Wiesław Szczuka

Transkrypt

Wiesław Szczuka

Wpływ zaburzeń na światowych rynkach finansowych
na sytuację sektora bankowego w Polsce
Wiesław Szczuka
Seminarium BRE –CASE
3 kwietnia 2008
1
Wpływ zaburzeń na światowych rynkach finansowych na
sytuację sektora bankowego w Polsce
Co się zdarzyło na rynkach światowych i jakie były tego przyczyny
Dynamika cen nieruchomości i
udział kredytów nieregularnych
Sytuacja na rynku mieszkaniowym USA
2500
2000
1500
1000
500
st
y0
m 5
ar
-0
m 5
aj
-0
5
lip
-0
wr 5
z05
lis
-0
5
st
y0
m 6
ar
-0
m 6
aj
-0
6
lip
-0
wr 6
z06
lis
-0
6
st
y0
m 7
ar
-0
m 7
aj
-0
7
lip
-0
wr 7
z07
lis
-0
7
st
y08
0
pozwolenie na budowę
budowy rozpoczęte
sprzedaż nowych domów
Źródła: FRED, BIS
2
Zmiany poziomu oprocentowania kredytów hipotecznych nie były główną
przyczyną kryzysu subprime
Stopa procentowa Fed a oprocentowanie kredytów
hipotecznych
8,0
7,0
6,0
5,0
4,0
3,0
2,0
1,0
stopa referencyjna Fed
sty-08
lip-07
sty-07
lip-06
sty-06
lip-05
sty-05
lip-04
sty-04
lip-03
sty-03
lip-02
sty-02
lip-01
sty-01
0,0
oprocentowanie 30-letnich kredytów hipotecznych
Źródło: FRED
3
Rynek ABCP w USA skurczył się o jedną trzecią
Asset-backed Com m ercial Papers Outstanding ( USD m n)
1200000
1100000
1000000
900000
800000
700000
08-03-08
08-01-08
08-11-07
08-09-07
08-07-07
08-05-07
08-03-07
08-01-07
08-11-06
08-09-06
08-07-06
08-05-06
08-03-06
600000
4
Wzrost nieufności doprowadził do gwałtownego załamania płynności na
rynku międzybankowym
Źródło: Bloomberg
5
Drastycznie wzrosły koszty zabezpieczenia się przed ryzykiem, w
największym stopniu w odniesieniu do banków inwestycyjnych z USA
Źródło: BIS
6
Kryzys rozpoczął się na rynkach krajów wysoko rozwiniętych ale dotknął
też emerging markets
Źródło: BIS
7
W październiku 2007 r. teza sformułowana przez NBP nie była jeszcze daleka od
prawdy, dziś może już się wydawać kontrowersyjna
Źródło: NBP, Przegląd stabilności sytemu finansowego, październik 2007 r.
8
Polski rynek kapitałowy najszybciej i najsilniej odczył skutki zaburzeń na
rynkach globalnych; zmiany indeksów GPW są bardzo silnie skorelowane z
notowaniami giłdowymi w USA
Indeksy giełdowe WIG i S&P500 (pkt.)
WIG
70000
S&P500
1600
35000
1250
03-08
1300
02-08
40000
01-08
1350
12-07
45000
11-07
1400
10-07
50000
09-07
1450
08-07
55000
07-07
1500
06-07
60000
05-07
1550
04-07
65000
9
WIG (LHS)
WIG Budow nictw o (RHS)
WIG Banki (RHS)
14000
65000
12000
60000
10000
55000
8000
50000
6000
45000
4000
40000
2000
35000
0
20
06
0
20 1
06
0
20 3
06
0
20 5
06
0
20 7
06
0
20 9
06
1
20 1
07
0
20 1
07
0
20 3
07
0
20 5
07
0
20 7
07
0
20 9
07
20 11
08
0
20 1
08
03
70000
Źródło: Parkiet.
10
Koszt zabezpieczenia się przed ryzykiem niewypłacalności polskich
emitentów wzrósł kilkakrotnie
Spready CDS
250
200
150
100
50
Polska
Węgry
19.03.2008
03.03.2008
13.02.2008
28.01.2008
09.01.2008
20.12.2007
04.12.2007
15.11.2007
29.10.2007
11.10.2007
24.09.2007
06.09.2007
20.08.2007
02.08.2007
0
Brazylia
Źródło: Deutsche Bank
11
