Historia jednego sztandaru - Stowarzyszenie Nasze Kalety

Historia jednego sztandaru
W
zyciu kazdego cziowieka
wu/na role odgrywa symbolika. Od zarania dziejow symbolika charakteryzowala: plemiona, kultury, religie, narody, jak
i roznego rodzaju organizacje. Niektore symbole obecne w naszym zyciu
S:J dla nas szczegolnie wazne, dlatego
otaczamy je nawet czeiq. Przyklad jednego z tak waznych znakow stanowi
sztandar.
Stowo „sztandar" zapozyczono z j?zyka niemieckiego. U naszych sasiadow
zza zachodniej granicy „sztandarte" okresla ludzi wyznajacych te same wartosci,
ktorych jednoczy ta sama religia, kultura,
tradycja i historia. W powszechnej praktyce polskiej sztandarami posmguja_ si?
wyraznie wyodr?bnione grupy ludzkie.
Kazdy sztandar ma swojq symbolicznq
wymow? i okreslone znaczenie. Rang?
kazdego sztandaru podnosi ceremonia
jego poswiecenia, dzi?ki ktorej sztandar
A kronikarz parafialny zapisat:
posiada wymiar nie tylko swiecki, ale „27.VI.1948 Poswi?cenie sztandaru Chorowniez religijny.
ru Koscielnego, bardzo pi?knego. Chor
27 czerwca 1947 roku w kosciele p.w. Koscielny urzadzil wieczorem na Sali
sw. Jozefa w J?drysku odbyla si? cere- Domu Kultury zabaw? z pokazami tanmonia poswi?cenia sztandaru Choru Ko- cow ludovvych \v strojach slaskich".
Przekazy kronikarskie pokazuja^ nam
scielnego p.w. sw. Cecylii.
owczesne postawy naszych
spiewakow. Niewatpliwie sa, to
szczegolne swiadectwa wiary
oraz umilowanie naszych sla_skich tradycji i kultury. Szkoda,
ze dla wspokzesnego pokolenia
postawy takie cz?sto kojarzq si?
ze swoistym skansenem. Warto
by zastanowic si? nad zrodlami
postaw tej szczegolnej grupy
ludzi, ktorzy umilowali spiew,
spiewem chwalili Boga i potwierdzali swoja. sla^ka^ tozsamosc. Sla_W kronice Choru zapisano: „Druhny
skie spolecznosci zawsze milowaty
nasze byly ubrane w strojach slaskich.
spiew, a on byt obecny w kazdej sferze
W czasie mszy wyst?powala solistka
ich zycia, w kosciele, przy pracy, przy
z Miotka (Maria Horica?). Po nabozenkotysce i w zabawie. Postawy religijne
stwie obok kosciola nastapilo wbijanie
tez byly umocowane gl?boko w historii
gwozdzi" (gwozdzi fundatorow w drzetej ziemi.
wiec sztandaru).
W 1921 roku do Slajskiego
Zwiazku K61 Spiewaczych
przyj?to Chor „Harmonia"
z Kalet liczacy 45 czlonkow.
Pierwszym prezesem choru by}
Jan Michalik. W okresie mi?dzywojennym spiewacze tradycje piel?gnowat takze istniejacy
przy Fabryce Celulozy i Papieru chor ,,Lutnia, ktory tworzyli
/
glownie spiewacy „Harmonii".
1
Przed
wybuchem
wojny
„Harmonia" liczyla 25 cztonkow. Po 11
wojnie swiatowej inicjatorem reaktywacji
choru byt ks. Proboszcz Krawczyk z parafii sw. Jozefa w J?drysku. Nowy Chor
Parafialny p.w. Sw. Cecylii po raz pierwszy 30.09.1945 r. w swi?to Chrystusa
Krola z polska. Msza_ i dwoma piesniami.
Chorem kierowal dyrygent Gabrys( na
zdj?ciu ponizej).
Po trzech latach dzialalnosci Chor zostal uhonorowany wlasnym sztandarem.
Prezesem i kronikarzem Choru w powojennym okresie zostal Pawel Bogacki.
