21-24

21
jubileusze
Irena i Franciszek POTRYKUS z Koleczkowa
Na początek Msza św. w kościele parafialnym w Kielnie, gdzie
Jubilat bierze czynny udział w pracach Rady Parafialnej. Uroczystość
uświetnił też zespół regionalny „Koleczkowianie”, którego członkiem
jest syn Ryszard. Potem zabawa z udziałem wszystkich gości przy
orkiestrze. Jubilaci są w bardzo dobrej formie, czego dali wyraz na
parkiecie. Ich serdeczność i dobroć zaowocowała w całej rodzinie.
Razem z dziećmi i wnukami tworzą wspaniałą rodzinę, pełną radości
i wzajemnego szacunku.
Wychowali 6 dzieci, doczekali się 16 wnucząt i 5 prawnucząt.
Ponadto obchodziliśmy jeszcze niecodzienną uroczystość, bo
60-lecie małżeństwa Państwa
Gertrudy i Klemensa PERSZON z Łebna.
Swoją uroczystość
obchodzą już od kilku dni.
Najpierw odbyła się msza
dziękczynna w gronie najbliższej rodziny, a potem
spotkania z krewnymi,
znajomymi, sąsiadami.
Wójt Gminy – Zbigniew
Engelbrecht również odwiedził dostojnych Jubilatów z kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, by złożyć gratulacje i
szacunek. Wręczono też upominek i kwiaty. W 1995 roku Jubilaci
otrzymali medale „Za długoletnie pożycie małżeńskie” Minęło 10 lat
i dalej są tacy sami – pogodni, radośni i cieszący się każdym dniem.
Pani Gertruda na bieżąco interesuje się życiem społecznym, dużo
czyta i interesuje się historią. Pan Klemens jest trochę schorowany,
ale chętnie słucha opowieści żony i lubi pożartować. Oboje pracowali w gospodarstwie rolnym, a teraz odpoczywają na emeryturze.
Wychowali 3 dzieci i doczekali się 5 wnucząt. Przy okazji warto
wspomnieć, że córka Kinga jest siostrą zakonną w Zgromadzeniu
Świętej Rodziny i pracuje na Misji w Zambii. Akurat w tym czasie
jest w Polsce sprawiając tym samym wielką radość swoim rodzicom
biorąc udział w tak doniosłej uroczystości. Przy okazji dowiedzieliśmy się wielu ciekawych rzeczy o pracy misyjnej. Córka Jubilatów
prowadzi tam szkołę gospodarstwa domowego.
Życzymy całej rodzinie wszystkiego dobrego, a Jubilatom szczególnie dużo zdrowia na dalsze wspólne lata.
R. Balandowska
• październik 2005 •
22
II Pòmòrsczi Przezérk
Kaszëbsczi Gòdowi
Spiéwë w Szëmùdzë
II Pomorski Przegląd Kaszubskiej Pieśni
Bożonarodzeniowej w Szemudzie
Rok Andersena
W tym roku obchodzimy dwusetną rocznicę urodzin Hansa
Christiana Andersena, duńskiego baśniopisarza. Z tej okazji Biblioteka
Publiczna organizuje konkurs dla dzieci pt. „Baśnie Andersena”.
I. Z jakiej bajki pochodzą cytaty?
1. „(...) nie marzyłem o takim szczęściu wówczas, kiedy byłem tylko
brzydkim (...)”
2. „Teraz nadchodzi chłodna zima... Lecą daleko stąd, do ciepłych
krajów, czy chcesz polecieć ze mną?”
3. „Coś mnie ukłuło w serce! O, teraz coś mi wpadło do oka!”
4. Pewnego ranka rozpadł się. Z tego miejsca, gdzie stał, wystawało
coś, co przypominało (...)”
5. Na zamku wszystko porządnie wyszorowano. Porcelanowe ściany
i podłogi lśniły w blasku tysięcy złotych lamp (...)”
