OCENA WZROSTU, KWITNIENIA I PLONOWANIA KILKU

ZESZYTY NAUKOWE
INSTYTUTU SADOWNICTWA I KWIACIARSTWA im. SZCZEPANA PIENIĄŻKA
TOM 18
2010
OCENA WZROSTU, KWITNIENIA I PLONOWANIA KILKU
MUTANTÓW BARWNYCH ODMIAN JONAGOLD I GALA
W WARUNKACH DOLNEGO ŚLĄSKA
Assessment of the growth, blooming and cropping of several coloured
mutants of the cultivars ‘Jonagold’ and ‘Gala’ grown in Lower Silesia
M ari a Li cz n ar-M ał
a ńc z u k , A d a m S z e w c z u k
Katedra Ogrodnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocł
awiu
Pl. Grunwaldzki 24a, 50-363 Wrocł
aw
e-mail: [email protected]
ABSTRACT
The studies were conducted at the Experimental Fruit-Growing Station of the
Wroclaw University of Environmental and Life Sciences in Samotwór, with the aim of
comparing several mutants of the cultivars ‘Jonagold’ and ‘Gala’. Two-year-old trees of
‘Galaxy’, ‘Mundial Gala’, ‘Rubinstar’, ‘Novajo’ and also of the clone ‘Jonagold E2/20’
grafted on M.9 rootstocks were planted in the spring of 2005, at a spacing of 4.0 x 2.0 m
(1250 trees per hectare). The experiment was established in a randomized block design in
4 replications with 3 or 4 trees per plot. The evaluation of the mutants was based on their
blooming, yielding and time of the first cropping, with a special focus on the early ones.
Fruit quality was assessed on the basis of the percentage of apples of different sizes and
with the area of the red blush over ¾ of their skin surface, and also on the basis of mean
fruit weight. The growth of trees was compared based on the increment in the trunk’s
cross-sectional area during the first five years after planting (2005-2009).
The cultivars did not differ significantly in their mutant groups from each other in
the following features: blooming, cropping, fruit quality and tree growth. The difference
was connected with the number of blooming trees in the first year of cropping. Many
‘Galaxy’ and ‘Rubinstar’ trees were then full of flowers in contrast to those of ‘Novajo’.
Taking everything into account, it is worth recommending all the evaluated mutants for
cultivation in the region of Lower Silesia, including the clone ‘Jonagold E2/20’, but with
some reservation because of a smaller blush on the skin of its fruit.
Key words: apple, mutant, ‘Gala’, ‘Jonagold’, yield, quality
8
Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią
ż
ka, tom 18
WSTĘP
Odmiany Jonagold i Gala tworzączę
sto mutanty, zwł
aszcza barwne.
W cią
gu trzydziestu lat uprawy odmiany Gala pojawił
o siękilkadziesiąt
nowych jej form (Kruczyńska 2005). Równieżbardzo liczna jest grupa
mutantów odmiany Jonagold. W warunkach klimatycznych ś
rodkowej
i poł
udniowo-wschodniej Polski Kruczyńska (1995) wykazał
a zróż
nicowanie pod wzglę
dem cech uż
ytkowych takich mutantów, jak:
‘Rubinstar’, ‘Goldpurpur’, ‘King Jonagold’, ‘Wilmuta’, ‘Jonagored’,
‘Jomured’, ‘Jonica’, ‘Nicobel’. Podobnie Iglesias i inni (2008) badając
osiem mutantów odmiany Gala stwierdzili pomię
dzy nimi istotne
zróż
nicowanie w powierzchni skórki owocu pokrytej rumieńcem.
Najsł
abiej wybarwione był
y ‘Gala Mundial’ i ‘Galaxy’, a najbardziej
‘Buckeye’ i ‘Royal Beauty’. Zróżnicowanie cech pomię
dzy mutantami
dotyczy nie tylko wybarwienia owoców. ‘Gala Must’ w tych samych
warunkach siedliskowych miał
a wię
ksze owoce niżodmiana wyjś
ciowa,
różnił
a sięrównieżzdolnoś
ciąprzechowalnicząjabł
ek (Rutkowski i in.
2005). Z tego teżpowodu można czę
sto spotkaćsięz opinią, ż
e odmianę
standardowąi jej mutanty należ
y traktowaćjak niezależ
ne odmiany ze
wzglę
du na ich zmiennąreakcjęna warunki pogodowe. Dlatego szczególne
znaczenie mająbadania porównawcze mutantów, zarówno odmiany Gala,
jak i Jonagold, prowadzone w róż
nych warunkach siedliskowych.
