Kwiecień 2013 - Podkarpacka Izba Rolnicza

Transkrypt

PIR
Nr 4 (10)
kwiecień 2013
TEMAT MIESIĄCA
ARiMR dofinansuje
mikroprzedsiębiorstwa
Str. 35
Str. 26
Jest jeszcze ok. 21 mln zł na odnowę i rozwój
wsi. Nabór wniosków już w maju
– informuje Wiesław Baranowski, dyrektor Departamentu
PROW w Urzędzie Marszałkowskim Województwa
Podkarpackiego
Zostań
Rolnikiem
Roku 2013
W NUMERZE
Po raz pierwszy Podkarpacka Izba
Rolnicza we wspó³pracy z Podkarpackim Oœrodkiem Doradztwa Rolniczego i Gazet¹ Codzienn¹ Nowiny zaprasza rolników do udzia³u w plebiscycie
„Rolnik Roku 2013”. Plebiscyt honorowym patronatem objê³o Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Celem plebiscytu organizowanego
przez Gazetê Codzienn¹ Nowiny jest
wy³onienie 10 najlepszych rolników,
którzy prowadz¹ wzorowe gospodarstwa, dbaj¹ o bezpieczeñstwo pracy
i chroni¹ œrodowisko. Plebiscyt bêdzie
promowa³ liderów podkarpackiego
rolnictwa.
Uczestnicy mog¹ zg³aszaæ siê do
konkursu osobiœcie lub za poœrednictwem Podkarpackiej Izby Rolniczej
lub Podkarpackiego Oœrodka Doradztwa Rolniczego. Warunkiem udzia³u
jest przes³anie do 12 maja 2013 r. wype³nionej ankiety zg³oszeniowej publikowanej w Nowinach lub na stronie
www.nowiny24.pl pod e-mail: [email protected] lub drog¹ pocztow¹
na adres redakcji Nowin. Do zg³oszenia nale¿y do³¹czyæ zdjêcie kandydata na tle jego gospodarstwa.
Zg³oszonych kandydatów Gazeta
Codzienna Nowiny bêdzie prezentowaæ przez ponad dwa miesi¹ce zarówno na swoich ³amach, jak i w serwisie
plebiscytowym na portalu nowiny24.pl. Nagrodê g³ówn¹ i tytu³ „Rol-
18 Przedsiêbiorczoœæ
3 Od Redakcji
4 Aktualnoœci PODR
6 Technologie w rolnictwie
19 Dom i rodzina
21 Og³oszenia
23 Z ¿ycia samorz¹du rolniczego
nik Roku” otrzyma rolnik, który zbierze najwiêksz¹ liczbê g³osów zsumowanych na podstawie nades³anych smsowych g³osów czytelników i w g³osowaniu kapitu³y. G³osownie bêdzie
trwa³o do czerwca, a o szczegó³ach g³osowania przeczytacie Pañstwo na str.
29 naszego miesiêcznika.
Oficjalne zakoñczenie konkursu
oraz og³oszenie 10 zwyciêzców odbêdzie siê podczas uroczystej gali fina³owej, która odbêdzie siê w czerwcu
2013r. podczas Regionalnej Wystawy
Zwierz¹t Hodowlanych w PODR
w Boguchwale.
Jestem przekonany, ¿e plebiscyt
przyczyni siê do promowania najlepszych podkarpackich rolników, rolnictwa naszego regionu oraz podniesie rangê tej czêsto niedocenianej
grupy zawodowej w oczach polskiego spo³eczeñstwa.
Serdecznie zapraszam Pañstwa do
udzia³u w plebiscycie i do g³osowania
na swoich faworytów.
Arkadiusz Bêben
Redaktor Naczelny
24 Wydarzenia
26 Nasze rozmowy
28 Targi
29 Konkursy
31 Spotkania
32 Prawnik radzi
33 Wieœci z Urzêdu
Marsza³kowskiego
34 Informacje ARR
35 POR ARiMR
36 Porady weterynaryjne
37 Informacje KRUS
38 Informacje WIORiN
39 Wieœci z Podkarpackiego
Urzêdu Wojewódzkiego
40 Lekarz radzi
42 Informacje PAE
AGRO PODKARPACIE Miesiêcznik Rolniczy
WYDAWCY:
Podkarpacki Oœrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale
ul. Tkaczowa 146, 36-040 Boguchwa³a, tel. 17 87 015 07, e-mail: [email protected]
Podkarpacka Izba Rolnicza w Boguchwale
ul. Tkaczowa 146, 36-040 Boguchwa³a, tel. 17 87 140 78, e-mail: [email protected]
REDAKCJA:
Redaktor Naczelny: Arkadiusz Bêben (Podkarpacka Izba Rolnicza)
Z-ca Redaktora Naczelnego: Tadeusz P³oszaj (Podkarpacki Oœrodek Doradztwa Rolniczego)
Zespó³ redakcyjny: Lucyna Rudny – 17 87 140 78, Anna Bielañska – 17 87 015 62.
Adres redakcji: 36-040 Boguchwa³a, ul. Tkaczowa 146.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoœci za treœæ og³oszeñ.
Zastrzega sobie tak¿e prawo do skracania materia³ów, zmiany tytu³ów i redagowania.
SK£AD I DRUK:
ZUH Spó³ka DUET, Boguchwa³a, ul. Tkaczowa 146b, tel. 17 87 11 281
ISSN 2299-0186
AGRO PODKARPACIE kwiecieñ 2013
Nak³ad: 10 000 egz.
3
AKTUALNOŒCI PODR
Polska wolna
od upraw GMO
Minister Stanis³aw Kalemba poinformowa³ o rozpoczynaj¹cej
siê kampanii informacyjnej, zwi¹zanej z nowymi regulacjami
prawnymi dotycz¹cymi upraw GMO.
– 28 stycznia 2013 r., wraz z wejœciem w ¿ycie ustawy o nasiennictwie oraz
dwóch rozporz¹dzeñ Rady Ministrów, w Polsce zacz¹³ obowi¹zywaæ zakaz stosowania materia³u siewnego odmian GMO kukurydzy MON 810 oraz ziemniaka
Amflora. To bardzo wa¿na informacja dla rolników, gdy¿ zastosowanie materia³u siewnego zakazanych odmian GMO podlega teraz sankcjom finansowym, ³¹cznie
z nakazem zniszczenia uprawy – podkreœli³ minister Kalemba.
Nowe przepisy wdra¿aj¹ unijne dyrektywy dotycz¹ce: materia³u rozmno¿eniowego i nasadzeniowego roœlin sadowniczych; populacji miejscowych i odmian warzyw tradycyjnie uprawianych; mieszanek pastewnych dla ochrony œrodowiska naturalnego. Ponadto wykonuj¹ wyrok
Europejskiego Trybuna³u Sprawiedliwoœci z 16 lipca 2009 r., który dotyczy³ uchybieñ stwierdzonych w poprzedniej ustawie o nasiennictwie
(z 26 czerwca 2003 r.) oraz zakazach rejestracji i obrotu materia³em siewnym odmian genetycznie zmodyfikowanych.
Uzasadnieniem do wprowadzenia obecnego zakazu stosowania materia³u siewnego odmian GMO s¹ przede wszystkim wyraŸne obawy spo³eczeñstwa i argumenty œwiadcz¹ce o negatywnym wp³ywie na œrodowisko,
zdrowie ludzi i zwierz¹t, a tak¿e zagro¿enie dla hodowców pszczó³ i rynku miodu, brak autoryzacji py³ku genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy MON 810 zgodnie z przepisami UE oraz wszelkiego rodzaju inne
aspekty bezpieczeñstwa.
Tak jak poinformowa³ minister, na mocy art. 123 ust. 3, ust. 5 i 6 ustawy, producent rolny, który wbrew zakazowi zastosowa³ materia³ siewny
odmiany genetycznie zmodyfikowanej, bêdzie ukarany na³o¿eniem sankcji w wysokoœci 200% wartoœci zastosowanego materia³u siewnego oraz
nakazem zniszczenia tej uprawy.
Informacje te nale¿y przekazaæ wszystkim zainteresowanym, czyli g³ównie rolnikom, którzy przygotowuj¹ siê do wysiewu kukurydzy czy nasadzeñ ziemniaków. W zwi¹zku z tym ministerstwo rolnictwa i rozwoju wsi
we wspó³pracy z Pañstwow¹ Inspekcj¹ Ochrony Roœlin i Nasiennictwa
rozpoczê³o dwumiesiêczn¹ kampaniê informacyjn¹ pod has³em „Polska
wolna od upraw GMO”. Jej celem jest przekazanie wiadomoœci o zakazie
stosowania materia³u siewnego odmian GMO oraz sankcjach, które gro¿¹
w przypadku wykorzystania do zasiewu takiego materia³u. Kampania skierowana jest nie tylko do rolników i producentów rolnych, lecz tak¿e do
organizacji spo³ecznych i ekologicznych, które mog¹ wspieraæ dzia³ania
informacyjne resortu i inspekcji.
– To bardzo dobry moment na poinformowanie rolników o nowych regulacjach, gdy¿ wysiew nasion kukurydzy odbywa siê zazwyczaj pod koniec kwietnia
i na pocz¹tku maja. Ju¿ teraz ka¿dy, kto ma jakiekolwiek w¹tpliwoœci odnoœnie
posiadanego materia³u siewnego, mo¿e to sprawdziæ, zg³aszaj¹c siê do laboratoriów PIORiN, z proœb¹ o przeprowadzenie badania. Przez ca³y marzec jest ono
wykonywane bezp³atnie – zaznaczy³ szef resortu rolnictwa.
Źródło: www.minrol.gov.pl
4
Warzywnicze
nowości
4 marca w Podkarpackim Oœrodku
Doradztwa Rolniczego w Boguchwale odby³a siê konferencja „Nowoœci
w uprawie warzyw gruntowych”.
G³ówny wyk³ad o „Integrowanej ochronie warzyw przed chwastami” wyg³osi³ dr
Zbigniew Anyszka z Instytutu Ogrodnictwa.
Na pocz¹tku prelekcji wyk³adowca przedstawi³ podstawowe za³o¿enia integrowanej
ochrony, które bêd¹ obowi¹zywa³y ka¿dego rolnika od 1 stycznia 2014 roku.
Dalsz¹ czêœæ wyk³adu dr Anyszka poœwieci³ zwalczaniu chwastów w uprawie warzyw
korzeniowych, kapustowatych oraz cebuli.
Zainteresowanie problematyk¹ zwalczania
chwastów w uprawie warzyw by³o ogromne,
co widaæ by³o po liczbie zadawanych pytañ
z sali przez producentów oraz rozmów kuluarowych z wyk³adowc¹.
Kolejny prelegent, przedstawiciel Banku Zachodniego WBK, Krzysztof Pó³torak,
zapozna³ ogrodników i doradców z finansowaniem nowoczesnego rolnictwa.
Po krótkiej przerwie na kawê produkty
swoich firm zaprezentowali:
Marcin Moczulski pokaza³ nowoœci odmianowe holenderskiej firmy nasiennej
Bejo Zaden Poland,
Bartosz Pytkowski zaprezentowa³ œrodki
do ochrony warzyw firmy Belchim,
Andrzej Hronowski, dyrektor handlowy polskiej firmy nasiennej Torseed SA,
przedstawi³ bogat¹ ofertê nasienn¹ swojego przedsiêbiorstwa,
Micha³ Sotkiewicz przekonywa³ podkarpackich ogrodników do stosowania preparatu dezynfekuj¹cego Huwa San TR 50,
lek. wet. Piotr Janecki wyjaœnia³ jakie p³yn¹
korzyœci ze stosowania efektywnych mikroorganizmów w uprawie warzyw.
Ciekawym i zarazem bardzo kolorowym
akcentem konferencji by³o stoisko firmy
Torseed Przedsiêbiorstwa Nasiennictwa
Ogrodniczego i Szkó³karstwa SA w Toruniu.
Zainteresowani ogrodnicy uprawiaj¹cy warzywa mogli siê bezpoœrednio zaopatrzyæ
w nasiona. Równie¿ pracownicy i doradcy
PODR w Boguchwale bardzo chêtnie nabywali nasiona warzyw i kwiatów, cebule
mieczyków i lilii oraz bulwy begonii. Du¿ym
powodzeniem cieszy³y siê sadzonki ró¿ wiel-
AKTUALNOŒCI PODR
Fot. A. Bielañska
Najwiêksze zainteresowanie wzbudzi³ temat zwalczania chwastów w uprawie warzyw
Zarobić na trzodzie
W Podkarpackim Oœrodku Doradztwa Rolniczego w Boguchwale
28 lutego 2013 r. odby³o siê seminarium dotycz¹ce weterynaryjnoekonomicznych aspektów w produkcji trzody chlewnej.
kokwiatowych i pn¹cych o piêknych
kolorach fioletu czy pomarañczu. Wiele osób zaopatrzy³o siê w nasiona na
kie³ki oraz specjalne do tego naczynia
– kie³kowniki.
PODR w Boguchwale otrzyma³ od
firmy Torseed nasiona na upowszechnienia w gospodarstwach ogrodniczych na terenie Podkarpacia.
Nasiona cebul Octavia i Torunianka, fasoli szparagowej Jagusia, sa³aty
lodowej Kumak oraz ogórka gruntowego Edyp powêdrowa³y do ogrodników z rejonów £añcuta, Przeworska,
Przemyœla, Jas³a, Krosna i Ropczyc.
Anna Cieszyñska
PODR Boguchwa³a
Na zakoñczenie przedstawiciel
firmy Intervet omówi³ „Now¹ jakoœæ
w strategii odrobaczania trzody
chlewnej”.
W seminarium uczestniczy³o 140
rolników-hodowców i producentów
¿ywca wieprzowego, szefowie dzia³aj¹cych w województwie podkarpackim dwóch grup producentów trzody chlewnej TUCZBOR w Borowej
i EKO-TUCZ z Górna, przedstawiciele PZHiPTCh „POLSUS”, lekarze weterynarii oraz specjaliœci doradztwa
rolniczego.
Bardzo szczegó³owo na temat poprawy wyników tuczu zreferowa³a
przedstawicielka firmy paszowej
LNB, dr in¿. Aleksandra Nat³ocznaKotara.
Rolnicy mogli us³yszeæ, jak ¿ywiæ
swoje œwinie, aby zu¿ycie paszy na kilogram przyrostu masy cia³a by³o jak
najmniejsze, a co za tym idzie zysk
z tuczu jak najwiêkszy.
Du¿ym zainteresowaniem cieszy³
siê wyk³ad dr. Piotra Ko³odziejczyka
z Polskiego Zwi¹zku Hodowców
i Producentów Trzody Chlewnej
POLSUS „GroŸna streptokokoza
œwiñ, ³atwiej zapobiegaæ ni¿ wyleczyæ”. Doktor weterynarii obrazowo
omówi³ tê jednostkê chorobow¹ oraz
zwróci³ uwagê na fakt, jak bardzo
wa¿n¹ rolê w produkcji œwiñ odgrywa profilaktyka.
Najwiêkszym zainteresowaniem
cieszy³ siê wyk³ad prof. dr. hab. Zygmunta Pejsaka z Pañstwowego Instytutu Weterynarii w Pu³awach. Profesor wskaza³ przyczyny nieop³acalnoœci produkcji œwiñ w Polsce, a tak¿e jakie s¹ mo¿liwoœci poprawy tej
sytuacji.
Producenci trzody chlewnej mogli dowiedzieæ siê co zrobiæ, aby przy
Prof. dr. hab. Zygmunt Pejsak z PIW w Pu³awach mówi³ o przyczynach nieop³acalnoœci produkcji
œwiñ i mo¿liwoœci jej poprawy
5
niekorzystnych cenach w skupie za
sprzedane tuczniki osi¹gn¹æ mimo
wszystko jak najlepszy wynik finansowy w gospodarstwie. Mogli równie¿
dowiedzieæ siê dlaczego cena na
tuczniki maleje przy bardzo drastycznie spadaj¹cym pog³owiu œwiñ nie
tylko na Podkarpaciu, ale i w ca³ym
kraju.
Tomasz Salach
PODR Boguchwa³a
Fot. A. Bielañska
TECHNOLOGIE W ROLNICTWIE
Porady rolnicze
Warzywnictwo
We wszystkich gospodarstwach
ogrodniczych uprawiaj¹cych
warzywa w kwietniu rozpoczyna
siê okres intensywnych prac.
Przygotowuje siê wtedy rozsady
na rozsadnikach, wysadza rozsadê wczesnych warzyw w pole
oraz wysiewa siê warzywa wprost
do gruntu.
Przygotowanie rozsad
W kwietniu na rozsadniku przygotowuje siê rozsady kapusty: œrednio
wczesnej (nasiona nale¿y wysiaæ na pocz¹tku kwietnia), póŸnej (wysiew nasion nale¿y przeprowadziæ w po³owie
kwietnia) i kalafiorów na zbiór letni
(nasiona mo¿emy wysiewaæ przez ca³y
miesi¹c).
Nale¿y pamiêtaæ, ¿e rozsadnik powinien byæ zak³adany na tym samym
miejscu, nie czêœciej ni¿ co 4-5 lat,
a najlepiej jest zmieniaæ jego lokalizacjê co roku.
Rozsadnik warzyw kapustnych nale¿y usytuowaæ na polu wolnym od ki³y
kapusty i nicieni, w miejscu, w którym
mo¿na zapewniæ nawadnianie roœlin.
Pod rozsadnik nadaje siê gleba lekka, przepuszczalna, szybko nagrzewaj¹ca, zawieraj¹ca du¿o próchnicy
o odczynie zbli¿onym do obojêtnego
(pH 6,5).
Dawki nawozów mineralnych najkorzystniej jest ustaliæ na podstawie
6
wczeœniejszej analizy chemicznej gleby. Wiosn¹, zaleca siê umiarkowane
nawo¿enie. Przed siewem nasion stosuje siê 2-3 kg saletrzaku i soli potasowej oraz 3-4 kg superfosfatu 18%
na 100 m2.
Nasiona powinny byæ wysiane
rzadko, w rzêdy co 15 cm, na 1 mb
rzêdu oko³o 60-70 nasion, co daje
normê oko³o 1,5 g/m2.
W celu zabezpieczenia roœlin kapusty w pocz¹tkowym okresie wzrostu, przed chorobami i szkodnikami,
konieczne jest zaprawianie nasion
preparatami chemicznymi.
Zaleca siê zaprawiaæ nasiona kapusty na sucho przeciwko zgorzeli siewek
oraz s³abym wschodom Zapraw¹ Nasienn¹ T 75 DS/WS w iloœci 4 g/kg
nasion, Dithanem Neo Tec 75 WG
w iloœci 2-5 g/kg nasion lub Sancozebem 80 WP w iloœci 2-3 g/kg nasion.
W okresie lotu œmietki kapuœcianej
kapustê na rozsadniku mo¿na zabezpieczyæ, opryskuj¹c roœliny jednym
z preparatów: Karate Zeon, Kung – Fu,
LambdaCe, Pilar–Lambda–Cyhalotryna lub Wojownik na podstawie
sygnalizacji.
Aby poprawiæ
warunki kie³kowania nasion, rozsadnik zaleca siê przykrywaæ w³óknin¹,
która dodatkowo
chroni przed inwazj¹ niektórych szkodników, na przyk³ad
przed œmietk¹ kapuFot. A. Bielañska œcian¹. W³ókninê
pozostawiæ na roœlinach a¿ do wytworzenia 2-3 liœci.
Na 4-5 tygodni (ok. po³owy
kwietnia) przed planowanym sadzeniem mo¿na rozpocz¹æ w mno¿arce,
szklarni czy inspekcie, produkcjê rozsad warzyw dyniowatych: ogórków,
patisonów i cukinii.
Nasiona wysiewa siê po 2-3 szt. do
doniczek nape³nionych do 3/4 wysokoœci pod³o¿em na g³êbokoœæ
0,5-1,5 cm.
Po wschodach, gdy siewki wyrosn¹ ponad górn¹ krawêdŸ donicz-
ki, roœliny s³absze usuwa siê poprzez
uszczykniêcie i uzupe³nia pod³o¿e.
Sadzenie
Na pocz¹tku kwietnia nale¿y wysadziæ rozsadê wczesnej kapusty g³owiastej bia³ej, sa³aty, kalarepy i broku³ów.
Aby przyspieszyæ zbiory, mo¿na
przykryæ nasadzenia w³óknin¹. Konieczne jest przykrycie agrow³óknin¹
wysadzanej w tym czasie rozsady kapusty pekiñskiej, poniewa¿ z powodu
ch³odów mo¿e ona wybiæ w pêdy kwiatostanowe. W³óknina chroni tak¿e
rzodkiewkê i roœliny kapustne przed
pche³kami i œmietkami.
Siewy
W pierwszych dniach kwietnia, gdy
temperatura gleby wzroœnie powy¿ej
80C, a ziemia obeschnie i nie bêdzie
siê mazaæ, przystêpujemy do siewu
warzyw bezpoœrednio w pole: bobu,
grochu, szpinaku, cebuli, kopru, marchwi wczesnej, pietruszki, pasternaku,
rzodkiewki i rzodkwi. Przed siewem
nale¿y pamiêtaæ o zaprawianiu nasion
przeciw chorobom i szkodnikom zgodnie z Programem Ochrony Roœlin
Warzywnych na rok 2013:
burak æwik³owy – nasiona zaprawiaæ przed siewem: Dithane Neo
Tec 75 WG (2-5 g/kg nasion) lub Zapraw¹ Nasienn¹ T 75 DS/WS w dawce
5 g/kg nasion.
groch – nale¿y zaprawiaæ nasiona jednym z preparatów: MAC – Mancozeb 75 WP (2-5 g/kg nasion), Sancozeb 80 WP (2-5 g/kg nasion), Sarox T 500 FS (4 ml/kg nasion) lub
Dithane Neo Tec 75 WG (2-5 g/kg
nasion). Zaprawione nasiona œrodkami chemicznymi nale¿y szczepiæ Nitragin¹, najlepiej w dniu przewidzianego siewu.
Szczepienie Nitragin¹
zapewnia:
podniesienie plonów roœlin
z rodziny bobowatych œrednio
o 10-20%,
zwi¹zanie azotu atmosferycznego w iloœci 45-600 kg/n/ha/rok,
zwiêkszenie zawartoœci bia³ka w plonie roœlin,
poprawienie struktury gleby
i jej w³aœciwoœci fitosanitarnych.
cebula z siewu – nasiona cebuli
zaprawiamy przed siewem na sucho:
Zapraw¹ Nasienn¹ T 75 DS/WS w iloœci 3 g/kg nasion, MAC – Mancozeb
75 WP (2-3 g/kg nasion). W obecnym
sezonie wegetacyjnym brak jest œrodków do zaprawiania przeciwko œmietce cebulance. Równie¿ nie ma w tym
roku zarejestrowanych œrodków do
zaprawiania dymki.
Anna Cieszyñska
PODR Boguchwa³a
Sadownictwo
Prace wykonane w kwietniu
w sadzie maj¹ ogromne znaczenie. Czêsto decyduj¹ o powodzeniu prowadzonej uprawy. Sadzimy drzewka, rozpoczynamy
ochronê, prowadzimy nawo¿enie.
Aby okreœliæ stopieñ pora¿enia
przez patogeny i podj¹æ decyzjê o koniecznoœci wykonania zabiegu, nale¿y
prowadziæ w sadach lustracje.
Do wykonania lustracji nale¿y zaopatrzyæ siê w lupê powiêkszaj¹c¹
przynajmniej 10 razy, p³achtê entomologiczn¹ i notatnik do zapisywania
obserwacji.
Lustracjê prowadzimy co najmniej
raz w tygodniu.
Szczególn¹ uwagê nale¿y zwróciæ na najwa¿niejsz¹ z chorób – parcha jab³oni. Je¿eli w sadzie nie zosta³
wykonany jesienny zabieg mocznikiem, nasilenie parcha mo¿e byæ wyj¹tkowo du¿e. Aby kontrolowaæ opady, warto zaopatrzyæ siê w deszczomierz. Pomocne mog¹ okazaæ siê komunikaty podawane przez PIORIN na
stronie www.piorin.gov.pl.
Wykonuj¹c zabieg zwalczaj¹cy parcha, bardzo dok³adnie nale¿y opryskiwaæ wierzcho³ki koron i ich wnêtrza.
Podstaw¹ ochrony w okresie infekcji
pierwotnych powinny byæ œrodki
o dzia³aniu zapobiegawczym. Stosujemy je od fazy pêkania p¹ków do czerwcowego opadu zawi¹zków.
Wskazane jest stosowanie mieszanin preparatów z ró¿nych grup chemicznych, co pozwala zmniejszyæ ryzyko wyst¹pienia odpornoœci. Pierwszy
zabieg na pocz¹tku pêkania p¹ków wykonaæ preparatami miedziowymi.
W ostatnich latach w wiêkszym
nasileniu wystêpuje m¹czniak prawdziwy jab³oni. Sprawca choroby zimuje
w postaci grzybni na pêdach, w p¹kach
kwiatowych i liœciowych. W zwi¹zku
z tym wskazane jest wycinanie pora¿onych pêdów i usuniêcie ich z sadu.
Zagro¿one sady nale¿y równie¿
opryskiwaæ preparatami zawieraj¹cymi
zwi¹zki siarki, systemicznymi z grupy
IBE (Nimrod 250 EC). Silne dzia³anie
m¹czniakobójcze wykazuj¹ równie¿
preparaty strobilurynowe stosowane
przeciwko parchowi. Pierwsze opryskiwanie nale¿y wykonaæ tu¿ przed ró¿owym p¹kiem, nastêpne na pocz¹tku
kwitnienia.
Problem w sadach stanowi¹ równie¿ choroby kory i drewna. Zapobiegamy im poprzez zabiegi fungicydami
miedziowymi w fazie nabrzmiewania
i pêkania p¹ków. Preparaty miedziowe stosowane w sadach œliwowych ograniczaj¹ równie¿ pora¿enie owoców
przez torbiel œliw.
Rany rakowe i zgorzelinowe nale¿y
wycinaæ i zabezpieczaæ przed wnikniêciem patogenów, smaruj¹c np. Topsinem M 500 SC, Funabenem Plus 03 PA.