W kronice Choru widnieja. podpisy fundatorow sztandaru, mozna odczytac
wi?kszosc nazwisk.
llroajstosc pisuitctnta
-if jfo
jztanJtfu CAc'ru XeJeie/tiego W
0
?)
3
fit (<~< ts-'y&t
www.kalety.pl
BIULETYN INFORMACYJNY, LUTY 2012
Sa_ to: Zaborski, Pachociiiski, Myszor,
Groszek, Mrozek, Kopec, Kowalski,
Goll, Kawa, Konieczny, Heiny, Kuder,
Tyrol, Joneczek, Lachman, Hadas, Gatys,
Mazur( kilkakrotnie), Kamiehski, Lipok,
Nowak, Plaza, Michalik, Urbariczyk,
Brol, Keller, Rupik, Lebek, Maruszczyk,
Kawalec, Potempa. Wsrod fundatorow sq
tez instytucje: Povvszechna Spoldzielnia
Handlovva Kalety, Straz Pozarna, Towarzystwo Spiewacze „Lutnia" z Kosz?cina, chor „Natronag" (rownolegty chor
fabryczny tworzony glownie przez spiewakow choru parafialnego).
Lata 50-te cechowala trudna sytuacja
organizacji koscielnych oraz restrykcyjna
polityka wladz pahstwowych wobec Kosciola i wiernych. W tym okresie chor
parafialny przestal istniec, losy sztandaru
nie byly znane. W styczniu 1955 r. zostal
utworzony Chor mieszany przy klubie
fabrycznym KZCP, ktory skupil tylko
nielicznych mitosnikow spiewu. Dla pelnego wskrzeszenia piesni masowej na
terenie Kalet kierownictwo KZCP,
w porozumieniu z Miejska. Rada_ Narodowa_ zalozylo „Zesp61 Piesni". Zespot rozpoczaj dzialalnosc z poczatkiem 1956
roku. Proby odbywaly si? we wtorki
o godzinie 18.00 w Klubie Fabrycznym.
Dyrygentem zespolu zostal instruktor
Paristwowej Szkoly Muzycznej w Bytomiu Jozef Mazur. W zwiazku z akcja.
tworzenia zespolu KZCP 06.12.1955
roku wydrukowaly 200 sztuk afiszow
zach?caja_cych do wstapienia do zespolu.
Niewatpliwie na bogatych tradycjach
spiewaczych naszego miasta powstala tez
„Kaletariska Piafica" zwana tez „Ch6rem
Rewelersow". Zespol prowadzil na poczatku Edward Chmielevvski, a pozniej
Jozef Gabrys. Sklad zespolu tworzyli:
Pawet Macioszek, Roman lmiolczyk,
Bronislaw Kruczek, Franciszek Zvvadlo
i Gerard Zok( takze Slusarczyk, Sosna
i Marzec). Zespol zakohczyt dzialalnosc
w latach siedemdziesiqtych. Byl doskonala_ wizytowka, naszego miasta.
Str. 7
w 1922 roku to juzpoczatek niewatpliwie
polskiej historii, ktora wpfyn?ta wyraznie
na ozywienie kulturalne. Efektem tego
ozywienia byty licznie powstajace zespoly spiewacze w naszej okolicy. W latach
miedzywojennych
powstaly,
oprocz
„Harmonii", chory w Zielonej i Sosnicy
(teren obecnej paralii Miotek).
W latach 20-tych xx wieku w gminie
Zielona powstal chor mieszany, ktory
pozniej przyjal oficjalna_
nazw? Towarzystwo Spiewacze „Hejnal". Wspotzalozycielem i dyrygentem zespolu byl Stefan Szeliga.
Owczesny proboszcz woznicki- ksiadz Melc zostal
honorowym patron em zespolu. Wybuch II wojny
swiatowej zakonczyl oficjalna dzialalnosc choru.
Nast?puje
przerwa w dzialalnosci spiewaczej w naszym
miescie i parafii.