Organizatorzy: Starostwo Powiatowe w Wejherowie
Wójt Gminy Szemud
Gminne Centrum Kultury Sportu i Rekreacji w
Szemudzie
Gminna Izba Regionalna im. Remusa w Łebnie
Gimnazjum w Szemudzie
I. Zasady uczestnictwa:
Do wzięcia udziału w konkursie zapraszamy dzieci, młodzież
szkolną, dorosłych i zespoły w kategoriach: kl. 0–I, kl. II–III, kl. IV–VI;
gimnazjum, szkoły średnie; dorośli i zespoły. Do każdego etapu przechodzą, po eliminacjach gminnych, dwie osoby lub zespoły z każdej
kategorii. Każdy uczestnik przeglądu występuje solo i musi zaśpiewać
w języku kaszubskim dwie dowolne pieśni bożonarodzeniowe (minimum po dwie zwrotki) – jedną a’capella, drugą z podkładem (z linią
melodyczną lub profesjonalnym). Dzieci z klas 0–III SP wykonują
jedną pieśń a’capella lub z podkładem muzycznym. Komisja preferuje
żywy akompaniament. Mile widziane są teksty nowych pieśni. Nie będą
oceniane pieśni, które nie są oryginalnymi pieśniami kaszubskimi, tzn.
pierwsza wersja nie powstała w języku kaszubskim.
II. Przegląd odbywa się drogą eliminacji:
1. Gminne Gimnazjum w Szemudzie – 7 grudnia o godz. 10.00
2. Finał Pomorski w Gimnazjum w Szemudzie – 17 grudnia
2005 r. o godz. 9.00
III. Komisje oceniające wszystkich szczebli dokonują oceny,
uwzględniając:
- umiejętności wokalne,
- ogólny wyraz artystyczny,
- wierność językową
IV. W eliminacjach gminnych i finale pomorskim laureaci otrzymują
dyplomy i nagrody książkowe przygotowane i zakupione przez organizatorów.
V. Zgłoszenia poszczególnych szkół gminy Szemud (podobnie od
osób dorosłych) na eliminacje gminne należy nadsyłać do 5 grudnia
2005 roku na adres: Gimnazjum w Szemudzie, ul. Szkolna 6, 84-217
Szemud, faks: 676 41 82.
VI. Dodatkowe informacje można uzyskać pod numerem telefonu
676 41 82.
VII. Ustalenia końcowe:
Komisja konkursowa ma prawo do wprowadzenia bieżących
korekt i dodatkowych ustaleń regulujących przebieg konkursu.
Odpowiedzi prosimy przesyłać lub przynosić do bibliotek w
Bojanie, Częstkowie, Kielnie, Łebnie i Szemudzie do 30 listopada
2005 roku. Podsumowanie konkursu i rozdanie nagród odbędzie się
w Bibliotece Publicznej w Szemudzie dnia 10 grudnia 2005 roku.
Stanisław Belgrau
Bibliotekarze
W Łebnie grają w „baśkę”
W Łebnie już tradycyjnie raz w miesiącu wieczorem spotykają
się panowie w Wiejskim Ośrodku Kultury, aby grać towarzysko
w karty. Spotkania odbywają się z inicjatywy Klubu Zrzeszenia
Kaszubsko-Pomorskiego i WOK w Łebnie. Wśród gier w karty,
oprócz brydża sportowego, skata i lisa, króluje „baśka”.
Trzeba przyznać, że panowie grają z rozmachem i słychać tylko
okrzyki: „wesele!” lub „zolo! czy „zolo-du”, a po kontrze i rekontrze
dorzucają jeszcze: „hirsz” i „bok”. Dla początkujących „baśka” może
okazać się skomplikowaną grą, ale na miejscu zawsze jest szef klubu
pan Roman Chustak, który w przystępny sposób objaśni zasady gry
II. Pytania
1.
2.
3.
4.
Z ziarenka jakiej roślinki wyrosła Calineczka?
Kto porwał Calineczkę?
Kogo porwała Królowa Śniegu do swojego królestwa?
Co wpadło w oko i serce Kaya, bohatera baśni „Królowa Śniegu”?
5. Kogo chciał mieć za żonę książę z bajki „Księżniczka na ziarnku
grochu”?
6. Kto wydobył z dziupli czarodziejskie krzesiwo?
7. Ile psów strzegło skarbów w baśni „Krzesiwo”?
8. W jakim państwie rozgrywa się baśń „Słowik?
9. Gdzie zimowało kaczątko?
10.W jaki sposób Calineczka dostała się do Krainy Kwiatów i Księcia
Elfów?
III. Podaj tytuł baśni, z której pochodzi ten przedmiot:
-
zapałki – .......................
łupinka od orzecha – .......................
baletnica – ......................
groch – .....................
róża – .......................
IV. Narysuj ilustrację do dowolnej baśni H. Ch. Andersena.
i nauczy dobrze grać.
Z moich obserwacji wynika, że „baśka” to wybitnie dżentelmeńska
gra, bo wszystkie damy są faworyzowane, choć dwie najważniejsze – treflową i pikową – obdarza się niezbyt delikatnie przymiotnikami „stare”.
