7. Rolnictwo ekoPLAN

^ .>
.,
T-^-^
. ,... : , . .
"
.
rttDJDTUT i
ekoPLAN
^_j.^^*. ^.*>^ ^ i L u u ^ k n ^ i B t H f o W7 afe^rf
i .,
. .i . . ,
.:
.'.-.
-. i . . . . ' , .,
*Uintvdhpr^ BUB*U BCTHCU
7. Rolnictwo
Warunki naturalne rozwoju rolnictwa w gminie ReczDO.
Na rozw6j rolnictwa i jego przestrzenne zr6znicowanie gl6wny wptyw wywieraja.
warunki przyrodnicze, do kt6rych naleza, m. in. gleby, stosunki wodne, rzezba oraz klimat.
Gmina R^czno posiada niezbyt korzystne warunki do produkcji rolniczej, gorsze niz srednio
w wojew6dztwie 16dzkim. Wartosc wskaznika jakosci rolniczej przestrzeni produkcyjnej
(syntetyczna ocena nast$puj^cych element6w: gleb, klimatu, dhigosci okresu wegetacyjnego,
rzezby terenu oraz warunk6w wodnych) IUNG wynosi zaledwie 55,4 w skali 100 punktowej.
G16wnym czynnikiem przyrodniczym ograniczaj^cym mozliwosci produkcyjne,
rozw6j i intensyfikacj? ro!nictwa gminy jest jakosc grunt6w (m. in. niska bonitacja i slaba
zdolnosc magazynowania wody) Pewnym czynnikiem utrudniaja^cym upraw? roslinjest takze
wyst^pujqca cz$sto wysokofalista rzezba terenu a takze warunki klimatyczne. Okres
intensywnego wzrostu roslin cz^sto charakleryzuje si? niedoborem wody a okres zbioru
pIon6w nadmiarem opad6w. Z punktu widzenia potrzeb rolnictwa ilosc opad6w jest zbyt
mala i powaznie utrudnia upraw? roslin o wysokim wsp6kzynniku transpiracji, prowadza,c
niekiedy nawet do powstania suszy glebowej. Dosc cz$sto szkody wyrza,dzaja. takze
spbznione przymrozki wiosenne, zwtaszcza majowe, przypadaja,ce na okres, w kt6rym rosliny
wykazuJ3 bardzo duza. wraz!iwosc na wahania temperatury Zagrozeniem dla rolnictwa sa.
ponadto wylewy rzek pojawiaj^ce si? w czasie roztop6w wiosennych. Jedynie uk)ad
temperatury w ciqgu roku jest korzystny dla rozwoju roslin. Okres wegetacyjny trwa
przeci^tnie 210-215 dni, jest zatem wystarczaja_co dlugi dla upraw zbozowo-okopowych,
warzywjak i drzew owocowych.
Gleby
Wi^kszosc obszaru gminy lezy w zasi^gu gleb mafo urodzajnych, wymagaja,cych
nawozenia, zaliczanych do slabych. Sa. to grunty o ograniczonych mozliwosciach produkcji
rolniczej i niskim potencjale urodzajnosci - gl6wnie uprawia si? na nich zyto, owies, tubin,
cz^sciowo ziemniaki. G!eby chronione klas III - rV zajmuja. niewielka. powierzchni? gminy
koncentruja.c si^ w trzech kompleksach:
okolice wsi R^czno, Kolonii R^czno, L^ki Kr6lewskie oraz Majkowice,
okolice Bakowej G6ry oraz w rejonach wsi D^ba i Majstry.
- sasiedztwo wsi Stobnica, Stobnica Pila oraz Paskrzyn.
Grunty ome klasy II maja^ marginalne znaczenie. Gleby klasy iII umozliwiaj^ce
upraw? gatunk6w bardziej wymagaj^cych, intensywnych (np. pszenicy, upraw
przemyslowych) wyst^puja, w niewielkiej ilosci. Zajmuja. 8 % powierzchni grunt6w ornych
gminyjednak 73% tych gleb nalezy do klasy Iin>. Wi^kszyjest udzial gleb srednich, klasy IV
(36%), o przeci^tnych warunkach plonotw6rczych dla zb6z i ziemniak6w.