Dopiero
w 1994 roku
zrodzila si? spoleczna inicjatywa zawiazania
nowego choru,
majaca poparcie
ksi?dza pralata
..Niechai praca nas taczv i piesn" bernarda Fabiana. Czlonkami grupy inicjatywnej porVw nwMHia ,„.,
90**$ W—fa midge*. \\ Lriarh mifd/joiormmfb iradyrit pohU-) piesni pid^uiHi*! uuirwp i t M a u prj* ft
wstajqcego choru byli: Urszula i Mirobrjire Ohknji , F<(WTII dior ,U[«ia~ \ \ Pofarr Udo««i pirfe w m i d
nabtcr-i II..II--| M d Pirsa l<>u«rzuvp oata u pnqi i until,. rJiuilr trjr slaw Kwieciriscy, Renata Kopyciok, DajiiLii
nuta Mazur, Romuald Sosna oraz Iwona
ii. •.,. .
....
Skop. Do grupy sympatykow dotqczyli
> L U r . M i
czlonkowie przedwojennego
choru
„Harmonia". Byli to: Scholastyka Kozub,
Jozef Kozub i Maria Graupner. W poczatkach dzialalnosci chor dzialal przy
parafii sw. Jozefa i do kohca 1994 roku
liczyl 30 osob.. W 1995 roku chor zostal
przyj?ty do Tarnogorskiego Okr?gu Polskiego Zwiazku Chorow i Orkiestr. Chor
przyjaj oficjalna_ nazw? „Sonata" i przeszedl pod patronat Urz?du Miasta Kalety.
Dyrygentem choru od jego poczatku jest
Iwona Skop.
B
• IM
(
WPISY
do Kaletaiiskiego
Zespolu Piesni
Ucb. kiorrf) |« iufcMcikini .
tti'
. , T
• *
™ "»
^ T e r m i n wpisu uply via zdniemigOjrudniaiafi*, •
Dyrekcia I Rada Zaktadowa
Kaletariskich Zaktaddw
Celulozowo Papiemiczycfi
Mleisfca Rada Narodowa
w Kaletart
Na powyzszym zdj?ciu, przedstawiajqcym chor z Zielonej, widnieja, odpowiednio: 1. Nawrat, 2. Hildegarda Sikora,
3.Kaczmarek, 4. Skrobek, 5.Maria Klosek, 6. Lucja Kowalska, 7.Gertruda Kajda, S.Melchior Melchior, 9. Edeltrauda
Dembiiiska,
10. Stefan
Matusik,
ll.Alfons Nawrat, 12.Dorota Bajer,
13. Jadwiga
Skop
(z d. Rupik),
14. Pilarczyk (nauczyciel),
15.Cecylia
Pudelko, 16.Ginter Cogala, 17. Wieczorek, lS.Matylda Gajowska, 19. Stefan
Szeliga, 20.Marta Zok, 21. Wilhelm
lmiolczyk, 22. Maria Bojkowska (z d.
Rupik), 23. Alfons Rupik, 24. Elzbieta
Historia powstawania zespolow spiewa- Gryc (z d. Preger), 25. Gajowski, 26.
czych na naszym jest typowa dla Gorne- Emil Kalinowski, 27. Gertruda Nawrat,
go Slaska. Odrodzenie niepodleglego 28. Franciszek Nawrat.
bytu II Rzeczpospolitej, jak rowniez obRajnold Franke
j?cie przez Polsk? cz?sci Gornego Slaska
Ciqg dahzy w marcuwym numerze „Biuletynu"
www.kalety.pl
Historia jednego sztandaru
(Dokonczenie z numeru 2(232) 2012 r.)
Odrodzenie zespohi nastepuje przy
lokalii sw. Franciszka z Asyzu (filia parafii woznickiej) w 1948 roku. Powstal tam
chor koscielny, ktory skupil ponownie
spiewakow z tego terenu. Dyrygentem
zespolu zostal organista Jozef Bulka,
ktory prowadzil jednoczesnie orkiestr?
det% Koniec dzialalnosci artystycznej
przypada na rok 1954.