Może dlatego, że te „stare” i „nie stare” damy biją bez pardonu wszystkich
panów: i tych w randze „bubków”, i głowy koronowane. W sumie „baśka”,
zwana również kaszubskim brydżem, to bardzo interesująca gra w karty i
jednocześnie dobry sposób na wolne jesienne i zimowe wieczory.
Przypominamy, że „wieczory gier towarzyskich w karty” odbywają
się w każdą drugą sobotę miesiąca o godzinie 17.00. Zainteresowane
osoby zapraszamy do Łebna.
Leszek Walkowiak
• październik 2005 •
23
Czy wiecie, że... nie ma chyba drugiego warzywa, które tak
zamotałoby w historii świata, zarówno tej politycznej, ale również
gospodarczej i obyczajowej. Zgodnie z wieloma opiniami, żadna
roślina nie przyniosła tylu korzyści naszej cywilizacji. Warzywo to
stało się czymś znacznie więcej niż tylko źródłem pożywienia, było
też przyczyną wielu nieszczęść i zmian kulturowych
ZIEMNIAK, bo o nim mowa, to jednoroczna roślina bulwiasta,
należąca do rodzaju Solanum z rodziny psiankowatych, której ojczyzną jest Ameryka Środkowa. Do Europy ziemniak przywieziony
został w połowie XVI wieku przez hiszpańskich konkwistadorów,
jednakże nie zachwycił swoim smakiem ani Hiszpanów ani Włochów,
na których stoły trafił. Początkowo wręcz upatrywano przyczynę
rozprzestrzeniania się różnych chorób ludzi i zwierząt w spożywaniu bulw ziemniaczanych. Bardziej ceniono
kwiat ziemniaka, uchodzącego za ozdobną
roślinę egzotyczną, którym co możniejsze elegantki (i nie tylko panie)
przyozdabiały swoje szaty.
Do gospodarczego wykorzystania
ziemniaków w Europie przyczynili się
Anglicy. W czasach, gdy Anglia pod
panowaniem Królowej Elżbiety I (1558–
–1603), pokonawszy Hiszpanię, zawładnęła
morzami, dwaj korsarze i handlarze niewolników – John
Hawkins oraz Francis Drake – kolonizując w imieniu królowej tereny
Ameryki Północnej (dzisiejszych USA), oprócz wielu dóbr pozyskali
również ziemniaki. Hawkins przywiózł ziemniaki do Irlandii, gdzie
uprawa bardzo szybko się przyjęła i rozpowszechniła, niejednokrotnie
ratując od śmierci głodowej lud zamieszkujący tę biedną wyspę. Wyspy
Brytyjskie natomiast zawdzięczają ziemniaka drugiemu z korsarzy,
admirałowi Drake. Tu bardzo szybko staje się ziemniak jednym z
najważniejszych płodów rolnych. Jednakże największe zasługi w rozpowszechnianiu tego warzywa na Starym Kontynencie miał Francuz
Antoine Parmentier, farmaceuta, agronom, twórca nowych odmian i
wielu oryginalnych przepisów kulinarnych. W 1769 r. podczas wielkiego głodu we Francji Akademia Paryska ogłosiła konkurs na pracę
naukową o roślinach, które byłyby łatwe w uprawie i mogłyby zaspokoić
głód ludności. Parmentier zgłosił się do konkursu i napisał pracę o
uprawie i własnościach ekonomicznych ziemniaków. Został zwycięzcą
konkursu. Otrzymał nagrodę pieniężną, a ponadto został obdarowany
przez króla kawałkiem ziemi pod uprawę ziemniaków. Parmentier, aby
rozpowszechnić plantacje wśród rolników, obsadzony ziemniakami
areał kazał pieczołowicie pilnować w ciągu dnia,
natomiast w nocy zdejmował straże. Wieśniacy
korzystając z ciemności, nagminnie kradli bulwy
i zaczęli je uprawiać na własnych polach. W ten
sposób, znając doskonale ułomności natury ludzkiej, przyczynił się do rozpowszechnienia uprawy
ziemniaka we Francji. Na grobie Parmentiera od
ponad 190 lat kwitną ziemniaki.