Celem badańbył
o okreś
lenie przydatnoś
ci kilku mutantów odmian
Gala i Jonagold do uprawy w warunkach klimatycznych Dolnego Ślą
ska.
MATERIAŁI METODY
Doś
wiadczenie przeprowadzono w należą
cej do Katedry Ogrodnictwa
Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocł
awiu Stacji BadawczoDydaktycznej w Samotworze. W latach 2005-2009 oceniano przydatnoś
ć
do uprawy kilku mutantów barwnych odmian Gala i Jonagold
w warunkach klimatyczno-glebowych Dolnego Ślą
ska. Ocenie poddano:
‘Galaxy’ i ‘Mundial Gala’ oraz ‘Rubinstar’ i ‘Novajo’, a takż
e klon
‘Jonagold E2/20’. Klon ‘Jonagold E2/20’, który zostałwyselekcjonowany
z podstawowej odmiany Jonagold pochodzą
cej z rejonu Poł
udniowego
Tyrolu we Wł
oszech i nie jest zaliczany do typowych jej mutacji.
Ocena wzrostu, kwitnienia i plonowania kilku mutantów barwnych odmian...
9
Doś
wiadczenie zał
ożono wiosną2005 roku na glebie po wieloletniej
uprawie jabł
oni. Dwuletnie drzewka wymienionych wyżej odmian na
podkł
adce M.9 posadzono w rozstawie 4 x 2 m (1250 drzew na ha).
Doś
wiadczenie zał
ożono w ukł
adzie losowanych bloków w czterech
powtórzeniach po 3 lub 4 drzewa doś
wiadczalne na poletku. Kwitnienie
oceniano na podstawie liczby wszystkich drzew kwitną
cych w pierwszym
roku owocowania (2006) oraz liczby kwiatostanów w szt. na drzewo,
policzonych na jednym losowo wybranym drzewie każ
dej odmiany,
w każdym powtórzeniu (2006-2009). Stopień zawią
zania owoców
(w procentach) wyliczono na podstawie liczby zawią
zków odniesionej do
liczby kwiatów na drzewie. Przyjęto, ż
e jeden kwiatostan skł
ada sięz 5
kwiatów. Wyliczenia wykonano dla wybranego losowo jednego drzewa
każ
dej odmiany w każdym z czterech powtórzeń(2006-2008). Plon
mierzono w okresie czterech pierwszych lat owocowania (2006-2009).
Jakoś
ćowoców oceniono na podstawie masy jednego owocu oraz podział
u
plonu na wybory i klasy wybarwienia jabł
ek. Sił
ęwzrostu drzew oceniano
na podstawie pomiarów obwodu pnia na wysokoś
ci 30 cm od miejsca
okulizacji. Obwód pnia przeliczono na wskaź
nik PPPP (pola przekroju
poprzecznego pnia). Pomiary wykonano w latach 2005-2009. Dla roku
2009 wyliczono wskaź
nik plennoś
ci w kg cm-2.
Drzewa prowadzono w formie wą
skiej korony wrzecionowej. Gleba
w rzędach drzew był
a utrzymywana w ugorze herbicydowym, a w mię
dzyrzę
dziach zał
oż
ono murawęod drugiego roku po posadzeniu drzew. Ochronę
drzew prowadzono zgodnie z aktualnym programem ochrony sadów.
Wyniki opracowano statystycznie z uż
yciem metody analizy
wariancji, a do oceny istotnoś
ci róż
nic mię
dzy ś
rednimi wykorzystano test
Duncana przy poziomie istotnoś
ci 5%.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Drzewa badanych odmian rozpoczę
ł
y owocowanie jużw drugim roku
po posadzeniu, jednak kwitnienie odmian był
o zróżnicowane.
W przypadku odmiany Gala Mundial aż 20% drzew nie kwitł
o,
w odróż
nieniu od ‘Galaxy’, u której na wszystkich drzewach pojawił
y się
kwiatostany (tab. 1). Podobnązależnoś
ćobserwowano w przypadku
mutantów odmiany Jonagold. Okoł
o 50% drzew ‘Novajo’ nie zakwitł
o
10 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią
ż
ka, tom 18
wiosną2006 roku, podczas gdy u jabł
oni ‘Rubinstar’ jedynie 8%.