Ci¹gle du¿ym zagro¿eniem w sadach gruszowych s¹ miodówki. Do programu zwalczania miodówek warto
w³¹czyæ oleje mineralne, siarkê i glinkê kaolinow¹. Glinkê kaolinow¹ nale¿y stosowaæ w stê¿eniu 60-80 kg/1000
l wody wiosn¹ i po kwitnieniu. Aby
zmniejszyæ zmywalnoœæ glinki, dobrze
jest dodaæ do sporz¹dzonego roztworu glinki 5 l mleka/1000 l wody. Preparaty owadobójcze przeciwko miodówkom poleca siê stosowaæ ze zwil¿aczami. Pierwszy zabieg wykonaæ Dimilinem 480 SC w fasie bia³ego p¹ka.
Kolejne w fazie opadania p³atków i po
czerwcowym opadaniu zawi¹zków.
Ostatnie lustracje w sadach wykaza³y równie¿ zwiêkszone wystêpowanie zwójkówek. W kwietniu nale¿y za³o¿yæ na zwójkówki pu³apki feromonowe w liczbie 1-2 pu³apki na powierzchni 1-3 ha sadu. Najwa¿niejszy okres
zwalczania tych szkodników wystêpuje pomiêdzy faz¹ zielonego i ró¿owego p¹ka.
Du¿e zagro¿enie w wiêkszoœci sadów stanowi¹ przêdziorki i pordzewiacze. Bezpoœrednio przed wylêgiem
przêdziorków, przy temp. powy¿ej 00C
i w czasie bezdeszczowej pogody wysok¹ skutecznoœæ w ich zwalczaniu wykazuj¹ preparaty olejowe.
Podczas zabiegów nale¿y zwróciæ
uwagê na prawid³ow¹ technikê nanoszenia œrodka. Zabieg wymaga zwiêkszenia iloœci cieczy roboczej (o 30%)
w stosunku do zabiegów preparatami
grzybobójczymi.
Szpeciele nale¿y zwalczaæ w czasie
nabrzmiewania i pêkania p¹ków oraz
w fazie zielonego p¹ka.
W celu lepszego zapylenia kwiatów wstawiæ do sadu ule z pszczo³ami.
Najlepszy moment jest wówczas, gdy
ok. 10% kwiatostanów rozwinie pierwsze kwiaty. Na 1 ha sadu wstawiamy
2-3 ule. Dobrze zapylone kwiaty dadz¹
owoce z wiêksz¹ liczb¹ nasion, lepiej
wykszta³cone, z wiêksz¹ zawartoœci¹
wapnia i cukrów, co nie jest bez znaczenia w przechowalnictwie.
Na plantacjach malin przeprowadziæ zabieg zwalczaj¹cy kistnika malinowca (zabieg ten zwalcza równie¿
kwieciaka).
Na plantacjach porzeczki czarnej
z objawami wielkop¹kowca porzeczkowego nale¿y wycinaæ pêdy z p¹kami
opanowanymi przez szpeciela.
W sadach wiœniowych w czasie
kwitnienia wykonaæ zabieg na brunatn¹ zgniliznê drzew pestkowych,
a zaraz po kwitnieniu na drobn¹ plamistoœæ liœci drzew pestkowych.
Wykonaæ w sadach pierwsze zwalczanie chwastów preparatami zawieraj¹cymi glifosat.
W przypadku wyst¹pienia chwastów
uci¹¿liwych, ma³o wra¿liwych na glifosat (skrzyp, bodziszek, wierzbownica)
stosowaæ mieszaniny ze œrodkami zawieraj¹cymi MCPA.
W zwi¹zku z du¿ymi zmianami na
rynku œrodków ochrony roœlin dla sadownictwa, nale¿y przed rozpoczêciem
sezonu zapoznaæ siê z nowym „Programem Ochrony Roœlin na 2013 r.”.
Ponadto program zawiera wykaz
preparatów do Integrowanej Produkcji roœlin sadowniczych, tabele mieszania œrodków, progi ekonomicznego
zagro¿enia, informacje o preparatach
wspomagaj¹cych dzia³anie œrodków,
okresach karencji i prewencji.
Anna Rydzik
PODR Boguchwa³a
7
Pszczelarstwo
Kwiecieñ to czas intensywnych
prac w pasiece.
Dokonujemy g³ównego przegl¹du
rodzin pszczelich w pasiece. Pszczo³y
osi¹gaj¹ intensywny rozwój, gdy w ulu
jest sucho i ciep³o, s¹ wystarczaj¹ce
zapasy pokarmu i py³ku oraz znajduje
sto miodowo-cukrowe z dodatkiem py³ku. Podkarmiæ mo¿na tak¿e syropem
cukrowym, ale jest to rozwi¹zanie najmniej korzystne.
Przy niesprzyjaj¹cej pogodzie pszczo³y s¹ zmuszone do lotów, co w konsekwencji prowadzi do znacznego os³abienia rodziny.
W tym miesi¹cu wielkoœæ gniazda
dopasowujemy do si³y rodziny. Gdy rodzina jest œredniej wielkoœci a ul wy-
Fot. P. Reszko
siê w nim dobra m³oda czerwi¹ca matka. Czynnoœci zwi¹zane z przegl¹dem
uli powinny trwaæ krótko, poniewa¿
ka¿da ingerencja w rodzinê pszczel¹
zak³óca pracê pszczó³. Przegl¹d wykonujemy w celu:
stwierdzenia obecnoœci czerwi¹cej
matki,
okreœlenia si³y rodziny,
wyszacowania iloœci zapasów,
oczyszczenia dennicy z osypu.
Po ocenie kondycji rodzin pszczelich podejmujemy decyzjê o ewentualnym ³¹czeniu. S³abe, ale zdrowe osobniki oraz bez matki ³¹czymy ze sob¹. Rodziny chore mo¿na tak¿e ³¹czyæ, przestrzegaj¹c zasady: chora z chor¹. Jeœli
pszczo³y choruj¹ na nosemozê, nale¿y
je oznakowaæ i w pierwszej kolejnoœci
wymieniæ w nich matki. Leczenie tej
choroby jest drogie, nie zawsze skuteczne i op³acalne. Gdy zapasy w rodzinie
s¹ za ma³e, nale¿y je uzupe³niæ poprzez
wstawienie pe³nych ramek z innych
zdrowych rodzin. Jeœli zachodzi potrzeba karmienia, najlepiej jest podaæ cia-
8
posa¿ony jest w maty, gniazdo nale¿y
œcieœniæ, a ramki z zapasami umieœciæ
za mat¹. Z ula usuwamy zawilgocone
ocieplenie. Usuwanie wilgoci przez
pszczo³y wymaga zu¿ycia du¿ej iloœci
energii, któr¹ pszczo³y czerpi¹, zu¿ywaj¹c zapasy.
O tej porze roku zdrowa i silna rodzina pszczela zajmuje 6-7 ramek Dadanowskich lub warszawskich poszerzonych. Dwa korpusy po 6-7 ramek
wielkopolskich, 3-5 ramek z czerwiem
w ró¿nym wieku. Racjonalnie prowadz¹cy pasiekê pszczelarz powinien zakoñczyæ przygotowanie do sezonu: uli,
ramek, prac remontowych, poniewa¿
w sezonie nie ma na to czasu. W kwietniu po g³ównym przegl¹dzie rodzin,
wiedz¹c czym dysponujemy, planujemy wywóz pszczó³ na pierwsze po¿ytki
w celu pozyskania miodu towarowego.
G³ówne roœliny po¿ytkowe to: iwa,
klon, agrest, porzeczka.
Tadeusz Litwin
PODR Boguchwa³a
Produkcja
roślinna
RZEPAK OZIMY
Faza p¹kowania u rzepaku ozimego to przede wszystkim czas walki ze
szkodnikami, w tym ze s³odyszkiem
rzepakowym. Podczas tej fazy warto
równie¿ zwróciæ uwagê na wystêpowanie sprawców zgnilizny twardzikowej,
czerni krzy¿owych i szarej pleœni.
W ograniczeniu szkodliwoœci agrofagów wa¿ny jest jednak nie tylko dobór œrodka ochrony roœlin, ale tak¿e
wyznaczenie optymalnego terminu
jego zastosowania. Poni¿ej podano
wybrane preparaty do zwalczania s³odyszka rzepakowego oraz sprawców
niektórych chorób.
Słodyszek rzepakowy
W przypadku zwalczania s³odyszka warto pamiêtaæ, aby stosowaæ
œrodki z ró¿nych grup chemicznych,
gdy¿ jest to jeden z gatunków o wysokim ryzyku wyst¹pienia odpornoœci na insektycydy.
Zabiegi wykonywaæ zgodnie z sygnalizacj¹, po wyst¹pieniu chrz¹szczy
s³odyszka na p¹kuj¹cych roœlinach rzepaku: w stadium zwartego kwiatostanu, gdy œrednia liczebnoœæ wynosi
1 chrz¹szcz na jednej roœlinie; w stadium
luŸnego kwiatostanu 3-5 chrz¹szczy na
1 roœlinie. Zabieg powtórzyæ podczas
przed³u¿aj¹cego siê nalotu chrz¹szczy.
Preparaty (dawka l/ha):
Ammo Super 100 EW – 0,1 l
Avaunt 150 EC – 0,17 l
Fastac 100 EC – 0,1 l
Fury 100 EW – 0,1 l
Karate Zeon 050 CS – 0,12 l
Mavrik 240 EW – 0,2 l
Proteus 110 OD – 0,5-0,6 l
Sumi-Alpha 050 EC – 0,2-0,25 l
Zgnilizna twardzikowa, czerń
krzyżowych i szara pleśń
Sprawców wymienionych chorób
nale¿y zwalczaæ od fazy zwartego kwiatostanu do koñca kwitnienia. Najczêœciej w fazie opadania pierwszych p³atków kwiatowych. Stosowaæ zapobiegawczo lub natychmiast po wyst¹pieniu pierwszych objawów chorób.
Preparaty (dawka l/ha):
Amistar 250 SC – 0,8-1 l
Horizon 250 EW – 1,25 l
Moderator 303 SE – 1,75 l
Pictor 400 SC – 0,5 l
Tebu 250 EW – 1,25 l
Traper 250 EC – 1,0 l
Yamato 303 SE – 1,75 l
Wczesna wiosna to okres stosowania herbicydów w uprawach kukurydzy, ziemniaków, zbó¿ jarych oraz rzepaku jarego. Poni¿ej podano tylko wybrane herbicydy do zastosowania
w tych roœlinach uprawnych.
Przed wykonaniem zabiegu nale¿y dobraæ odpowiedni preparat do fazy rozwojowej chronionej roœliny, wystêpuj¹cego zachwaszczenia oraz
dok³adnie zapoznaæ siê z etykiet¹ – instrukcj¹ stosowanego œrodka. Dawki œrodków
podano w g, kg, l na 1 ha.
cer 250 EC + Sencor 70 WG – 1,5-2 l
+ 0,5 kg.
Stosowaæ po ostatnim obredleniu
i zabronowaniu pola: Nuflon 450 SC
– 1,5-2,0 l, Aflex Super 450 SC – 1,52,0 l, Nightjar B 450 SC – 1,5-2,0 l.
Stosowaæ najpóŸniej kilka dni
przed wschodami ziemniaków: Mistral
70 WG – 0,75 kg, Sencor 70 WG – 0,751 kg, Koral 70 WG – 0,75-1 kg.
Chwasty dwuliścienne
i jednoliścienne
Stosowaæ po sadzeniu ziemniaków, ale nie póŸniej ni¿ 3 dni przed
wschodami:
Fot. A. Bielañska
KUKURYDZA
Bezpoœrednio po siewie
lub w fazie 1-3 liœci kukurydzy
do zwalczania chwastów dwuliœciennych i jednoliœciennych:
Lumax 537,5 SE – 3,5-4 l, Successor T 550 SE – 4 l, Guardian
Max 840 EC – 2-2,5 l.
W fazie 2.-6. liœci kukurydzy na chwasty dwuliœcienne
i jednoliœcienne: Maister
310 WG + Actirob 842 EC –
0,1-0,15 kg + 1,3-2 l, Laudis
44 OD – 1,7-2,25 l, Deresz 306
SE – 0,6 l.
W fazie 2.-8. liœci kukurydzy na chwasty dwuliœcienne
i jednoliœcienne: Milagro
Extra 6 OD + Callisto 100 SC
– 0,5 + 0,75 l, Hector 53,6 WG + Trend
90 EC – 70-90 g + 0,1%, Elumis 105
OD – 1-1,5 l, Accent 75 WG+ Trend
90 EC – 60-80 g + 0,1%, Innovate 240
SC – 0,2-0,25 l.
ZIEMNIAKI
Chwasty dwuliścienne
Nie póŸniej ni¿ w 10 dni po sadzeniu, po ostatnim obredleniu i zabronowaniu pola, w odmianach
wczesnych i ziemniakach podkie³kowanych zabieg wykonaæ do 3. dni po
sadzeniu: Racer 250 EC – 2-3 l, Ra-
100 EC – 1,5 l, Targa Super 05 EC –
0,75-1,0 l, Pilot 10 EC – 0,35-0,5 l.
PSZENICA JARA
I JĘCZMIEŃ JARY
Od 3. liœci do koñca krzewienia
na chwasty dwuliœcienne: Sekator
125 OD – 0,1-0,15 l, Maczeta OD 125
– 0,1-0,15 l, Starane Super 101 SE –
1-1,25 l.
na chwasty dwuliœcienne: Aminopielik Standard 600 SL – 1-1,25 l, Chwastox 750 SL – 0,75 l, Esteron 600 EC
– 0,8 -1 l.
W fazie pe³ni krzewienia (tylko
pszenica jara) na chwasty jednoliœcienne:
Attribut 70 WG – 60 g.
Od 4. liœci do drugiego kolanka
(tylko pszenica jara) na chwasty dwuliœcienne i jednoliœcienne: Apyros 75
WG + Atpolan 80 EC – 26,5 g + 1,5 l.
Od koñca krzewienia do fazy
strzelania w ŸdŸb³o (tylko pszenica
jara) na chwasty jednoliœcienne: Foxtrot 069 EW – 0,8-1 l.
Od 4. liœci do pocz¹tku strzelania
w ŸdŸb³o (tylko jêczmieñ jar y)
na chwasty jednoliœcienne: Puma
Uniwersal 069 EW – 0,8-1 l, Fantom
069 EW – 0,8-1 l, Foxtrot 069 EW –
0,8-1 l.
PSZENŻYTO JARE
Roundup TransEnergy 450 SL –12 l, Torinka SL – 2 l.
Stosowaæ, gdy ziemniaki osi¹gn¹
wysokoœæ oko³o 8-15 cm (niektóre zalecenia dopuszczaj¹ 10 cm): Agria Metrybuzyna 70 WG – 0,5 kg, Mistral 70 WG –
0,5 kg, Sencor 70 WG – 0,5 kg, Koral 70
WG – 0,5 kg, Golden Buzin 700 WG –
0,5 kg, Buzin Gold 700 WG – 0,5 kg.
Chwasty jednoliścienne
jednoroczne
Po wschodach ziemniaków przed
zakryciem miêdzyrzêdzi: Focus Ultra
Od 2. liœci do drugiego kolanka
na chwasty dwuliœcienne:
Mustang 306 SE – 0,4-0,6 l.
Od fazy 3. liœci do koñca krzewienia na chwasty dwuliœcienne:
Lintur 70 WG – 120-150 g,
Lintur 70 WG + Chwastox Extra
300 SL – 120-150 g + 1-1,5 l,
Sekator 125 OD – 0,1-0,15 l.
Od koñca krzewienia do fazy liœcia flagowego na chwasty dwuliœcienne:
Starane Super 101 SE – 1,5 l.
OWIES
Od pocz¹tku do koñca krzewienia na chwasty dwuliœcienne:
Chwastox 500 SL – 1,1 l, Total 750 SL
– 0,75 l, Chwastox Turbo 340 SL – 2 l,
Starane Super 101 SE – 1-1,25 l.
na chwasty dwuliœcienne: Lintur 70
WG – 0,12-0,15 kg.
9
W fazie od koñca krzewienia do
pocz¹tku liœcia flagowego na chwasty dwuliœcienne:
Starane Super 101 SE – 1,5 l.
RZEPAK JARY
Na chwasty jednoliœcienne jednoroczne w fazie 2-6. liœci rzepaku jarego: Labrador 05 EC – 1,5 l.
Na perz w fazie 4-6. liœci, rzepak
jary w fazie 2-6. liœci: Labrador 05 EC
– 3 l, Grapan Extra 40 EC – 1,5-2 l,
Pantera 040 EC – 1,5-2 l.
Od 4 liœci do wytworzenia p¹ków
kwiatowych na chwasty dwuliœcienne:
Baron 334 SL – 0,35 l, Destroyer 334
SL – 0,35 l, Galera 334 SL – 0,35 l,
Golden Piccant 334 SL – 0,35 l,
Kecz 334 SL – 0,35 l.
Oprac. Katarzyna Sitek
Anna Moskal
Produkcja
zwierzęca
Czynniki mogące powodować wystąpienie kanibalizmu w chlewniach
Obgryzanie przez œwinie ogonów
innym œwiniom najczêœciej zdarza siê
niespodziewanie i czêsto bywa doœæ
trudne do zwalczenia.
Wbrew opinii niektórych producentów trzeba stwierdziæ, ¿e takie
zachowanie œwiñ nie jest czymœ naturalnie towarzysz¹cym produkcji
tuczników i wynikaj¹cym wy³¹cznie
z agresywnoœci jednych œwiñ wobec
innych czy koniecznoœci walki o swoje miejsce w hierarchii w danej grupie produkcyjnej.
Przeprowadzone obserwacje wskazuj¹, ¿e istotn¹ rolê mog¹ tutaj odgry-
Małe ale bogate…
waæ ca³kiem zwyk³e i prozaiczne czynniki, tj.:
nadmierne zagêszczenie zwierz¹t
w danej grupie produkcyjnej,
du¿e wahania temperatur w chlewni,
Ÿle zbilansowana dawka pokarmowa (brak odpowiednich proporcji
wszystkich sk³adników pokarmowych
w paszy),
niesmaczna pasza (np. kwaœna, gorzka itp.),
za ma³e iloœci podawanej paszy w stosunku do obsady zwierz¹t w chlewni,
zbyt ma³a liczba automatów paszowych, przez co œwinie maj¹ silnie
utrudniony dostêp do paszy,
zbyt ma³a iloœæ wody, zw³aszcza
w okresie upa³ów,
brak dostosowania warunków œrodowiskowych do potrzeb œwiñ,
Ÿle dzia³aj¹ca wentylacja.
Tomasz Salach
PODR Boguchwa³a
Hodowla kiełków
w domu
Wyhodowanie kie³ków nie przysparza wielu problemów i jest stosunkowo ³atwe. Wystarczy poœwiêciæ kilka
minut dziennie, aby cieszyæ siê pe³nymi witamin i mikroelementów, œwie¿ymi kie³kami.
Nasiona do kie³kowania nale¿y
kupowaæ w sklepach ze zdrow¹ ¿ywnoœci¹, mamy wówczas gwarancjê, ¿e s¹
wolne od pestycydów i chemicznych
œrodków konserwuj¹cych. Tradycyjne
nasiona dostêpne w sklepach ogrod Regularne ich spo¿ywanie prze- niczych s¹ zaprawiane œrodkami checiwdzia³a wielu powa¿nym schorzeniom, micznymi, w celu ochrony nasion i roœlin przed chorobami.
wzmacnia system odpornoœciowy.
Przed wysianiem
Kie³ki broku³ów zawienasion
dobrze jest namoraj¹ sulforafany – substancjê
czyæ
je
w
wodzie – przegoo sprawdzonym dzia³aniu
towanej;
do
p³ukania kie³antynowotworowym; kie³ki
ków
tak¿e
u¿ywamy
letniej,
lucerny s¹ fantastycznym
przegotowanej
wody.
Ÿród³em ¿elaza i ³atwo przy Wysiew nasion
swajalnego bia³ka. Z kolei
nale¿y przeprowadziæ rówkie³ki soczewicy zawieraj¹
nomiernie, nie za gêsto.
kwas foliowy o dzia³aniu
Kie³ki powinny
krwiotwórczym. Podobnie Uprawa kie³ków na ligninie
rosn¹æ w pó³cieniu, nie
jak kie³ki lucerny mog¹ jeœæ
je osoby, które nie toleruj¹ preparatów nale¿y zostawiaæ ich na pe³nym s³oñ¿elaza. To tak¿e dobry naturalny doda- cu, ze wzglêdu na mo¿liwoœæ powstania pleœni.
tek diety dla kobiet w ci¹¿y.
Kie³ki to prawdziwa bomba cennych sk³adników od¿ywczych, tanie i proste do zdobycia Ÿród³o witamin, które mo¿e byæ dodatkiem do naszego menu przez ca³y rok. Mo¿na nimi wzbogaciæ
i upiêkszyæ dania g³ówne, zupy, duszone warzywa, pasty, sosy,
kanapki, surówki, sa³atki i inne. Kie³ki, które mo¿na wykorzystaæ
do poszczególnych dañ, to nie tylko popularna rze¿ucha, ale tak¿e s³onecznik, soja, pszenica, fasola mung, soczewica, ciecierzyca, siemiê lniane, lucerna, owies, kukurydza, groch, a nawet buraki i broku³y.
Zalety spożywania
kiełków
Œwie¿e kie³ki bogate s¹ w witaminy A, B, C, E, H;
Zawieraj¹ pierwiastki potrzebne do prawid³owego rozwoju i funkcjonowania organizmu, tj.: wapñ,
¿elazo, siarka, cynk, magnez, selen,
potas i lit;
S¹ Ÿród³em wartoœciowego bia³ka i kwasów t³uszczowych omega-3;
Kie³ki s¹ lekkostrawne i dobrze
przyswajane przez ludzki organizm,
posiadaj¹ du¿¹ wartoœæ od¿ywcz¹,
a przy tym s¹ niskokaloryczne;
10
Nasiona powinny mieæ sta³y
dop³yw tlenu.
Kie³ki ró¿nych roœlin spo¿ywa
siê w ró¿nym stadium rozwoju, dlatego te¿ nale¿y stosowaæ siê do instrukcji zawartych na opakowaniu.
Sposoby hodowli kiełków
Najprostsz¹ metod¹ domowej
uprawy kie³ków, w której dobrze udaj¹
siê wszystkie gatunki, jest uprawa w tzw.
kie³kownicy. Jest to naczynie sk³adaj¹ce siê z dwóch lub trzech nak³adaj¹cych siê na siebie tacek, zbiornika na
wodê i pokrywy.
Dziêki pokrywce w naczyniu panuje korzystny mikroklimat, zaœ dziêki
prostemu systemowi odprowadzania
wody nasiona nie gnij¹.
Na sitku
Na sitku mo¿na hodowaæ kie³ki
owsa lub pszenicy. Sitko nale¿y u³o¿yæ
na szklance lub innym odpowiedniej
wielkoœci pojemniku na odciekaj¹c¹
wodê (ziarna w sitku nie mog¹ p³ywaæ). Na sitko wsypujemy odmoczone
i wyp³ukane nasiona.
Na ligninie
Do tego typu hodowli idealnie nadaj¹ siê kie³ki rze¿uchy, siemienia lnianego oraz rzodkiewki. Na p³askim talerzu rozk³adamy zwil¿ony kawa³ek ligniny i do czasu wypuszczenia pierwszych pêdów (1-2 dni) nasion hodowlê trzymamy pod przykryciem, aby zapobiec wysychaniu. Podlewamy dwa
razy dziennie.
W słoiku
Nasiona wsypujemy do s³oika i zalewamy letni¹ wod¹. Ich iloœæ nie powinna przekraczaæ 1/4 objêtoœci s³oika. Na otwór s³oja zak³adamy kawa³ek gazy i przymocowujemy j¹ gumk¹.
Zlewamy wodê i przep³ukujemy nasiona. S³oik ustawiamy odwrócony do
góry dnem, pod k¹tem ok. 450, aby
nadmiar wody móg³ odciekaæ do
wiêkszego s³oja. Kie³ki p³uczemy 2-3
razy dziennie.
Fot. 1, 2 – A. Bielañska
Nasiona do kie³kowania najlepiej kupowaæ w sklepach ze zdrow¹ ¿ywnoœci¹
W woreczku
Woreczki wykonane z tkanin lnianych lub konopnych mo¿emy przeznaczyæ do hodowli kie³ków wszelkich odmian fasoli, zbó¿, soczewicy oraz wiêkszych nasion wytwarzaj¹cych œluz, takich
jak soja czy ciecierzyca. Namoczone i dok³adnie wyp³ukane nasiona wsypujemy
do woreczka. Dwa razy dziennie zamaczamy woreczek w naczyniu pe³nym
wody na ok. 1 minutê, a nastêpnie zawieszamy go w celu odciekniêcia wody.
Pozytywny wp³yw kie³ków na organizm cz³owieka jest bezdyskusyjny. To
prawdziwa skarbnica witamin i mikroelementów. W bardzo prosty sposób mamy mo¿liwoœæ wzbogacenia
organizmu o ³atwo przyswajalne
sk³adniki od¿ywcze, które czêsto uzupe³niamy za pomoc¹ ró¿nych suplementów, produkowanych w oparciu
o chemiê.
Ekologiczna ¿ywnoœæ powinna wpisaæ siê w nasze kulinarne przyzwyczajenia, gdy¿ jest to przepustka do zdrowszego i bardziej aktywnego ¿ycia.
Oprac. Wioletta Wolanin-Nasta³
PODR Boguchwa³a
Dopłaty obszarowe 2013
Rolnicy!
Przypominamy, ¿e pracownicy Podkarpackiego Oœrodka Doradztwa Rolniczego w Boguchwale do 15 maja udzielaj¹ pomocy w prawid³owym wype³nianiu wniosków.