A jak ziemniak trafił do Polski? Na naszych
rodzimych stołach ziemniaki znalazły się dzięki
królowi Janowi III Sobieskiemu, który przysłał
je z Wiednia swojej ukochanej Marysieńce jako
osobliwość cesarskich ogrodów. Gdy w Wilanowie podano je po raz pierwszy, nie wzbudziły
entuzjazmu. Dopiero za panowania Augusta II
(XVIII w) ziemniaki zostały rozpowszechnione w
całym kraju, a na początku XIX wieku uratowały
większą część ludności od klęski głodu.
Istnieje wiele odmian ziemniaka. Pod koniec
marca 2003 roku w Krajowym Rejestrze Odmian
figurowało aż 117, a wśród nich dominowały
jadalne.
Ziemniaki rozmnażają się wegetatywnie. Do spożycia wykorzystuje się bulwy występujące jako podziemna część łodygi służąca
roślinie za magazyn składników zapasowych. Bulwy, w zależności od
odmiany mają kształt kulisty, owalny, wydłużony lub spłaszczony.
Skórka może przybierać kolor jasnoszary, żółty, czerwony lub fioletowy o różnych odcieniach. Ziemniaki zawierają m.in.: sód, potas,
magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod,
karoten, witaminy K, B1, B2, B6, C, biotynę, fruktozę, sacharozę,
skrobię, kwas nikotynowy i pantotenowy.
Na temat ziemniaka napisano wiele prac naukowych i opracowano setki przepisów kulinarnych. Jędrzej Kitowicz, opisując
obyczaje za panowania króla Augusta III, poświęcił im cały rozdział
zatytułowany „O kartoflach”. W Biesiekierzu koło Koszalina w hołdzie
ziemniakowi postawiono największy (ok. 9 m)
nie tylko w Europie, ale również na świecie
pomnik.
W zależności od regionu kraju,
ziemniaka nazywa się potocznie kartoflem, pyrą, grulą, a u nas na Kaszubach – bulwë.
Do starych, aczkolwiek zanikających tradycji, należy „dzień pieczonego
ziemniaka” – czyli inaczej zakończenie zbioru
tego warzywa, tzw. wykopki. Onegdaj rolnicy późną jesienią
palili na polach wysuszone łęty ziemniaka, a w rozgrzanym popiele
piekli wybronowane ostatnie ziemniaki, niejednokrotnie zakrapiając to czymś mocniejszym. A ile przy tym było radości! Dzisiaj do
rzadkości należą takie widoki, może więc warto powrócić do tego
zwyczaju. Ognisko jednoczy rodzinę, integruje sąsiadów, a pieczony
ziemniak daje nie tylko dużo składników pokarmowych, ale również
i dużo frajdy.
15 października br. przed Wiejskim Ośrodkiem Kultury w
Szemudzie próbowaliśmy wrócić do tradycji, urządzając „Dzéń
Piekłё Bulwё”. Niestety, jedynie dzieci ze swoją naturalną potrzebą zabawy, ochoczo przybyły i przy muzyce i strzelającym
iskrami ognisku kultywowały tradycję. Szkoda, że rodzice pozostali
w domach, bo dzięki szemudzkiemu sołtysowi Panu Stanisławowi
Drawsowi (serdecznie dziękujemy) ziemniaków starczyłoby dla
całej wsi.
Kultura
ziemniaka?
• październik 2005 •
Zebrała i opracowała na podstawie materiałów: K.Bańburski
„Pasjonująca historia ziemniaka” – Wikipedia
A.Szarafin-Grządkowska
24
Konkurs „5 pytań”
Przypominamy
UWAGA, KONKURS!
Gminne Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Szemudzie
oraz Gminna Izba Regionalna im. Remusa w Łebnie,
zainspirowani zdjęciami z letniego konkursu pt. „Najciekawszy
zakątek gminy”,
ogłaszają
nowy otwarty konkurs fotograficzny
„Cztery pory roku
w gminie Szemud”
Za rok Gminna Izba Regionalna im. Remusa w Łebnie obchodzić będzie swoje dziesięciolecie. Jest to nie lada okazja do zrobienia wystawy, której celem będzie przedstawienie uroku naszego
obfitującego w walory krajobrazowe regionu o każdej porze roku.
Prace prosimy nadsyłać etapami.
Biblioteka Publiczna w Kielnie ogłasza konkurs polegający na
comiesięcznym udzielaniu odpowiedzi na 5 pytań. Pytania będą
dotyczyły różnych dziedzin wiedzy – w każdym miesiącu innej.
Między osoby, które udzielą prawidłowej odpowiedzi rozlosujemy
nagrodę książkową tematycznie związaną z pytaniami. Odpowiedzi
prosimy przynosić lub przesyłać listownie albo elektronicznie na
adres: [email protected] w terminie do 20 dnia każdego miesiąca.
