BIULETYN INFORMACYJNY WPHI ANKARA 10/2011 r.

BIULETYN INFORMACYJNY WPHI
ANKARA 10/2011 r.
2011-10-03 08:15:28
2
sytuacja gospodarcza Turcji w III kw. 2011 r., dane makroekonomiczne, prognozy, wymiana zagraniczna,
bezpośrednie inwestycje zagraniczne, MSP, sektor obronny, sektor ropy i gazu, sektor farmaceutyczny, rynek
pracy, sektor turystyki, organizacje i inicjatywy gospodarcze, kursy walut, rankingi, regionalne relacje
gospodarcze, nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców, arbitraż, giełda, zmiany w prawie
BIULETYN INFORMACYJNY WPHI ANKARA
10/2011 r.
SYTUACJA GOSPODARCZA TURCJI: Oxford Business Group zwraca uwagę, że turecki bank centralny (CBRT)
podjął w sierpniu działania zmierzające do odwrócenia gwałtownego spadku kursu tureckiej liry (TL) względem
walut światowych. Wraz z wycofywaniem kapitału z tureckiego rynku przez zagranicznych inwestorów, od
listopada 2010 r. lira straciła ok. 1/4 wartości, obniżając w br. swój kurs wobec USD o 13,5%. Wdrażany przez
CBRT kompleksowy program ma doprowadzić do korekty rosnącego deficytu rachunku bieżącego Turcji oraz
kilku innych problemów zidentyfikowanych przez bank. Na początku sierpnia br., w celu pobudzenia aktywności
gospodarczej i przeciwdziałania potencjalnym negatywnym skutkom kolejnej fali kryzysu, Rada Polityki
Pieniężnej CBRT obniżyła podstawowe stopy procentowe (one-week repo lending) z 6,25% do 5,75%.
Jednocześnie, dążąc do zapewnienia kontroli ryzyka przypisywanego pożyczkom krótkoterminowym, bank
podniósł stopę dla pożyczek 1-dniowych (overnight lending) z 1,5 do 5%. CBRT zapowiedział ponadto wznowienie
od 5.08. br. aukcji walut obcych wg bieżących potrzeb (ostatnią taką aukcję przeprowadzono w kwietniu 2009 r.).
Po interwencyjnym ściągnięciu z rynku 21,3 mld USD w ub. miesiącach, 25 lipca br. bank zawiesił zakup walut
obcych.
Premier Recep Tayyip Erdogan udzielił poparcia dla środków zastosowanych przez CBRT, uznał je za właściwe dla
zabezpieczenia Turcji przed efektami zawirowań w światowej gospodarce dodając, że najnowsze dane
makroekonomiczne wskazują na wysoką odporność gospodarki tureckiej. Obecne działania podjęte przez CBRT
stanowią odpowiedź na krytykę w związku z brakiem reakcji banku centralnego na pojawienie się wyraźnych
symptomów przegrzania gospodarki, wprowadzono je bezpośrednio po ostrzeżeniu agencji ratingowej Moody's,
że Turcja wymaga wzmocnienia odporności na wstrząsy zewnętrzne poprzez ograniczenie popytu krajowego.
Zmiana polityki CBRT zaskoczyła światowe rynki, wznieciła na nowo dyskusje odnośnie faktycznego przegrzania
gospodarki tureckiej i została przyjęta z mieszanymi uczuciami.
Jak zauważył Moody's, pomimo stabilnej sytuacji finansów publicznych (dług publiczny Turcji stanowi jedynie ok.
40% PKB), rząd powinien przyspieszyć reformy wzmacniające gospodarkę, poprzez m.in. obniżenie zbyt
wysokiego poziomu płacy minimalnej, opanowanie gospodarki nieformalnej i podniesienie konkurencji w sektorze
energetycznym w celu obniżenia kosztów energii. Moody's zwraca uwagę, że poziom zatrudnienia w Turcji
wynosi zaledwie 44% ogółu osób zawodowo czynnych, jest to najniższy wskaźnik w krajach OECD.
Wg niektórych analityków, gospodarka turecka wcale nie ulega przegrzaniu, a działania wprowadzone przez
CBRT mają przeciwdziałać ewentualnemu spowolnieniu. Z wzrostem gospodarczym na poziomie 8,9% w 2010 r. i
11% w I kw. 2011 r., Turcja prześcignęła Chiny pod względem najszybszego tempa wzrostu w grupie G20
uprzemysłowionych krajów rozwijających się. Dominującą część wzrostu należy uznać za mocne odbicie się Turcji
z recesji, dzięki odporności systemu bankowego (podczas kryzysu nie upadł ani jeden bank turecki) , a silna lira
(TL) dopomogła w utrzymaniu kontroli nad wzrostem inflacji. W swoim wystąpieniu w koncówce maja br., Pascal
Lamy, dyrektor generalny WTO, podkreślał te właśnie wskaźniki jako świadczące o sile gospodarki tureckiej, w
połączeniu z niskim poziomem długu publicznego (48,1% PKB) i rezerwami walut zagranicznych rzędu 78 mld
USD. W lipcu indeks cen detalicznych obniżył się o 0,41%, inflacja średnioroczna spadła do poziomu 6,31%,
spadły zarówno ceny dóbr trwałych jak i produktów rolno-spożywczych (6,06%). Wzrosty cen o charakterze
inflacyjnym wystąpiły natomiast m.in. na rynkach energii (0,3%), produkcji przemysłowej (1,34%) i złota (5,28%).
W komunikacie z początku sierpnia br. CBRT przewiduje, że do końca 2011 r. CPI ukształtuje się w zakresie 5,9%
do 7,9%, z średnią 6,9%. W dłuższym okresie inflacja w odniesieniu do cen detalicznych ustabilizuje się na
poziomie 5%, a w 2012 r. zamknie się w przedziale 3,5% - 6,9%.
Wyważona reakcja banku centralnego ma przeciwdziałać zmienności sytuacji gospodarczej, a w opinii wielu
ekonomistów niskie stopy procentowe należą obecnie do najlepszych instrumentów utrzymania stabilności
3
finansowej. (EDI Fortnightly 14.09, za Oxford Business Group 03.09.2011 r.)