"-:
ekoPLAN
2 aeatt
.SU>iHHD l'wmj*kowwl l Kknmk4* Zwwpodiro"imii PncfljmDtfD <;<Wiy Rfcmw
, nUUDCTUr l
* U k J C H V t f c ^ 9 / BUUJUU
fiTIUlIK*
Gmnty orne w gminie R^czno wg sotectw i klas bonitacyjnych.
Solectwo
Bakowa G6ra
Bedzyn
Deba
Kolonia Rex:zno
Leki Kr61ewskie
Leg R^czyhski
Majkowice
Nowinki
Pasknryn
Reezno
Stobnica
Stobnica Pila
Wielkopofe
Zbylowice
Razem
Razem
427,27
125,88
469,58
403,9
I52,96
217,03
337,5
205,73
408,19
334,15
4!8,67
I7!,19
!14,35
97,18
3883,58
n
Grunty ome wedlug klas
IV
V
36,24
218,18
1 19,62
1,27
38,1
32,85
23,50
198,86
114,39
115,96
184,88
72,31
33.67
69.93
27.36
1,84
8,74
52,72
8,50
126,04
101,43
12,24
48,64
66,35
8,28
144,52
137,95
54,80
115,90
70,45
7,72
113,73
177,26
1,54
73,18
0,72
29,67
44,01
45,04
27,29
U9
307,47
M01,48
1117,17
III
(i.0(i
0,00
0,00
0,14
0,00
0,00
0,00
0,11
n,oo
0,15
0,00
0,00
0,00
0,00
0,4
VI
49,09
53,52
128,59
29,5
19,79
141,01
98,65
75,87
I15,32
90,17
113,69
32,52
I9j3 '
21,97
1009,01
VIR
4,14
0,14
4,24
1,H
2,21
12,72
2,88
2,52
2,12
2.68
6,27
4,70
0,63
1,69
48,05
Zr6dto: Urz^d Gminy Rgczno
Najwi^kszym udziatem grunt6w klas UI-IV cechujq. si? soiectwa: Kolonia R^czno,
Bakowa G6ra i R^czno (odpowiednio 74,5%, 59,1% oraz 51,1% og61nej powierzchni GO).
Wi^kszosc z pozostafych sotectw posiada stabe b^dz bardzo sIabe warunki do prowadzenia
produkcji rolnej. Gleby najsfabsze, klas V i VI wyst$puja^ zwlaszcza w solectwie L^g
R^czynski (89,3% powierzchni grunt6w ornych), Stobnicy (69,5% powierzchni GO),
Paskrzyna (62% GO) i Stobnicy Ptfy (61,7% GO). Srednio na solectwo przypada w
przyblizeniu 277 ha grunt6w omych, w tym okoto 22 ha 1I1 klasy (ok. 8%), 100 ha IV klasy
(ponad 36%), 80 ha V klasy (niespetaa 29%) oraz 72 ha V1 klasy (26%).
Uzytki zielone w gminie Reczno wg solectw i klas bonitacyjnych.
Solectwo
Razem
Bakowa G6ra
37,04
30,23
BedzYH
Deba
39,92
Koloti a 'i^:c/i,:38,91
L$ki (Crolewskie
17.49
Len R^czynski
74,74
Majkowice
96,74
42,95
Nowinki
117,63
Paskr7yn
48,98
Reczno
Stobnica
62,91
Stobnica Pila
54,09
38,67
Wielkopole
23.35
Zbytowice
723,65
Oeolem
Zr6dlo Urz^d Gminy R^czno
n
0,00
0,00
0,00
0,18
0.00
0,00
0.00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,18
Uzytki zielone wedhig klas
IV
V
2,74
13,88
0,00
2,78
22,78
0,00
11,48
11,92
5,17
4,51
19,2
0,61
11.55
4,00
0,02
0,13
53,92
0,24
0,94
75,15
2,05
17,00
0,02
0,12
7,44
63,56
1,39
16,89
18,3I
0,00
5,56
3_2J5
0,00
0,00
38,1
0,00
11,34
13,71
0,00
2,72
14,77
10,31
91,27
402,35
ra
VI
3,24
4,67
10,96
8,44
1.33
I8,17
20,35
23,8
42,87
11,62
23,41
15,99
13,62
5,78
204,25
VIP
0,00
0,00
5,56
1,41
0.00
2,50
0,06
0,08
3,64
0,77
1,19
0,00
0,00
0,08
15,29
ekoPLAN
b PrvtirunD*go (^unw Kftuu
Slmlkui 1 "WMunLiwin i kkrnmUm "/jfo*
bUfcRA El*H<CU
R6wniez uzytki zielone w gminie maja^ niska. jakosc. Uzytki klasy III maja^ znikomy
udziat (l,4%), na klasie IVjest ich wiecej (12,4%) ale dominujaca. grup? stanowia. uzytki na
klasach V (54,4%) oraz VI (27,6%). Generalnie najwi^cej uzytk6w zielonych posiadaja,
solectwa bezposrednio sasiaduja,ce z rzeka. Pilic^: Paskrzyn, Majkowice, L^g R^czynski.