Marże polskich euroobligacji wzrosły prawie trzykrotnie …
Weekly POLAND; 8Y BUND BRD
16-04-06 - 04-05-08 (UTC)
Value
1,04
1
0,96
2020
50
0,92
2016
0,88
45
0,84
40
0,8
0,76
35
0,72
30
0,68
25
0,64
20
0,6
15
0,56
0,52
10
0,48
5
0,44
0
02-03-08
02-02-08
02-01-08
02-12-07
02-11-07
02-10-07
02-09-07
02-08-07
02-07-07
0,4
0,36
.123
maj
cze
Q2 2006
lip
sie
w rz
Q3 2006
paz
lis
gru
Q4 2006
sty
lut
mar
Q1 2007
kw i
maj
cze
Q2 2007
lip
sie
w rz
Q3 2007
paz
lis
gru
Q4 2007
sty
lut
mar
Q1 2008
kw i
maj
Q2 08
Źródło: MF, Reuters
12
Krzywa rentowności przesunęła się mocno do góry i zmieniła kształt, ale w
istotnym stopniu przyczyniło się do tego zacieśnienie polityki pieniężnej
Cash - 20Y
Yield
6,4
6,3
6,2
2.04.2008
6,10
6
5,9
5,8
5,7
5,6
5,5
5,4
5,3
5,2
5,10
5
4,9
4,8
4,7
2.07.2007
4,6
4,5
4,4
Cash
3M
6M
1Y 2Y 3Y 4Y 5Y
10Y
20Y
Źródło: Reuters
14
6.0
POLONIA (średnia z 3 m-cy)
WIBOR 3M (sprzed 3 m-cy)
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
2007-01- 2007-02- 2007-04- 2007-06- 2007-08- 2007-10- 2007-12- 2008-01- 2008-0302
27
25
20
15
10
05
30
26
Źródło: Reuters.
15
Wzrosły koszty dostępu do finansowania rynkowego
Marża hipotecznych listów zastawnych BRE Banku
Hipotecznego
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
10.2006
04.2007
11.2007
03.2008
16
…ale złoty nadal się umacnia
4,10
EUR/PLN
USD/PLN
3,00
2,90
3,90
2,80
3,80
2,70
3,70
2,60
3,60
2,50
3,50
2,40
3,40
2,30
3,30
2,20
20
07
-0
20 2
07
-0
20 3
07
-0
20 4
07
-0
20 5
07
-0
20 6
07
-0
20 7
07
-0
20 8
07
-0
20 9
07
-1
20 0
07
-1
20 1
07
-1
20 2
08
-0
20 1
08
-0
2
4,00
Źródło: Reuters
17
Dlaczego kryzys pojawił się w niezbyt korzystnym okresie.
Finansowanie działalności banków staje się coraz trudniejsze…
Należności i zobowiązania
wobec sektora niefinansowego
Relacja należności do zobowiązań wobec sektora
niefinansowego
600 000,0
110,0%
500 000,0
105,0%
100,0%
400 000,0
95,0%
300 000,0
90,0%
200 000,0
Źródło: NBP
18
sty 08
wrz 07
sty 07
maj 07
wrz 06
maj 06
sty 06
wrz 05
sty 05
maj 05
wrz 04
sty 04
maj 04
wrz 03
maj 03
sty 03
wrz 02
sty 02
maj 02
Należności od sektora niefinansowego
wrz 01
Zobowiązania wobec sektora niefinansowego
sty 01
70,0%
maj 01
75,0%
st
y
0,0
m
80,0%
01
aj
0
wr 1
z
01
st
y
0
m 2
aj
0
wr 2
z
02
st
y
0
m 3
aj
0
wr 3
z
03
st
y
0
m 4
aj
0
wr 4
z
04
st
y
0
m 5
aj
0
wr 5
z
05
st
y
0
m 6
aj
0
wr 6
z
06
st
y
07
m
aj
0
wr 7
z
07
st
y
08
85,0%
100 000,0
Środki pozyskiwane od innych banków stały się najważniejsze,
pasywa zagraniczne wzrastały szybciej niż kredyty hipoteczne
65
Kredyty hipoteczne % r/r
Pasyw a zagraniczne % r/r
90
60
80
55
70
50
60
45
50
40
40
35
30
30
20
25
10
20
0
15
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
-10
2008
Źródło: KNF, NBP
19
Od stycznia do października 2007 r. wzrost zobowiązań zagranicznych był
głównym źródłem finansowania wzrostu aktywów banków, sytuacja
diametralnie się zmieniła w ostatnich kilku miesiącach
Dynamika pasywów sektora bankowego
Struktura przyrostu pasywów banków