DANE MAKROEKONOMICZNE:
Wzrost PKB Turcji w II kw. br. wyniósł 8,8% w stosunku do tego samego okresu 2010 r. W powiązaniu z
wzrostem o 11,6% za I kw. br., Turcja osiągnęła tempo wzrostu 10,2% rdr w I poł. 2011 r., co stanowi najwyższe
tempo wzrostu gospodarczego odnotowane w tym okresie na świecie (wzrost PKB Chin osiągnął w I poł. br. 9,6%)
W sierpniu br. średnioroczna inflacja w odniesieniu do cen detalicznych wzrosła do 6,65% (oficjalny cel
inflacyjny banku centralnego przyjęto na poziomie 5,5%). Największe wzrosty cen detalicznych w sierpniu br.
odnotowano dla: różnych towarów i usług (4,55%), transportu (1,90%), żywności i wyrobów bezalkoholowych
(1,38%). O 4,35% spadły ceny odzieży i obuwia. Jednoczesnie, ceny fabryczne były w sierpniu br. o 1,76%
wyższe niż miesiąc wcześniej, a średnioroczna inflacja PPI sięgnęła 11%Stopa bezrobocia spadła do
poziomu 9,2% w czerwcu br. (ponad 11% rok wczesniej)
W czerwcu br. deficyt rachunku bieżącego wzrósł zgodnie z oczekiwaniami o 7,5 mld USD, osiągając za
okres ub. 12-mies. poziom 72,5 mld USD, co odpowiada ok. 9% PKB
Dzięki silnym wpływom z podatków, dobre wyniki osiągnął czerwcowy budżet – deficyt za ub. 12-mies.
zmniejszył się do 21 mld TL (wobec 30 mld TL miesiąc wcześniej). W okresie styczeń-sierpień 2011 r. budżet
zanotował nadwyżkę w wysokości 2,1 mld TL (ok. 1,2 mld USD)
W lipcu br. turecki eksport wzrósł o 24,2%. W tym samym miesiącu wzrost importu wyniósł 29,9%. W
rezultacie, 12-mies. Deficyt wymiany handlowej osiągnął rekordowy poziom 100 mld USD.
W porównaniu do tego samego okresu ub.r., w lipcu br. odnotowano 6,9% wzrost indeksu produkcji
przemysłowej
Stopień wykorzystania mocy produkcji przemysłowej wzrósł o 3,1% osiągając w sierpniu br. poziom
74,3%. (Na podst. informacji Delegatury UE w Ankarze 16.09.2011 r., TODAY’S Zaman 6 -16.09.2011 r.)
PROGNOZY: Podczas konferencji prasowej w Stambule 23 września br., na której zaprezentowano najnowszy
raport "World Economic Outlook Report" MFW, Mark Lewis, wysokiej rangi przedstawiciel MFW w Turcji
poinformował, że Fundusz podwyższył prognozy wzrostu gospodarczego dla Turcji z 6,5% do 7,5% w 2011 r. i z
2,25% do 2,5% w 2012 r. Podwyższenia prognozy MFW dla Turcji dokonano w oparciu o lepsze od oczekiwanych
wskaźniki wzrostu PKB w I i II kw.br. (odpowiednio, 11% i 8,8%) Lewis dodał, że zmiana prognozy wynika ponadto
z uwzględnienia ogółu warunków makro-ekonomicznych Turcji, poziomu inflacji oraz rozwoju sytuacji w zakresie
deficytu na rachunku bieżącym (CAD), w tym działań podjętych przez bank centralny w celu spowolnienia
gospodarki wykazującej symptomy przegrzania oraz ograniczenia dalszego wzrostu CAD. Dodatkowym
czynnikiem, który przyczynił się do korekty w górę prognozy wzrostu PKB w br. było podwyższenie ratingu
wiarygodności kredytowej Turcji dla obligacji państwowych denominowanych w TL przez agencję Standard &
Poors do poziomu „inwestycyjnego” (BBB-), z pozostawieniem na dotychczasowym poziomie (BB) ratingu
kredytowego dla obligacji w walutach obcych. Jak wyjaśnił Lewis, prognoza wzrostu PKB Turcji o 2,5% w 2012 r.
jest uzasadniona przewidywanym tempem spowolnienia gospodarczego i stanowi zapowiedź „miękkiego
lądowania” dla gospodarki tureckiej. (Informacja Agencji Prasowej Anadolu zamieszczona na portalu TRT
23.09.2011 r.;
http://www.trtenglish.net/trtworld/en/newsDetail.aspx?HaberKodu=52632e8e-3063-46a9-9597-7c6b6b16d01b;
TODAY’S Zaman, 21 i 24.09.2011 r.)
WYMIANA ZAGRANICZNA: Ujemne saldo wymiany zagranicznej Turcji po 7 mies. 2011 r. osiągnęło poziom
4
blisko 63 mld USD i było o 79,1% wyższe w porównaniu do tego samego okresu ub.r. Eksperci ekonomiczni są
zgodni, że przeciwdziałanie stałemu wzrostowi deficytu wymiany zagranicznej wymaga podjęcia przez rząd
działań restrukturyzacyjnych. Wg danych TurkStat, w lipcu br. deficyt wymiany zagranicznej Turcji, który stanowi
słaby punkt szybko rosnącej gospodarki, osiągnął poziom nieco ponad 9 mld USD i był o 38,4% wyższy niż w tym
samym miesiącu rok wcześniej. Pomimo obniżenia lipcowego deficytu w stosunku do czerwca (o 1,2 mld USD),
problemem pozostaje struktura tureckiej wymiany zagranicznej – ok. 85% tureckiego importu stanowią dobra
pośrednie i surowce. Turecki import nadal rośnie 2 razy szybciej niż eksport – w okresie pierwszych 7 mies. br., w
porównaniu do tego samego okresu ub.r., import wzrósł o 41,3% (140,5 mld USD), natomiast eksport był większy
o zaledwie 20,4% (77,4 mld USD). W rezultacie, stopień pokrycia importu eksportem spadł w lipcu br. do 55,1%
(64,6% rok wcześniej). Największe rynki eksportowe Turcji to Niemcy, Wlk. Brytania, Włochy, Irak i Francja. W
imporcie od lat przewodzi Rosja (surowce energetyczne), nastepne miejsca zajmują Chiny, Niemcy i Włochy. (EDI
Fortnightly 31.08., za Hurriyet 26.08.2011 r.)
Wg danych Federacji Izraelskich Izb Handlowych, wymiana handlowa Turcja – Izrael zwiększyła się w I poł. br. o
26% w stosunku do tego samego okresu 2010 r., osiągając poziom 2 mld USD (1,59 mld USD rok wcześniej). W
br. dwustronna wymiana charakteryzuje się przewagą izraelskiego eksportu do Turcji nad importem z tego kraju.
W 2010 r. handel z Turcją odpowiadałał za 2,6% ogółu wymiany handlowej Izraela. W kontekście
zapowiedzianego przez premiera Turcji zerwania relacji z Izraelem (w związku z odmową strony izraelskiej
przeproszenia Turcji za atak na konwój z pomocą humanitarną dla Gazy w maju ub.r.), pojawiły się obawy o
przyszłość dobrze rozwijającej się, korzystnej dla obu stron wymiany handlowej. (EDI Fortnightly 31.08., za
Globes 22.08.2011 r.)
