraz tworzy możliwości 62 wyrównywania szans edukacyjnych. W roku 2009 w porównaniu do roku 2008 subwencja oświatowa przekazana przez państwo gminom wiejskim wzrosła o 7%. Średnia kwota subwencji oświatowej przypadająca na jednego ucznia w roku 2009 wynosi 6 135, 95 zł i uległa zwiększeniu w stosunku do roku 2008 o 11,4%. W roku 2006 w Polsce tylko około 12% trzylatków, 19% czterolatków i 33 % pięciolatków uczęszczało do przedszkoli. W roku 2008 zaś odpowiednio 17%, 27% i 42 %. Niestety nadal dostrzegalna jest różnica w stopniu popularności wychowania przedszkolnego na obszarach wiejskich i w miastach. W roku szkolnym 2008/2009 do przeszkoli uczęszczało 76, 7% dzieci miejskich i 49, 3% dzieci wiejskich (dane dotyczą dzieci w wieku 3-6 lat). Zainicjowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmiany w polskim prawie (obowiązkowe od 2011 objęcie wychowaniem przedszkolnym pięciolatków, rozwój sieci przedszkoli związany z uproszczeniem procedury tworzenia małych placówek przedszkolnych) z pewnością spowodują zwiększenie odsetka dzieci wiejskich objętych wychowaniem przedszkolnym. Jak wynika z informacji przekazanych przez kuratorów oświaty na 10 września 2009 w całym kraju - w porównaniu z ubiegłym rokiem szkolnym – wzrosła prawie dwukrotnie liczba utworzonych publicznych i niepublicznych punktów przedszkolnych oraz zespołów wychowania przedszkolnego (z 636 do 1159). Najwięcej placówek powstało w woj. podkarpackim – 155, woj. dolnośląskim - 133, woj. lubelskim – 121, woj. mazowieckim – 104 oraz woj. zachodniopomorskim - 100. Wzrosła również o 573 liczba tradycyjnych przedszkoli. Ważny jest fakt, że czas przebywania dzieci w punkcie przedszkolnym lub zespole gwarantuje realizację podstawy wychowania przedszkolnego (przygotowanie do szkoły) a pracujący tam nauczyciele muszą 63 posiadać takie same kwalifikacje jak nauczyciele tradycyjnych placówek przedszkolnych. Podwyżki płac Pomimo trudnej sytuacji budżetowej Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego doceniło wysiłki pracowników uczelni wyższych. Mając do dyspozycji rezerwę celową zapisaną na 2009 r. – „Dofinansowanie zadań szkolnictwa wyższego”, Minister Kudrycka przeznaczyła ją na podniesienie wynagrodzeń. Kwota 342 mln 916 tys. zł została przeznaczona dla: uczelni publicznych: 335 mln 760, 5 tys. zł – gdzie miesięczne zwiększenie na jeden etat wynosi 252, 65 zł 5 uczelni katolickich: 7 mln 155, 5 tys. zł – gdzie miesięczne zwiększenie na jeden etat wyniosło 234, 39 zł IX.3 Orliki oraz program boisk wielofunkcyjnych Stan realizacji programu „Moje Boisko-Orlik 2012” na dzień 24.09.2009 Cała Polska: Zgodnie z aktualnymi danymi w edycji 2009 realizowanych jest 732 Orlików. Do dzisiaj otwartych jest 605 Orlików, z czego 565 z edycji 2008 i 40 z edycji 2009. Do tej pory najwięcej Orlików z edycji 2009 otwartych zostało w województwach: Wielkopolskim – 10 oraz w Dolnośląskim – 7. Średnia kwota z wszystkich przetargów rozstrzygniętych do tej pory w ramach tegorocznej edycji wynosi 1.133.207 64 zł (brutto, łącznie z kosztami niekwalifikowanymi) i jest o ok. 200.000 zł niższa niż w edycji zeszłorocznej. Pozwala to zaoszczędzić ok. 150.000.000 zł w odniesieniu do średniej kwoty w edycji 2008. Według wstępnych deklaracji Urzędów Marszałkowskich na przyszły rok planowana jest budowa około 700 Orlików. W edycji 2008 na 566 realizowanych kompleksów 186 wybudowano w gminach wiejskich. W edycji 2009 na 732 Orliki 352 realizowanych jest przez gminy wiejskie. W Kujawsko-Pomorskim: W samym województwie kujawsko-pomorskim było to odpowiednio: 14 na 46 Orlików z edycji 2008 i 27 na 53 Orliki z edycji 2009. Poniższa tabela przedstawia stan zaawansowania programu w podziale na województwa. 