pobierz - BIP MC

Badanie
przedstawicieli grup
zagrożonych wykluczeniem cyfrowym
R A P O R T Z B A D A N I A J A K O Ś C I O W E G O
1
Metodologia
2
Metodologia
Badanie przeprowadzone zostało przy wykorzystaniu
techniki jakościowej - Indywidualnych Wywiadów
Pogłębionych (IDI) z elementami etnograficznymi.
Zrealizowano 20 wywiadów indywidualnych:
• 10 przeprowadzonych zostało na wsi
• 5 w miastach do 100 tys.
• 5 w miastach powyżej 100 tys.
Zadbano również o odpowiednie zróżnicowanie próby, tak
aby uwzględnić harmonogram planowanego wyłączenia
emisji analogowej. Wywiady zostały zrealizowane w obszarach objętych planowanych wyłączeniem:
• do listopada 2012 (10 wywiadów)
• do marca –kwietnia 2013 (6 wywiadów)
• do maja-lipca 2013 (4 wywiady)
3
Respondenci Badanie miało na celu diagnozę stanu wiedzy na temat
procesu cyfryzacji wśród osób zagrożonych wykluczeniem
cyfrowym. Z przeprowadzonych wcześniej badań ilościowych
wynikało, że do grupy osób zagrożonych wykluczeniem
cyfrowym należą osoby starsze, z niższym wykształceniem
oraz zamieszkujące tereny wiejskie.
Ze względu na te cechy wywiady indywidualne zostały
przeprowadzone z następującymi kategoriami respondentów:
1. Osoby w wieku 60+, z wykształceniem poniżej średniego.
Dodatkowo grupa ta została podzielona na osoby
mieszkające samotnie oraz osoby mieszkające razem z
rodziną/innymi osobami
2. Osoby w wieku 40+, z wykształceniem poniżej średniego
oraz o niskich dochodach na gospodarstwo domowe
4
Cele badania Celem badania było:
• Zidentyfikowanie poziomu wiedzy oraz postaw wobec
procesu cyfryzacji (zarówno oczekiwań, jak i obaw)
• Zidentyfikowanie kanałów i źródeł informacji o procesie
cyfryzacji
• Dostarczenie informacji nt. czytelności przekazu
kampanii informacyjnej
• Zidentyfikowanie jakich informacji brakuje w
dotychczasowej kampanii, które elementy przekazu
były niezrozumiałe
• Dostarczeni informacji na temat przyczyn nie
dostosowania odbiorników do odbioru telewizji cyfrowej
5
Wyniki badania – Wiedza na
temat procesu cyfryzacji
6
Ocena wiedzy na temat procesu cyfryzacji Respondenci pytani o to czy spotkali się z informacjami na
temat procesu cyfryzacji odpowiadali, że tak. W ich opinii
obecnie w mediach jest bardzo głośno na temat tego
procesu.
Osoby, z którymi realizowano wywiady indywidualne owszem
słyszały o procesie cyfryzacji, ale trudność sprawiało im
wytłumaczenie na czym ten proces polega, jakie działania
należy poczynić by odbierać telewizję cyfrowo.
Wśród respondentów były też osoby, które już podjęły
odpowiednie działania aby móc odbierać sygnał cyfrowy np.
poprzez podłączenie dekodera
Proces cyfryzacji jest również częstym tematem rozmów z
sąsiadami czy rodziną, gdyż z jednej strony rodzi
oczekiwania takie jak np. lepsza jakość obrazu, ale również i
obawy co należy zrobić aby móc odbierać sygnał cyfrowy.
Najczęściej wymienianym źródłem informacji o procesie
cyfryzacji była telewizja. Tylko jedna osoba wskazała, że
odwiedziła stronę internetową www.cyfryzacja.gov.pl, nikt
natomiast nie miał kontaktu z infolinią.
„ Proces …cyfryzacja ma to, że ….dostępna byłaby w całym kraju, bez kablówek. Teraz wystarczy właśnie
antena naziemna.” Mężczyzna, lat 65,
7
Źródła informacji o procesie cyfryzacji- Telewizja
Głównym źródłem informacji na temat procesu
cyfryzacji jest telewizja.
Praktycznie wszyscy respondenci wskazali, że
właśnie w telewizji widzieli reklamę bądź słyszeli
informację na temat procesu cyfryzacji.
Reklama
oraz
programy
informacyjne
prawdopodobnie są najbardziej skutecznym
kanałem aby dotrzeć do tej grupy społecznej czyli
osób starszych, z niższym wykształceniem,
zamieszkującym tereny wiejskie.