Szewczuk i Licznar-Mał
ańczuk (1996) stwierdzili podobne zróżnicowanie
wś
ród kilku mutantów barwnych odmiany Jonagold na podkł
adce M.9,
wś
ród których w drugim roku po posadzeniu bardzo sł
abo kwitł
a
i plonował
a odmiana Jonagored, a doś
ć dobrze ‘Wilmuta’. Wedł
ug
Skrzyńskiego i Poniedział
ka (1997) charakterystycznącechąpodstawowej
odmiany Jonagold jest wejś
cie w okres owocowania dopiero w trzecim
roku po posadzeniu, a wyraź
nie wyż
sze plony na podkł
adce M.9 uzyskuje
siędopiero w piątym roku po posadzeniu.
Tabela 1
Kwitnienie i zawią
zywanie owoców kilku mutantów odmian Gala i Jonagold
w latach 2006-2008 −Blooming and fruit setting of several mutants of ‘Gala’ and
‘Jonagold’ in 2006-2008
Odmiana
Cultivar
Galaxy
Gala
Mundial
Novajo
Rubinstar
Jonagold
E2/20
Udziałdrzew nie
kwitną
cych [%]
w I roku
owocowania
% of trees
not blooming
in the 1st year of
cropping
(2006)
Liczba kwiatostanów
-1
[szt. drzewo ]
Mean number of flower
clusters per tree
Zawiązywanie owoców
w odniesieniu do liczby
kwiatów na drzewie
Fruit set in relation to the
number of flowers on the
tree [%]
2006
2007
2008
2006
2007
2008
0
15,5a
71,8a
100,0b
13,5a
15,5a
10,6a
20
7,5a
114,8a
85,0b
16,7a
6,9a
8,7a
50
8
2,3a
8,5a
53,8a
86,5a
17,5a
23,3a
12,4a
9,7a
11,0a
6,6a
3,8a
13,2a
19
12,0a
85,5a
48,0ab
13,3a
8,7a
11,4a
Objaś
nienie: ś
rednie oznaczone tąsama literąw kolumnach nie róż
niąsięistotnie wg testu tDuncana przy poziomie α= 0,05; Explanation: means marked with the same letter within columns
do not differ at the 5% level of significance
Na podstawie ś
redniej liczby kwiatostanów przypadają
cej na jedno
drzewo moż
na stwierdzić
, ż
e badane odmiany pod tym wzglę
dem nie
różnił
y sięistotnie (tab. 1). Jedynie w 2008 roku stwierdzono istotnie
sł
absze kwitnienie mutantów odmiany Jonagold. Zarówno mutanty
odmiany Gala, jak i Jonagold nie wykazał
y zróżnicowania pod
Ocena wzrostu, kwitnienia i plonowania kilku mutantów barwnych odmian...
11
wzglę
dem procentu zawią
zanych owoców (tab. 1). W latach 2006-2009
wszystkie badane odmiany owocował
y na zbliżonym poziomie, od 17,68
kg/drzewo – ‘Novajo’ do 23,69 kg/drzewo – ‘Jonagold E2/20’ (tab. 2).
Poszczególne grupy mutacji nie róż
nił
y siępod wzglę
dem jakoś
ci
owoców, okreś
lonej na podstawie ś
redniej masy jednego owocu. Istotnie
mniejsze jabł
ka wydawał
y drzewa wywodzą
ce sięod odmiany Gala (129141 g), a w grupie ‘Jonagold’ ś
rednia masa owocu kształ
tował
a się
powyż
ej 189 g. Podobne wyniki ukazują
ce zróżnicowanie owoców kilku
mutantów odmiany Gala uzyskali Sturm i inni (2003).
