Rosja i Turcja w połowie XIX wieku

Rosja i Turcja w połowie XIX wieku
1. Bałkany na początku XIX wieku





Bałkany znajdowały się pod panowaniem tureckim;
byli innego wyznania (chrześcijanie) i musieli ponosić
większe obciążenia podatkowe
Jedynie Czarnogóra (pod panowaniem władyków –
prawosławnych biskupów) miała częściową
autonomię, gwarantowaną przez Rosję
Serbowie zazdrościli Czarnogórze; od 1804-1813
trwało powstanie serbskie przeciwko Turcji; krwawo
stłumione
1815 r. kolejne, tym razem wspierane przez cara
Turcy zgodzili się na nieformalną autonomię


Mołdawianie pozazdrościli Serbom; 1821 r. wybuch
powstania
1826 r. konwencja akermańska (przy poparciu cara
Rosji)

Turcja zgadza się na autonomii Serbii, Wołoszczyzny, Mołdawii
2. Wojna Greków o niepodległość




Grecy mają zdecydowanie lepiej niż pozostali
mieszkańcy Imperium tureckiego; urzędy, swobodę handlu
Mimo tego Grecy chcieli niepodległości
XIX w. pojawiają się tajne organizacje dążące do
powstania; liczono na pomoc Rosji
Rosja chce pomocy bo: 1) osłabi to Turcję, 2) Grecy to też
prawosławni
Praca z tekstem źródłowym s. 75
Odezwa księcia Aleksandra Ipsilantisa






1821 r. Grecy (na czele z księciem Aleksndrem
Ipsilantisem) wchodzą do Mołdawii, by zachęcić
tutejszych do powstania
Rosja się miga
Ipsilantis przegrywa, ale Grecy kombinują dalej
1822 r. wybuch powstania na Peloponezie;
proklamowanie niepodległości
W odpowiedzi Turcy dokonują pogromu
kilkudziesięciu tysięcy Greków; dodatkowo Turcy
wysyłają bezwzględnego dowódcę Ibrahima Paszę
Zdobywa Missolungę, a w 1827 r. Ateny

W Europie szok i poparcie dla
Greków; filhelleni (ochotnicy, m.in.
G. Byron) przybywają na pomoc

1827 r. Europa rusza na pomoc;
statki Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji
biją w bitwie pod Navarino flotę
turecko-egipską
1828 r. Francuzi i Brytyjczycy
wylądowali w Grecji, a Rosja
weszła do Armenii i na Bałkany
1829 r. Iwany Dybicz zdobywa
Adrianopol i pokój


Pokój w Adrianopolu 14.09.1829
1.
2.
3.

Grecja ma niepodległość
Serbia, Mołdawia i
Wołoszczyzna mają
autonomię
Rosja dostała Armenię,
wybrzeże czarnomorskie
Kaukazu i przywileje
handlowe (a co sobie będzie
żałować)
Traktat londyński z 1830 r.
określił granice Królestwa
Grecji; na czele król Otton
Wittlesbach
3. Imperium carów


Od 1816 r. pojawiają się tajne organizacje dążące do
obalenia samodzierżawia
Tego chcą ci, którzy zasmakowali w świecie zachodu; chcą
głównie zmian ustrojowych, niektórzy chcą obalenia
cara
Powstanie dekabrystów 1825




W listopadzie 1825 r. zmarł (?)
Aleksander I; w jego miejsce
Mikołaj I
W połowie grudnia miała odbyć się
przysięga wierności wojska, a to
dobra okazja do buntu
25 grudnia „wybuch”
powstania; mimo możliwości nie
podjęli żadnych większych
działań – stali i czekali,
demonstrując tylko brak poparcia
dla nowego cara
Pacyfikacja (kara śmierci, zsyłka,
chłosta)






Car wydaje się jeszcze silniejszy; utworzono oddziały
tajnej policji, kontrolowano uniwersytety, mocniejsza
cenzura
Zanik oporu, lub bardzo nieznaczny (ci co krytykowali
lądowali w zakładach dla umysłowo chorych - Piotr
Czaadajew)
U siebie tłumią, ale Grecji pomogli
Powstanie listopadowe też stłumią
Powstanie węgierskie; j.w. (jak wyżej)
Wiosna Ludów w Europie się rozprzestrzenia, ale nie
w Rosji
4. Wojna krymska 1853-1856




Napięcie między Rosją, W. Brytanią i Francją w
sprawie „chorego człowieka Europy” – Turcji
Rosja chce opanować Bałkany i być zwierzchnikiem
państw słowiańskich
Car Mikołaj I wystosował ultimatum do sułtana, w
którym żąda wyłączności do opieki nad terenami
ważnymi dla prawosławia oraz nad ludnością
prawosławną
Turcja na nie, więc wojna



Rosjanie łatwo biją Turków
w księstwach
naddunajskich oraz na
Kaukazie; zwycięstwo w
bitwie morskiej pod Synopą
Niepokój w W.Brytanii i
Francji o zbyt silną Rosję
Francja + Wielka Brytania
+ Królestwo Sardynii
zawarły przymierze z
Turcją



Kontruderzenie na
teren rosyjski; 1854 r.
ok. 60 tys. żołnierzy
wylądowało na
Półwyspie Krymskim
Zdobycie Sewastopola,
ale zbyt duże straty, by
wykorzystać sukces
1855 r. zmarł Mikołaj II
i car Aleksander II dąży
do pokoju
Kongres w Paryżu 1856
1.
2.
3.
4.
Rosja zrzeka się
pretensji do Mołdawii i
Wołoszczyzny
Rosja zgadza się na
swobodną żeglugę w
basenie Morza Czarnego
Uznanie
nienaruszalności
terytorium Turcji,
autonomii Serbii,
Mołdawii, Wołoszczyzny
Zrównanie w prawach
chrześcijan i muzułmanów
(zamieszkującym Imp.
Tureckie)



Sukces dyplomatyczny
Wielkiej Brytanii
Sukces prestiżowy
Francji
Koniec Świętego
Przymierza
5. Odwilż posewastopolska w Rosji za
panowania Aleksandra II






1861 r. reforma uwłaszczeniowa i zniesienie poddaństwa
osobistego chłopów; mogli wykupić ziemię, nawet na raty
Powołanie do życia ziemstw – samorządów terytorialnych;
dotyczyło to głównie spraw oświaty, szpitalnictwa, gospodarki,
regionu, systemu dróg
Reforma sądownictwa; zniesiono kary cielesne, oskarżeni
dostali prawo do obrony, wprowadzono ławników od sądu
Reforma oświaty; część autonomii na uniwersytetach, zgoda
na studia dzieci miesczan i chłopów
Złagodzenie cenzury
Reforma w armii; skrócono służbę do 6 lat



Nadal okres
samodzierżawia
Spiskowy szykują
zamach i w 1881 r.
ginie car Aleksander II
Nowy car, Aleksander
III rezygnuje z reform