80,0%
100%
70,0%
60,0%
80%
50,0%
60%
40,0%
30,0%
40%
20,0%
20%
10,0%
0,0%
0%
12.2005
20 IX
08
I
V
20 IX
07
I
V
I*
*)
V
IX
20
06
20
05
I*
)
-10,0%
12.2006
10.2007
02.2008
-20%
kapitał i rezerwy
zobowiązania wobec pozost. sekt. kraj.
pasywa zagraniczne
pozostałe pasywa
pasyw a zagraniczne
kapitał i rezerw y
zobow iązania w obec pozost. sektorów krajow ych
pasyw a razem
Źródło: KNF, NBP
20
Wzrasta oprocentowanie depozytów i kredytów, nasila się konkurencja o
środki klientów bankowych
Średnie oprocentowanie nowych kredytów złotowych
Średnie oprocentowanie nowych depozytów złotowych
5,5%
14,0%
5,0%
12,0%
4,5%
10,0%
4,0%
8,0%
6,0%
3,5%
4,0%
3,0%
depozyty przedsiębiorstw
depozyty gospodarstw domowych
należności ogółem
należności od przedsiębirstw
należności od gosp. domowych
mieszkaniowe dla gosp. domowych
lut 08
sty 08
gru 07
lis 07
paź 07
wrz 07
sie 07
lip 07
cze 07
maj 07
kwi 07
mar 07
lut 07
lut 08
sty 08
gru 07
lis 07
paź 07
wrz 07
sie 07
lip 07
cze 07
maj 07
kwi 07
mar 07
lut 07
sty 07
depozyty ogółem
sty 07
2,0%
2,5%
Źródło: NBP
21
Źródło: Synteza raportu o sytuacji sektora bankowego w okresie styczeń – wrzesień 2007 r. (KNF).
22
Stopniowo obniża się przeciętny współczynnik wypłacalności, ale wciąż
pozostaje na bezpiecznym poziomie
Współczynnik w ypłacalności (%)
15
14,7
14,1
14
13
12
13,5
13,2
12,5
12,4
11,8
11,9
11
10
2006Q1 2006Q2 2006Q3 2006Q4 2007Q1 2007Q2 2007Q3 2007Q4
Źródło: KNF
23
W Polsce nie ma typowych kredytów subprime, ale rośnie obciążenie
spłatą kredytów, a znaczący odsetek gospodarstw domowych przeznacza
na to więcej niż 30% swoich dochodów
Żródło:NBP
24
,Wpływ zaburzeń na światowych rynkach finansowych na
Wzrost wartości kredytów i dochodów banków stał się bardzo zależny od
kredytów na finansowanie nieruchomości
Udział kredytów mieszkaniowych w przyroście aktywów w 2007 r.
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
strefa euro - kred. mieszk dla GD
Polska - kred. mieszk. dla GD
Polska - kredyty na nieruchomości razem
25
Dynamika kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych spadła w
lutym poniżej dynamiki wzrostu całości kredytów dla GD
Dynamika kredytów dla gospodarstw domowych
lut
06
kw
i0
6
cz
e
06
sie
06
pa
ź0
6
gr
u0
6
lut
07
kw
i0
7
cz
e
07
sie
07
pa
ź0
7
gr
u0
7
lut
08
gr
u
05
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
kredyty dla gosp. dom. razem
kredyty hipoteczne dla GD
kredyty PLN
kredyty walutowe
Źródło: NBP
26
Gwałtowny wzrost cen nieruchomości zmniejszył ich dostępność
260
240
Cena 1 m kw . mieszkania na rynku pierw otnym
Dochód do dyspozycji gospodarst domow ych
Zadłużenie gospodarstw domow ych
Indeks (2003 = 100)
220
200
180
160
140
120
100
80
2003
2004
2005
2006
2007
Źródło: Synteza raportu o sytuacji sektora bankowego w okresie styczeń – wrzesień 2007 r. (KNF).
27
Co może się zdarzyć ?
Źródło: KNF
28
Prognozy wzrostu PKB wg MFW
Wzrost PKB (%
r/r)
12
Świat
10
2006
Strefa
euro
6
USA
4
Japonia
2
Chiny
0
2006
2007
2008