6 września br. premier Turcji zwrócił się w oficjalnej korespodencji do kierownictwa instytucji sektora publicznego
z postulatem aby przy podejmowaniu decyzji zakupowych i udzielaniu zamówień dawać pierwszeństwo
produktom i firmom krajowym. W szczególności, premier zwrócił uwagę aby w ogłaszanych przetargach
publicznych nie stawiać warunków uniemożliwiających zakup tureckich wyrobów oraz rozważyć ewentualność
zapłaty zaliczki/przedpłaty na rzecz uczestników przetargu oferujących towary wyprodukowane w Turcji. W
odrębnym piśmie, odnosząc się do przyjętego przez rząd celu osiągnięcia poziomu eksportu w wysokości 500
mld USD w 2023 r. (100 lecie republiki), premier Turcji zapowiedział wykreowanie bardziej pro-eksportowego
modelu produkcji, który zapewni jego wzrost, a jednocześnie sprzyjać będzie uporaniu się z chronicznym
problemem deficytu rachunku bieżącego. (EDI Fortnightly 14.09, za Hurriyet 06.09.2011 r.)
BIZ: Ministerstwo Gospodarki Turcji poinformowało, że w okresie styczeń-lipiec br. wartość bezpośrednich
inwestycji zagranicznych ulokowanych w Turcji wyniosła 9,1 mld USD, zaledwie 200 mln USD mniej od ogólnej
kwoty BIZ w całym 2010 r. Zwiększony napływ BIZ świadczy o zaufaniu inwestorów do Turcji jako miejsca
bezpiecznego lokowania inwestycji. Ok. 91% tegorocznych BIZ pochodziło z krajów UE, co wg ministra
gospodarki Caglayana dowodzi, że Turcja w coraz większym stopniu staje się bazą dostawczą towarów i usług dla
Europy i regionu Eurazji. (EDI Fortnightly 14.09, za Hurriyet 13.09.2011 r.)
MSP: Wg danych TurkStat z początku br., w ciągu 10 ub. lat tureckie małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP)
zdołały zwiększyć swój udział w ogóle tureckiego eksportu z 10% w 2002 r. do 59,8% w 2011 r. Niezależnie od
rekomendacji zawartych w opublikowanym we wrześniu br. raportu „World Bank – Turkey Partnership: Country
Program Snapshots September 2011”, który podkreśla przeszkody jakie nadal utrudniają funkcjonowanie firm
sektora MSP, tureckie MSP wykazują zdecydowany trend rosnący i odnoszą coraz większe sukcesy na rynku
krajowym i w ekspansji eksportowej. Obecnie w Turcji działają 3 grupy firm SME: mikro (do 10 zatrudnionych),
małe (do 50 pracowników) i średniej wielkości (poniżej 250 zatrudnionych). W Turcji obowiązują inne niż w UE
limity max. obrotów i bilansu – 25 mln TL w obu przypadkach, podczas gdy w UE, odpowiednio, 50 i 43 mln Euro.
W warunkach tureckich, firmy mikrobiznesu nie przekraczają zazwyczaj pułapu obrotów 1 mln TL, natomiast ich
udział w tegorocznym eksporcie wyniósł 17,3% (firmy małe – 25,1%; średniej wielkości – 17,4%). Wg
dokumentów dot. procesu akcesji Turcji do UE z 2006 r., firmy MSP stanowiły 99,8% ogółu tureckich
przedsiębiorstw, odpowiadały za 76,7% zatrudnienia, 38% inwestycji i 26,5% udział w całości tureckiej
5
gospodarki. W br., udział firm sektora MSP wzrósł do 34,5%, a udział w zatrudnieniu – do blisko 80%. W ostatnich
5 latach, pomimo nadal niewystarczającego dostępu firm sektora MSP do finansowania, sytuacja w tym zakresie
uległa znacznej poprawie gdy duże banki zachodnie takie jak Europejski Bank Rozwoju oraz inne instytucje
finansowe, zaczęły udzielać kredytów dla tureckich MSP. Szybkie tempo wychodzenia z recesji gospodarki
tureckiej również przyczyniło sie do poprawy wizerunku firm MSP za granicą. Firmy tureckiego sektora MSP coraz
częściej angażują się w produkcję wyrobów finalnych (zamiast części i komponentów), sięgają po nowoczesne
technologie i rozwiązania techniczno-produkcyjne. Kluczem do sukcesu firm MSP okazały się także
organizowane przez państwowe instytucje i organizacje pozarządowe szkolenia zawodowe i doszkalania w celu
podniesienia umiejetności i kompetencji, w tym przyjęcie koncepcji „dożywotniego” (life-long) szkolenia.
(TODAY’S Zaman, 26.09.2011 r.)
SEKTOR OBRONNY: Największa firma elektroniczna tureckiego sektora obronnego Aselsan zaprezentowała
swój najnowszy produkt nowej generacji opracowany dla Tureckich Sił Zbrojnych (TSK) – Stabilizowaną Zdalnie
Sterowaną Platformę Uzbrojenia (SARP). Broń zamontowana na platformie sterowana jest zdalnie z bezpiecznego
miejsca, platforma może być przenoszona przez lekkie transportery opancerzone, na wojskowych jeepach lub na
czołgach, takich jak Leopard 2A4 czy pierwszy czołg całkowicie tureckiej produkcji Altay. Oprócz karabinów
maszynowych kal. 12,7mm lub 7,62mm bądź wyrzutni rakiet 40mm, na SARP montowane są kamery na
podczerwień i kamery wysokiej czułości do zbierania danych nt. zagrożenia atakiem ze strony wroga. Dzięki
poważnym inwestycjom w B+R w ostatnich kilku latach, w ub. Aselsan awansował na 80. pozycję w rankingu
amerykańskiego Defense News 100 największych firm światowego sektora obronnego. (TODAY’S Zaman,
06.09.2011 r.)
Minister Obrony Turcji Ismet Yilmaz poinformował, że Turcja i USA osiągnęły porozumienie ws. zakupu samolotów
bezzałogowych (UAV) typu Predator, które zostaną dostarczone Tureckim Siłom Zbrojnym w czerwcu 2012 r.
Minister nie ujawnił ilości Predatorów, które zakupi Turcja. Samoloty bezzałogowe typu Predator reprezentują
wyższą jakość, bardziej zaawansowane technologie i zdolności taktyczno-techniczne w porównaniu do
dotychczas stosowanych przez armię turecką UAV Heron izraelskiej produkcji. Oprócz parametrów
eksploatacyjnych, Turcja nie jest również zadowolona ze współpracy z izraelskim producentem Heronów – w
przeszłości występowały problemy z dotrzymaniem terminów dostaw, obecnie producent dotąd nie odesłał 6 szt.
UAV Heron, wysłanych do Izraela na przegląd i obsługę techniczną. Niedostępność operacyjna UAV stanowi
poważne utrudnienie dla prowadzonej przez Turcję walki z terroryzmem. W związku z ostatnim kryzysem w
relacjach z Izraelem dot. m.in. UAV Heron, turecki koncern TAI otrzymał polecenie zintensyfikowania prac przy
własnym UAV Anka (Phoenix). Prototypy UAV Anka przeszły z powodzeniem wstępne próby naziemne i w locie.
Wg informacji tureckiego MON, pierwsze UAV Anka rozpoczną służbę w narodowych siłach zbrojnych w 2012 r.