Tabela 2
Suma plonów w kg drzewo -1 z okresu 2006-2009 i jakoś
ćowoców kilku
mutantów odmian Gala i Jonagold −Cumulative yield in kg·tree-1 for the period
2006-2009 and fruit quality of several mutants of cvs. ‘Gala’ and ‘Jonagold’
Odmiana
Cultivar
Galaxy
Gala
Mundial
Novajo
Rubinstar
Jonagold
E2/20
Suma plonu
Cumulative
yield
[kg tree -1 ]
Procentowy udział
% udziałowoców
owoców
oś
rednicy
Średnia masa
z powierzchnią
Percentage
of
fruit with
owocu
rumieńca >¾ skórki
a diameter of
Mean fruit
% of fruit with red
weight
blush >¾
[g]
6,5-7,5
of skin area
<6,5 cm
>7,5 cm
cm
21,80a
141a
77
18
63
19
19,26a
129a
86
19
69
12
17,68a
19,65a
189b
205b
76
82
5
1
34
25
61
74
23,69a
192b
52
8
24
68
Objaś
nienie: patrz tabela 1; Explanation: see Table 1
Zróżnicowanie pomię
dzy badanymi grupami mutantów znalazł
o
równieżpotwierdzenie w procentowym udziale jabł
ek w poszczególnych
wyborach (tab. 2). Owoców bardzo dużych, o ś
rednicy powyż
ej 7,5 cm,
zanotowano u drzew ‘Novajo’ i ‘Rubinstar’ w granicach 61-74%, podczas
gdy dla ‘Galaxy’ i ‘Gala Mundial’ udziałjabł
ek tego wyboru kształ
tował
sięna poziomie 12-19%. Podobnie wyniki dla obu sportów odmiany Gala
uzyskali Milosevic i inni (2009). Wszystkie mutanty barwne
12 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią
ż
ka, tom 18
charakteryzował
y siębardzo dużym udział
em owoców z rumieńcem
pokrywają
cym powyżej 75% powierzchni skórki. Jednak moż
na
zauważ
yć, że wybarwienie jabł
ek ‘Gala Mundial’ był
o sł
absze niż
zanotowane przez Buczek i Szczygł
a (1998). W warunkach Brzeznej ta
odmiana charakteryzował
a się najwię
kszym udział
em owoców
z rozległ
ym rumieńcem dochodzą
cym do 97%. Kruczyńska i inni (1997)
podkreś
lająduży wpł
yw warunków siedliskowych na wybarwienie jabł
ek
czerwonych mutantów odmiany Gala. Decydujący wpł
yw na barwę
skórki ma przebieg pogody w okresie 3-4 tygodni poprzedzają
cych zbiór.
W warunkach Dolnego Ślą
ska różnice pomię
dzy badanymi odmianami
w obrę
bie tej ważnej cechy uż
ytkowej był
y niewielkie i dochodził
y tylko
do kilku procent. Jedynie wyraź
nie sł
abszym wybarwieniem jabł
ek
cechowałsięklon Jonagold E2/20.
Wzrost badanych odmian okreś
lono na podstawie wskaź
nika PPPP
(pole przekroju poprzecznego pnia) wyznaczonego ł
ącznie za okres pięciu
lat. Badane drzewa róż
nił
y się pod wzglę
dem pola przekroju
poprzecznego pnia w momencie sadzenia, ale w nastę
pnych latach
wyrównał
y swój wzrost (tab. 3). Wskaź
nik PPPP w pią
tym roku po
posadzeniu wskazuje, że w obrębie badanych dwóch grup mutantów nie
był
o istotnego zróżnicowania we wzroś
cie drzew. Waż
nym kryterium
oceny poszczególnych odmian jest współ
czynnik plennoś
ci. Najniższą
wartoś
ciąwspół
czynnika plennoś
ci charakteryzowałsięklon Jonagold
E2/20, jednak róż
nice w porównaniu z innymi odmianami nie był
y
istotne.
Podsumowują
c należ
y podkreś
lić
, ż
e mutanty w obrębie poszczególnych grup w niewielkim stopniu różnił
y sięmiędzy sobąw zakresie
takich cech użytkowych, jak: plonowanie, kwitnienie, jakoś
ćowoców czy
wzrost wegetatywny drzew. Moż
na jedynie zauważyć zróż
nicowanie
w okresie wejś
cia jabł
oni w owocowanie. Większoś
ćdrzew ‘Galaxy’
i ‘Rubinstar’ kwitł
a już od 2 roku po posadzeniu. Klon Jonagold
oznaczony jako E2/20 jedynie pod wzglę
dem wybarwienia owoców róż
nił
sięod badanych mutantów barwnych tej odmiany. Wszystkie badane
sporty barwne moż
na polecaćdo nasadzeńw warunkach klimatycznych
Dolnego Ślą
ska, klon Jonagold E2/20 również
, ale z pewnym
ograniczeniem ze wzglę
du na nieco sł
absze wybarwianie sięowoców.
Ocena wzrostu, kwitnienia i plonowania kilku mutantów barwnych odmian...