Prognoza
2008
5
4,9
(+0,2)
4,1
(-0,3)
Strefa euro
2,8
2,6
(+0,1)
1,6
(-0,5)
USA
2,9
2,2
(+0,3)
1,5
(-0,4)
Japonia
2,4
1,9
(-0,1)
1,5
(-0,2)
11,1
11,4
(-0,1)
10
(-)
Świat
8
Szacunek
2007
Chiny
(stan na styczeń 2008, w nawiasie zmiana od października 2007)
•Gospodarka USA silnie zwalnia; groźba recesji coraz poważniejsza
•Od „decoupling” do „recoupling” : niższe prognozy dla strefy euro i całej gospodarki światowej
nie potwierdzają tezy o znacznym osłabieniu ich zależności od tendencji w gospodarce USA
•Przewidywane zwolnienie wzrostu w strefie euro będzie również skutkiem wcześniejszego
zacieśnienia polityki pieniężnej i znacznej aprecjacji kursu euro do dolara
29
Wpływ zaburzeń na światowych rynkach finansowych na sytuację
sektora bankowego w Polsce
Dynamika wzrostu PKB w Polsce i w Niemczech
Polska
7
Niemcy
6
5
4
3
2
1
0
-1
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Porównanie dynamiki wzrostu PKB w Polsce i w Niemczech wskazuje na dość duży stopień
synchronizacji cykli koniunkturalnych
30
Prognozy wzrostu PKB w Polsce
MF
7.0
BRE
KE
6.5
6.0
5.5
5.0
4.5
2006
2007
2008
2009
2010
•Prognozy wzrostu PKB w Polsce wskazują na odczuwalne, choć wciąż dość umiarkowane, osłabienie
aktywności gospodarczej związane głównie z pogorszeniem się sytuacji w otoczeniu zewnętrznym i
oczekiwanym spadkiem dynamiki inwestycji
•Wzrost napięć inflacyjnych, zacieśniająca się sytuacja na rynku pracy oraz rosnąca nierównowaga w
obrotach zewnętrznych mogą stać się ważnymi źródłami zagrożeń dla dynamiki i stabilności wzrostu PKB
31
Spadek dynamiki inwestycji może być efektem gorszych perspektyw dla
polskiego eksportu i pogorszenia warunków dostępu do kredytów
bankowych
30
Eksport (% r/r)
Inw estycje (% r/r)
Kredyty (% r/r)
25
20
15
10
5
0
20
05
Q
1
20
05
Q
2
20
05
Q
3
20
05
Q
4
20
06
Q
1
20
06
Q
2
20
06
Q
3
20
06
Q
4
20
07
Q
1
20
07
Q
2
20
07
Q
3
20
07
Q
4
-5
Źródło: GUS, NBP
32
Spadek dynamiki PKB był w przeszłości związany ze znacznym wzrostem
należności zagrożonych
Źródło: KNF
33
Udział należności zagrożonych w kredytach dla gospodarstw domowych
przestał się obniżać pomimo wciąż dynamicznego wzrostu tych kredytów
Udział należności zagrożonych
20,0%
18,0%
16,0%
14,0%
12,0%
10,0%
8,0%
6,0%
4,0%
2,0%
gr
u
04
lu
t0
kw 5
i0
cz 5
e
05
sie
0
pa 5
ź
05
gr
u
05
lu
t0
6
kw
i0
cz 6
e
06
sie
0
pa 6
ź
06
gr
u
06
lu
t0
kw 7
i0
cz 7
e
07
sie
0
pa 7
ź
07
gr
u
07
lu
t0
8
0,0%
Należności zagrożone od przedsiębiorstw
Należności zagrożone od gospodarstw domowych
Źródło: NBP
34
Wzrost premii za ryzyko, osłabienie bazy kapitałowej banków i niedobór
płynności na rynku międzybankowym jako główne zagrożenia dla dynamiki
i kosztu kredytów w krajach dotkniętych kryzysem
Źródło: La Caixa Monthly Report, January 2008
35
Spadek dynamiki cen domów w USA spowodował bardzo szybki wzrost
niewypłacalności w segmencie kredytów subprime
Źródło: La Caixa Monthly Report, January 2008
36
Wnioski dla Polski.