UAV Anka posiada zdolność utrzymywania się w powietrzu przez 24h w locie na pułapie ok. 10 tys. m i zbierania
danych wywiadowczych dla stacji naziemnych. (Informacja Agencji Prasowej Anadolu zamieszczona na portalu
TRT 24.09.2011 r.; http://www.trtenglish.net/trtworld/en/newsDetail.aspx?Haber Kodu=077bb6ae-7817-449-bce5-6c5cc84303d2; TODAY’S Zaman,20 i 26.09.2011 r.)
Szybko rozwijający się turecki sektor obronny po raz pierwszy w historii zdobywa rynki eksportowe w kilku
krajach Afryki sub-saharyjskiej, w tym Ghany, dokąd na początku września br. udała się wysokiego szczebla
delegacja agencji zakupowej tureckich Sił Zbrojnych – Podsekretariatu ds. Przemysłu Obronnego. Przedstawiciele
tureckiego przemysłu obronnego przeprowadzili ponadto rozmowy ze swymi odpowiednikami z Nigerii,
Kamerunu i Kenii. Ponieważ przedmiotem ewent. eksportu do Ghany regionu byłyby wyroby najbardziej
zaawansowanych działów tureckiego sektora obronnego – pojazdy opancerzone i elektronika wojskowa, w
rozmowach uczestniczyli przedstawiciele największych tureckich firm produkujących tego rodzaju sprzęt:
państwowa firma elektroniczna Aselsan, prywatni producenci pojazdów wojskowych Oyolar, FNSS i BMC. Z grona
krajów Afryki sub-saharyjskiej, najlepiej rozwinięty przemysł obronny posiada RPA, której firmy współpracują z
firmami tureckimi. 3 lata wcześniej płd.-afrykańska firma lotnicza Denel ubiegała się w Turcji o kontrakt na
dostawy śmigłowca bojowego, lecz na ostatnim etapie postępowania przegrała z włosko-brytyjskim koncernem
AgustaWestland. Denel współpracuje z tureckim FNSS, który na początku br. zdobył wart 600 mln USD kontrakt
na dostawy pojazdów opancerzonych typu Pars 8X8 do Malezji. W ramach kooperacji, Denel produkować będzie
6
wieżyczki do tych pojazdów. Turecki sektor obronny planuje również ekspansję eksportową na rynki Afryki Płn.,
lecz realizacja tych planów musi poczekać na ustabilizowanie się sytuacji w krajach, których dotknęły zaburzenia
polityczne, społeczne i gospodarcze „Arabskiej wiosny”. Turcja – do niedawna główny nabywca uzbrojenia i
sprzętu obronnego w krajach zachodnich, na przestrzeni ub. kilku lat stała się aktywnym eksporterem w tym
obszarze, a wartość eksportu rodzimego sektora obronnego ma w br. przekroczyć poziom 1 mld USD. (EDI
Fortnightly 28.09.2011 r., za Hurriyet 20.09.2011 r.)
W odpowiedzi na niedawne problemy z uzyskaniem z USA dostępu do kodów oprogramowania systemów
bojowych zainstalowanych na myśliwcach F-16, elektroniczna firma ASELSAN opracowała i uruchomiła produkcję
własnego, tureckiego systemu identyfikacji „swój-obcy” IFF (Identification Friend-or-Foe). Nowy system IFF, który
w przeciwieństwie do wersji dostarczonej przez USA nie rozpoznaje już automatycznie izraelskich statków
powietrznych i morskich jako „przyjazne”, będzie zabudowany na samolotach bojowych oraz wszystkich okrętach
tureckiej marynarki wojennej, w tym, na okrętach podwodnych. (TODAY’S Zaman, 14.09.2011 r.)
SEKTOR ROPY I GAZU: W związku ze zbliżającym się terminem wygaśnięcia (z końcem br.) umowy dot.
tranzytu gazu ziemnego Gazociągiem Zachodnim Rosja-Turcja, Minister Energii i Zasobow Naturalnych Turcji
Taner Yildiz oświadczył, że Turcja oczekuje od rosyjskiego dostawcy gazu ziemnego Gazprom znaczącego
obniżenia cen (upustu). W przypadku odmowy ze strony Rosji, Turcja zamierza dokonać analizy swoich
kontraktów gazowych z Gazpromem i odstąpić m.in. od przedłużenia umowy. Na przestrzeni ub. 2,5 lat cena
gazu dostarczanego z Rosji do Turcji wzrosła o 39%. Turcja jest gotowa przystąpić do rozmów dot. ustalenia ceny
rosyjskiego gazu w oparciu o opcje odmienne od obecnie przyjętej formuły (zależnej od cen ropy naftowej),
proponuje ponadto podniesienie współpracy gospodarczej i handlowej Turcja-Rosja do poziomu partnerstwa
strategicznego. Turcja nalega na obniżenie ceny gazu rosyjskiego (Gazprom zaspakaja 67% zapotrzebowania
Turcji) po tym, jak w lipcu ub.r. Gazprom zgodził się na podobną redukcję w długoterminowym kontrakcie po
złożeniu przez włoską Edison Company pozwu przeciwko Promgas (własność Gazpromu i włoskiej Eni) w
sztokholmskim sądzie arbitrażowym. Gazprom uzasadnia swoją decyzję o obniżce ceny dla Edison relatywnie
niewielką ilością gazu kupowanego przez Edison. (TODAY’S Zaman, 30.09.2011 r.)
Jak poinformował prezes azerskiej spółki gazowej SOCAR – państwowego monopolisty w zakresie wydobycia i
sprzedaży gazu ziemnego Wagif Aliyef, Turcja i Azerbejdżan są bliskie podpisania umowy dot. sprzedaży i
tranzytu przez terytorium Turcji do Europy Zachodniej gazu wydobywanego z pól Shah Deniz (Faza II
eksploatacji, w której uczestniczą obok SOCAR również BP i Statoil, zasobność złóż Shah Deniz szacowana jest na
1,2 bln m3). Strony uzgodniły ilości gazu, jakie Azerbejdżan sprzedawać będzie Turcji (6 mld m3 rocznie), do
negocjacji pozostają jeszcze drobne kwestie dot. cen tranzytu 10 mld m3 gazu przeznaczonego dla odbiorców
europejskich. Azerski gaz ma zaopatrywać 3 gazociągi, poprzez które realizowane będą dostawy do krajów UE z
pominięciem terytorium Rosji, w tym dla gazociągu Nabucco. O dostawy azerskiego gazu ubiegaja się ponadto
konsorcja zarządzające gazociągami Interconnector Turcja-Grecja-Włochy (ITGI) oraz Trans Adriatic Pipeline
(TAP). W połowie września br. UE zgodziła się na przystąpienie do negocjacji traktatu z Azerbejdżanem i
Turkmenistanem ws. dostaw gazu z 4. co do wielkości złóż gazu ziemnego na świecie leżących pod dnem M.
Kaspijskiego. Podpisanie umowy gazowej Turcja-Azerbejdżan planowane jest w październiku br. (TODAY’S
Zaman, 17 i 20.09.2011 r.)