13
Tabela 3
Sił
a wzrostu i współ
czynnik plennoś
ci kilku mutantów odmian Gala i Jonagold
w latach 2005-2009 −Growth vigour and productivity index of several mutants
of cvs. ‘Gala’ and ‘Jonagold’ in 2005-2009
Odmiana
Cultivar
Galaxy
Gala Mundial
Novajo
Rubinstar
Jonagold
E2/20
Pole przekroju poprzecznego pnia
Trunk cross-sectional area
2
[cm ]
wiosna
spring
2005
1,53b
1,70bc
1,11a
1,46ab
jesień
autumn
2009
7,54a
5,86a
6,99a
6,25a
przyrost
increment
2005-09
6,01a
4,17a
5,89a
4,78a
1,96c
8,46a
6,50a
Współ
czynnik plennoś
ci
2009
Productivity index 2009
[kg cm-2]
2,97a
3,33a
2,68a
3,09a
2,76a
Objaś
nienie: patrz tabela 1; Explanation: see Table 1
WNIOSKI
1. Zróż
nicowanie procentowego udział
u drzew kwitną
cych
w pierwszym roku owocowania nie wpł
ynę
ł
o istotnie na sumęplonu
w okresie pierwszych pię
ciu lat po posadzeniu jabł
oni.
2. Udziałw plonie dobrze wybarwionych jabł
ek klonu Jonagold
E2/20 byłmniejszy w porównaniu z plonem innych mutantów barwnych
odmiany Jonagold.
3. Na podstawie oceny wzrostu, plonowania i jakoś
ci owoców
stwierdzono jednakowąprzydatnoś
ćbadanych mutantów odmian Gala
i Jonagold do uprawy w warunkach Dolnego Ślą
ska.
LITERATURA
B u c z e k M., S z c z y g i e łA. 1998. Wstę
pne wyniki doś
wiadczeń nad
wzrostem i owocowaniem czerwonych mutantów odmiany Gala na
róż
nych podkł
adkach w warunkach Podkarpacia. XXXVII Ogólnopol.
Nauk. Konf. Sadow., Skierniewice 25-27 sierpnia 1998, 490-493.
14 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią
ż
ka, tom 18
I g l e s i a s I., E c h e v e r r ıG., S o r i a Y. 2008. Differences in fruit colour
development, anthocyanin content, fruit qualityand consumer acceptability
of eight ‘Gala’ apple strains. Sci.Hort. 119: 32-40.
K r u c z y ńs k a D. 1995. Odmiana – waż
ny element nowoczesnego sadu. IV
Spotkanie Sadownicze. Sandomierz 24-25 stycznia 1995, 146-152.
K r u c z y ńs k a D. 2005. Wartoś
ć sadownicza i atrakcyjnoś
ć dla rynku
waż
niejszych odmian jabł
oni. XXV Mię
dzy. Sem. Sadow. Limanowa 1718 marca 2005, 30-33.
K r u c z y ńs k a D., C z y n c z y k A., B u c z e k M., O m i e c i ńs k a B., Ugolik
M. 1997. Wpł
yw warunków siedliskowych oraz podkł
adki na wielkoś
ć
owoców czerwonych mutantów odmiany Gala. Współ
czesne trendy
w agrotechnice sadów. II Ogólnopol. Sem. Kat. Sad. i ISK, Lublin 25-26
czerwca 1997, 34-40.
M i l o s e v i c N., M i l o s e v i c T., G l i s i c I. 2009. Productive and organoleptic
traits of recent apple cultivar. Acta Hort. 825: 565-570.
R u t k o w s k i K., K r u c z y ńs k a D., C z y n c z y k A., P ł
o c h a r s k i W. 2005.
The influence of rootstocks M9 and P60 on quality and storability in ‘Gala’
and ‘Gala Must’ apples. J. Fruit Ornam. Plant Res. 13: 71-78.
S k r z y ńs k i J., P o n i e d z i a ł
e k W. 1997. Wpł
yw podkł
adek karł
owych na
wzrost i plonowanie odmiany Jonagored. Współ
czesne trendy w agrotechnice sadów. II Ogólnopol. Sem. Kat. Sad. i ISK, Lublin 25-26 wrześ
nia
1997, 46-49.
S t u r m K., H u d i n a M., S o l a r A., V i r s c e k M a r n M., S t a m p a r F. 2003.
Fruit quality of different ‘Gala’ clones. Europ. J. Hort. Sci. 64(6): 169-175.
S z e w c z u k A., L i c z n a r -M a ł
a ńc z u k M. 1996. Ocena kilku odmian
jabł
oni, w tym mutacji barwnych odmiany Jonagold na podkł
adce M9.
XXXIV Ogólnopol. Nauk. Konf. Sadow. Skierniewice 26-27 sierpnia
1996, 343-345.