docProgram Ochrony Środowiska program_ochrony_srodowiska
download 
Reklamacja Transkrypt
Program Ochrony Środowiska program_ochrony_srodowiska
ZAKŁAD BADAWCZO-WDRO ENIOWY In ynierii Ochrony rodowiska Politechniki Wrocławskiej w Jeleniej Górze 58-506 Jelenia Góra, Aleja Jana Pawła II 18, tel.: (0-75) 7526271, 7526272, fax: (0-75) 7522620 PROGRAM OCHRONY RODOWISKA GMINY MIEJSKIEJ LUBA OPRACOWAŁ ZESPÓŁ W SKŁADZIE: mgr in . Regina Łukawska mgr Zofia Kurkowska mgr in . Rodryk wierczok O WIADCZENIE : Niniejsze opracowanie jest zgodne z umow i kompletne z punktu widzenia celu, któremu ma słu y . Jelenia Góra , listopad 2004 r. „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Spis tre ci 1. WST P 13 1.1. 1.2. 1.3. PODSTAWA OPRACOWANIA .............................................................................................................13 CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ...........................................................................................................13 WYKORZYSTANE MATERIAŁY ..........................................................................................................13 2. UWARUNKOWANIA PRAWNE PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA 3. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJ TEGO PROGRAMEM 16 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9. 3.10. 4. 15 CHARAKTERYSTYKA MIASTA LUBANIA ...............................................................................................16 POŁO ENIE GEOGRAFICZNE .............................................................................................................18 DANE DEMOGRAFICZNE....................................................................................................................20 KLIMAT ...........................................................................................................................................22 WARUNKI HYDROLOGICZNE I HYDROGEOLOGICZNE ............................................................................23 GLEBY ............................................................................................................................................24 BUDOWA GEOLOGICZNA ...................................................................................................................25 SUROWCE MINERALNE .....................................................................................................................26 PRZEMYSŁ I USŁUGI .........................................................................................................................27 TURYSTYKA.....................................................................................................................................28 OCENA STANU RODOWISKA MIASTA LUBANIA 28 4.1. STAN CZYSTO CI WÓD POWIERZCHNIOWYCH ....................................................................................28 4.2. W ODY PODZIEMNE...........................................................................................................................32 4.3. GOSPODARKA WODNO- CIEKOWA ...................................................................................................33 4.3.1. Infrastruktura wodoci gowa...................................................................................................33 4.3.2. Uj cia wody............................................................................................................................35 4.3.3. Infrastruktura kanalizacyjna ...................................................................................................37 4.3.4. Oczyszczalnie ........................................................................................................................38 4.4. STAN CZYSTO CI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO ...........................................................................41 4.4.1. Gospodarka cieplna..............................................................................................................45 4.4.2 Gazownictwo..........................................................................................................................47 4.5. WARUNKI GLEBOWE I JAKO GLEB ..................................................................................................47 4.6. ODPADY..........................................................................................................................................51 4.7. HAŁAS ............................................................................................................................................52 4.7.1. Hałas komunikacyjny ............................................................................................................52 4.8. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE .......................................................................................56 4.8.1. Sieci elektroenergetyczne wysokiego napi cia .....................................................................57 4.8.2. Instalacje radiokomunikacyjne...............................................................................................57 4.9. POWA NE AWARIE PRZEMYSŁOWE....................................................................................................58 4.10. PRZYRODA, RÓ NORODNO BIOLOGICZNA I KRAJOBRAZ ..................................................................58 4.10.1. Szata ro linna .......................................................................................................................58 4.10.2. Pomniki przyrody .................................................................................................................60 4.10.3. cie ki dydaktyczne ...........................................................................................................61 4.10.4. Ssaki .....................................................................................................................................61 4.10.5. Nietoperze.............................................................................................................................62 4.10.6. Ptaki ......................................................................................................................................62 4.10.7. Gady i płazy ..........................................................................................................................63 4.10.8. Ryby ......................................................................................................................................64 4.11. LASY...............................................................................................................................................64 4.12. EDUKACJA EKOLOGICZNA .................................................................................................................65 14.12.1. Działania proekologiczne organizacji pozarz dowych ..........................................................66 5. PERSPEKTYWA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA 66 5.1. KIERUNEK ROZWOJU........................................................................................................................67 6. RACJONALNE U YTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH W KONTEK CIE POLITYKI EKOLOGICZNEJ PA STWA 69 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. ZMNIEJSZENIE WODOCHŁONNO CI, MATERIAŁOCHŁONNO CI I ENERGOCHŁONNO CI GOSPODARKI .......69 OCHRONA GLEB ..............................................................................................................................72 RACJONALNA EKSPLOATACJA LASÓW................................................................................................74 OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN ..........................................................................................................76 2 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 7. ZABYTKI 8. POPRAWA JAKO CI RODOWISKA 8.1 8.2. 77 79 CELE DO OSI GNI CIA WG II POLITYKI EKOLOGICZNEJ PA STWA .......................................................79 KIERUNKI DZIAŁA ZMIERZAJ CE DO POPRAWY STANU RODOWISKA MIASTA LUBANIA .........................80 9. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA 83 10. NARZ DZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU 11. WSPÓŁPRACA PRZYGRANICZNA I REGIONALNA 88 85 12. HARMONOGRAM REALIZACJI I NAKŁADY NA REALIZACJ PROGRAMU ORAZ RÓDŁA FINANSOWANIA 92 12.1. PRZEDSI WZI CIA INWESTYCYJNE ...................................................................................................92 12.2. PRZEDSI WZI CIA POZAINWESTYCYJNE ............................................................................................95 13. KONTROLA REALIZACJI PROGRAMU 96 3 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” STRESZCZENIE „Program ochrony potrzeb rodowiska Gminy Miejskiej Luba " został wykonany zgodnie z wypełnienia obowi zku ustawowego opracowania gminnych programów ochrony zgodnie z naczeln zasad dotycz cego konieczno ci rodowiska. Program opracowany został zrównowa onego rozwoju, umo liwiaj c harmonizacj walorów rozwoju gospodarczego, społecznego, przestrzennego miasta z ochron rodowiskowych. Zasada ta jest zgodna z wizj rozwoju miasta zdefiniowan w „Strategii zrównowa onego rozwoju miasta Lubania". Jest ni czystszym rodowisku – efektem proekologicznych i dobrze wizja miasta o zdecydowanie intensywnych i harmonijnych działa wiadczonych usług komunalnych, wspieranych wysok wiadomo ci mieszka ców. Metodyka konstruowania Programu oparta była o kilka elementów, w ród których najwa niejszymi były: l. Ustalenie zakresu Programu w oparciu o wytyczne Ministerstwa Ochrony rodowiska dotycz ce sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, 2. Przegl d i ocena aktualnych danych o stanie rodowiska powiatu luba skiego, w tym miasta Lubania, wykonana w oparciu o raporty Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska - Delegatury w Jeleniej Górze, 3. Precyzowanie potrzeb miasta Lubania w oparciu o „Strategi zrównowa onego rozwoju miasta Lubania" oraz spotkania i warsztaty robocze z przedstawicielami administracji samorz dowej szczebla gminnego i sektora gospodarczego, 4. Opracowanie kierunków działa zmierzaj cych do poprawy stanu rodowiska naturalnego miasta Lubania, 5. Uznanie konieczno ci weryfikacji zada (krótkoterminowych, długoterminowych) w odst pach max. 4 letnich. W niniejszym opracowaniu znalazły si rozdziały mówi ce o stanie rodowiska, tendencjach rozwojowych miasta, celach i zadaniach długoterminowych i krótkoterminowych, harmonogramie realizacji programu, a tak e rozdział po wi cony kosztom i ródłom finansowania procesu wdra ania programu. Uwarunkowaniem prawnym wykonania programu ochrony rodowiska jest art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27.04.2001 - Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U. 62/2001, poz. 627), który mówi: „Zarz d województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej pa stwa, sporz dza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne 4 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” programy ochrony rodowiska". Zgodnie z art. 10 ust. 4 cyt. ustawy Rada Miasta powinna uchwali wykonany program do dnia 30.06.2004 r. Charakterystyka gminy zwiera dane demograficzne, układ administracyjny, a tak e aktualny stan gospodarczy gminy. Miasto zlokalizowane jest w południowo- zachodniej cz ci Polski, na terenie Sudetów Zachodnich w mezoregionie zwanym Pogórzem Izerskim. Krajoraz miasta urozmaica rzeka Kwisa. Powierzchnia miasta wynosi 1 612 ha, co stanowi 3,4 % powierzchni powiatu (42819 ha). W obszarze miasta dominuj u ytki rolne stanowi ce 794 ha oraz grunty zabudowane i zurbanizowane stanowi ce - 616 ha. Na terenie miasta Lubania znajduje si 131 gospodarstw rolnych, których powierzchnia zajmuje 325 ha u ytków rolnych, w tym równie lasy. Według regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego, miasto Luba poło one jest na obszarze Pogórza Izerskiego, b d cego cz ci Pogórza Zachodnio- Sudeckiego. Rze ba terenu jest typowa dla obszarów podgórskich i niezbyt urozmaicona. Główny rys morfologiczny okolic miasta pochodzi z trzeciorz du. Dominuj ce formy terenu to osta cowe formy bazaltowe - struktury twardzielowe. W obr bie miasta wyst puj nast puj ce jednostki morfologiczne: dolina rzeki Kwisy i doliny boczne.Dolina Kwisy biegnie z południa na północ. Jej szeroko wynosi rednio 1 - 1 , 5 km. Dolina boczna Siekierki i jej dopływu Gozdnicy posiadaj szeroko 120-500 m. Dolina Siekierki biegnie z południowego zachodu na północny wschód, a Gozdnicy z zachodu na wschód. Liczba ludno ci miasta Lubania wg stanu na 31.12.2003 rok ogółem wynosiła 23 544 osoby.G sto zaludnienia powiatu na 1km2 wynosiła 1460,5 osób. Warunki glebowe na terenie miasta s bardzo korzystne dla rolnictwa. Przewa aj gleby dobre i bardzo dobre gwarantuj ce du maj gleby II i III klasy nale S produktywno . Najwi kszy udział ce do kompleksu pszennego dobrego i bardzo dobrego. to gleby wytworzone z glin rednich, lekkich i ci kich pylastych oraz z pyłów ilastych. Na terenie Lubania dominuje przemysł wydobywczy kopalin i ich przeróbki, obróbki i powlekania powierzchni metali, tekstylny. Rozwini ty jest tak e sektor usług: handel, transport. Stopa bezrobocia w powiecie Luba wynosi 29,0% (XII 2003r), liczba bezrobotnych w mie cie: 2338 osób. 5 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” W nast pnej cz ci opracowania przedstawiono ocen aktualnego stanu rodowiska oraz zasobów naturalnych. Okre lenie jako ci rodowiska naturalnego na obszarze miasta dotyczy stanu czysto ci wód powierzchniowych i podziemnych, stanu czysto ci powietrza, hałasu, promieniowania elektromagnetycznego, bioró norodno ci, ochrony przyrody i krajobrazu. Gospodarka odpadami została scharakteryzowana szczegółowo w opracowaniu pn. „Plan gospodarki odpadami Gminy Miejskiej Luba ”. Jako wód rzeki Kwisy i jej dopływów nie uległa w analizowanym okresie zasadniczym zmianom pomiarowych wi kszo (wody pozaklasowe). W poszczególnych przekrojach wska ników zanieczyszcze utrzymuje si w tej samej klasie czysto ci. Stan Kwisy po przepłyni ciu przez miasto Luba ulega niekorzystnym zmianom. Wody tej rzeki nie odpowiadaj normom klas czysto ci. Stan Kwisy znacznie pogarsza dopływaj ca Siekierka, która niesie bardzo du y ładunek zanieczyszcze organicznych, zawiesiny i substancji biogennych. wiadczy to o wprowadzaniu do rzeki niedostatecznie oczyszczonych cieków, głównie z gospodarstw domowych w gminie Siekierczyn, nie podł czonych do kolektorów sanitarnych. W wodach stwierdzono wysokie st enie azotu azotynowego i fosforanów, co wiadczy o stosowaniu zbyt du ej ilo ci zwi zków nawozowych w rolnictwie. Stan czysto ci pozostałych cieków wodnych przedstawia si nast puj co: − potok Gozdnica (dopływ Siekierki) - prowadzi bardzo czyst wod ze wzgl du na brak bezpo redniego du ego dopływu zanieczyszcze , − potok Łazek (dopływ Kwisy) - o rednim stopniu zanieczyszczenia, − Młynówki: lewobrze na i prawobrze na, poł czone z Kwis . Młynówka prawobrze na charakteryzuje si wzgl du na brak kanalizacji w cz du ym stopniem zanieczyszczenia ze ci miasta poło onej na wschód od Kwisy. Na stan czysto ci wód w mie cie oddziałuj napływaj ce z terenów gmin s siednich oraz oczyszczalni cieków. Na popraw modernizacja oczyszczalni wi kszej ilo ci równie zanieczyszczenia cieki oczyszczone z miejskiej stanu wód wpłynie aktualnie prowadzona cieków, polegaj ca na jej przystosowaniu do przyj cia cieków oraz dostosowaniu technologii do osi gni cia parametrów cieków oczyszczonych do warto ci wymaganych przepisami prawa. Na popraw stanu czysto ci wód powierzchniowych b dzie miał wpływ tak e rozwój kanalizacji sanitarnej i deszczowej. ródłem zaopatrzenia w wod miasta Lubania s wody podziemne z uj na terenie wsi Pisarzowice w gminie Luba . S poło onych to uj cia wyst puj ce w czwartorz dowym poziomie wodono nym. Uj cia wód podziemnych zaklasyfikowano 6 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” do wód II klasy - redniej jako ci, ze wzgl du na podwy szone wska niki takie jak: barwa, m tno , elektryczna przewodno W Lubaniu wyst puj wła ciwa, mangan, elazo. korzystne zmiany w zakresie poboru wody na potrzeby gospodarcze. Z ogólnej ilo ci sprzedawanej wody , która wynosiła w 2003 roku 1.615.149 m3 zu ywane było przez gospodarstwa domowe 899.738 m3 i przez pozostałych odbiorców 246.049 m3. Luba posiada dobrze rozwini t sie obecnie 95% mieszka ców. Długo wodoci gow . Z sieci wodoci gowej korzysta sieci wodoci gowej rozdzielczej na terenie miasta wynosi 39,3 km. Z uj cia w Pisarzowicach w 2003r. pobrano 1.615.149 m 3 wody, która doprowadzona jest do stacji uzdatniania w Lubaniu, gdzie po usuni ciu nadmiaru elaza i manganu tłoczona jest do zbiornika wody uzdatnionej w stacji i do zbiornika w parku „Na Kamiennej Górze”, sk d rozprowadzana jest sieci rozdzielcz . Technologia uzdatniania wody to otwarte napowietrzanie, filtracja ci nieniowa na zło u warstwowym wirowo-brausztynowym . W ostatnich latach nast puje niewielki spadek poboru wody w mie cie. Jako uj podziemnych zaopatruj cych w wod wody mieszka ców miasta Lubania, wg oceny PSSE, jest zadowalaj ca i stwierdzono jej przydatno do spo ycia. Ogólna ilo ci usuwanych cieków w 2003 roku wynosiła 1.939.070 m3 , w tym: - cieki pochodz ce od mieszka ców Lubania i Siekierczyna – 1.151.525 m3 - wody opadowe, infiltracyjne oraz zrzuty niekontrolowane – 787.545 m3. Z sieci kanalizacyjnej korzysta obecnie ok.85% mieszka ców Lubania. Długo sieci kanalizacyjnej na terenie miasta wynosi 53,4 km, w tym: • sie sanitarna rozdzielcza - • przył cza - • sie ogólnospławna - 11 km W gminie miejskiej Luba 0,9 km cieki bytowo – gospodarcze i przemysłowe powstaj ce na terenie miasta oczyszczane s biologicznymi 41,5 km w mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ze zło ami o przepustowo ci projektowanej Q rd=7650 m3/d. Oczyszczone odprowadzane s do rzeki Kwisy. Obecnie do oczyszczalni doprowadzane s lewobrze nej cz ci miasta Lubania oraz i z cz cieki cieki cieki bytowe z miejscowo ci Zar ba ci miejscowo ci Siekierczyn. Istniej ca oczyszczalnia nie zapewnia nale ytego stopnia oczyszczania w zakresie usuwania zwi zków biogennych. Rozpocz ta została i rozbudowa. W 2000r. uzyskano pozwolenie wodnoprawne cieków jej modernizacja na modernizacje 7 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” i rozbudow komunalnej oczyszczalni (I etap) Q rd oczyszczalni cieków. Projektowana przepustowo =5000 m3/d. Planowane zako czenie inwestycji – 2005r. W zakresie czysto ci powietrza atmosferycznego na terenie Lubania sytuacja przedstawia si nast puj co: - dwutlenek siarki - nie odnotowano przekrocze dopuszczalnych poziomów redniodobowych i redniorocznych, - dwutlenek azotu - rednioroczne st enie dwutlenku zostało przekroczone w punkcie pomiarowym : Ratusz w zakresie dopuszczalnego poziomu st redniorocznego tj. 40 µg/m3, ale mieszcz cego si enia jednak w zakresie dopuszczalnego marginesu tolerancji tj. 54 µg/m3. - pył zawieszony PM10 - rednioroczne st enia pyłu zawieszonego PM10 zawierały si w przedziale od 23,5 µg/m3 przy ul. Zawidowskiej do 28,6 µg/m3 w otoczeniu Ratusza. Nie odnotowano przekrocze dopuszczalnych poziomów redniorocznych. W ci gu roku zostały jednak przekroczone dopuszczalne poziomy redniodobowe tj. 50 µg/m3. Przy ul. Zawidowskiej wyst piło to 39 razy, natomiast w Ratuszu a 56 razy. Po uwzgl dnieniu marginesu tolerancji przekroczenie to wyst puje 24 razy przy Zawidowskiej i 31 razy w Ratuszu, co mie ci si w normie. Na terenach zamieszkałych stwierdzono negatywny wpływ tzw. „niskiej” emisji zanieczyszcze z lokalnych systemów grzewczych. Popraw stanu powietrza atmosferycznego mo na osi gn • ograniczenie niskiej emisji poprzez: poprzez zanieczyszcze rozbudow i modernizacj systemów ciepłowniczych oraz poprzez wprowadzanie czystych no ników energii, takich jak gaz ziemny, energia elektryczna, olej ekologiczny, • ograniczanie uci liwo ci emisji zanieczyszcze ze rodków transportu poprzez budow obwodnic, wła ciw organizacj i regulacj ruchu kołowego, tworzenie stref pieszych i rowerowych, • ograniczenie uci liwo ci emisji pyłu z procesów technologicznych oraz emisji niezorganizowanej w zakładach przeróbczych Łu yckiej Kopalni Bazaltu. Hałas komunikacyjny miasta Lubania zwi zany jest z transportem drogowym i kolejowym. Hałas drogowy koncentruje si drogowych o najwi kszym nat eniu przede wszystkim wokół skrzy owa ruchu i głównych w złów komunikacji ponadlokalnej. Generalnie jest zwi zany z wa nymi szlakami komunikacyjnymi tj. drogami krajowymi i wojewódzkimi. Na terenie miasta do miejsc najwi kszych uci liwo ci akustycznych zwi zanych z komunikacj nale y centrum Lubania oraz tereny znajduj ce si w bezpo rednim s siedztwie drogi krajowej nr 30 Jelenia Góra Zgorzelec. 8 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Badania klimatu akustycznego w najbardziej nara onych na hałas punktach pozwoli na podj cie działa prowadz cych do zmniejszenia jego uci warto ci ponadnormatywne). Do działa liwo ci (o ile wyst pi takich nale y wł czy budow ekranów akustycznych i modernizacja budynków (głównie monta okien d wi koszczelnych). Na stopie zagro enia hałasem wpływa b dzie tak e stan techniczny dróg. Konieczne b dzie zatem przeprowadzenie remontów odcinków dróg o najbardziej zdewastowanej nawierzchni. Na terenie miasta Luba wyst puje bardzo nieliczna grupa gatunków rzadkich. Proponuje si obj ochron prawn nast puj ce obiekty przyrodnicze: • Mały Las Luba ski. • Ł ka Storczyków • Za transformatorem - fragmenty dobrze zachowanych zbiorowisk seminaturalnych, wilgotnej ł ki ze stanowiskiem storczyka majowego oraz starodrzewu gr dowego nad potokiem • Las Konwaliowy • Dolina Rozlewisko Gozdnicy - teren o wysokich warto ciach przyrodniczych. • Stara wirownia - teren o wysokich warto ciach przyrodniczych. • Kamieniołom Nowy Uniegoszcz. Obecnie istniej c sie obiektów chronionych przyrody o ywionej i nieo ywionej na terenie miasta Luba tworz 53 pomniki przyrody o ywionej (w tym 2 pomniki grupowe) oraz 1 pomnik przyrody nieo ywionej. W dalszej cz ci opracowania scharakteryzowano kierunki oraz uwarunkowania i zale no ci rozwoju miasta z punktu widzenia konsekwencji dla rodowiska: z jednej strony rozwój gminy jest uwarunkowany wieloma czynnikami zewn trznymi i wewn trznymi, w tym wymaganiami zwi zanymi z ochron rodowiska, a z drugiej strony, rozwój gospodarczy ma du y wpływ na stan rodowiska. Perspektywa rozwoju miasta przyj ta zgodnie ze „Strategi zrównowa onego rozwoju miasta Lubania" nie niszczy struktur i zasobów przyrodniczych i kulturowych. Zasoby te s podstaw wielu rodzajów działalno ci gospodarczych, a tak e podstaw zachowania fizycznego i psychicznego zdrowia człowieka, głównego twórcy rozwoju i odbiorcy jego efektów. W dalszej cz Ekologicznej ci programu zaprezentowano wymagania i limity okre lone w II Polityce Pa stwa dotycz ce racjonalnego u ytkowania zasobów naturalnych (zmniejszenie materiałochłonno ci, wodochłonno ci, energochłonno ci gospodarki, ochrona gleb, racjonalna eksploatacja lasów, ochrona kopalin), które stanowiły podstaw wytyczenia kierunku działa do zmierzaj cych do poprawy stanu rodowiska na terenie kraju. Ustalone w II Polityce Ekologicznej Pa stwa wska niki redukcji i limity obowi zuj dla całego 9 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” kraju i nie musz stanowi poziomów do osi gni cia na obszarze powiatu czy gminy. Jednak e działania podj te I podejmowane przez miasto Luba b d sprzyja osi ganiu celów ogólnokrajowych. Nast pnym elementem programu jest przedstawienie głównych kierunków działa niezb dnych do osi gni cia poprawy jako ci rodowiska miasta w zakresie: poprawy stanu czysto ci rzeki Kwisy atmosferycznego, zabezpieczenia i jej dopływów, uporz dkowania poprawy gospodarki przeciwpowodziowego, stanu czysto ci odpadami, zmniejszenia uci powietrza poprawy liwo ci stanu hałasu przemysłowego i komunikacyjnego, ochrony przyrody i krajobrazu oraz ochrony gleb. Kierunki działa zmierzaj ce do poprawy stanu rodowiska miasta Lubania : Poprawa stanu czysto ci rzeki Kwisy i jej dopływów (osi gni cie I klasy czysto ci do 2010 roku – za strategi rozwoju powiatu luba skiego) poprzez: - budow , modernizacj i rozbudow komunalnej oczyszczalni w Lubaniu do 31.12.2010r. - osi gni cie wymaganych parametrów oczyszczonych oczyszczalni cieków przez komunaln cieków, okre lonych w ustawie – Prawo wodne lub pozwoleniu wodno – prawnym, - pełna (100%) likwidacja zrzutu cieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych, - całkowite i systematyczne skanalizowanie miasta Lubania, - budowa sieci kanalizacji deszczowej i urz dze słu cych oczyszczaniu wód deszczowych w miastach, - likwidacj mało sprawnych przydomowych urz dze do gromadzenia i oczyszczania cieków i skierowanie cieków lub cieków (w miar mo liwo ci) do komunalnej oczyszczalni zastosowanie nowoczesnych wysokosprawnych przydomowych oczyszczalni cieków, - ograniczanie zanieczyszcze ze ródeł rolniczych poprzez obowi zek wyposa ania gospodarstw w szczelne zbiorniki na gnojowic i szczelne płyty gnojowe Poprawa stanu czysto ci powietrza atmosferycznego (zmniejszenie st enia pyłów i gazów w powietrzu atmosferycznym o 30% - za strategi rozwoju powiatu luba skiego) poprzez: - ograniczenie „niskiej emisji” wskutek prowadzonych działa systemów grzewczych w obiektach modernizacyjnych u yteczno ci publicznej i wspieranie modernizacji w zabudowie indywidualnej, 10 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” - dalsze ograniczanie emisji pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu, niemetanowych lotnych zwi zków organicznych, amoniaku, - wspieranie termomodernizacji budynków, - ograniczenie uci liwo ci emisji pyłu z procesów technologicznych oraz emisji niezorganizowanej w zakładach przeróbczych Łu yckiej Kopalni Bazaltu. Uporz dkowanie gospodarki odpadami poprzez: - rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta, - rozbudowa Centrum Unieszkodliwiania Odpadów Gmin Łu yckich w Lubaniu - realizacja systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pochodz cymi ze strumienia odpadów komunalnych oraz odpadami azbestowymi Ochrona zasobów wód podziemnych powierzchniowych i zapewnienie wymaganej jako ci wody do picia poprzez: - ochrona zasobów wód podziemnych i utrzymanie dobrej jako ci wody do picia poprzez przestrzeganie nakazów i zakazów wynikaj cych z ustanowiania stref ochronnych wokół uj - modernizacja uj , wody i stacji uzdatniania wody w celu zapewnienia wymaganych parametrów wody przeznaczonej do spo ycia, - budowa i wymiana sieci wodoci gowej, - prowadzenie monitoringu jako ci wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi w zakresie zalecanych parametrów, - inwentaryzacj wszystkich uj wód podziemnych na terenie miasta Lubania i przeprowadzenie analizy wykorzystania istniej cych uj jako awaryjnych w celu zaopatrzenia ludzi w wod do spo ycia w sytuacjach kryzysowych. zwi kszanie małej retencji poprzez: - wspieranie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy. zwi kszanie bezpiecze stwa przeciwpowodziowego poprzez: - budow , odbudow i konserwacj urz dze zabezpieczaj cych przed powodzi (wały, systemy melioracyjne itp.) - ograniczenie zabudowy na terenach zalewowych. 