Ponowne ozywienie dzialalnosci spiewaczej to dopiero rok 1986. Wtedy
z inicjatywy ks. Eugeniusza Kuchnerta
Romuald Sosna
Konrad Pach
J. Mazur
Waleria Roskosz
Wanda Mazur
6 Kiystyna Peta
7. Karol Jon
8. Krystyna Bolacka
9. Henryka Peta
10. Aniela Mazur
11. Rajmund Mazur
12. Klaus Sosnica
13. Edmund Pela
14. Jozef Mazur
15. Jan Kabus
powstal ponownie chor parafialny.
W tym zespol liczyl 26 czlonkow. Chor
parafialny przy parafii sw. Franciszka
z Asyzu w Miotku zakonczyl swq dzialalnosc w pazdzierniku 1997 roku. Czesc
jego spiewakow zasili pozniej szeregi
kaletanskiej „Sonaty".
W 2010 roku w czasie remontu poddasza probostwa w J?drysku odnaleziono
zagubiony sztandar choru koscielnego
p.w. sw. Cecylii. Po jednym z wystepow
choru „Sonata" ksiadz proboszcz Wojciech Ciosmak przekazal go na r?ce pre-
15a. Jozef Galios
30. Anna Bogacka
16. Leon Nowak
31. Helena Potempa
17. Brol
32. Jozef Potempa
18. Helena Grund
33. ks. Konrad Krawczyk
19. Aniela Mazur
34. Pawei Bogacki
20. Lidia Bolacka
35. Matgorzata Kalinowska
21. Cecylia Potempa
36. Maria Pospiech
22. Pela
37. Sosnica
23. Sosnica
38. Elzbieta Dragon
24. Magda Nawrat
39. Cecylia Kowolik
25. Hildegarda Skop
40. Klara Mazur
26. Hanek Wons
41. Wons
27. Pawel Chrobok
42. Elzbieta Gatys
28. Ambrozy Peta
43. Roza Mazur
29. Zofia Mazur i Bianka Bogacka 44. Maria Roskosz
zesa Choru- Bozeny Sier. Sztandar przekazano do renowacji. 4 grudnia 1011
roku podczas Mszy sw. biskup Jan Wieczorek poswiecil odnowiony sztandar
i dzwon, ktory zawisnie na wiezy kaplicy
cmentarnej. Opraw? muzyczna^ Mszy sw.
przygotowal chor „Sonata", orkiestra
i organista..
W ten sposob tytulowy bohater zaczyna powtorne zycie. Sztandar, ktory Iqczyl
pokolenia, wprywal na zachowania i odczucia ludzkie, pomagal rozwijac talenty,
umacnial w wierze. Miejmy nadziej?, ze
odnowienie tego
waznego symbolu
z wizerunkiem sw. Cecylii z jednej stro-.
ny i Matka, Boskq Piekarska^ z drugiej
porno ze wzmocnic spiewaczq kondycj?
naszego miasta.
Fakty sa^ bowiem niepokoja^ce- nasz
chor „Sonata" zmierza ku nieuchronnemu koncowi swojej dzialalnosci. Coraz
trudniej skompletowac sklad zespolu do
wystepow. Brakuje osob we wszystkich
glosach. Chor coraz cz^sciej rezygnuje
z zaplanowanych wystepow. Obecnie
trudno nam dorownac spiewakom, jacy
dzialali w Kaletach tuz przed wybuchem
I I wojny swiatowej lub spiewakom
z Zielonej spiewajacym w tym samym
okresie. Spiewanie staje si? powoli archaizmem i przegrywa cz?sto z oferta^
mediow elektronicznych. Aby nie zaprzepascic dorobku catych pokolen nie wystarczy determinacja garstki zapalehcow.
Trzeba ze sztandarem w r?ku ,jmszyc
w bqj", a wowczas bye moze swi?ta Cecylia udzieli naszemu spoleczenstwu,
wladzom i kaplanom entuzjazmu, jaki
towarzyszyl wszystkim w latach 20-tych
X X wieku.
Material zebral i opracowal:
Rajnold Franke
www.kalety.pl