Warto skorzystaæ z naszych us³ug, poniewa¿:
dop³aty obszarowe i programy rolnoœrodowiskowe to znaczne wsparcie finansowe dla gospodarstw,
gwarantujemy profesjonaln¹ obs³ugê popart¹ doœwiadczeniem w wype³nianiu wniosków od pocz¹tku ich funkcjonowania,
bierzemy odpowiedzialnoœæ za formaln¹ i merytoryczn¹ jakoœæ wykonanej us³ugi,
oferujemy dogodne warunki wykonania ww. us³ug zarówno w siedzibie Oœrodka, jak i w Powiatowych Zespo³ach Doradztwa Rolniczego oraz
we wszystkich punktach gminnych (adresy na www.podrb.pl), zapewniaj¹c
mi³¹ i przyjazn¹ atmosferê.
ZAPRASZAMY
11
Odchów
piskląt
drobiowych
Zakoñczy³a siê ³agodna, ale d³uga zima i nasta³a
wyczekiwana wiosna, a wraz z ni¹ ca³a przyroda
obudzi³a siê z zimowego snu. Tradycyjnie ju¿ dzikie ptaki zak³adaj¹ gniazda i wyprowadzaj¹ lêgi.
A udomowione ptaki u¿ytkowe równie¿ musz¹
utrzymaæ swój gatunek i zgodnie z ustalonym rytmem biologicznym wydaæ potomstwo. W nowoczesnej hodowli coraz rzadziej spotykamy naturalny wychów piskl¹t, który z powodzeniem zosta³ zast¹piony przez specjalistyczne zak³ady zajmuj¹ce siê wylêgiem drobiu.
Rolnik ma mo¿liwoœæ zakupu zdrowych, zaszczepionych,
okreœlonego gatunku i rasy piskl¹t pochodz¹cych z pewnego Ÿród³a. Aby jednak cieszyæ siê pe³nym sukcesem, nale¿y
spe³niæ okreœlone warunki.
Pierwsze tygodnie odchowu to okres szybkiego wzrostu
ptaków, a wiêc czas szczególnej troski o pisklêta, które s¹
wtedy najbardziej wra¿liwe i wymagaj¹ce.
Przygotowanie odchowalni
dla wstawianych piskląt
Najlepiej i najwygodniej wychowywaæ pisklêta w specjalnie do tego przeznaczonym pomieszczeniu, tzw.
12
odchowalni. Nale¿y j¹ wczeœniej przygotowaæ na przyjêcie ptaków:
umyæ okna, udro¿niæ wywietrzniki, zdezynfekowaæ
i wybieliæ pomieszczenie mlekiem wapiennym,
posadzkê posypaæ wapnem palonym lub superfosfatem (0,5 kg/m2),
na³o¿yæ czystej, œwie¿ej œció³ki na gruboœæ 5-10 cm,
a dla indycz¹t 15-30 cm. Œció³kê – najlepiej sieczkê ze
s³omy ¿ytniej lub owsianej – nale¿y dobrze ugnieœæ
i ewentualnie wy³o¿yæ grubszym papierem falistym, który trzeba codziennie zmieniaæ,
przygotowaæ niezbêdny sprzêt, zawiesiæ dodatkowe Ÿród³o ciep³a w postaci promiennika podczerwieni
lub sztucznej kwoki. Pisklêta kurze dogrzewa siê do
4. tygodnia ¿ycia, gêsiêta i kaczêta do 3. tygodnia, a indyki nawet do 6. tygodnia ¿ycia w zale¿noœci od temperatury otoczenia,
roz³o¿yæ karmide³ka i poid³a, które mog¹ byæ dodatkowo doœwietlone w pierwszych dniach u¿ytkowania. Przez
2-3 doby stosowaæ oœwietlenie ca³odobowe, aby pisklêta
nauczy³y siê jeœæ i piæ.
Pielęgnacja i żywienie
Na jedn¹ dobê przed zakupem piskl¹t odchowalniê
trzeba wywietrzyæ i nagrzaæ do odpowiedniej temperatury. Warunkiem prawid³owego wychowu piskl¹t jest ogrzanie pomieszczenia i œció³ki przed wstawieniem i utrzymanie wymaganej temperatury powietrza. Temperatura œció³ki przy zasiedleniu wychowalni pisklêtami powinna wynosiæ minimum 310C.
W pierwszych tygodniach pisklêta wymagaj¹ szczególnie du¿o ciep³a, ale wraz z wiekiem temperaturê stopniowo obni¿a siê. Po przywiezieniu ptaków nale¿y je napoiæ
letni¹ wod¹ lub naparem zió³ z rumianku i miêty.
Po 2-3 godzinach pisklêta nale¿y nakarmiæ. Pierwsza
karma to pasza pe³noporcjowa z zakupu lub p³atki owsiane, kasza jêczmienna,
œruty zbó¿ odsiane z m¹ki
i ³uski, twaróg, gotowane
jajko. Po kilku dniach podawaæ posiekan¹ zielonkê lub susz z pokrzywy,
m³odej lucerny, mleczu,
komosy, pio³unu, krwawnika. Wskazanym jest podawaæ pisklêtom tart¹
marchew, cebulê, szczypior oraz drobny ¿wirek,
a do picia kwaœne mleko
lab maœlankê oraz napary z zió³. Przy ¿ywieniu
paszami gospodarskimi
nale¿y stosowaæ preparaty witaminowe i mineralne oraz pasze bogate
w bia³ko, tj. gotowane jajka, twaróg, zsiad³e mleko
i mleko w proszku, œrutê z grochu, œrutê
sojow¹, dro¿d¿e pastewne. Dro¿d¿e s¹
cennym dodatkiem, bowiem zawieraj¹
du¿o witamin z grupy B, chroni¹c ptaki przed deformacj¹ nóg.
Przy pielêgnacji piskl¹t nale¿y przestrzegaæ higieny. Sprzêt systematycznie
myæ w gor¹cej wodzie z szarym myd³em,
suszyæ na s³oñcu, usuwaæ resztki niezjedzonej karmy, wymieniaæ wodê do picia,
dbaæ o czystoœæ œció³ki. Do dezynfekcji
sprzêtu i œció³ki stosowaæ ogólnie dostêpne œrodki dezynfekcyjne, np.: Virkon, Sanosan, Stalosan, Lubisan i inne.
Nie należy kupować piskląt niewiadomego
pochodzenia i rasy na targowiskach od przygodnych handlarzy, bez udokumentowanego
statusu zdrowotnego, gdzie często ptaki przetrzymywane były w nieodpowiedniej temperaturze. Takie przypadkowe zakupy odbijają
się później negatywnie na uzyskiwanych efektach odchowu i produkcji.
W s³oneczne ciep³e dni trzytygodniowe pisklêta mog¹
korzystaæ z zielonego wybiegu, na pocz¹tku po kilkanaœcie
minut dziennie (oczywiœcie po obeschniêciu rosy), chroni¹c ptaki przed deszczem, silnym s³oñcem i wiatrem. Powoduje to hartowanie siê ptaków, co w konsekwencji ogranicza dogrzewanie w odchowalni.
Zakup piskląt
Pisklêta powinny pochodziæ ze sprawdzonych zak³adów
wylêgowych, byæ ¿ywotne i zdrowe, wolne od chorób prze-
Wsparcie dla
przetwórstwa
płodów rolnych
Tegoroczny nabór z Dzia³ania 123 „Zwiêkszanie
wartoœci dodanej podstawowej produkcji rolnej
i leœnej” zostanie przeprowadzony dwuetapowo.
W pierwszym etapie, od 29 kwietnia do 10 maja 2013 r.
wnioski bêd¹ mog³y sk³adaæ grupy producentów rolnych,
wstêpnie uznane grupy producentów owoców i warzyw oraz
uznane organizacje producentów owoców i warzyw, spó³ki
i spó³dzielnie kontrolowane przez takie podmioty, a tak¿e
podmioty skonsolidowane prowadz¹ce dzia³alnoœæ w zakresie przetwarzania produktów rolnych oraz centra dystrybucji produktów rolnych.
noszonych przez jaja i zaszczepione przeciwko chorobom, np. chorobie Mareka.
Pisklêta jednodniowe ocenia siê pod
wzglêdem kondycji zdrowotnej, wygl¹du puchu, pêpowiny i odbytu, dzioba
oraz nóg. Zdrowe pisklê powinno byæ
ruchliwe, a jego masa nie mniejsza ni¿
32 gramy. Powinno mieæ skrzyde³ka
przylegaj¹ce do cia³a, prawid³owo wci¹gniêty woreczek ¿ó³tkowy, zagojon¹ pêpowinê, brzuszek suchy, a odbyt niezalepiony ka³em. Puch musi byæ suchy i b³yszcz¹cy, nie mo¿e
byæ pozlepiany, szorstki lub zmatowia³y. Dziób, nogi i palce musz¹ byæ proste, bez skrzywieñ, natomiast oczy ¿ywe
i b³yszcz¹ce.
W województwie podkarpackim pisklêta mo¿na nabyæ
w sprawdzonych zak³adach, np.:
Zak³ad Wylêgu Drobiu w Kolbuszowej, ul. J. Pi³sudskiego 89A, tel. 17 227 19 72.
Przyk³adowo ceny piskl¹t kurzych jednodniowych ogólnou¿ytkowych kszta³tuj¹ siê na poziomie 1,70 z³ za 1 szt.,
kurek jednodniowych 3,30 z³/szt., a kogutków 0,50 z³/szt.,
natomiast piskl¹t miêsnych 2,30 z³/szt. Przy wiêkszych partiach zakupu istnieje mo¿liwoœæ negocjacji cen.
Zak³ad Wylêgu Drobiu, SKR Markowa 1583, tel.
17 226 57 88 lub 17 226 52 27.
Oferuje do sprzeda¿y pisklêta jednodniowe kurze ogólnou¿ytkowe i brojlery, pisklêta indycze oraz odchowane:
kurki nioski, brojlery i indyki.
Oprac. Stanis³aw Kawa
PODR Boguchwa³a
W nastêpnym etapie, od 13 do 24 maja do naboru bêd¹
mog³y przyst¹piæ pozosta³e uprawnione podmioty dzia³aj¹ce w sektorze przetwórstwa rolno-spo¿ywczego.
O pomoc mog¹ ubiegaæ siê podmioty spe³niaj¹ce status mikro-, ma³ego lub œredniego przedsiêbiorstwa, a tak¿e zak³ady, które zatrudniaj¹ mniej ni¿ 750 osób, a ich roczny obrót nie przekracza 200 mln euro. Wysokoœæ dofinansowania, jakie mo¿na otrzymaæ z ARiMR wynosi od 25%
do 50% kosztów kwalifikowalnych poniesionych na realizacjê inwestycji. Wnioski o przyznanie pomocy bêd¹ przyjmowane w oddzia³ach regionalnych ARiMR w³aœciwych ze
wzglêdu na miejsce realizacji operacji.
Zainteresowanym oferujemy fachow¹ pomoc doœwiadczonych pracowników Podkarpackiego Oœrodka Doradztwa Rolniczego specjalizuj¹cych siê w profesjonalnym sporz¹dzaniu dokumentacji aplikacyjnej.
Bli¿sze informacje do uzyskania w siedzibach terytorialnych naszej instytucji i pod numerami telefonów: 17 87
01 547, 17 87 01 556, 17 87 01 558.
Dzia³ Przedsiêbiorczoœci, Wiejskiego Gospodarstwa
Domowego i Agroturystyki, PODR Boguchwa³a
Źródło: ARiMR
13
ARTYKU£ SPONSOROWANY
AZOT NAJWAŻNIEJSZY
NA WIOSNĘ!
Zak³ady Azotowe PU£AWY SA wytwarzaj¹ nawozy azotowe w formie granulowanej (Pulrea® – mocznik, Pulan® – saletra amonowa, Pulsar® – siarczan amonu) oraz w formie p³ynnej
(RSM® – roztwór saletrzano-mocznikowy). Azot zawarty w tych nawozach
stanowi g³ówny stymulator wzrostu
roœlin uprawnych. Pulrea®, Pulan®
i RSM® s¹ nawozami uniwersalnymi,
nadaj¹cymi siê do przedsiewnego
i pog³ównego nawo¿enia. Mocznik
i saletra s¹ najszerzej stosowanymi prostymi nawozami azotowymi na œwiecie
nadaj¹cymi siê pod wszystkie uprawy
polowe. Saletra amonowa jako nawóz
jest stosowana g³ównie w regionach
umiarkowanych (Ameryka Pó³nocna
i Europa), gdzie wystêpuje korzystne
po³¹czenie warunków glebowych, rodzajów upraw i krótkiego sezonu wzrostu. Polska jest trzecim co do wielkoœci konsumentem saletry amonowej
w Unii Europejskiej. Ze wzglêdu na
warunki klimatyczne (krótki okres wegetacji) i strukturê zasiewów, saletra
amonowa jest jak najbardziej wskazanym i wyj¹tkowo popularnym nawozem azotowym w kraju.
„Puławskie” nawozy to:
• forma sta³a i p³ynna,
• wysoka zawartoœæ i wszystkie formy
azotu (N),
• szybkie i powolne dzia³anie,
• niska cena czystego sk³adnika N,
• sprawdzone w kraju i za granic¹,
• markowa jakoœæ.
Efektywność nawożenia
azotem
Azot ma najwa¿niejsze znaczenie
spoœród wszystkich pobieranych przez
roœliny uprawne sk³adników pokarmowych. W celu uzupe³nienia azotu
w glebie konieczne jest coroczne stosowanie nawozów azotowych. Nawozy
azotowe powoduj¹ intensywny wzrost
i rozwój roœlin. Stosowanie azotu wp³ywa na wy¿szy plon ziarna, masy zielonej, korzeni, d³u¿szy okres wegetacji,
wy¿sz¹ zawartoœæ i jakoœæ bia³ka. Niedobór azotu hamuje wzrost roœlin, co
mo¿e doprowadziæ do znacznego
zmniejszenia plonu.
Roœliny pobieraj¹ azot prawie
w ca³oœci z gleby poprzez system ko-
rzeniowy. Natomiast dokarmianie dolistne azotem, chocia¿ czêsto praktykowane, nie zastêpuje nawo¿enia doglebowego – przedsiewnego oraz pog³ównego. Celem uzyskania wysokiego i jakoœciowo odpowiedniego plonu konieczne jest doglebowe stosowanie azotu.
Roœliny mog¹ pobieraæ azot przez
system korzeniowy zarówno w formie
amonowej jak i azotanowej. Azot
z po³¹czeñ organicznych mo¿e byæ pobierany w bardzo ma³ej iloœci w postaci amidowej lub aminokwasów (jednak te formy nie maj¹ praktycznie
wiêkszego znaczenia w od¿ywianiu
roœlin). Forma azotanowa i amonowa
mog¹ byæ traktowane jako równorzêdne w ¿ywieniu roœliny, a to, któr¹ formê pobieraj¹ roœliny zale¿y od wielu
czynników, przede wszystkim od gatunku roœliny, jej stanu fizjologiczne-
„Puławy” oferują szeroki asortyment nawozów azotowych:
14
go oraz formy azotu w zastosowanych
nawozach. Du¿y wp³yw na proces
pobierania azotu ma tak¿e odczyn
(pH) gleby.
Azot azotanowy
– preferowana forma
azotu
Azot w nawozach mo¿e byæ dostarczony do gleby w formie azotanowej
(NO3–), amonowej (NH4+) lub amidowej (CO(NH2)2). Forma azotanowa (NO3–) jest preferowan¹ form¹
azotu pobieran¹ z gleby przez roœliny uprawne. Dzia³anie nawozów azotowych zawieraj¹cych azot równie¿
w formie azotanowej (np. Pulan ®
i RSM®) jest szybkie, natomiast pozosta³ych – wolniejsze, co spowodowane jest tym, ¿e roœliny pobieraj¹ g³ównie jony azotanowe, a w mniejszym
stopniu jony amonowe. Amonowe
i amidowe formy azotu ulegaj¹ w glebie przemianom do azotanów i dopiero wtedy mog¹ byæ pobierane
przez roœliny. Jest to proces wymagaj¹cy czasu i dlatego dzia³anie takich
nawozów jest wolniejsze. Forma
mocznikowa (amidowa) ulega w glebie przemianie do formy amonowej,
a ta z kolei w procesie nitryfikacji
przechodzi w formê azotanow¹. Jednak¿e przy obni¿onej temperaturze,
przy ma³ej lub zbyt wysokiej wilgotnoœci, aktywnoœæ bakterii bior¹cych
udzia³ w procesie nitryfikacji spada,
w wyniku czego iloœæ azotu ulegaj¹cego przemianom do formy azotanowej bêdzie niewystarczaj¹ca dla zaspokojenia wymagañ roœlin.
Wybór nawozu
azotowego
tura otoczenia, wilgotnoœæ gleby. Najczêœciej preferowan¹ przez roœliny
uprawne form¹ azotu wydaje siê forma kombinowana, tj. azotanowo-amonowa, inaczej saletrzano-amonowa
(np. Pulan®).
• Forma saletrzano-amonowa stanowi najbardziej uniwersalna formê
nawozów azotowych.
• W warunkach gleb kwaœnych lepiej
pobierana jest forma saletrzana
(azotanowa) – blisko 60% gleb
w Polsce to gleby kwaœne.
• W warunkach gleb obojêtnych lepiej mo¿e byæ pobierana forma
amonowa.
• Forma saletrzana jest typow¹
form¹ pog³ówn¹, gdy¿ bardzo wolno pobierana jest w niskich temperaturach.
• Forma amonowa jest typow¹ form¹
przedsiewn¹, jest dobrze sorbowana oraz lepiej pobierana w ni¿szych temperaturach.
• Do dawki startowej roœlin ozimych
zalecane s¹ nawozy szybko dzia³aj¹ce, np. Pulan® lub RSM®.
• Do zasilania wiosennego zbó¿ zaleca siê azot w formie dobrze rozpuszczalnej w wodzie (azotanowej
i amonowej).
Straty azotu z nawozów
mineralnych mogą być
spowodowane:
• immobilizacj¹ azotu, czyli w³¹czeniem go w glebow¹ materiê organiczn¹, co oznacza, ¿e azot pozostaje w glebie,
• denitryfikacj¹ w postaci wolnego
azotu (odbywa siê tylko w warunkach beztlenowych, które normalnie w glebach uprawnych nie powinny istnieæ),
• wymywaniem azotanów,
• ulatnianiem siê amoniaku.
Straty azotu stosowanego z nawo¿eniem mineralnym mog¹ wynosiæ od
30 do 50%.
Straty amoniaku nastêpuj¹ z mocznika stosowanego przedsiewnie i dlatego te¿ nale¿y ten nawóz po zastosowaniu natychmiast wymieszaæ
z gleb¹. Wg Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych jedynym w praktyce
sposobem ograniczenia strat azotu
z gleby w formie gazowej jest stosowanie nawozów azotowych w sposób
dostosowany do aktualnego zapotrzebowania roœlin.
Wg publikacji „Wspó³czesna problematyka odorów” Wydawnictwo
Naukowo-Techniczne, Warszawa
2010, straty w postaci amoniaku NH3
w Polsce wynosz¹ 10-25%, co odpowiada do 166 tys. ton azotu rocznie.
Œrednie straty gazowego NH 3
z nawozów azotowych wynosz¹ 20%.
Dotycz¹ one g³ównie mocznika i nawozów z jego dodatkiem – mog¹ one
wynosiæ w skali roku do 91 tys. ton
azotu.
Autorzy publikacji zaznaczaj¹, ¿e
straty NH3 z mocznika zastosowanego
na powierzchniê gleby lub dolistnie
s¹ znacznie wiêksze i w warunkach ekstremalnych mog¹ dochodziæ do 50%
dawki azotu.
Z opublikowanej pracy habilitacyjnej A. Winiarskiego „Badania nad
ograniczeniem strat azotu z mocznika poprzez stosowanie inhibitorów
urolizy” wyd. IUNG Pu³awy 1990 r.,
z porównania strat NH3 z mocznika
i saletry amonowej na glebach lekkich
i ciê¿kich wynika, ¿e straty w przypadku mocznika s¹ na poziomie 40-50%,
a w przypadku saletry amonowej wynosz¹ 8-10%.
Azot jest najbardziej plonotwórczym
makrosk³adnikiem pokarmowym i jako
sk³adnik ³atwo wymywany z gleby powinien byæ stosowany w iloœci i w formie,
która zostaje mo¿liwie szybko pobrana
przez roœliny.
Podczas wyboru nawozu azotowego nale¿y wzi¹æ pod uwagê w³aœciwoœci nawozu, jak i gleby, na których
bêdzie stosowany (wa¿ny jest odczyn
gleby). Na wybór nawozu azotowego
wp³ywa równie¿ termin stosowania:
przedsiewnie czy pog³ównie, tempera-
15
Chwasty jako rośliny
wskaźnikowe
Rzadko kiedy zdajemy sobie sprawê z tego ile prawdy o glebie mog¹ „powiedzieæ” nam rosn¹ce na
niej roœliny, zw³aszcza chwasty. Warto zwróciæ uwagê na to, co one zwiastuj¹, gdy¿ czêsto mo¿emy
potraktowaæ je jako roœliny wskaŸnikowe, informuj¹ce o tym, co znajduje siê w glebie.
Niepo¿¹dana roœlinnoœæ jest nie tylko wskaŸnikiem warunków produkcyjnych pola. Pozwala te¿ przewidzieæ potencja³ siedliska. Obserwuj¹c skupiska chwastów, mo¿emy
wyci¹gn¹æ wnioski mówi¹ce o takich w³aœciwoœciach gleb,
jak ich odczyn, zawartoœæ wapnia, próchnicy, azotu czy struktura, pojemnoœæ wodna, ciep³ota.
Chwasty kwasolubne i zasadolubne
Optymalne pH gleby to jeden z podstawowych czynników uprawy roœlin. Oprócz chwastów, którym odczyn gleby jest obojêtny, istnieje wiele takich gatunków, które preferuj¹ gleby zakwaszone lub zasadowe.
Wed³ug W³odzimierza Tymrakiewicza do chwastów kwasolubnych (acidofilnych), które s¹ wskaŸnikami silnego zakwaszenia gleby nale¿¹: czerwiec roczny, ch³odek drobny,
chroszcz nago³odygowy, czyœciec polny, fio³ek trójbarwny,
k³osówka miêkka, koniczyna polna, krzywoszyj polny, muchotrzew polny, palusznik nitkowaty, seradela drobna, sporek polny, sporek wiosenny, szczaw polny, tomka
oœcista, z³ocieñ polny.
Chwasty zasadolubne
bêd¹ce wskaŸnikami
gleb zasadowych to:
bniec dwudzielny, chaber driakiewnik, czosnek
kulisty, czyœciec prosty
i roczny, d¹brówka ¿ó³tokwiatowa, jaskier polny,
kurzyœlad b³êkitny, lucer- Chaber driakiewnik jest chwastem
zasadolubnym
na sierpowata, mi³ek letni, nostrzyk ¿ó³ty, ostró¿eczka polna, poziewnik w¹skolistny, przetacznik lœni¹cy, przewiercieñ okr¹g³olistny, rumianek pospolity, w³oœnica sina i zielona.
Chwasty gleb wilgotnych
Niektóre gatunki chwastów, jak np.: czyœciec b³otny,
podbia³ pospolity, skrzyp leœny i polny oraz trzcina pospolita, wskazuj¹ na silne uwilgotnienie g³êbszych warstw
gleby. Liczniejsze wystêpowanie tych roœlin na polu wskazuje na potrzebê uregulowania stosunków wodnych w glebie. Jest inforFot 1, 2 – P. Reszko macj¹ o koniecznoœci drenowania
i przystosowania
gleb do upraw wymagaj¹cych uregulowanych stosunków wodnopowietrznych.
Czêsto pojedyncze opracowaMak polny jest wskaŸnikiem gleb zasobnych nia donosz¹ róww bor
nie¿ o w³aœciwoœciach niektórych gatunków chwastów, które wykazuj¹ mniej
pospolite cechy wskaŸnikowe ró¿nych gleb, ale warto tak¿e o nich wspomnieæ. Przedstawiono je w tabeli.
Chwasty jako wskaŸniki ró¿nych cech gleby
(oprac. in¿. A. Paradowski, IOR-PIB Poznañ)
Gatunki chwastów
Mak polny
Miêta polna
Mlecz warzywny
Mniszek pospolity
Naw³oæ pospolita
Rdest ptasi
Chwasty azotolubne
Azot jest podstawowym pierwiastkiem, koniecznym do
prawid³owego wzrostu i rozwoju roœlin uprawnych. Obecnoœæ na polu typowo azotolubnych chwastów mówi o jego
du¿ej zawartoœci w glebie, ale zarazem œwiadczy, ¿e jego iloœæ
bêdzie mala³a. Dlatego chwasty te nale¿y jak najszybciej
zwalczaæ. Wed³ug Tymrakiewicza do najbardziej konkurencyjnych chwastów azotolubnych nale¿¹ m.in.: bniec bia³y,
chwastnica jednostronna, dymnica pospolita, gwiazdnica
pospolita, komosa bia³a, mlecz zwyczajny, palusznik krwawy, pokrzywa ¿egawka, przytulia czepna, psianka czarna,
rdest plamisty, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, wilczomlecze, w³oœnice i ¿ó³tlice.
16
Stulicha psia
Szczaw polny
Szczaw zwyczajny
WskaŸniki
gleb zasobnych w bor
gleb wymagaj¹cych drenowania
wód podziemnych
metali ciê¿kich (wch³ania cynk,
chrom, o³ów, kobalt)
obecnoœci od³ogów na gruntach
rolnych
metali ciê¿kich (wch³ania cynk,
chrom, o³ów, kobalt)
gleb kamienistych
wystêpowania krzemionki
wystêpowania krzemionki
Źródło: Agrotechnika nr 11/2011
Chwasty jako roœliny wskaŸnikowe oczywiœcie nie mog¹
stanowiæ jedynego kryterium oceny warunków siedliska panuj¹cych w zbiorowiskach ich bytowania czyli uprawach rolniczych, ale mog¹ byæ cenn¹ wskazówk¹. Dlatego warto im
siê przygl¹daæ.
Oprac. Katarzyna Sitek
PODR Boguchwa³a
Róża w roli głównej
Królowe kwiatów s¹ zawsze mile widziane w ogrodzie. I te zwyk³e rabatowe, parkowe, te na „kiju”
czyli pienne, rozpinane na podporach – pn¹ce, jak równie¿ te najdelikatniejsze p³o¿¹ce siê prawie
po ziemi – ró¿e okrywowe.