11 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Zmniejszenie uci - liwo ci hałasu przemysłowego i komunikacyjnego poprzez: stosowanie dost pnych rozwi za technicznych eliminuj cych hałas przemysłowy i komunikacyjny, - tworzenie obszarów ograniczonego u ytkowania dla przedsi wzi , które pomimo zastosowania BAT-u, czyli najlepszej dost pnej techniki, nie spełnij standardów emisyjnych w zakresie hałasu, - budowa i modernizacja dróg, linii kolejowych spełniaj cych standardy, - „przyjazna” rodowisku organizacja ruchu. Ochrona przyrody i krajobrazu poprzez: - obejmowanie ró nymi formami ochrony wyznaczonych korytarzy ekologicznych (m.in obszaru Kwisy) jako obszarów chronionego krajobrazu lub ochron (u ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo – indywidualn krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne) - promowanie zagadnie ró norodno ci biologicznej w oparciu o edukacj ekologiczn . Ochrona powierzchni ziemi poprzez: - wzrost stopnia zalesienia - wapnowanie gleb. Podnoszenie wiadomo ci i kultury ekologicznej społecze stwa - organizacja imprez ekologicznych, - kształtowanie kultury ekologicznej poprzez opracowanie stosownych szkolnych programów edukacyjnych oraz programów edukacyjnych dla dorosłych, - organizacja szkole z zakresu ochrony rodowiska dla sektora małych i rednich przedsi biorstw, - realizacja programów krajowych na terenie miasta. W ko cowej cz ci programu przedstawiono harmonogram realizacji programu zada własnych gminy i zada oraz kontrol koordynowanych oraz szacunkowe koszty wdro enia programu (monitoring) realizacji programu. Zaproponowany schemat wdra ania Programu oparty jest o okresow weryfikacj celów długoterminowych (co 4 lata) i sprawozdania z realizacji celów krótkoterminowych (co 2 lata) zapewni mo liwo pełnego dopasowania niniejszego programu do celów i działa polityki ekologicznej. Prowadzona aktualizacja (weryfikacja) programu raz na cztery lata mo e oznacza b d aktualizacj wył cznie danych b d te całkowit przebudow programu, je li zmiany, jakie zaszły w okresie od jego opracowania s znacz ce. 12 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Jednym z najbardziej istotnych elementów aktualizacji i weryfikacji programu b dzie u ci lenie i ujednolicenie bilansów zanieczyszcze (imisji, emisji) na podstawie informacji z wojewódzkiej bazy danych, która do tego czasu powinna ju funkcjonowa . 1. WST P 1.1. Podstawa opracowania Podstaw opracowania stanowi umowa nr z dnia , zawarta pomi dzy Urz dem Miasta w Lubaniu z siedzib przy ul. 7 – Dywizji 14, 59-800 Luba , a Zakładem BadawczoWdro eniowym In ynierii Ochrony rodowiska Politechniki Wrocławskiej w Jeleniej Górze siedzib przy Alei Jana Pawła II 18, 58-506 Jelenia Góra. 1.2. Cel i zakres opracowania Podstawowym celem opracowania jest zapewnienie bezpiecze stwa ekologicznego gminy (mieszka ców, infrastruktury społecznej i zasobów przyrodniczych), przy zało eniu, e przyj ta strategia zrównowa onego rozwoju miasta Lubania pozwoli na wdra anie takiego modelu rozwoju, który zapewni na tyle skuteczn regulacj i reglamentacj korzystania ze rodowiska, aby rodzaj i skala tego korzystania realizowane przez wszystkich u ytkowników, nie stwarzały zagro enia dla jako ci i trwało ci przyrodniczych zasobów. Opracowanie zawiera ogóln charakterystyk obszaru gminy ze szczególnych uwzgl dnieniem istniej cego stanu rodowiska oraz okre la kierunki rozwoju gospodarczego wraz z ich wpływem na rodowisko. W opracowaniu zawarto równie wytyczne racjonalnego u ytkowania zasobami naturalnymi, okre lono cele do wykonania oraz harmonogram realizacji tych celów wraz z szacunkowymi nakładami na ich realizacj . W podsumowaniu opracowania przedstawiono sposób prowadzenia okresowej kontroli realizacji przedstawionego programu. 1.3. Wykorzystane materiały W opracowaniu wykorzystano nast puj ce materiały : 1. „Strategia zrównowa onego rozwoju miasta Lubania" 2. „Strategia rozwoju powiatu luba skiego", 3. „Aktualizacja strategii rozwoju powiatu luba skiego” zespół pod kierownictwem J.Zieli skiego, 4. „Raport o stanie miasta za rok 2003” – Urz d Miasta Luba , 2004r. 5. „Raport o stanie rodowiska w województwie dolno l skim w 2003r” opracowan przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska we Wrocławiu w 2004r., 13 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 6. „Informacja powiatu o stanie rodowiska luba skiego" opracowan w województwie przez dolno l skim Wojewódzki na Inspektorat terenie Ochrony rodowiska we Wrocławiu Delegatura w Jeleniej Górze w 2003 r., 7. „Informacja powiatu o stanie rodowiska luba skiego" opracowan w województwie przez dolno l skim Wojewódzki na Inspektorat terenie Ochrony rodowiska we Wrocławiu Delegatura w Jeleniej Górze w 2002 r., 8. „Studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Luba ” – Jelenigórskie Biuro Planowania i Projektowania Sp. z o.o., Jelenia Góra 1999r., 9. „Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla miasta Luba ” - Jelenigórskie Biuro Planowania i Projektowania Sp. z o.o., Jelenia Góra 2003r., 10. Projekt „Programu ochrony rodowiska Powiatu Luba skiego” Zakład Badawczo – Wdro eniowy Politechniki Wrocławskiej”, Jelenia Góra 2004r., 11. „Wytyczne sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu rodowiska w grudniu regionalnym i lokalnym" wydane przez Ministerstwo Ochrony 2002 r., 12. „II polityka ekologiczna pa stwa" opracowana przez Rad Ministrów, czerwiec 2000 r., 13. „Program zrównowa onego rozwoju i ochrony rodowiska województwa dolno l skiego” 14. „Zało enia do planu energetycznego dla gminy miejskiej Luba ” – Polskie Towarzystwo Biomasy POLBIOM, Warszawa 2000r., 15. „Polityka ekologiczna województwa jeleniogórskiego", Jelenia Góra 1997 r., 16. „Metodyka opracowywania powiatowych programów zrównowa onego rozwoju i ochrony rodowiska", Ministerstwo Ochrony rodowiska, 2001 r., 17. Rocznik statystyczny województwa dolno l skiego 2002 r., 18. „Obowi zki przedsi biorstw w ochronie rodowiska", M. Duczmal, WEKA 2001. 19. „Geografia regionalna Polski " - Jerzy Kondracki Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 1998r 20. Atlas hydrogeologiczny Polski 1 : 500 000 - B.Paczy ski Pa stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1995, 21. „Człowiek, rodowisko, zagro enia" praca pod redakcj prof. J. Zwo dziaka, Politechnika Wrocławska 2002 r., 22. „Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce” Pa stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2003 r. 14 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 2. UWARUNKOWANIA PRAWNE PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA Ustawa z dnia 27.04.2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 wraz z pó n.zm.) w art. 17 ust.1 mówi: „Zarz d województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej pa stwa, sporz dza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony rodowiska....". Prawo ochrony rodowiska nakłada m. in. na organ wykonawczy gminy obowi zek sporz dzenia gminnego programu ochrony rodowiska. Zgodnie z art. 10 ust. 4 ustawy z dnia 27.07.2001r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 ze zm.) rada gminy winna uchwali gminny program ochrony rodowiska w terminie do dnia 31.12.2003r. Program ochrony rodowiska analogicznie do polityki ekologicznej pa stwa okre la w szczególno ci: 1. cele ekologiczne, 2. priorytety ekologiczne, 3. rodzaj i harmonogram działa proekologicznych rodki niezb dne do osi gni cia celów, w tym 4. mechanizmy prawno- ekonomiczne i rodki finansowe. W celu zapewnienia spójno ci dokumentów ró nych szczebli projekty programów ochrony rodowiska s opiniowane odpowiednio przez zarz d jednostki wy szego szczebla lub ministra wła ciwego do spraw rodowiska. Programy ochrony rodowiska uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy. W przypadku opracowywanego programu ochrony rodowiska organem wła ciwym do jego przyj cia jest Rada Miasta Lubania. Na organ wykonaczy gminy nało ono równocze nie obowi zek sporz dzania sprawozdania z wykonania programu co dwa lata i przedstawienia go Radzie Miasta. Z uwarunkowa prawnych programu ochrony rodowiska wynika, e jest on dokumentem politycznym i nie jest aktem prawa miejscowego, aczkolwiek na mocy art. 86 Prawa ochrony Tre ci rodowiska ingeruje w sfer praw i obowi zków podmiotów. odpowiada on Polityce ekologicznej pa stwa i jest tworzony w celu jej wykonania. 15 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Główne zasady opracowywania planów ochrony Ministerstwa rodowiska zawiera dokument rodowiska pn. „Wytyczne sporz dzania programów ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym." Programy regionalne i lokalne winny realizowa polityk ekologiczn regionu, co oznacza, e powinny by : - podstaw wyj ciow do konkretyzacji zada w nawi zaniu do specyfiki i potrzeb danego regionu, - wykorzystany do sformułowania regionalnych lub lokalnych celów planowanych do uzyskania, cele te powinny by zasadniczo zgodne jako ciowo za sformułowanymi w polityce, - inspiracj do wprowadzenia zada podobnych do przedstawionych w polityce. Zgodno programów regionalnych i lokalnych z polityk znajduje odzwierciedlenie w strukturze tych programów. Winny one zawiera , co najmniej nast puj ce rozdziały: - racjonalne u ytkowanie zasobów naturalnych, - popraw jako ci rodowiska, - narz dzia i instrumenty realizacji programu, - współpraca przygraniczna (w przypadku przygranicznych jednostek samorz dowych), - harmonogram realizacji i nakłady na realizacj programu, - kontrola realizacji programu. Gminny program ochrony rodowiska winien by skoordynowany z: - gminnymi programami sektorowymi, - gminnymi programami rozwoju infrastruktury, - gminnym planem gospodarki odpadami, - programem ochrony powietrza, programem ochrony przed hałasem, programem ochrony wód, programem ochrony zabytków. 3. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJ TEGO PROGRAMEM 3.1. Charakterystyka miasta Lubania Miasto zlokalizowane jest w południowo- zachodniej cz ci Polski, na terenie Sudetów Zachodnich w mezoregionie zwanym Pogórzem Izerskim. Krajoraz miasta urozmaica rzeka Kwisa. Powierzchnia miasta wynosi 1 612 ha, co stanowi 3,4 % powierzchni powiatu ( 42819 ha). Podział na u ytki przedstawia si nast puj co: 16 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 1. 2. u ytki rolne - 794 ha w tym: a. b. c. d. e. f. - 542 ha - 13 ha - 205 ha - 22 ha 1 ha 11 ha grunty orne sady ł ki i pastwiska grunty rolne zabudowane grunty pod stawami rowy grunty le ne oraz zadrzewienia i zakrzaczenia - 72 ha - 55 ha 17 ha w tym: a. b. lasy grunty zadrzewione i zakrzewione 3.grunty zabudowane i zurbanizowane - 616 ha - 139 ha 55 ha 72 ha 38 ha 65 ha 161 ha w tym: a. b. c. d. e. f. tereny mieszkaniowe tereny przemysłowe inne tereny zabudowane zurbanizowane tereny niezabudowane tereny rekreacji i wypoczynku tereny komunikacji w tym: - drogi - tereny kolejowe g. u ytki kopalne - 4. grunty pod wodami 119 ha 42 ha 86 ha - 21 ha w tym: a. wody powierzchniowe płyn ce - 21 ha 5. nieu ytki - 15 ha 6. tereny ró ne - 94 ha Na terenie miasta Lubania znajduje si 131 gospodarstw rolnych, których powierzchnia zajmuje 325 ha u ytków rolnych, w tym równie lasy. S to grunty własne, dzier awione od Agencji Nieruchomo ci Rolnych, oraz dzier awione grunty komunalne. Lokalizacj miasta Lubania na obszarze powiatu luba skiego przedstawiono na poni szej mapie: 17 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Luba graniczy w przewa aj cej cz ci z gmin wiejsk Luba , od zachodu z gmin Siekierczyn, a od południowego – zachodu z gmin Platerówka. Jest siedzib powiatu luba skiego. 3.2. Poło enie geograficzne Miasto Luba zlokalizowane jest w południowo-zachodniej cz ci województwa dolno l skiego. Współrz dne geograficzne Lubania przedstawiaj si nast puj co: x1 15017’30’’ y1 51007’00’’. X2 15017’30’’ y2 51007’00’’. 18 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Według regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego, miasto Luba poło one jest na obszarze Pogórza Izerskiego, b d cego cz ci Pogórza Zachodnio-Sudeckiego. Rze ba terenu jest typowa dla obszarów podgórskich i niezbyt urozmaicona. Główny rys morfologiczny okolic miasta pochodzi z trzeciorz du. Dominuj ce formy terenu to osta cowe formy bazaltowe - struktury twardzielowe, odporne na procesy denudacyjno-wietrzelinowe. Zbocza - to w ci cz powierzchnie zrówna denudacyjnych, pokryte osadami lodowcowymi i wolnolodowcowymi. Oprócz zrówna denudacyjnych wystaj m.in. bazaltowe osta ce twardzielowe Harcerskiej Góry oraz poło onych na terenie gminy Luba Ostró ka i bezimiennego wzgórza (z nieczynnym kamieniołomem) koło Jałowca. W obr bie miasta wyst puj nast puj ce jednostki morfologiczne: dolina rzeki Kwisy i doliny boczne, terasa zalewowa, terasa nadzalewowa (młodsza), terasa nadzalewowa (starsza), zbocza wierzchowiny, płaszczyzny wierzchołkowe. Dolina Kwisy biegnie z południa na północ. Jej szeroko wynosi rednio 1 - 1 , 5 km. Dno doliny jest stosunkowo w skie rz du 100-200 m. Dolina boczna Siekierki i jej dopływu Gozdnicy posiadaj szeroko 120-500 m. Dolina Siekierki biegnie z południowego zachodu na północny wschód, a Gozdnicy z zachodu na wschód. Trasa zalewowa aluwialna Kwisy i Siekierki wznosz si rednio 2-4 m nad redni poziom wody w rzece. W górnym biegu rzeki Kwisy w południowej cz ci miasta wysoko wzgl dna tej terasy jest mniejsza ze wzgl du na istniej ce progi i jazy. Trasa nadzalewowa ni sza plejstoce ska wznosz ca si 4-6 m nad redni poziom wody w rzece wyst puje jedynie w południowej i rodkowej cz ci Kwisy. Terasa nadzalewowa wy sza wznosi si 8-10 m nad redni poziom wody w rzece i 4-6 m n.p.m. potoków bocznych. Terasa ta podobnie jak poprzednie charakteryzuje si spadkiem w kierunku osi doliny o przeci tnej warto ci 0-5%, a miejscami 5-10%. Zbocza wierzchowiny stanowi kulminacjami powierzchni pagórów. Zbocza po redni s pokryte mi dzy teras głównie plejstoce sk osadami wy sz a lodowcowymi i wolnolodowcowymi lub utworami zboczowymi przemieszczonymi na skutek ruchów masowych. Miejscami pod pokryw tych utworów b d bezpo rednio pod powierzchni wyst puj formacje starsze. Zbocza charakteryzuj si 10%, minimalne spadki wahaj si spadkiem o redniej warto ci 5- w granicach 2-5%, a maksymalne przekraczaj Płaszczyzny wierzchołkowe stanowi 10%. twardziele, które dzi ki odporno ci na procesy denudacyjno-wietrzelinowe przetrwały do dzi w postaci gór wyspowych. W obr bie pagórów spadki terenu wahaj si w granicach 2-5%, 5-10% i powy ej 10%. Na terenie miasta wyst puje wiele form sztucznych powstałych w wyniku działalno ci człowieka. Najwi ksze z nich wyra nie zaznaczaj ce si w krajobrazie to wyrobiska i zwałowiska w kamieniołomach bazaltu „Ksi ginki" i „Józef. Wystepuj tak e nieczynne ju wyrobiska poeksploatacyjne bazaltu, wiru i piasku oraz wykopy, nasypy i skarpy powstałe podczas lokalizacji zabudowy, trasowania linii kolejowych i drogowych, budowy obwałowa . 19 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 3.3. Dane demograficzne Liczba ludno ci miasta Lubania wg stanu na 31.12.2003 rok ogółem wynosiła 23 544 osoby. G sto zaludnienia powiatu na 1km2 wynosiła 1460,5. Liczb ludno ci na tle innych gmin powiatu przedstawia poni szy wykres: Liczba ludno ci w gminach powiatu luba skiego 25000 Platerówka 20000 Siekierczyn wieradów Zdrój 15000 Luba - gw Luba - m 10000 Olszyna Olszyna 5000 Le na - gm-w wieradów Zdrój Luba - m Platerówka 0 1 Ruch ludno ci w 2003r. przedstawiał si nast puj co: - urodzenia zgony przybyli z zewn trz ubyli ( wyjechali ) 164 209 147 319 wiekow mieszka ców Lubania przedstawia poni sza tabela: Struktur Wiek - 3 0-2 6 4-5 8 - 12 7 13 - 15 Płe M K M K M K M K M K M K M K Liczba 299 260 100 88 223 188 118 112 139 98 684 645 466 462 16 - 17 M 327 K 303 19 – 65 18 M 189 K 177 M 7674 19 - 60 K 7676 Pow. 65 Pow. 60 M 940 K 2376 RAZEM M 11159 K 12385 M+K 23544 20 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Liczba ludno ci w mie cie Lubaniu w latach 1995-2003 przedstawiała si nast puj co: Liczba ludno ci w mie cie Lubaniu w latach 1995-2003r. 24 600 24 400 24 441 24 339 24 200 24 082 24 000 23 800 23 600 23 544 23 400 23 200 23 000 1995r. 1998r. 2000r. 2003r. Z przedstawionego wykresu wynika, e liczba ludno ci w mie cie spada, w stosunku do 2000r. odnotowano spadek o 2,2 %. Prognoza ludno ci w powiecie luba skim na lata 2005-2030 przedstawia si nast puj co: Ludno 2003* w tysi cach Ogółem: 57,7 M czy ni 27,8 Kobiety 29,9 * wielko rzeczywista 2005 2010 2015 2020 2025 2030 59,6 28,8 30,8 59,2 28,7 30,4 58,9 28,8 30,1 58,1 28,6 29,6 56,9 28,0 28,9 55,2 27,2 28,0 Prognoza zakłada spadek liczby ludno ci w powiecie luba skim w latach 2005 – 2030. Przyjmuj c, e liczba mieszka ców miasta Lubania stanowi ok. 40% ludno ci powiatu luba skiego ( wg danych za 2002r.) i utrzymywanie si tej tendencji w prognozowanym okresie, prognoza liczby ludno ci miasta Lubania przedstawia si nast puj co: Lata Ludno w tysi cach powiat Ludno w tysi cach Luba 2003* 57,7 2005 59,6 2010 59,2 2015 58,9 2020 58,1 2025 56,9 2030 55,2 23,5 23,8 23,7 23,6 23,2 22,8 22,1 21 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 3.4. Klimat Wg regionalizacji klimatycznej Dolnego si l ska A. Schmucka obszar ten zalicza do II regionu - zgorzeleckiego. Warunki klimatyczne kształtowane s same masy powietrza polarno-morskiego. Zim deszcze i ochłodzenia. Mniejsz frekwencj powoduj maj przez te odwil e i mgły, w lecie masy powietrza polarno- kontynentalnego, przynosz ce mro ne zimy i upalne lata. Niewielki udział w kształtowaniu klimatu maj masy powietrza arktycznego, powoduj ce zim warunki sprzyjaj ce powstawaniu długotrwałych inwersji i masy powietrza zwrotnikowego b d ce przyczyn upałów w lecie. Region zgorzelecki jest najcieplejszym regionem pogórzy, zbli onym do najcie- plejszego na Dolnym l sku regionu nadodrza skiego. rednia temperatura roczna jest tu najwy sza, wynosi 8°C, równie rednia temperatura okresu IV-IX przekracza 4°C. Okres wegetacyjny trwa 217 dni, lata 82 dni i nale dojrzewania letniego 150 dni, długo Sudetach. W okresie 1981-1993 najcz do jednych z najdłu szych w ciej odnotowywano wiatry zachodnie z kierunków południowo- zachodnich (22,9%), południowych (17,5%) i zachodnich (11,6%). Przez ponad połow dni w roku (52%) wyst powały wiatry z zachodniego, południowo-zachodniego i południowego wycinka horyzontu, tj. W-SW-S. W ci gu 14,2% dni w roku odnotowywano cisz , tj. rejestrowano wiatry o pr dko ci poni ej 0,5 m/s. Region ten jest uprzywilejowany temperatura roku wynosi 8,3° C. pod wzgl dem termicznym. rednia rednia temperatura okresu wegetacyjnego (IV-IX) przekracza 14°C, okres wegetacyjny trwa 222 dni, okres dojrzewania letniego - 161 dni, długo lata osi ga 90 dni, co daje najdłu sze lato na Pogórzu. Klimat lokalny jest zró nicowany, uwarunkowany rze b terenu i hydrografi . Wszystkie obszary pozadolinne posiadaj korzystne warunki klimatyczne, odpowiednie warunki solarne i termiczno-wilgotno ciowe oraz dobre przewietrzenie. Na terenie miasta istnieje zdecydowana przewaga takich terenów. Niewielkie spadki terenu na stokach północnych nie ró nicuj zbytnio warunków termicznych, wilgotno ciowych i solarnych w porównaniu do stoków o ekspozycji południowej i spadkach poni ej 10%, które posiadaj najkorzystniejsze warunki bioklimatyczne. Niekorzystne warunki klimatyczne wyst puj w dolinach cieków wodnych stanowi cych miejsca tworzenia si mgieł, mrozowisk, a tak e gromadzenia si mas wychłodzonego powietrza spływaj cego z wy szych partii terenu. Stosunki termiczno -wilgotno ciowe s tu w du ym stopniu modelowane warunkami wodnymi: wyst powaniem podmokło ci stałych i okresowych, wód płyn cych i stoj cych. Wody dolin s ródłem mgieł, które przy słabym przewietrzaniu nie przemieszczaj si w obszary pozadolinne. 22 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 3.5 Warunki hydrologiczne i hydrogeologiczne Miasto Luba zlokalizowane jest w obszarze dorzecza lewobrze nego dopływu Bobru – Kwisy. ródła Kwisy poło one s w górach Izerskich (Izerskie Garby) na wysoko ci ok. 1020 m n.p.m. Całkowita długo Kwisy wynosi 126,8 km, w tym w granicach miasta Luba 5,7 km. Przez miasto przepływaj tak e lewostronne dopływy Kwisy: − Siekierka - dopływ IV rz du o ł cznej długo ci 15,3 km, w tym w granicach miasta o długo ci - 4,6 km, wraz z potokiem Gozdnica o długo ci 5,5 km, w tym 1 , 6 km w Lubaniu; − potok Łazek o długo ci 9 km, w tym 2,4 km w Lubaniu. Kwisa zachowała stan zbli ony do naturalnego na niektórych odcinkach, zwłaszcza w północnej cz ci miasta oraz potok Łazek. Sie hydrograficzn uzupełniaj młynówki (lewobrze na i prawobrze na), poł czone z Kwis oraz rowy melioracyjne o ł cznej długo ci w granicach miasta 23 km. Wody powierzchniowe stoj ce zajmuj mał powierzchni . Najwi ksze z nich to wody zgromadzone w kamieniołomie „Ksi ginki" - planowany s do rekultywacji o kierunku wodnym. Pozostałe to niewielkie zbiorniki o ró nym pochodzeniu i przeznaczeniu, z których naturalny charakter maj jedynie starorzecza Kwisy wyst puj ce sporadycznie na terenie terasy zalewowej na wysoko ci Ksi ginek. Zbiorniki sztuczne to: − zespół basenów k pielowych na Górze Kamiennej, − zbiornik wodny (były basen k pielowy) Łu yckich Kopalni Bazaltu, − zalane wyrobisko na Górze Kamiennej, − osadniki, zbiorniki p.po arowe itp. W rejonie Lubania wyst puj 2 poziomy wodono ne: trzeciorz dowy, zwi zany z piaszczysto - wirowymi utworami tego okresu oraz czwartorz dowy zwi zany z utworami wolnolodowcowymi i rzecznymi. Wyró nia si 3 strefy wyst powania wód gruntowych: - pierwsza strefa obejmuje dno doliny Kwisy i jej dopływów, gdzie woda wyst puje na gł boko ci od kilkudziesi ciu cm do ponad 4 m. Takie same warunki wodne wyst puj lokalnie w przykraw dziowych partiach terasy plejstoce skiej, które zostały rozmyte przez wody powierzchniowe b d sztucznie obni one w stosunku do rzeki. Zwierciadło wody wyst puje na ró nych gł boko ciach, co jest spowodowane nierówno ciami dna doliny, a miejscami tak e przez lokalne za linienie podło a. 23 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Poziom wód gruntowych mo e ulega du ym wahaniom w zale no ci od stanu wody w rzece. Lokalnie wyst puj zabagnienia i podmokło ci. - druga strefa obejmuje plejstoce skich oraz cz gruntowe wyst puj wy sze partie dolin rzecznych w obr bie teras zboczy pokrytych osadami lodowcowymi, gdzie wody w piaskach i wirach, rednio na gł boko ci 6-8 m od powierzchni terenu. W rejonach poło onych bli ej rzeki wody gruntowe wyst puj bli ej powierzchni, na gł boko ci 3-5m. trzecia strefa obejmuje cz cz wierzchowinow pagórów starszego podło a oraz ciowo zbocza, gdzie pod pokryw utworów zboczowych wyst puje starsze pod- ło e. Obszar ten jest przewa nie bezwodny, tylko miejscami wyst puj wody zawie- szone. Woda gruntowa mo e wyst powa w szczelinach lub sp kaniach skalnych podło a dopiero na znacznych gł boko ciach. 3.6 Gleby Warunki glebowe na terenie miasta s Przewa aj bardzo korzystne dla rolnictwa. gleby dobre i bardzo dobre gwarantuj ce du Najwi kszy udział maj gleby II i III klasy nale produktywno . ce do kompleksu pszennego dobrego i bardzo dobrego. S to gleby wytworzone z glin rednich, lekkich i ci kich pylastych oraz z pyłów ilastych. Najcz stsze typy gleb to gleby bielicowe i pseudobielicowe, gleby brunatne oraz mady. Wysoka jako gleb stwarza dobre warunki dla upraw polowych, warzywnych oraz sadownictwa. Głównym kierunkiem upraw jest kierunek pszenno - buraczany. Mniejsz nale powierzchni zajmuj gleby dobre ce do dwóch kompleksów: pszennego wadliwego i zbo owo - pastewnego mocnego. Gleby kompleksu pszennego wadliwego s z reguły suche i wymagaj nawodnienia, zwłaszcza w latach o mniejszej ilo ci opadów. S to gleby brunatne, brunatne wyługowane i kwa ne oraz mady wytworzone z glin lekkich pylastych i rednich pylastych. Gleby kompleksu zbo owo - pastewnego mocnego wyst puj lokalnie w północnej cz ci miasta. Charakteryzuj gleby, a ich produkcyjno si nadmiernym uwilgoceniem wzrasta w latach suchych. S to gleby bielicowe i pseudobielicowe wytworzone z pyłów ilastych. Gleby kompleksu ytniego dobrego to gleby brunatne, brunatne wyługowane i kwa ne oraz mady wytworzone z piasków o ró nej gliniasto ci, glin lekkich i rednich na piaskach słabogliniastych i lokalnie na szkieletowych S przeci tne, wra liwe na susz pokarmowych. Gleby kompleksu powoduj c mniejsz warto to gleby składników ytniego słabego to przede wszystkim mady 24 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” wytworzone z glin lekkich i cz rednich pylastych, piasków gliniastych mocnych oraz ciowo gleby brunatne na szkielecie. S to gleby słabe, mało wydajne. U ytki zielone zlokalizowane s głównie w dolinach rzecznych i na terasach do nich przylegaj cych. Przewa aj rednie, a miejscami dobre i bardzo dobre u ytki zielone I-IV klasy. Wyst puj na glebach o zró nicowanej typologii i składzie mechanicznym. U ytki zielone słabe i bardzo słabe nale 3.7 do IV-V klasy. Budowa geologiczna Pod wzgl dem geologicznym Luba poło ony jest pomi dzy „Nieck Bolesławieck ", a archaiczn Granitów Łu yckich". Falista wierzchowina „Kr Lwówecko zbudowana jest ze skał staropaleozoicznych, których stropowa partia jest w ró nym stopniu zwietrzała. S to przewa nie fylity skutkiem diagenezy zmienione w łupki fylitowe oraz łupki krzemionkowe i kwarcyty. Proces zwietrzenia tych skał dokonał si głównie w trzeciorz dzie. W tym okresie zostały równie zło one osady wodne w postaci iłów i wirów. Osady wodne u schyłku trzeciorz du zostały przebite przez intruzje magmy bazaltowej. Powstałe wówczas sto ki wulkaniczne tworz najwy sze wzniesienia. Cofaj cy si lodowiec pozostawił osady o du ej mi szo ci. Geologiczny cykl sedymentacyjny zamykaj osady aluwialne. Osady geologiczne to osady rzeczne w dolinach i osady o ró nej genezie na wierzchowinie: trzeciorz dowe wietrzeliny skał paleozoicznych, osady wód trzeciorz dowych, skały wylewne, osady lodowcowe i wolnolodowcowe, utwory eoliczne i deluwialno-wietrzelinowe. Osady rzeczne w dolinach to utwory rzeczne na terasach plejstoce skich reprezentowane przez wiry i piaski. drobne, wiry przewa nie s redniozag szczone, miejscami przeławicowane wkładkami piasków lub mułów. Piaski rzeczne plejstoce skie w wi kszych skupieniach wyst puj w dolinach rzek pod warstw nasypów, glinek lessopodobnych lub wirów rzecznych. Trzeciorz dowe wietrzeliny skał paleozoicznych to wietrzeliny łupków fylitowych, łupków krzemionkowych i kwarcytów oraz gliny wietrzelinowe. Wietrzeliny sylitowe wykształcone s w postaci pyłów lub glin pylastych. Osady wód trzeciorz dowych to iły i wiry. Iły pochodz z miocenu i s twardoplastyczne, na stoku Kamiennej Góry termicznie zmienione podczas intruzji bazaltów. bezpo rednio pod gleb cz wiry plioce skie wyst puj ciowo przykryte s warstw utworów zboczowych. S to wiry kwarcowe, miejscami spojone kaolinem. Skały wylewne powstały u schyłku trzeciorz du na skutek wylewu magmy bazaltowej na powierzchni . Powstały wówczas wylewy sto kowe i płytowe. Stropowe partie 25 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” bazaltów w rejonie Lubania s zwietrzałe w postaci rumoszu lub bloków skalnych, gdzie wypełnione wolne przestrzenie wolnolodowcowe to głównie piaski i s glin . Osady lodowcowe i wiry osadzone przez wody spływaj ce z topniej cego lodowca, a miejscami gliny zwałowe pozostawione przez l dolód. Utwory eoliczne reprezentowane przez s glinki lessopodobne wyst puj ce przewa nie w postaci glin pylastych, które pierwotnie zostały osadzone przez wiatr na zboczach lub terasach rzecznych plejstoce skich w postaci drobnego pyłu, a nast pnie przemieszczone ku obni eniom terenu i wzbogacone w cz gliniaste. Utwory deluwialno-wietrzelinowe s ró norodne i wyst puj glin piaszczystych lub pylastych, piasków lub pyłów, ci pod postaci wirów, zwałów kamienistych b d rumoszu wietrzelinowego, przemieszczonych po zboczu. 