Grecka państwowa spółka gazowa DEPA dążyć będzie do porozumienia z tureckim BOTAS ws. spłaty wyrównania
w kwocie 300 mln USD, związanego z dostawami gazu ziemnego do Grecji w latach 2008-2010 (ogółem ok. 1,8
mld m3). Żądanie BOTAS wynika z podniesienia ceny gazu przez azerskiego dostawcę i odpowiada różnicy
pomiędzy ceną kontraktową i faktycznie zapłaconą przez BOTAS. Początkowo BOTAS oraz tureckie Ministerstwo
Energii i Zasobów Naturalnych ogłosiły zgodę na spłatę zadłużenia po odzyskaniu przez Grecję stabilności
finansowej, jednakże po odrzuceniu przez DEPA żądania dopłaty jako bezzasadnego, 15 września br. BOTAS
zapowiedział skierowanie sprawy do międzynarodowego sądu arbitrażowego w Szwajcarii. (TODAY’S Zaman,
22.09.2011 r.)
7
SEKTOR FARMACEUTYCZNY: Wg prognoz PricewaterhouseCoopers (PwC), do 2020 r. Turcja awansuje do
grona 10 największych rynków farmaceutycznych świata. Sprzyja temu zarówno demografia i tradycyjnie wysoki
popyt na leki w Turcji (jak szacuje tureckie Ministerstwo Zdrowia, Turcy marnują ok. 17 mld TL, czyli 9,6 mld USD
na zakup leków, których nie używają), jak i polityka rządu chroniąca krajowych producentów leków. W okresie
ub. 2 lat Turcja wprowadziła przepisy utrudniające rejestrację leków importowanych, odstąpiła od uznawania
świadectwa GMP (Good Manufacturing Practices) wydawanego przez władze medyczno-sanitarne krajów UE,
wymagając jednocześnie uzyskiwania tureckiego certyfikatu GMP. Rejestracja leku importowanego do Turcji
wymaga ponadto fizycznej inspekcji zakładu producenta za granicą, co wiąże się z dodatkowym kosztem dla
producenta i powoduje przewlekłość procesu rejestracji. W konsekwencji, rośnie liczba zagranicznych firm
farmaceutycznych rozważających zakup zakładów produkcji leków w Turcji lub współpracę z tureckimi firmami
farmaceutycznymi w celu uruchomienia lokalnej produkcji własnych leków, przykładowo – turecka firma Bilim
Pharmaceuticals, która prowadzi negocjacje z koncernami Sanofi i Pfizer. (TODAY’S Zaman, 26.08. i 02.09.2011
r.)
RYNEK PRACY: Minister Rozwoju Cevdet Yilmaz zapowiedział plany zmniejszenia maksymalnego, tygodniowego
wymiaru czasu pracy o 3-4 godz., co wg rządu powinno przynieść ograniczenie poziomu bezrobocia o 3-5%. Czas
pracy regulują w Turcji przepisy ustawy nr 4857 Kodeksu Pracy, przyjętej w 2003 r. w miejsce ustawy nr 1475 (z
1971 r.) oraz przepisy o regulacji czasu pracy w odniesieniu do Kodeksu Pracy, przyjęte w 2004 r. Art. 63 ustawy
nr 4857 ogranicza max. wymiar czasu pracy do 45 godz./tyg., z pewnymi wyjątkami i wyłączeniami. W praktyce,
zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym, większość zatrudnionych przepracowuje tygodniowo średnio 49
godz. Wg ministra Yilmaza, obowiązujące obecnie regulacje zachęcają do wydłużania czasu pracy, ze szkodą dla
aktywizacji zatrudnienia, a jego poglądy podziela wicepremier odpowiedzialny za gospodarkę Ali Babacan,
natomiast minister gospodarki Zafer Caglayan stoi na stanowisku, że obecny wymiar czasu pracy jest korzystny
dla tureckiej gospodarki, długofalowej walki z bezrobociem oraz przyszłych inwestycji. Do priorytetów polityki
fiskalnej w 2011 r. rząd zaliczył zwiększenie zatrudnienia poprzez ograniczenie kosztów pracy dla pracodawców,
przy jednoczesnej poprawie ściągalności podatków. (TODAY’S Zaman, 20 i 30.09.2011 r.)
SEKTOR TURYSTYKI: Stambuł, największe miasto Turcji, to dynamiczny ośrodek biznesu i finansów, a jego
atrakcje turystyczne przyciągają corocznie miliony odwiedzających. Wiele firm międzynarodowych chętnie
urządza tu swoje biura i centrale zarządzania, Stambuł to również popularne miejsce lokalizacji obiektów
hotelarskich. Wg prognoz tureckiego Stowarzyszenia Hotelarzy i Inwestorów (TUROB), w Stambule buduje się
obecnie 100 hoteli, z czego 39 to hotele 5-gwiazdkowe. Z ogólnej liczby 100 hoteli , 74 buduje się po stronie
europejskiej Stambułu, pozostałe 26 – w Anatolii. Średni koszt m2 gruntu budowlanego w Stambule po stronie
europejskiej kształtuje się na poziomie 5-6 tys. Euro, natomiast po stronie azjatyckiej wynosi on znacznie mniej –
ok. 1000 Euro. W 2013 r., gdy zakończy się budowa wspomnianych 100 nowych hoteli, w Stambule obecne będą
wszystkie największe sieci hotelowe na świecie, w tym Hilton Garden Inn, Crowne Plaza, Radisson Blue, Ramada,
Holiday Inn Express, Marriott, Novotel i Ibis, a wraz z 7 hotelami typu boutique i 15 hostelami również w budowie,
łączna liczba miejsc hotelowych w mieście zwiększy się do 100 tys. (obecnie ok. 64,5 tys.). (TODAY’S Zaman,
23.09.2011 r.)
ORGANIZACJE I INICJATYWY: W dniach 24-30 października br. Turecka Konfederacja Biznesmenów i
Przemysłowców (TUSKON) organizuje w centrum targowo-kongresowym w Stambule swój doroczny szczyt
biznesowy z cyklu „Most Handlowy Turcja-Świat”. Spotkania na szczycie w ramach cyklu odbywają się od 2006
r., w br. po raz pierwszy nadano im charakter sektorowy. Rolę 3 sektorów priorytetowych odgrywać będą sektory
żywności, FMCG (Fast Moving Consumer Goods) i rolnictwa, wraz z pod-sektorami przetwórstwa żywności,
kosmetyków, opakowań dla produktów spożywczych i sprzętu rolniczego. Uczestnikami spotkań będą kupcy,
sprzedawcy/dostawcy, pośrednicy handlowi, importerzy, dystrybutorzy i firmy cateringowe, podmioty działające
8
w obszarach produkcji rolno-spożywczej i hodowli bydła, dóbr FMCG oraz producenci maszyn i urzadzeń dla ww.
sektorów. Organizatorzy przewidują udział ok. 1000 biznesmenów tureckich i 700 przedstawicieli biznesu z
innych krajów, zaplanowano 25 tys. spotkań B2B, na wystawie swoje produkty zaprezentuje ok. 400 firm
tureckich. Udział w spotkaniach jest bezpłatny, uczestnicy pokrywają jedynie koszty dojazdu i
zakwaterowania/wyżywienia. Termin zgłoszeń upływa 1 października. TUSKON działa od 2005 r., posiada własne
biura przedstawicielskie w Waszyngtonie (D.C., USA), Brukseli, Moskwie i Pekinie. (TODAY’S Zaman, 28.09.2011
r.)