1. Skutki obecnych zaburzeń dowodzą, że znaczenie systemu bankowego dla gospodarki znacznie przekracza
jego udziały w tworzeniu PKB i w zatrudnieniu.
2. Zaburzenia na światowych rynkach finansowych prowadzą do pogorszenia warunków funkcjonowania
polskich banków i mogą przyczynić się do osłabienia ich wyników finansowych, ale nie ma obecnie istotnych
powodów do obaw o stabilność polskiego systemu bankowego.
3. Niekorzystnym zbiegiem okoliczności jest to, że kryzys na rynkach globalnych pojawił się w okresie, gdy
dynamiczny wzrost aktywów banków polskich doprowadził do obniżenia się współczynników adekwatności
kapitałowej, wyczerpania nadwyżki depozytów i wzrostu uzależnienia od finansowania rynkowego.
4. Najbardziej istotnym dotychczas kanałem przenoszenia skutków kryzysu jest kanał finansowania. W
przypadku przedłużania się kryzysu zwiększyć może się znaczenie kanału makroekonomicznego i tzw.
pośredniego kanału kredytowego.
5. Utrzymanie wysokiej dynamiki kredytu wymagać będzie umocnienia bazy kapitałowej banków. Obecne
zaburzenia mogą utrudnić i/lub zwiększyć koszt pozyskania niezbędnych zasobów kapitałowych.
6. Dobry nadzór bankowy , dobre regulacje tworzone w dialogu z instytucjami finansowymi i odpowiednie
„plany awaryjne” są niezwykle ważne dla zapewnienia stabilności systemu finansowego.
7. Zaburzenie płynności na rynkach bazowych nakazują zwracać dużą większą uwagę na ryzyko płynności. Jego
znacznie rośnie także dla polskich banków ze względu na rosnącą lukę płynności i zmiany w strukturze
finansowania (spadek roli depozytów, szybki wzrost pasywów zagranicznych).
8. Ceny instrumentów finansowych muszą w pełni odzwierciedlać ryzyko z nimi związane. Konkurencja poprzez
nadmierne łagodzenie warunków kredytów hipotecznych i konsumpcyjnych może być drogą na manowce.
9. Konserwatyzm lub też relatywne „zacofanie” w rozwoju sekurytyzacji w Polsce okazały się bardzo pomocne
w obecnej sytuacji. Nie podważa to potencjalnych korzyści z sekurytyzacji, ale skłania do ostrożności przy jej
wykorzystywaniu.
10. Ostatnie zaburzenia wskazują na zagrożenia związane z korzystaniem z SPV, SIV i innych instrumentów
pozabilansowych i podkreślają znaczenie przejrzystości w prezentacji całości bilansowych i pozabilansowych
zobowiązań banków. Zaburzenia zwracają też uwagę na potencjalne zagrożenia związane z korzystaniem z
pośredników finansowych.
11. Największe trudności w USA ujawniły się w segmencie kredytów subprime z okresowo dostosowywaną
stawką oprocentowania. Należałoby rozważyć, czy nie powinno to skłaniać do szerszego stosowania w
Polsce kredytów hipotecznych ze stałą stopą procentową.
37

Wiesław Szczuka

Transkrypt

Podobne dokumenty

Informacja Uczestnika Projektu o numerze rachunku bankowego

Business Developer Barcelona

ZESZYTY BRE BANK-CASE

INTEGRACJA Z UCZESTNIKAMI ŚWIATOWYCH DNI MŁODZIEŻY

Wniosek o otwarcie rachunku firmowego

Bankowa obsługa firmy. Aspekty prawne i ekonomiczne Urszula

Wsparcie polskich firm za granicą