CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PAMIĘĆ DZIECKA Procesy

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PAMIĘĆ DZIECKA
Procesy zapamiętywania zachodzą u dziecka nie tylko w związku z nauką szkolną. Pamięć
odgrywa ogromną rolę w całokształcie rozwoju dziecka. Dzięki niej opanowuje wykonywanie
wszelkich czynności, możliwe jest powstanie nawyków. Dzięki pamięci dziecko uczy się mówić,
liczyć, śpiewać, rysować, bawić, unikać niebezpieczeństw, zachowywać w różnorodnych
sytuacjach. Zdobywa doświadczenia życiowe, które – gromadzone i utrwalane – stanowią podstawę
do jego dalszego rozwoju.
Jakość procesów zapamiętywania zależy od wieku dziecka. U małego dziecka
zapamiętywanie dokonuje się przede wszystkim w sposób mimowolny, bez podejmowania
umyślnego wysiłku w tym kierunku. Dzieci nieco starsze umieją zadać sobie trud uczenia się,
zapamiętywania – posługują się pamięcią dowolną.
U dzieci w wieku przedszkolnym przeważa pamięć mechaniczna, polegająca na wiernym
utrwalaniu i odtwarzaniu informacji niekoniecznie nawet dobrze rozumianych. Dzieci te np.
z łatwością uczą się wierszy, w których występują nieznane im wyrazy i których treść nie potrafią
opowiedzieć własnymi słowami. Dzieci w średnim wieku szkolnym i młodzież posługują się
pamięcią logiczną, wiążą przyswojone wiadomości w logiczną całość.
Działanie pamięci zależy nie tylko do wieku, lecz także od właściwości indywidualnych
dziecka. Niektóre dzieci szybko zapamiętują, ale też szybko zapominają. Pamięć ich jest nietrwała.
Inne muszą uczyć się dłużej, ale też pamiętają trwale. Są też takie, które zapamiętują szybko i na
długo.
Procesy zapamiętywania są uzależnione od różnorodnych właściwości psychicznych
dziecka. Aby zapamiętać dziecko musi najpierw spostrzec. Utrwalanie materiału zależy więc od
spostrzegawczości, od koncentracji uwagi. Szybciej i trwalej zapamiętują dzieci to, co ich
interesuje. Zainteresowanie bowiem to mobilizacja uwagi, wywołuje ona aktywne nastawienie,
chęć zapamiętania.
Na procesy zapamiętywania wpływają także przeżycia uczuciowe, zarówno przyjemne, jak
i przykre. Łatwiej ulegają utrwaleniu treści, z którymi wiążą się silne doznania. Najtrudniej utrwala
się materiał pozbawiony zabarwienia uczuciowego, obojętny, „nijaki”. Zbyt silne napięcie,
równoznaczne z niepokojem, dezorganizuje działanie procesów psychicznych i ma ujemny wpływ
na odtwarzanie utrwalonych treści i informacji.
Znajomość
indywidualnych
właściwości
charakteryzujących
zapamiętywanie
i czynników wpływających na te procesy umożliwi rodzicom nie tylko kierowanie rozwojem
psychicznym dzieci, lecz także lepszym rozumieniu ich osiągnięć i niepowodzeń.
Podstawą rozszerzania się orientacji dziecka w świecie zewnętrznym jest rozwój jego
procesów poznawczych, rozwój spostrzeżeń, pamięci i myślenia. Dorośli mogą pomóc dziecku
doskonalić pamięć. Dziecko w wieku przedszkolnym bardzo szybko i łatwo się uczy. Rodzice
wykorzystując ten czas mogą rozwijać pamięć swojego dziecka poprzez ćwiczenia i zabawy.
Przedszkole 39 Zabrze www.39.rokitnica.eu – Nauczyciele rodzicom
PROPOZYCJE ĆWICZEŃ I ZABAW ROZWIJAJĄCYCH PAMIĘĆ DZIECKA:
•
Możemy ćwiczyć pamięć i uwagę, układając historyjki obrazkowe. Kładziemy przed
dzieckiem trzy, cztery obrazki i prosimy, by ułożyło je tak, by historyjka miała sens.
Prosimy, by ją zapamiętało, a potem powtórzyło. Dzieci mogą też odnajdywać szczegóły na
obrazku i wyliczać różnice.