Kwiecieñ budzi ró¿ane krzewy z zimowego snu. Aby w sezonie mog³y zab³yszczeæ, w³aœciwie teraz nale¿y poœwiêciæ im trochê uwagi. Moment nabrzmiewania ró¿anych p¹ków, to czas likwidowania zimowych kopczyków i dok³adnej
lustracji krzewów. Sprawdzamy szczegó³owo pêdy, czy nie maj¹ œladów przemro¿eñ, wycinamy pêdy chore, nad³amane,
odpowiednio przycinamy poprawiaj¹c
kszta³t korony i oczywiœcie zasilamy.
zonie mo¿emy zasiliæ je dolistnie
i efekt bêdzie natychmiastowy.
Starsze krzewy nawozimy 2-3 razy
w sezonie, pierwszy raz po wiosennym
ciêciu, ostatni w lipcu, a w razie potrzeby jeszcze jedn¹ dawkê, np. na
kwiat, miêdzy tymi dwoma.
Ściółkowanie
Coraz wiêcej zwolenników zdobywaj¹ ró¿e okrywowe, zarówno te
o kwiatach pustych, jak i pe³ne, pe³zaSkracanie pędów
j¹ce po ziemi, jak i przewieszaj¹ce siê
Prawid³owe przyciêcie ró¿, to czê- ³ukowato nieco wy¿sze. Aby mog³y rasto gwarancja obfitego, piêknego kwit- dowaæ nas mas¹ piêknych, delikatnych
nienia i ³adnej formy ró¿anego krze- kwiatów powinniœmy je œció³kowaæ –
wu. Z ca³¹ pewnoœci¹ usuwamy pêdy najlepiej przekompostowan¹ kor¹,
przemro¿one i krzy¿uj¹ce siê. Pozosta- która chroni je przed zachwaszcze³e kroki w pielêgnacyjnym ciêciu zale- niem, utrat¹ wody i dodaje szyku.
¿eæ bêd¹ od grupy
W przypadku tej
ró¿ do której nale¿¹
Ró¿ œwie¿o posadzo- grupy ró¿ bardzo
ciête krzewy.
wa¿nym zabiegiem
nych nie nawozimy.
Ró¿e wielkodecyduj¹cym o obkwiatowe i wielofitym kwitnieniu
kwiatowe tniemy na piêæ p¹ków, pa- bêdzie stosowanie co kilka lat ciêcia
miêtaj¹c by ostatni, zawsze by³ skiero- odm³adzaj¹cego, wykonanego 5-10 cm
nad ziemi¹.
wany na zewn¹trz korony.
Ró¿e krzaczaste skracamy o 1/3
d³ugoœci, pamiêtaj¹c, ¿e odmiany kwit- Warto wiedzieć
n¹ce tylko latem lepiej przyci¹æ po
Do zabiegów pielêgnacyjnych
kwitnieniu.
wszystkich szlachetnych ró¿ nale¿y rówRó¿e pn¹ce tniemy ró¿nie w zale¿- nie¿ wyrywanie tzw. „dzików” (wycinanoœci od grupy. Odmiany o wiotkich ne rozkrzewiaj¹ siê i zag³uszaj¹ odmiapêdach tniemy skracaj¹c ubieg³orocz- nê szlachetn¹).
ne pêdy o 1/3-2/3 d³ugoœci, natomiast
Je¿eli chcielibyœmy uzupe³niæ rósztywnopêdowe pocz¹wszy od czwarte- ¿ane nasadzenia wybierzmy stanowiska
go roku przycinamy tak, by pozosta³y z du¿¹ iloœci¹ s³oñca i lekkim przewietylko d³ugie, silne przyrosty jako naj- wem. Na pewno ró¿ nie warto sadziæ
bardziej kwiatonoœne.
w cieniu.
Ró¿e pienne tniemy jak ró¿e raba Ró¿e w pojemnikach mo¿emy satowe na kilka oczek zwracaj¹c uwagê dziæ ca³y sezon.
by koronka krzewu by³a regularna,
Ró¿e z go³ym korzeniem trzeba
o równomiernie roz³o¿onych pêdach. potraktowaæ w sposób szczególny – jeœli nie by³y zabezpieczone stearyn¹,
Nawożenie
a system korzeniowy przysech³, przed
Aby, w sezonie mog³y radowaæ nas posadzeniem nale¿y je namoczyæ, a po
urod¹ kwiatów trzeba pamiêtaæ o ich posadzeniu jak wszystkie sadzone ronawo¿eniu.
œliny dobrze podlaæ.
Ró¿ œwie¿o posadzonych nie nawo Sadz¹c pamiêtajmy, by miejsca
zimy. Jeœli jest taka koniecznoœæ, w se- szczepienia by³y 2-3 cm ni¿ej gruntu.
„
Pamiêtajmy równie¿, ¿e ró¿e
lubi¹ ziemiê próchniczn¹ (przed sadzeniem nale¿y wzbogaciæ ziemiê dodaj¹c kompostu lub obornika).
Zbyt kwaœn¹ glebê nale¿y wapnowaæ, optymalny odczyn pod³o¿a pH
= 6-6,5.
Piaski i stanowiska podmok³e nie
nadaj¹ siê do uprawy ró¿.
O różach musimy pamiętać
przez cały sezon. Kwiaty te są
nieprzeciętnej urody, często
wabią zapachem, co lubi wiele
szkodników i chorób. Ale i na
to jest rada. Ciesząc się ich
urodą, doglądajmy je i w rozsądny sposób chrońmy, zwalczając największych ich ciemiężycieli – mszyce, skoczka
różanego, nimułkę, mączniaka,
czarną plamistość. Ale o tym
w kolejnym artykule.
Anna Rydzik
PODR Boguchwa³a
Fot. P. Reszko
17
TECHNOLOGIE W ROLNICTWIE / PRZEDSIÊBIORCZOŒÆ
Tajemnicza
śnieżna
kula
W kwietniu mamy ju¿ kalendarzow¹ wiosnê, ale czêsto jeszcze nawiedza nas na krótko
zima. W nowym sezonie uprawowym mo¿e ona goœciæ przez
znacz¹ czêœæ wiosny i lata, a to
za spraw¹ Œnie¿nej Kuli. To nazwa jednej z nowych odmian
hodowli Torseed SA.
Jak podaje ulotka informacyjna
hodowcy, Œnie¿na Kula to jedyna
bia³a odmiana buraka æwik³owego.
Bia³y burak, coœ nieprawdopodobnego, a jednak korzeñ tej odmiany
pokrywa bia³a skórka z lekkim jasnozielonym zabarwieniem w górnej
czêœci zgrubienia, a bia³y mi¹¿sz za-
Fot. archiwum
wiera ok. 11% cukrów i ok. 16% suchej masy. Jest to typowa odmiana
do uprawy przez w³aœcicieli ma³ych
ogrodów i dzia³ek.
Po sezonie uprawowym bêdziemy
mieli wiêcej wiadomoœci na temat
uprawy bia³ego buraka i wykorzystania
go w kuchni.
Warto spróbowaæ, bo podobno ma
smak prawdziwego buraka æwik³owego, a jego zalet¹ jest brak czerwonych
plam na obrusie.
Anna Cieszyska
PODR Boguchwa³a
18
Obowiązek
stosowania
kas fiskalnych
1 stycznia 2013 r. wesz³o w ¿ycie rozporz¹dzenie Ministra Finansów z 29 listopada 2012 r. w sprawie zwolnieñ z obowi¹zku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestruj¹cych (Dz.U.
z 2012 r., poz. 1382), a okreœlone w nim zwolnienia obowi¹zywaæ
maj¹ do 31 grudnia 2014 r.
Obowi¹zek stosowania kasy fiskalnej od tego roku dotyczy wiêkszej
liczby podatników. Przedsiêbiorca,
który w 2012 r. przekroczy³ obrót
20 000 z³, a nie przekroczy³ 40 000
z³, z tytu³u sprzeda¿y na rzecz osób
fizycznych nieprowadz¹cych dzia³alnoœci gospodarczej i rolników rycza³towych, ma obowi¹zek rozpoczêcia ewidencjonowania sprzeda¿y
na kasie fiskalnej od 1 marca 2013
roku, zainstalowania kasy fiskalnej
oraz wydania paragonu fiskalnego
klientowi.
Przepisy ustawy o VAT przewiduj¹
ulgê dla podatników, którzy rozpoczynaj¹ ewidencjonowanie sprzeda¿y przy u¿yciu kasy fiskalnej. Podatnicy mog¹, odliczyæ od podatku kwotê wydatkowan¹ na zakup ka¿dej
z kas rejestruj¹cych zg³oszonych na
dzieñ rozpoczêcia ewidencjonowania sprzeda¿y w wysokoœci 90% jej
ceny zakupu (bez podatku), nie wiêcej jednak ni¿ 700 z³.
Jeœli podatnik ju¿ wczeœniej u¿ywa³ urz¹dzeñ rejestruj¹cych, to nie
mo¿e skorzystaæ z ulgi przy zakupie
kolejnej kasy fiskalnej.
Nowy sposób obliczania limitu
polega na proporcjonalnym wyliczeniu kwoty obrotów ze sprzeda¿y, której podatnik musi zarejestrowaæ kasê
fiskaln¹. Limit ten bêdzie obliczany
na podstawie liczby miesiêcy prowadzenia sprzeda¿y na rzecz osób
fizycznych.
Przyk³adowo, jeœli podatnik rozpocz¹³ tê dzia³alnoœæ 1 lipca, to limit
bêdzie wynosi³ nie 20 000 z³, lecz
10 000 z³. Do tej pory limit wynosi³
20 000 z³ niezale¿nie od tego czy roz-
poczêto dzia³alnoœæ w styczniu, czy
w listopadzie. Modyfikacja ta ma na
celu wprowadzenie takich samych
warunków dla wszystkich podatników, niezale¿nie od miesi¹ca rozpoczêcia dzia³alnoœci.
Warto regularnie kontrolowaæ
osi¹gan¹ sprzeda¿ i w razie potrzeby
zadbaæ o wczeœniejsze dope³nienie
wszystkich formalnoœci zwi¹zanych
z rejestracj¹ kasy fiskalnej. Ustawodawca na wykonanie tych czynnoœci
daje 2 miesi¹ce od przekroczenia
obowi¹zuj¹cego limitu, nigdy jednak
nie warto dzia³aæ na ostatni¹ chwilê.
Zgodnie jednak z przepisami
ustawy o podatku od towarów i us³ug
zwolnieniu przedmiotowemu od
obowi¹zku naliczania podatku VAT
podlegaj¹ us³ugi kszta³cenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego. Musz¹ one byæ jednoczeœnie prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrêbnych
przepisach.
Warto mieæ na uwadze, i¿ od
stycznia 2013 r. szko³y nauki jazdy
zosta³y objête obowi¹zkiem rejestracji obrotów za pomoc¹ kasy fiskalnej.
Zwolnione z obowi¹zku stosowania
kas fiskalnych pozostaj¹ nadal co do
zasady us³ugi z zakresu edukacji. Jednak w znowelizowanym rozporz¹dzeniu w sprawie zwolnieñ z obowi¹zku
prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestruj¹cych Minister
Finansów od zwolnienia wy³¹cza w³aœnie m.in. us³ugi œwiadczone przez
szko³y nauki jazdy.
Ma³gorzata Wilk
PODR Boguchwa³a
DOM I RODZINA
Witaminy na wiosnę
Witaminy pe³ni¹ w organizmie wa¿ne role, uzupe³niaj¹ siê wzajemnie, s¹ jakby motorem dla dobrego funkcjonowania cz³owieka. Na co dzieñ nie myœlimy o tym, ¿e z³e samopoczucie mo¿e byæ
wywo³ane niedoborem jakiejœ witaminy, nie szukamy odpowiednich grup witamin, które mog¹ zlikwidowaæ dolegliwoœci.
Najczêœciej „brakuj¹c¹” witamin¹
jest witamina C. Stosowana jest ona
przy czêstych zachorowaniach na grypê, zmêczeniu, bierze udzia³ w tworzeniu kolagenu, wzmacnia naczynia
krwionoœne, zwiêksza przyswajanie
¿elaza. Znajdziemy j¹ w porzeczce czerwonej, czarnej, cytrynie, truskawkach,
szpinaku.
Kolejn¹ witamin¹ jest witamina E –
niezbêdna do prawid³owego funkcjonowania organizmu cz³owieka. Bierze
udzia³ w tworzeniu miêœni i czerwonych
krwinek, obni¿a poziom cholesterolu,
wspomaga uk³ad odpornoœciowy. Zawarta jest w orzechach w³oskich, brokule, awokado, w œliwkach oraz rzadko
u¿ywanych w kuchni szparagach.
Wa¿n¹ jest równie¿ witamina A,
poniewa¿ ma wp³yw na prawie wszystkie podstawowe funkcje organizmu.
Ma wp³yw na wzrok, korzystnie wp³ywa na wygl¹d skóry. Zwiêksza odpornoœæ organizmu na zaka¿enia. Znajdziemy j¹ w rybach morskich, w¹trobie wieprzowej, wo³owej, marchewce,
sa³acie, szczawiu, botwinie.
Witamina D reguluje gospodarkê
wapniowo-fosforanow¹, jest niezbêdna
w procesie kszta³towania siê koœci.
Znajduje siê m.in. w rybach, œwie¿ych
jajach, serach ¿ó³tych.
Najwa¿niejsz¹ rzecz¹ jest urozmaicanie sobie posi³ków, tak by nieustannie dostarczaæ organizmowi potrzebnych witamin, najwiêkszy nacisk
powinniœmy k³aœæ na regularne od¿ywianie. W ten sposób na pewno bêdziemy zaopatrzeni w najwa¿niejsze
witaminy.
Przepisy
na bomby witaminowe
Czerwony koktajl
1 du¿y dojrza³y ananas, paczka mro¿onych
truskawek, kilka listków œwie¿ej miêty.
Ananasa podzieliæ na pozbawione
skórki cz¹stki. Do miksera w³o¿yæ rozmro¿one lub czêœciowo rozmro¿one
truskawki z sokiem i cz¹stki ananasa.
Zmiksowaæ, rozlaæ do szklanek, podawaæ ozdobione listkiem miêty.
Zielony koktajl
3 bardzo dojrza³e banany, 4 pêczki natki pietruszki, 1 ca³a cytryna, 2 p³askie
³y¿ki miodu, 1 szklanka wody, 4 mro¿one truskawki.
Pietruszkê umyæ, przekroiæ ka¿dy
pêczek w 2-3 miejscach. Banany i cytrynê obraæ ze skórki. Z cytryny skroiæ
bia³y mi¹¿sz. Przekroiæ j¹ na 2-3 kawa³ki. Przekroiæ banany. Do miksera w³o-
Fot. 1, 2 – P. Reszko
Natkê pietruszki, koperek i szczypiorek drobno posiekaæ. Dodaæ
drobno posiekan¹ cebulkê i czosnek.
Nastêpnie dodaæ ³uskane nasiona
s³onecznika, polaæ oliw¹ z oliwek lub
olejem (ok. 4-5 ³y¿ek sto³owych) i doprawiæ do smaku jarzynk¹.
Doskona³y na kanapki lub jako
dodatek do miês.
Sałatka witaminowa
¿yæ pietruszkê, cytrynê, banany, miód,
wlaæ szklankê wody. Zmiksowaæ. Podawaæ udekorowane mro¿on¹ truskawk¹.
Wiosenna bomba
Natka pietruszki (pêczek), szczypiorek, koperek (pêczek), m³oda cebulka (ze szczypiorku), ³uskane nasiona s³onecznika,
czosnek (2-3 z¹bki), olej lub oliwa z oliwek, przyprawy.
2 g³ówki cykorii, 1 pude³eczko œwie¿ych
kie³ków fasoli mung, puszka mieszanki
mexico z kukurydz¹, groszkiem i papryk¹, pó³ czerwonej papryki, ³y¿ka kaparów, 1 ³y¿ka zielonego pieprzu z zalewy octowej, sól, oliwa z oliwek, 1 ³y¿eczka musztardy.
Z cykorii wyci¹æ g³¹b i rozdzieliæ
listki. Na patelniê wlaæ oliwy i na gor¹c¹ rzucaæ liœcie, po chwili, przewracaj¹c na druga stronê (uwa¿aæ, bo
bardzo pryska). Listki wyk³adaæ na
papierowy rêcznik do ods¹czenia
z nadmiaru t³uszczu.
Kie³ki przep³ukaæ, wrzuciæ do miski, dodaæ ods¹czon¹ mieszankê mexico, pokrojon¹ w paseczki paprykê,
kapary i pieprz, dodaæ ³y¿kê oliwy
z oliwek i ³y¿eczkê musztardy, troszkê soli i wymieszaæ. Listki roz³o¿yæ na
talerzu, na œrodku roz³o¿yæ sa³atkê.
Kto nie chce sma¿yæ cykorii mo¿e
sa³atkê wk³adaæ w surowe listki.
Oprac. Ewa Gawlak
PODR Boguchwa³a
19
DOM I RODZINA
Chrupmy na zdrowie
Po zimie odstawmy ciê¿kie potrawy i przejdŸmy na lekk¹ kuchniê. Wiosna to dobry czas, aby zadbaæ
o cia³o zarówno od zewn¹trz, jak i od wewn¹trz. Aby lepiej siê poczuæ, powinniœmy zmieniæ dietê na
zdrowsz¹ i bardziej lekkostrawn¹.
Fot. A. Bielañska
Dietetycy zaliczaj¹ rzodkiewkê do „jarzyn piêknych w³osów”
A może tak rzodkiewki?
Maj¹ one oryginalny, pikantny
smak i atrakcyjny wygl¹d.
Uprawianych jest wiele odmian
rzodkiewek. Najbardziej lubiane i popularne s¹ czerwone, okr¹g³e rzodkiewki bêd¹ce odmian¹ rzodkwi, ale
istniej¹ równie¿ pod³u¿ne, bia³e, czerwono-bia³e, czarne, a nawet fioletowe.
Maj¹ te¿ ró¿ne kszta³ty: kuli, walca
i sto¿ka. Walcowate, czyli d³ugie od-
miany zawieraj¹ szklisty mi¹¿sz, s¹ bardziej soczyste i delikatne w smaku.
Najsmaczniejsze i najzdrowsze s¹
œwie¿o zerwane. D³ugo przechowywane, szybko wiêdn¹ i staj¹ siê g¹bczaste. Dla zachowania œwie¿oœci, nale¿y
ca³y pêczek w³o¿yæ liœæmi do wody, aby
wystawa³y tylko korzenie. Dziêki krótkiemu okresowi wegetacji zbiera siê j¹
ju¿ wczesn¹ wiosn¹, a w zale¿noœci od
odmiany mo¿na uprawiaæ ca³y sezon.
OFERTA SZKOLENIOWA
Podkarpacki Oœrodek Doradztwa Rolniczego
w Boguchwale przeprowadzi szkolenia
OBRÓT I KONFEKCJONOWANIE
ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN
PROGRAM:
Wybrane zagadnienia w zakresie obowi¹zuj¹cych przepisów
Charakterystyka i stosowanie œrodków ochrony roœlin
Zagadnienia z zakresu ochrony roœlin uprawnych
Technika wykonywania zabiegów w ochronie roœlin
Zapobieganie negatywnemu wp³ywowi œrodków ochrony roœlin na œrodowisko
Bezpieczeñstwo i higiena pracy przy sprzeda¿y œrodków ochrony roœlin
Czas trwania: 24 godz.
Szkolenia organizowane s¹ na zlecenie instytucji lub po skompletowaniu grupy w liczbie 15-20 osób i odbywaj¹ siê w Podkarpackim Oœrodku
Doradztwa Rolniczego w Boguchwale.
Koszt szkolenia wynosi 200 z³/osobê.
KONTAKT: Anna Stelmach, tel. 17 87 01 533, kom. 723 977 500.
www.podrb.pl
20
Rzodkiewki s¹ lekko strawne i stanowi¹ œwietn¹ przek¹skê miêdzy posi³kami, a tak¿e jako dodatek do kanapek, surówek i sa³atek. Cenne sk³adniki od¿ywcze znajduj¹ siê nie tylko
w samej g³ówce, ale tak¿e w liœciach
i ³odydze, które mo¿na jeœæ w po³¹czeniu z sa³at¹ lub œwie¿ym ogórkiem
i szczypiorkiem.
Zawieraj¹ witaminy: A1, B1, B2, B6,
B12, PP, C, D, K i E, minera³y: wapñ,
fosfor, potas, cynk, ¿elazo, siarka, sód,
selen, mangan i magnez oraz wêglowodany, kwas foliowy, kwas pantotenowy, fitosterole.
UWAGA!
Rzodkiewkę, ze względu na
dużą zawartość olejku, glikozydów i kwasów organicznych, nie powinny jeść osoby z chorobą wrzodową
żołądka i dwunastnicy. Nie
jest też wskazana osobom
z zapaleniem wątroby i nieżytem jelit.
Dietetycy zaliczaj¹ rzodkiewkê do
„jarzyn piêknych w³osów”. Po³¹czenie
w niej ¿elaza, miedzi i manganu korzystnie wp³ywa na procesy krwiotwórcze w organizmie. Dlatego zalecana
jest osobom z niedokrwistoœci¹. Jej
olejek goryczkowy i siarka dzia³aj¹ pobudzaj¹co na uk³ad trawienny, wydzielanie ¿ó³ci i zwiêkszaj¹ apetyt. Jednoczeœnie rzodkiewka obni¿a nadmiar kwasów w ¿o³¹dku, zapobiega
niestrawnoœci i likwiduje zgagê.
Na bazie rzodkiewki przygotowuje
siê wiele preparatów aptecznych ³agodz¹cych dolegliwoœci w¹troby i dróg
¿ó³ciowych, które niszcz¹ w przewodzie
pokarmowym niepo¿¹dane bakterie
(czêsto odporne na antybiotyki) i wirusy, odka¿a te¿ drogi oddechowe
i moczowe.
Barbara Rajzauer
PODR Boguchwa³a
OG£OSZENIA
OGŁOSZENIA
Sprzedam
dzia³kê o pow. 1 ha pod gospodarstwo agroturystyczne lub domki k. B³a¿owej,
siekacz do roœlin okopowych, nowy, dwa miesi¹ce
u¿ywany,
koryta kamionkowe dla byd³a – œrednica 60 m na
130 m, nieu¿ywane,
maszyny rolnicze do skansenu lub gospodarstwa agroturystycznego – wiek 100-300 lat.
KONTAKT: tel. 17 229 05 34.
materia³ nasadzeniowy (zbo¿e).
Cena – 180 z³ za 100 kg.
dzia³kê roln¹ w Bieszczadach o pow. 3 ha po³o¿on¹
w miejscowoœci Polana.
KONTAKT: tel. 504 798 829.
7 ha ziemi (Trwa³e U¿ytki Zielone) w miejscowoœci
Michniowiec, pow. bieszczadzki.
Cena do uzgodnienia.
KONTAKT: tel. 726 169 889.
siano prasowane w kostkach.
KONTAKT: tel. 15 847 10 87, gm. Majdan Królewski,
pow. kolbuszowski.
miêkki przód od Ursusa 912.
Cena – 2 500 z³.
KONTAKT: tel. 17 227 92 23, gm. Niwiska,
pow. kolbuszowski.
pszenicê nasienn¹ jar¹ zaprawian¹ odmian:
Parabola C1, Kandela C1.
KONTAKT: tel. 506 202 675, Tywonia 1,
pow. jaros³awski.
chlewniê (typ duñski) w Dulczy Wielkiej,
pow. mielecki.
KONTAKT: tel. 14 681 94 08.
³adowacz elektryczny do obornika.
Stan bardzo dobry. Cena – 1200 z³.
KONTAKT: tel. 502 617 643, pow. leski, gm. Solina.
baloty sianokiszonki (mieszanka traw z koniczyn¹),
cena beli – 85 z³/szt.,
owies (65 z³/dt) z gospodarstwa ekologicznego.
KONTAKT: tel. 507 398 922, 503 694 954,
Uherce Mineralne, pow. leski.
dzia³kê roln¹, grunt rolny, o pow. 0,26 ha
w Trzeœniowie, gm. Haczów. Cena – do negocjacji.
KONTAKT: tel. 698 360 339.
dojarkê dwukonwiow¹.
KONTAKT: tel. 500 683 466.
budynek mieszkalny drewniany kryty blach¹ wraz
z budynkiem gospodarczym na dzia³ce o pow. 0,24 ha
w Nowosielcach Kozickich, gm. Ustrzyki Dolne.
KONTAKT: tel. 885 749 938.
sadzonki truskawek i malin z dowozem do klienta.
KONTAKT: 501 599 332.
Kupię
kombajn zbo¿owy Bizon Super lub Bizon Rekord,
przystawkê do kukurydzy.
KONTAKT: tel. 795 807 728.
knury i maciory. Dobra cena, szybki odbiór.
KONTAKT: tel. 505 481 136.
bobik,
owies odmiany Gniady,
pszen¿yto jare do siewu.
KONTAKT: 13 441 30 41.
p³ug Kverneland, siewnik lub agregat siewny i opryskiwacz, rozsiewacz do nawozów dwutalerzowy i przyczepê rolnicz¹.
KONTAKT: tel. 794 365 678.
agregat do uprawy 4- lub 5-metrowy, talerzówkê, ¿mijkê do zbo¿a, kombajn Anna lub Bolko oraz opony i silnik do Bizona.
KONTAKT: tel. 790 318 118.
21
Efektywne Mikroorganizmy
Technologia dla ROLNICTWA
Greenland Technologia EMTM jest wy³¹cznym producentem
Efektywnych Mikroorganizmów w Polsce. Wszystkich rolników,
hodowców zachêcamy do zapoznania siê z mo¿liwoœciami
Technologii EMTM. Posiadamy szerok¹ ofertê preparatów
do zastosowania w rolnictwie.