3.8 Surowce mineralne Podstawowym surowcem skalnym na terenie miasta jest bazalt. Zło a bazaltu za legaj w zachodniej cz ci luba skiej płyty bazaltowej, rozci gaj cej si pasem w południowo-zachodniej cz Kamienn Gór . Zło a te wraz ci Lubania i tworz z wyst pieniami szerokim wzniesienie zwane bazaltu w nieczynnym kamieniołomie Kamienna Góra, kamieniołomami Bukowa Góra i Li ciasta Góra tworz jeden kompleks płytowy - najwi kszy kompleks bazaltowy w Polsce. Na terenie miasta wyst puj 3 udokumentowane zło a bazaltu: „Ksi ginki Północ", „Ksi ginki" i „Józef. Aktualnie eksploatowane jest zło e „Ksi ginki Północ", na podstawie koncesji eksploatacyjnej nr 25/93 z 30.12.1993 r. i 14.01.1997 r. wydanej przez Ministra OSZNiL Powierzchnia zło a „Ksi ginki Północ" wynosi 161 092 m 2 . Zasoby geologiczne w kategorii B obliczone wg stanu na 31.12.2002 r. wynosz 14921,9 ty . ton. Najmniejsza 3-metrowa grubo pokrywy bazaltowej wyst puje w cz ci poziomu dolnego, co jest spowodowane wyst pieniem w tym rejonie przerostu tufowego. rednia mi szo zło a wynosi 31,4 m. Bazalt wykształcony jest w postaci nieregularnych słupów. Zło a „Ksi ginki" i „Ksi ginki Północ" obj te s obszarem górniczym „Ksi ginki Północ”, planowany czas eksploatacji : 31.12.2023r. Zło e bazaltu „Józef” poło one jest w zachodniej cz ci miasta i cz ciowo na terenie wsi Zar ba. Bazalt z kamieniołomu „Józef” wyst puje w dwóch odmianach: piroksenowej i plagioklazowo-nefelinowej. Jest to zło e jednorodne, zaliczone do II grupy złó i udokumentowane w kategorii B. Zasoby bilansowe wynosz 9872 ty . 26 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” ton, w filarze ochronnym 680 ty . ton (razem 10.552 ty . ton). Zło e znajduje si obr bie obszaru górniczego „Ksi ginki I” , planowany czas eksploatacji w : 31.12.2045r. 3.9. Przemysł i usługi Na terenie Lubania dominuje przemysł wydobywczy kopalin i ich przeróbki, obróbki i powlekania powierzchni metali, tekstylny. Rozwini ty jest tak e sektor usług: handel, transport . Do znacz cych zakładów na terenie miasta nale : − Przedsi biorstwo Energetyki Cieplnej Luba Sp. z o.o. − Luba skie Przedsi biorstwo Wodoci gów i Kanalizacji Sp. z o.o. − Zakład Gospodarki i Usług Komunalnych Sp. z o.o. − Agromet ZEHS Luba Sp. z o.o. − Łu ycka Kopalnia Bazaltu „Ksi ginki” S.A. − Przedsi biorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. − Przedsi biorstwo Robót Drogowych Sp.z o.o. − Łu yckie Centrum Medyczne − Imakon Sp. z o.o. − zakłady na terenie strefy ekonomicznej W 2003r. wpisano do ewidencji 139 przedsi biorców. W ród zgłosze dominuj ca była działalno handlowa – wpisano do ewidencji 75 przedsi biorców. Krajowy transport drogowy osób taksówkami wykonywało 33 przedsi biorców. Stopa bezrobocia w mie cie Luba przedstawia si nast puj co (na podstawie Raportu o stanie miasta za rok 2003): Liczba bezrobotnych LICZBA BEZROBOTNYCH NA KONIEC MIESI CA W TYM KOBIETY długotrwale bezrobotni z prawem do zasiłku absolwenci STOPA BEZROBOCIA POWIAT XII 2003 2338 1233 1116 378 85 29,0 STOPA BEZROBOCIA WOJ.DOLNO L. 22,5 STOPA BEZROBOCIA KRAJ 18,0 Z powy szych danych wynika, e stopa bezrobocia w mie cie Luba jest bardzo wysoka. 27 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 3.10. Turystyka Luba posiada wiele atrakcyjnych zabytków, najwa nijsze z nich to: Baszta Bracka, Wie a Kramarska, Renesansowy Ratusz Ko ciół pod wezwaniem Sw. Trójcy, itd. Do miasta dochodz szlaki turystyczne: z Zawidowa przez Wro ciszów Dolny, Studniska Górne, Rudzic , Siekierczyn oraz z Biedrzychowic, Gryfowa, Le nej, dalej na Stóg Izerski. W odległo ci 32 km poło ony jest wieradów Zdrój – o rodek lecznictwa uzdrowiskowego. W bliskich odległo ciach od Lubania poło one s dwa jeziora: Le nia skie i Złotnickie. Atrakcjami turystycznymi powiatu s tak e: zamek „Czocha”, zapora wodna wraz z elektrowni . W mie cie Lubaniu, w Parku na Kamiennej Górze wyznaczone s cie ki dydaktyczne pieszo –rowerowe. Na stanowiska obserwacyjne, z których cz znajduje si cie kach zlokalizowano wewn trz czynnej kopalni bazaltu „Ksi ginki”. Na trasie atrakcjami s liczne okazałe pomniki przyrody o ywionej i nieo ywionej (relikty wulkanizmu – rzadko wyst puj ce w Polsce). 4. OCENA STANU RODOWISKA MIASTA LUBANIA Okre lenie jako ci rodowiska naturalnego na obszarze miasta Lubania wykonano w oparciu o raport pn. „Informacja o stanie dolno l skim na terenie Inspektorat Ochrony powiatu luba skiego” rodowiska w województwie opracowany przez Wojewódzki rodowiska we Wrocławiu Delegatura w Jeleniej Górze w 2003 roku, „Raport o stanie rodowiska w województwie dolno l skim w 2003r” opracowan przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska we Wrocławiu w 2004r., Rocznik Statystyczny 2003 oraz dane otrzymane w Urz dzie Miasta. O jako ci rodowiska naturalnego decyduje głównie: 1. stan czysto ci wód powierzchniowych, 2. stan czysto ci powietrza, 3. stan wód podziemnych, 4. gospodarka odpadami 5. poziom hałasu i promieniowania elektromagnetycznego, 6. jako 4.1. gleb. Stan czysto ci wód powierzchniowych Szczegółowej oceny jako ci wód Kwisy i jej głównych dopływów dokonano w oparciu o prowadzony monitoring wód powierzchniowych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony 28 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” rodowiska we Wrocławiu Delegatura w Jeleniej Górze. Analizowano poszczególne grupy wska ników (substancje organiczne, zasolenie, substancje biogenne, fenole, odczyn, metale, wska niki hydrobiologiczne oraz stan sanitarny) w latach 1998- 2002. Wyniki zestawiono tabelarycznie i przedstawiaj si nast puj co: Kwisa uj cie do Kwisy poni ej Lubania 0,3/70,0 65,0 1998 2000 2002 1998 2000 2002 Rok 2002 2 powy ej Lubania 71,6 Siekierka 2000 1 Przekrój pomiarowo kontrolny wska nik /km Kwisa 1998 Grupa Rzeka Substancje organiczne II II I II III II II II I Tlen rozpuszczony BZT5 I II I II I I I II I III I II I II I II I I ChZTMn ChZTCr Zasolenie I I I I I I I I I I II I I II I I I I I I I I I I I I I Przew. elektrolit. Sub. rozpuszczone I I I I I I I I I I I I I I I I I I Chlorki I I I I I I I I I Siarczany I I I I I I I I I 3 Zawiesina ogólna I I I I II II I I I 4 Sub. biogenne III III III non non non non non non Azot amonowy Azot azotynowy I III I III I III II II II I I I non non non non non non Azot azotanowy I I I I I I I I I Azot ogólny I I I II II II I I I Fosforany II I I III III II II II II Fosfor ogólny I II I III III III II II II 5 Fenole lotne II II II III II II II II II 6 Odczyn I I I I I I I I I I I II*** 7 Metale* I I ** II II 8 Wska niki fizyczno – chemiczne III III III Wska niki hydrobiolo- II II II ** II II Mn Mn no no no no no n n n n n III II II II II II I I I I I Mn I ** Hg non giczne 9 Chlorofil a I I I I 10 Stan sanitarny non non no non non non non non non II Ocena ogólna-1998 non n Ocena ogólna-2000 Ocena ogólna-2002 non non non non no non non non n 29 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” * Metale: elazo ogólne, mangan, chrom ogólny, cynk, kadm, mied , nikiel, ołów, rt ** Mangan II klasa czysto ci, pozostałe metale I klasa czysto ci. *** Rt II klasa czysto ci, pozostałe metale I klasa czysto ci. Z analizy porównawczej wynika, e jako wód rzeki Kwisy i jej dopływów nie uległa w analizowanym okresie zasadniczym zmianom. W poszczególnych przekrojach pomiarowych wi kszo wska ników zanieczyszcze utrzymuje si w tej samej klasie czysto ci. Klasyfikacja wód rzeki Kwisy na podstawie wska ników fizyko – chemicznych wykazała, e: − wody Kwisy w przekroju powy ej Lubania nie odpowiadaj normom ze wzgl du na stan sanitarny; wska niki organiczne: BZT5 uległ poprawie z II do I klasy, zawarto substancji biogennych uległa poprawie: zmniejszyła si ilo fosforu ogólnego i fosforanów z II do I klasy, azot azotynowy utrzymuje sie w III klasie, fenole utrzymuj si w II klasie, a odczyn w I, zwi kszyła si zawarto manganu w wodzie z I do II klasy, pozostałe wska niki utrzymuj si w I klasie czysto ci; − wody Kwisy w przekroju poni ej Lubania nie odpowiadaj normom ze wzgl du na stan sanitarny; wska niki organiczne: BZT5 uległ poprawie z II do I klasy, zawartos substancji biogennych uległa pogorszeniu: zwi kszyła si azotynowego do warto ci nie odpowiadaj cej normie, ilo ilo azotu fosforu ogólnego i fosforanów utrzymuje si w II klasie, fenole utrzymuj si w II klasie, a odczyn w I, zwi kszyła si zawarto rt ci w wodzie, klasyfikuj c j do II klasy, pozostałe wska niki utrzymuj si w I klasie czysto ci; − wody Olszówki w przekroju uj cia do Kwisy nie odpowiadaj normom ze wzgl du na na stan sanitarny; wska niki organiczne: BZT5 uległ pogorszeniu z I do II klasy, substancje biogenne: azot azotynowy utrzymuje si zmniejszeniu uległa ilo fenole utrzymuj si w III klasie, natomiast fosforanów i fosforu ogólnego do poziomów klasy I I II, w I klasie, zawarto manganu utrzymywała sie w II klasie, pozostałe wska niki utrzymuj si w I klasie czysto ci; Analiza wykazuje, e stan Kwisy po przepłyni ciu przez miasto Luba ulega niekorzystnym zmianom. Wody tej rzeki nie odpowiadaj normom klas czysto ci. Stan Kwisy znacznie pogarsza dopływaj ca Siekierka, która niesie bardzo du y ładunek zanieczyszcze wprowadzaniu organicznych, zawiesiny i substancji biogennych. do rzeki niedostatecznie oczyszczonych wiadczy to o cieków, głównie z gospodarstw domowych w gminie Siekierczyn, nie podł czonych do kolektorów 30 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” sanitarnych. W wodach stwierdzono wysokie st azotynowego i fosforanów, co enie substancji biogennych - azotu wiadczy o stosowaniu zbyt du ej ilo ci zwi zków nawozowych w rolnictwie. Stan czysto ci pozostałych cieków wodnych przedstawia si nast puj co: − potok Gozdnica (dopływ Siekierki) - prowadzi bardzo czyst wod ze wzgl du na brak bezpo redniego du ego dopływu zanieczyszcze , nad którym poło onych jest tylko kilka domów w Pisaczowie, − potok Łazek (dopływ Kwisy), do którego dopływaj cieki z budynków w Pisarzowicach - o rednim stopniu zanieczyszczenia, − Młynówki: lewobrze na i prawobrze na, poł czone z Kwis . Młynówka prawobrze na charakteryzuje si du ym stopniem zanieczyszczenia ze wzgl du na brak kanalizacji w cz ci miasta poło onej na wschód od Kwisy. Na stan czysto ci wód w mie cie oddziałuj napływaj ce z terenów gmin s siednich oraz równie zanieczyszczenia cieki oczyszczone z miejskiej oczyszczalni cieków. Oczyszczalnia cieków mechaniczno - biologiczna obsługuje lewobrze n cz miasta, a tak e wsie Zar b i Siekierczyn. Aktualnie rozpocz to modernizacj oczyszczalni, której celem jest jej przystosowanie do przyj cia wi kszej ilo ci cieków, oczyszczenie ich do stopnia wymaganego aktualnymi przepisami oraz zmniejszenie jej uci liwo ci. Realizacja l etapu pozwoli na pełne oczyszczenie 5000 3 m /d cieków. LPWiK w Lubaniu posiada pozwolenie wodno – prawne na rozbudow , modernizacj i wst pn eksploatacj oczyszczalni cieków z terminem wa no ci do dnia 31.12.2005r. Modernizacja obejmowa b dzie: - przebudow cz - przebudow ci mechanicznej oczyszczalni, i rozbudow cz ci biologicznej oczyszczalni (wraz z instalacj do wspomagania redukcji fosforu), - przebudow cz ci osadowej, - niezb dne wyposa enie techniczne i technologiczne obiektu. Nieuregulowan gospodark ciekow (stan wrze nie 2004r.) ma firma "IMAKON" Sp. zo.o. przy ul. Włókienniczej, która odprowadza cieki do rzeki Siekierki bez pozwolenia wodno-prawnego. Według prowadzonej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni cieków, na terenie miasta zlokalizowanych jest: - 590 szt. zbiorników do gromadzenia nieczysto ci płynnych, - 2 szt. przydomowych oczyszczalni cieków. 31 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Na obszarze pozbawionym infrastruktury komunalnej, głównie w prawobrze nej cz ci Lubania nast puje degradacja wód powierzchniowych przez niekontrolowane „dzikie" zrzuty cieków z terenów zabudowanych, trafiaj ce do gruntu, rowów melioracyjnych lub bezpo rednio do cieków wodnych. Powoduj czenie wód objawiaj ce si one z reguły lokalne zanieczysz- wzrostem warto ci BZT5, wzrostem zawarto ci sodu, potasu, azotanów i fosforanów oraz ska eniem bakteriologicznym. Do zanieczyszczenia wód substancjami biogennymi (azotany, fosforany) przyczyniaj si spływy z pól uprawnych oraz nawo onych ł k i pastwisk. Ocena ogólna stanu czysto ci wód powierzchniowych jest niezadowalaj ca. Wody zaklasyfikowane s do wód nieodpowiadaj cych normom, a wska nikiem klasyfikuj cym je do tej grupy jest zły stan sanitarny oraz wysoka zawarto (w szczególno ci azotu azotynowego). Przyczyn substancji biogennych złej jako ci wód jest nieuporz dkowana gospodarka ciekowa w obszarze zlewni rzeki Kwisy. Wody podziemne ródłem zaopatrzenia w wod miasta Lubania s wody podziemne z uj na terenie wsi Pisarzowice w gminie Luba . S poło onych to uj cia wyst puj ce w czwartorz dowym poziomie wodono nym. Wody podziemne kontrolowane s w ramach monitoringów: krajowego, regionalnego oraz lokalnego. Badania jako ci wód podziemnych prowadzone były przez laboratorium WIO – Delegatura w Jeleniej Górze oraz przez centralne laboratorium Pa stwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie. Poni sza tabela przedstawia jako Pisarzowice otwór 19 4.2. 1998 II (barwa, Fe) wód podziemnych uj cia w Pisarzowicach: 1999 II (m tno Fe) 2000 , II (m tno Fe) 2001 , II (Fe) 2002 Uj cia wód podziemnych zaklasyfikowano do wód II klasy - II (Fe) redniej jako ci, ze wzgl du na podwy szone wska niki takie jak: barwa, m tno przewodno 2003 II (elektryczna przewodno wła ciwa, Fe, Mn, m tno , barwa) , elektryczna wła ciwa, mangan, elazo. LPWiK Sp. z o.o. posiada pozwolenie wodno –prawne na szczególne korzystanie z wód w zakresie poboru wód podziemnych dla uj cia w Pisarzowicach składaj cego si z 9 studni Na pobór wody technologicznej z uj poło onych na terenie miasta Lubania posiadaj zezwolenia: - ZOZ ze studni wierconej przy ul. Zawidowskiej 4 - wa ne do 31.12.2010r. 32 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” - byłe zakłady ZNTK na pobór wody ze studni poło onej na terenie zakładu – wa ne do 31.12.2005r. - była „Luba ska Bawełna” S.A. z 2 studni wierconych (działka nr 8 i 15, obr b IV AM14) – wa ne do 31.12.2010r. 4.3. Gospodarka wodno- ciekowa 4.3.1. Infrastruktura wodoci gowa Według danych Luba skiego Przedsi biorstwa Wodoci gów i Kanalizacji (LPWiK) sprzedano ogółem w latach 2001- 2003 nast puj ce ilo ci wody: Rok Produkcja wody w ty . m3 2001 1.455,6 2002 1.424,8 2003 1.615,1 w tym sprzeda dla gospodarstw domowych i inne: Rok Luba Cele socjalno- Cele inne bytowe /handel , usługi, przemysł / w ty . m 3 w ty . m 3 2001 965,0 270,7 2002 888,7 239,9 2003 899,7 233,3 posiada dobrze rozwini t sie wodoci gow . Z sieci wodoci gowej korzysta obecnie 95% mieszka ców. W strukturze zawartych umów na dostarczanie wody dominuj : - gospodarstwa domowe - 1.399 szt. umów w tym : odbiorcy indywidualni - 1.300 szt. Spółdzielnie Mieszkaniowe- 3 szt. LTBS - 1 szt. - pozostali odbiorcy ( Administracja Budynków Komunalnych, przemysł i inni) - 355 szt. Najwi ksi odbiorcy wody w 2003r. to: • Spółdzielnia Mieszkaniowa • Administracja Budynków Komunalnych Nr 2, 3 i 4 33 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” • Łu yckie Centrum Medyczne • PKP Zakład Nieruchomo ci • PKP Gospodarka Mieszkaniowa • „Agromet” ZEHS • Gmina Luba Całkowita długo wodoci gów na terenie miasta wynosi 70,6 km, w tym: • magistralna • rozdzielcza ( w eksploatacji LPWiK) - • przył cza - - 9,4 km 39,3 km 21,9 km Tylko około 20% sieci eksploatowana jest poni ej 10 lat. Straty wody w sieci kształtowały si w 2003 roku na poziomie około 28% i były wy sze ni w 2001 i 2002 roku. W 2003 roku wyst piły ogółem 36 awarie, głównie na sieci rozdzielczej (16 awarii) i magistralnej (12 awarii) oraz przył czach (8 awarii). Znaczne straty wody wskazuj na zły stan techniczny sieci na pewnych jej odcinkach. W celu ograniczenia strat wody niezb dne jest jej monitorowanie oraz modernizacja obejmuj ca wymian odcinków sieci w złym stanie technicznym, głównie rur stalowych o najdłu szym okresie eksploatacji wykonanych pod koniec lat 70-tych i na pocz tku lat 80-tych. Aktualnie monitoring sieci realizowany jest w oparciu o opomiarowanie sieci za pomoc wodomierzy (100% odbiorców). W roku 2003 oprócz prac bie wodoci gowej, prowadzono równie cego utrzymania istniej cej na terenie miasta sieci roboty zwi zane z budow , remontami i modernizacj sieci wodoci gowej, obiektów i urz dze do dostarczania oraz uzdatniania wody, a tak e prace zwi zane z przygotowaniem przyszłych robót inwestycyjnych poprzez opracowanie dokumentacji projektowych. W ramach statutowych zada 2003r., jak równie zwi zanych z zaopatrzeniem miasta w wod zatwierdzonego Uchwał modernizacji urz dze Rady Miasta Luba LPWiK w planu rozwoju i wodoci gowych i kanalizacyjnych LPWiK Spółka z o.o. w Lubaniu na lata 2003-2005, wykonała: 1. Na terenie uj cia wody dla miasta Lubania znajduj cego si w Pisarzowicach wykonano remont ruroci gów wodoci gowych oczyszczono i pogł biono rowy melioracyjne na długo ci 700 mb. 2. Wykonano wymian sieci wodoci gowej w ulicy Zielonej w Lubaniu z rur stalowych na rury PVC na długo ci 120 mb. 34 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 3. Rozpocz to prace zwi zane z przygotowaniem do realizacji inwestycji zwi zanej z „Budow ruroci gu tranzytowego wody surowej z uj cia wody w Pisarzowicach do stacji uzdatniania wody w Lubaniu”. Na podstawie opracowanej w roku 2003 dokumentacji projektowej cz obj tych ni robót planowana jest do realizacji w roku 2004. Koniec robót zaplanowano na rok 2005. 4. Opracowano dokumentacje i uzyskano pozwolenie wodno-prawne na korzystanie z uj cia wody pitnej w Pisarzowicach. Z innych robót, zrealizowano: - na zlecenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Kamiennej Górze wykonano sie wodoci gow na terenie byłego ZNTK przy ul. Gazowej w Lubaniu. - na terenie całego miasta w ci gu roku 2003 wymieniono 15 szt. przył czy wodoci gowych do budynków mieszkalnych. Na sieci wodoci gowej wymieniono równie 5 szt. zasuw oraz zamontowano 6 szt. hydrantów nadziemnych wraz z zasuwami. - usuni to tak e wynikłe na przestrzeni całego roku 38 awarie, które wyst piły na terenie miasta w sieci wodoci gowej. Pracom wykonywanym na sieci wodoci gowej towarzyszyły roboty zwi zane z odbudow zaj tych pasów drogowych - nawierzchni jezdni i chodników. 4.3.2. Uj cia wody LPWiK posiada pozwolenie wodno-prawne na szczególne korzystanie z wód podziemnych w miejscowo ci Pisarzowice dla miasta Lubania (decyzja R -622326/03 z dnia 31.12.2003r.), wa ne do dnia 31.12.2014 r, w zakresie: - poboru wody w ilo ci Q rh = 300,0 m3 /h oraz Qmaxd= 7000,0 m3/d. Decyzja ta stwierdza wyga ni cie poprzedniego pozwolenia wodno-prawnego – decyzji O -6210/96/92 z dnia 25.02.1993r. za wyj tkiem punktów dotycz cych ustanowionych bezpo redniej i po redniej strefy ochrony sanitarnej uj cia wody oraz przestrzegania zakazów i ogranicze w u ytkowaniu stref ( strefa po rednia ochrony sanitarnej: pas wewn trzny na terenie o powierzchni F = 4 ha oraz pas zewn trzny na terenie o powierzchni F = 30 km2). W 2003r. zako czono zadanie inwestycyjne zwi zane z „Modernizacj stacji uzdatniania wody przy ul. Mickiewicza 1 a w Lubaniu” . Uj cie składa si z 9 studni. Gł boko studni wynosi 9,00-0,00 m. Zewn trzna strefa ochrony po redniej ustalona dla zespołu uj południowo-zachodni cz wód w Pisarzowicach obejmuje miasta Luba . 35 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Z uj cia w Pisarzowicach w 2003 r. sprzedano 1.615.100 m 3 wody, która doprowadzona jest do stacji uzdatniania w Lubaniu, gdzie po usuni ciu nadmiaru elaza i manganu tłoczona jest do zbiornika wody uzdatnionej w stacji i do zbiornika w parku „Na Kamiennej Górze”, sk d rozprowadzana jest sieci rozdzielcz . Technologia uzdatniania wody to otwarte napowietrzanie, filtracja ci nieniowa na zło u warstwowym wirowo-brausztynowym . Jako wody uj podziemnych zaopatruj cych w wod mieszka ców miasta Lubania, wg oceny PSSE, jest zadowalaj ca i stwierdzono jej przydatno do spo ycia. W poni szych tabelach scharakteryzowano parametry jako ci wody surowe oraz po uzdatnieniu (wg danych LPWiK): Woda surowa Nazwa oznaczenia Jednostka Barwa M tno Odczyn Przewodno elekr. Zapach Smak Twardo Chlorki elazo ogólne Mangan Amoniak Azotyny Azotany Utlenialno Ilo mg/l NTU PH US/cm mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l 2001r. / red./ 2,72 0.275 - 2002r. / red./ 7,51 570 Akcep. Akcep. 284,25 17,86 1,15 0,39 0,008 0,27 1,4 2003r. / red./ 12,47 9,45 7,6 540,15 Akcep. Akcep. 293 18,23 1,37 0,95 0,41 0,04 0,3 - przeprowadzonych bada w 2003r. - 17 szt. Woda uzdatniona Nazwa oznaczenia Jednostka Barwa mg/l M tno Odczyn Przewodno elekr. Zapach Smak Twardo Chlorki elazo ogólne Mangan Amoniak Azotyny Azotany Utlenialno NTU PH US/cm Ilo mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l 2001r. / red./ 2 2002r. / red./ 2 2003 red./ 1,25 2 8,23 Akcep. Akcept. 291,33 19,85 0,04 0,085 0,19 0,07 0,21 2,21 8,05 Akcep. 280,36 17,73 0,04 0,022 0,008 0,27 1,4 1,15 7,72 Akcep. Akcep. 284,4 22,63 0,11 0,016 0,02 0,007 1,025 - przeprowadzonych bada w 2003r. - 10 szt. 36 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 4.3.3. Infrastruktura kanalizacyjna Zgodnie z danymi PZWiK w latach 2001-2003 przyj to na oczyszczalni ilo ci cieków: nast puj ce cieki oczyszczane w ty . m3 1.852,2 2.056,7 1.939,1 2001r. 2002r 2003r. w tym cieki socjalno –bytowe, przemysłowe i inne: Rok 2001 cieki socjalno- cieki przemysłowe cieki inne w ty . m 3 bytowe w ty . m 3 /handel , usługi / w ty . m3 958,1 68,9 267,8 2002 886,3 55,4 249,5 2003 778,9 47,1 325,5 Z ogólnej ilo ci odebranych cieków w 2003 roku około 67,6% stanowiły cieki bytowe, 4,1% - cieki przemysłowe oraz 28,27% - cieki pochodz ce z sektora handlowego i usług. Luba ska oczyszczalnia obsługuje równie miejscowo Siekierczyn oraz Zar b . Z sieci kanalizacyjnej korzysta obecnie ok.85% mieszka ców Lubania. W strukturze zawartych umów na odbiór cieków dominuj : - gospodarstwa domowe - 1.399 szt. umów w tym : odbiorcy indywidualni - 1. 030 szt. Spółdzielnie Mieszkaniowe- 3 szt. - pozostali odbiorcy (przemysł i inni) - 349 szt. Najwi ksi odbiorcy wody w 2003r. to: • Spółdzielnia Mieszkaniowa • Administracja Budynków Komunalnych Nr 2, 3 i 4 • Łu yckie Centrum Medyczne • PKP Zakład Nieruchomo ci • PKP Gospodarka Mieszkaniowa • „Agromet” ZEHS • Gmina Siekierczyn 37 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Długo sieci kanalizacyjnej na terenie miasta wynosi 53,4 km, w tym: • sie sanitarna rozdzielcza - • przył cza - • sie ogólnospławna - 41,5 km 11 km 0,9 km Sie kanalizacyjna wybudowana w okresie ostatnich 10 lat stanowi około 59% ogólnie eksploatowanych długo ci sieci. Dominuje sie PCV. W 2003 roku wyst piło ogółem 50 awarii sieci kanalizacyjnej, awarie dotyczyły głównie niedro no ci kanałów. W roku 2003, z uwagi na ograniczone mo liwo ci finansowe miasta prowadzono jedynie drobne prace zwi zane z budow nowych sieci kanalizacji sanitarnej. Wykonany został drugi i ostatni etap budowy kanalizacji sanitarnej w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Kanalizacja sanitarna w ulicach Graniczna - Wrocławska”. Wykonano kanalizacj sanitarn na zapleczu ul. Wrocławskiej (od ul. Szymanowskiego do drogi wewn trznej na zapleczu budynków przy ul. Rynek) wraz z niezb dnymi przepi ciami mi dzy now i istniej c kanalizacj sanitarn oraz wymian podł cze budynków do nowo wykonanej kanalizacji. Dodatkowo w ramach tych prac odbudowano zniszczony na długo ci 46 mb odcinek kanalizacji deszczowej oraz przył cza, przykanały i wpusty uliczne na zapleczu budynku przy ul.Wrocławskiej 2-6. Ponadto wykonano odcinek kanalizacji sanitarnej w ul. Staszica. W wyniku tych prac ilo nowych sieci kanalizacji sanitarnej na terenie miasta zwi kszyła si o ok. 210 mb. 4.3.4. Oczyszczalnie W gminie miejskiej Luba cieki bytowo – gospodarcze i przemysłowe powstaj ce na terenie miasta oczyszczanych jest w mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ze zło ami biologicznymi o przepustowo ci projektowanej Q rd=7650 m3/d. Oczyszczone odprowadzane s do rzeki Kwisy. Obecnie do oczyszczalni doprowadzane s lewobrze nej cz ci miasta Lubania oraz cz cieki cieki cieki bytowe z miejscowo ci Zar ba i z ci miejscowo ci Siekierczyn. Istniej ca oczyszczalnia nie zapewnia nale ytego stopnia oczyszczania cieków w zakresie usuwania zwi zków azotu zało onych w ustawie – Prawo Wodne i Krajowym Programie Oczyszczania cieków, w zwi zku z czym rozpocz to jej modernizacj i rozbudow . W 2000r. uzyskano pozwolenie wodno –prawne na modernizacje i rozbudow komunalnej oczyszczalni cieków. Projektowana przepustowo 38 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” oczyszczalni (I etap) Q rd =5000 m3/d. Wg zatwierdzonej dokumentacji podstawowe urz dzenia oczyszczalni stanowi b d : - przelew burzowy, - przepompownia przewałowa, - zbiornik retencyjno – sedymentacyjny, - budynek krat mechanicznych i krata r czna, - piaskownik dwukomorowy o przepływie poziomym, - przepompownia cieków, - osadnik wst pny dwukomorowy, - dwa bloki technologiczne (komory: beztlenowa, denitryfikacyjna, nitryfikacyjna), - dwa osadniki wtórne, - pompownia recyrkulacji zewn trznej, - instalacja do chemicznego wspomagania redukcji fosforu, - otwarte komory fermentacyjne, - stacja mechanicznego odwadniania osadu, - laguny osadowe, - wylot cieków. Docelowa przepustowo oczyszczalni: Qmaxd= 9000 m3/d Q rd = 7650 m3/d. Zaprojektowana technologia zapewni wysoki stopie usuwania zanieczyszcze , szczególnie zwi zków biogennych. W kwietniu 2004r. podpisano umow na realizacj robót. Planowane zako czenie robót – IV kwartał 2005r. Inwestycji dofinansowana została z Funduszu Programu Współpracy Przygranicznej Polska – Niemcy PHARE CBS 2002, na dofinansowanie robót w wysoko ci 2,0 mln EURO. Zło ono równie wniosek o dofinansowanie zadania w WFO iGW we Wrocławiu w postaci dotacji i preferencyjnej po yczki w wysoko ci ok. 2.000.000 złotych i został on przyj ty do realizacji. W procesie inwestycyjnym partycypowa b dzie równie Gmina Siekierczyn. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. - Prawo wodne zobowi zuje gminy do realizacji zadania własnego gmin w zakresie usuwania i oczyszczania cieków (ustawa o samorz dzie gminnym) na obszarach aglomeracji wyznaczonych na ich terenie w terminach: - do 31.12.2015r. – aglomeracje o równowa nej liczbie mieszka ców (RLM) wynosz cej od 2000 do 15 000 39 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” - do 31.12.2010r. - aglomeracje o równowa nej liczbie mieszka ców wynosz cej > 15 000. Krajowy program oczyszczania cieków komunalnych okre la przedsi wzi cia w zakresie budowy, rozbudowy i/lub modernizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni cieków komunalnych, a tak e terminy ich realizacji niezb dne do realizacji zapisów Traktatu Akcesyjnego, odwołuj cego si do dyrektywy 91/271/EWG. Oznacza to, e: - jako cieków odprowadzanych z oczyszczalni do rodowiska wodnego, zgodnie z wymaganiami zał cznika 1 do rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 29 listopada 2002r. w sprawie warunków, jakie nale y spaełni przy wprowadzaniu cieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczegolnie szkodliwych dla rodowiska wodnego, musz spełnia poni sze standardy: L.p. 1 2 3 4 5 Nazwa wska nika Pi ciodobowe zapotrzebo- wanie tlenu (BZT5 oznaczane z dodatkiem inhibitora nitryfikacji) Chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT oznaczane metod dwuchromianow ) Zawiesina ogólna Jednostk Najwy sze dopuszczalne warto ci wska ników i/lub wymagana a redukcja zanieczyszcze przy RLM: < 2000 2 000 – 9 10 000 – 14 15 000 - 100 >100000 999 999 000 mg O2/l 40 25 25 15 15 min.% redukcji - 70-90 70-90 90 90 mg O2/l 150 125 125 125 125 min.% redukcji - 75 75 75 75 35 35 35 35 90 90 90 90 15 10 80 85 2 1 85 90 mg /l Azot ogólny min.% redukcji mg N/l Fosfor ogólny min.% redukcji mg P/l 50 wska niki normowane tylko w przypadkach zrzutu cieków do jezior min.% redukcji − wyposa enie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej zapewniaj ce obsług mieszka ców w dostosowaniu do wyst puj cych potrzeb i uwarunkowa ekonomicznych, a w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosła by korzy ci dla rodowiska lub powodowałby nadmierne koszty, stosowanie systemów indywidualnych − odpowiednie zagospodarowanie osadów ciekowych. 40 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 4.4. Stan czysto ci powietrza atmosferycznego Podstaw prawn oceny stanu czysto ci powietrza atmosferycznego w Polsce stanowi Rozporz dzenie Ministra rodowiska z 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796). Ocen stanu czysto ci powietrza na obszarze miasta Lubania przedstawiono: Odno nie ochrony zdrowia ludzi na podstawie monitoringu wykonywanego przez: - Powiatow Stacj Sanitarno-Epidemiologiczn nadzoru ogólnego nad jako ci w Lubaniu w ramach krajowej sieci powietrza w miastach, na stacji pomiarowej w Lubaniu w Rynku i przy ul. Zawidowskiej , - WIO Delegatura w Jeleniej Górze w 1 punkcie – ul. Przemysłowa 5, w którym wykorzystano pasywny sposób poboru próbek powietrza. W roku 2003 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lubaniu przeprowadziła monitoring dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego PM10 w dwóch punktach pomiarowych przy ul. Zawidowskiej 3a i w Ratuszu ul. Rynek 1. Dwutlenek siarki Warto ci redniorocznych st e uzyskanych na poszczególnych punktach wahały si w granicach od 4,0 µg/m3 przy ul. Zawidowskiej do 6,2 µg/m3 w okolicy Ratusza oraz 9,9 µg/m3 przy ul. Przemysłowej. Maksymalne warto ci st enia redniodobowego zarejestrowano w lutym, w punkcie przy ul. Zawidowskiej - 48 µg/m3 , w Ratuszu – 58 µg/m3. Nie odnotowano przekrocze dopuszczalnych poziomów redniodobowych i redniorocznych, a przedstawiały si one nast puj co w [µg/m3]: Stanowisko 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 UL. ZAWIDOWSKA 12 9 3 3 3 3,6 4,0 12 5 5 7 5,5 6,2 Rynek – Ratusz 17 ul.Przemysłowa St 9,9 enie dwutlenku siarki w powietrzu atmosferycznym utrzymuje si niemal e na tym samym, niskim poziomie od pi ciu lat. Niewielkie wahania na poszczególnych stanowiskach w kolejnych latach prawdopodobnie wynikaj ze zmienno ci czynników meteorologicznych. Dwutlenek azotu 41 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” rednioroczne st enia dwutlenku azotu wahały si w przedziale od 16,4 µg/m3 przy ul. Przemysłowej, przez 29,4 µg/m3 przy ul. Zawidowskiej do 42,4 µg/m3 w Ratuszu, gdzie został przekroczony dopuszczalny poziom st enia redniorocznego tj. 40 µg/m3, mieszcz cego si jednak w zakresie dopuszczalnego marginesu tolerancji tj. 54 µg/m3. rednioroczne st enia dwutlenku azotu w latach 1997 – 2003 w [µg/m3] charakteryzuje poni sza tabela: 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 ul. Zawidowska 25 23 22 27 24 27,1 29,4 Rynek – Ratusz 31 36 37 48 45 47,5 42,4 Stanowisko 16,4 ul.Przemysłowa W odniesieniu do st e dwutlenku azotu nie zaobserwowano tak korzystnych tendencji spadku zanieczyszcze , jak w przypadku dwutlenku siarki. W centrum miasta pomimo obni enia si st enia, nadal jest on niepokoj co wysokie. Pył zawieszony PM10 rednioroczne st enia pyłu zawieszonego PM10 zawierały si w przedziale od 23,5 µg/m3 przy ul. Zawidowskiej do 28,6 µg/m3 w otoczeniu Ratusza. Nie odnotowano przekrocze dopuszczalnych poziomów redniorocznych. W ci gu roku zostały jednak przekroczone dopuszczalne poziomy redniodobowe tj. 50 µg/m3. Przy ul. Zawidowskiej wyst piło to 39 razy, gdzie st enia redniodobowe wahały si µg/m3, natomiast w Ratuszu a 56 razy i st od 52 µg/m3 do 136 enia redniodobowe oscylowały w przedziale od 51 µg/m3 do 131 µg/m3, co stanowi ju przekroczenie dopuszczalnej cz stotliwo ci przekraczania w roku, która wynosi 35 razy. Po uwzgl dnieniu marginesu tolerancji przekroczenie to wyst puje 24 razy przy Zawidowskiej i 31 razy w Ratuszu, co mie ci si w normie. Na podstawie danych WIO stan zanieczyszczenia pyłem reflektometrycznym BS przeliczonym na pył PM10 przedstawia si zawieszonym nast puj co: odnotowano przekroczenie dopuszczalnego poziomu redniorocznego w Rynku tj. 40 µg/m3. W ci gu roku zostały tak e przekroczone dopuszczalne poziomy redniodobowe tj. 50 µg/m3. Przy ul. Zawidowskiej odnotowano 57 przekrocze , gdzie max. st enie redniodobowe wyniosło 204 µg/m3, natomiast w Rynku a 100 razy i max. st enie redniodobowe wyniosło 196,5 µg/m3. rednioroczne st enia pyłu zawieszonego PM10 w latach 1997 - 2003 [µg/m3] obrazuje poni sza tabela: 42 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Stanowisko 1997 1998 1999 2000 2001 2002 ul. Zawidowska 32 19 14 17 20 22,1 Rynek – Ratusz 47 37 23 29 33 31,7 2003 23,5 31,9* 28,6 44,4* * w oparciu o dane WIO – potencjalne przekroczenia warto ci kryterialnych wyników pomiarów pyłu zawieszonego reflektometrycznego (BS) przeliczonego na pył PM10 (zastosowany współczynnik: PM10=1,5BS). Od 2001 roku obserwuje si , e rednia st enia pyłu zawieszonego dla miasta Lubania utrzymuje si na stałym poziomie, a nawet wykazuje tendencj spadkow w Centrum miasta. Na zanieczyszczanie powietrza atmosferycznego wpływaj emisje pyłów i gazów pochodz ce ze ródeł spalania w gospodarstwach domowych i obiektach przemysłowych. Najwi kszy na wpływ ilo i rodzaje zanieczyszcze wprowadzanych do atmosfery ma struktura zu ycia paliw, u ywanych do celów grzewczych, produkcyjnych i komunikacyjnych. Corocznie przybywa obiektów opalanych paliwem ekologicznym (gaz, energia elektryczna, słoma), lecz nadal głównym ródłem opałowym jest w giel kamienny i dlatego w okresie grzewczym szczególnie odczuwalne jest zwi kszenie tzw. niskiej emisji. Cz zanieczyszcze przy udziale czynników atmosferycznych spływa równie z terenów s siednich. Na terenie miasta znajduj si ródła emisji o znaczeniu lokalnym. S to w głównej mierze ródła energetyczne, czyli kotłownie grzewcze. Kotłownie te opalane s paliwem stałym, chocia nale y zauwa y stał tendencj wymiany istniej cych palenisk na paleniska opalane gazem lub lekkim olejem opałowym. Znacz cymi ródłami emisji zanieczyszcze energetycznych s : • Przedsi biorstwo Energetyki Cieplnej Sp.zo.o. w Lubaniu – kotłownia „ RÓDMIE CIE” i kotłownia „PIAST”, Znacz cymi ródłami emisji zanieczyszcze technologicznych s : • Łu ycka Kopalnia Bazaltu „KSI GINKI” S.A. w Lubaniu (zakłady przeróbcze i wydobycie bazaltu),. W wyniku przeprowadzonych przez WIO – Delegatur kontroli w zakresie przestrzegania wymaga ochrony w Jeleniej Górze w 2002r. rodowiska w w/w obiektach stwierdzono: 43 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” • przekroczenie dopuszczalnej emisji tlenku w gla w Ciepłowni „ ródmie cie” w Lubaniu. PEC Sp. z o.o. w Lubaniu podj ło działania maj ce na celu ograniczenie nadmiernej emisji tlenku w gla w Ciepłowni. W wyniku podj tych działa usuni to przyczyn przekroczenia warto ci dopuszczalnych emisji tlenku w gla z energetycznego procesu spalania paliwa ekologicznego tj. słomy, poprzez regulacj urz dze steruj cych procesem spalania, co potwierdzono ponownymi pomiarami emisji. • przekroczenie warto ci dopuszczalnych emisji pyłu zawieszonego ogółem i opadu pyłu wokół Łu yckiej Kopalni Bazaltu „Ksi ginki” S.A – zło e „Józef” w Zar bie. Zakład został zobowi zany do ograniczenia nadmiernej emisji pyłu. W przypadkach stwierdzenia nieprawidłowo ci w kontrolowanych zakładach, podejmowano stosowne działania pokontrolne maj ce na celu likwidacj tych nieprawidłowo ci i dostosowanie do obowi zuj cych standardów ochrony rodowiska. W 2003r. wykonano inwestycje słu ce ochronie powietrza atmosferycznego na terenie Łu yckiej Kopalni Bazaltu “Ksi ginki” SA i w Komendzie Powiatowej Pa stwowej Stra y Po arnej w Lubaniu. Łu ycka Kopalnia Bazaltu SA. przeprowadziła działania słu ce zmniejszeniu emisji pyłu, poprzez: - zakup i uruchomienie przeno nych zraszaczy wody w celu ograniczenia pylenia z dróg wewn trzzakładowych; - wyło enie asfaltem odcinka drogi wjazdowej do zakładu i drogi przy magazynie głównym; - zakup i monta wentylatora na odpylaniu cyklonowym. Natomiast Komenda Stra y Po arnej w Lubaniu zako czyła modernizacj systemu grzewczego we własnym budynku. Inwestycja ta polegała na wymianie pieca c.o., zwi zanej z tym automatyki oraz remoncie całej kotłowni. Stopie zanieczyszczenia powietrza w Lubaniu ocenia nale y wysoki, ze wzgl du na wysokie st enia dwutlenku azotu w centrum miasta. Na terenach zamieszkałych odnotowano potencjalne przekroczenia standardów ustalonych dla pyłu PM10. W dalszym ci gu rejestrowany jest znacznie wy szy poziom zanieczyszczenia powietrza w okresie grzewczym podczas wyst powania ni szych niskich temperatur powietrza. Na terenach zamieszkałych stwierdzono negatywny wpływ tzw. „niskiej” emisji zanieczyszcze z lokalnych systemów grzewczych. Popraw stanu powietrza atmosferycznego mo na osi gn poprzez: 44 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” • ograniczenie niskiej emisji zanieczyszcze poprzez rozbudow i modernizacj systemów ciepłowniczych oraz poprzez wprowadzanie czystych no ników energii, takich jak gaz ziemny, energia elektryczna, olej ekologiczny, • ograniczanie uci liwo ci emisji zanieczyszcze ze rodków transportu poprzez budow obwodnic, wła ciw organizacj i regulacj ruchu kołowego, tworzenie stref pieszych i rowerowych, • ograniczenie uci liwo ci emisji pyłu z procesów technologicznych oraz emisji niezorganizowanej w zakładach przeróbczych Łu yckiej Kopalni Bazaltu. 4.4.1. Gospodarka cieplna Ciepłownictwem na terenie Lubania od roku 1997 zajmuje si jednoosobowa spółka Gminy Miejskiej Luba - Przedsi biorstwo Energetyki Cieplnej Luba Spółka z o.o. w Lubaniu. Przedsi biorstwo dysponuje sieci ciepłownicz o ł cznej długo ci 12 678 m oraz 109 przył czami. Odnotowano wzrost długo ci przył czy w 2003r. w stosunku do 2002r. o ok.4%. PEC w 2003 r. wyprodukował ł cznie 174.201 GJ ciepła, do produkcji którego zu yto 45.614 m3 gazu, 5.965 Mg miału w gla kamiennego, 5.069 Mg słomy oraz 6 Mg oleju opałowego. Wskutek spalania powy szej ilo ci produktów ciepła, wprowadzono do atmosfery 40,5 Mg dwutlenku siarki, 27,8 Mg tlenków azotu, 50,7 Mg tlenku w gla, 20.890 Mg dwutlenku w gla i 19 Mg pyłu. Charakterystyka odbiorców ciepła przedstawia si nast puj co: Spółdzielnia Mieszkaniowa Komunalne budynki mieszkalne Wspólnoty Mieszkaniowe Obiekty Gminne Obiekty Powiatowe Obiekty Skarbu Pa stwa Słu ba Zdrowia Handel Pozostali - 35 % 19 % 7% 10 % 6% 9% 6% 4% 4% W 2003r. PEC wyprodukował: 1. Sprzeda ciepła na ró ne cele Ogółem, GJ 2001 2002 2003 157 979 161 891 154 978 Potrzeby własne, GJ 1 990 2 110 2 469 2. Straty ciepła, % 9,0 5,9 8,8 Ilo awarii w 2003 r. - 5 i wszystkie dotyczyły w złów cieplnych. 45 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Z robót inwestycyjno-modernizacyjnych zwi zanych gospodark ciepln w roku 2003, wykonano: - przył cze cieplne na zapleczu ulicy Wrocławskiej w Lubaniu wraz z w złem cieplnym w budynku nr 2-6, - na zlecenie Spółdzielni Mieszkaniowej w Lubaniu wymieniono star sie ciepln na sie z rur preizolowanych pomi dzy budynkami mieszkalnymi przy ul. Mieszka I ; Wykonano ł cznie 255 mb nowych instalacji ciepłowniczych, w tym 52 mb sieci przesyłowych i pi przył czy o ł cznej długo ci 203 mb. Na terenie miasta zlokalizowane s dwie kotłownie miejskie. W kotłowni Piast zainstalowanych jest pi kotłów wodnych. Trzy kotły typu WR-5 opalane miałem w gla kamiennego, wyposa one w odpylacze cyklonowe o sprawno ci powy ej 70 %. Dla utrzymania zadawalaj cego poziomu emisji stosowane s w gle o niskiej zawarto ci siarki i popiołu. Dwa kotły opalane słom wyposa one s w system odpylania ADM o sprawno ci powy ej 90 %. Dane techniczne kotłów w kotłowni Piast przedstawia poni sza tabela: Wyszczególnienie Kocioł nr 1 Kocioł nr 2 Kocioł nr 3 Kocioł nr 4 Kocioł nr 5 Typ kotła WR-5 WR-5 WR-5 Moc nominalna Typ paleniska 5,8 Ruszt łuskowy Polska 1983 5,8 Ruszt łuskowy Polska 1983 5,8 Ruszt łuskowy Polska 1988 WCO160/S 3,5 Ruszt schodkowy Polska 2000 WCO160/S 3,5 Ruszt schodkowy Polska 2001 82 82 82 84 84 Miał w gla Miał w gla Słoma Słoma Producent Rok zainstalowania Sprawno produkcji ciepła Paliwo MIAŁ W GLA KAMIENNEG kamiennego kamiennego O W kotłowni ródmie cie zainstalowane s dwa kotły wodne. Jeden kocioł typu WR-2,5 M opalany miałem w gla kamiennego, wyposa ony w system odpylania ADM o sprawno ci powy ej 90 %. Dla utrzymania zadawalaj cego poziomu emisji stosowane s w gle o niskiej zawarto ci siarki i popiołu. Kocioł opalany słom wyposa ony jest równie w system odpylania ADM o sprawno ci powy ej 90 %. Dane techniczne kotłów w kotłowni ródmie cie przedstawia poni sza tabela: 46 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Wyszczególnienie Kocioł nr 1 Typ kotła Moc nominalna Typ paleniska WR-2,5 M 4,0 Ruszt łuskowy Producent Polska Rok zainstalowania 1979 Sprawno 80 produkcji ciepła Paliwo MIAŁ W GLA KAMIENNEG O Kocioł nr 2 WCO-80/S 1,0 Ruszt schodkowy Polska 1998 84 SŁOMA 4.4.2 Gazownictwo W roku 2003 Dolno l ska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. we Wrocławiu Zakład Gazowniczy Zgorzelec wykonał na terenie miasta 572 mb sieci gazowych oraz 23 przył cza gazowe, w 2004 r. (I półrocze) Zakład Gazowniczy na terenie miasta wykonał 100mb sieci gazowych i 8 przył czy gazowych. Na terenie Lubania w 2003r. było 7 778 odbiorców gazu, czego 7 649 to gospodarstwa domowe, 51 usługi, 39 handel i 39 pozostali. Poza tym w gospodarstwach domowych 1 232 odbiorców korzysta z gazu do celów grzewczych. 4.5. Warunki glebowe i jako gleb Warunki glebowe na terenie miasta s bardzo korzystne dla rolnictwa. Przewa aj gleby dobre i bardzo dobre gwarantuj ce du maj gleby II i III klasy nale Reprezentowane s produktywno . Najwi kszy udział ce do kompleksu pszennego dobrego i bardzo dobrego. przez gleby wytworzone z glin rednich, lekkich i ci kich pylastych oraz z pyłów ilastych. Najcz stsze typy gleb to gleby bielicowe i pseudobielicowe, gleby brunatne oraz mady. Cz tych gleb zlokalizowanych w dolinie rzeki Kwisy, głównie mady, oprócz okresowej mo liwo ci wyst powania zbyt płytko wód gruntowych lub zalania w okresach powodziowych posiada mniej korzystne warunki agroklimatyczne charakteryzuj ce si cz stym przymrozków w okresie wiosennym i jesiennym. Wysoka jako wyst powaniem gleb stwarza dobre warunki dla upraw polowych, warzywnych oraz sadownictwa. Głównym kierunkiem upraw jest kierunek pszenno - buraczany. Mniejsz dobre nale powierzchni zajmuj gleby ce do dwóch kompleksów: pszennego wadliwego i zbo owo - pastewnego mocnego. Gleby kompleksu pszennego wadliwego s z reguły suche i wymagaj nawodnienia, zwłaszcza w latach o mniejszej ilo ci opadów. S to gleby brunatne, brunatne wyługowane i kwa ne oraz mady wytworzone z glin lekkich pylastych i rednich pylastych. Gleby kompleksu zbo owo - pastewnego mocnego 47 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” wyst puj lokalnie w północnej cz ci miasta. Charakteryzuj uwilgoceniem gleby, a ich produkcyjno si nadmiernym wzrasta w latach suchych. S to gleby bielicowe i pseudobielicowe wytworzone z pyłów ilastych. Gleby kompleksu ytniego dobrego to gleby brunatne, brunatne wyługowane i kwa ne oraz mady wytworzone z piasków o ró nej gliniasto ci, glin lekkich i rednich na piaskach słabogliniastych i lokalnie na szkieletowych S to gleby przeci tne, wra liwe na susz powoduj c mniejsz warto składników pokarmowych. Gleby kompleksu ytniego słabego to przede wszystkim mady wytworzone z glin lekkich i rednich pylastych, piasków gliniastych mocnych oraz cz ciowo gleby brunatne na szkielecie. S to gleby słabe, mało wydajne. U ytki zielone zlokalizowane s głównie w dolinach rzecznych i na terasach do nich przylegaj cych. Przewa aj rednie, a miejscami dobre i bardzo dobre u ytki zielone I-IV klasy. Wyst puj na glebach o zró nicowanej typologii i składzie mechanicznym. U ytki zielone słabe i bardzo słabe nale do IV-V klasy. S cz sto zachwaszczone, zadrzewione i wymagaj uregulowania stosunków wodnych. Działalno przemysłowa człowieka, a tak e inne czynniki zwi zane z rozwojem cywilizacji technicznej prowadz do niekorzystnych zmian w rodowisku glebowym, tj. do dewastacji i zdegradowania gleb. Grunty zdewastowane to grunty, których warto u ytkowa zmalała w wyniku pogorszenia si zanieczyszczenia warunków przyrodniczych lub na skutek rodowiska. Grunty zdegradowane to grunty, które całkowicie utraciły warto ci u ytkowe. Na terenie powiatu procesy zakwaszenia gleb wyst puj do powszechnie. Wi kszo gleb ma charakter kwa ny naturalny, zintensyfikowany przez rolnictwo i kwa ne opady atmosferyczne. Brak jest jednak szczegółowych danych oceny stanu gleb w mie cie, a z wyrywkowych analiz wynika wysokie zapotrzebowanie na wapnowanie u ytków rolnych. Słabo rozpoznana jest jak dot d problematyka ska e organicznymi trudno podatnymi na biodegradacj gleb zwi zkami (zw. ropopochodne, polichlorowane bifenyle, zwi zki chloroorganiczne, pestycydy). Ska enia te mog wyst powa przede wszystkim w okolicy zakładów przemysłowych, stacji paliw, dróg. W celu ochrony zasobów wód wskazane jest instalowanie sieci piezometrów , szczególnie w miejscach, gdzie istnieje obecnie prawdopodobie stwo ska enia tych wód substancjami ropopochodnymi (stacje paliw, zbiorniki paliwa). Jako gleb i ziemi została unormowana w 2002 r. rozporz dzeniem Ministra rodowiska w sprawie standardów jako ci gleb oraz standardów jako ci ziemi (Dz.U.Nr 165, poz.1359) poprzez okre lenie warto ci dopuszczalnych st e metali, 48 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” zanieczyszcze nieorganicznych, w glowodorowych, w glowodorowych chlorowanych, rodków ochrony ro lin i pozostałych zanieczyszcze w glebie i ziemi. Rozporz dzenie powy sze nie uwzgl dnia jednak podstawowych wła ciwo ci gleb, takich jak jej odczyn i skład granulometryczny. W latach 1999-2003 Stacja ChemicznoRolnicza Oddział we Wrocławiu wykonywała na obszarze województwa dolno l skiego badania gleb, okre laj ce ich wła ciwo ci fizykochemiczne, odczyn, zawarto przyswajalnych makroelementów (fosfor, potas, magnez) i mikroelementów (bor, mied , elazo) oraz zawarto mangan, cynk i metali ci kich. Wyniki bada s podstaw do okre lenia wła ciwych dawek nawozowych, zapewniaj cych uzyskanie wysokich plonów. Odczyn gleb stanowi jeden z podstawowych czynników odgrywaj cych wa n w kształtowaniu przydatno ci rolniczej gleb. Na glebach kwa nych ograniczony wzrost i rozwój ro lin, wi ksza koncentracja metali ci rol wyst puje kich i zachwianie równowagi biologicznej. Na terenie powiatu luba skiego dominuj gleby bardzo kwa ne (pH do 4,5), które stanowi 43% powierzchni u ytków rolnych. Odczyn kwa ny (pH o 4,6 do 5,5) wykazuje 36% powierzchni u ytków rolnych, odczyn lekko kwa ny (pH 5,6 do 6,5) – 18%. Gleby o odczynie oboj tnym stanowi 2%, a gleby o odczynie zasadowym – nie wyst puj . Nadmierne zakwaszenie prowadzi do zwi kszonej absorpcji metali ci ro liny. Odczyn gleb powiatu wskazuje na konieczno kich przez wapnowania gleb u ytkowanych rolniczo. Jest to podstawowe kryterium poprawy i dalszego utrzymania prawidłowych warunków wzrostu i rozwoju ro lin uprawnych oraz uzyskania odpowiednich plonów. Wapnowanie gleb jest najbardziej efektywnym sposobem ograniczenia zdolno ci migracji istniej cych i potencjalnych zanieczyszcze poprawy odczynu nie mo na osi gn zanieczyszczenia metalami ci gleb metalami ci kimi. Bez efektów produkcyjnych, zwłaszcza w warunkach kimi. Potrzeby wapnowania gleb u ytkowanych rolniczo w powiecie luba skim obrazuje poni szy diagram: 49 Potrzeby wapnowania u ytkowanych rolniczo w „ Program ochrony gleb rodowiska miasta Lubania” powiecie luba skim w latach 1999-2002 ( w procentach powierzchni u ytków rolnych) 4% 10% 2% konieczne 14% potrzebne w skazane ograniczone zb dne 70% Do okre lenia wysoko ci dawek nawozów, gwarantuj cych prawidłowy wzrost ro lin uprawnych jak i utrzymanie na odpowidnim poziomie zasobno ci gleby, niezb dna jest ocena zawarto ci makroskładników (przyswajalnego fosforu, potasu i magnezu). Od składu chemicznego gleby w znacznej mierze zale y yzno gleb. Fosfor – w glebach u ytkowanych rolniczo w powiecie najwi kszy udział maj gleby o bardzo niskiej (31%), niskiej (38%) i redniej (18%) zawarto ci tego pierwiastka. Potas - w powiecie luba skim najwi kszy udział stanowi gleby o zawarto ci potasu redniej (38%), niskiej (18%) i bardzo wysokiej (18%). Magnez – stan zasobno ci gleb w powiecie wskazuje na najwi kszy udział gleb o zawarto ci magnezu redniej (25%), niskiej (24%) i bardzo wysokiej (20%). Gleby o znacznym zakwaszeniu charakteryzuj si równie nisk zawarto ci przyswajalnego magnezu i wówczas stosowanie wapna magnezowego jest rozwi zaniem najkorzystniejszym. Jednym z działa zakresie ochrony gleb powinno by stosowanie zabiegów przeciwdziałaj cych degradacji, tj. zastosowanie zadrzewie i zakrzacze ródpolnych, utrzymanie pokrywy ro linnej na zboczach, zapewnienie odwadnienia poprzez budow i utrzymanie urz dze melioracyjnych, wapnowanie gleb. Istotn kwesti w ochronie gleb jest stosowanie nawozów sztucznych, nawozów naturalnych i rodków ochrony ro lin w rolnictwie. Jak wynika z kontroli stosowania rodków chemicznych w rolnictwie, przeprowadzonych przez NIK, w okresie ostatnich lat (2001-I połowa 2003) nieznacznie wzrosło zu ycie nawozów sztucznych, nie zmniejszyło si wykorzystanie nawozów naturalnych, natomiast znacznie wzrosło zu ycie rodków ochrony ro lin 50 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Na terenie powiatu luba skiego został wdro ony w 2002r., przez Południowo-Zachodnie Forum Samorz du Terytorialnego „Pogranicze”, projekt uruchomienia Mobilnej Stacji Atestacji Opryskiwaczy. Do maja 2004r. wykonano 330 bada 300 otrzymało wynik pozytywny. Projekt ten przyczyni si w zakresie zmniejszenia ilo ci opryskiwaczy, z czego do poprawy jako ci gleb rodków ochrony ro lin wyst puj cych w glebie i zmniejszy prawdopodobie stwo przedostania si ich do wód powierzchniowych i podziemnych. Zgodnie z zapisami Ustawy Prawo Ochrony bada rodowiska, do prowadzenia okresowych jako ci gleby i ziemi zobowi zany jest starosta, natomiast zakres i sposób prowadzenia tych bada okre li mo e w drodze rozporz dzenia Minister wła ciwy ds. rodowiska. Ponadto starosta prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawieraj cy informacje na których terenach stwierdzono przekroczenie standardów jako ci gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem obszarów, na których obowi zek rekultywacji obci a starost . W rejestrze Starosty Luba skiego został uj ty obszar na terenie miasta Lubania (obr b IV AM 9 dz.nr 2/4, 2/5, 2/6, 2/10, 2/11, 2/12, obr b VIII AM 8 dz.nr 16/1, 16/2, 16/3, 16/4, 16/5, 16/6, 16/7, 16/8, 16/15 – teren byłego ZNTK w Lubaniu), obecnym wła cicielem jest Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsi biorczo ci S.A. Na obszarze stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych warto ci oleju mineralnego. Podstawowym działaniem w zakresie ochrony gleb powinno by stosowanie zabiegów przeciwdziałaj cych degradacji. Uwzgl dni tu nale y głównie stosowanie zadrzewie i zakrzacze ródpolnych, utrzymanie pokrywy ro linnej na zboczach, zapewnienie sprawnego systemu odwadniania poprzez budow i bie ce utrzymanie urz dze melioracyjnych. Rosn cym zagro eniem dla gleb w mie cie Luba jest rozwój infrastruktury komunikacyjnej, motoryzacji, przemysłu, handlu, dlatego te plany zagospodarowania przestrzennego gmin dotycz ce najcenniejszych pod wzgl dem jako ci gleb terenów powinny narzuca stosowne ograniczenia w rozwoju tych dziedzin. 