Recenzja rozprawy doktorskiej "Wielokryterialna ocena samolotów

dr hab. inż. Andrzej Żyluk, prof. ITWL
Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych
ul. Ks. Bolesława 6
01-494 Warszawa
Warszawa 14.01.2015 r.
RECENZJA
rozprawy doktorskiej Pana mgr inż. Tadeusza MIKUTELA
p.t. " WIELOKRYTERIALNA OCENA SAMOLOTÓW TRANSPORTOWYCH
DLA SIŁ POWIETRZNYCH RP”
wykonanej
na zlecenie Dziekana Wydziału Maszyn Roboczych i Transportu
Politechniki Poznańskiej nr DR-63/477/02/2005 z dnia 07.01.2015 r.
pod kierownictwem dr hab. inż. Jacka ŻAKA prof. PP
1. Wprowadzenie
Wojskowe lotnictwo transportowe wchodzi w skład lotnictwa państwowego
i w ostatnich latach jego znaczenie jest coraz większe ze względu na sytuację
międzynarodową w różnych zakątkach świata. Dlatego też ważkim problemem jest
wyposażenie tego lotnictwa w statki powietrzne, które spełniałyby oczekiwania
użytkownika wynikające z obecnego i przyszłego ich wykorzystania. Doktorant
wyszedł naprzeciw tym wyzwaniom i podjął się w swojej rozprawie zadania
polegającego na zamodelowaniu i rozwiązaniu wielokryterialnego problemu
decyzyjnego polegającego na ocenie i uszeregowaniu wojskowych samolotów
transportowych możliwych do pozyskania przez Siły Powietrzne RP. Rozważania
przeprowadził w sposób uniwersalny, a jednocześnie z odniesieniami do konkretnych
modeli samolotów, co powoduje, że praca ma walory naukowe oraz użytkowe.
1
2. Omówienie treści rozprawy
Praca zawiera 204 stron i składa się z sześciu rozdziałów oraz ośmiu
załączników. Zawarto w niej 125 rysunków przedstawiających wyniki badań
w postaci wykresów, schematów, tabel oraz wzorów. W treści pracy Autor
zaprezentował 163 pozycje literaturowe, zarówno krajowe, jak i zagraniczne.
W rozdziale pierwszym opisano obszar zainteresowań Doktoranta oraz
przedstawiono tezę, cel i główne zadania badawcze.
W rozdziale drugim Autor porusza zagadnienia transportu wojskowego,
procesu podejmowania decyzji w wojsku ze szczególnym uwzględnieniem
problematyki wyboru floty powietrznej. Przedstawia istotę wielokryterialnego
wspomagania decyzji (WWD), w tym charakteryzuje główne pojęcia i schematy
związane z tą dziedziną wiedzy oraz przeprowadza przegląd i klasyfikację metod
WWD, szczegółowo charakteryzuje wybrane wielokryterialne metody szeregowania
wariantów.
Rozdział trzeci zawiera charakterystykę funkcjonowania wojskowego
transportu powietrznego na tle transportu cywilnego i przedstawia sposoby i metody
oceny floty powietrznej. Opisuje problematykę związaną ze sposobami doboru
wariantów (wojskowych samolotów transportowych) oraz kryteriów ich oceny
W rozdziale czwartym Doktorant przedstawia metodykę wielokryterialnej
oceny wojskowych samolotów transportowych obejmującą analizę, modelowanie
i rozwiązanie wielokryterialnego problemu decyzyjnego związanego z ocena oraz
uszeregowaniem różnych wojskowych samolotów transportowych przeznaczonych
do realizacji zadań transportowych wykonywanych przez Siły Powietrzne RP.
Następny rozdział opisuje weryfikację opracowanej metodyki i przedstawia
procedurę związaną z rozwiązywaniem problemu decyzyjnego oceny i wyboru
wojskowego samolotu transportowego. Autor definiuje zestaw dziewięciu samolotów,
a następnie przeprowadza wszechstronną ocenę rozważanych wariantów
ze względu na kryteria: ekonomiczne, techniczne (operacyjne) i środowiskowe
z uwzględnieniem różnych modeli preferencji decydenta i interesariuszy. Kryteria
ekonomiczne związane są wg Autora z bezpośrednimi kosztami pozyskania
wojskowego samolotu transportowego, jak również możliwościami pozyskania
offsetu. Doktorant dokonuje też oceny kryteriów technicznych i operacyjnych,
wskazując na ważność charakterystyk konstrukcyjnych samolotów transportowych
oraz elastyczność ich zastosowania podczas prowadzenia operacji na rzecz Sił
Zbrojnych RP. Opisuje też sposób przeprowadzenia eksperymentów obliczeniowych
z wykorzystaniem metod ELECTRE i AHP, na podstawie których powstaje końcowe
ranking wojskowych samolotów transportowych. Na tej podstawie Autor przedstawia
swoje rekomendacje i dokonuje wyboru rozwiązania kompromisowego.
Przeprowadza także analizę wrażliwości wyników, odnosząc się do zagadnienia
stabilności rankingów.
2
W rozdziale szóstym Autor formułuje wnioski końcowe oraz wskazuje kierunki
dalszych prac badawczych.
