LECZENIE ran przewlekłych W DOMU - Na

H
asło „rany” najczę-
z tematem leczenia ran przewle-
ściej wywołuje skoja-
kłych, a co za tym idzie – zasad
rzenie z ranami cięty-
doboru i zmian opatrunków.
mi i kłutymi, co jest
Leczenie
ran
przewlekłych,
dużą zasługą wszelkiego rodzaju
czyli takich jak stopa cukrzycowa
kryminałów, powieści oraz fil-
czy odleżyny, a nawet oparzenia,
mów sensacyjnych. Rany te, choć
w warunkach domowych trwa
oczywiście wymagają fachowego
często miesiącami. Jest to bar-
leczenia i opatrunków, goją się
dzo uciążliwe dla członków ro-
raczej szybko i teoretycznie bez
dziny, a także trudne dla samej
komplikacji. O wiele trudniejsze
osoby dotkniętej tym proble-
w leczeniu są tzw. rany przewle-
mem. We wrześniowym nu-
kłe, które występują nawet u po-
merze PACJENTA pragnie-
nad pół miliona osób w naszym
kraju. Jeśli do tej liczby dodamy członków rodziny opiekujących się takim osobami, to liczba
ta wzrośnie nawet do 1 500 000
osób związanych bezpośrednio
Daria Składanowska
Europejskie Centrum
Edukacji w Opiece
Długoterminowej
magazyn pacjenta
LECZENIE
ran przewlekłych
W DOMU
ISSN 1643-1294
magazyn pacjenta
my zachęcić Państwa do zapo-
sprawdzają się świetnie, ALE
znania się z nowoczesnymi me-
PRZY LECZENIU RAN OSTRYCH
todami leczenia ran przewle-
(czyli takich, które powstały z
kłych w środowisku wilgotnym,
powodów mechanicznych, jak
zgodnie z zasadami opracowa-
np. rany cięte, kłute, postrzało-
nymi przez naukowców. Niech
we i otarcia). Wtedy jak najbar-
tych kilka stron posłuży jako
dziej powinny znaleźć zastoso-
wstęp do tematu oraz niech bę-
wanie jałowe opatrunki z gazy i
dzie swego rodzaju podpowie-
plastry.
dzią, jak w nowoczesny sposób
Natomiast w przypadku RAN
skuteczniej i szybciej leczyć rany
PRZEWLEKŁYCH (takich jak od-
przewlekłe.
leżyny, oparzenia, stopa cukrzy-
Mówiąc o nowoczesnym le-
cowa) już 40 lat temu odkryto
czeniu ran przewlekłych, nie
i sprecyzowano, jakie warunki
chcemy ujmować zalet opatrun-
sprzyjają ich szybszemu gojeniu.
kom
Tradycyjne
Jest to zupełnym przeciwień-
opatrunki z gazy, bandaże czy
stwem tego, co zapewniają opa-
plastry są dobre! Nikt nie kwe-
trunki tradycyjne. Okazuje się, że
stionuje ich skuteczności, bo
rana przewlekła będzie się le-
tradycyjnym.
piej goić, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:
» wilgotne środowisko leczenia rany – sprzyja naturalnym
procesom
oczyszczania
ra-
ny, regeneracji uszkodzonych
wcześniej tkanek oraz obniża dolegliwości bólowe. Dzięki temu rana goi się średnio o
50% szybciej;
» obniżone pH – obniżając PH,
podnosimy kwasowość środowiska rany, a to hamuje namnażanie się bakterii;
» szczelne
zamknięcie
rany
(okluzja) – chroni ranę przed
zainfekowaniem jej bakteriami znajdującymi się w środowisku pacjenta. Zastosowanie
opatrunków
2
ze
specjalnych
wrzesień 2009
gąbek poliuretanowych chro-
wym naskórkiem (oznaczane ko-
ni ranę również przed uszko-
lorem różowym);
dzeniami mechanicznymi;
III FAZA DOJRZEWANIA – jest
» stała temperatura – utrzyma-
ostatnim etapem w procesie go-
dd Medisorb G - żel nawadniający
nie stałej temperatury na po-
jenia, ponieważ w tym czasie ra-
i oczyszczający ranę z tkanki
ziomie ok. 37°C przyspiesza
na w postaci blizny przebudo-
podział komórkowy, a tym sa-
wuje się, aby uzyskać wytrzyma-
mym regenerację uszkodzo-
łość jak najbardziej zbliżoną do
nych tkanek.
wytrzymałości skóry przed jej
Dopiero po trafnym określe-
szą być zapewnione jednocze-
niu fazy gojenia rany można do-
śnie, by rana dobrze się goiła. Po
brać taki opatrunek, który bę-
to, by stworzyć optymalne śro-
dzie zapewniał możliwie najlep-
dowisko do leczenia rany, nale-
sze warunki do efektywnego go-
ży najpierw ustalić, z jakim eta-
jenia.
pem gojenia mamy do czynienia.