W opinii samych respondentów telewizja jest ich
oknem na świat, stamtąd pozyskują informacje.
„Wiem niewiele, słyszałem tylko, że tam ma być – nie wiem jak to się nazywa – modem czy rooter, że to
ma być darmowe w jakiś sposób, a dalej nie wiem, jak to będzie wyglądało. W telewizji tyle mówili o tym,
ale ja tam specjalnie tym się nie interesowałem dalej” Mężczyzna, lat 63,
8
Źródła informacji o procesie cyfryzacji- Internet
Internet nie należy do narzędzi komunikacji/informacji, z
którego osoby starsze często i sprawnie korzystają. Osoby
w tym wieku czują się zagubione, gdy muszą szukać
informacji w Internecie, często też nie mają dostępu do
komputera czy łącza internetowego.
Z tego względu nie dziwi fakt, że większość respondentów
nie wskazało Internetu czy strony internetowej
www.cyfryzacja.gov.pl jako źródła informacji na temat
procesu cyfryzacji.
Tylko jedna osoba wskazała, że owszem słyszała o stronie
internetowej procesu cyfryzacji, a także korzystała z niej w
celu pozyskania informacji na temat instalacji dekodera.
Osoby, które nie korzystają z Internetu potrzebują innego
źródła wiedzy, z którego będą mogły pozyskać bardziej
szczegółowe informacje, co powinny zrobić aby prawidłowo
przejść proces cyfryzacji.
„ Kiedyś, kiedy pracowałam – bo już jestem dawno na emeryturze – to jeszcze Internetu nie było, a teraz
już uważam, że za późno na taka naukę.” Kobieta, lat 70
9
Źródła informacji o procesie cyfryzacji- Infolinia
Żadna z pośród badanych osób nie słyszała o
infolinii, na której można uzyskać dodatkowe
informacje na temat procesu cyfryzacji.
Wydaje się, że w badanej grupie infolinie nie cieszą
się poważaniem i nie są praktycznie
wykorzystywane, dodatkowo pojawia się obawa
przed wysokimi kosztami takiej rozmowy
telefonicznej. Infolinia jest skutecznym uzupełnieniem kampanii
informacyjnej, ale raczej jest to kanał komunikacji z
młodszą grupą, bardziej świadomą
technologicznie.
10
Cyfryzacja - Oczekiwania i obawy 11
Cyfryzacja - Oczekiwania
Proces cyfryzacji telewizji naziemnej jest w opinii większości krokiem na przód – respondenci mimo, że sami raczej nie należą do częstych
użytkowników nowych technologii uważają, że cyfryzacja jest konieczna i jest następstwem postępu technologicznego.
Jakość obrazu oraz większa liczba programów to dla badanych największe zalety procesu cyfryzacji.
Pojawiły się również oczekiwania w związku z tematyką kanałów telewizyjnych – w opinii respondentów powinien być dostępny kanał
katolicki ( nawiązanie do Tv Trwam), a także kanały dla dzieci. „Może lepiej będzie odbierać czystszy obraz może więcej programów chociaż teraz jak ktoś chce to ma ale
chyba w tej najzwyklejszej to będzie więcej programów udostępnionych, tak więcej to ja nie wiem po
prostu jakość będzie lepsza.” Kobieta 60 lat
12
Cyfryzacja- Obawy Z samym pojęciem „cyfryzacji” zetknęli się wszyscy
respondenci, aczkolwiek należy pamiętać, że nie zawsze
rozumieją oni na czym ten proces polega, mylnie
interpretują przekaz informacyjny czy nie są świadomi, że
cyfryzacja ich również dotyczy.
Obawy jakie budzi proces cyfryzacji w pewnym sensie
wynikają z oczekiwań. Respondenci cieszą się lepszą
jakością obrazu, ale obawiają czy ich telewizor jest
odpowiednio wyposażony, co należy kupić, gdzie. Większa
ilość kanałów telewizyjnych to również zaleta ale pojawia się
obawa – ile to będzie mnie kosztować?
Generalnie koszty dostosowania sprzętu do procesu
cyfryzacji oraz „ukryte”, nieznane koszty comiesięcznego
odbioru budzą największe obawy.
Ważne jest aby w kampanii informacyjnej te obawy zostały
rozwiane, a społeczeństwo otrzymało zrozumiały przekaz
zawierający informacje na temat kosztów.