Do pracy dołączono załączniki:
 Załącznik 1 - zadania wojskowego lotnictwa transportowego oraz sposoby ich
realizacji;
 Załącznik 2 - środki zapewniające przetrwanie samolotów transportowych na
współczesnym polu walki;
 Załącznik 3 - elementy zwiększające elastyczność zastosowania samolotów
transportowych;
 Załącznik 4 - elementy zwiększających ergonomię pracy załogi oraz komfort
podróży pasażerów wojskowych samolotów transportowych;
 Załącznik 5 - informacje opisujące warianty samolotu transportowego;
 Załącznik 6 - ankieta w zakresie wyboru nowego samolotu transportowego dla
Sił Powietrznych;
 Załącznik 7 - upoważnienie jednorazowe do przeprowadzenia badań
ankietowych;
 Załącznik 8 – praca w formie cyfrowej na dysku CD.
2. Ocena merytoryczna rozprawy
Na podstawie oceny przedstawionej do recenzji rozprawy doktorskiej można
stwierdzić, że podjęte w niej trudne i ciekawe zadanie naukowo-badawcze zostało
przez Autora zrealizowane. Rozprawa zawiera oryginalne osiągnięcia poznawcze
i praktyczne, a sam Autor wykazał się wysokimi kompetencjami w zakresie
prowadzonych analiz teoretycznych i doświadczalnych. Po raz pierwszy w kraju
podjęto się analiz tak złożonego problemu jakim jest lotnicza technika wojskowa.
Najbardziej wartościowe i oryginalne wartości przedstawionej do oceny
dysertacji to:
1) Wszechstronny, dogłębny przegląd literatury w zakresie wojskowych,
transportowych statków powietrznych.
2) Zastosowanie Wielokryterialnego Wspomagania Decyzji (WWD) do
oceny, wyboru i użycia transportowych statków powietrznych
w Lotnictwie Sił Zbrojnych.
3) Opracowanie metodyki oceny wojskowych samolotów transportowych
umożliwiającej wybór najlepszego ich wariantu oraz sklasyfikowaniu
wg. potrzeb.
4) Przeprowadzenie badań w oparciu o rzeczywiste, eksperckie dane.
3
5) Uzyskanie wyników dostarczających danych do rozważenia możliwości
wyboru obiektów technicznych wspomagających technikę wojskową i nie
tylko.
6) Ukierunkowanie dalszych badań w zakresie doskonalenia metod wyboru
produktów i technologii służących obszarowi bezpieczeństwa państwa.
Praca zawiera również elementy dyskusyjne, drobne nieścisłości lub
niedopowiedzenia.
Uwagi szczegółowe:
 brak oznaczeń;
 pozyskanie samolotu „…poprzez grant…”?;
 An-72 samolot produkcji rosyjskiej?, raczej radzieckiej, obecnie
ukraińskiej;
 określenie „interwenient” stosowane jest w polskim postępowaniu karnoskarbowym jako podmiot zaś w technice ?;
 słabo opisana i uwzględniona w modelowaniu rola analityka-eksperta;
 brak pojęcia zadań krytycznych (jako parametru) eliminującego pewne
rozwiązania – zatem stanowiącego ograniczenia zbioru wariantów
prawdopodobnych.
Uwagi dyskusyjne:
 dlaczego opisano takie a nie inne metody WWD;
 jakie metody zastosowano przy zakupie samolotu C-295M czy też C-130?;
 czy ankieta i eksperyment nie „sugerowały-usprawiedliwiały” kupione
- wybrane przez Siły Zbrojne samoloty transportowe?;
 wydaje się, że błędem jest wtrącanie uzbrojenia (jako kryterium), ponieważ
dotyczy to wersji dedykowanych a nie transportowych.
Wymienione niedociągnięcia nie mają zasadniczego wpływu na wartość
merytoryczną rozprawy, pozostałe drobne uwagi przekazałem Doktorantowi.
Uważam, że zakres wykonanych przez Autora analiz, jest wystarczający dla
uzasadnienia postawionego celu pracy. Temat pracy odpowiada zawartej w niej
treści i może stanowić punkt wyjścia do dalszych prac w ogólnie pojętym obszarze
bezpieczeństwa państwa.
Uwzględniając podstawowe elementy recenzowanej rozprawy doktorskiej
oceniam rozprawę doktorską mgr. inż. Tadeusza Mikutela pozytywnie.
Z uwagi na powyższe proponuję wyróżnić ww. pracę.
4
4. Wniosek końcowy
Podsumowując należy stwierdzić, że Doktorant gen. pil. mgr inż. Tadeusz
MIKUTEL:
 zrealizował postawiony cel pracy oraz uzasadnił słuszność przyjętej tezy;
 uzyskał nowe elementy w pracy doktorskiej które mogą być wykorzystane
do udoskonalenia metod wyboru załogowych i bezzałogowych statków
powietrznych w lotnictwie krajowym;
 wykazał się dobrą znajomością i umiejętnościami zastosowania pojęć
z metod oceny i wyboru obiektów technicznych.
Uważam, że praca doktorska mgr inż. Tadeusza Mikutela spełnia wymogi
obowiązującej ustawy o stopniach i tytule naukowym (Dz. U. Nr 65 poz. 595 z dnia
14.03.2003 r.) i w związku z tym stawiam wniosek o dopuszczenie Doktoranta do
publicznej obrony.
5