4.6. Odpady Analiza i ocena aktualnego stanu gospodarki odpadami na terenie miasta Lubania została szczegółowo omówiona w „Planie gospodarki odpadami Gminy Miejskiej Luba ”. Ogólnie mo na stwierdzi , e gospodarka odpadami w mie cie Lubaniu jest w wysokim stopniu uporz dkowana. 51 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 4.7. Hałas Jednym z najcz ciej wyst puj cych zanieczyszcze rodowiska jest hałas. Ze wzgl du na charakter oddziaływania obejmuje on zwykle liczne grupy ludno ci. Nadmierny hałas wpływa ujemnie na zdrowie człowieka, jego stan psychiczny oraz wydajno i efektywno pracy. Szczególnie zauwa a si to przy hałasie powy ej 65 dB, kiedy nast puje wyra ne nasilenie stanów irytacji, spowolnienie reakcji, zakłócenie koncentracji uwagi itp. przyczyn Główn zanieczyszcze rodowiska hałasem na znacznym obszarze s rodki komunikacji oraz w mniejszym zakresie zakłady przemysłowe i usługowe. Jakkolwiek hałas przemysłowy powoduje uci liwo w znacznie mniejszym zakresie, ni hałas drogowy, to jednak on jest najcz stsz przyczyn skarg ludno ci. Skargi te dotycz w głównej mierze wszelkiego rodzaju wtopionych w zabudow mieszkaniow małych zakładów produkcyjnych, i gastronomicznych. Dotyczy to rzemie lniczych głównie gmin oraz placówek handlowych o charakterze miejskim. Hałas przemysłowy generowany w przez zakłady produkcyjne i usługowe ma charakter lokalny. Na podstawie przeprowadzonych kontroli interwencyjnych (listopad 2003) na terenie miasta stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu: - w Przedsi biorstwie Energetyki Cieplnej Luba Sp. z o.o. dla kotłowni ródmie cie (ul. Torowa 18) w godzinach nocnych. Równowa ny poziom A hałasu przy budynkach mieszkalnych w porze nocnej wyniósł 47,0 dB. Dopuszczalny poziom hałasu w porze nocnej powinien nie przekracza 45 dB, a w porze dnia – 55 dB. - w Łu yckiej Kopalni Bazaltu „Ksi ginki” S.A w Lubaniu – Oddział „Ksi ginki I” w Zar bie równowa ny poziom A hałasu przy budynkach mieszkalnych wyniósł 69,9 dB. Dopuszczalny poziom hałasu w porze nocnej powinien nie przekracza 45 dB, a w porze dnia – 55 dB. Przedsi biorstwo zostało zobligowane do przedło enia wniosku o wydanie pozwolenia na emitowanie hałasu do rodowiska. Sporadycznie wyst puj przekroczenia norm hałasu na terenach małych zakładów produkcyjnych, które s ustalane w wyniku prowadzonych bezpo rednio interwencji. 4.7.1. Hałas komunikacyjny Hałas komunikacyjny miasta Lubania zwi zany jest z transportem drogowym i kolejowym. Hałas drogowy koncentruje si drogowych o najwi kszym nat eniu przede wszystkim wokół skrzy owa ruchu i głównych w złów komunikacji 52 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” ponadlokalnej. Generalnie jest zwi zany z wa nymi szlakami komunikacyjnymi tj. drogami krajowymi i wojewódzkimi. Na terenie miasta do miejsc najwi kszych uci liwo ci akustycznych zwi zanych z komunikacj nale y centrum Lubania oraz tereny znajduj ce si w bezpo rednim s siedztwie drogi krajowej nr 30 Jelenia Góra Zgorzelec. Przepisy wynikaj ce z dyrektyw Unii Europejskiej dotycz cych hałasu emitowanego przez pojazdy samochodowe zostały wdro one stosownym Produkowane obecnie w Polsce pojazdy praktycznie spełniaj rozporz dzeniem. standardy akustyczne obowi zuj ce w Unii Europejskiej. Natomiast wymagania odnosz ce si do hała liwo ci maszyn i urz dze oraz do metod pomiarów ich mocy akustycznej s obecnie wdra ane w drodze rozporz dzenia. Osi gni cie standardów obowi zuj cych w Unii planuje si wprowadzi do ko ca 2005r. Hałas komunikacyjny zwi zany jest tak e z transportem kolejowym, z uwagi na przebieg dwóch linii kolejowych przez teren miasta. Hałas generowany przez ruch taboru kolejowego mo e stanowi uci km. Mo na przyj liwo , i najwi ksza uci dla mieszka ców terenów odległych nawet do1 liwo akustyczna wyst puje w pasie do 300 m od linii kolejowej. Zagro enie hałasem wynikaj cym z transportu kolejowego ogranicza w pewnym stopniu odpowiednie zagospodarowanie terenu wzdłu w formie nasypów ziemnych i zalesie . Wa n rol magistrali głównie odgrywa te zró nicowane ukształtowanie terenu b d ce naturaln barier dla fal akustycznych. Organizacja ruchu taboru kolejowego, do której nale przede wszystkim szybko przejazdów oraz stan techniczny torowisk i taboru kolejowego s wpływaj cym na stan uci , cz stotliwo i pory wa nym czynnikiem liwo ci zwi zanych z hałasem. Zarz dzaj cy drog , lini kolejow jest obowi zany do sporz dzenia mapy akustycznej terenu i jej aktualizacji w ustawowych terminach oraz przedło eniu stosownego fragmentu (dotycz cego obszaru danego powiatu) odpowiedniemu staro cie. Ze wzgl du na brak aktualnych bada uci liwo ci akustycznych zwi zanych z ruchem komunikacyjnym nie mo na okre li równowa nego poziomu hałasu dla poszczególnych miejsc zagro onych hałasem w mie cie oraz porówna z kryteriami wynikaj cymi z rozporz dzenia w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku oraz rozporz dzenia w sprawie warto ci progowych poziomów hałasu w rodowisku Jednocze nie ustawa Prawo ochrony rodowiska nakłada obowi zek na zarz dzaj cego drog , lini kolejow , zaliczanych do obiektów, których eksploatacja mo e powodowa negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, sporz dzenia mapy akustycznej terenu, na którym eksploatacja obiektu mo e powodowa przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w rodowisku. Zarz dzaj cy ma obowi zek stosowny 53 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” fragment mapy dotycz cy danego powiatu przedło y staro cie. Tworzenie map akustycznych jest zadaniem własnym starosty. Ustawa - Prawo ochrony rodowiska wprowadziła bardzo istotn regulacj dotycz c okre lania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego standardów akustycznych rodowiska. Spowoduje to znaczne uproszczenie post powa w zakresie ochrony rodowiska przed hałasem, zarówno przy kontroli jak i podczas prowadzenia procedury lokalizacji inwestycji. Warto ci poziomów dopuszczalnych hałasu s jak zale ne od funkcji urbanistycznej, spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagaj cych intensywnej uzdrowiskowej, szpitale ochrony poza przed miastem), hałasem okre lane (obszary s A ochrony najni sze poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów, gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem krytycznym (tereny w strefie ródmiejskie miast > 100 tys. mieszka ców) -j poziomy dopuszczalne s najwy sze. W poni szej tabeli przytoczono wyniki (za „opracowaniem ekofizjograficznym) bada akustycznych hałasu drogowego przeprowadzonych w 1997 r. przez były Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Jeleniej Górze. Badania hałasu wykonywano w porze dziennej, w punktach zlokalizowanych w odległo ci 1 m od kraw dzi jezdni. Numer Lokalizacja punktu 2 Nat enie całkowite ci ruchu kie 4 LAeq Zasi g 1 1 7-ej Dywizji 1 3 573 44 5 73,9 55 m 2 Jeleniogórska 18 509 47 73,2 45 m oddziaływania 6 3 Warszawska 8 672 64 73,7 50 m 4 Rybacka 7 618 78 73,4 48 m 5 Zawidowska 2a 379 29 71,8 32 m 6 Bankowa 9 448 23 70,5 25 m 7 Pl. 3-go Maja 3 866 52 73,7 50 m 8 Ko ciuszki 4b 462 25 77,2 28 m W ci gu drogi wojewódzkiej nr 393 prowadz cej ul. 7-ej Dywizji, Ko ciuszki i Le n , przy ulicy Ko ciuszki mierzono 71,2dB. W strefie szczególnych uci akustycznych znajduje si 21 budynków. Szeroko strefy uci liwo ci liwo ci akustycznej od tej ulicy wynosi 28m. Na odcinku ulicy 7-ej Dywizji od Placu 3-go Maja do ulicy Dworcowej nast puje szczególna koncentracja ruchu. Poziom hałasu przy jezdni wynosi tutaj 73,9dB (najwy szy w Lubaniu). Na hałas o poziomie wy szym ni 70dB nara onych jest 52 mieszka ców z trzech budynków. Teoretyczny zasi g hałasu wy szego ni warto dopuszczalna dla terenów zabudowy mieszkaniowej wynosił tutaj 55m, jednak jest on tu ograniczony lini obustronnej, zwartej zabudowy. 54 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” W ci gu drogi krajowej nr 30 na odcinku: ulica Jeleniogórska od Dworcowej do Kolejowej, w 1997r. hałasem od tej ulicy zagro one były osoby zamieszkałe w 19 budynkach zlokalizowanych w odległo ci mniejszej ni 10m od kraw dzi jezdni. W 2001r. omawiany odcinek drogi poddany został modernizacji, polegaj cej m.in. na korekcie przebiegu i poprowadzeniu ulicy Jeleniogórskiej nowym sposób, ladem, w ten e została ona oddalona od zabudowy mieszkaniowej. Działanie takie korzystnie wpłyn ło na klimat akustyczny w rejonie ulic Głównej i Kolejowej. Na odcinku: ul. Jeleniogórska od ul. Kolejowej do wylotu w kierunku Olszyny modernizacja drogi nie wpłyn ła w istotny sposób na klimat akustyczny przy budynkach Jeleniogórska 16, 17 i 18. Na odcinku - ulica Rybacka na hałas nara eni s mieszka cy pi ciu budynków. Zasi g oddziaływania hałasu wy szego ni 60dB wynosi 48m. W ci gu drogi wojewódzkiej nr 357 z Radomierzyc na odcinku: ulica Zawidowska oraz Armii Krajowej poziom hałasu wynosił 71,8dB, a zasi g ponadnormatywnego hałasu - 32m. Na hałas wy szy ni 70dB wyeksponowanych jest 30 budynków. Na odcinku ulicy Bankowej w pobli u skrzy owania z Pl. 3-Maja notowano poziom hałasu równy 70,5dB. W strefie oddziaływania hałasu ni 70dB znajduj si tu 4 budynki.. Zasi g ponadnormatywnego hałasu wynosi tutaj 25m. Na Placu 3-go Maja centrum komunikacyjnym oraz handlowo- administracyjnym miasta poziom hałasu przy jezdni wynosi tu 73,7dB. Na hałas przekraczaj cy 70dB wyeksponowanych jest 5 budynków. Zasi g hałasu ponadnormatywnego wyznacza tutaj linia zabudowy. W ci gu drogi wojewódzkiej nr 357 na odcinku ul. Wrocławskiej nie prowadzono bada akustycznych hałasu drogowego. Przez teren miasta prowadzi linia kolejowa nr 274 pierwszej kategorii pa stwowego znaczenia: Wrocław - Wałbrzych - Jelenia Góra - Gryfów granica pa stwa. Lini t l. - Luba - Zgorzelec - obsługuje w porze dziennej 11 poci gów osobowych i 5 towarowych, a w porze nocnej 2 poci gi osobowe i 3 towarowe. Pomiary hałasu kolejowego na terenie miasta nie były dotychczas przeprowadzane. Stosuj c modele cyfrowe, mo na oszacowa równowa ny poziom hałasu kolejowego w odległo ci 10m od skrajnej szyny. Dla 16 godzin pory dziennej wynosi on 62dB, natomiast w nocy - 61 dB. Korzystaj c z tego samego modelu oszacowano prawdopodobny zasi g oddziaływania ponadnormatywnego hałasu kolejowego, przyjmuj c warto ci dopuszczalne takie, jak dla III klasy standardu akustycznego terenów (60 i 50dB odpowiednio w dzie i w nocy). Wynosi on 17m w porze dziennej i 35m w nocy (w godzinach od 22 do 6). Podane tutaj zasi gi oddziaływania hałasu wymagaj sprawdzenia poprzez pomiary. 55 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Badania klimatu akustycznego w najbardziej nara onych na hałas punktach pozwoli na podj cie działa prowadz cych do zmniejszenia jego uci ponadnormatywne). Do działa takich nale y wł czy liwo ci (o ile wyst pi warto ci budow ekranów akustycznych i modernizacja budynków mieszkalnych i budynków u yteczno ci publicznej pod k tem zabezpiecze akustycznych (głównie monta okien d wi koszczelnych). Na stopie zagro enia hałasem wpływa b dzie tak e stan techniczny dróg. Konieczne b dzie zatem przeprowadzenie remontów odcinków dróg o najbardziej zdewastowanej nawierzchni. 4.8. Promieniowanie elektromagnetyczne Wraz z rozwojem techniki ro nie liczba urz dze przez człowieka. Urz dzenia te s Promieniowaniem niejonizuj cym elektrycznych wykorzystywanych ródłem sztucznych pól elektromagnetycznych. (elektromagnetycznym) nazywamy takie promieniowanie, które nie powoduje procesu jonizacji w ciałach, na które oddziałuje. Promieniowanie to jest wytwarzanego przez liczne zwi zane ze zmianami pola elektromagnetycznego ródła zarówno energetyczne jak i radiokomunikacyjne. Zaliczamy do nich m.in. urz dzenia nadawcze (radio-telewizyjne, telekomunikacyjne, radiolokacyjne itp.), urz dzenia przemysłowe oraz linie i stacje elektroenergetyczne. Ka da zmiana pola elektromagnetycznego wzbudza we wszystkich istotach ywych ciałach naturalnych (zwierz ta, człowiek) przepływ pr dów elektrycznych. Ka de zakłócenie pr dów organicznych, szczególnie przez dłu szy czas, mo e prowadzi do zaburze pracy układu kr enia czy mózgu. Wpływ pola elektromagnetycznego na organizmy ywe jest znany i niekwestionowany od lat, a jego efekty s s ci le zwi zane z cz stotliwo ci . Ci gle na wiecie prowadzone badania nt. wpływu promieniowania elektromagnetycznego na powstawanie nowotworów u człowieka. Absorpcja pól elekromagnetycznych dotyczy całego rodowiska fauny, flory, powietrza wody, jednak e celem nadrz dnym staje si odpowiedni lokalizacj urz dze ochrona zdrowia człowieka poprzez emituj cych pola elektromagnetyczne oraz budow systemu monitoringu promieniowania elektromagnetycznego. Wg Art. 121 prawa ochrony rodowiska ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu rodowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni ej poziomów dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach albo, w przypadku przekroczenia - przez zmniejszenie poziomów tych pól do warto ci dopuszczalnych. 56 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” ródłami promieniowania niejonizuj cego, które mo e by uci liwe w rodowisku naturalnym, s pola elektromagnetyczne generowane przez: • instalacje radiokomunikacyjne (w tym stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje nadawcze radiowe i telewizyjne), radionawigacyjne i radiolokacyjne, których równowa na moc promieniowana izotropowa jest równa 15 W lub wy sza, emituj cych pola elektromagnetyczne o cz stotliwo ciach od 0,03 MHz do 300 000 MHz, • linie i stacje elektroenergetyczne o napi ciu znamionowym 110 kV lub wy szym, • urz dzenia przemysłowe (zgrzewarki, piece indukcyjne) zlokalizowane na terenie zakładów. 4.8.1. Sieci elektroenergetyczne wysokiego napi cia Na terenie miasta Lubania istniej ródła promieniowania elekromagnetycznego pochodz cego z energetyki i s to: - GPZ - główny punkt zasilania 110/220 kV - napowietrzne linie wysokiego napi cia: 400 kV, 220 kV, 110 kV. 4.8.2. Instalacje radiokomunikacyjne Ustawa prawo ochrony rodowiska nakłada obowi zek na wła cicieli lub zarz dzaj cych instalacj uzyskania pozwolenia na emisj promieniowania elektromagnetycznego. Termin uzyskania pozwolenia dla istniej cych obiektów (u ytkowanie rozpocz to przed dniem wej cia w ycie ustawy) –31 grudzie 2005r. Obecnie na terenie miasta Lubania pozwolenie na emisj promieniowania elektromagnetycznego posiadaj nast puj ce stacje bazowe : L. p. Operator Rodzaj instalacji Lokalizacja 1 Maksymalna moc wypromieniowana izotropowo EIRP (W) 19 767 PTC Sp. z o.o. Stacja bazowa Luba , Al. Jerozolimskie 181, telefonii ul. Sybiraków, Warszawa dz nr 3 komórkowej 2 PTK Centertel Sp. z o.o. Stacja bazowa Luba , 3 541 ul. Skierniewicka 10A, telefonii ul.SzymanowWarszawa komórkowej skiego 1, Ka da z istniej cych instalacji przed przyst pieniem do eksploatacji lub w przypadku istotnych zmian technicznych powinna mie przeprowadzone ponowne kontrolne pomiary poziomów pól elektromagnetycznych. Lokalizacje nowych obiektów b d cych ródłem powstawania pól elektromagnetycznych nale y analizowa wraz z zakresem oddziaływania w szczególno ci w stosunku najbli ej 57 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” poło onej zabudowy mieszkalnej oraz miejscami stałego pobytu ludzi. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny precyzowa mo liwo ci lokalizacyjne w/w obiektów i przed zatwierdzeniem by poddane konsultacjom społecznym. 4.9. Powa ne awarie przemysłowe Aktualnie na terenie Lubania nie wyst puj podmioty magazynuj ce b d substancje niebezpieczne w ilo ciach mog cych stanowi stosuj ce zagro enia głównie w wypadku awarii (np. wybuch, detonacja, po ar, uwolnienie substancji toksycznych i niebezpiecznych w szczególno ci dla ludzi i rodowiska itp.), i które mo na zakwalifikowa do zakładów o zwi kszonym b d du ym ryzyku wyst pienia awarii. Funkcjonuj ce na terenie miasta obiekty wyposa one s w urz dzenia zabezpieczaj ce i nie stanowi istotnego zagro enia dla zabezpieczenia oraz instrukcje post powania substancji niebezpiecznej daj mo liwo terenów s siednich. Zastosowane na wypadek zagro e z udziałem przeciwdziałania rozprzestrzenianiu si zagro e . Wyst puj ce na terenie miasta substancje niebezpieczne to przede wszystkim paliwa płynne powszechnie stosowane. Zagro enie dla rodowiska wynika przede wszystkim z ich transportu. Dotyczy to zarówno transportu drogowego, głównie w oparciu o drog krajow , jak i transportu kolejowego. 4.10. Przyroda, ró norodno Miasto Luba biologiczna i krajobraz l ski zało one w miejscu dawnej osady Łu yckiej przy przeprawie przez Kwis , uzyskało prawa miejskie ju w XIII w. Szybki rozwój zapewniło mu dogodne poło enie przy Wysokiej Drodze – dawnym szlaku handlowym prowadz cym u podnó a Sudetów, ze l ska na Łu yce. W połowie XIX wieku rozpocz ł si tu intensywny rozwój przemysłu (zakłady ceramiczne, tkalnie, warsztaty kolejowe). Obecnie Luba jest znanym centrum wydobycia bazaltów, za w jego okolicach znajduj si wyrobiska trzeciorz dowych kwarcytów oraz kredowych kaolinów i trzeciorz dowych glin ceramicznych. Tak długa historia, znaczna g sto zaludnienia oraz koncentracja przemysłu lekkiego powoduj , i warto ci przyrodnicze terenów le 4.10.1. cych w mie cie Luba s niewielkie. Szata ro linna Szata ro linna miasta Lubania jest silnie zubo ała i nosi lady wielowiekowej kultury rolniczej rozwijaj cej si na obszarze dawnych Łu yc. Interesuj ce zbiorowiska ro linne wyst puj tu sporadycznie. Z ro lin obj tych ochron wyst puje - 7 gatunków (na 10 stanowiskach, s całkowit na terenie miasta to : barwinek pospolity, bluszcz pospolity, podkolan biały, rokitnik zwyczajny, storczyk majowy, niedek baldaszkowaty, 58 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” nie yca wiosenna), a ro lin obj tych ochron cz ciow – 5 gatunków (na 20 stanowiskach, s to: kalina koralowa, konwalia majowa, kruszyna pospolita, marzanka wonna, paprotka pospolita). Na terenie miasta Luba wyst puje bardzo nieliczna grupa gatunków rzadkich, głównie zwi zanych z siedliskami ciepłolubnymi i ł kowymi. Do ciekawszych zaliczy mo emy: chaber austryjacki, jasieniec piaskowy, kokoryczka okółkowa, kozłek bzolistny, kropidło wodne, rezeda ółta, tarczyna pospolita. Cz stanowisk gatunków rzadkich jest tak e obj ta ochron w ramach proponowanych u ytków ekologicznych: • Mały Las Luba ski – poło enie: pomi dzy Lubaniem a Pisarzowicami, doskonale zachowany fragment lasu podtopionego ł gowego przechodz cego w oles, wraz z towarzysz cymi mu zbiorowiskami higrofilnymi. W ród otaczaj cych go obszarów zagospodarowanych oraz silnie przekształconych zbiorowisk le nych stanowi prawdziw enklaw dzikiej przyrody. • Ł ka Storczyków – poło enie: 2, 5 km na zachód od Lubania, na granicy miasta, zachowana w dosy dobrym stanie wilgotna ł ka ze stanowiskiem storczyka majowego. Wyst puj ce tu trzcinowisko oraz zaro la wierzbowe wzbogacaj skład florystyczny proponowanego u ytku, oraz tworz cenny biotop zaro lowo – ł kowy wykorzystywany przez wiele gatunków zwierz t. • Za transformatorem – poło enie: Luba , za stacj transformatorow przy szosie do Ko cielnika, fragmenty dobrze zachowanych zbiorowisk seminaturalnych, wilgotnej ł ki ze stanowiskiem storczyka majowego oraz starodrzewu gr dowego nad potokiem. • Las Konwaliowy – poło enie: Luba wzgórze mi dzy Ostró kiem a Harcersk Gór , doskonale zachowany fragment gr du wysokiego z bardzo bogatym stanowiskiem konwalii majowej. W przyszło ci (po zaprzestaniu wydobycia bazaltu) wskazane jest obj cie ochron czynn wyrobiska kamieniołomu Ostró ek, gdy stanowi on potencjalne, bardzo cenne siedlisko dla wielu gatunków ro lin i zwierz t zwi zanych z yznymi siedliskami naskalnymi i ciepłolubnymi. • Dolina Gozdnicy – teren cenny ze wzgl du na wyst puj c tu bogat ro linno i ł kow oraz faun le n zwierz t kr gowych i bezkr gowych, naturalny krajobraz doliny rzecznej, teren o wysokich warto ciach przyrodniczych wskazany do ochrony dla zapewnienia swobodnego rozwoju i sukcesji wyst puj cej ro linno ci i ochrony zwierz t. • Rozlewisko Gozdnicy - teren o wysokich warto ciach przyrodniczych. • Stara wirownia - teren o wysokich warto ciach przyrodniczych. • Kamieniołom Nowy Uniegoszcz – poło enie: na wschodnim kra cu Lubania , koło Nowego Uniegoszcza, zespół muraw i zaro li kerotermicznych na bazaltowym wzgórzu i w wyrobisku dawnego kamieniołomu. 59 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” W przypadku trzech proponowanych u ytków ekologicznych : Las konwaliowy, Wzgórze Ostró ek i Dolina Ptaków Łazek , pomimo, i le Lubania, współprac poza granicami administracyjnymi miasta przy wprowadzeniu ochrony powinny podj Gminy Luba , ze wzgl du na edukacj Urz dy: Miasta Luba i ekologiczn oraz ze wzgl du na zagospodarowanie turystyczne obszarów. 4.10.2. Pomniki przyrody Obecnie istniej c miasta Luba sie tworz obiektów chronionych przyrody o ywionej i nieo ywionej na terenie 53 pomniki przyrody o ywionej (w tym 2 pomniki grupowe) oraz 1 pomnik przyrody nieo ywionej. Pomniki przyrody o ywionej to nast puj ce gatunki drzew: cis pospolity, klon pospolity, d b szypułkowy, buk pospolity odmiana zwisaj ca, klon jawor, lipa drobnolistna, jesion wyniosły, cyprysik groszkowy odmiana pierzasta, cyprysik Lawsona, buk pospolity odmiana purpurowa, lipa szerokolistna, wi z szypułkowy, surmia ółtokwiatowa, leszczyna turecka, tulipanowiec ameryka ski, sosna wejmutka, grab pospolity, platan klonolistny, choina kanadyjska, ywotnik zachodni i kasztanowiec biały. W roku 1999 oraz w roku 2004 Rozporz dzeniem Wojewody Dolno l skiego została zniesiona ochrona z 19 pomników ze wzgl du na ich zły stan zdrowotny. W zwi zku z powy szym zalecane jest obj ciem ochron drzew kwalifikuj cych si do uznania jako pomniki przyrody na podstawie inwentaryzacji dendrologicznej, która obj ła okazałe drzewa oraz zbiorowiska ro linno ci kształtowanej, takie jak: ziele przyko cielna, ziele cmentarzy, ziele parków miejskich, dworskich i pałacowych, ogrodów przy reprezentacyjnych domach i budynkach u yteczno ci publicznej. Ochrona pomnikow mo na obj drzewa spełniaj ce kryteria dotycz ce wielko ci obwodu pni, ale równie drzewa nie spełniaj ce tych warunków, ale cenne z uwagi na rzadko oceny walorów obiektu to: warto (przyrodnicza) i dost pno wyst powania gatunku lub odmiany. Inne kryteria estetyczna (turystyczno – krajoznawcza), naukowa turystyczna. Status pomnika przyrody nieo ywionej posiada odsłoni cie ciosu termicznego (kolumnowego) bazaltów w dawnym kamieniołomie na Kamiennej Górze w Lubaniu: „Odsłoni cie geologiczne (skały bazaltowe)” . Wskazane jest rozszerzenie sieci obiektów chronionych w taki sposób, aby podkre li niewykorzystane jeszcze walory obszaru oraz aby spełnione zostało kryterium reprezentatywno ci tej sieci dla zró nicowania budowy geologicznej i rze by terenu obszaru. Cele te mo na osi gn • pomnik przyrody nieo ywionej - odsłoni cia wewn trznej struktury pokrywy lawowej w nieczynnej cz • poprzez obj cie ochron jako: ci kamieniołomu Ksi ginki; ustanowienie stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieo ywionej – odsłoni cie wapieni w nieczynnym kamieniołomie w dolinie potoku Łazek; 60 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” • ustanowienie zespołów przyrodniczo – krajobrazowych – park miejski na Kamiennej Górze, oprócz dawnego wyrobiska kamieniołomu z odsłoni tym ciosem kolumnowym znajduj si tu odsłoni cia tufów (przy wej ciu do wyrobiska), odsłoni cia kwadrowo sp kanych bazaltów oraz liczne kuliste bryły bazaltu. 4.10.3. cie ki dydaktyczne Na terenie miasta Luba została wytypowana i opisana cie ka dydaktyczna pieszo – rowerowa „Szlakiem Wygasłych Wulkanów”. Prowadzi ona z centrum Lubania do parku miejskiego na Kamiennej Górze, gdzie w starym kamieniołomie bazaltu zlokalizowano kilka stanowisk obserwacyjnych i dalej nad wyrobiska czynnego kamieniołomu bazaltu „Ksi ginki”. Z Ksieginek nast puje powrót do Lubania, znajduj cego si Uniegoszcz), po czym cie ka prowadzi wzdłu Kwisy do poza obszarem miasta kamieniołomu bazaltu na Ostró eku (kopalnia gdzie znajduj si kolejne stanowiska obserwacyjne. Pod wzgl dem merytorycznym cie ka jest unikatem w skali kraju i udost pnia obiekty, których wysoka warto naukowa była kilkakrotnie podkre lana w specjalistycznych opracowaniach naukowych. 4.10.4. Ssaki Ssaki zasiedlaj ró norodne stanowiska i prowadza zró nicowany tryb ycia. Wiele z nich aktywnych jest o zmierzchu i w nocy, a dzie sp dzaj w kryjówkach. Ich aktywno zale na od wielu czynników . Drobne ssaki przemieszczaj si jest w zale no ci od warunków terenowych, pory roku, warunków klimatycznych jak równie własnych stanów fizjologicznych. Z tych wzgl dów badania zmierzaj ce do stwierdzenia obecno ci ssaków na danym terenie wymagaj ró nych metod. W miastach jest to dosy trudne, a na niektórych jego obszarach wr cz niemo liwe. W celu stwierdzenia i sporz dzenia listy gatunkowej ssaków na terenie miasta Luba zastosowano kilka ró norodnych metod. Na podstawie danych stwierdzono, i na terenie miasta wyst puj nast puj ce ssaki: • gatunki chronione: je zachodni, kret, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rz sorek rzeczek, wiewiórka pospolita, łasica łaska; • gatunki łowne: sarna, lis, kuna le na, kuna domowa, zaj c szarak; • gatunki pozostałe: pizmak, narnica ruda, karczownik, nornik bury, polnik, szczur w drowny, mysz domowa, mysz polna, mysz le na, badylarka. Podsumowuj c, najliczniejsz grup stanowi stanowi 27 %. W trakcie prowadzenia bada gatunkowe oraz niska liczebno tu gryzonie 73 % oraz ssaki owado erne zwracało uwag niewielkie zró nicowanie gatunków w niektórych rodowiskach, szczególnie tam, gdzie zostały one zmienione przez człowieka (teren obok czynnej kopalni, czy park na Kamiennej 61 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Górze). Bardzo cz sto spotykane koty domowe (z pobliskich domostw) maj niew tpliwy wpływ na wyniki odłowów drobnych ssaków. Na terenach zadrzewionych brak drobnych ssaków yj cych na ziemi ma niew tpliwie zwi zek z zupełnym brakiem krzewów, zaro li, krzaczków, starych pniaczków, gał zi czy nawet ciółki. Nale ałoby, przynajmniej w pewnych miejscach, zrezygnowa z całkowitego wycinania krzewów i innych zaro li, grabienia ciółki, usuwania gał zi i pniaków, aby utrzyma naturaln faun takich rodowisk. 