Rolnicze uzytkowanic ziemi
Struktura uzytkowania grunt6w jest odzwierciedleniem sposobu wykorzystywania
warunk6w przyrodniczych i zagospodarowania terenu jak i stopnia zainwestowania. Baza,
produkcji rolniczej gminy R$czno jest 4850 ha uzytk6w rolnych, co stanowi 54,4%
powierzchni gminy (2000 r.).
Struktura uzytkowania grunt6w w gminie Rgczn_q_w_2_000_r.
Powierzchnia gjuntow
2000
fha]
Powierzchnia ogolna
Uzytki rolne
w tym: gmnty orne
sady
tqki i pastwiska
Lasy
Pozostale Rrunty
[%]
8910
4850
100
54,4
3787
9
750
309
78.1
0,2
15,4
6,3
3269
791
36,7
8,9
Zr6dto. Rocznik Statystyczny wojew6dztwa I6dzkiego, GUS, 200l r.
Jest to wartosc stosunkowo niska (znacznie nizsza niz srednio w powiecie: 67,1%).
NiewatpIiwie wp^w na taki stan ma znaczna powierzchnia las6w obejmuja,ca ponad l/3
obszaru gminy (w powiecie srednio 23,6%). Najwazniejsza^ forma. rolniczego uzytkowania
ziemi s^ grunty orne. Znaczna. powierzchni?, wyzsza. niz srednio w powiecie(10,4%) zajmuja^
uz>1ki zielone- Sadownictwo nie odgrywa powazniejszego znaczenia.
Struktura agrarna gospodarstw
Na strukture agrarnq gospodarstw sklada si? wielkosc gospodarstw, ich rozdrobnienie
oraz formy wtasnosci ziemi
Ponad 58% gospodarstw rolnych ma powierzchni? do 5 ha Swiadczy to o duzym
udziale gospodarstw mahych. Gospodarstw powyzej lO ha jest niewie!e, zaledwie lO%.
Najwie_ksza ich liczba wystepuje w Stobnicy, Majkowicach, Paskrzynie i Nowinkach.
50
ekoPLAN
ttu4ium VwirunLowi6 l XkmmbAw Z^oapudvuwinb Pruannwgt> i;roiw> Rfcu*i
nOJUTUT :
Gospodarstwa rolne wg sotectw w 2000 r
Soiectwo
Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych
0-5ha
Oftoleni
5-lOha
pow. 10ha
121
97
4
Bakowa G6ra
20
I0
25
9
6
Bedzyn
67
114
39
8
Deba
96
56
33
'
Kolonia Reczno
37
23
13
Lelti Kr6Iewskie
l
59
29
9
L$g R$czynski
2l
95
45
37
13
Majkowice
39
16
13
10
NowinkJ
34
87
4l
12
Paskrzyn
87
110
IS
5
Reczno
65
Stobnica
I08
28
I5
59
34
Stobnica Pila
19
6
32
15
13
4
Wielkopole
24
ll
2
Zbylowice
n
1006
589
102
Razem
315
Zr6dto: Urzqd Gminy R^czno
Powierzchnia uzytk6w rolnych w gminie R$czno wg gmp obszarowych i wedhig
sotectw w 2000 r.