KURSY WALUT: 26 września 2011 r. kurs tureckiej liry (TL) spadł do rekordowo niskiego poziomu względem
USD, za 1 USD płacono 1,865 TL. Od początku br. TL straciła 21% w stosunku do USD. Zmienność kursu TL nie
ma żadnego uzasadnienia w krajowej dynamice makroekonomicznej, eksperci upatrują źródeł deprecjacji
tureckiej waluty w kolejnej fali kryzysu spowodowanej problemami ze spłatą zadłużenia kilku krajów strefy Euro.
Zmienność na tureckich rynkach walutowych utrzyma się prawdopodobnie równolegle do fluktuacji na rynkach
światowych, a negatywne nastawienie rynków międzynarodowych będzie odbijać się na rynkach tureckich co
najmniej do październikowego terminu spłaty przez Grecję dużej transzy zadłużenia. Eksperci utrzymują, że jeśli
znajdzie się rozwiązanie dla problemów Grecji, wówczas tureckie rynki odbiją się jako jedne z pierwszych, a w
ślad za nimi turecka lira odzyska swoją wartość. Wartość tureckiej waluty spadła o 9,3% na przestrzeni ub. 2
miesięcy, pomimo wstrzymania przez bank centralny 25 lipca br. – w próbie uwolnienia rynków tureckich od
wpływu wstrząsów na rynkach europejskich i światowych – skupu walut obcych. W celu przeciwdziałania
dalszym spadkom wartości TL, Centralny Bank Turcji (CBRT) uruchomił interwencyjną sprzedaż walut obcych.
(EDI Fortnightly 28.09.2011 r., za Hurriyet 26.09)
RANKINGI: Wg dorocznym rankingu “Global Competitiveness List” World Economic Forum, należąca do do
najszybciej rosnących gospodarek świata Turcja pod względem konkurencyjności nie nadąża za większością
swoich rywali. W najnowszej edycji rankingu, Turcja awansowała w stosunku do ub.r. o 2 pozycje, zajmując 59.
miejsce, za znacznie słabiej rozwiniętymi gospodarkami takich krajów jak Oman, Portoryko, Tunezja, Sri Lanka,
Azerbejdżan czy Słowenia. Niska pozycja Turcji kontrastuje z wysoką dynamika gospodarki wartej ok. 800-900
mld USD, dochodzie per capita na poziomie 10.400 USD i udziałem 1,29% w światowym handlu. Na przestrzeni
ub. kilku lat Turcja nieodmiennie plasowała się w okolicach 60. miejsca w rankingu, na poziomie zbliżonym do
pozycji gospodarek innych krajów grupy BRICS – z wyjątkiem Chin, sklasyfikowanych na 26. miejscu. Najlepszy
wynik Turcja odnotowała w kategorii “wielkość rynku”, w której uznano ją za 17. najbardziej konkurencyjną
gospodarkę na świecie, a najgorszy – w kategorii „efektywność zatrudnionych” (miejsce 133). Wg WEF, do
największych problemów tureckiego biznesu należą wysokie obciążenia podatkowe, biurokracja, kodeks
podatkowy oraz niskie kwalifikacje zasobów ludzkich na rynku pracy. (EDI Fortnightly 14.09, za Hurriyet
08.09.2011 r.)
Turcja zajęła wysokie, 11. miejsce w tegorocznym rankingu Global Innovation Index (GII) w kategorii „Creative
Goods Exports”, pokonując znacznie większe gospodarki, m.in. USA (27. miejsce), Niemiec (35), Hiszpanii (37),
Kanady (43) czy Finlandii (63). Ranking GII 2011 był szczególnie korzystny dla Turcji w kategoriach związanych z
gospodarką – Turcja podzieliła 13. miejsce z USA w kategorii „Time to Start Business (days)” i zajęła taką samą,
13. pozycję w kategorii „Intensity of Local Competition”, także 25. miejsce za „R&D Financed by Businesses”
oraz 21. miejsce za „Creative Services Exports”. W rankingu ocenia się corocznie zdolności innowacyjne 125
krajów. Równocześnie z publikacją wyników rankingu, firma z Konya Akin-Soft poinformowała o opracowaniu 1.
całkowicie tureckiego robota humanoidalnego. Robot o nazwie Akinci-1 wykonuje polecenia głosowe, imituje
ludzki układ mięśniowy i ruchy, rozpoznaje kształty i kolory. (TODAY’S Zaman, 05.09.2011 r.)
REGIONALNE RELACJE GOSPODARCZE: Od 2 mies. utrzymuje się spór Turcji z należącą do UE grecką
9
Republiką Cypru dot. wierceń wokół wyspy w poszukiwaniu złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, wywołany przez
oświadczenie Cypru o przystąpieniu do wierceń na szelfie u płd.-wschodniego wybrzeża wyspy. Potencjalne
zasoby gazu ziemnego wokół Cypru znajdują się w rejonie bezpośrednio przylegającym do odkrytych ok. 2 mies.
wcześniej złóż należących do Izraela, uznanych za najbogatsze złoża odkryte w ostatnim 10-leciu. Turcja
utrzymuje, że w oparciu o umowę o rodzieleniu należących do obu krajów stref szelfu kontynentalnego, Turecka
Republika Cypru Północnego (KKTC) może przystąpić do operacji poszukiwania i wydobycia gazu u wschodnich
wybrzeży M. Śródziemnego. 23 września br. Turcja wysłała z portu w Izmirze specjalny statek do badań
sejsmicznych i poszukiwania złóż ropy naftowej. Turecki minister Energii i Zasobów Naturalnych Taner Yildiz
oświadczył, że jeśli zajdzie taka potrzeba, Turecka Korporacja Naftowa (TPAO) zakupi platformę do wydobywania
ropy naftowej spod dna morza (koszt takiego zakupu szacuje się na 1,5 mld USD). Turcja i Grecja zdecydowane
są jednakże nie dopuścić do konfliktu – w tym celu przywódcy obu krajów prowadzą regularne konsultacje, a
prezydent KKTC przedstawił 24 września br. Sekretarzowi Generalnemu ONZ 4-punktową propozycję pokojowego
zażegnania kryzysu i pogodzenia wszystkich stron. Dla załagodzenia sporu grecka Republika Cypru
zaproponowała KKTC podzielenie się wpływami z eksploatacji złóż gazu ziemnego, dotąd brak jednak
szczegółowych ustaleń. (TODAY’S Zaman, 23-26.09.2011 r.)