*
* *
Listopad to miesiąc, w którym nasze myśli w sposób szczególny
mkną ku tym, których już nie ma wśród nas. Nasuwają się refleksje
nad trwaniem i przemijaniem. Twórczość Alojzego Nagla łączyła
misterną pracę nad słowem z wielkim poczuciem typowej kaszubskiej zadumy nad losem, nad ludźmi, a przede wszystkim nad sobą.
Dlatego w tym miesiącu tematem konkursu jest życie i twórczość
Alojzego Nagla.
1. W jakich latach żył Alojzy Nagel oraz gdzie znajduje się jego
mogiła?
2. Która szkoła w powiecie wejherowskim posiada izbę pamięci
i nosi imię Alojzego Nagla?
3. Jakim pseudonimem posługiwał się Alojzy Nagel?
4. Na łamach jakiej gazety debiutował Alojzy Nagel?
5. W jakich zbiorach opublikowano wiersze i bajki Alojzego Nagla?
I etap – JESIEŃ
Termin nadsyłania prac tego etapu upłynie w pierwszym dniu
kalendarzowej zimy. Rozstrzygnięcia będą się odbywały etapami,
tak jak pory roku, natomiast finał całego konkursu oraz wystawa
wszystkich prac odbędzie się w dniu jubileuszu Izby Regionalnej,
czyli za rok.
Każdy uczestnik konkursu może wziąć udział zarówno w jednym tylko etapie, jak i we wszystkich. Wyniki każdego etapu oraz
informacje na temat następnych będziemy publikowali na łamach
„Lesôka”.
Wiek uczestników nie ma znaczenia, przy czym osoby niepełnoletnie uczestniczą w konkursie za pisemną zgodą rodziców (opiekunów).
Konkurs polega na przesłaniu za pośrednictwem poczty na adres GCKSiR w Szemudzie lub osobistym złożeniu w siedzibie GCKSiR maksymalnie czterech zdjęć wraz z opisem:
- format – 15 x 21 cm,
- kolorowe,
- mile widziane zdjęcia uwidoczniające prace polowe przebiegające w tradycyjny sposób oraz przy użyciu starych, tradycyjnych narzędzi rolniczych.
Osoba zgłaszająca swój udział w konkursie podaje swoje dane
osobowe (imię i nazwisko, adres oraz telefon kontaktowy), a także
składa oświadczenie o posiadaniu praw autorskich do zdjęć. Autorom najciekawszych prac zostaną przyznane nagrody, które wręczymy w dniu jubileuszu Gminnej Izby Regionalnej.
Szczegółowy Regulamin Konkursu znajduje się do wglądu w:
- Gminnym Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Szemudzie,
ul. Szkolna 4a,
- Gminnej Izby Regionalnej im. Remusa w Łebnie, 84-217 Szemud,
Łebno, ul. Ks. Stawickiego 25, opiekun Stanisław Belgrau,
- na stronie internetowej: www.szemud.pl.
Zapraszamy do udziału!
Stanisław Belgrau
i Alicja Szarafin-Grządkowska
Podziękowanie
Serdeczne podziękowanie na ręce Pana Ryszarda Sikory
za troskę i czynne zaangażowanie
w realizacji potrzeb Biblioteki Publicznej w Kielnie
składa
bibliotekarka
Podziękowanie
Biblioteka Publiczna w Kielnie wyraża szczere podziękowanie
Panu Wojciechowi Żywickiemu prezesowi firmy EKO-PROD
z Częstkowa za przekazanie kserokopiarki na cele biblioteczne.
Dziękujemy bardzo za dostrzeżenie i zrozumienie potrzeb naszej
placówki.
Z wyrazami szacunku i uznania
dyrektor Biblioteki Publicznej w Szemudzie
Irena Piastowska
i bibliotekarka Teresa Sendacka
WIEJSKI OŚRODEK KULTURY W KIELNIE
zaprasza na
Bal Sylwestrowy
31.12.2005 r. godz.20.00
Cena 190 zł od pary. W cenie biletu:
coś dla ciała – gorące i zimne dania
coś dla ucha – dobra muzyka (Czarne Kapelusze)
coś dla ducha – miła atmosfera i szampańska zabawa
tel. kontaktowy 676 09 61 lub 676 07 29
w godz. od 11.00 do 18.00
Zapraszamy do wspólnej zabawy.
• październik 2005 •