Powierzchnia uzytkow rolnych
Sdectwo
5-10ha
pow. l O ha
Razem
270,34
131,50
468,83
Ba)cowa G6ra
66,99
23,18
51,48
154,58
B^dzyn
'
105.^4
211,05
187,67
504,66
D^ba
211,50
176.29
55,62
I43 n
Kolonia R^czno
'S ' '
60,10
L^ki Krolewskie
31,96
170.12
113,67
L^g R^czyriski
87,98
87,92
127,01
206/73
96,73
430,47
Majkowice
. 5,83
Nowinki
36,32
96,53
248,68
273,63
Paskrzvn
101,28
152,14
527,05
198,13
132,87
I27.34
458.34
Ri^czno
225.49
195,74
57,74
478,97
Stobnica
I12.72
112,56
225,28
Stobnica Pila
78,00
65,22
12,16
155,38
Wielkopole
25,41
71,87
1 19,89
22,61
Zbylowice
1708,57
|973,06
993,6
4675,23
Razem
Zr6dto: Urz^d Gminy Reczno
Struktura wielkosci gospodarstw w gminie jest niekorzystna - 36,5% powierzchni
uzytk6w rolnych przypada na gospodarstwa o powierzchni do 5 ha., a kolejne 42% to
gospodarstwa o powierzchni 5-10 ha. Gospodarstwa wi$ksze, powyzej 10 haobejmuj^obszar
21% powierzchni gminy. NiespeJna 60% gospodarstw gospodaruje zaIedwie na nieco ponad
36% powierzchni uzytk6w rolnych. W 1998 r. powierzchnia grunt6w rolnych do l ha
wynosihi 791 ha.
i
ekoPLAN
*tot,t*Lmttfn{
M1MM1 A I
Najwi^kszym udziatem gospodarstw drobnych (0-5 ha) cechuje sie. Bakowa G6ra
gdzie ponad 57% powierzchni przypada na mate gospodarstwa rolne oraz Stobnica (50%).
Udzial powierzchniowy gospodarstw duzych, powyzej 10 ha jedynie w solectwach B$dzyn i
Nowinki odgrywa istotna. role. (odpowiednio 51,7% i 38,8%). Srednio najedno gospodarstwo
w gminie przypada 4,6 ha uzytk6w roInych,
Wyposazenie techniczne rolnictwa
Wyposazenie techniczne rolnictwa w gminie R^czno nalezy uznac za
niewystarczajqce. Stan taki jest wynikiem nieoptacalnosci produkcji rolnej w matych
gospodarstwach i niewielkich dochodach z nich uzyskiwanych. Wzgl^dy ekonomiczne
sprawiaj% iz sprzet do prac polowych w niewielkich powierzchniowo gospodarstwach jest
inwestycja. nieoptacaInq. Podobnie, stosunkowo niewielka liczba pogtowia bydta oraz trzody
chlewnej nie sprzyja mechanizacji produkcji zwierz$cej.
Wyposazenie techniczne rolnictwa w gminie R^czno.
Sc^ectwo
Liczba
Ciagniki Kombajny Rozrzut- Opryski- Dojarki Schladzarki
gospodarstw
niki.
wacze.
Bakowa G6ra
121
53
12
10
18
16
9
Bgdzyn
25
59
14
17
15
10
IS
114
46
10
8
D^ba
14
16
16
13
Kolonia Reczno
96
l
4
4
3
3
Uki Krol.
37
35
12
3
10
8
6
;<)
L^g Re>;zynski
13
4
5
5
4
4
Majkowice
95
23
5
5
3
6
6
Nowinki
39
16
3
5
3
5
5
19
Paskrzyn
87
4
6
3
4
3
Reczno
110
13
6
5
"2
i iS
39
Stobnica
7
12
10
8
6
;Q
38
Stobnica Pila
4
10
9
8
4
Wielkopole
9
8
2
6
4
:'
i
Zbylowice
24
7
6
2
4
84
Razem
I006
383
120
103
99
74
Zr6dto: Urzqd Gminy R^czno
Srednio w gminie na ! ciajnik przypada ponad 2,5 gospodarstwa, najeden kombajn 12 gospodarstw, jeden rozrzutnik przypada na ponad 8 gospodarstw, opryskiwacze i dojarki
sa. prawie w co dziesia,tym gospodarstwie, znacznie rzadziej spotkac mozna schladzark?.