Po decyzji Turcji o zamknięciu swojej przestrzeni powietrznej dla syryjskich wojskowych samolotów
transportowych z dostawami sprzętu i uzbrojenia dla władz Syrii usiłujących zdławić rebelię wewnętrzną, Syria
ogłosiła zamiar zweryfikowania, a w konsekwencji odstąpienia od umowy o wolnym handlu (FTA) podpisanej z
Turcją w 2006 r., która wg komunikatu faworyzuje stronę turecką, przy ograniczonych korzyściach dla
gospodarki Syrii. Turcję wzburzyły szczególnie akty terroru i przemocy wobec cywilnych uchodźców syryjskich w
obozach przy granicy z Turcją. Dla Turcji, która odniosła się z ubolewaniem do konieczności wprowadzenia
sankcji przeciwko Syrii, obecny rozwój sytuacji w regionie stanowi porażkę wieloletnich zabiegów o stworzenie
obszaru wolnego handlu obejmującego terytoria Turcji, Libanu, Syrii i Jordanii. W czerwcu 2010 r. ww. 4 kraje
podpisały porozumienie o ustanowieniu regionalnej strefy wolnego handlu, zapewniającej swobodę podróżowania
i działalności biznesowej. Turcja i Syria podpisały podobne porozumienie w 2008 r., które w latach 2008-2009
przyniosło zwiększenie o 300 mln USD wolumenu bilateralnych obrotów handlowych. Po podpisaniu umowy w
2010 r. zapowiedziano powołanie rady współpracy gospodarczej, która miała się zająć opracowaniem założeń
funkcjonowania strefy. (TODAY’S Zaman, 23 i 28.09.2011 r.)
Podczas 2-dniowej wizyty premiera Erdogana wraz z ok. 300 tureckimi biznesmenami w Egipcie, Turcja podpisała
2 umowy dot. energii, z których pierwsza dotyczyła budowy nowej linii przesyłu energii elektrycznej łączącej 8
krajów (Egipt, Liban, Jordania, Syria, Autonomia Palestyńska, Maroko, Algieria, Libia). Dopracowanie i rozwój
projektu nastąpi w okresie kolejnych 7-8 lat. Druga z umów dotyczy wspólnych, turecko-egipskich poszukiwań
ropy naftowej i gazu ziemnego u wybrzeży Egiptu na M. Śródziemnym. Egipska roczna produkcja gazu ziemnego
dwukrotnie przekracza potrzeby Turcji, minister Yildiz nie wykluczył bezpośredniego zakupu gazu z Egiptu.
(TODAY’S Zaman, 16.09.2011 r.)
NABYWANIE NIERUCHOMOŚCI PRZEZ CUDZOZIEMCÓW: Rząd Turcji zamierza odstąpić od zasady
wzajemności przy sprzedaży nieruchomości obcokrajowcom i przygotowuje projekt ustawy, która zniesie
większość ograniczeń w nabywaniu tureckich nieruchomości przez cudzoziemców, niezależnie od tego czy
obywatele Turcji uzyskają możliwość korzystania z podobnych ułatwień w poszczególnych krajach. Obecnie
zakazem nabywania nieruchomości w Turcji są obywatele 89 krajów, w tym Rosji, krajów Zatoki Perskiej i
republik Azji Centralnej powiązanych uprzednio politycznie z Turcją. Projekt ustawy uwzględni ograniczenia
wynikające z ochrony strategicznego interesu i bezpieczeństwa kraju. Podobną ustawę parlament turecki przyjął
w 2003 r. lecz została ona zakwestionowana przez Trybunał Konstytucyjny w 2005 r. na skutek sprzeciwu
opozycyjnej partii CHP. Również obecnie należy liczyć się z protestem ze strony CHP, natomiast zmieniony w
ostatnim okresie zarówno skład jak i liczebność sędziów TK zwiększa szanse na powodzenie planów rządu.
Zamierzenia rządu spotkały się z akceptacją ze strony obywateli krajów wyłączonych z prawa do nabywania
nieruchomości w Turcji, sektora nieruchomości oraz sektora budowlanego. Przyjęcie ustawy przyczyni się
ponadto do redukcji poziomu bezrobocia poprzez zwiększenie zatrudnienia w budownictwie, oczekuje się również
podwojenie strumienia BIZ napływającego za pośrednictwem sektora nieruchomości, a w konsekwencji –
10
pozytywnego wpływu na redukcję deficytu rachunku bieżącego. (TODAY’S Zaman, 19.09.2011 r.)
ARBITRAŻ: Turcja wygrała proces przed międzynarodowym sądem arbitrażowym (ICSID), wytoczony przez
rodzinę Uzan. Sąd rozstrzygnął na korzyść Turcji w pozwie, który obejmował 5 spraw znanych pod nazwą
“Libananco”, zasądzając na rzecz pozwanego od powoda – rodziny Uzan – zapłatę 16 mln USD w postaci
kosztów procesu plus odsetki. Kwota kosztów sądowych wyniosła ogółem 30 mln USD. Rodzina Uzan domagała
się od Turcji 230 mld USD odszkodowania za zajęcie w 2003 r. ponad 200 przedsiębiorstw należących do rodziny
Uzan przez turecki Fundusz Ubezpieczenia Oszczędności i Depozytów (TMSF) po odkryciu, że należący do rodziny
Uzan Imar Bank sprzedał nieistniejące obligacje tureckiego skarbu i oferował odsetki (nigdy nie wypłacone) od
depozytów w USD, wyzsze od realnej stopy rynkowej. W 2004 r. sąd amerykański uznał, że 5 członków rodziny
Uzan dopuściło się poważnego oszustwa na szkodę Telsim, spółki finansowej Motorola w Turcji – operatora sieci
GSM poprzez wyprowadzenie z firmy Motorola ponad 1 mld USD i wpompowanie tych pieniędzy we własne spółki
– i zasądził od rodziny Uzan zapłatę oszkodowania w wysokości 4 mld USD. W 2009 r. turecki Najwyższy Sąd
Apelacyjny orzekł, że holding Uzan Group dopuscił się nieuczciwej sprzedaży akcji/udziałów. Prezes grupy, Cem
Uzan, obawiając się wyroku wieloletniego więzienia zbiegł z kraju i ukrył się we Francji. Cem Uzan, którego
aktualne miejsce pobytu nie jest znane, może zostać skazany w Turcji nawet na 45 lat wiezienia za przestępstwa
finansowe, fałszerstwa dokumentów i działalność grupy przestępczej. (TODAY’S Zaman, 05.09.2011 r.)
GIEŁDA: Utrzymująca się niepewność co do przyszłości zadłużonych krajów strefy Euro oraz spodziewanego
nadejścia kolejnej fali światowego kryzysu finansowego odbija się negatywnie na obrotach i indeksach giełdy
stambulskiej (IMKB), której główny indeks (IMKB-100) spadł o 5% 22 września i o kolejne 2% 23 września br.