EM NATURALNIE AKTYWNYTM
Preparat poprawiaj¹cy ¿yznoœæ gleby. Zawiera skoncentrowan¹ dawkê
Efektywnych Mikroorganizmów. Wp³ywa na:
poprawê struktury gleby,
szybk¹ mineralizacjê masy organicznej,
wi¹zanie wolnego azotu z powietrza,
odpornoœæ roœlin na suszê i choroby grzybowe,
hamowanie procesów gnilnych w glebie.
PRODUCENT:
Greenland Technologia EM Sp. z o.o.
Trzcianki 6, 24-123 Janowiec
tel. 81 888 53 25, fax 81 888 53 26
e-mail: [email protected]
www.emgreen.pl, www.hodowla.org.pl
lek. wet. PIOTR JANECKI
Przedstawiciel Handlowy
tel. 517 258 045
e-mail: [email protected]
PUNKTY HANDLOWE
1. Firma Handlowa „Góral” Piotr Szewczyk, 39-124 Iwierzyce
137, 602 178 072.
2. Hurtownia Weterynaryjno-Zoologiczna Eskulap, 32-080
Zabierzów, ul. Krakowska 311, 12 28 54 545.
3. Firma Handlowo-Us³ugowa „Gospodarz” Maciej Szczepaniak, 37-120 Markowa 1324, 17 22 65 901.
4. Gabinet Weterynaryjny „AVET” lek. wet. Renata Potempa,
38-200 Jas³o, ul. Szopena 12, 13 44 67 974, 509 480 848.
5. P.R.P.H.U Jacek Kañka Lecznica Weterynaryjna i OJK
SAROYAN, 33-170 Tuchów, ul. Mickiewicza 50, 14 65 25 815.
6. AGRO-MAL, Hurtownia Œrodków Ochrony Roœlin, 37-600
Lubaczów, ul. Abp. E. Baziaka 15a, 16 63 30 011.
7. Zuzanna Kornaga Firma Handlowo-Rolnicza, 37-600 Lubaczów, ul. Krasickiego 8, 693 128 771, 724 204 520.
8. Centrala Nasienna St. Ziêba, W. Krzeptoñ, 37-630 Oleszyce,
ul. Nasienna 11, 607 087 832, 16 63 15 077.
9. Podkarpacka Spó³dzielnia Producentów Trzody Chlewnej
Tucznik, 36-051 Górno, ul. Centralna 2/8, 696 016 275.
10. Mieleckie Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej TUCZBOR, Sp. z o.o., 39-305 Borowa, 104/2, 600 355 069,
17 58 15 703.
11. Firma Handlowo-Us³ugowa PASZWIT Zofia Szaro, 38-100
Strzy¿ów, ul. Witosa 1, 606 634 036.
12. Gabinet Weterynaryjny, lek. wet. Wojciech Ma³ek, 38-530
Zarszyn, ul. Wschodnia 22, 601 783 654.
13. Sklep Zielarsko-Medyczny „Jaga-Cora II” Katarzyna Bieda,
35-001 Rzeszów, ul. Asnyka 3,17 85 25 613.
14. Przychodnia Weterynaryjna, lek. wet. Magdalena Koœ,
38-500 Sanok, ul. Lipiñskiego 19, 13 46 37 800.
22
15. Gabinet Weterynaryjny, lek. wet. Piotr Bober, ul. 11 Listopada 13, 38-300 Gorlice, 504 107 121.
16. Us³ugi Weterynaryjne, lek. wet. Krzysztof Skwierczyñski,
37-723 Stubno, Stubno 8a, 601 869 425.
17. Lecznica Weterynaryjna, lek. wet. Janusz Soczek, Bia³a
Ni¿na 345, 33-330 Grybów, 18 44 50 409.
18. Gabinet Weterynar yjny pod œw. Hubertem, lek. wet.
Les³aw Tkaczyk, 37-200 Przeworsk, ul. Lubomirskich 1b,
883 155 982.
19. AGRO-MAL, 23-420 Tarnogród, ul. Partyzantów,
84 68 98 154.
20. AGRO-MAL, 37-610 Narol, ul. Warszawska 1, 16 63 17 014.
21. AGRO-MAL, Rzeszów, ul. Lubelska 46, gie³da ma³opolska,
17 86 42 540.
22. AGRO-MAL, 37-530 Sieniawa, ul. Czarneckiego 1,
16 62 27 503.
23. AGRO-MAL, 37-200 Przeworsk, ul. Studziñska 1,
16 64 82 736.
24. Gabinet Weterynaryjny, lek. wet. Zbigniew Keklak, 33-380
Krynica Zdrój, ul. Kraszewskiego 42, 602 191 234.
25. P.H.U. „Malecki” Janina i Piotr Malecki Sp. j., Wola Baranowska, ul. Zachodnia 101, 39-451 Skopanie, 664 013 279,
15 81 107 87.
26. Animals, Gabinet Weter ynaryjny, Monika Wiœniewska,
Tadeusz Tomera, 34-650 Tymbark, 18 33 41 024.
27. Firma ZIS Agnieszka Sowa, 37-500 Jaros³aw, ul. PrzyjaŸni 6,
607 087 832.
28. Gabinet Weterynaryjny, 37-310 Nowa Sarzyna, ul. B. Prusa 24,
lek. wet. Jerzy Sulikowski, 693 150 860.
29. Lek. wet. Marek Wiêcek, 37-300 Le¿ajsk, ul. Tomasza
Micha³ka 8, 603 269 806.
Z ¯YCIA SAMORZ¥DU ROLNICZEGO
Z prac zarządu i biura
Podkarpackiej Izby Rolniczej
1 marca podczas posiedzenia zarz¹d omówi³ aktualne sprawy zwi¹zane z funkcjonowaniem biura
Podkarpackiej Izby Rolniczej,
tu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowoœci Iwla,
a drugie odnoœnie zmiany przeznaczenia gruntów leœnych w Chmielniku,
8 marca Podkarpacka Izba Rolnicza wspólnie z Urzêdem Marsza³kowskim Województwa Podkarpackiego i Wojewódzkim Zwi¹zkiem
Rolników, Kó³ek i Organizacji Rolniczych zorganizowa³a w Rzeszowie
IX Podkarpackie Forum Kobiet
Wiejskich,
19 marca Stanis³aw Bartman, prezes
Izby uczestniczy³ w Krakowie w konferencji pn. „Publiczne doradztwo rolnicze wobec wyzwañ przysz³oœci i oczekiwañ mieszkañców wsi”,
do W³och i S³owenii organizowanym
przez Izbê, z remontem budynku Izby
w Trzebownisku oraz kwestie „plebiscytu” Rolnik Roku 2013 organizowanego przez Gazetê Codzienn¹ Nowiny. Izba jest partnerem organizatora
tego plebiscytu.
W marcu Stanis³aw Bartman zosta³
powo³any do pracy w Grupie Robo-
12 marca Stanis³aw Bartman, prezes Izby uczestniczy³ w obradach
Walnego Zgromadzenia KRIR
w Warszawie, a Jerzy Bator, cz³onek
zarz¹du Izby uczestniczy³ w posiedzeniu Rady Gminy Kury³ówka,
w dniach 11-13 marca Waldemar
Szczepañski, pracownik Izby i Alina Radecka, delegat do Walnego
Zgromadzenia Izby uczestniczyli
w Krakowie w warsztatach szkoleniowych z zakresu przekazywania
informacji na temat tworzenia
miejsc pracy w kontekœcie zidentyfikowanych dobrych projektów
PROW na lata 2007-2013,
13 marca Arkadiusz Bêben, dyrektor biura Izby uczestniczy³ w posiedzeniu Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich,
w dniach 13-15 marca Anna Kraska i Anna F¹fara, przedstawicielki
Izby uczestniczy³y w Paw³owicach
w Forum Kobiet pn. „Rola kobiet
w kszta³towaniu wizerunku wspó³czesnej wsi”,
16 marca Stanis³aw Bartman, prezes Izby uczestniczy³ w Jasionce
w konferencji „Rozwój obszarów
wiejskich. Doœwiadczenia i perspektywy”,
18 marca podczas posiedzenia
zarz¹d podj¹³ dwa postanowienia,
jedno dotycz¹ce opinii do projek-
Fot. Archiwum PIR
Stanis³aw Bartman, prezes Podkarpackiej Izby Rolniczej przypomina³ historiê œwiêta kobiet uczestniczkom IX Podkarpackiego Forum Kobiet Wiejskich
W dniach 20-22 marca Stanis³aw Bartman, Marian Bobecki i Arkadiusz Bêben
z Izby Rolniczej uczestniczyli w konferencji w Szczyrku pn. „Za³o¿enia regionalizacji WPR na lata 2014 – 2020”,
23 marca w Podkarpackich Regionaliach oraz w Pokazie Florystycznym pn.
„Wielkanocny Koszyk” zorganizowanym
przez Podkarpackie Centrum Hurtowe
AGROHURT uczestniczy³ Zbigniew
Mica³, przewodnicz¹cy rzeszowskiej
Rady Powiatowej Izby,
26 marca w trakcie posiedzenia zarz¹d
omówi³ wnioski zg³oszone podczas marcowych posiedzeñ Rad Powiatowych
Izby. Podczas posiedzenia zarz¹d przedyskutowa³ te¿ sprawy zwi¹zane z kwietniowym wyjazdem studyjnym rolników
czej ds. KSOW w Województwie Podkarpackim.
W marcu odby³y siê tak¿e posiedzenia Rad Powiatowych w: Stalowej
Woli, Kroœnie, Dêbicy, Nisku, Kolbuszowej, Tarnobrzegu, Ropczycach,
Mielcu, Przemyœlu, Lubaczowie i w Jaros³awiu. W posiedzeniach tych
uczestniczyli przedstawiciele zarz¹du
Izby.
Izba wyst¹pi³a do POR ARiMR
z proœb¹ o informacjê odnoœnie stanu prac przy rozpatrywaniu wniosków
z³o¿onych przez rolników w ramach
„mikroprzedsiêbiorstw” podczas jesiennego naboru w ub.r.
Jadwiga P¹czek
Podkarpacka Izba Rolnicza
23
WYDARZENIA
IX Podkarpackie Forum Kobiet
8 marca w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie ju¿ po raz dziewi¹ty odby³o siê Podkarpackie
Forum Kobiet Wiejskich zorganizowane z okazji Dnia Kobiet przez Urz¹d Marsza³kowski Województwa Podkarpackiego, Podkarpack¹ Izbê Rolnicz¹ oraz Wojewódzki Zwi¹zek Rolników, Kó³ek i Organizacji Rolniczych. Patronat nad imprez¹ obj¹³ Jan Bury, pose³ RP.
W Forum uczestniczy³o kilkaset
kobiet dzia³aj¹cych w ró¿nych organizacjach, stowarzyszeniach, samorz¹dzie rolniczym, ko³ach gospodyñ wiejskich, lokalnych grupach dzia³ania
i instytucjach rolniczych.
Zarówno prezes Stanis³aw Bartman, jak i wicewojewoda Alicja Wosik w swoich wyst¹pieniach, oprócz
¿yczeñ skierowanych do wszystkich
pañ, podkreœlali rolê, jak¹ obecnie
pe³ni¹ kobiety w ¿yciu spo³eczno-politycznym.
Prezes Bartman zauwa¿y³, ¿e
wspó³czesne kobiety maj¹ wiêcej obowi¹zków ni¿ dotychczas. Do ról: matki, ¿ony i gospodyni domowej pa-
czorami studiuj¹ przepisy unijne
w Internecie, a wiele z pañ pe³ni wiele wa¿nych i odpowiedzialnych funkcji. Panie s¹ so³tysami, wójtami, prezesami stowarzyszeñ, liderkami projektów oraz aktywnymi dzia³aczkami
kó³ gospodyñ wiejskich. Wiele przedsiêbiorczych kobiet ze œrodowisk
wiejskich organizuje kiermasze, Lokalne Grupy Dzia³ania czy te¿ zajmuje siê agrobiznesem. Wci¹¿ jednak,
co podkreœla³ prezes Bartman, wspó³czesne kobiety mimo nowych wyzwañ
i obowi¹zków nie zapominaj¹ o najwa¿niejszej roli do jakiej zosta³y powo³ane – roli matki, która tworzy
ognisko domowe.
Wicewojewoda Alicja Wosik, medalem „Zas³u¿ony dla rolnictwa” odznaczy³a Ewê B¹k
niom dosz³y nowe zadania. – Domen¹
dzisiejszych kobiet jest nie tylko gospodarstwo domowe, ale ca³e gospodarstwo rolne – mówi³ prezes Bartman i wyjaœnia³: – Dziœ kobiety prowadz¹ ksi¹¿ki rachunkowe, przygotowuj¹ wnioski o dotacje, robi¹ biznesplany, prowadz¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹ i dbaj¹ o poprawê funkcjonowania gospodarstw rolnych. Prezes
zauwa¿y³, ¿e wspó³czesne kobiety wie-
24
O mnogoœci ról, jakie spe³niaj¹ we
wspó³czesnym œwiecie kobiety mówi³a równie¿ wicewojewoda, Alicja Wosik. Mówi¹c o obecnoœci kobiet
w ¿yciu publicznym, wicewojewoda
Wosik wyrazi³a nadziejê, ¿e bêdzie
coraz wiêcej pañ zajmuj¹cych presti¿owe stanowiska. – Obecnoœæ kobiet
w ¿yciu publicznym – mówi³a wicewojewoda – poprawia jêzyk debaty politycznej,
³agodzi spory i obyczaje. Wiedza, doœwiadczenie, wykszta³cenie sprawiaj¹, ¿e kobiety œwietnie odnajduj¹ siê na ró¿nych stanowiskach pracy. Pe³ni¹ funkcje kierownicze, zarz¹dzaj¹ firmami, s¹ wójtami, pos³ami. Choæ rola kobiet jest istotna, to
wci¹¿ jest ich ma³o w polityce – zauwa¿y³a wicewojewoda i doda³a: – Ustalone
parytety nie gwarantuj¹ aktywnego udzia³u pañ na niwie politycznej i nie zawsze
s¹ respektowane. Znacznie wiêcej kobiet
zajmuje stanowiska na szczeblach niskich.
W samorz¹dach, w radach gmin, powiatu, województwa czy sejmu kobiet jest zdecydowanie za ma³o.
O znaczeniu kobiet w ¿yciu wsi
mówi³ równie¿ Lucjan KuŸniar, cz³onek Zarz¹du Województwa Podkarpackiego. Przyzna³, ¿e „kobiety to motor rozwoju ¿ycia na wsi”. – Du¿a aktywnoœæ kobiet na Podkarpaciu zas³uguje
na uznanie i najlepsze ¿yczenia nie tylko
w Dniu Kobiet – podkreœla³ marsza³ek
KuŸniar.
S³owa uznania dla ciê¿kiej pracy
pañ w imieniu Andrzeja Wróbla, dyrektora OT ARR i Wies³awa Lady, dyrektora OR KRUS-u przekaza³ uczestniczkom Forum Arkadiusz Bêben, dyrektor biura Izby Rolniczej, a w imieniu pos³a Jana Burego list okolicznoœciowy odczyta³a asystentka pos³a, Justyna Piekut.
Forum sta³o siê te¿ okazj¹ do uhonorowania pañ odznak¹ „Zas³u¿ony
dla rolnictwa” oraz odznak¹ honorow¹ im. œw. Izydora Oracza przyznawan¹ przez Podkarpack¹ Izbê Rolnicz¹. Za otrzymane odznaczenia
w imieniu odznaczonych podziêkowa³a Barbara Jacek, przewodnicz¹ca Ko³a
Gospodyñ Wiejskich w Boguchwale.
Ca³oœæ imprezy uœwietni³o wyst¹pienie prof. Marty Wierzbieniec, dyrektora Filharmonii Podkarpackiej,
która przekonywa³a widzów, ¿e muzyka jest kobiet¹. – Muzyka podobnie jak
kobieta ³agodzi obyczaje i nastroje. Muzyka wzrusza, porusza, rozwesela, roztkliwia
i koi ból. Prof. Wierzbiniec przypo-
WYDARZENIA
Fot. Archiwum PIR
Podczas Forum odznaczenie œw. Izydora Oracza otrzyma³o siedemnaœcie pañ
mnia³a, ¿e dziêki kobietom i dla kobiet wielcy kompozytorzy tworzyli
utwory.- Kobiety by³y inspiracj¹ w tworzeniu wybitnych dzie³ muzycznych. Pani
prof. mówi¹c o kobietach zauwa¿y³a,
¿e aktywnoœæ kobiet jest coraz wiêksza, ale jak stwierdzi³a, w sk³adzie zespo³ów muzycznych i orkiestr panie
nadal stanowi¹ mniejszoœæ.
Kolejnym mi³ym akcentem Forum
by³a prelekcja Wies³awa Baranowskiego, dyrektora Departamentu PROW
w Urzêdzie Marsza³kowskim Województwa Podkarpackiego, który dowodzi³ jak zbawienny wp³yw na rozwój
obszarów wiejskich maj¹ dzia³ania
kobiet. Podkreœla³ przy tym wspó³pracê wielu pañ z Urzêdem Marsza³kowskim przy organizacji ró¿nych, lokalnych inicjatyw. – W ramach wsparcia
KSOW poprzez Ko³a Gospodyñ Wiejskich
na obszary wiejskie trafiaj¹ œrodki, które
przyczyniaj¹ siê do rozwoju, kultywowania zwyczajów i zachowania tradycji –
mówi³ dyrektor Baranowski. Aktywnoœæ kobiet kszta³tuje siê w trzech
p³aszczyznach.
Pierwsza to aktywnoœæ spo³eczna,
zawi¹zywanie stowarzyszeñ, tworzenie
LGD. Obecnie, jak mówi³ dyrektor,
Odznaczenie „Zas³u¿ony dla
rolnictwa” otrzyma³a: Ewa B¹k.
Odznaczenie œw. Izydora Oracza przyznawane przez Podkarpack¹ Izbê Rolnicz¹ otrzyma³y:
Aleksandra Ekiert, Barbara
Ofiara, Maria Rzeszutek, Genowefa Krawiec, Zofia Sagan, Barbara Jacek, Irena Zieliñska,
Zofia Wójcik, Gra¿yna Foltak,
Maria Sekreta, Janina Ferenc,
Zofia Suchecka, Czes³awa Wyczañska, Henryka Ziêba, Lucyna Ulman, Bogus³awa Rz¹sa
i Barbara Irzyk.
istnieje 40 grup, które uczestnicz¹
w odnowie wsi poprzez opracowanie
strategii i przygotowanie wniosków
o wsparcie.
Drugi obszar skierowany jest na
rozwój kultury, poprzez organizacjê
spotkañ, kultywowanie lokalnych zwyczajów, przygotowywanie regionalnych potraw. Na tej p³aszczyŸnie aktywnoœæ kobiet jest szczególnie widoczna – mówi³ Baranowski.
Kolejna p³aszczyzna dzia³ania, to
ta o wymiarze gospodarczym – aktywuje ona kobiety do jeszcze wiêkszego dzia³ania. Dyrektor Baranowski
zauwa¿y³, ¿e ko³a gospodyñ zaczê³y siê
specjalizowaæ i naby³y umiejêtnoœci
w konkretnych dziedzinach. Panie
przygotowuj¹ catering, organizuj¹ pokazy, potrafi¹ te¿ funkcjonowaæ jak
przedsiêbiorstwo.
W czêœci artystycznej Forum wyst¹pi³ duet instrumentalny z Filharmonii na skrzypce i fortepian wykonuj¹c utwór muzyczny „Jej portret” oraz
wyst¹pi³y pary taneczne z rzeszowskiej
szko³y tañca „AKSEL”. Forum zakoñczy³o siê poczêstunkiem.
Lucyna Rudny
25
NASZE ROZMOWY
Zmieniamy podkarpacką wieś
O tym jak œrodki unijne zmieniaj¹ oblicze terenów wiejskich
rozmawiamy z dyrektorem Departamentu Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzêdu
Marsza³kowskiego Województwa Podkarpackiego, Wies³awem Baranowskim.
Czym zajmuje się Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich
w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego?
To tylko pozornie proste pytanie.
Departament wdra¿a tzw. „dzia³ania samorz¹dowe” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013. Jakie to dzia³ania? Ca³y PROW 2007-2013 to oczywiœcie dziesi¹tki dzia³añ, my wdra¿amy kilka z nich. W osi I s¹ to „scalenia” i „melioracje”. W osi III to „podstawowe us³ugi” czyli wodoci¹gi, kanalizacja, odpady,
internet, targowiska oraz „odnowa wsi”.
I ca³a oœ IV czyli LEADER. Oprócz tych
sztandarowych dzia³añ mamy dzia³kê dotycz¹c¹ Programu Operacyjnego Ryby
2007-2013, Krajow¹ Sieæ Obszarów Wiejskich oraz Podkarpacki Program Odnowy Wsi 2011-2016. Ten ostatni to program samorz¹du województwa podkarpackiego.
Ile pieniędzy trafiło na
Podkarpacie w ramach
PROW 2007-2013?
W sumie na Podkarpacie w ramach
tych dzia³añ o których wczeœniej powiedzia³em trafi blisko 829 mln z³.
Wies³aw Baranowski
Wies³aw Baranowski zwi¹zany jest z samorz¹dem lokalnym od pocz¹tku swojej
pracy zawodowej. Przez 10 lat pracowa³ w Urzêdzie Miejskim w Ropczycach.
Tam, z koleg¹ „zza biurka” Mariuszem Woœko zajmowa³ siê pozyskiwaniem
œrodków finansowych na ró¿ne przedsiêwziêcia samorz¹dowe. PóŸniej pracowa³ w spó³ce lotniskowej w Jasionce, a obecnie trzeci rok pracuje w Urzêdzie
Marsza³kowskim w Departamencie Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Ma 38 lat, ¿onê Renatê, dwóch synów: Bartosza – 10 lat i Mateusza – 2 lata.
Z wykszta³cenia jest ekonomist¹.
wodoci¹gi i kanalizacje, odpady, internet, odnawialne Ÿród³a energii i targowiska. PóŸniej – „odnowa wsi”
z kwot¹ – 125 mln z³, scalanie gruntów – 70 mln z³, melioracje – 68 mln
z³ i na Leadera, czyli ca³¹ IV oœ –
216 mln. To spora suma, ale trzeba zaznaczyæ, ¿e sk³adaj¹ siê na ni¹ bud¿ety
31 lokalnych grup dzia³ania dzia³aj¹cych na terenie naszego województwa.
na internet. Pewna pula œrodków pozosta³a jeszcze na „melioracje”, ale to
pieni¹dze dedykowane dla Podkarpackiego Zarz¹du Melioracji i Urz¹dzeñ Wodnych – jedynego beneficjenta tego dzia³ania. Tutaj nabory
og³aszane s¹ indywidualnie.
Czy jeszcze coś z tych
pieniędzy zostało?
Nabór na „odnowê wsi” zosta³
okreœlony w uchwale Zarz¹du Województwa Podkarpackiego z 12 marca
i bêdzie trwa³ od 21 maja do 28 czerwca tego roku. W przypadku Interne-
To całkiem sporo.
Tak. S¹ to ca³kiem spore pieni¹dze,
zwa¿ywszy na to, ¿e trafiaj¹ one praktycznie wy³¹cznie na podkarpack¹
wieœ. Najwiêcej, bo prawie 350 mln z³
pójdzie na „podstawowe us³ugi” czyli
26
Zosta³o niewiele. W sumie ok.
21 mln z³ na odnowê wsi i 16 mln z³
Jest jeszcze trochę do
wydania. Kiedy nabory?
NASZE ROZMOWY
tu najprawdopodobniej nabór zostanie og³oszony w III kwartale br.
Jakie przedsięwzięcia
zrealizowano ze środków
PROW na Podkarpaciu?
Nie da siê tego powiedzieæ w kilku zdaniach. Na taki temat tworzy siê
obszerne opracowania i analizy. Najlepiej niech przemówi¹ liczby bo to
one obrazuj¹, w jakim miejscu wdra¿ania programu jesteœmy i ile ju¿
uda³o siê zrobiæ. Do chwili obecnej
wp³ynê³o do nas 3,3 tys. wniosków.
Zawarliœmy 2 tys. umów na kwotê
pomocy ze œrodków unijnych:
635 mln z³. Same tylko „podstawowe
us³ugi” to 246 umów, a za ka¿d¹ stoi
np. wodoci¹g lub kanalizacja czasem
targowisko.
Wspominał Pan o KSOW-ie,
niektórzy nadal nie wiedzą
co to jest...
Krajowa Sieæ Obszarów Wiejskich
to temat rzeka. W zasadzie dopóki
nie rozpocz¹³em pracy w Urzêdzie
nie zna³em dobrze tego mechanizmu. Celem istnienia Krajowej Sieci
Obszarów Wiejskich jest wsparcie
wdra¿ania i oceny polityki w zakresie rozwoju obszarów wiejskich oraz
identyfikacja, analiza, rozpowszechnianie oraz wymiana informacji i wiedzy w tym zakresie wœród wszystkich
zainteresowanych partnerów na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym oraz wspólnotowym. Tyle definicja podrêcznikowa. W skrócie zaœ
to wsparcie kierowane do partnerów
KSOW – najczêœciej organizacji pozarz¹dowych czy samorz¹dów w organizowanych przez nich ró¿nego
rodzaju wydarzeñ, których celem jest
szeroko pojêty rozwój obszarów wiejskich, w tym integrowanie œrodowisk
wiejskich i wymiana doœwiadczeñ.
Dzia³alnoœæ Sekretariatu Regionalnego KSOW nie by³aby mo¿liwa bez
moich nieocenionych wspó³pracowników, zw³aszcza mojego zastêpcy –
Adama Skiby oraz kierownika Beaty
Adamskiej. To oni wraz z zespo³em
realizuj¹ wspólne inicjatywy Samo-
rz¹du i naszych partnerów. W ubieg³ym roku zrealizowaliœmy 96 wydarzeñ. Nie stronimy tutaj od zadañ integruj¹cych spo³ecznoœæ wiejsk¹, promuj¹cych lokalne walory, w tym oczywiœcie kulinarne – produkty tradycyjne naszego regionu, ale realizujemy te¿
du¿e wydarzenia jak np. Miêdzynarodowe Targi ¯ywnoœci i Produktów Ekologicznych EKOGALA. W tym roku kolejna, VII ju¿ edycja Targów odbêdzie
siê w dniach 24-26 maja w hali Podpromie w Rzeszowie. Ju¿ dzisiaj wszystkich
zainteresowanych serdecznie zapraszam. Wstêp wolny.