Najgorsza sytuacja jest w sotectwach R^czno, Kolonia R^czno, L^g R^czyhski, Paskrzyn.
Jeden ciajnik odpowiednio przypada tam srednio na 8,5, 7,4, 4,5, 4,6 gospodarstwa.
Najlepsza sytuacja pod tym wzgl^dem jest w B^dzynie gdzie na l gospodarstwo przypadaja.
dwa cia^niki oraz w L$kach Kr61ewskich
statystycznie ci^gnik jest w kazdym
gospodarstwie. Solectwo B$dzyn przoduje w gminie pod wzgl^dem og6!nej mechanizacji
rolnictwa. Nie bez znaczeniajest zapewne fakt, iz B^dzyn cechuje si? najwyzszym udziaiem
gospodarstw duzych o powierzchni pow. 10 ha. Stosunkowo dobrze wyposazone sa. Lfki
Kr6lewskie, Ba^kowa G6ra i D^ba.
ekoPLAN
Stwttam rnanmfcawid * KtrrunLMf 7^gutpnluuWMb TVvOrunnrr> GMtQ RfOH>
Produkcja rolnicza
W uprawach gminy R$czno dominuj^ zboza. Udzial zyta w og6lnej powierzchni
upraw wynosi ponad 47%, natomiast podstawowych zb6z (zyta, pszenicy, pszenzyta,
jeczmienia i owsa) ponad 68%. Znaczny udziat maj^ mieszanki zbozowe (14,3%) oraz
ziemniaki (15,7%). Uprawy takie jak buraki cukrowe, rzepak, warzywa gruntowe czy
tmskawki maja^ niewie!kie znaczenie (tacznie ponizej 2% powierzchni upraw).
Duza. role. w gospodarce odgrywa ch6w zwierzat, przede wszystkim trzody chlewnej
oraz bydta a takze w niewielkim stopniu ch6w owiec. Pod tym wzgl$dem wyr6zniaja, si?
sotectwa D^ba, Majkowice, Paskrzyn, Stobnica.
Pogtowie zwierzgt_w gminie Rgczno w 2002 r.
Sotectwo
Biikowa G6ra
Bi;dzyn
D^ba
IColonia R^czno
L^ki Kjotewskie
L^B R^czynski
Majkowice
Nowinki
Paskrzyn
R^czno
Stobnica
Stobnica Pita
Wielkopolc
Zbytowice
RAZEM
Bydlo
ogotem krovvy
170
96
I63
192
76
58
286
108
207
70
211
93
34
44
1S08
109
54
98
73
40
36
124
61
108
49
I14
57
24
18
965
Trzoda chlewna
ogolem
lochy
398
330
755
381
I22
121
461
393
444
48
37
0
73
61
5
3
16
2
0
43
16
l
0
0
113
0
0
27
225
45
54
45
415
146
40
157
4373
Owce
46
8
2
I0
464
Zr6dfo; Urzf(d Gminy R$czno CNSP 2002 r.)
Og61nie rolnictwo gminy R^czno reprezentuje typ gospodarki ekstensywnej, oparty na
produkcji zb6z naleza,cych do niskoplonujqcych (zyto, mieszanki zbozowe), ale nie
wymagaja,cych szczeg61nych nakfad6w takich jak piel^gnacja i wysokie nawozenie- Brak
odpowiednich srodk6w na rozw6j gospodarstw specjalistycznych i modernizacj? gospodarstw
rolnych, niedostateczne kwalifikacje rolnJk6w na prowadzenie gospodarki specjalistycznej,
niskie ceny i trudnosci w zbyciu produkt6w rolnych oraz ograniczenia przepisami
szczeg61nymi (ochrona przyrody), to g!6wne przeszkody w szybkich zmianach dotychczas
stosowanych metod gospodarowania rolniczego. Czynnikiem ograniczaja,cym intensyfikacj?
produkcji rolniczej gminy R^czno jest ponadto niekorzystna struktura agrarna i male
powierzchniowo gospodarstwa. Gospodarstwa drobne charakteryzuja. si? ograniczon^
mozliwoscia. inwestowania w rolnictwo, sa. mniej podatne na zmiany restrukturyzacyjne.