Inwestorzy masowo wyzbywają się akcji i wycofują pieniądze z giełdy.Pewien optymizm wniosła w tym zakresie
zmiana decyzji austriackiego koncernu paliwowego OMV, od końca 2010 r. właściciela 95,75% udziałów w Petrol
Ofisi, jednej z największych tureckich spółek produkcji i dystrybucji paliw. Petrol Ofisi, jako spółka zależna OMV
wystąpiła w końcówce marca br. do zarządu IMKB oraz Urzędu Nadzoru Rynków Kapitałowych (SPK) z wnioskiem
o wycofanie akcji spółki z obrotu giełdowego poprzez wykupienie 3,02% pakietu notowanego na IMKB po cenie
jednostkowej 7,01TL. Pół roku po złożeniu wniosku, wobec spadku cen akcji Petrol Ofisi do poziomu 4,5 TL/szt.
(wcześniej akcje spółki osiągały ceny rzędu 8,5TL/szt.), CEO OMV Gerhard Roiss oświadczył, że w obecnej
sytuacji akcje Petrol Ofisi pozostaną na giełdzie.Pod koniec 2010 r. OMV zgodził się zakupić od borykającego się z
problemami finansowymi Dogan Holding, za kwotę 1 mld Euro (1,4 mld USD), pakiet należących do niego
54,17% udziałów w Petrol Ofisi. Dla OMV zakup ten stanowi element strategii wykorzystania trendów
wzrostowych na rynkach wschodzących. OMV zamierza również kontynuować inwestycje na tureckim rynku
konwersji gazu ziemnego pod warunkiem, że firmie uda się znaleźć złoża gazu w krajach ościennych. OMV
prowadzi obecnie poszukiwania w Płn. Iraku, planuje podobne operacje w Azerbejdżanie. W Turcji OMV posiada 1
zakład konwersji gazu ziemnego w Samsun, który wykorzystuje gaz rosyjski, z zamiarem zastąpienia go
surowcem pochodzącym z nowych źródeł. (TODAY’S Zaman, 24.09.2011 r.)
ZMIANY W PRAWIE:
1. WTO: Rada Ministrów wpowadziła czasowe środki ochrony krajowego rynku przędzy bawełnianej przed
importem z kilkunastu krajów, w tym m.in. z Brazylii, Indonezji, RPA, Kazachstanu, Meksyku, Egiptu, Federacji
Rosyjskiej, Ukrainy, Jordanii i Arabii Saudyjskiej, zgodnie z umową z WTO …. oraz regulacjami transponownymi
do ustawodawstwa tureckiego. Środki ochronne obowiązywać będą przez 200 dni, licząc od 15 czerwca 2011 r.
dla produktów oznaczonych jako pozycja 52.05 w statystyce tureckiej służby celnej.
2. Nowe regulacje dot. odpadów pochodzących z opakowań: Ministerstwo Środowiska i Rozwoju Miast wydało
24.08.2011 r. długo oczekiwane Przepisy o Kontroli Odpadów z Opakowań. Nowe przepisy weszły w życie w dacie
publikacji, z wyjątkiem art. 18, który wymaga uzyskiwania licencji od firm prowadzących działalność polegającą
na odbiorze odpadów z opakowań. Przepisy regulują szereg kwestii dot. gospodarki odpadami z opakowań i
11
przewidują, m.in.:
Po spełnieniu określonych warunków, przedsiębiorstwa przemysłowe, sklepy oraz centra
handlowe/hipermarkety mogą przekazywać odpady z opakowań licencjonowanym odbiorcom śmieci i/lub do
zakładów miejskich utylizacji śmieci bez rezygnacji z uzyskiwania zapłaty.
Firmy, które 5-krotnie w okresie 10 lat nie wypełnią określonych limitów/kontyngentów ilościowych
odprowadzanych odpadów z opakowań, zostaną obciążone opłatami za składowanie odpadów.
Normy odpadów z opakowań drewnianych oddawanych do recyklingu obowiązywać będą począwszy od
2013 r. Do 31 grudnia 2014 r. nie jest wymagane oddawanie złomu metalowego z opakowań do
licencjonowanych zakładów przerobu odpadów.
3. Nowe regulacje celne ułatwiające zawieranie ugody zostały wprowadzone przez Ministerstwo Handlu i Ceł w
celu ułatwienia szerszego stosowania przepisów art. 244 Ustawy Celnej. Regulacje te rozszerzają zakres spraw
kwalifikowanych do zawarcia ugody, typów pozwów i roszczeń, określają sposoby powoływania komisji
rozjemczych doprowadzających do ugody, odpowiedzialność członków komisji, wymogi dla kandydatów
spełniających kryteria powołania do komisji rozjemczej, omawiają różne aspekty proceduralne.
4. Technologie informatyczne: Nowe przepisy dot. poleconej poczty elektronicznej. Urząd ds. Telekomunikacji i
Technologii Informatycznych wydał nowe regulacje opublikowane w Dz.U. 25 sierpnia 2011 r., które
przedstawiają podstawowe zasady i tryb stosowania poleconej poczty elektronicznej w powiązaniu z regulacjami
nowego Kodeksu Handlowego, który wchodzi w życie w 2012 r. Przepisy mają służyć zastąpieniu uciążliwego,
wymaganego obecnie sposobu formalnego powiadamiania konwencjonalną pocztą poleconą przez
rejestrowaną/poleconą pocztę elektroniczną i mogą przyczynić się do usprawnienia procesu doręczania
powiadomień np. w sadownictwie czy w działalności przedsiębiorstw (przykładowo, w odniesieniu do zwoływania
zgromadzeń udziałowców).
5. Nowe przepisy dot. alokacji gruntów w zorganizowanych strefach przemysłowych: Przepisy, przyjęte przez
Rade Ministrów i opublikowane w Dz.U. z dnia 26.08. br. mają przynieść wzrost zainteresowania inwestycjami w
przemyśle oraz ich produktywność w trudnych ekonomicznie czasach. Ustawa określa ogólne warunki i zasady
przydziału gruntów potencjalnym inwestorom w zorganizowanych strefach przemysłowych, nieodpłatnie lub za
częściową odpłatnością, zależnie od wielkości planowanej inwestycji, dokładnej lokalizacji strefy, zatrudnienia,
stosowanych technologii czy wielkości eksportu. Aby zakwalifikowac się do programu bezpłatnego lub częściowo
odpłatnego przydziału parceli pod inwestycje, przyszli inwestorzy musza zatrudnić co najmniej 10 osób.
Przekazana w ten sposób nieruchomość gruntowa nie podlega cesji, zastawowi ani wykorzystaniu jako przez
posiadacza jako zabezpieczenie finansowe transakcji handlowych.
_______________________________________________________________________________
Źródła: Dziennik Today‘s ZAMAN – sierpień/wrzesień 2011 r., EDI Fortnightly (http://www.atid-edi.com), wyd. 03,
17 i 31.09.2011 r.; informacja Delegatury UE w Ankarze „Monthly Economic and Financial Review for July-August
2011” z dn. 16.09.2011 r.; Biuletyn Kancelarii Prawnej Dursun & Ozfirat (www.dursunozfirat.av.tr ), wyd. sierpień
2011 r.
12