Jeśli mamy do czynienia z ra-
Na różnych etapach gojenia ma-
ną, w której występuje martwica
my bowiem do czynienia z róż-
czarna (faza I), idealny opatru-
magazyn pacjenta
uszkodzeniem.
Nie wszystkie te warunki mu-
martwiczej
nymi potrzebami.
Istnieje podział na trzy fazy
gojenia ran:
I FAZA OCZYSZCZANIA (zapalna) – na tym etapie występuje martwica czarna, a także żółta (na schematach określana kolorami czarnym i żółtym). Rana
charakteryzuje się reakcją zapalną i bólem. Organizm stara się
wówczas zniszczyć bakterie, które dostały się do rany i wyizolować martwe tkanki z jej środowiska;
II FAZA WZROSTU (odbudowy
tkanek) – tu występują dwa bardzo ważne procesy, jak ziarnino-
nek powinien zapewnić jej sta-
wanie, czyli wypełnianie ubyt-
łe nawilżenie. Nawilżanie suchej
ku w tkankach (oznaczane kolo-
martwicy powoduje jej upłyn-
rem czerwonym) oraz naskórko-
nienie, dzięki czemu łatwo ją
wanie, czyli pokrywanie rany no-
bezboleśnie usunąć ze środowi-
3
magazyn pacjenta
pacjenta
magazyn
ska rany, nie uszkadzając zdro-
ne. Ponadto, zapewniając szczel-
wych tkanek. Na tym etapie go-
ne
jenia rany zalecane jest stosowa-
sza się także ryzyko jej zakaże-
nie opatrunku Medisorb G, któ-
nia. Nowoczesne opatrunki łą-
ry ma postać żelu.
czą w sobie właściwości chłon-
zamknięcie
rany,
zmniej-
W przypadku martwicy żół-
ne oraz bakteriobójcze, bakte-
tej (faza II) rana charakteryzuje
riostatyczne, a nawet wspoma-
tny żel
się dużym wysiękiem, więc opa-
gające krzepliwość krwi. Chro-
Medisorb P - chroni przed ura-
trunek powinien mieć przede
nią także zdrową tkankę przed
wszystkim właściwości chłon-
nadmiarem wydzieliny, a tym sa-
dd Medisorb A - w kontakcie z raną wytwarza delikatny, wilgo-
zem, utrzymuje odpowiednią
wilgotność w ranie
mym przed maceracją.
Nowoczesne opatrunki zapewniają ranie wilgotne środowisko,
dzięki czemu można także bezboleśnie zmienić opatrunek, minimalizując również ryzyko powstania urazu. Ma to olbrzymie znaczenie dla samego pacjenta, jak
i osoby dokonującej zmiany opatrunku. Na tym etapie gojenia zaleca się stosowanie opatrunków:
Medisorb A, Silver lub Silver
Pad, Medisorb H, Medisorb P.
Zupełnie
inne
cechy
wyka-
zuje rana w fazie ziarninowania i naskórkowania (faza III).
Na tym etapie organizm wytwarza nowe tkanki po to, by uzupełnić powstałe w ranie braki. Dlatego też opatrunki powinny przede wszystkim chronić nowopowstającą
tkankę,
zarów-
no przed atakami bakterii, jak
i przed uszkodzeniem mechanicznym. Dobrze sprawdzają się tu
opatrunki: Medisorb Silver lub
Silver Pad, Medisorb H, Medisorb P, Medisorb F.
Podczas naskórkowania należy wykazać szczególną troskę
4
wrzesień 2009
o ochronę nowej tkanki oraz za-
ku, utworzy się zakalec. Podob-
pewnić jak najszybszy proces wy-
nie jest z gojeniem rany. Musi-
twarzania nowych komórek.
my zapewnić jej stałą temperaturę 37° C, bez niepotrzebnego
W nowoczesnym leczeniu ran
specjalistycznymi
opatrunkami
schładzania zbyt częstą zmianą
opatrunku.