4.10.5. Nietoperze Nietoperze wyst puj ce w naszym kraju podlegaj ochronie prawnej. Nale najbardziej zagro onych wymarciem zwierz t na Ziemi je li nie zostan do grupy podj te działania maj ce na celu ich aktywn ochron . Wyst powanie nietoperzy uzale nione jest od dost pno ci do miejsc na kryjówki dzienne i kolonie rozrodcze, warunki mikroklimatyczne oraz bazy pokarmowej. Na terenie miast Luba znaleziono tylko jedno letnie stanowisko nietoperzy w budynkach, stwierdzono tu 7 gatunków: - nocek du y - nocek rudy - mroczek pó ny - karlik malutki - karlik wi kszy - borowiec wielki - gacek brunatny Du ym zagro eniem dla nietoperzy jest stosowanie w rolnictwie rodków chemicznych, które kumuluj si w ich organizmach po spo yciu zatrutych owadów. Problemem jest tak e ograniczenie bazy pokarmowej. Wycinanie zadrzewie ródpolnych i ro linno ci nadbrze nej, prowadzenie upraw le nych w monokulturach i meliorowanie podmokłych terenów powoduje zubo enie bioró norodno ci oraz zmniejszenie biomasy rodowisk, które stanowi erowiska nietoperzy. naturalne Wycinanie dziuplastego drzewostanu, remonty strychów powoduj powoduj powa ne ograniczenie ilo ci dost pnych kryjówek. Dla skutecznej ochrony nietoperzy niezb dne jest podj cie kompleksowych działa zarówno w zakresie ochrony stanowisk jak i w edukacji maj cej na celu zmian ludzkiej wiadomo ci. 4.10.6. Ptaki Na terenie miasta Luba stwierdzono dotychczas ok. 60 gatunków ptaków, w tym 59 gatunków l gowych lub prawdopodobnie l gowych oraz 1 gatunek nie l gowy – ( mieszka). 62 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Przegl d gatunków chronionych: bocian biały, łab d niemy, jastrz b, pustułka, sieweczka rzeczna, mieszka, sierpówka, kukułka, jerzyk, dzi cioł du y, skowronek, dymówka, oknówka, pliszka ółta, pliszka górska, pliszka siwa, strzy yk, rudzik, słowik rdzawy, kopciuszek, pokl skwa, kos, kwiczoł, drozd piewak, łozówka, zaganiacz, cierniówka, pieg a, kapturka, wistunka, pierwiosnek, piecuszek, muchołówka szara, raniuszek, sikora uboga, bogatka, modraszka, kowalik, pełzacz le ny, pełzacz ogrodowy, wilga, g siorek, sójka, kawka, wrona – cz ciowo chroniona, szpak, wróbel – cz ciowo chroniony, zi ba, kulczyk, dzwoniec, szczygieł, makol gwa, grubodziób, trznadel, potrzeszcz; oraz: krzy ówka, goł b miejski, grzywacz. Proponowane obszary chronione na terenie miasta Luba : 1. Dolina potoku Łazek pomi dzy Radogoszcz a Pisarzowicami – w celu zachowania naturalnego charakteru koryta potoku wraz z przylegaj cym do niego drzewostanem li ciastym (ochrona stanowisk ptaków le nych, zwłaszcza dziuplaków). 4.10.7. Gady i płazy W Polsce płazy i gady obj te s ochron prawn . Niektóre z nich zagro one s bezpo rednim wymarciem . Luba jest miastem ubogim w płazy i gady. Na terenie miasta Luba stwierdzono wyst powanie 5 gatunków płazów i 3 gatunki gadów: Płazy: Gady: - traszka zwyczajna traszka górska ropucha szara aba wodna aba trawna - jaszczurka zwinka jaszczurka yworodna zaskroniec zwyczajny Zalecenia dotycz ce ochrony płazów i gadów: - rozwój sieci drogowych z pomini ciem cennych obszarów oraz stosowanie barier ochronnych kanałów dla migruj cych zwierz t - wykopanie niewielkich zbiorników wodnych - ochrona ródpolnych stawów - zapobieganie wiosennemu wypalaniu traw - wykonywanie nawo e i oprysków pól w bezpiecznej odległo ci - zapobieganie powstawaniu dzikich wysypisk mieci. 63 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Do obszarów cennych proponowanych do ochrony na terenie miasta nale y zaliczy : 1. Stara wirownia i rozlewisko dopływu Gozdnicy na zachód od szpitala. 4.10.8. Ryby Główna rzek gminy jest płyn ca przez ni z południa na północ rzeka Kwisa. Na obszarze miasta przyjmuje ona jeden dopływ – Siekierk . Kwisa jest typow pstr ga. Ma znaczne spadki, si gaj ce 33 %, kamieniasto - rzeka podgórska krainy wirowe dno, znaczny udział bystrzyn i szypotów. W takich wodach najdogodniejsze do ycia warunki znajduj pr dolubne gatunki litofilne zespołu wód górskich. Na obszarze gminy yje 13 gatunków ryb, w tym 2 gatunki chronione i 1 zagro ony: pło , jelec, kle , słonecznica, leszcz, kiełb, ciernik, oko ; chronione: strzebla potokowa, liz; zagro one – pstr g potokowy, brzana, głowacz białopłetwy. Z uwagi na konieczno ochrony ichtiofauny nie zachodzi potrzeba wyznaczania obszarów chronionych. U ytkownik rybacki jest zobowi zany prawnie do chronienia zasobów. Awarie elektrowni nie s przewidywalne i spowodowane nimi zniszczenia ichtiofauny nie b d mniejsze w przypadku wyznaczenia Kwisy jako obszaru chronionego. 4.11. Lasy Lasy na terenie miasta Lubania zajmuj niewielk powierzchni - 69 ha, tj. 4,3% powierzchni miasta i skupione s na jego obrze ach, na stromych stokach dolin cieków wodnych oraz na wi kszych wzniesieniach. Dominuj tu zast pcze zbiorowiska le ne o ró nym składzie gatunkowym: wierkowe, wierkowo - d bowo - brzozowe, sosnowo-d bowe i mieszane z udziałem gatunków obcych. S to zbiorowiska jednowiekowe, zwykle w młodych klasach wieku, ze słabo wykształconym runem. Tylko fragmentarycznie wyst puj dobrze zachowane zespoły le ne w postaci ł gów olchowych, miejscami przechodz cych w olesy. W bezpo rednim s siedztwie miasta, na bazaltowych wzgórzach koło Lubania, mi dzy Harcersk Gór , a Ostró kiem, wyst puj gr dy. Cz wzgl du na funkcj wodochronn oraz l i II stref lasów stanowi uszkodze osłabienia drzewostanów spowodowanych działalno ci monokultur sosnowych w lasach wyst puj lasy ochronne ze przemysłowych. Na skutek przemysłow i prowadzeniem zagro enia zwi zane z wyst powaniem szkodliwych owadów, chorób grzybowych i wiatrołomów. Na terenie miasta lasy w zarz dzie ALP, stanowi ce fragmenty wi kszych kompleksów le nych administrowane s Nadle nictwo Pie sk i Nadle nictwo komunalne administrowane s przez wieradów Zdrój. Lasy osób fizycznych i lasy przez Nadle nictwo wieradów Zdrój w porozumieniu ze Starostwem Powiatowym w Lubaniu. 64 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 4.12. Edukacja ekologiczna Prowadzenie edukacji ekologicznej na terenie miasta zostało przekazane Regionalnemu Centrum Edukacji Ekologicznej. RCEE prowadzi, koordynuje lub wspiera nast puj ce programy i projekty: 1. Luba ska Wiosna Ekologiczna, 2. Blok edukacyjny pod hasłem „Rady na odpady” 3. Blok edukacyjny pod hasłem „Wspieraj c przyrod ” 4. Blok edukacyjny pod hasłem „Dla własnego zdrowia” 5. Blok edukacyjny pod hasłem „Pi kniej i czy ciej” 6. Jesienny blok działa edukacyjnych. 7. Edukacja w aspekcie nieformalnym Nowe przedsi wzi cia: • od wrze nia 2003r. RCEE koordynuje ogólnopolski program ochrony bociana białego i jego siedlisk w powiecie luba skim; • od pa dziernika 2003r. współuczestniczy w ogólnopolskim programie edukacji le nej społecze stwa współpracuj c ci le z Nadle nictwem wieradów; • od pa dziernika pilotuje projekt edukacyjny dla nauczycieli pt. “Ciekawa lekcja w ZOO” w ramach współpracy z Tierpark w Görlitz; • wł czyło si w wymian do wiadcze w zakresie edukacji ekologicznej ze stron niemieck na terenie Łu yc Górnych; • nawi zało współprac z dziennikiem “Słowo polskie, Gazeta wrocławska”. W RCEE zbiory spełniaj warunki medioteki, w 2003 roku wzbogacono je o: 47 specjalistycznych pozycji naukowych, 9 programów multimedialnych na płytach CD, 12 map, 11 kaset magnetofonowych i 5 kaset video. Poza tym RCEE posiada swoj stron internetow : www.eko.luban.com.pl. W 2003 r. udzielono informacji i konsultacji 1472 osobom przy wykorzystaniu 2175 ksi ek i 495 czasopism z ró nych dziedzin nauk przyrodniczych i ochrony rodowiska. Wykorzystano 228 razy filmy edukacyjne, 21 razy programy na CD, 37 informacji z internetu. Z pomocy Centrum korzystali uczniowie wszystkich typów szkół z terenu powiatu oraz studenci ró nych uczelni wy szych z woj. dolno l skiego i lubuskiego. Zako czono tak e realizacj filmu przyrodniczego z cyklu Przyroda Ziemi Luba skiej pt. ladami wygasłych wulkanów i przygotowano tekst i zdj cia do przewodnika pt. Skarby przyrody Ziemi Luba skiej. 65 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 14.12.1. Działania proekologiczne organizacji pozarz dowych Na terenie miasta Lubania działaj pr nie organizacje proekologiczne, w ród których wyró nia si głównie : - Luba skie Stowarzyszenie Ekologiczne „AGENDA 21” - Oddział PTTK ( grupy Stra y Ochrony Przyrody). W 2003 roku Stowarzyszenie „AGENDA 21” współorganizowało kolejn edycji Luba skiej Wiosny Ekologicznej, patronowało organizacji Dnia Bez Samochodu, przedstawiło propozycje do sporz dzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszarów w zachodniej, północno-zachodniej i ródmiejskiej cz ci miasta Luba , interweniowało w przypadkach naruszania prawa ochrony przyrody, wspierało i inicjowało działania ochrony przyrody w mie cie a w ramach wspierania lobby na rzecz Parku na Kamiennej Górze wydało folder z cyklu Przyroda Ziemi Luba skiej pt. “Park na Kamiennej Górze”. Poza tym podj to interwencje: - w sprawie wycinania drzew, - tzw. ogławiania drzew, - niszczenia drzew i krzewów, - nieporz dku i nielegalnych wysypisk, - skierowano 3 komunikaty do społecze stwa w lokalnych rodkach przekazu oraz dwa apele w sprawie ogławiania drzew. Stowarzyszenie „AGENDA 21” współpracuj c ze Stra nikami Ochrony Przyrody PTTK wspiera program zwi kszania populacji ptaków i nietoperzy oraz akcj zadrzewiania i zakrzewiania miasta. 5. PERSPEKTYWA ROZWOJU GOSPODARCZEGO MIASTA „Strategia zrównowa onego rozwoju miasta Lubania” okre la rozwój zrównowa ony, jako integracj wspomagan ładów; ekologicznego, społecznego, ekonomicznego i przestrzennego, wła ciwym systemem instytucjonalno – politycznym. Poj cie to zostało podniesione do rangi zasady konstytucyjnej. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w art. 5 „zapewnia ochron rodowiska kieruj c si zasad zrównowa onego rozwoju”. W „II Polityce Ekologicznej Pa stwa” okre lone s zasady, na których powinien opiera si zrównowa ony rozwój. Zalicza si do nich zasady: 1. równego dost pu do rodowiska przyrodniczego, 2. regionalizacji, 3. uspołecznienia, 4. „zanieczyszczaj cy płaci”, 5. prewencji, 66 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 6. przezorno ci, 7. BAT – stosowania najlepszych dost pnych technik, 8. skuteczno ci ekologicznej i ekonomicznej. Zasady te zostały przedstwione w niniejszym programie, uwzgl dniaj cym racjonalne korzystanie i u ytkowanie z zasobów naturalnych. Szczególne znaczenie w rozwoju gospodarczym ma zasada równego dost pu do rodowiska przyrodniczego. Podkre la wiatowej Komisji ds. to definicja rodowiska i Rozwoju - zrównowa ony rozwój to rozwój, który zaspokajaj c dzisiejsze potrzeby nie uniemo liwia zaspokojenia potrzeb przyszłych pokole . Nadrz dno Kierunek pkt 1 art. 74 tej zasady podkre la równie „Władze publiczne prowadz polityk Konstytucja RP zapewniaj c bezpiecze stwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom” oraz definicja zrównowa onego rozwoju przyj ta w Ustawie – Prawo ochrony rodowiska (art. 3, pkt 50) – rozwój zrównowa ony to „rozwój społeczno-gospodarczy, w którym nast puje proces integrowania działa politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwało ci podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania mo liwo ci zaspokajania podstawowych potrzeb poszczegolnych społeczno ci lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokole ”. „Strategia zrównowa onego rozwoju miasta Lubania” to główny dokument strategiczny miasta. Przyj te w strategii rozwi zania i kierunki działa nie niszcz struktur i zasobów przyrodniczych i kulturowych. Zasoby te s podstaw nie tylko wielu rodzajów działalno ci gospodarczych, a tak e podstaw zachowania fizycznego i psychicznego zdrowia człowieka, głównego twórcy rozwoju i jednocze nie odbiorcy jego efektów. 5.1. Kierunek rozwoju Kierunki rozwoju miasta Lubania przyj to zgodnie z wizj strategii, która okre la cel nadrz dny jako „Luba uporz dkowanym miastem o czystym przestrzennie, wa nym rodowisku, zadbanym i o rodkiem gospodarczym i administracyjnym, o wysokim standardzie ycia zdrowych, aktywnych I bardziej zamo nych mieszka ców.” Podstawowe kierunki rozwoju miasta okre lone w strategii przedstawiono w poni szych punktach: 1. rodowisko naturalne odnowione i skutecznie chronione 2. Wy szy udział inwestycji produkcyjno-usługowych w gospodarce miasta 3. Sprawna i kompleksowa obsługa tranzytu drogowego i turystyki biznesowej 4. Usługi społeczne w podstawowym zakresie zbie ne z oczekiwaniami wi kszo ci mieszka ców 67 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 5. Powszechne przestrzeganie zasad porz dku publicznego 6. Wysoka wiadomo , zaufanie do władz i poczucie wspólnoty mieszka ców 7. Skorygowana struktura funkcjonalna miasta oraz wy sze standardy zamieszkiwania, pracy i odpoczynku 8. Miasto czyste, estetyczne, a mienie komunalne zadbane. Cel szczegółowy 1: RODOWISKO NATURALNE ODNOWIONE I SKUTECZNIE CHRONIONE Dla realizacji celu niezb dne jest osi gni cie m. in. nast puj cych wyników: 1. 1. Zanieczyszczenie powietrza nie przekracza dopuszczalnych norm 1. 2. Hałas komunikacyjny przestał by du uci liwo ci 1. 3. Poprawił si stan czysto ci wód powierzchniowych oraz zaopatrzenie w wod pitn 1. 4. Wykształcony został system miejskich terenów zielonych poł czonych z otoczeniem Lubania rodki realizacji celów – działania: − stałe i systematyczne prowadzenie monitoringu zanieczyszcze powietrza − zminimalizowanie uci liwo ci kotłowni miejskich poprzez stosowanie paliw proekologicznych i odnawialnych, w tym słomy − rozbudowa sieci ciepłowniczej na bazie miejskich kotłowni w celu likwidacji niskiej emisji zanieczyszczenia powietrza − modernizacja indywidualnych, tradycyjnych systemów grzewczych na proekologiczne (gaz, olej, energia elektryczna i słoma) − ograniczenie zapylenia b d cego skutkiem działalno ci kopal bazaltu − likwidacja pokry dachowych i ocieple − ograniczenie ruchu kołowego w centrum miasta dla wyeliminowania uci obiektów zawieraj cych azbest liwego hałasu (m. in. ustalenie i wdro enie optymalnego przebiegu tras komunikacyjnych dla ci kich samochodów, wył czenie z ruchu pojazdów historycznego centrum miasta, rozbudowa miejsc parkingowych na obrze ach miasta) − całkowite skanalizowanie miasta − modernizacja miejskiej oczyszczalni cieków i jej doci − poprawa jako ci wody pitnej poprzez modernizacj stacji uzdatniania wody, wymian sieci wodoci gowej i budow enie nowego uj cia (lub nowej nitki z uj cia w Pisarzowicach ) dla zasilania awaryjnego − opracowanie i realizacja programu zazielenienia miasta tworz cego wspólny system, ze szczególnym uwzgl dnieniem roli Parku na Kamiennej Górze (wymiana drzewostanu, zwi kszenie terenów zieleni miejskiej i zieleni ochronnej, ochrona obiektów cennych przyrodniczo, budowa pasa y wzdłu rzek i potoków, stała piel gnacja) 68 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” − współdziałanie ze Starostwami Powiatów: Luba , Lwówek i Bolesławiec w celu utworzenie obszaru chronionego krajobrazu oraz parku krajobrazowego doliny rzeki Kwisy − zako czenie rekultywacji byłego wysypiska przy ul. Zgorzeleckiej i utworzenie parku le nego − rozwijanie wiadomo ci ekologicznej przy uwzgl dnieniu RCEE jako koordynatora − spełnienie wymogów programu „Zdrowe Miasto” − termoizolacja gminnych budynków oraz wspomaganie wła cicieli oraz zarz dców nieruchomo ci realizuj cych program docieplenia. Cel szczegółowy 8: MIASTO CZYSTE, ESTETYCZNE, A MIENIE KOMUNALNE BARDZIEJ ZADBANE Dla realizacji celu niezb dne jest osi gni cie m. in. nast puj cych wyników (wybiórczo): 8.2. Uporz dkowana i sprawna jest gospodarka odpadami. rodki realizacji celów – działania: - wdro enie programu kompleksowej gospodarki odpadami, w tym zako czenie budowy centrum utylizacji odpadów 6. RACJONALNE U YTKOWANIE ZASOBÓW NATURALNYCH W KONTEK CIE POLITYKI EKOLOGICZNEJ PA STWA Racjonalne u ytkowanie zasobów naturalnych polega na takim korzystaniu ze rodowiska naturalnego, aby rodzaj i skala tego korzystania realizowane przez u ytkowników nie stwarzały zagro enia dla wszystkich komponentów rodowiska, a w szczególno ci zapewniły ochron wód, wraz z kształtowaniem stosunków wodnych, ochron powietrza atmosferycznego, ochron gleb oraz przyrody. Skuteczne działania w racjonalnym u ytkowaniu zasobów naturalnych s rodowiska, które z jednej strony pomagaj emisji zanieczyszcze głównym aspektem w ochronie zmniejszy presj na rodowisko z tytułu do powietrza, ilo ci cieków odprowadzanych do wód powierzchniowych i ilo ci produkowanych odpadów a z drugiej strony poprawiaj ekonomik procesów wytwarzania poprzez zmniejszenie opłat ponoszonych za pobór wody, zakup surowców, zu ycie energii. 6.1. Zmniejszenie wodochłonno ci, materiałochłonno ci i energochłonno ci gospodarki Działania zmierzaj ce do zmniejszenia wodochłonno ci powinny obj wszystkie dziedziny gospodarki korzystaj ce z zasobów wód, w tym przede wszystkim: • przemysł, • gospodark komunaln , • rolnictwo. 69 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” W zwi zku z dalszym rozwojem społecznym i gospodarczym miasta oczekuje si wzrostu zu ycia wody i odprowadzenia cieków. A zatem racjonalizacja zu ycia wody w gospodarstwach domowych powinna zmierza marnotrawstwa, stosowania przede wszystkim do ograniczenia jej wodooszcz dnej aparatury czerpalnej i sprz tu gospodarstwa domowego oraz dalszego rozwoju pomiaru zu ycia wody. Konieczne jest równie dalsze ograniczanie strat w systemach rozprowadzania wody. Podstawowymi instrumentami stymuluj cymi racjonalizacj i jako ci odprowadzanych cieków powinna i kanalizacyjnych odzwierciedlaj ca realn wodnych by warto zu ycia wody oraz ilo ci cena usług wodoci gowych wody, ł cznie z ochron z uwzgl dnieniem samofinansowania si zasobów zakładów dostarczaj cych wod i odprowadzaj cych cieki (taryfy za usługi) i samofinansowania si gospodarki wodnej (opłaty za szczególne korzystanie z wód). W przypadku odprowadzania do kanalizacji opłaty taryfowe powinny by u ródła ich powstawania i by powi zane z kontrol uzale nione od cieków zanieczyszcze odprowadzanego ładunku zanieczyszcze . W dziedzinie zmniejszenia wodochłonno ci produkcji II Polityka ekologiczna pa stwa wymaga aby w 20-leciu od 1990 do 2010 roku zmniejszy produkcji w przeliczeniu na PKB i warto o 50 % wodochłonno sprzedan w przemy le. Na szczeblu zakładu przemysłowego uzyskanie takich efektów jest uzale nione od skutecznego zarz dzania sprawami ochrony rodowiska, mi dzy innymi poprzez wdra anie norm ISO serii 14000, rozporz dzenia EMAS, programów „Czystszej produkcji”, programu „Odpowiedzialno i troska” oraz innych programów dobrowolnych. Zmniejszenie materiałochłonno ci i odpadowo ci produkcji jest jednym z wa niejszych celów polityki ekologicznej, gdy jest to jedna z dróg realizacji zasady likwidacji zanieczyszcze , uci liwo ci i zagro e u ródła, która ponadto pozwala na uzyskanie korzy ci gospodarczych w postaci zmniejszenie nakładów na produkcj , a w konsekwencji zmniejszenia obci e obywateli z tytułu wykorzystywania zasobów naturalnych i ochrony rodowiska. Dla osi gni cia zało onego w II Polityce ekologicznej pa stwa celu – uzyskania do 2010 roku 50 % ograniczenia materiałochłonno ci produkcji – konieczne jest zrealizowanie licznych działa wprowadzanie niezb dnych mechanizmów organizacyjnych oraz stymulacyjnych (stosowanie ulg inwestycyjnych, modernizacj procesów wytwarzania). Równorz dnym celem polityki ekologicznej jest równie zmniejszanie energochłonno ci gospodarki, zarówno procesów wytwórczych jak i wiadczenia usług oraz konsumpcji. Podstawowe zało enia polityki energetycznej pa stwa przewiduj , 70 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” e w zwi zku z dalszym urealnianiem cen energii, post pem w modernizacji i restrukturyzacji działalno ci gospodarczej oraz wzrostem wiadomo ci społecznej sprzyjaj cej oszcz dzaniu energii, zu ycie energii w przeliczeniu na jednostk krajowego produktu b dzie si nadal zmniejsza . Do 2010 roku spadek ten powinien wynie ok. 25% w stosunku do 2000 r. Z punktu widzenia polityki ekologicznej, szczególnie w kontek cie potrzeby utrzymania przez Polsk stosunkowo wysokiego tempa wzrostu gospodarczego z jednej strony oraz dalszego, znacz cego zmniejszenia krajowej emisji zanieczyszcze powietrza z drugiej, przewidywan dotychczas skal dalszego zmniejszania jednostkowego zu ycia energii w gospodarce nale y uzna za niewystarczaj c . Konieczne jest, w perspektywie roku 2025, zmniejszenie energochłonno ci ok. dwukrotne. Realizacja tego celu b dzie wymaga wprowadzenia mechanizmów pozwalaj cych w wi kszym ni dot d stopniu uwzgl dnia w cenach energii jej koszty rodowiskowe, przede wszystkim poprzez wdro enie opłat produktowych od paliw, zró nicowanych w zale no ci od uci liwo ci poszczególnych rodzajów paliw dla rodowiska, a tak e znacznie wi kszego ni dot d zaanga owania si instytucji publicznych, przedsi biorstw i obywateli w działania w zakresie wprowadzania i upowszechniania wysoce energooszcz dnych technologii i wyrobów, które w porównaniu z usprawnieniami organizacyjnymi i ogóln popraw racjonalno ci gospodarowania mog wymaga znacznie wi kszych nakładów, ale bez których zmniejszenie energochłonno ci nie nast pi w po wystarczaj co trwałe. Oceniaj c wielko danej skali i nie b dzie koniecznego wysiłku w zakresie dalszej poprawy wska ników energochłonno ci gospodarowania trzeba te pami ta , e efektom mo liwym do uzyskania dzi ki tej poprawie i dzi ki zwi zanemu z ni ograniczeniu wzrostu ogólnego zu ycia i produkcji energii (nie tylko oczywistym efektom w zakresie zmniejszenia zu ycia przyrodniczych zasobów, ale tak e efektom w zakresie zmniejszenia emisji zanieczyszcze ) nie s innych rozwi za zmniejszaj cych uci w stanie dorówna liwo efekty jakichkolwiek dla rodowiska sektora energetycznego (takich jak zmiana struktury zu ycia no ników energii czy budowa urz dze i instalacji ochronnych). Zmniejszanie energochłonno ci, obok efektów ekologicznych, przynosi równie znacz ce korzy ci ekonomiczne, zwłaszcza w dłu szej perspektywie. zasadniczych kierunków działa Do w zakresie dalszego zmniejszania jednostkowego zu ycia energii we wszystkich dziedzinach sfery produkcji, wiadczenia usług i konsumpcji nale y: - wprowadzenie wysoce energooszcz dnych technologii dziedzinach produkcji i usług, których aktywno wzrasta (przy czym powinny one i urz dze w tych zostanie utrzymana lub b dzie zapewnia zarówno energochłonno ci samych procesów wytwórczych jak i popraw zmniejszenie parametrów 71 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” energetycznych ko cowych wyrobów), a tak e szerokiego wprowadzenia takich technologii i urz dze do stosowania w gospodarstwach domowych, instytucjach publicznych i obiektach u yteczno ci publicznej, - zmniejszenie strat energii, zwłaszcza energii cieplnej, w systemach przesyłowych, poprawy parametrów energetycznych budynków oraz dalszego podnoszenia sprawno ci wytwarzania energii i tym samym dalszej poprawy relacji pomi dzy ilo ci wytwarzanej energii finalnej oraz ilo ci zu ywanej energii pierwotnej. Działaniom w zakresie zmniejszania energochłonno ci musi towarzyszy kontynuowanie przedsi wzi zmieniaj cych sposób zaspokajania istniej cych potrzeb energetycznych, przede wszystkim struktur wykorzystania no ników energii, w kierunku dalszego zwi kszania udziału energii elektrycznej w ogólnym zu yciu energii finalnej, zwi kszania udziału w produkcji energii gazu i ropy naftowej (w miejsce w gla) , poprawy jako ci w gla i innych paliw, a tak e wzrostu udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej energetycznych no ników odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia z biomasy) oraz pochodz cych z odpadów. Miasto Luba posiada dokument „Zało enia do planu energetycznego dla gminy miejskiej Luba ”, który wyznacza podstawowe kierunki rozwoju energetycznego miasta, zgodne z zało eniami w/w polityki. Skuteczne działania s najbardziej racjonalnym podej ciem w ochronie rodowiska. Z jednej strony pozwalaj zanieczyszcze do zmniejszy powietrza, presj ilo ci na cieków rodowisko z tytułu emisji odprowadzanych do wód powierzchniowych i ilo ci produkowanych odpadów. Z drugiej strony poprawiaj ekonomik procesów wytwarzania, poprzez zmniejszenie opłat ponoszonych za pobór wody, zakup surowców i zu ycie energii. 6.2. Ochrona gleb Realizowane w ramach polityki ekologicznej pa stwa w zakresie ochrony gleb zmierzaj w kilku kierunkach: - ochrony zasobów gleb nadaj cych si do wykorzystania rolniczego i le nego przed ich przeznaczeniem na inne cele, - ochrony gleb przed degradacj i zanieczyszczeniem, powodowanymi oddziaływaniem czynników antropogenicznych i naturalnych (zmiany struktury fizycznej, stosunków wodnych i chemizmu gleb powodowane działalno ci 72 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” inwestycyjn , zanieczyszczeniami przemysłowymi i transportowymi, naturaln erozj , niewła ciw agrotechnik , składowaniem odpadów), - rekultywacji gleb zdegradowanych. Zapewnienie racjonalnego wykorzystania zasobów gleb, ł cz cego w sobie racjonalno ekonomiczn , zwłaszcza w uj ciu długookresowym, oraz racjonalno ekologiczn , powinno polega na: - ograniczeniu zakresu zagospodarowywania gleb w sposób, który nie odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom, poprzez przeciwdziałanie przejmowaniu gleb nadaj cych si do wykorzystania rolniczego lub le nego, a tak e stwarzaj cych np. cenne mo liwo ci w zakresie tworzenia słu cych zachowaniu ró norodno ci biologicznej u ytków ekologicznych, na inne cele, zwłaszcza dla potrzeb realizacji ró nego typu inwestycji, - zmniejszeniu skali ogranicze , jakie dla optymalnego wykorzystania biologicznego potencjału gleb w ramach zagospodarowania rolniczego, le nego lub czysto ekologicznego stwarzaj procesy degradacji spowodowanej imisj zanieczyszcze , a tak e erozj oraz niewła ciw agrotechnik (w tym niewła ciwie wykonanymi melioracjami) na terenach podatnych na erozj , wokół cieków i zbiorników wodnych, itp., - lepszym dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjału gleb, formy ich zagospodarowania rolniczego lub le nego (wybór: rolnicze czy le ne) oraz przyj tych kierunków i intensywno ci produkcji (rodzaju uprawianych lub hodowanych gatunków oraz stosowanych metod uprawy i hodowli), z ewentualnym uwzgl dnieniem mo liwo ci korygowania naturalnych własno ci gleby (np. poprzez nawo enie, najlepiej organiczne, lub odkwaszaj ce wapnowanie), a tak e z uwzgl dnieniem warunków ekonomicznej opłacalno ci, - eliminacji produkcji rolniczej, lub odpowiedniej zmianie struktury upraw, na glebach zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia, wsz dzie tam, gdzie stopie tego zanieczyszczenia przekracza dopuszczalne wska niki. W ramach działa prowadzonych we wszystkich tych kierunkach szczególnie istotne powinno by : - zapewnienie, e intensywniejsza ni dot d, wysoko towarowa produkcja rolnicza b dzie rozwijana przede wszystkim na terenach o glebach wy szej jako ci (zapewniaj cych wi ksz opłacalno produkcji oraz bardziej odpornych na degradacj spowodowan intensywn eksploatacj ) oraz w okre lonej odległo ci 73 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” od terenów o szczególnie cennych walorach przyrodniczych (zwłaszcza terenów obj tych ochron ), natomiast na terenach przyrodniczo szczególnie cennych, i w ich bezpo rednim s siedztwie, a tak e na terenach o glebach słabszych, wzro nie zakres rozwijania produkcji ywno ci metodami naturalnymi, o mniej intensywnym zapotrzebowaniu na techniczne i chemiczne rodki produkcji, a wi kszym zakresie wykorzystania pracy ludzkiej, - zwi kszenie stopnia zalesienia tzw. gruntów marginalnych, nieprzydatnych dla rolnictwa, oraz gruntów na wododziałach, - ograniczenie skali oraz intensywno ci naturalnej i antropogenicznej erozji gleb, a tak e zakresu wyst powania jej negatywnych skutków, - zwi kszenie skali przywracania warto ci u ytkowej glebom, które na skutek oddziaływania ró nych czynników uległy degradacji (oczyszczanie, rekultywacja, odbudowa wła ciwych stosunków wodnych). 