Czy w kwestii produktów
regionalnych nie powielacie kompetencji Departamentu Rolnictwa i Gospodarki Wodnej?
Nie powielamy. Ustaliliœmy z dyrektorem tego¿ departamentu – Markiem Kotem, ¿e nasze oferty powinny siê uzupe³niaæ. Czêsto zdarza siê,
¿e wspó³organizujemy pewne przedsiêwziêcia. Najwa¿niejsze jest to, by
wspierane wydarzenia mia³y jak¹œ
wartoœæ dodan¹. Niekoniecznie finansow¹. Chodzi o spo³ecznoœæ
wiejsk¹, o wiêzi miêdzyludzkie,
zdrow¹ rywalizacjê czy pracê spo³eczn¹. To widaæ chocia¿by na „Zielonym Pikniku LGD” (w tym roku
9 czerwca na rzeszowskim Rynku) czy
Targach Lokalnych Grup Dzia³ania,
nie wspominaj¹c organizowanych
przez nas równie¿: Konkursie Bo¿onarodzeniowym czy Wielkanocnym.
Czy poza pieniędzmi
unijnymi departament
dysponuje np. środkami
województwa?
S¹ takie œrodki w ramach Podkarpackiego Programu Odnowy Wsi na
lata 2011-2016. Wszystko na to wskazuje, ¿e na ten rok to kwota blisko
900 tys. z³. Ale ostateczna decyzja Zarz¹du i Sejmiku jeszcze przed nami.
Ale ten program to ciekawe zagadnienie, które warte jest osobnej publikacji. Wszystkich zainteresowanych zachêcam do odwiedzenia naszej strony internetowej: http://
www.wrota.podkarpackie.pl/pl/
prow w zak³adce KSOW, tam mo¿na
znaleŸæ szczegó³y programu i osoby
do kontaktu.
Jakieś marzenia?
Tak. Przyziemne – np. ca³odzienna wyprawa wêdkarska. Od jakiegoœ
czasu pozosta³o mi jedynie wêdkarstwo teoretyczne, chêtnie bym to
zmieni³ i wróci³ do praktyki.
Rozmawia³ Arkadiusz Bêben
Marii RUDA
Pani prof. dr hab.
wyrazy szczerego współczucia
z powodu śmierci
MAMY
składają:
Zarząd, Delegaci i pracownicy
Podkarpackiej Izby Rolniczej
27
TARGI
Wyjazd na kieleckie
targi rolnicze
Kilka tysiêcy maszyn, r ynkowe
premiery, nowoœci technologiczne oraz nowoczesny sprzêt rolniczy ogl¹dali podkarpaccy rolnicy
podczas XIX Miêdzynarodowych
Targów Techniki
Rolniczej AGROTECH w Kielcach. Wyjazd dla
250 osób zorganizowa³a Podkarpacka Izba
Rolnicza.
Targi AGROTECH od lat przyci¹gaj¹ t³umy zwiedzaj¹cych
Na duże lub średnie
areały
Najwiêksze zainteresowanie wœród
zwiedzaj¹cych wzbudza³y potê¿ne
maszyny. Zwiedzaj¹cy ogl¹dali je,
pytali o parametry techniczne i czê-
sto siadali za kierownicê. Du¿e wra¿enie na stoisku Case’a zrobi³ ogromny ci¹gnik Magnum 340, na stoisku
firmy Massej Ferguson – ci¹gnik
8690 DynaVT o mocy 370 KM, a na
stoisku Valtry uwagê zwiedzaj¹cych
zwróci³ ogromny traktor S353 rów-
nie¿ o mocy 370 KM. B³ysk w oczach
zwiedzaj¹cych wzbudza³ te¿ du¿y
kombajn: Fendt 6275L o sile 203 KM
i szeœciometrowej szerokoœci rolniczej oraz ci¹gnik Claas 770 Lexion
o mocy 350 KM i dziesiêciometrowej
szerokoœci roboczej.
Fot. W. Szczepañski
Wyjazdy organizowane przez Podkarpack¹ Izbê Rolnicz¹ od wielu lat ciesz¹ siê du¿ym zainteresowaniem rolników
28
TARGI / KONKURSY
Oblegane przez zwiedzaj¹cych
by³y tak¿e ci¹gniki przeznaczone na
œrednie area³y. Zainteresowanie
wzbudza³y maszyny ekonomiczne,
wydajne i cechuj¹ce siê bardzo ma³¹
awaryjnoœci¹. Da³o siê zauwa¿yæ, ¿e
zwiedzaj¹cy szukaj¹c maszyn do swoich gospodarstw na te w³aœnie trzy
cechy zwracali najwiêksz¹ uwagê. Du¿ym zainteresowaniem cieszy³y siê
równie¿ agregaty uprawowe, prasoowijarki, przetrz¹sacze, p³ugi obrotowe czy te¿ traktory przeznaczone
do sadów i winnic. Na stoisku firmy
Lamborghinii zaprezentowano nowoœæ – traktor RF-60 przeznaczony
w³aœnie do tej rolniczej dzia³alnoœci.
Sadownicy interesowali siê te¿ ci¹gnikami Rex i Mistral 50 firmy Landini.
Ten ostatni model, jak zapewnia³
wystawca, pali zaledwie 3 litry na godzinê.
Punkty konsultacyjne,
konkursy i seminaria
Podczas tegorocznej wystawy
w kilku miejscach na terenie kompleksu targowego dzia³a³y specjalne
punkty konsultacyjne dla rolników.
Na pytania zwi¹zane z produkcj¹
roln¹, inwestycjami w gospodarstwach czy mo¿liwoœciami siêgniêcia
po unijne fundusze odpowiadali eksperci z Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa, Agencji
Rynku Rolnego, Agencji Nieruchomoœci Rolnych, KRUS czy te¿ Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Swoje stoisko mia³a równie¿ Krajowa
Rada Izb Rolniczych.
Podczas targów przyznano presti¿ow¹ statuetkê Maszyna Rolnicza
Roku. Maszyn¹ Rolnicz¹ Roku w kategorii maszyna krajowa zosta³ siewnik mechaniczny Kongskilde Eco
Line, a w kategorii maszyna z importu zwyciê¿y³a sieczkarnia polowa
KRONE BIG X700 produkowana
przez Maschinenfabrik Bernard
KroNe.
W czasie targów odby³ siê te¿ Krajowy Fina³ Olimpiady M³odych Producentów Rolnych, by³y te¿ konferencje, seminaria i warsztaty z techniki
rolniczej.
Lucyna Rudny
Plebiscyt
„Rolnik Roku 2013”
Prowadzisz wzorowe gospodarstwo rolne zgodnie z zasadami
dobrej kultury rolnej, dbasz o dobrostan zwierz¹t i chronisz œrodowisko? Przedsiêbiorczoœæ i innowacje w gospodarstwie nie s¹
ci obce? A mo¿e znasz takiego rolnika? Zg³oœ go do plebiscytu
Gazety Codziennej Nowiny: „Rolnik Roku 2013”.
Wybieramy najlepszych
daturê listownie na w/w adres.
O przyjêciu zg³oszenia decydowaæ
bêdzie data wp³yniêcia zg³oszenia. Brak
ankiety zg³oszeniowej lub zdjêcia
w dniu 12 maja 2013 r. do godz. 24.00
w siedzibie organizatora lub na
skrzynce elektronicznej spowoduje
nieprzyjêcie zg³oszenia. Ankieta zg³oszeniowa dostêpna jest na ³amach gazety Nowiny oraz na stronie www.nowiny24.pl. Tam te¿ znajduje siê regulamin plebiscytu.
Prezentacje wszystkich kandydatów
i przebieg konkursu mo¿na bêdzie œledziæ na bie¿¹co zarówno w Gazecie Codziennej Nowiny, jak i w specjalnym serwisie internetowym.
Po raz pierwszy Podkarpacka Izba
Rolnicza i Podkarpacki Oœrodek Doradztwa Rolniczego s¹ partnerami Gazety Codziennej Nowiny w plebiscycie,
który bêdzie promowa³ liderów podkarpackiego rolnictwa. Konkurs bêdzie
wyró¿nia³ najbardziej nowoczesnych
gospodarzy, którzy osi¹gaj¹ dobre wyniki produkcyjnie, s¹ przedsiêbiorczy,
innowacyjni i w swojej codziennej pracy dbaj¹ o œrodowisko naturalne.
Poprzez wspó³organizacjê tego plebiscytu Izba i Oœrodek chc¹ pokazaæ
jak bardzo w ostatnim czasie zmieni³o
siê podkarpackie rolnictwo. Dzisiejsze
gospodarstwa rolne to nowoczesne firmy, które walcz¹ o dotacje unijne,
wprowadzaj¹ najnowsze technologie,
a ich w³aœciciele to liderzy lokalnych
œrodowisk. Takich w³aœnie gospodarzy
bêdzie wyró¿nia³ ten plebiscyt.
Na swoich faworytów mo¿na g³osowaæ wysy³aj¹c sms-a, zawieraj¹cego kod
kandydata.
Kandydatów
zgłaszamy do 12 maja
Ogłoszenie wyników
i nagrody
W konkursie mog¹ braæ udzia³ rolnicy prowadz¹cy gospodarstwa rolne,
którzy w terminie do 12 maja 2013 r.
przeœl¹ swoje zg³oszenie na formularzu
zg³oszeniowym publikowanym w Nowinach lub na stronie www.nowiny24.pl na adres: GC Nowiny, ul. Kraszewskiego 2, 35-016 Rzeszów z dopiskiem „Rolnik Roku 2013” lub na adres meilowy: [email protected].
Do zg³oszenia musi byæ do³¹czone zdjêcie kandydata na tle jego gospodarstwa.
Uczestników mog¹ zg³aszaæ równie¿ inne osoby, które uzyskaj¹ zgodê
kandydata na udzia³ w plebiscycie. Tak
wiêc, jeœli znacie Pañstwo osobê, która
w Waszej ocenie zas³uguje na miano
Rolnika Roku – zg³oœcie jego kandy-
Og³oszenie wyników nast¹pi na
uroczystej gali fina³owej, która odbêdzie siê w czerwcu 2013 r. podczas Regionalnej Wystawy Zwierz¹t Hodowlanych w PODR Boguchwale.
LAUREACI PLEBISCYTU ROLNIK
ROKU 2013 OTRZYMAJ¥:
1. miejsce – statuetka, sprzêt rolniczy, notebook, dyplom oraz wyjazd
do europarlamentu.
2. miejsce – statuetka, sprzêt rolniczy, dyplom oraz wyjazd do europarlamentu.
3. miejsce – statuetka, sprzêt rolniczy, dyplom oraz wyjazd do europarlamentu.
Od 4. do 10. miejsca – dyplom oraz
wyjazd do europarlamentu.
Głosujemy do czerwca
29
KONKURSY
Olimpiada Młodych
Producentów Rolnych
Piotr Tomczyk, uczeñ Zespo³u Szkó³ Centrum Kszta³cenia Rolniczego w Rzemieniu wygra³ wojewódzki fina³ Olimpiady M³odych Producentów Rolnych. Dominik Soboñ i Damian Rusin, równie¿
uczniowie tej szko³y, zajêli kolejno drugie i trzecie miejsce.
Finalistom nagrody wrêczali (od lewej): Antoni Golonkiewicz, wicedyrektor Podkarpackiego Oœrodka Doradztwa Rolniczego, Andrzej Wróbel, dyrektor
OT Agencji Rynku Rolnego, Arkadiusz Bêben, dyrektor biura Podkarpackiej Izby Rolniczej, Marek Ordyczyñski, dyrektor POR Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Wies³aw Lada, dyrektor OR Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spo³ecznego. Wojewódzki fina³ olimpiady prowadzi³a
Justyna Piekut, prezes ZMW w Rzeszowie (na zdjêciu pierwsza z lewej)
Znamy laureatów
31. Olimpiadê M³odych Producentów Rolnych w Kielcach
wygra³ Dariusz Nowastowski
z województwa kujawsko-pomorskiego. Laureat gospodaruje na 45 hektarach, jest absolwentem SGGW w Warszawie.
Drugie miejsce w olimpiadzie
zaj¹³ Piotr Bednarczyk z województwa mazowieckiego, trzecie – Krzysztof WoŸniak z województwa ³ódzkiego. Zdobywca
pierwszego miejsca oprócz pucharu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi otrzyma³ nagrodê pieniê¿n¹ w kwocie 2 tys. z³, a laureaci drugiego i trzeciego miejsca otrzymali laptopy. Ka¿dy
z trójki zwyciêzców dosta³ tak¿e aparat cyfrowy, a ka¿dy z laureatów œcis³ego fina³u otrzyma³
pilarkê spalinow¹.
30
W podkarpackim finale wojewódzkim uczestniczy³o 21 laureatów eliminacji szkolnych. Fina³owy sprawdzian
z wiedzy zorganizowano 26 lutego
w Podkarpackim Oœrodku Doradztwa
Rolniczego w Boguchwale. Patronat
nad tegorocznym fina³em wojewódzkim obj¹³ Stanis³aw Bartman, prezes
Podkarpackiej Izby Rolniczej.
Olimpiada od lat cieszy siê du¿ym
zainteresowaniem uczniów szkó³ rolniczych i m³odych producentów rolnych. Niezmiennie jej celem jest integracja producentów rolnych, rozwijanie rolniczych zainteresowañ m³odych
mieszkañców wsi, popularyzacja osi¹gniêæ w rolnictwie i wiedzy o funduszach unijnych.
Fot. Archiwum PIR
Piotr Tomczyk, zwyciêzca fina³u wojewódzkiego odbiera nagrodê – szlifierkê k¹tow¹ od Stanis³awa
Telesza, wicedyrektora Wydzia³u Œrodowiska i Rolnictwa Podkarpackiego Urzêdu Wojewódzkiego
KONKURSY / SPOTKANIA
Tegoroczny zakres tematyczny
obejmowa³ wiedzê z zakresu produkcji roœlinnej, zwierzêcej, bezpieczeñstwa i higieny pracy, zagadnieñ dotycz¹cych Wspólnej Polityki Rolnej,
Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz dzia³alnoœci KRUS.
Uczestnicy fina³u wojewódzkiego
musieli znaæ zarówno parametry
pracy p³uga, jak i wiedzieæ na czym
polega efekt cieplarniany.
Najpierw wszyscy uczestnicy konkursu rozwi¹zywali pisemny test,
a nastêpnie najlepsi z nich odpowiadali przed komisj¹ na pytania ustne. Zwyciêzcy wojewódzkiego fina³u zakwalifikowali siê do fina³u ogólnopolskiego, który odby³ siê 8 mar-
ca w Kielcach podczas targów rolniczych AGROTECH.
Olimpiadê M³odych Rolników
tradycyjnie zorganizowa³ Zwi¹zek
M³odzie¿y Wiejskiej, który jest pomys³odawc¹ tego konkursu.
Lucyna Rudny
O roli kobiet w kształtowaniu
wizerunku wsi
W dniach 13-15 marca w Paw³owicach 80 kobiet z ca³ej Polski, Ukrainy, Niemiec i Austrii dyskutowa³o o roli kobiet w kszta³towaniu wizerunku wspó³czesnej wsi. Wœród nich by³y przedstawicielki podkarpackiego samorz¹du rolniczego – Anna Kraska z powiatu rzeszowskiego i Anna F¹fara z powiatu
strzy¿owskiego.
Dyskusja odbywa³a siê w ramach
Forum Kobiet Wiejskich zorganizowanym przez Izbê Rolnicz¹ w Opolu.
Uczestniczki Forum przez trzy dni
debatowa³y o przemianach zachodz¹cych w ¿yciu kobiet wiejskich.
Panie zwróci³y uwagê na fakt, ¿e
w spo³eczeñstwie panuje stereotyp kobiety wiejskiej wy³¹cznie jako gospodyni domowej. W opinii uczestniczek Forum ten stereotyp nale¿y obaliæ.
Wbrew pokutuj¹cemu bowiem negatywnemu schematowi, kobiety z terenów wiejskich s¹ bardzo aktywne.
Systematycznie zwiêksza siê ich udzia³
w ¿yciu publicznym, uczestnicz¹
w szkoleniach, spotkaniach kulinarnych, organizuj¹ konkursy, jarmarki,
przegl¹dy lokalnej twórczoœci. Wspó³czesne kobiety wiejskie umiejêtnie
³¹cz¹ w³asne aspiracje zawodowe z prowadzeniem gospodarstwa i tworzeniem ogniska domowego, dlatego te¿
panie uzna³y, ¿e panuj¹cy stereotyp jest
krzywdz¹cy dla kobiet wiejskich.
Podczas Forum panie spotka³y siê
z prezesem Izby Rolniczej w Opolu,
Herbertem Czaj¹ i wicemarsza³kiem
województwa opolskiego, Antonim
Konopk¹. Z zainteresowaniem wys³ucha³y równie¿ prelekcji dr hab. Katarzyny Szwedziak z Politechniki Opolskiej na temat po³¹czenia innowacyjnoœci, aktywnoœci kobiet, nauki i biznesu oraz wyst¹pienia Marka Lorka
Delegatki Podkarpackiej Izby Rolniczej: Anna F¹fara z powiatu strzy¿owskiego (z lewej) i Anna
Kraska z powiatu rzeszowskiego uczestniczy³y w Forum w Paw³owicach
z kluczborskiego urzêdu skarbowego
na temat szczegó³ów opodatkowania
dochodów ze sprzeda¿y bezpoœredniej
w gospodarstwach rolnych. Podczas
tego ostatniego wyk³adu poruszone
zosta³y kwestie podatkowe przy sprzeda¿y wypieków i prowadzenia loterii
podczas festynów wiejskich. W opinii
uczestniczek Forum, próg okreœlaj¹cy
to, co mo¿e byæ objête sprzeda¿¹ bezpoœredni¹ z gospodarstwa powinien
byæ zmieniony. Rolnicy chc¹ sprzedawaæ bezpoœrednio z gospodarstwa, bez
obowi¹zku rejestrowania dzia³alnoœci
gospodarczej i opodatkowania, nie tyl-
ko produkty nieprzetworzone np. mleko, ale równie¿ przetworzone, czyli
mas³o, ser i inne produkty mleczne lub
miêsne. Zdaniem uczestniczek Forum
uregulowanie kwestii sprzeda¿y bezpoœredniej zgodne z wol¹ rolników, wp³ynê³oby jeszcze bardziej na aktywizacjê
kobiet wiejskich.
Podczas Forum uczestniczki zobaczy³y gospodarstwa w rejonie powiatu
oleskiego i zapozna³y siê z produktem
regionalnym.
Lucyna Rudny
31
PRAWNIK RADZI
Gdy nieruchomość
nie ma dostępu do
drogi publicznej
W praktyce zdarzaj¹ siê sytuacje, gdy z ró¿nych
przyczyn, w³aœciciel gruntu (dzia³ki) nie mo¿e
do niego dojechaæ lub te¿ dojœæ. Najczêœciej
zdarza siê tak, ¿e s¹siad „milcz¹c¹ zgod¹” pozwala na przejazd po jego dzia³ce lub drodze
prywatnej.
Jednak niejednokrotnie animozje s¹siedzkie uniemo¿liwiaj¹ swobodny dojazd do w³asnej dzia³ki, chocia¿by poprzez skuteczne zagrodzenie dojazdu do domu przez s¹siada. Rozwi¹zanie powy¿szego problemu mo¿e stanowiæ
ustanowienie tzw. „s³u¿ebnoœci gruntowej (drogowej)”.
Służebność gruntowa
Zgodnie z art. 145 kodeksu cywilnego, je¿eli nieruchomoœæ nie ma odpowiedniego dostêpu do drogi publicznej
lub do nale¿¹cych do tej nieruchomoœci budynków gospodarskich, w³aœciciel mo¿e ¿¹daæ od w³aœcicieli gruntów s¹siednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej s³u¿ebnoœci drogowej, tzw. „drogi koniecznej”.
Przeprowadzenie drogi koniecznej nastêpuje z uwzglêdnieniem potrzeb nieruchomoœci nie maj¹cej dostêpu do
drogi publicznej oraz z najmniejszym obci¹¿eniem gruntów, przez które droga ma prowadziæ. W myœl art. 285 kodeksu cywilnego, s³u¿ebnoœæ gruntowa (drogowa) polega
na nieograniczonym prawie przejœcia i przejazdu przez nieruchomoœæ s¹siada. W tym wypadku, osob¹ uprawnion¹ do
przejazdu i przechodu bêdzie ka¿dorazowy w³aœciciel nieruchomoœci w³adn¹cej, tj. tej, na rzecz której ustanowiono
s³u¿ebnoœæ. Nale¿y zauwa¿yæ, ¿e s³u¿ebnoœæ mo¿e zostaæ
ustanowiona, gdy samodzielne korzystanie z w³asnej nieruchomoœci jest niemo¿liwe lub utrudnione.
Ustanowienie służebności
Istnieje kilka sposobów na ustanowienie s³u¿ebnoœci
gruntowej (drogowej) – drogi koniecznej. Najprostszym
z nich jest zawarcie pisemnej umowy z w³aœcicielem nieruchomoœci, po której ubiegamy siê o przejazd. W razie braku zgody na zawarcie umowy, mo¿na wyst¹piæ w wnioskiem
do s¹du w³aœciwego ze wzglêdu na po³o¿enie nieruchomoœci o ustanowienie s³u¿ebnoœci, b¹dŸ z wnioskiem o zasiedzenie takiej s³u¿ebnoœci, je¿eli przez okreœlony okres czasu (20 lat – przy dobrej wierze, 30 lat – przy zasiedzeniu
w z³ej wierze) przeje¿d¿aliœmy przez dany pas gruntu. Zgodnie z art.289 kodeksu cywilnego, w braku odmiennej umo-
32
Bogus³aw Sowa – doktor nauk prawnych, cz³onek Izby Adwokackiej w Rzeszowie, doradca marsza³ka województwa podkarpackiego, Miros³awa Karapyty
wy obowi¹zek utrzymywania urz¹dzeñ potrzebnych do wykonywania s³u¿ebnoœci gruntowej obci¹¿a w³aœciciela nieruchomoœci w³adn¹cej. Oznacza to, ¿e w³aœciciel nieruchomoœci, na rzecz której ustanowiono s³u¿ebnoœæ, bêdzie
musia³ partycypowaæ w kosztach naprawy drogi, wysypania
¿wiru itp. O ile samo ustanowienie „drogi koniecznej” jest
bezterminowe, to nie oznacza, ¿e zmiana lub zniesienie
s³u¿ebnoœci jest niemo¿liwe.
Zmiana lub zniesienie służebności
Zgodnie z art. 291 i nast. kodeksu cywilnego, je¿eli po
ustanowieniu s³u¿ebnoœci gruntowej powstanie wa¿na potrzeba gospodarcza, w³aœciciel nieruchomoœci obci¹¿onej
mo¿e ¿¹daæ za wynagrodzeniem zmiany treœci lub sposobu
wykonywania s³u¿ebnoœci, chyba ¿e ¿¹dana zmiana przynios³aby niewspó³mierny uszczerbek nieruchomoœci w³adn¹cej. Ponadto, w³aœciciel nieruchomoœci obci¹¿onej mo¿e
¿¹daæ zniesienia s³u¿ebnoœci gruntowej za wynagrodzeniem,
je¿eli wskutek zmiany stosunków s³u¿ebnoœæ sta³a siê dla
niego szczególnie uci¹¿liwa, a nie jest konieczna do prawid³owego korzystania z nieruchomoœci w³adn¹cej. Z kolei,
je¿eli s³u¿ebnoœæ gruntowa utraci³a dla nieruchomoœci w³adn¹cej wszelkie znaczenie, w³aœciciel nieruchomoœci obci¹¿onej mo¿e ¿¹daæ zniesienia s³u¿ebnoœci bez wynagrodzenia. Takim przyk³adem bêdzie wybudowanie drogi publicznej wzd³u¿ nieruchomoœci, która uprzednio nie posiada³a
dostêpu do ¿adnej drogi.
Nale¿y mieæ tak¿e na uwadze, ¿e zgodnie z art. 293 kodeksu cywilnego, s³u¿ebnoœæ wygasa wskutek niewykonywania
przez lat dziesiêæ. Oznacza to, ¿e zaniechanie u¿ywania ustanowionej drogi koniecznej, np. poprzez dojazd do dzia³ki inn¹
drog¹, stanowi podstawê do zniesienia tej s³u¿ebnoœci.
Bogdan Sowa
Podstawa prawna: – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
(Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93 ze zm.).
WIEŒCI Z URZÊDU MARSZA£KOWSKIEGO
EKOGALA 24-26 maja 2013 r.
Produkcja ekologicznej ¿ywnoœci ma przede wszystkim s³u¿yæ zdrowiu ludzi i ochronie œrodowiska.
¯ywnoœæ certyfikowan¹ kupuje coraz wiêcej polskich konsumentów –
g³ównie w specjalistycznych sklepach,
z pó³ek zlokalizowanych na ekologicznych wyspach w supermarketach oraz
bezpoœrednio u rolników.
Powierzchnia polskich upraw ekologicznych roœnie dynamicznie. Region
podkarpacki znajduje siê w czo³ówce
producentów ¿ywnoœci ekologicznej w
kraju. Jest tu ponad dwa tysi¹ce gospodarstw i ci¹gle powstaj¹ kolejne. Zapotrzebowanie na ¿ywnoœæ ekologiczn¹
jest ogromne. 80 proc. polskich produktów ekologicznych jest wysy³anych
za granicê, ale tak¿e w naszym kraju
znajduj¹ one bardzo szybko nabywców.
Prowadzone w województwie podkarpackim od szeregu lat dzia³ania
ukierunkowane na rozwój rolnictwa
ekologicznego zaowocowa³y inicjatyw¹,
jak¹ s¹ Miêdzynarodowe Targi ¯ywnoœci i Produktów Ekologicznych EKOGALA. Dotychczasowe edycje Targów
pokaza³y, i¿ województwo podkarpackie
mo¿e, i powinno upatrywaæ w rolnictwie ekologicznym szansê na wykorzystanie potencja³u obszarów wiejskich.
