destrukcja tożsamości narodowej jako ukryty program naukowy i

DESTRUKCJA TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ JAKO UKRYTY PROGRAM NAUKOWY I EDUKACYJNY
Niczym Sybir - niczym knuty
I cielesnych tortur król!
Lecz narodu duch otruty To dopiero bólów ból!
(Z. Krasiński, Psalm miłości)
Unia Europejska miała budować Europę Ojczyzn. Miała być federacją suwerennych państw,
szanującą tożsamość i odrębność poszczególnych narodów. Rzeczywistość okazała się inna.
Wspólnota Europejska zmierza do tworzenia Europy bez Ojczyzn, do homogenizacji
społeczeństw. W imię kolonizacji państw „drugiej prędkości” wydziedzicza się tu narody i
deformuje się ich pamięć historyczną. Destrukcja tożsamości narodowej dokonywana jest m.in.
w obrębie nauki i edukacji. W prezentowanym szkicu podjąłem próbę wskazania niektórych
mechanizmów urzeczywistniania tej destrukcji.
Odwołując się w sposób dość swobodny do pewnych idei, zaczerpniętych z koncepcji
wiedzy/władzy Michela Foucaulta oraz koncepcji reprodukcji kulturowej Pierre’a Bourdieu,
przyjmuję, że nauka i edukacja są elementami systemu przemocy symbolicznej, a więc
systemu, za pomocą którego warstwy lub grupy, które uzyskały supremację w danej
społeczności, narzucają pozostałej jej części model kultury /a/ odpowiadający interesom owych
warstw lub grup oraz /b/ legitymizujący je i ich sposób sprawowania władzy.
Przemoc symboliczna jest formą panowania niejawnego, mającego charakter zawoalowany.
Realizuje się ona nade wszystko w dwojaki sposób. Pierwszy, który można nazwać dominacją
strukturalno-instytucjonalną, polega na wytwarzaniu oplatającej i osaczającej
podporządkowywane grupy społeczne sieci struktur i instytucji, wzmacniających dominację
grupy „trzymającej władzę” oraz (głównie poprzez system selekcji i eliminacji jednostek
niepokornych) uniemożliwiających dokonywanie zmian społecznych. Drugi sposób, który można
by opatrzyć mianem „dominacji merytokratycznej”, sprowadza się do – mającego na celu
utrwalanie istniejących stosunków władania – utrzymywania monopolu na wytwarzanie i
limitowanie wiedzy uznawanej za prawomocną. Biorąc pod uwagę oba wskazane tu typy
dominacji, staram się ukazać, w jaki sposób destrukcji tożsamości narodowej służą – z jednej
strony – przyjmowane w naszym kraju rozwiązania w dziedzinie organizacji oraz finansowania
nauki i szkolnictwa, z drugiej zaś strony – preferowane modele metodologiczne uprawiania
humanistyki oraz dominujące sposoby profilowania wiedzy humanistycznej będącej
przedmiotem społecznej transmisji w ramach szkolnego i pozaszkolnego systemu edukacji. Aby
ułatwić zrozumienie dokonujących się współcześnie zmian w funkcjonowaniu nauki i edukacji,
ich analizę pozwolę sobie poprzedzić krótkim nakreśleniem uwarunkowań społecznych i
politycznych, pod których ciśnieniem zmiany te się dokonują.
1/3
DESTRUKCJA TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ JAKO UKRYTY PROGRAM NAUKOWY I EDUKACYJNY
Oto, jak trafnie zauważył poeta i profesor historii literatury Jarosław Marek Rymkiewicz, u
fundamentów Unii Europejskiej legły idee, które sformułowała jedna z założycielek ruchu
komunistycznego – Róża Luksemburg. „Nieśmiertelna Róża” (Biessmiertnaja Roza – jak ją
nazywano w Rosji) dążyła do likwidacji państw narodowych i przewidywała, że „powstaną Stany
Zjednoczone Europy, które będą początkowo tworem »burżuazyjnym«, ale potem, kiedy
wybuchnie rewolucja, zostaną przejęte przez klasę robotniczą /…/”
1
.
Współcześnie w duchu wskazanych dążeń opracowano – o czym donosi brytyjski dziennik „The
Daily Telegraph” – tajny dokument, przeznaczony wyłącznie do wiadomości dyplomatów i
urzędników przygotowujących posiedzenie Rady Europy 28 i 29 czerwca 2012 roku, w którym
stwierdza się, że w ciągu najbliższych 10 lat powinno nastąpić utworzenie z Europy jednolitego
tworu polityczno-finansowego, co oznacza oczywiście całkowitą likwidację państw narodowych
2
.
W wypadku Polski likwidację tę poprzedza doprowadzenie państwa do zupełnej ruiny (liczba
zamykanych zakładów pracy oraz wielkość długu publicznego i prywatnego są jej najlepszymi
wskaźnikami). Aby można było dokończyć dzieła destrukcji, należy naród upokorzyć, upodlić,
wyzbyć poczucia godności, całkowicie rozmydlić jego tożsamość. Trzeba wyhodować Nowego
Człowieka – unijnego bezpaństwowca; człowieka łatwo sterownego, który bez szemrania
podporządkuje się – jak to określa Rymkiewicz – duchowym spadkobiercom Biessmiertnoj Roz
y
i
potulnie będzie funkcjonował w rzeczywistości zorganizowanej dla niego na neoliberalną modłę.
Temu właśnie służą głównie przemiany dokonujące się dziś w obrębie nauki i edukacji.
Pobierz cały artykuł ( PDF )
Pierwodruk:
„Glaukopis. Pismo Społeczno-Historyczne” 2013, nr 28, s. 111-136.
2/3
DESTRUKCJA TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ JAKO UKRYTY PROGRAM NAUKOWY I EDUKACYJNY
„Elity nie potrzebują Polski. Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Małgorzata
Rutkowska” , Nasz Dziennik, nr 265 (2010).
1
Zob. http://www.telegraph.co.uk/finance/financialcrisis/9336766/Exclusive-Secret-EU-summitdocument-shows-first-step-to-banking-union.html
/dostęp:18 I 2013/.Niektórzy politycy
już z ideą tą oswajają Polaków, głosząc – nie bez naruszania Konstytucji RP – „konieczność”
zrzeczenia się „części” polskiej suwerenności. Wnikliwie mechanizm unicestwiania
suwerenności państwowej w Unii Europejskiej ukazuje J. Chodorowski w pracy: Czy
zmierzch państw narodowych
(Poznań: Wydawnictwo WERS, 1996).
2
3/3