6.3. Racjonalna eksploatacja lasów Wzbogacenie i racjonalne u ytkowanie zasobów le nych polega na renaturalizacji obszarów le nych, poprawienie stanu zdrowotnego lasów, ochronie przed po arami, wprowadzeniu bezpiecznych technologii prac le nych oraz kompleksowej ochronie ekosystemów le nych oraz zwi kszenie lesisto ci. Lasy stanowi niezb dny, je li nie główny czynnik równowagi ekologicznej i siedlisko wi kszo ci dzikich gatunków ro lin i zwierz t, a tak e główn ostoj przechowanego dziedzictwa przyrodniczego Polski. Od utrzymania integralno ci stanu lasów i jego poprawy zale y bezpiecze stwo ekologiczne pa stw, w tym zachowanie zasobów wody, walorów przestrzeni produkcyjnej i krajobrazu oraz mo liwo ci wypełniania przez nie funkcji rekreacyjno – zdrowotnych. Lasy spełniaj trzy główne grupy funkcji, w sposób naturalny lub w wyniku działa gospodarczych.: • funkcje ekologiczne (ochronne) maj ce istotne znaczenie gospodarcze i społeczne. Retencja i stabilizacja warunków wodnych w lasach zmniejsza znaczenie przez powodzie i rozmiary ewentualnych szkód, łagodzi okresowe niedobory wód, reguluje klimat i poprawia warunki zdrowotne społecze stwa poprzez redukcj zanieczyszczenie powietrza, zabezpieczenie bogactwa spu cizny przyrodniczej kraju; • funkcje produkcyjne: to nie tylko produkcja drewna, które jest odnawialnym surowcem energetycznym, warunkuj cym rozwój wielu bran gospodarki. Drewno wi e i akumuluje w giel atmosferyczny, przyczyniaj c si do ograniczenie efektu cieplarnianego; 74 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” • funkcje społeczne: zapewnienie miejsc pracy w sektorze le nym i poza nim, stanowi teren wypoczynku, turystyki i regeneracji zdrowia człowieka, a tak e obiekt słu cy rozwojowi kultury, nauki edukacji ekologicznej. Funkcje lasów mog by uzupełniane przez podobne funkcje zadrzewie . W gospodarce le nej w Polsce dominuje obecnie model racjonalnego u ytkowania zasobów. Odchodzi si stopniowo od surowcowego modelu gospodarstw le nych w kierunku rozwijania trwale zrównowa onej wielofunkcyjnej gospodarki le nej, której elementem jest tak e ochrona ró norodno ci biologicznej w lasach. Zasady trwałego rozwoju lasów i le nictwa uj te s dokumencie “Polityka le na pa stwa” przyj tym przez Rad wyznaczono cele i kierunki rozwoju le nictwa, ogromn wag w Ministrów. W dokumencie tym przypisuj c ochronie zasobów przyrodniczych lasów i zwi kszenia ich powierzchni. W kwietniu 1997 r. została znowelizowana ustawa o lasach, w której okre lano takie cele prowadzenia trwale zrównowa onej gospodarki le nej jak: • zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na warunki ycia ludzi oraz na równowag przyrodnicz , • ochrona lasów, zwłaszcza tych lasów i ekosystemów le nych, które stanowi fragmenty rodzimej przyrody naturalne i lasów szczególnie cennych ze wzgl du na: zachowanie ró norodno ci przyrodniczej, zachowanie le nych zasobów genetycznych, zachowanie walorów krajobrazowych, ochron zanieczyszczenie i uszkodzeni, ochron gleb i terenów szczególnie nara onych na wód powierzchniowych i gł binowych, potrzeby naukowe, • produkcja na zasadzie racjonalnej gospodarki drewna oraz innych surowców i produktów. Zrównowa ona gospodarka le na (okre lana w polityce le nej pa stwa) zakłada realizacj nast puj cych celów: • stałe powi kszenie zasobów le nych i ich udziału w globalnym obiegu w gla w przyrodzie, • kształtowanie lasu wielofunkcyjnego – wzmaganie korzystnego oddziaływania lasu na rodowisko (poprawa funkcji wodochronnej, klimatotwórczej, glebochronnej), • zachowanie zdrowotno ci i ywotno ci ekosystemów le nych, • ochrona i powi kszenie biologicznej ró norodno ci lasów na poziomie genetyczny, gatunkowym i ekosystemowym, • zapewnienie lasom i zadrzewieniom wła ciwego znaczenia w planowaniu przestrzennym i zagospodarowaniu kraju, w tym kształtowaniu granicy polno – le nej i w ochronie krajobrazu, • utrzymywanie i rozwój produkcyjnej (drewno i inne u ytki) funkcji lasów, 75 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” • poprawa stanu i produkcyjno ci lasów prywatnych, • racjonalne, zgodne z zasadami przyrody u ytkowanie zasobów le nych – w tym drewna, płodów runa le nego i zwierzyny, wprowadzanie bezpiecznych technik i technologii prac le nych, • doskonalenie i wdra anie nowoczesnych metod inwentaryzacji i monitoringu stanu lasów, • utrzymywanie i wzmacnianie społeczno – ekonomicznej funkcji lasów, współpraca i komunikacja ze społecze stwem, rozwój edukacji i nauk le nych. Aby te cele były osi gane niezb dne jest utrzymanie dominuj cej roli pa stwa w gospodarce le nej, a tak e zwi kszenie obowi zków w ochronie rodowiska oraz w budowie ładu przestrzennego, szczególnie przy obecnym wzro cie znaczenia uwarunkowa ekonomicznych i przestrzennych w rozwoju gospodarczym. Jest to szczególnie wa ne w le nictwie. Pa stwowe Gospodarstwo Le ne Lasy Pa stwowe musi pozosta odpowiedzialne za stan i rozwój lasów, tego podstawowego elementu infrastruktury ekologicznej w kraju. Funkcjonowanie struktury Lasów Pa stwowych powinno gwarantowa zapewnienie pełnienia przez lasy funkcji wodochronnych, glebochronnych, rekreacyjnych, turystycznych i zdrowotnych. Pozwoli to te na zabezpieczenie skutecznej ochrony przyrody le nej, zabezpieczenie wzrostu powszechnie akceptowanego poziomu lesisto ci kraju, doskonalenie i ochron ró norodno ci biologicznej ekosystemów le nych. Pierwszorz dne znaczenie b dzie miało tak e wł czenie i zapewnienie poparcia dla realizacji celów polityki ekologicznej w le nictwie ze strony ludno ci zamieszkuj cej tereny przyle ne. Dla nich lasy, obok których, i z których yj s wa nym elementem dziedzictwa i tradycji lokalnej. 6.4. Ochrona zasobów kopalin Ochrona zasobów kopalin uj ta w II Polityce ekologicznej pa stwa obejmuje cztery podstawowe kierunki działania: 1. poszukiwanie efektywnych ekologicznie i ekonomicznie substytutów kopalin oraz zmniejszanie wska ników zu ycia surowców mineralnych na jednostk i jednostk PKB, w celu zmniejszenia bie produkcji cego zapotrzebowania na kopaliny i uchronienia przed nadmiernym uszczerbkiem, zgodnie z zasad zrównowa onego rozwoju, dost pno ci ich nieodnawialnych zasobów a bli szej i dalszej przyszło ci, 2. zwi kszenie efektywno ci wykorzystania rozpoznanych i eksploatowanych złó poprzez racjonalne zagospodarowanie wyst puj cych w tych zło ach kopalin towarzysz cych, wielokierunkowe, uwzgl dniaj ce szeroki zakres zastosowa , wykorzystanie kopalin głównych, a tak e korzy ci z eksploatacji złó zwi zanych np. z ich zagospodarowaniem dla potrzeb podziemnego składowania odpadów i budowy zbiorników gazu ziemnego, 76 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 3. dalsze poszerzanie wiedzy o budowie geologicznej Polski i kontynuowanie prac w zakresie poszukiwania i dokumentowania nowych złó , zwłaszcza kopalin o szczególnym znaczeniu dla bezpiecze stwa i rozwoju gospodarczego kraju oraz poprawy jako ci rodowiska i jako ci ycia obywateli (surowce energetyczne, surowce skalne, kopaliny o zastosowaniach ekologicznych, wody lecznicze i termalne), 4. rodowiska towarzysz cych eksploatacji kopalin i pracom ograniczenie narusze geologicznym, poprzez ulepszanie i skuteczne egzekwowanie zasad post powania w tym zakresie wynikaj cych z obowi zuj cych przepisów. Ochrona zasobów kopalin b dzie si koncentrowała na ograniczaniu wydobycia, je li mo liwe jest znalezienie substytutu danego surowca (na bazie surowców odnawialnych lub odpadów), spełniaj cego wymogi efektywno ci ekologiczno-ekonomicznej, a tak e na zmniejszaniu zu ycia surowca w przeliczeniu na jednostk produktu. Poszukiwanie i wykorzystywanie spełniaj cych wspierane finansowo drog okre lone kryteria substytutów kopalin b dzie po rednich i bezpo rednich subsydiów. Równocze nie b dzie doskonalona polityka koncesyjna wykorzystuj ca instrumenty ekonomiczne nawi zuj ce do warto ci kopaliny podstawowej i towarzysz cej w zło u. Koncesje na wydobycie surowców mineralnych b d wydawane pod warunkiem posiadania przez zakłady górnicze zaakceptowanych przez władze koncesyjne programów ograniczaj cych skal i zapewniaj cych pełne i zakres narusze wykorzystanie zasobów rodowiska w otoczeniu zło a wraz z kopalinami towarzysz cymi. 7. ZABYTKI Na terenie miasta Luba wyst puje wiele obiektów zabytkowych. Ochronie podlegaj nast puj ce elementy rodowiska kulturowego: • zespoły parkowo – pałacowe • zespoły sakralne • zało enia cmentarne Na szczególn znajduj ce si uwag zasługuje zało enie parkowe (obj te rejestrem zabytków i w spisie konserwatorskim), które sta si mo e istotnym elementem aktywizacji i rozwoju miasta. Spełnia funkcje w pierwszym rz dzie zwi zane z turystyk , rekreacj , wypoczynkiem, nauk , o wiat i kultur - jest to Park Miejski na Kamiennej Górze. Powy szy park powstał około połowy XIX w. Przy jego zakładaniu wykorzystano naturalne wzniesienie, wyst puj ce w południowej cz ci miasta. Poprowadzono wówczas drogi jako spacerowe promenady, obiegaj ce zało enie i wiod ce do rozległej polany zało onej na południowym skraju parku. Najstarszy drzewostan koncentruje si w 77 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” najwy szych partiach wzniesienia. W ród drzew na szczególn uwag zasługuj szpalerowe i grupowe nasadzenia lip i grabów, uzupełnione modrzewiem, bukami, jesionem. W cz ci północnej drzewostan lu no porasta park. Obrze a parku zajmuj młodsze nasadzenia drzew iglastych i li ciastych. Du a ró norodno wyst puje w południowo – zachodniej cz krzewów ci parku tworz c kompozycj z kwietnikami i płaszczyznami trawników. Szata drzewiasta i krzewiasta parku charakteryzuje si du ró norodno ci gatunkow i odmianow : modrzew europejski, wierk pospolity, sosna czarna, sosna wejmutka, sosna pospolita, choina kanadyjska, klon jawor, klon pospolity, kasztanowiec biały, brzoza brodawkowata, grab pospolity, głóg jednoszyjkowy, buk pospolity, jesion wyniosły, jesion wyniosły odmiana zwisaj ca, d b szypułkowy, d b czerwony, porzeczka złota, robinia akacjowa, ró , wierzba biała odmiana zwisaj ca, nieguliczka biała, lipa drobnolistna. Stan sanitarny drzewostanu jest dobry. Niektóre z wymienionych gatunków drzew s obj te ochron w postaci pomników przyrody. Na terenie obiektu, w jego centralnej cz ci wzniesiono drewniany budynek zwany “Zameczkiem”. Na pocz tku XX w. do zało enia wprowadzono drzewostan li ciasty z domieszk iglaków, mi dzy starsz cz ci zało enia a ulic D browskiego, z tego te okresu pochodzi amfiteatr w pobli u zameczku. Park w cało ci jest bardzo dobrze utrzymany i systematycznie porz dkowany. Omówiony zespół zieleni jest dobrze wtopiony w otaczaj cy teren i jest jednym z elementów zagospodarowania przestrzennego miasta. Na uwag zasługuj równie inne zabytki nieruchome wpisane do rejestru konserwatora zabytków: Wie a Bracka, Dom “Pod okr tem”, Mury Miejskie, Ratusz, Wie a Kramarska, Wie a Ko cioła wi tej Trójcy, Stare Miasto, Ko ciół Gotycki ob. Ewangelicki, budynek S du Rejonowego, budynki przy ulicach: 7 Dywizji, Górnej, Izerskiej, Jeleniogórskiej, Kombatantów, Lompy, Spółdzielczej, Tkackiej, Warszawskiej i W skiej, Ko ciół parafialny w Uniegoszczu p. w. NMP, ruiny redniowiecznej szubienicy, “Dom Solny” przy ul. Podwale, dwa cmentarze komunalne – przy ul. Wrocławskiej. Niektóre z ni ej wymienionych obiektów mog by wykorzystywane np.: jako siedziby firm, miejsce zjazdów i konferencji. Wła ciwe dobranie funkcji ma istotne znaczenie dla zachowania substancji zabytkowej. • Baszta Bracka z XIV w. – zbudowana najprawdopodobniej wraz z całym systemem obronnym miasta w 1318 r. • „Dom pod Okr tem” zbudowany w 1715 r. przez kupca Jana Kirchoffa – Dom ten spełniał jednocze nie funkcje mieszkalne i handlowe. Przebudowany w 1820 r. Od 1930 do 1945 r. siedziba Muzeum Miejskiego. Na portalu widnieje płaskorze ba w kamieniu przedstawiaj ca aglowiec na morzu – st d nazwa. • Mury miejskie – wzniesione w I połowie XIV w. z kamienia bazaltowego wydobywanego w pobliskich kamieniołomach. W obiegaj cych miasto podwójnym 78 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” pasem murach, znajdowały si pierwotnie cztery bramy: Bracka, Mikołajska, Zgorzelecka i Nowogrodzka. Mury były otoczone fos . • „Dom Solny” – spichlerz z XVI w. zwany te „Domem Zbo owym”. • Wie a Kramska z XIII w. – stanowi pozostało po pierwszym ratuszu Lubania. Ratusz spłon ł, a nast pnie odbudowany ponownie uległ zniszczeniu. • Urz d Miasta ul. 7 Dywizji – budynek naro ny zbudowany w II połowie XIX w., przebudowany w pierwszej połowie XX w. Pierwotnie hotel miejski. • Ratusz z XVI w. – najcenniejszy zabytek architektoniczny miasta Lubania, budowany w latach 1539 – 1544. Zniszczony przez po ar, odbudowany w 1561 r. Ulegał pó niej kilkakrotnym po arom. W 1627r. zbudowano w drugiej kondygnacji sal królewsk , w której urz dował burmistrz, mie ciła si tam równie sala obrad. Pod koniec XVII w. okazałe skrzydło wschodnie z przejazdem prowadz cym od ul. Brackiej do Rynku. W 1783 r. zmieniono dotychczasowe funkcje wielu pomieszcze . Na pocz tku XX w. (1908 r.) parter ratusza przeznaczono na miejsk oszcz dno ci. W 1945 r. ratusz uległ cz uko czono w 1977 r. Obecnie mie ci si kas ciowemu zniszczeniu. Rekonstrukcj w nim Muzeum Regionalne, Biblioteka Publiczna i Urz d Stanu Cywilnego. • Ko ciół p. w. w. Trójcy – stanowi pozostało dawnego ko cioła parafialnego . Wymieniany jest w dokumentach z 1320 r. Styl neogotycki. 8. POPRAWA JAKO CI RODOWISKA 8.1 Cele do osi gni cia wg II Polityki Ekologicznej Pa stwa II Polityka ekologiczna pa stwa zakłada priorytety do osi gni cia najpó niej w 2010 roku w zakresie ochrony rodowiska : 1) ogólne: • zmniejszenie wodochłonno ci produkcji o 50 % w stosunku do roku 1990, • ograniczenie materiałochłonno ci produkcji o 50 % w stosunku do roku 1990, • ograniczenie zu ycia energii o 50 % w stosunku do roku 1990 i o 25 % do roku 2000 równie w przeliczeniu na jednostk produkcji, • dwukrotne zwi kszenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w rocesie produkcji odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem w 1990 roku. 2) stosunki wodne i jako • wód pełna (100%) likwidacja zrzutu cieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych, 79 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” • zmniejszenie ładunku zanieczyszcze odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej ( na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego równie o 30 %, • poprawa działa w dziedzinie ochrony przeciwpowodziowej 3) ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem : • ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %, nimetanowych lotnych zwi zków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu w 1990 roku, • od 01.01. 2005 roku wycofa z u ytkowania etylin i przej wył cznie na stosowanie benzyny bezołowiowej. 4) gospodarka odpadami • dwukrotne zwi kszenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 roku, • odzyskiwanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych. 8.2. Kierunki działa zmierzaj ce do poprawy stanu rodowiska miasta Lubania Analizuj c aktualny stan rodowiska powiatu luba skiego w kontek cie przedstawionego kierunku rozwoju gospodarczego oraz zasobów naturalnych, maj c na uwadze racjonalne u ytkowanie wytyczono główne kierunki działa niezb dne do osi gni cia poprawy jako ci rodowiska powiatu. Poprawa stanu czysto ci rzeki Kwisy i jej dopływów (osi gn cie I klasy czysto ci do 2010 roku – za strategi rozwoju powiatu luba skiego) poprzez: - budow , modernizacj i rozbudow komunalnej oczyszczalni w Lubaniu do 31.12.2010r. - osi gni cie wymaganych parametrów oczyszczonych oczyszczalni cieków przez komunaln cieków, okre lonych w ustawie – Prawo wodne lub pozwoleniu wodno – prawnym, - pełna (100%) likwidacja zrzutu cieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych, - całkowite i systematyczne skanalizowanie miasta Lubania, 80 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” - budowa sieci kanalizacji deszczowej i urz dze słu cych oczyszczaniu wód deszczowych w miastach, - likwidacj mało sprawnych przydomowych urz dze do gromadzenia i oczyszczania cieków i skierowanie cieków lub cieków (w miar mo liwo ci) do komunalnej oczyszczalni zastosowanie nowoczesnych wysokosprawnych przydomowych oczyszczalni cieków, - ograniczanie zanieczyszcze ze ródeł rolniczych poprzez obowi zek wyposa ania gospodarstw w szczelne zbiorniki na gnojowic i szczelne płyty gnojowe Poprawa stanu czysto ci powietrza atmosferycznego (zmniejszenie st enia pyłów i gazów w powietrzu atmosferycznym o 30% - za strategi rozwoju powiatu luba skiego) poprzez: - ograniczenie „niskiej emisji” wskutek prowadzonych działa systemów grzewczych w obiektach modernizacyjnych u yteczno ci publicznej i wspieranie modernizacji w zabudowie indywidualnej, - dalsze ograniczanie emisji pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu, nimetanowych lotnych zwi zków organicznych, amoniaku, - wspieranie termomodernizacji budynków, - ograniczenie uci liwo ci emisji pyłu z procesów technologicznych oraz emisji niezorganizowanej w zakładach przeróbczych Łu yckiej Kopalni Bazaltu. Uporz dkowanie gospodarki odpadami poprzez: - rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów na terenie miasta, - rozbudowa Centrum Unieszkodliwiania Odpadów Gmin Łu yckich w Lubaniu - realizacja systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pochodz cymi ze strumienia odpadów komunalnych oraz odpadami azbestowymi Ochrona zasobów wód podziemnych powierzchniowych i zapewnienie wymaganej jako ci wody do picia poprzez: - ochrona zasobów wód podziemnych I utrzymanie dobrej jako ci wody do picia poprzez przestrzeganie nakazów i zakazów wynikaj cych z ustanowiania stref ochronnych wokół uj - modernizacja uj , wody i stacji uzdatniania wody w celu zapewnienia wymaganych parametrów wody przeznaczonej do spo ycia, - budowa i wymiana sieci wodoci gowej, - prowadzenie monitoringu jako ci wody przeznaczonej do spo ycia przez ludzi i cz stotliwo ci w zakresie zalecanych parametrów, 81 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” - inwentaryzacj wszystkich uj wód podziemnych na terenie miasta Lubania i przeprowadzenie analizy wykorzystania istniej cych uj jako awaryjnych w celu zaopatrzenia ludzi w wod do spo ycia w sytuacjach kryzysowych. zwi kszanie małej retencji poprzez: - wspieranie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy. zwi kszanie bezpiecze stwa przeciwpowodziowego poprzez: - budow , odbudow i konserwacj urz dze zabezpieczaj cych przed powodzi (wały, systemy melioracyjne itp.) przy współudziale Starostwa Powiatowego. liwo ci hałasu przemysłowego i komunikacyjnego poprzez: Zmniejszenie uci - stosowanie dost pnych rozwi za technicznych eliminuj cych hałas przemysłowy i komunikacyjny, - tworzenie obszarów ograniczonego u ytkowania dla przedsi wzi , które pomimo zastosowania BAT-u, czyli najlepszej dost pnej techniki, nie spełnij standardów emisyjnych w zakresie hałasu, - budowa i modernizacja dróg, linii kolejowych spełniaj cych standardy, - „przyjazna” rodowisku organizacja ruchu. Ochrona przyrody i krajobrazu poprzez: - obejmowanie ró nymi formami ochrony wyznaczonych korytarzy ekologicznych (m.in obszaru Kwisy) jako obszarów chronionego krajobrazu lub ochron (u ytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo – indywidualn krajobrazowe, stanowiska dokumentacyjne) - promowanie zagadnie ró norodno ci biologicznej w oparciu o edukacj ekologiczn . Ochrona powierzchni ziemi poprzez: - wzrost stopnia zalesienia poprzez prowadzenie stałego dosadzania drzew i krzewów na terenie miasta jak równie wymiany starszego, zagra aj cego bezpiecze stwu ludzi i mienia drzewostanu, zgłasza przydro nego, - wapnowanie gleb, Podnoszenie wiadomo ci i kultury ekologicznej społecze stwa - organizacja imprez ekologicznych, 82 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” - kształtowanie kultury ekologicznej poprzez opracowanie stosownych szkolnych programów edukacyjnych oraz programów edukacyjnych dla dorosłych, - organizacja szkole z zakresu ochrony rodowiska dla sektora małych i rednich przedsi biorstw, - realizacja programów krajowych na terenie miasta. 9. HARMONOGRAM REALIZACJI DZIAŁA Stałe i systematyczne prowadzenie monitoringu zanieczyszcze powietrza Zminimalizowanie uci liwo ci kotłowni miejskich poprzez stosowanie paliw proekologicznych i odnawialnych, w tym słomy Rozbudowa sieci ciepłowniczej na bazie miejskich kotłowni w celu likwidacji niskiej emisji zanieczyszcze powietrza Modernizacja indywidualnych, tradycyjnych systemów grzewczych na proekologiczne (gaz, olej, energia elekt., drewno, itp.) Ograniczenie zapylenia b d cego skutkiem działalno ci kopal bazaltu Likwidacja pokry dachowych i ocieple obiektów zawieraj cych azbest: - zewidencjonowanie ilo ci, rodzaju i miejsc wyst powania azbestu Ograniczenie ruchu kołowego w centrum miasta dla wyeliminowania uci liwego hałasu (m. in. - ustalenie i wdro enie optymalnego przebiegu tras komunikacyjnych dla ci kich samochodów, - wył czenie z ruchu pojazdów historycznego centrum miasta, -rozbudowa miejsc parkingowych na obrze ach miasta, -budowa ekranów akustycznych) Całkowite skanalizowanie miasta Modernizacja miejskiej oczyszczalni cieków 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 DZIAŁANIE ODPOWIEDZIALNO Miasto WIO PSSE Miasto PEC Sp. z o.o. Miasto, PEC Sp. z o.o. wła ciciele i zarz dcy nieruchomo ci Miasto , wła ciciele i zarz dcy nieruchomo ci Starostwo Powiatowe Łu ycka Kopalnia Bazaltu „Ksi ginki” S.A. Starostwo Powiatowe, Organ wykonawczy Miasta, wła ciciele i zarz dcy nieruchomo ci Miasto Zarz dcy dróg Miasto, Miasto 83 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Poprawa jako ci wody pitnej poprzez - modernizacj stacji uzdatniania wody, wymian sieci wodoci gowej i budow nowego uj cia (lub nowej nitki z uj cia w Pisarzowicach) dla zasilania awaryjnego, Miasto, Inwentaryzacja wszystkich uj wód podziemnych na terenie miasta i przeprowadzenie analizy wykorzystania istniej cych uj jako awaryjnych w celu zaopatrzenia ludzi w wod do spo ycia w sytuacjach kryzysowych Opracowanie programu i realizacja zazielenienia miasta ze szczególnym uwzgl dnieniem roli Parku na Kamiennej Górze, tworz cego wspólny system (wymiana drzewostanu, zwi kszenie terenów zieleni miejskiej i zieleni ochronnej, ochrona obiektów cennych przyrodniczo, budowa pasa y wzdłu rzek i potoków, stała piel gnacja) Zwi kszanie małej retencji tj.wspieranie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych poprzez wprowadzenie odpowied-nich zapisów w studium uwarunkowa i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Zwi kszanie bezpiecze stwa przeciwpowodziowego poprzez budow , odbudow i konserwacj urz dze zabezpie-czaj cych przed powodzi (wały, systemy melioracyj-ne itp.) Odnowa biologiczna rzeki Siekierki Współdziałanie ze Starostwami Powiatów: Luba , Lwówek i Bolesławiec w celu utworzenia obszaru chronionego krajobrazu oraz parku krajobrazowego doliny Kwisy Zako czenie rekultywacji byłego wysypiska przy ul. Zgorzeleckiej poprzez utworzenie parku le nego Miasto, Zakład Gospodarki i Usług Komunalnych Sp. zo.o. Miasto Miasto, Administrator rzek Starostwo Powiatowe Miasto Miasto Zwi zek Gmin Kwisa Organ wykonawczy Miasta ZgiUK Sp. zo.o. 84 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Rozwijanie wiadomo ci ekologicznej przy uwzgl dnidniu Regionalnego Centrum Edukacji Ekologicznej jako koordynatora Spełnienie wymogów programu „Zdrowe Miasto” Miasto Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej Miasto Miasto, Ograniczanie zanieczyszcze ze ródeł rolniczych poprzez wsparcie rolników przy wyposa aniu gospodarstw w szczelne zbiorniki na gnojowic i szczelne płyty gnojowe Inwentaryzacja stanu urz dze do gromadzenia gnojowicy i składowania obornika Termoizolacja gminnych budynków oraz wspomaganie wła cicieli i zarz dców nieruchomo ci realizuj cych programy docieplenia Wdro enie programu kompleksowej gospodarki odpadami, w tym rozbudowa CUOGŁ 10. Miasto, ZGiUK Sp. zo.o., wła ciciele i zarz dcy nieruchomo ci Miasto, ZGiUK Sp. zo.o., Przedsi biorcy, mieszka cy NARZ DZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU Naczelnym zadaniem opracowanego programu jest umo liwienie realizacji polityki ekologicznej gminy, której głównym celem jest uzyskanie jak najlepszego stanu rodowiska naturalnego i jego utrzymanie, przy równoczesnym zapewnieniu mo liwo ci rozwoju. Efektywne działania w zakresie realizacji programu ochrony rodowiska wymagaj zaanga owania wszystkich szczebli administracji samorz dowej i rz dowej, podmiotów gospodarczych, instytucji finansowych, naukowych i badawczych, a tak e organizacji pozarz dowych. Do instrumentów realizacji programu nale • instrumenty prawne, • instrumenty społeczne, • instrumenty finansowe, • instrumenty społeczne, • instrumenty strukturyzuj ce. : Wszystkie pozostaj ce do dyspozycji organów administracji publicznej instrumenty realizacji programu (wymienione powy ej) maj podstawy prawne. 