Rzeszowskie Targi nale¿¹ do najwiêkszych tego typu imprez w Polsce
i Europie Œrodkowo-Wschodniej. Podczas tego wydarzenia zapoznaæ siê mo¿na z ofert¹ polskich i zagranicznych
producentów ¿ywnoœci ekologicznej
posiadaj¹cych certyfikat zgodnoœci,
gwarantuj¹cy ekologiczne pochodzenie
wystawianych produktów, a wzrastaj¹ca
systematycznie z roku na rok liczba wystawców œwiadczy o rosn¹cej popularnoœci Targów.
W ubieg³ym roku, podczas VI edycji, udzia³ w Targach wziê³o ponad
80 wystawców z Polski i z zagranicy,
w tym m.in. z Czech, Ukrainy, Francji,
Rumunii, Serbii i Chorwacji.
W trakcie EKOGALI odby³y siê konferencje i seminaria poœwiêcone pro-
blematyce rynku ¿ywnoœci ekologicznej
w Polsce, a tak¿e prezentacje, konkursy i degustacje produktów ekologicznych. Przygotowano m.in. Ekoforum
dla kobiet w ci¹¿y i m³odych rodziców,
po³¹czone z degustacj¹ i warsztatami
tematycznymi. Du¿ym zainteresowaniem cieszy³y siê panele dyskusyjne dla
uczniów i nauczycieli nt. Programu
„Zdrowo jem – zdrowo ¿yjê”. Dodatkowo mo¿na by³o obejrzeæ oryginalne
pokazy eko-mody w wykonaniu uczniów
rzeszowskich szkó³.
bazie podkarpackiej wo³owiny.
W dniach 24-26 maja 2013 roku
w Rzeszowskiej Hali „Podpromie” odbêdzie siê VII ju¿ edycja Miêdzynarodowych Targów ¯ywnoœci i Produktów
Ekologicznych EKOGALA.
Atutem naszych Targów jest fakt
bezp³atnego udostêpnienia powierzchni wystawienniczej wraz ze standardow¹
zabudow¹, a zwiedzaj¹cy maj¹ zagwarantowany wolny wstêp na Targi. Produktem przewodnim tegorocznej edycji bêdzie Ekologiczny Miód. W trak-
VI EKOGALI towarzyszy³ VII Europejski Konkurs Kulinarny, którego
wspó³organizatorem by³ Zespó³ Szkó³
Gospodarczych im. Spytka Ligêzy
w Rzeszowie. Udzia³ w konkursie wziêli
uczniowie szkó³ gastronomicznych
z Polski, Ukrainy i S³owacji. Grand Prix
konkursu przypad³o Zespo³owi Szkó³
Gospodarczych z Rzeszowa.
W trakcie Targów przeprowadzono
tak¿e pokaz gotowania „W³adza od
kuchni”, w czasie którego Pose³ na Sejm
RP Jan Bury, Marsza³ek Województwa
Podkarpackiego Miros³aw Karapyta,
Wicewojewoda Podkarpacki Alicja Wosik i Prezydent Miasta Rzeszowa Tadeusz Ferenc przygotowywali potrawy na
cie gali odbêd¹ siê m.in. seminaria nt.
wp³ywu pszczó³ na œrodowisko, apiterapii czyli leczenia chorób produktami
pszczelimi, a tak¿e pokaz miodobrania
i muzealnego sprzêtu pszczelarskiego.
W bie¿¹cym roku Targi EKOGALA
niemal w ca³oœci finansowane bêd¹ ze
œrodków Krajowej Sieci Obszarów
Wiejskich.
Szczegó³owy program EKOGALI zostanie umieszczony w najbli¿szym czasie
na stronie internetowej www.ekogala.eu
Serdecznie zapraszam Pañstwa do
odwiedzenia Targów.
Lucjan KuŸniar, Cz³onek Zarz¹du
Województwa Podkarpackiego
Artyku³ wspó³finansowany jest ze œrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich bêd¹cych w dyspozycji Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Wójewództwa Podkarpackiego.
Instytucja Zarz¹dzaj¹ca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
33
INFORMACJE ARR
Fundusze
promocji
– przedsiębiorco
rozlicz się!
Wszystkie firmy z sektora rolno-spo¿ywczego (np. m³yny, ubojnie
itp.) maj¹ obowi¹zek p³aciæ na tzw. fundusze promocji.
W zwi¹zku z wejœciem w ¿ycie
w dniu 1 lipca 2009 r. ustawy z 22 maja
2009 r. o funduszach promocji produktów rolno-spo¿ywczych powo³anych zosta³o dziewiêæ odrêbnych funduszy promocji. Ich celem jest promowanie i wspieranie wzrostu spo¿ycia polskich produktów rolno-spo¿ywczych, zarówno na rynkach krajowych, jak i europejskich.
Zadania
dofinansowywane
z funduszy promocji
w 2012 r.
Fundusz Promocji Mleka – kampania „Mam kota na punkcie mleka”,
„Szklanka mleka”, targi, wystawy, pikniki, szkolenia,
Fundusz Promocji Miêsa Wieprzowego – kampania radiowa „Encyklopedia wieprzowiny”, promocja
materia³u hodowlanego i miêsa
QAFP, strategia odbudowy i rozwoju
produkcji trzody chlewnej w Polsce
do 2030 r., kampania „Wiêcej wiem
– m¹drze jem”, kampania „Tradycja,
jakoœæ, smak”, targi, wystawy, pikniki, szkolenia,
Fundusz Promocji Miêsa Wo³owego – kampania „Tradycja, jakoœæ,
smak”, targi wystawy, pikniki, szkolenia, portal spo³ecznoœciowy producentów ¿ywca wo³owego, biuro prasowe, promocja wo³owiny kulinarnej
QMP i byd³a rasy simentalskiej,
Fundusz Promocji Miêsa Koñskiego – wystawy koni zimnokrwistych, promocja miêsa koñskiego,
konferencja,
34
Fundusz Promocji Miêsa Owczego – pokazy kulinarne, degustacje
i sympozja w obiektach hotelowych
i gastronomicznych oraz na piknikach,
Fundusz Promocji Ziarna Zbó¿
i Przetworów Zbo¿owych – badania
agrotechniczne, promocja pieczywa
wysokiej jakoœci, ziarna zbó¿, przetw.
pe³nego przemia³u, kampania „Makarony Europy”, œwiêto chleba, targi,
pikniki, szkolenia, seminaria,
Fundusz Promocji Owoców i Warzyw – kampania „Jab³ka ka¿dego
dnia”, „5 porcji owoców i warzyw”,
– Od 1 marca obowi¹zuje nowy wzór
Deklaracji wp³aty na fundusze promocji produktów rolno-spo¿ywczych
– przypomina Andrzej Wróbel, dyrektor rzeszowskiej Agencji Rynku
Rolnego.
czne wp³aty z tytu³u funduszy promocji na dzieñ 31.12.2012 r. wynios³y 510 tys. z³.
Œrodki przekazywane w ramach
funduszy wracaj¹ do województwa
podkarpackiego w formie dofinanso-
Fundusze promocji – wp³aty i wyp³aty œrodków (1.07.2009 r. – 31.12.2012 r.)
* Od 2004 r. do 30 czerwca 2009 r. ARR administrowa³a Funduszem Promocji Mleczarstwa
wydatkuj¹c z niego 75,4 mln z³
„Ca³a Polska je ziemniaki”, „Pora na
pomidora”, „Fakty i mity o ¿ywnoœci
i ¿ywieniu”, targi, pikniki, wystawy,
warsztaty,
Fundusz Promocji Miêsa Drobiowego – promocja miêsa indyczego,
gêsiego i metod chowu, targi, pikniki, szkolenia,
Fundusz Promocji Ryb – targi,
szkolenia, konkursy, edukacja kulinarna, projekt sprzeda¿y bezpoœredniej.
W 2012 r. do OT ARR w Rzeszowie wp³ynê³o 905 deklaracji, a ³¹-
wania ró¿nych imprez m.in. „Promocja wo³owiny w po³udniowo-wschodniej Polsce przy wykorzystaniu byd³a
ogólnou¿ytkowego ze szczególnym
uwzglêdnieniem rasy simentalskiej”,
„Regionalna Wystawa Zwierz¹t Hodowlanych” w Boguchwale, „Krajowa
Wystawa Byd³a Simentalskiego” w Rudawce Rymanowskiej, „Piknik Zbo¿owy” czy „Œwiêto Chleba”.
Andrzej Wróbel
Dyrektor OT ARR w Rzeszowie
POR ARiMR
Nabór na mikroprzedsiębiorstwa
Od 15 do 26 kwietnia Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa bêdzie przyjmowa³a wnioski na
wsparcie mikroprzedsiêbiorstw.
Jest to dzia³anie skierowane do mieszkañców wsi i ma³ych miasteczek – nie rolników – w którym mo¿na otrzymaæ
dotacjê na za³o¿enie lub rozwój firmy.
Szacowana kwota dostêpnych œrodków do wykorzystania
w tegorocznym naborze wynosi ³¹cznie prawie 2 mld z³,
z tego na województwo podkarpackie przypada 150 mln z³.
Kto może zostać beneficjentem
działania?
O œrodki mog¹ staraæ siê:
osoby fizyczne, osoby prawne – podejmuj¹ce lub prowadz¹ce dzia³alnoœæ gospodarcz¹,
spó³ki prawa handlowego nieposiadaj¹ce osobowoœci prawnej, wspólnicy spó³ek cywilnych,
– prowadz¹ce(y) dzia³alnoœæ gospodarcz¹, jako mikroprzedsiêbiorstwo, zatrudniaj¹ce mniej ni¿ 10 pracowników i którego roczny obrót lub ca³kowity bilans roczny w okresie referencyjnym nie przekracza 2 mln euro.
Jaka jest wysokość pomocy?
W zale¿noœci od liczby utworzonych nowych miejsc pracy przedsiêbiorcy mog¹ otrzymaæ z ARiMR do 300 tys. z³otych. Tworz¹c jedno nowe miejsce pracy mog¹ uzyskaæ
do 100 tys. z³, dwa
stanowiska do 200
Warunki i tryb udzielania pomocy
tys. z³, a tworz¹c
okreœla rozporz¹dzenie MRiRW
trzy i wiêcej miejsc
z 17 lipca 2008 r. w sprawie szczegópracy mog¹ otrzy³owych warunków i trybu przyznawamaæ do 300 tys. z³
nia oraz wyp³aty pomocy finansowej
wsparcia.
w ramach dzia³ania „Tworzenie i rozPomoc
jest
wój mikroprzedsiêbiorstw” objêtego
udzielana w formie
PROW 2007-2013 (Dz. U. nr 139,
refundacji czêœci
poz. 883, z póŸn. zm.).
poniesionych kosztów kwalifikowalnych operacji. Maksymalny poziom pomocy finansowej mo¿e
wynosiæ 50% kosztów kwalifikowanych na inwestycje zwi¹zane ze stworzeniem nowych miejsc pracy.
Na jakie operacje może być przyznana
pomoc?
Zakres kosztów kwalifikowalnych, tj. mog¹cych podlegaæ
refundacji, obejmuje m.in. koszty:
budowy, przebudowy lub remontu po³¹czonego z modernizacj¹ niemieszkalnych obiektów budowlanych oraz nadbudowy, przebudowy lub remontu po³¹czonego z modernizacj¹ istniej¹cych budynków mieszkalnych,
zagospodarowania terenu,
zakupu maszyn, urz¹dzeñ, narzêdzi, wyposa¿enia i sprzêtu,
– Za unijne pieni¹dze
mo¿na za³o¿yæ sklep,
pralniê, salon fryzjerski czy te¿ œwiadczyæ
us³ugi gastonomiczne.
Lista dzia³alnoœci gospodarczych, w zakresie których mo¿e byæ
przyznana pomoc liczy
kilkaset pozycji –
mówi Marek Ordyczyñski, dyrektor
POR ARiMR.
zakupu sprzêtu komputerowego i oprogramowania s³u¿¹cego wsparciu podejmowanej lub wykonywanej dzia³alnoœci gospodarczej,
zakupu œrodków transportu, z wy³¹czeniem zakupu samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej
ni¿ 8 osób (³¹cznie z kierowc¹).
Gdzie można składać wnioski?
Wniosek o przyznanie pomocy nale¿y z³o¿yæ w Oddziale
Regionalnym w³aœciwym ze wzglêdu na miejsce realizacji
operacji. Wniosek sk³ada siê osobiœcie lub przez upowa¿nion¹
osobê, albo przesy³k¹ rejestrowan¹, nadan¹ w placówce pocztowej operatora wyznaczonego. W jednym roku mo¿na z³o¿yæ jeden wniosek o przyznanie pomocy.
O kolejnoœci przys³ugiwania pomocy zdecyduje suma
punktów przyznanych wg nastêpuj¹cych kryteriów okreœlonych w rozporz¹dzeniu MRiRW dotycz¹cym tego dzia³ania:
bezrobocie w poSzczegó³owe informacje na temat wiecie, podstawowy
dzia³ania „Tworzenie i rozwój mikro- dochód podatkowy
przedsiêbiorstw” uzyskaæ mo¿na gminy, liczba plaw Podkarpackim Oddziale Regio- nowanych do utwonalnym ARiMR Rzeszów, Al. T. Rej- rzenia nowych
tana 36, (tel. 17 875 60 00) oraz miejsc pracy. Na
pod numerem bezp³atnej infolinii najwiêksz¹ liczbê
punktów, a zatem
0 800 38 00 84.
na wysok¹ pozycjê
na liœcie okreœlaj¹cej kolejnoœæ przys³ugiwania pomocy, mog¹
liczyæ wnioskodawcy planuj¹cy utworzenie co najmniej 3 nowych miejsc pracy w powiecie o du¿ym bezrobociu i gminie
o ma³ych dochodach podatkowych.
POR ARiMR
35
PORADY WETERYNARYJNE
Zatrzymanie
łożyska
u klaczy
Zatrzymanie ³o¿yska u klaczy
jest najczêstsz¹ komplikacj¹
poporodow¹ wystêpuj¹c¹ u tego
zwierzêcia.
Ocenia siê, ¿e zatrzymanie ³o¿yska
zdarza siê raz na 10 – 20 porodów. £o¿ysko u klaczy ma ca³kowicie inn¹ budowê jak u byd³a. Jest to ³o¿ysko nab³onkowo-kosmówkowe sk³adaj¹ce siê z czêœci
matczynej i p³odowej. Jest ono odpowiedzialne za zaopatrywanie p³odu w tlen
i sk³adniki od¿ywcze, spe³nia funkcje wydzielnicze, a tak¿e produkuje hormony.
Ka¿da z tych funkcji jest bardzo wa¿na.
U klaczy fizjologicznie do trzech godzin po porodzie nastêpuje wydalenie
b³on p³odowych. Wydalenie to odbywa
siê dziêki skurczom miêœniówki macicy
oraz miêœni brzucha. Jeœli do trzech godzin nie nast¹pi ca³kowite wydalenie
³o¿yska, to mówimy o jego zatrzymaniu.
Podstawow¹ przyczyn¹ tego stanu
jest zmniejszona kurczliwoœæ macicy.
Mo¿e ona byæ spowodowana zaburzeniami gospodarki hormonalnej – konkretnie dotyczy to hormonu odpowiedzialnego za te skurcze tj. oksytocyny. Ciê¿ki
przed³u¿aj¹cy siê poród, zaburzenia gospodarki mineralno-witaminowej wynikaj¹ce najczêœciej z nieprawid³owego
¿ywienia, przedwczesny poród, d³ugo
przenoszona ci¹¿a to tak¿e przyczyny
zaburzeñ w wydalaniu b³on p³odowych.
Zatrzymanie ³o¿yska u klaczy to przypad³oœæ, któr¹ w przeciwieñstwie do byd³a trzeba doœæ szybko rozwi¹zywaæ.
Klacz jest bardzo wra¿liwa na toksyny,
które powstaj¹ wewn¹trz macicy podczas zatrzymania ³o¿yska, prowadz¹ce
czêsto do bardzo trudnej do wyleczenia choroby, jak¹ jest ochwat. Decyduj¹c siê na interwencjê w przypadku ca³kowitego b¹dŸ czêœciowego niewydalenia b³on p³odowych w pierwszej kolejnoœci nale¿y podaæ farmakologiczne
œrodki zwiêkszaj¹ce kurczliwoœæ macicy. Z praktyki wiem, ¿e jest to czêsto
skuteczna metoda wyleczenia zwierzêcia. Gdy to nie skutkuje, trzeba przyst¹-
36
piæ do rêcznego odklejania. Najpierw
skrêcamy ruchem okrê¿nym wystaj¹c¹
czêœæ ³o¿yska, tworz¹c coœ w rodzaju
powroza. Gdy to nie pomo¿e interweniujemy wewn¹trz macicy. Oczywiœcie
wszystkie te czynnoœci wykonuje lekarz
weterynarii, przy zachowaniu maksymalnych œrodków ostro¿noœci i oczywiœcie higieny. Po wyjêciu ³o¿yska trzeba
sprawdziæ czy jest ono kompletne.
W przypadku, gdy brakuje choæby niewielkiej jego czêœci, niezw³ocznie nale¿y wydobyæ pozosta³e fragmenty. Na zakoñczenie podaje siê antybiotyki domacicznie i iniekcyjne. Odklejanie ³o¿yska
za pomoc¹ ró¿nego rodzaju wlewów domacicznych moim zdaniem jest ma³o
skuteczne.
Prawid³owo wykonane leczenie,
przy zachowaniu wszystkich procedur
i zasad umo¿liwia zachowanie p³odnoœci klaczy i mo¿liwoœæ kolejnej ci¹¿y.
Zatrzymanie
błon
płodowych
u bydła
Zatrzymanie b³on p³odowych
u krów jest ci¹gle bardzo aktualnym i powa¿nym problemem
w hodowli tych zwierz¹t.
U krów fizjologicznie do siedmiu
godzin po porodzie nastêpuje wydalenie b³on p³odowych. Przyjmuje siê, ¿e
odejœcie ³o¿yska miêdzy siódm¹, a dwunast¹ godzin¹ po porodzie to opóŸnione odejœcie, natomiast je¿eli od momentu porodu minie dwanaœcie godzin, mówimy o zatrzymaniu ³o¿yska.
Pierwsz¹ faz¹ inwolucji poporodowej macicy jest wypieranie b³on p³odowych. Wszelkiego rodzaju zaburzenia tego procesu, prowadz¹ do ich zatrzymania. Szacuje siê, ¿e zatrzymanie
b³on p³odowych wystêpuje do kilkunastu procent przypadków poporodowych. Czêœciej dotyczy to byd³a typowo mlecznego. Zatrzymanie b³on p³odowych mo¿na podzieliæ na ca³kowite i czêœciowe.
Do podstawowych przyczyn zatrzymania zaliczamy: zaburzenia gospodarki hormonalnej, b³êdy ¿ywieniowe
– niedobory energetyczne, s³abe skurcze poporodowe macicy, przedwczesne porody, nadmierne ot³uszczenie
krowy, ciê¿ki poród, ci¹¿a mnoga,
brak ruchu. Literatura przedmiotu
nie podaje, która z tych przyczyn jest
najwa¿niejsza i najczêœciej wystêpuj¹ca. Z regu³y zatrzymanie ³o¿yska jest
wypadkow¹ kilku przyczyn. Mimo wielu lat badañ, proces ten nie zosta³ dok³adnie poznany i zrozumiany, dlatego te¿ ze wzglêdu na jego z³o¿onoœæ
i czêstotliwoœæ wystêpowania konieczne s¹ dalsze badania.
W przypadku zatrzymania b³on
p³odowych u byd³a, mamy kilka me-
Zatrzymanie b³on u krów jest zaburzeniem ostatniej fazy porodu – przypomina lek. wet. Jerzy Kocój
PORADY WETERYNARYJNE / INFORMACJE KRUS
tod rozwi¹zania tego problemu. Niestety ¿adna z nich nie
jest doskona³a i w stu procentach skuteczna, a tak¿e nie likwiduje ca³kowicie niektórych
nastêpstw tych dzia³añ. Generalnie mo¿na wyró¿niæ dwie
metody leczenia: manualne
odjêcie (odklejenie) b³on p³odowych i zastosowanie œrodków farmakologicznych. Czêsto w leczeniu stosujemy wariant ³¹czenia jednej i drugiej
metody. Rêczne odjêcie ³o¿yska jest najbardziej wizualnym
rozwi¹zaniem. Likwiduje Ÿród³o nieprzyjemnego zapachu,
zwiêksza komfort oddawania
krowie moczu, ale wymaga to
od lekarza weterynarii du¿ej
sprawnoœci i fachowoœci. Na
czym polega to odklejanie?
Otó¿ wewn¹trz macicy, której
objêtoœæ podczas porodu
wzrasta od wielkoœci piêœci
doros³ego cz³owieka do wielkoœci pozwalaj¹cej obj¹æ ca³y
p³ód plus wody p³odowe, znajduj¹ siê brodawki – ³o¿yszcza
– s¹ to miejsca po³¹czeñ b³on
p³odowych z b³on¹ œluzow¹
macicy. £o¿yszcza s¹ ró¿nej
wielkoœci – od rozmiarów
orzecha w³oskiego do ma³ej
piêœci. Odklejanie polega na
precyzyjnym oddzieleniu b³ony p³odowej od b³ony œluzowej
na ca³ej powierzchni ³o¿yszcza, a z racji tego, i¿ ³o¿yszczy
jest oko³o stu, to jest to proces bardzo pracoch³onny
i trudny technicznie (oczywiœcie wykonywany jedn¹ rêk¹
wewn¹trz macicy). Po odklejeniu stosujemy antybiotykoterapiê. Zabieg ten wykonujemy
od pierwszego do trzeciego
dnia po porodzie. Stosuje siê
te¿ œrodki pobudzaj¹ce skurcze macicy, ale moim zdaniem
u byd³a maj¹ one mniejsze
znaczenie ni¿ np. u klaczy.
Prawid³owe leczenie ma
du¿e znaczenie dla dalszego
zdrowia zwierzêcia, na jego p³odnoœæ i wydajnoœæ
mleczn¹.
Tekst i fot. lek. wet. Jerzy Kocój
Na podstawie tych dokumentów rolnik
badany jest przez lekarza rzeczoznawcê
KRUS, który mo¿e orzec o wyd³u¿eniu
okresu zasi³kowego maksymalnie o dalsze 360 dni. Wówczas rolnik otrzymuje
wyp³atê raz w miesi¹cu bez potrzeby dorêczania zwolnienia lekarskiego na druku ZUS ZLA przez okres wskazany
w orzeczeniu. Zasi³ek przed³u¿ony wyp³acany jest w ci¹g³oœci od ostatniego dnia
wyczerpania okresu 180 dni.
Co z nieopłaconymi
składkami?
Na pytania
zadawane przez
rolników odpowiada
Wiesław Lada,
dyrektor OR KRUS
w Rzeszowie.
Zasiłek przedłużony
Jestem schorowan¹ osob¹ i czêsto korzystam z porad lekarskich. W zwi¹zku
z tym otrzymujê du¿o zwolnieñ lekarskich, co spowodowane jest moimi d³ugotrwa³ymi schorzeniami dotycz¹cymi
krêgos³upa. Wiem, ¿e mogê tylko wykorzystaæ 180 dni zwolnienia, a potem
muszê czekaæ dwa miesi¹ce, aby KRUS
wyp³aci³ mi kolejne. Ale przez te dwa
miesi¹ce jestem chora i nie mam z tego
tytu³u ¿adnej wyp³aty, mimo ¿e regularnie op³acam sk³adkê. Czy jest jakaœ inna
mo¿liwoœæ uzyskania wyp³aty w tym
okresie?
Zgodnie z przepisami ustawy z 20.12.
1990 r. o ubezpieczeniu spo³ecznym rolników, rolnik który wykorzysta³ podstawowy okres zasi³kowy (180 dni) i jest nadal niezdolny do pracy, mo¿e wyst¹piæ
z wnioskiem o tzw. przed³u¿ony okres zasi³kowy. Wniosek taki rolnik mo¿e z³o¿yæ w ka¿dej jednostce KRUS, jednak
w okresie nie d³u¿szym ni¿ 60 dni od wyczerpania podstawowego okresu zasi³kowego. Do wniosku powinno byæ do³¹czone wype³nione przez lekarza lecz¹cego,
zaœwiadczenie lekarskie na druku N-14.
Czy zad³u¿enie z tytu³u nieop³aconych
sk³adek na ubezpieczenie spo³eczne rolników po œmierci ubezpieczonego jest
dochodzone przez KRUS?
Zad³u¿enie z tytu³u nieop³aconych
sk³adek na ubezpieczenie spo³eczne rolników po œmierci ubezpieczonego, odpowiedzialnego za ich op³acanie stanowi d³ug spadkowy, który obci¹¿a jego
spadkobierców. KRUS jest zobowi¹zany
do jego dochodzenia od spadkobierców
zmar³ego, stosownie do przepisów ustawy Ordynacja podatkowa z uwzglêdnieniem przepisów Kodeksu Cywilnego.
A w przypadku rozwodu?
Czy rozwiedziony ma³¿onek odpowiada za zaleg³oœci z tytu³u sk³adek na ubezpieczenie spo³eczne rolników by³ego
ma³¿onka?
Rozwiedziony ma³¿onek, podobnie
jak ma³¿onek pozostaj¹cy w separacji
prawnej z rolnikiem odpowiada za jego
zaleg³oœci sk³adkowo – odsetkowe za
okres od dnia zawarcia zwi¹zku ma³¿eñskiego do dnia uprawomocnienia siê wyroku orzekaj¹cego rozwód lub separacjê,
stosownie do przepisów Ordynacji podatkowej reguluj¹cych kwestiê odpowiedzialnoœci osób trzecich.
Odpowiedzialnoœæ ta ma charakter
osobisty i dotyczy ca³ego maj¹tku. Jednak¿e kwota, do której rozwiedziony
ma³¿onek ponosi odpowiedzialnoœæ jako
osoba trzecia, ograniczona jest do przypadaj¹cego mu udzia³u w maj¹tku wspólnym.