bardzo ważne jest również do-
To właśnie przede wszystkim
konywanie ich zmiany w odpo-
różni specjalistyczne opatrun-
wiednim czasie (zależnie od ty-
ki od tradycyjnych. Tradycyjne
wać na ranie maksymalnie 4 do
7 dni). Tu obowiązuje zasada,
im rzadziej tym lepiej. Aby lepiej
to zobrazować, można porównać tę sytuację do pieczenia ciasta: kiedy niecierpliwi będziemy
co chwilę otwierać piekarnik, by
sprawdzić, czy ciasto już gotowe, to zamiast pysznego wypie-
dla tlenu i pary wodnej, nie przepuszcza bakterii;
Medisorb F - utrzymuje odpowiednią wilgotność rany, zapobiega powstawaniu strupa
magazyn pacjenta
pu, opatrunek może pozosta-
ddMedisorb H - przepuszczalny
5
magazyn pacjenta
opatrunki wymagają częstych
widualnego przypadku. Każda
zmian, co z kolei naraża ranę na
rana może zachowywać się ina-
częsty kontakt z zainfekowanym
czej, dlatego należy bacznie ob-
środowiskiem pacjenta, obniże-
serwować samą ranę, jak i opa-
niem temperatury, a także za-
trunek. Cała trudność w nowoczesnym leczeniu ran przewlekłych polega na odpowiednim
doborze opatrunku oraz jego
aseptycznym założeniu.
Plusy nowoczesnych opatrunków przeznaczonych do leczenia
ran przewlekłych w środowisku
wilgotnym:
» łatwe w stosowaniu
» bezbolesne przy zmianie
» łatwe w zdejmowaniu
» umożliwiają wizualną kontrolę
rany
» chłonne (do 7 dni) – mała częstotliwość zmian
» chronią przed urazami mechanicznymi
» bezpieczne
» jeden uniwersalny kształt
» szybkie w działaniu
» regulują wilgotność
» mają działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze
» ochrona delikatnych tkanek
Wyżej wymienione zalety nie
cc Medisorb Silver i Silver Pad opatrunki z aktywnym srebrem metalicznym
6
kłóca proces gojenia poprzez na-
dotyczą jednego rodzaju opa-
ruszanie tkanek przy odrywaniu
trunku, tylko opisują skutecz-
przyschniętych opatrunków tra-
ność całej grupy opatrunków,
dycyjnych, powodując dodatko-
które w zależności od rodzaju ra-
we i niepotrzebne cierpienie pa-
ny są stosowane razem lub osob-
cjenta.
no. Trzeba pamiętać, że to rana
Pamiętajmy, że każdy opatru-
dyktuje warunki a nowoczesne
nek należy dostosować do indy-
opatrunki je po prostu spełniają.
wrzesień 2009
ETAP GOJENIA
sucha martwica,
czarna
KOLOROWA
KLASYFIKACJA RAN
WYZWANIE
ZALECANE
POSTĘPOWANIE
rozpuszcze-
wycięcie chirurgicz-
nie suchej tkan-
ne i/lub stymula-
ki martwiczej
cja procesu autolizy
zainicjowanie pro-
utrzymanie wilgot-
cesu gojenia
nego środowiska
DOBÓR OPATRUNKU NA
MIARĘ WYZWANIA
WYSIĘK
brak lub
czyszczenie rany
martwicza, żółta
z tkanki martwiczej
nego środowiska
czerwona
ziarnina
Medisorb A
Medisorb P
Medisorb H
teriału martwiczego
Medisorb H
pobudzenie wzro-
nego środowiska
stu ziarniny
pochłanianie nad-
ochrona delikat-
miaru wysięku
nej ziarniny
ochrona przed urazem mechanicznym
naskórkowanie,
różowy naskórek
pobudzenie procesu naskórkowania
ochrona migrującego naskórka
rany
zainfekowane
Medisorb A
Medisorb P
miaru wysięku i ma-
pochłanianie nad-
utrzymanie wilgotziarninowanie,
Medisorb G
Medisorb A
Medisorb P
Medisorb A
Medisorb P
Medisorb H
Medisorb H
magazyn pacjenta
utrzymanie wilgotrozpływna tkanka
NAZWA
OPATRUNKU
utrzymanie wilgotnego środowiska
stymulacja wzrostu naskórka
Medisorb H
Medisorb F
ochrona przed urazem
ochrona przed
infekcją
hamowanie namna-
zahamowanie roz-
żania bakterii
woju infekcji
Medisorb
SILVER PAD
Medisorb
SILVER
Stowarzyszenie na Rzecz Opieki Długoterminowej i Pomocy Społecznej „Dom Pod Słońcem”
ul. Żółkiewskiego 33,
87-100 Toruń
[email protected]
7