85 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Do instrumentów nale prawnych wydawane przez poszczególne organy administracji (Starosta, Wojewoda) decyzji dotycz cych inwestycji tj.: 1. pozwolenia wodnoprawne, 2. decyzje o dopuszczalnej emisji do powietrza, 3. decyzje dotycz ce dopuszczalnego poziomu hałasu, 4. koncesje na poszukiwanie i wydobywanie kopalin pospolitych, 5. decyzje o wykonaniu raportu oddziaływania na rodowisko, 6. decyzje dotycz ce gospodarowania odpadami, 7. decyzje o kierunku rekultywacji. Normy rodowiskowe stosowane w polskim prawie równie stanowi instrumenty prawne realizacji programu. Maj one charakter norm jako ciowych b d emisyjnych. Normy okre laj jako ciowe (imisyjne) dopuszczalny poziom zanieczyszcze w rodowisku i s okre lone przez ministra rodowiska. Normy emisyjne s okre lane w pozwoleniach wydawanych indywidualnie dla poszczególnych zakładów przez wojewod b d starost , w zale no ci od skali uci liwo ci danego podmiotu. Szczególne znaczenie w instrumentach prawnych ma odpowiedzialno Odpowiedzialno cywilna oznacza w tym przypadku kary pieni karna i cywilna. ne, zado uczynienie administracyjne, wstrzymanie działalno ci zakładu. Zado uczynienie administracyjne polega na ustanowieniu obowi zku podejmowania działa maj cych na celu likwidacj przyczyn szkodliwego oddziaływania na rodowisko i przywrócenie stanu wła ciwego. Sprawca naruszenia stanu odpowiedzialno rodowiska ponosi na zasadzie kary b d ryzyka. Odpowiedzialno ci karnej podlegaj osoby fizyczne. Wiele wykrocze i przest pstw zwi zanych z ochron rodowiska jest regulowanych przez przepisy karne. W niektórych przypadkach organy uprawnione mog wymierza grzywny w post powaniu mandatowym, za w innych – spraw zajmuje si kolegium ds. wykrocze b d s d. Instrumenty finansowe maj du e znaczenie przy realizacji programu. Nale do nich opłaty i kary , kredyty i dotacje oraz zwolnienia podatkowe. Opłaty stosowane s w odniesieniu do wszystkich zanieczyszcze , np. emisji do powietrza, zrzutów do wód, składowania odpadów przemysłowych czy wykorzystania zasobów naturalnych (pobór wód, wydobycie surowców, itp.). W przypadku niedotrzymania warunków okre lonych w pozwoleniach naliczane s kary. Odpowiednia polityka umarzania i odraczania kar stymuluje działania inwestycyjne w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska. Ocenia si , e system odraczania kar powoduje mo liwo 86 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” likwidacji przyczyny naliczenia kary, jednocze nie wymuszaj c działania inwestycyjne, w których rednio 1 złotówka kary odroczonej generuje 14 złotych inwestycji proekologicznej. Kredyty i dotacje przyznawane m.in. przez fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej – narodowy, wojewódzki, powiatowy i gminny – pozwalaj inwestycji słu na realizacj cych poprawie stanu rodowiska. Jako kryterium przyznawania dotacji i niskoprocentowych kredytów powinno si przyj realizacj przez zakłady przemysłowe i jednostki gospodarcze zada przedstawionych w programie powiatowym i programach gminnych. Ulgi podatkowe s stosunkowo nowym instrumentem w dziedzinie ochrony rodowiska i mog mie charakter zwolnienia od podatku dochodowego cz ci dochodów (ustalony w sposób wskazany w ustawach podatkowych) uzyskanych w roku z działalno ci gospodarczej, w której zostały wykorzystane odpady wytworzone na terytorium Polski (dotyczy to odpadów wskazanych przez ministra finansów). Inn form ulgi mo e by ulga inwestycyjna, która wi e si z prowadzeniem działalno ci okre lonej jako „zbiórka, skup i segregacja odpadów”. Instrumenty społeczne, do których zalicza si do informacji i komunikacja społeczna, nale edukacj równie ekologiczn , dost p do instrumentów realizacji programu ochrony rodowiska. Wła ciwa edukacja ekologiczna – kształtuj ca wysok wiadomo ekologiczn , determinuj ca system zachowa i postaw , który pozostaje w harmonii ze rodowiskiem - jest realizowana zgodnie z Narodow Strategi Edukacji Ekologicznej przyj t w 1997 roku i pó niej uaktualnion . Edukacja ekologiczna powinna by prowadzona w formie edukacji formalnej ( na wszystkich poziomach kształcenia), nieformalnej (współpraca z organizacjami zajmuj cymi si edukacj ekologiczn , edukacj w miejscu pracy, w poprzez Ko ciół i zwi zki wyznaniowe) oraz poprzez organizacj i udział w imprezach (olimpiady, konkursy itp.), a tak e wydawanie publikacji o tematyce ekologicznej oraz za po rednictwem mass mediów. Wa nym elementem systemu edukacji ekologicznej jest równie organizowanie ró nych form turystyki. Organizatorzy turystki na obszarach chronionych oraz organizacje zajmuj ce si eko- i agroturystyk stanowi grup ywotnie zainteresowan promocj idei proekologicznych. Edukacja ekologiczna jest ci le powi zana z dost pem do informacji oraz procesem komunikacji społecznej. 87 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” W Polsce w sposób formalny kwesti dost pu do informacji reguluje ustawa Prawo ochrony rodowiska, która okre la zasady: udost pnienia informacji o rodowisku i jego ochronie, udziału społecze stwa w post powaniu w sprawie oceny oddziaływania na rodowisko, post powania w sprawie ochrony rodowiska. Instrumenty strukturyzuj ce stanowi ce narz dzia realizacji programu ochrony rodowiska to: II Polityka Ekologiczna Pa stwa oraz inne pa stwowe, wojewódzkie i powiatowe, które zawieraj strategiczne programy wytyczne kreowania polityki ochrony rodowiska na poziomie powiatu, pakiety działa przygotowanych programów sektorowych ochrony rodowiska oraz informacje o stanie rodowiska i wszelkiego rodzaju prowadzonych działaniach. Sektorowe programy opracowywane na szczeblu gminy winny uwzgl dnia aspekt ochrony rodowiska i by w zgodzie z programem ochrony rodowiska gminy. 11. WSPÓŁPRACA PRZYGRANICZNA I REGIONALNA Na terenie Niemiec miasto Luba prowadzi współprac z nast puj cymi organizacjami: 1. Zwi zek Sze ciu Miast Łu yckich Reaktywowanie Zwi zku Sze ciu Miast Łu yckich nast piło dnia 21 czerwca 1991 roku, podpisaniem wspólnego porozumienia pomi dzy miastami: Bautzen, Goerlitz, Kamenz, Luba , Loebau, Zittau i Zgorzelec. W roku 2003 odnotowano nast puj ce wydarzenia: - miesi czne zebrania grupy roboczej, celem realizacji zada zawartych w rocznym planie, - opracowano i rozpropagowano oferty dla turystów indywidualnych z mo liwo ci zwiedzania miast łu yckich, - przesyłano wiele materiałów promocyjnych miasta na pisemne i telefoniczne pro by turystów zagranicznych, - miasto otrzymało wiele zaprosze na organizowane wystawy na terenie miast Zwi zku, - wydano folder „Zwi zek Sze ciu Miast „ w j zyku polskim, niemieckim, czeskim i angielskim, - przekazano teksty informacyjne nt. miasta, celem wykorzystania ich przez stron niemieck do promocji na terenie Niemiec, 2. Zwi zek Gmin „Kwisa” - Zwi zek obecnie zrzesza 12 gmin: wieradów Zdrój, Siekierczyn, Gryfów l ski, Miasto Luba , Osiecznica, Nowogrodziec, Le na, Mirsk, Olszyna , Lubomierz, gmina Luba i Małomice. W 2003r. Zwi zek zajmował si realizacj : 88 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” -opracowania przewodnika turystycznego, - utworzenia Parku Doliny Rzeki Kwisy, -organizacji schroniska dla zwierz t, -rozpocz cia zadania strategicznego Zwi zku jakim jest opracowanie strategii oraz budowa i oznakowanie szlaków rowerowych na terenie Zwi zku, -organizacji imprez Zwi zku. 3. Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu „NYSA” Euroregion Nysa to region obejmuj cy trzy obszary przygraniczne poło one w sercu Europy, u styku granic Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Czeskiej i Republiki Federalnej Niemiec. Współpraca powiatu z EUN dotyczy, mi dzy innymi, działa w zakresie ochrony rodowiska a w szczególno ci ochrony wód, atmosfery i lasów. Euroregion w 2003 roku kontynuował działania w zakresie : • poszukiwanie partnerów dla przedsi wzi • inicjowanie i wspieranie bezpo redniej współpracy powiatów polskich i niemieckich • euroregionalnych cisła współpraca z samorz dami w zakresie przej granicznych i ruchu granicznego • system komunikacji i infrastruktury Euroregionu Nysa • sprawy ochrony rodowiska • przej cia graniczne • oznakowanie atrakcji turystycznych • szlaki rowerowe • utworzenie mi dzynarodowego Forum Bezpiecze stwa • utworzenie Konwencji ( dawne Forum Starostów Starostów Landratów Euroregionu Nysa ) • współdziałanie ze Stra • reforma Grup Roboczych • udział w przedsi wzi ciach gmin w Zwi zku Gmin Kwisa Po arn Istotnym elementem działalno ci były jednak nowe zadania , które pojawiły si przed Euroregionem takie jak : wypracowanie nowych regulacji dotycz cych funduszy pomocowych UE ( szczególnie Interreg III A ) po wej ciu Polski do Unii działania zmierzaj ce do rozwoju Funduszu Małych Projektów zarówno w Phare CBC jak i Funduszu Mikroprojektów w Iterreg III A 89 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 4. Stowarzyszenie Gmin – Polska Sie Energie Cites Miasto Luba członkiem Stowarzyszenia Polska Sie „Energie Cites” od kwietnia 1996 r. Celami Stowarzyszenia jest m.in. : - wspólne działania promuj ce i wspieraj ce proefektywno ciow i proekologiczn polityk energetyczn na poziomie gminy; - zbieranie oraz wymiana informacji i do wiadcze w zakresie oszcz dnego gospodarowania energi oraz ułatwianie członkom Stowarzyszenia dost pu do wiedzy i osi gni - w tej dziedzinie; podejmowanie wspólnych projektów demonstracyjnych i pilota owych w zakresie oszcz dnego i proekologicznego gospodarowania energi ; - wymiana do wiadcze dotycz cych realizowanych projektów; - tworzenie bazy danych dotycz cych projektów , ze szczególnym uwzgl dnieniem danych maj cych znaczenie z punktu widzenia instytucji finansuj cych i ułatwiaj cych przygotowanie dokumentacji ; - organizowanie szkole z udziałem specjalistów z kraju i zagranicy; 5. Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich Miasto Luba od 1996 roku nale y do Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich, stowarzyszenia skupiaj cego miasta i gminy, które wzi ły na siebie odpowiedzialno za realizacj na poziomie lokalnym strategii " Zdrowie dla wszystkich". W minionym roku, z udziałem przedstawicieli miast członkowskich, odbyła si XII Konferencja Zdrowych Miast Polskich w dniach 10-12 wrze nia w Białymstoku. W sesji plenarnej przedstawiono rozwój profilaktyki i promocji zdrowia w miastach członkowskich oraz podsumowano 10 lat działalno ci Stowarzyszenia oraz 15 lat funkcjonowania programu Zdrowe Miasta w Europie. W miastach członkowskich przeprowadzono ankiet dotycz c realizacji programu Zdrowe Miasta. Stowarzyszenie opracowało ankiet dla miast członkowskich, na podstawie których dokonano oceny działalno ci Stowarzyszenia. Luba konsekwentnie realizuje cele i zadania statutowe Zdrowych Miast Polskich. W 2003r. za priorytety uznano pomoc osobom niepełnosprawnym z racji Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych oraz ochron rodowiska. Podyktowane to było lokalnymi uwarunkowaniami rodowiska naturalnego oraz potrzebami społecznymi. 90 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Południowo- Zachodnie Forum Samorz du Terytorialnego „Pogranicze” Stowarzyszenie pn. Południowo – Zachodnie Forum Samorz du Terytorialnego „Pogranicze” zało one zostało przez wójtów, burmistrzów, starostów i radnych Sejmiku Województwa Dolno l skiego w 1999 roku. Zasadniczy cel istnienia stowarzyszenia – szeroka wymiana do wiadcze w pracy samorz dowej pomi dzy członkami. Od kwietnia 2000 roku poszerzył si o bie c wymian takich do wiadcze ze stron sakso sk ., dzi ki podpisaniu porozumienia z Chrze cija sko – Społecznym Stowarzyszeniem Edukacyjnym Saksonii (CSB) z Miltitz. W ci gu 5 lat zrealizowano wiele projektów w podejmowaniu decyzji istotnych dla regionu. Za przykład najbardziej udanych przedsi wzi nale y uzna 3 edycje projektu pod nazw „Dolno l zacy bli ej Europy” i 3 edycje praktyk rolniczych i ogrodniczych dla uczniów szkół dolno l skiego pogranicza w Saksonii. Za najbardziej rozwojowe mo na uzna natomiast działania w zakresie rozwoju obszarów wiejskich i ochrony rodowiska., Od 2001 roku stowarzyszenie postawiło sobie za cel działanie na rzecz tworzenia zintegrowanych planów rozwoju gmin, przede wszystkim wiejskich. Modelem propagandowym wspólnie z partnerami z Saksonii stało si zintegrowane planowanie agrarno strukturalne (AEP), które odpowiada wszelkim nowoczesnym zało eniom planowania, spełniaj cym wysokie wymagania europejskie. W Polsce odpowiednikiem tego typu planowania s plany urz dzeniowo – rolne. W roku 2003 przygotowa rozpocz to realizacj transgranicznego projektu pozwalaj cego niezb dne podstawy dla realizacji zintegrowanego planu dla całego pogranicza. Wiejski charakter obszaru pogranicza dolno l skiego skłaniał stowarzyszenie od pocz tku działalno ci ku wspieraniu rodowisk rolniczych w rozwi zywaniu ich problemów. Po wielu staraniach zwi zanych z popraw funkcjonowania rolników na rynku produktów rolnych , a w szczególno ci próbach zach cania do tworzenia grup producenckich udało si w roku 2002 zainicjowa utworzenie „Grupy rolników ekologicznych pogranicza dolno l skiego“, do której w pa dzierniku 2002 r. nale ało ju 19 członków. Główne cele jakie przy wiecaj stowarzyszeniu rolników ekologicznych to: − poł czenie interesów i siły, stworzenie lobby dla przedstawicieli rolnictwa ekologicznego na rynku, − wyja nienie podstaw i praktyczne zastosowanie metod rolnictwa ekologicznego poprzez konferencj , wymian do wiadcze i odpowiedni literatur fachow , − przeprowadzenie, wzgl dnie organizacja wyjazdów studyjnych do praktykuj cych gospodarstw ekologicznych, 91 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” − wspieranie regionalnej współpracy gospodarstw ekologicznych oraz gospodarstw zainteresowanych rolnictwem ekologicznym oraz znajduj cych si w fazie przestawania na profil ekologiczny, − obecno na rynku, targach, wystawach, wspieranie wiadomej odpowiedzialno ci, zrównowa onej piel gnacji i ochrony natury, wsparcie wszelkich działa zachowania naturalnych siedlisk i polepszenie jako ci rodowiska, − piel gnacja współpracy ze zwi zkami konsumentów i organizacjami ekologicznymi oraz z pozostałymi osobami i instytucjami w ramach regionalnych i krajowych, jak równie w Euroregionie Nysa i Wolnym Kraju Saksonii. W roku 2002 stowarzyszenie podj ło si wspólnie z Dolno l skim Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu kolejnej inicjatywy transgranicznej zwi zanej z wymian do wiadcze z zakresu szkolenia, doksztalcania i aktywizacji osób dorosłych z obszarów wiejskich. 12. HARMONOGRAM REALIZACJI I NAKŁADY NA REALIZACJ PROGRAMU ORAZ RÓDŁA FINANSOWANIA W poni szych poszczególnych jednostk tabelach przedstawiono przedsi wzi . Dla harmonogram poszczególnego rzeczowo-finansowy przedsi wzi cia dla wskazano realizuj c , rodzaj przedsi wzi cia (zaznaczono zadania koordynowane, pozostałe zadania s zadaniami własnymi gminy) oraz potencjalne ródła finansowania. Koszty realizacji przedsi wzi "Programu ochrony rodowiska miasta Lubania" zostały okre lone szacunkowo w oparciu o dane Urz du Miasta oraz dane przedsi biorstw. Dla dalszych okresów (po 2007 roku) koszty powinny by szacowane w nast pnych etapach realizacji Programu. 12.1. Przedsi wzi cia inwestycyjne POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 1. Przedsi wzi cie Remont paleniska kotła WR-2,5 M w kotłowni ródmie cie Jednostki realizuj ce PEC Sp. z o. o. Lata realizacji 2004 Koszty w latach (w tys. PLN) 2004 2005 2006 2007 20082012 120 rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska Przedsi wzi cie Remont paleniska kotła WR-5 Nr 3 w kotłowni Piast Jednostki realizuj ce PEC Sp. z o. o. Lata realizacji 2005-2007 Koszty w latach (w tys. PLN) 2004 2005 2006 2007 20082012 185 ródła finansowania 2. 92 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” ródła finansowania 3. Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Lata realizacji Koszty w latach (w tys. PLN) ródła finansowania 4. Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Lata realizacji Koszty w latach (w tys. PLN) ródła finansowania 5. Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Lata realizacji Koszty w latach 2004 - 2012 (w tys. PLN) ródła finansowania 6. Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Lata realizacji Koszty w latach (w tys. PLN) ródła finansowania 7. rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska Remont paleniska kotła WR-5 Nr 1 w kotłowni Piast PEC Sp. z o. o. 2005-2007 2004 2005 2006 2007 20082012 185 rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska Modernicaja układu pompowego kotłowni Piast PEC Sp. z o. o. 2005-2007 2004 2005 2006 2007 20082012 120 rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska Monta układu odgazowania pró niowego PEC Sp. z o. o. 2005-2007 2004 2005 2006 2007 20082012 95 rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska „Wygaszanie” kotłowni ródmie cie i przeniesienie produkcji ciepła na kotłowni Piast PEC Sp. z o. o. 2008-2012 2004 2005 2006 2007 20082012 3 000 rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska Przedsi wzi cie Budowa i wymiana sieci ciepłowniczych i przył czy Jednostki realizuj ce PEC Sp. z o. o. Lata realizacji 2004-2012 Koszty w latach (w tys. PLN) 2004 2005 2006 2007 20082012 1056 1 590 1 600 ródła finansowania rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska OGÓŁEM OCHRONA POWIETRZA 2004-2007 2008- 2012 - JAKO WODY I ZASOBY WODNE 1. Przedsi wzi cie Wymiana sieci wodoci gowej Jednostki realizuj ce LPWiK Lata realizacji 2004-2012 Koszty w latach ( w tys. 2004 2005 2006 PLN) 3 351 tys. PLN 4 600 tys. PLN 2007 20082012 93 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 2. ródła finansowania Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Lata realizacji Koszty w latach ( w tys. PLN) ródła finansowania 3. Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Rodzaj przedsi wzi cia Lata realizacji Koszty w latach ( w tys. PLN) 4. ródła finansowania Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Rodzaj przedsi wzi cia Lata realizacji Koszty w latach ( w tys. PLN) ródła finansowania OGÓŁEM JAKO 100 250 b.d. b.d. rodki własne, kredyty bankowe, Budowa ruroci gu tranzytowego (uj cie w Pisarzowicach do SUW w Lubaniu) LPWiK 2004 – 2005 2004 2005 2006 2007 b.d. 20082012 1 250 rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni cieków dla miasta Luba i gminy Siekierczyn LPWiK, UG Siekierczyn koordynowane 2004 – 2005 2004 2005 2006 2007 20082012 14 085 rodki własne, WFO iGW, PHARE Budowa, przebudowa, wymiana kanalizacji sanitarnej i deszczowej UM, LPWiK, wła ciciele i zarz dcy nieruchomo ci koordynowane 2004 – 2005 2004 2005 2006 2007 20082012 135 7 283 b.d. b.d. rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska WODY I ZASOBY WODNE 2004-2007 2008- 2012 - >23 103 tys. PLN b.d. OCHRONA PRZED HAŁASEM 1. Przedsi wzi cie Budowa ekranów akustycznych lub zastosowanie innych rozwi eliminuj cych hałas Jednostki realizuj ce Wła ciciel, zarz dca drogi Lata realizacji 2004 – 2012 Koszty w latach (w tys. PLN) 2004 2005 2006 2007 20082012 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. ródła finansowania rodki własne, kredyty bankowe, fundusze ochrony rodowiska OGÓŁEM OCHRONA PRZED HAŁASEM OCHRONA PRZYRODY 1. Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Lata realizacji Koszty w latach (w tys. PLN) ródła finansowania - b.d. Utworzenie parku le nego – zako czenie rekultywacji byłego wysypiska przy ul. Zgorzeleckiej UM, ZGiUK 2004-2012 2004 2005 2006 2007 20082012 b.d. b.d. Bud et gminy, rodki własne, fundusze ochrony rodowiska 94 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 2. 3. Przedsi wzi cie Utworzenie obszaru chronionego krajobrazu oraz parku krajobrazowego doliny rzeki Kwisy Jednostki realizuj ce Starostwa Powiatowe (Luba , Lwówek Sl., Bolesławiec), Zwi zek Gmin Kwisa Rodzaj przedsi wzi cia koordynowane Lata realizacji 2004-2012 Koszty w latach (w tys. PLN) 2004 2005 2006 2007 20082012 b.d. b.d. ródła finansowania Bud ety gmin, fundusze ochrony rodowiska Przedsi wzi cie Odnowa biologiczna rzeki Siekierki Jednostki realizuj ce Administratorzy cieków, UM Rodzaj przedsi wzi cia koordynowane Lata realizacji 2004-2012 Koszty w latach (w tys. PLN) 2004 2005 2006 2007 20082012 b.d. b.d. ródła finansowania Bud et gminy, fundusze ochrony rodowiska OGÓŁEM KOSZTY OCHRONY PRZYRODY 12.2. - tys.PLN Przedsi wzi cia pozainwestycyjne koordynowane OCHRONA PRZED POWODZI 1. Przedsi wzi cie Bie ca konserwacja urz dze wodnych, czyszczenie koryt rzeki Jednostki realizuj ce Administratorzy cieków, UM, Starostwo Powiatowe Lata realizacji 2004-2007 Koszty w latach 2004 - 2007 2004 2005 2006 2007 2008( w tys. PLN) 2012 b.d. ródła finansowania Bud et gminy, rodki własne, fundusze ochrony rodowiska OGÓŁEM OCHRONA PRZED POWODZI - b.d. - własne EDUKACJA EKOLOGICZNA 1. Przedsi wzi cie Jednostki realizuj ce Lata realizacji Koszty w latach ( w tys. PLN) ródła finansowania OGÓŁEM EDUKACJA EKOLOGICZNA Edukacja ekologiczna dzieci i młodzie y, edukacja ekologiczna dorosłych, (kontynuacja i rozszerzanie działa dotychczasowych) RCEE 2004-2012 2004 2005 2006 2007 20082012 70 70 70 70 b.d. rodki własne, fundusze ochrony rodowiska, rodki programów edukacyjnych funduszy unijnych - 280 tys. PLN 95 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” OCHRONA PRZYRODY 1. Przedsi wzi cie Piel gnacja zieleni miejskiej w mie cie, powi kszanie powierzchni Jednostki realizuj ce ZGiUK Lata realizacji 2004 – 2012 Koszty w latach (w tys. PLN) 2004 2005 2006 2007 20082012 42 42 42 42 b.d. ródła finansowania Bud et gminy, rodki własne WERYFIKACJA PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA 1. Przedsi wzi cie Weryfikacja programu Jednostki realizuj ce UM Lata realizacji 2004-2012 Koszty w latach 2004 - 2007 2004 2005 2006 2007 (w tys. PLN) 20 Bud et gminy, GFO iGW 20 tys. PLN ródła finansowania OGÓŁEM 13. 20082012 b.d. KONTROLA REALIZACJI PROGRAMU We wła ciwym zarz dzaniu rodowiskiem opracowany program ochrony rodowiska dla miasta Lubania spełnia kluczow rol – stanowi dla władz gminy dokument strategiczny maj cy za zadanie koordynacje działa na rzecz ochrony rodowiska. Ustawa Prawo Ochrony rodowiska okre la, e Program ochrony rodowiska, podobnie jak polityka ekologiczna pa stwa , sporz dza si co cztery lata. Z wykonania programu organ wykonawczy gminy sporz dza co dwa lata raporty, które b d przedstawiane Radzie Miasta. Wraz z realizacj programu, z biegiem czasu pojawia si b d nowe zadania, a skre la trzeba b dzie te, które ju zrealizowano lub, które w inny sposób utraciły aktualno . W tej sytuacji szczególnie wa ne jest staranne monitorowanie - ledzenie zarówno post pów w realizacji celów programu, jak i potrzeby wprowadzania do niego nowych idei i rozwi za . Potrzeba ta wynika prawa, ju danych unijnego, w dziedzinie ochrony oraz rozwoju nowych b dzie zarówno z nowych wymaga rodowiska, jak i pozyskiwania nowych rozwi za technicznych, technologicznych i organizacyjnych . Monitorowanie realizacji programu ma umo liwi ocen prawidłowo ci i efektywno ci działa oraz sprawne i elastyczne reagowanie na zmiany. Analiza powinna odbywa si w dwóch płaszczyznach, obejmuj cych ewolucj sytuacji wewn trznej gminy oraz zmiany zachodz ce w otoczeniu regionu. 96 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” Stały monitoring realizacji programu powinien by prowadzony przez zespół ludzi, czy specjaln komórk organizacyjn . Komórka ta powinna przygotowywa sprawozdanie. Przedmiotem sprawozdania powinna by zada własnych gminy i zada informacje dotycz ce ocena realizacji postawionych w programie koordynowanych. Sprawozdanie mo e zawiera tak e spodziewanych zmian w nowych zało eniach podstawowych itp., co b dzie powodowa wymogach konieczno prawnych, aktualizacji programu i jego weryfikacji. Szczególne znaczenie dla kontroli realizacji programu ochrony rodowiska b dzie mie wojewódzka baza danych uzyskana, dzi ki wła ciwie prowadzonemu monitoringowi rodowiska. Baza ta oparta b dzie na informacjach dostarczanych marszałkowi województwa w postaci zestawie danych przekazanych przez poszczególne podmioty. Poni ej przedstawiono wska niki oceny programu: Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Wska nik A. Wska niki stanu rodowiska Jako wód powierzchniowych (klasa); udział wód pozaklasowych % Jako wód podziemnych (klasa) Ilo komunalnych oczyszczalni cieków /przepustowo m3/d Ilo komunalnych uj wody /wydajno m3/d Liczba mieszka ców korzystaj cych z komunalnych oczyszczalni cieków Stosunek długo ci sieci kanalizacyjnej sanitarnej do sieci wodoci gowej, % Udział sieci kanalizacji ogólnospławnej w ogólnej długo ci sieci kanalizacyjnej sanitarnej, % Stopie zwodoci gowania /skanalizowania (% mieszka ców gminy) Ilo wytwarzanych odpadów komunalnych / 1 mieszka ca w roku Udział odpadów odzyskanych w całkowitej ilo ci odpadów komunalnych, % Warto redniorocznych st e dwutlenku siarki [µg/m3] – przedział warto ci pomiarowych Warto redniorocznych st e dwutlenku azotu [µg/m3] – przedział warto ci pomiarowych Warto redniorocznych st e pułu zawieszonego PM10 [µg/m3] – przedział warto ci pomiarowych Udział lasów i gruntów le nych w powierzchni ogółem Powierzchnia terenów obj tych ochron prawn Ilo pomników przyrody Nakłady inwestycyjne na ochron rodowiska Nakłady inwestycyjne na ochron rodowiska na 1 mieszka ca Stan na 2003 pozaklasowe 100% II 1/ 7650 1/ 7000 20 012* 75,6% 2,2% 95%/85% 423 kg/M/rok 2% 4,0-9,9 16,4-42,4 23,5-28,6 4,5 % 0 ha 53 97 „ Program ochrony rodowiska miasta Lubania” 19. 20. 21. 22. 23. 24. 18. 19. 20. Ilo Ilo Ilo Ilo Ilo Ilo zu ytej wody dla potrzeb ludno ci -% udział wody zu ytej przez przemysł - % udział wody zu ytej przez usługi I handel - % udział wytworzonych cieków przez ludno -% udział wytworzonych cieków przez przemysł - % udział wytworzonych cieków usługi i handel - % udział B. Wska niki wiadomo ci społecznej Udział społecze stwa w działaniach na rzecz ochrony rodowiska wg oceny jako ciowej Ilo wniosków i skarg zgłaszanych przez mieszka ców Liczba, jako i skuteczno akcji edukacyjnoinformacyjnych * brak danych dotycz cych liczby ludno ci wywo cych 55,7% 3% 11,4% 40,2% 2,4% 16,8% opis w pkt. „Edukacja ekologiczma” opis w pkt. „Edukacja ekologiczma” cieki z przydomowych bezodpływowych zbiorników Niezale nie od bie cych 2-letnich sprawozda ochrony rodowiska przewiduje weryfikacj Weryfikacja mo e oznacza z realizacji programu, ustawa Prawo programu przynajmniej raz na cztery lata. tylko aktualizacj programu lub te całkowit przebudow , je li zmiany, jakie zaszły w okresie od jego opracowania s Realizacja zada przyj tych w programie skutkowa rodowiska, który w zwi zku z tym faktem równie jego znacz ce. b dzie wpływem na stan b dzie stanowił parametr oceny realizacji programu. 98