•
Możemy wykorzystywać gry typu „Memory”. Gra polega na łączeniu w pary,
zapamiętywaniu gdzie ukryte są takie same obrazki. Najlepiej by obrazki przedstawiały
zwierzęta, pojazdy, zabawki, rzeczy bliskie dziecku. Zaczynamy od najprostszych, które
przedstawiają postacie z bajek i dochodzimy do najtrudniejszych – fragmentów budowli
i abstrakcyjnych figur.
•
Uczymy się z dzieckiem wierszyków, piosenek i rymowanek. Dbamy o to, by dziecko
przez wyznaczony czas skupiło się na zadaniu i z naszą pomocą powtarzało tekst. Przy
ćwiczeniu pamięci, koncentracji i uwagi bardzo ważne jest, by stopniować trudność zadań i
wyznaczać coraz dłuższy czas przeznaczony na zabawę z elementami nauki. Każda taka
zabawa powinna mieć swój określony początek i koniec. To sprzyja nauce koncentracji na
zadaniu.
•
Grajmy w gry planszowe – to zabawa poprawiająca pamięć dzieci od 4 roku życia. Gry
planszowe takie jak warcaby, grzybobranie, chińczyk uczą dzieci planowania ruchu,
przewidywania reakcji przeciwnika, rozważania różnych opcji rozgrywki. Poprawiają
zdolność logicznego myślenia, która kształtuje się od 5 roku życia.
•
Gry w skojarzenia rozwijają pamięć, koncentrację i spostrzegawczość dziecka. Polegają na
dobieraniu w pary obrazków, które do siebie pasują. Można też odszukać w zbiorze tego
obrazka, który nie pasuje do pozostałych. Propozycje gier: „Skojarzenia”, „Bystre oczko”.
•
Czytając dziecku przez kilka dni pod rząd tą samą bajeczkę, najlepiej tuż przed
zaśnięciem, przekonamy się jak doskonale ćwiczy się jego pamięć. Dziecko
z pewnością zarecytuje znane fragmenty tekstu z pamięci.
•
Możemy zdawać dziecku zagadki. Uczą formułować odpowiedź na zadane pytanie,
doskonale uczą logicznego myślenia i wzbogacają słownictwo.
•
Ze starszymi dziećmi 6 i 7 latkami możemy ćwiczyć pamięć mechaniczną (dosłownie
uczymy się materiału) i logiczną (sensownie łączymy zapamiętywane treści). Dobrym
ćwiczeniem jest zapamiętywanie kolumny wyrazów (w tym wieku do 10)
z przyporządkowaną do każdego wyrazu liczbą. Dziecko zapamiętuje, jaka liczba występuje
z określonym wyrazem. Czasem tworzenie słów – kluczy, czyli różnych wyobrażeń
o przedmiocie, też pomaga je zapamiętywać.
•
Pamiętaj także by dziecko spędzało dużo czasu na świeżym powietrzu. Ruch i zabawa na
powietrzu dotleniają mózg i ulepszają jego pracę. Na dobrą pamięć dzieci wpływa także
prawidłowa dieta bogata w witaminy, minerały oraz niezbędne nienasycone kwasy
tłuszczowe.
Pracując nad poprawą koncentracji i pamięci u dziecka, nie zapominajmy, że rodzaje zabaw
i metody pracy powinny być dla niego atrakcyjne. Powinniśmy zadbać również o to, by nadmiar
Przedszkole 39 Zabrze www.39.rokitnica.eu – Nauczyciele rodzicom
bodźców nie przeszkadzał w skupianiu uwagi. Organizując miejsce zabawy i pracy musimy
pamiętać o zapewnieniu odpowiednich warunków. Wyłączcie telewizor i grające radio. Hałas
z pewnością nie będzie pomagał dziecku w skupieniu się i szybkim wykonaniu zadania.
Opracowano na podstawie:
H. Filipczuk – „Poznaj swoje dziecko”
WWW.wspieranierozwoju.pl – „Jak rozwijać pamięć dziecka”
WWW.dzieci.pl – „Ćwiczymy pamięć i koncentrację dziecka” K. Zielińska
Przedszkole 39 Zabrze www.39.rokitnica.eu – Nauczyciele rodzicom