65 Województwo Liczba Liczba JST Liczba Orlików Orlików realizujących otwartych z program z edycji 2009 w otwartych do edycji 2008 edycji 2009 24.09 Dolnośląskie 51 53 7 Kujawsko-Pomorskie 46 53 5 Lubelskie 34 35 1 Lubuskie 26 20 1 Łódzkie 47 49 3 Małopolskie 44 47 0 Mazowieckie 30 93 1 Opolskie 6 15 1 Podkarpackie 33 39 1 Podlaskie 20 26 1 Pomorskie 70 36 2 Śląskie 35 52 1 Świętokrzyskie 11 15 0 Warmińsko-Mazurskie 20 41 5 Wielkopolskie 38 102 10 Zachodniopomorskie 54 56 1 SUMA 565 732 40 Łączna liczba X X 605 Województwo Kujawsko-Pomorskie ROK 2008: Średnia cena Orlika – 1.289.000 zł Łączna wartość przedsięwzięcia – 59.294.000 zł (46 kompleksów) 66 Wkład: • Rząd RP – 15.318.000 zł (46 x 333.000 zł) • Urząd Marszałkowski – 15.318.000 zł • JST – 28.658.000 zł ROK 2009 Średnia cena Orlika – 1.056.000 zł Łączna wartość przedsięwzięcia – 55.968.000 zł (53 kompleksów) Wkład: • Rząd RP – 17.649.000 zł (53 x 333.000 zł) • Urząd Marszałkowski – 17.649.000 zł • JST – 20.670.000 zł W załączniku 2 znajduję się Wykaz jednostek samorządu terytorialnego województwa kujawsko – pomorskiego objętych w 2008 roku budową boisk sportowych w ramach programu „ Moje Boisko Orlik 2012” finansowanych z budżetu państwa. W załączniku 3 znajduje się lista Jednostek samorządu terytorialnego, które będą realizowały Program ,,Moje Boisko-Orlik 2012”w 2009 roku. IX.4 Biblioteki a. Program Biblioteka+ Program ten realizowany jest przez Instytut Książki. Jego realizacja została zlecona przez MKiDZ. Program jest skierowany przede wszystkim do gminnych bibliotek publicznych, ze szczególnym naciskiem na biblioteki z gmin wiejskich. Strategiczne cele programu dotyczą przekształcania bibliotek gminnych w 67 nowocześnie wyposażone centra dostępu do wiedzy i kultury. Udział w programie jest całkowicie dobrowolny a jego główna zasada działania opiera się na pomocniczości. Po spełnieniu odpowiednich kryteriów biblioteki mogą uzyskać certyfikat „Biblioteka+”, który informuje o tym, że funkcjonują one na najwyższym europejskim poziomie. b. Edukacja Kulturalna i Diagnoza Kultury Celem programu jest zwiększenie społecznej świadomości w zakresie odbioru i tworzenia wartości artystycznych i kulturowych. Do zadań, które kwalifikują się do udziału w programie zalicza się m. in. Projekty interdyscyplinarne takie jak warsztaty artystyczne, przeglądu i konkursy artystyczne, kampanie promocyjne. Całkowity budżet programu wynosi 12 mln zł. Na edukacje kulturalną przeznaczone jest w ramach programu 10 mln zł. Pozostałe 2 mln zostaną rozdysponowane na tzw. Obserwatorium kultury, czyli projekt monitorujący rozwój edukacji kulturalnej. c. Literatura i Czytelnictwo Program ten realizowany przez MKiDN zakłada promocję i rozwój literatury oraz czytelnictwa w Polsce. W obecnym momencie budżet wynosi 37, 5 mln zł i podzielony jest na dwa segmenty: • Promocja literatury i piśmiennictwa kulturalnego – 9 mln zł. • Zakup nowości wydawniczych do bibliotek – 28, 5 mln zł. Instytucją, która zarządza całością projektu jest Instytut Książki 68 d. Infrastruktura Bibliotek Całkowity budżet programu wynosi 3 mln zł. Celami programu jest modernizacja i unowocześnienie polskich bibliotek publicznych. Działania, które kwalifikują się do programu to m.in. modernizacja, remont, zakup nowoczesnego sprzętu. e. Dziedzictwo Kulturowe Program ten ma za zadanie promocję dziedzictwa kulturowego w sferze Internetu. Całość budżetu (124mln zł.) ma zostać wykorzystana na budowę baz danych, zwierających informacje z zakresu kultury i dziedzictwa narodowego, tworzeniu portali internetowych, digitalizacji dokumentów bibliotecznych. 69