Niekorzystny stan pogl^bia niewystarczaja,ce wyposazenie techniczne rolnictwa.
Perspektywy rozwoju rolnictwa mozIiwe sa^ poprzez przechodzenie na kierunki
bardziej pracochtonne np. warzywnictwo, na obszarach gdzie warunki naturalne sprzyjaja,
intensyfikacji produkcji rolniczej. Pod poj^ciem rozwoju rolnictwa rozumiane s^ takze takie
dziatania jak organizacja dystrybucji zywnosci, kt6ra zwi^kszytaby szans? zbytu produkt6w
rotnych oraz wspieranie rolnictwa przez Panstwo poprzez r6zne formy kredyt6w
preferencyjnych. Ograniczenia rozwoju rolnictwa intensywnego, wynikaja. z Planu Ochrony
Sulejowskiego Parku Krajobrazowego, aby w ten spos6b opr6cz srodowiska przyrodniczego
53
ekoPLAN
l TIDLab uL
^"*"" |i*MunLuw>n l KiminkAw ZAgo*podBra*ub Pnrflrrvnn*Bo cjodnv RfCEDo
QznuurT rKanvT*R i *fe^64.MLpA>f: mhUAfcA
chronic takze tradycyjne, a wi^c unikalne, atrakcyjne turystycznie i pod wzgl^dem
kulturowym, formy gospodarowania. Konieczne jest dofinansowywanie rolnictwa na
obszarach gdzie istnieje wym6g utrzymania ekstensywnych forrn gospodarowania, Nie nalezy
zapominac, iz tradycyjny krajobraz rolniczy wraz z wysokimi walorami przyrodniczymi jest
atrakcyjnym elementem krajobrazu. Dlatego tez dzialania maj^ce na celu popraw? warunk6w
bytowania ludnosci rolniczej na terenie gminy powinny takze prowadzic do rozwoju turystyki
i agroturystyki, kt6ra moze stanowic r6wnorz^dne, jesli nie podstawowe zr6dlo utrzymania
znacznej liczby mieszkaric6w gminy. Duzego znaczenia nabieraja^ dzialania wladz gminnych
promuja_ce rozw6j turystyki i agroturystyki pozostaj^cy w zgodzie z zasadami
zr6wnowazonego rozwoju oraz ksztaftuja,ce swiadomosc ekologiczna. mieszkanc6w wsi.
8. Lesnictwo
Na terenie gminy Reczno znajduje si? 3269 ha las6w i grunt6w lesnych. Zalesienie
gminy wynosi 36,6 % co jest wysokim wskaznikiem w warunkach Polski Srodkowej (w
cafym kraju 28,5%). Przewazaja. zwarte kompleksy lesne, pomi^dzy kt6rymi znajduja. si?
obszary p61 uprawnych, W wiekszosci sq to lasy panstwowe nalezqce do Nadlesnictwa
Piotrk6w Trybunalski i Nadlesnictwa Radomsko, objete ochron^ zgodnie z wytycznymi Planu
Ochrony SPK. Podstawy gospodarki lesnej na terenie gminy zawieraja. sie^ w trzech gl6wnych
zasadach:
- zachowania i powszechnej ochrony las6w,
zasada trwaiosci utrzymania Ias6w i ci^gtosci ich uzytkowania,
zasada powiekszania zasob6w lesnych.
las6w stanowia, lasy o cechach naturalnych szczeg61nie bogatych w gatunki
runa lesnego. W strukturze drzewostanu dominuje las iglasty (sosnowy). Praktycznie
wszystkie lasy gminy znajduja. si? w obrebie Sulejowskiego Parku Krajobrazowego lub jego
otuliny.
Kondycja las6w na terenie gminy nie jest dobra. Wszystkie lasy na terenie gminy sq
uszkodzone z powodu dzialalnosci przemyslowej.
54