Ponadto odpowiedzialnoœæ rozwiedzionego ma³¿onka ma charakter solidarny z by³ym ma³¿onkiem.
37
INFORMACJE WIORiN
Certyfikat Integrowanej
Produkcji gwarancją jakości
produkcji żywności
Producenci chc¹cy sprostaæ wymaganiom czasu i zapewniæ konkurencyjnoœæ wytwarzanych produktów mog¹ teraz funkcjonowaæ w ramach systemu Integrowanej Produkcji (IP) i staraæ siê o uzyskanie certyfikatu poœwiadczaj¹cego stosowanie integrowanej produkcji roœlin.
Integrowana Produkcja
Integrowana Produkcja zosta³a
uznana przez ministra w³aœciwego do
spraw rolnictwa decyzj¹ z dnia
14 czerwca 2007 r. za krajowy system
jakoœci ¿ywnoœci. Jest to system gospodarowania, który w sposób harmonijny wykorzystuje postêp techniczny
i biologiczny w uprawie, nawo¿eniu
i ochronie roœlin zapewniaj¹cy wytwarzanie wysokiej jakoœci p³odów rolnych, daj¹cy pierwszeñstwo biologicznym metodom, minimalizuj¹c niepo¿¹dane efekty ubocznego stosowania
agrochemikaliów.
Ważna metodyka
Produkcja w systemie IP prowadzona jest w oparciu o szczegó³owe metodyki, zatwierdzone przez G³ównego Inspektora Ochrony Roœlin, które dok³adnie okreœlaj¹ sposób prowadzenia
upraw. Systemem Integrowanej Produkcji mo¿na prowadziæ nastêpuj¹ce
agrest, borówka wysoka, malina, burak
æwik³owy, cebula, kalafior, kapusta g³owiasta, kapusta pekiñska, marchew,
ogórek gruntowy, ogórek pod os³onami, papryka, pomidor pod os³onami,
pomidor gruntowy, sa³ata pod os³onami, szparag, kukurydza, rzepak, pszenica ozima i jara, ziemniak.
System integrowanej produkcji
umożliwia uzyskanie płodów
rolnych o najwyższych wartościach biologicznych i odżywczych oraz bezpiecznych dla
zdrowia ludzi.
Przystąpienie
do systemu IP
Producenci, którzy zamierzaj¹
przyst¹piæ do systemu IP, zobowi¹zani s¹ do: ukoñczenia szkolenia z zakresu integrowanej produkcji (wa¿noœæ zaœwiadczenia 5 lat) oraz prowa-
przestrzegania zasad, które maj¹ zagwarantowaæ produkcjê ¿ywnoœci wysokiej jakoœci.
Od roku 2011 r. mo¿na zg³aszaæ,
tak¿e prowadzenie upraw w systemie
IP gatunków roœlin dla których opracowane s¹ przez specjalistów z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach programy ochrony roœlin uwzglêdniaj¹cymi wymagania Federacji Rosyjskiej.
Po spe³nieniu wymagañ integrowanej produkcji na wniosek producenta wydawany jest certyfikat IP
przez wojewódzkiego inspektora
ochrony roœlin i nasiennictwa w³aœciwego ze wzglêdu na miejsce prowadzenia upraw.
Wzór zg³oszenia przyst¹pienia
do systemu IP, wniosek o wydanie certyfikatu, metodyki Integrowanej Produkcji dla poszczególnych gatunków roœlin oraz
programy ochrony uwzglêdniaj¹ce normy Federacji Rosyjskiej,
dostêpne s¹ na stronie internetowej: www.piorin.gov.pl/rzeszow.
Zainteresowani producenci mog¹
sk³adaæ w Oddzia³ach Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Roœlin i Nasiennictwa wype³nione formularze zg³oszeniowe w terminie, co najmniej 30 dni
przed za³o¿eniem uprawy lub przewidywanym rozpoczêciem wegetacji roœlin wieloletnich. W trakcie zg³aszania
producent podejmuje decyzjê czy bêdzie prowadzi³ zg³aszan¹ uprawê zgodnie z wymogami uwzglêdniaj¹cymi
normy Federacji Rosyjskiej, czy nie.
gatunki roœlin: jab³oñ, grusza, œliwa,
wiœnia, brzoskwinia, morela, truskawka, porzeczka czarna i czerwona,
38
dzenia dokumentacji i upraw zgodnie
z zasadami obowi¹zuj¹cymi w systemie IP, poddania siê kontroli oraz
Andrzej Regu³a
Podkarpacki Wojewódzki Inspektor
Ochrony Roœlin i Nasiennictwa
WIEŒCI Z PODKARPACKIEGO URZÊDU WOJEWÓDZKIEGO
Ocena stanu rolnictwa
Podkarpacia
Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r.
pozwalaj¹ na przedstawienie aktualnego stanu
rolnictwa i obszarów wiejskich Podkarpacia i na
okreœlenie zakresu zmian zachodz¹cych w tym
sektorze.
Sytuacja w produkcji zwierzęcej
Przeprowadzony w 2010 r. PSR wykaza³ w woj. podkarpackim g³êboki regres w chowie zwierz¹t gospodarskich.
W odniesieniu do 2002 r. znacznie zmniejszy³o siê pog³owie wiêkszoœci gatunków zwierz¹t utrzymywanych w gospodarstwach rolnych. Wyj¹tek stanowi¹ owce, których liczebnoœæ wzros³a o 27% na przestrzeni analizowanego okresu.
Najwiêksze spadki wyst¹pi³y w pog³owiu byd³a ogó³em
o ok. 42%, tj. 83 tys. szt. w tym krów o blisko 49%, tj. 71 tys.
szt. oraz pog³owiu trzody chlewnej o ok. 23% (tj. 88 tys.
szt.) i loch o prawie 30% (ok. 12 tys. szt.).
Na zmniejszenie ogólnej iloœci byd³a wp³yw mia³a redukcja stada krów spowodowana w g³ównej mierze zaostrzeniem po akcesji do UE wymogów sanitarno-weterynaryjnych i jakoœciowych dotycz¹cych produkcji mleka oraz
wprowadzanie systemu kwotowania produkcji. Natomiast
spadek pog³owia trzody chlewnej by³ wynikiem niestabilnych warunków produkcji w tym wystêpowania okresów
niskiej jej op³acalnoœci, a nawet ponoszenia strat przez rolników z tej dzia³alnoœci.
W roku 2010 zwierzêta gospodarskie utrzymywane
by³y w 124,7 tys. gospodarstw, tj. ok. 56% ogó³u prowadz¹cych dzia³alnoœæ rolnicz¹. Z tej liczby prowadzi³o
chów i hodowlê:
byd³a 41,7 tys. gospodarstw, tj. o 61,5 tys. (59,6%) mniej
ni¿ w 2002 r., w tym: krowy 39,2 tys. gospodarstw, tj. o 61,5
tys. (61,1%) mniej ni¿ w 2002 r.
trzody chlewnej 33,2 tys. gospodarstw, tj. o 28,7 tys.
(46,3%) mniej ni¿ w 2002 r., w tym: lochy 10,7 tys. gospodarstw, tj. o 6,6 tys. (38,2%) mniej ni¿ w 2002 r.
owce 854 gospodarstwa, tj. o 112 (11,6%) mniej ni¿
w 2002 r.
Pomimo znacznie rozdrobnionego chowu zwierz¹t
w woj. podkarpackim obserwuje siê pewne symptomy œwiadcz¹ce o stopniowym procesie koncentracji tej produkcji
w wiêkszych obszarowo gospodarstwach, szczególnie w odniesieniu do pog³owia byd³a i trzody chlewnej. Zjawisko to
obrazuj¹ wykresy.
Wykres 1. Struktura pog³owia byd³a wed³ug grup obszarowych
u¿ytków rolnych
Źródło: Urząd Statystyczny Rzeszów – PSR 2010 r.
Wykres 2. Struktura pog³owia trzody chlewnej wed³ug grup
obszarowych u¿ytków rolnych
Źródło: Urząd Statystyczny Rzeszów – PSR 2010 r.
Tabela. Pog³owie zwierz¹t gospodarskich w województwie podkarpackim
w roku 2002 i 2010
Źródło: PSR 2010 r.
cz. IV
Rafa³ Kumek
Dyrektor Wydzia³u Œrodowiska
i Rolnictwa
Podkarpacki Urz¹d Wojewódzki
w Rzeszowie
W kolejnym numerze miesięcznika Agro Podkarpacie
przeczytacie Państwo o rynku podstawowych produktów rolnych.
39
LEKARZ RADZI
Nietrzymanie moczu
– wstydliwa dolegliwość
Nietrzymanie moczu to bezwiedne, niekontrolowane, czyli niezale¿ne od naszej woli, opró¿nianie
pêcherza moczowego. Najczêœciej wynika z zaburzeñ dróg moczowych lub znacznie rzadziej, z chorób uk³adu nerwowego (brak kontroli nad odruchem opró¿niania pêcherza).
Problem ten g³ównie dotyczy kobiet, a czêstotliwoœæ jego
wystêpowania wzrasta z wiekiem. Dotyka nawet 50 proc.
kobiet w wieku postmenopauzalnym (po 45. roku ¿ycia).
Szczególne formy nietrzymania moczu wystêpuj¹ u m³odych osób i maj¹ najczêœciej zwi¹zek ze schorzeniami neurologicznymi. Wystêpuj¹ równie¿ przypadki nietrzymania
moczu pooperacyjne, szczególnie po operacjach prostaty
zarówno w przypadku gruczolaka, jak i raka prostaty i wymagaj¹ one innego postêpowania, w³¹cznie z zastosowaniem sztucznego zwieracza pêcherza.
Krępująca dolegliwość
Nietrzymanie moczu jest dolegliwoœci¹ krêpuj¹c¹
i znacznie utrudniaj¹c¹ codzienne ¿ycie, istnieje jednak wiele mo¿liwoœci jej skutecznego leczenia po wczeœniejszym
ustaleniu przyczyn.
Mocz produkowany jest przez nerki i przewodami moczowymi sp³ywa do pêcherza moczowego. Po jego wype³nieniu ulega wypchniêciu przez cewkê moczow¹ na zewn¹trz. Proces ten jest nadzorowany przez mózg, który
wysy³a sygna³ do miêœni miednicy, które ulegaj¹ rozluŸnieniu, nie zamykaj¹c ju¿ cewki moczowej, a miêœnie pêcherza ulegaj¹ skurczowi, co prowadzi do wydalania moczu
z pêcherza.
Nieprawid³owoœci na etapie gromadzenia moczu lub
jego wydalania prowadz¹ do ró¿nych zaburzeñ w oddawania moczu, w tym do nietrzymania moczu.
Rodzaje nietrzymania moczu
Najczêstszym typem nietrzymania moczu jest wysi³kowe nietrzymanie spowodowane os³abieniem miêœni dna
miednicy, które nie zaciskaj¹ prawid³owo cewki moczowej.
Mocz wycieka bezwiednie z pêcherza, gdy roœnie w nim
ciœnienie, co zdarza siê najczêœciej podczas wysi³ku fizycznego, ale równie¿ w trakcie kaszlu, kichania lub œmiechu.
Przyczynami os³abienia miêœni dna miednicy s¹: ci¹¿e
i porody o ciê¿kim przebiegu, menopauza, ciê¿ka praca
fizyczna, operacje usuniêcia narz¹du rodnego, wiek (z wiekiem wzrasta os³abienie miêœni i powiêzi dna jamy brzusznej) i nadwaga znacznego stopnia.
Innym typem nietrzymania jest nietrzymanie z parciem
nagl¹cym. Spowodowane jest nieprawid³ow¹ i nadmiern¹
aktywnoœci¹ miêœni pêcherza. Pacjent odczuwa czêsto bar-
40
DARIUSZ SOBIERAJ. Lekarz, specjalista II stopnia z zakresu
urologii, specjalista z zakresu organizacji i ochrony zdrowia. Od
1998 r. Ordynator Oddzia³u Urologii w Wojewódzkim Szpitalu
im. Jana Paw³a II w Kroœnie. Aktywny cz³onek wielu towarzystw
medycznych krajowych i zagranicznych: Polskiego Towarzystwa
Urologicznego, Europejskiego Towarzystwa Urologicznego (EUA),
Amerykañskiego Towarzystwa Urologicznego (AUA). Wojewódzki
konsultant ds. Urologii. Wiceprzewodnicz¹cy Sejmiku Województwa Podkarpackiego.
dzo siln¹ potrzebê natychmiastowego oddania moczu
i zwykle w ci¹gu kilku sekund dochodzi do niekontrolowanego wyp³ywu moczu. Nagle intensywne parcie wywo³ywane jest np. zmian¹ pozycji cia³a, dŸwiêkami (np. lej¹cej siê
wody). Parcie na pêcherz w tym typie nietrzymania moczu
jest odczuwalne bardzo czêsto w trakcie dnia i potrzeba
oddania moczu wystêpuje przy czêœciowym, czêsto bardzo
ma³ym wype³nieniu pêcherza. W diagnostyce tych dolegliwoœci jest konieczne wykonanie badania urodynamicznego, gdy¿ takie objawy sugeruj¹ schorzenie pod nazw¹ pê-
LEKARZ RADZI
Do zapamiętania
Nietrzymanie moczu nie jest normaln¹ sytuacj¹ wynikaj¹c¹ ze starzenia siê, a jest objawem
choroby mo¿liwej do leczenia.
W przypadku stwierdzenia nietrzymania moczu konieczna jest konsultacja urologa lub ginekologa.
Niezale¿nie od typu nietrzymania moczu korzystne efekty daj¹ zmiany stylu ¿ycia, tj. zmniejszenie spo¿ycia (lub odstawienie) alkoholu i kofeiny, zmniejszenie masy cia³a w przypadku
nadwagi i oty³oœci oraz ograniczenie spo¿ycia p³ynów w niektórych sytuacjach.
Du¿¹ poprawê daj¹ regularnie wykonywane æwiczenia miêœni dna miednicy.
W przypadku znacznego zaawansowania choroby konieczne s¹ zabiegi operacyjne.
W przypadku nietrzymania po operacjach raka lub gruczolaka prostaty mo¿liwe jest zastosowanie sztucznych zwieraczy pêcherza.
cherza neurogennego. Znanymi przyczynami nietrzymania moczu z nagl¹cym parciem s¹: przewlek³e zapalenie
pêcherza, choroby neurologiczne, choroby szyi pêcherza
i prostaty u mê¿czyzn.
Innymi rzadkimi rodzajami nietrzymania moczu s¹ dolegliwoœci z powodu gruczolaka lub raka prostaty u mê¿czyzn lub wyciek moczu z pêcherza przez przetoki moczowe.
Osobnym typem nietrzymania moczu s¹ przypadki jatrogennego uszkodzenia zwieraczy pêcherza po zabiegach
na prostacie w przypadku raka i gruczolaka prostaty.
U osób, które na co dzieñ œwiadomie kontroluj¹ opró¿nianie pêcherza, mo¿e nast¹piæ przemijaj¹ce zaburzenie
w trzymaniu moczu. Jego przyczyn¹ mog¹ byæ: zapalenie
pêcherza, leki moczopêdne lub rozluŸniaj¹ce miêœnie,
napoje alkoholowe i napoje zawieraj¹ce kofeinê.
Jakie badania?
W przypadku stwierdzenia nietrzymania moczu nale¿y zg³osiæ siê do swojego lekarza rodzinnego, urologa lub
ginekologa. Wystêpuj¹ce objawy s¹ charakterystyczne i pozwalaj¹ wstêpnie ustaliæ typ nietrzymania moczu (najczêœciej wysi³kowe lub z nagl¹cym parciem). Poza typowym
badaniem fizykalnym przeprowadza siê badanie ginekologiczne (u kobiet) lub palpacyjne (palcem przez odbytnicê) badania prostaty (u mê¿czyzn). Wykonuje siê równie¿ badania ogólne moczu, posiew moczu, podstawowe
badania krwi oraz badania USG uk³adu moczowego,
w tym pêcherza (gdy jest pe³ny oraz po opró¿nieniu). Najwiêcej informacji o zaburzeniach czynnoœci pêcherza dostarcza badanie urodynamiczne i wziernikowanie pêcherza czyli cystoskopia.
Leczenie
Leczenie zale¿y od typu nietrzymania moczu oraz nasilenia dolegliwoœci. Jeœli jest to mo¿liwe d¹¿y siê do usuniêcia przyczyny, np. leczy siê zapalenie pêcherza czy chorobê prostaty, odstawia leki oraz substancje dzia³aj¹ce moczopêdnie.
Niezale¿nie od typu nietrzymania moczu, korzystne
efekty daj¹ zmiany stylu ¿ycia: zmniejszenie spo¿ycia (lub
odstawienie) alkoholu i kofeiny, zmniejszenie masy cia³a
w przypadku nadwagi i oty³oœci, ograniczenie spo¿ycia p³ynów w sytuacjach, gdy brak jest mo¿liwoœci skorzystania
z toalety.
W wysi³kowym nietrzymaniu moczu u kobiet bardzo
wa¿ne jest wzmocnienie miêœni dna miednicy, co mo¿e prowadziæ nawet do ust¹pienia problemu. S¹ to tzw. æwiczenia
miêœni dna miednicy. Æwiczenia wykonywane powinny byæ
regularnie, co najmniej trzy razy dziennie i przez co najmniej 3 miesi¹ce.
Chirurgiczne leczenie wysi³kowego nietrzymania moczu
wykonuje siê wieloma metodami. Do najskuteczniejszych
nale¿¹ tzw. zabiegi podwieszenia szyi pêcherza z u¿yciem
taœm syntetycznych. Zabiegi te wykonywane s¹ z powodzeniem na oddzia³ach urologicznych i ginekologicznych.
W nietrzymaniu z parciem nagl¹cym leczenie polega
na odpowiednim „treningu” pêcherza, który prowadzi do
rzadszego wystêpowania parcia oraz pozwala go kontrolowaæ, tzn. panowaæ nad potrzeb¹ oddania moczu. Æwiczenia te musz¹ byæ systematyczne, d³ugotrwa³e oraz pod
kontrol¹ osoby z odpowiednim doœwiadczeniem w tym zakresie. Leki stosuje siê w przypadkach, gdy trening pêcherza okaza³ siê niedostatecznie skuteczny. Mamy w chwili obecnej coraz nowsze leki skutecznie zmniejszaj¹ce te
dolegliwoœci.
W przypadku du¿ego wyciekania moczu wystêpuj¹ zmiany zapalne na skórze krocza. Pomocne s¹ tutaj œrodki s³u¿¹ce do wch³aniania moczu np. pieluchomajtki lub specjalne wk³adki. Zarówno pieluchomajtki, jak i wk³adki czy
pampersy s¹ czêœciowo refundowane przez NFZ. Mo¿na
równie¿ stosowaæ na skórê maœci chroni¹ce przed odparzeniami. U osób z nietrzymaniem moczu wystêpuje wiêksze ryzyko wyst¹pienia zaka¿enia uk³adu moczowego.
Dariusz Sobieraj
Opracowano na podstawie: „MP Choroby nerek i dróg moczowych”,
„Nietrzymanie moczu”oraz „Uroginekologia praktyczna” pod
redakcj¹ Tomasza Rechbergera.
41
INFORMACJE PAE
Możemy oszczędzać
energię dzięki kogeneracji
Kogeneracja to wytwarzanie ciep³a i energii elektrycznej w najbardziej efektywny sposób, czyli
w jednym procesie technologicznym – tzw. skojarzeniu. Jest to proces wysokosprawny, w którym
energia wytwarzana jest z u¿yciem relatywnie czystych paliw takich jak gaz ziemny czy biogaz.
W UE kogeneracja jest promowana w szczególny spo- poczyni³y powa¿ne kroki w zakresie wprowadzania rozwi¹sób. Nie tylko z uwagi na jej efektywnoœæ energetyczn¹, zañ legislacyjnych wspieraj¹cych kogeneracjê, zaœ Niemlecz równie¿ ze wzglêdu na zwi¹zane z ni¹ ograniczenie cy dodatkowo wyznaczy³y sobie cel podwojenia swojego
emisji CO2 i innych szkodliwych zwi¹zków chemicznych. potencja³u kogeneracji do roku 2020.
Œwiat mo¿e oszczêdzaæ energiê elektryczn¹ dziêki kogeEfektywne wdro¿enie polityki dotycz¹cej kogeneracji
neracji i inteligentnym sieciom energetycznym. Te tech- oraz skupienie siê na tworzeniu sprzyjaj¹cych warunków
nologie mog¹ zmniejszyæ rachunki za ogrzewanie i pr¹d. dla rozwoju tego rozwi¹zania prawdopodobne pozytywObraz poszanowania energii w Polsce jest nienajlep- nie wp³ynie na rozwój rynku w Europie i w Polsce. „Unia
szy, ale wskazuje du¿e mo¿liwoœci poprawy tej sytuacji. Europejska okreœli³a kogeneracjê jako rozwi¹zanie enerŒwiatowy popyt na energiê w kolejnych latach bêdzie rós³ getyczne, które mo¿e wnieœæ najwiêkszy samodzielny
i podwoi siê do 2030 r. Wraz ze wzrostem popytu wzrosn¹ wk³ad w osi¹ganie celów regionu w zakresie redukcji emiceny energii. Ograniczyæ koszty energii mog¹ inwestycje sji gazów cieplarnianych, co stanowi³o wa¿ny impuls dla
w nowe technologie, takie jak kogeneracja.
rozwoju rynku”.
Europejska energetyka jest równie relatywnie nieefekInteligentna sieæ to z kolei system elektroenergetycztywna. Wiêkszoœæ europejskich instalacji ma powy¿ej ny wsparty oprogramowaniem IT, który integruj¹c pro30 lat lub wiêcej. Ich efektywnoœæ jest na poziomie ok. dukcjê, przesy³ oraz dystrybucjê energii pozwala m.in.
40 proc., co oznacza, ¿e tylko 40 proc. z wykorzystywanego zmniejszyæ jej zu¿ycie i chroniæ przed przerwami w dosurowca energetycznego jest przekszta³stawach pr¹du. To m.in. inteligentne
cana w energiê. Wytwarzaj¹c energiê
liczniki energetyczne czy inteligentne
Rozwi¹zanie problemu urz¹dzenia elektryczne domowego
w kogeneracji mo¿na uzyskaæ efektywnoœæ na poziomie 90 proc. Z powodu niedostêpnoœci energii to u¿ytku.
efektywnej infrastruktury na ca³ym œwiePierwszy raz w ponad stuletniej hijedno z najwa¿niejszych
cie rocznie traconych jest 31 tys. TWh
storii elektrycznoœci konsumenci mog¹
wyzwañ wspó³czesnoœci zrozumieæ, jak ich codzienne zwyczaje
energii cieplnej. Przerwy w zasilaniu
kosztuj¹ sektor biznesu w UE 150 mld
wp³ywaj¹ na zu¿ycie energii elektryczeuro rocznie. Koszty wynikaj¹ce z przerw w dostawach nej. Badania pokazuj¹, ¿e informacja o cenach energii,
mo¿na zmniejszyæ wykorzystuj¹c inteligentne sieci energe- dostarczana przez inteligentne liczniki, mo¿e zmieniæ ich
tyczne, które szybko wykrywaj¹ przerwy w dostawach, znaj- zwyczaje i zmniejszyæ ich rachunki za elektrycznoœæ o 10
duj¹ zastêpcze zasilanie i automatycznie przywracaj¹ moc. proc., a w godzinach szczytu nawet o 15 proc. Przy wykoPonad 5 mln sprzedawanych rocznie w Europie kon- rzystaniu tej technologii w naszych domach, np. do pralwencjonalnych kot³ów grzewczych mo¿na by³oby zast¹- ki s¹ wysy³ane sygna³y z inteligentnego licznika, które
piæ mikrouk³adami kogeneracyjnymi (CHP). Jednak¿e pozwalaj¹ automatycznie zmieniæ tryb jej dzia³ania na
brak spójnej polityki i przepisów, niestabilne wsparcie oszczêdny w godzinach szczytu i zwiêkszyæ pobór mocy
rz¹du i brak inicjatyw na rzecz edukacji konsumentów w momencie, gdy taryfa jest ni¿sza.
i wyjaœniania korzyœci p³yn¹cych z tej technologii, stanoPodkarpacka Agencja Energetyczna (PAE) w opracowi¹ zagro¿enie dla dalszego rozwoju europejskiego ryn- waniach dotycz¹cych wyboru Ÿróde³ ciep³a, audytach enerku micro-CHP.
getycznych czy te¿ innych dokumentach z zakresu racjoKogeneracja jest rozwi¹zaniem wybieranym przez u¿yt- nalizacji gospodarki energetycznej gmin proponuje rozkowników koñcowych, których zapotrzebowanie na sto- wi¹zania bazuj¹ce na kogeneracji wraz z mo¿liwoœci¹ posunkowo du¿e moce oraz instalacje wspieraj¹ce ogrzewa- zyskania œrodków finansowych na ten cel. Dlatego zachênie stale wzrasta. Jest to system efektywny kosztowo. Po- cam do skorzystania z wiedzy specjalistów PAE w celu donadto, technologie i umiejêtnoœci wymagane przy reali- boru agregatu kogeneracyjnego i wyliczenia op³acalnozacji projektu w zakresie kogeneracji s¹ komercyjnie do- œci ekonomicznej takiego rozwi¹zania. Zapraszam do konstêpne na rynku.
taktu z nami i na nasz¹ stronê internetow¹ www.pae.org.pl.
Dyrektywa UE w sprawie kogeneracji, limity emisji CO2
oraz nowe technologie redukcji emisji s¹ kluczowe dla
Kinga Kalandyk
sukcesu rynku kogeneracji w Europie. W oparciu o poPrezes Zarz¹du
stanowienia Dyrektywy CHP, Niemcy, W³ochy i Hiszpania
Podkarpacka Agencja Energetyczna Sp. z o.o.
„
42

Kwiecień 2013 - Podkarpacka Izba Rolnicza

Transkrypt

Podobne dokumenty