„Starszy człowiek, to już to 150 złotych to codziennie musi oszczędzać, po parę groszy, czy co miesiąc parę
groszy ,żeby to kupić jak chce oglądać.” Mężczyzna, lat 58
13
Cyfryzacja- Podejmowane działania Część respondentów była świadoma, że do odbioru cyfrowego potrzebny jest bądź cyfrowy odbiornik telewizyjny z MPEG-4 bądź dekoder. Rodzaj podejmowanych działań zależy w dużym
stopniu od sytuacji finansowej badanych. Osoby,
którym powodzi się gorzej często liczą na pomoc
rodziny, która sfinansuje zakup dekodera i pomoże
go zainstalować. Osoby, które zdecydowały się na zakup dekodera podkreślały, że sprzedawca lub członek rodziny
pomagał w wyborze odpowiedniego typu dekodera. Również przy instalacji dekodera respondenci wskazywali, że korzystali z pomocy członków rodziny bądź sąsiadów (dotyczy to przede wszystkim kobiet co można tłumaczyć brakiem wiedzy technicznej)
14
Cyfryzacja- Przyczyny nie dostosowania odbiorników
do odbioru telewizji cyfrowej
W badanej grupie większość osób dotychczas nie
podjęła żadnych działań w celu dostosowania
swoich odbiorników do odbioru telewizji cyfrowej.
Wynika to między innymi z braku wiedzy o
terminach wyłączenia sygnału analogowego –
pojawiały się opinie, że proces ten zapewne będzie
jeszcze trwał przynajmniej kilka lat co oznacza, że
społeczeństwo ma wystarczająco czasu na
przygotowanie się.
Z komentarzy badanych można wnioskować, że
część osób podejmie działanie dopiero w chwili gdy
utraci sygnał analogowy- obecnie te osoby nie
czują motywacji by zaopatrzyć się w niezbędny
sprzęt.
15
Przyczyny nie dostosowania odbiorników do odbioru
telewizji cyfrowej – Koszty
Oczywiście brak działań wynika również z obawy o koszty,
jakie będzie trzeba ponieść by móc odbierać sygnał cyfrowy.
Osoby zagrożone wykluczeniem cyfrowym to przeważnie
osoby starsze, osoby o niskich zarobkach, dla których każdy
dodatkowy wydatek napina budżet domowy do granic
wytrzymałości.
Wydatek rzędu 100-200 zł na zakup dekodera to często zbyt
duże obciążenie finansowe – takie osoby liczą, że w
późniejszych etapach procesu cyfryzacji bądź po jego
zakończeniu dekodery będą taniały bądź będą rozdawane
za darmo.
Informacja na temat kosztów dostosowania odbiorników do
odbioru telewizji cyfrowej powinna być zamieszczona w
kampanii – po pierwsze rozwiewa to wątpliwości związane z
wielkością sumy jaką należy przeznaczyć a także daje czas
na zaoszczędzenie wymaganej kwoty przez co nie obciąża
to tak budżetu domowego.
16
Świadomość zagrożenia odcięcia dostępu do telewizji
naziemnej
Z przeprowadzonych rozmów wynika, że osoby, które
należą do grupy osób zagrożonych wykluczeniem
cyfrowym nie są świadome, że w przypadku braku
podjęcia działań związanych z odbiorem sygnału
cyfrowego stracą możliwość oglądania telewizji
naziemnej.
Telewizji ogrywa w życiu badanych osób ważną rolę –
jest oknem na świat, przyjacielem, często jedynym
towarzyszem. Informacja o możliwości utraty dostępu
do telewizji naziemnej powodowała tak dużą obawę
wśród respondentów oraz mobilizowała ich do
rozpoczęcia działania by zapobiec takiej sytuacji.
W kampanii informacyjnej należy kłaść nacisk właśnie
na informację o zagrożeniu odcięcia dostępu do
telewizji np. poprzez uświadomienie osobom starszym,
że stracą możliwość oglądania ich ulubionych
programów – w opinii respondentów obecna kampania
nie przekazuje tej informacji
„ Nie wyobrażam sobie życia bez telewizji. Zwłaszcza zimą. Bez telewizji oj to samotna bym
była” Kobieta, 64 lata
17
Ocena materiałów
informacyjnych
18
Ocena materiałów informacyjnych - Spoty
Zdecydowana większość badanych wskazała, że
widziała w telewizji spoty informacyjne na temat
procesu cyfryzacji co potwierdza, że telewizja jest
skutecznym kanałem by dotrzeć do tej grupy celowej.
W opinii respondentów spoty są zabawne, mają
intrygującą fabułę, są w ciekawy sposób
przygotowane, ale wydaje się, że przez to mogą
odwracać uwagę od głównego przekazu.
W spotach zabrakło konkretnych informacji na temat
procesu cyfryzacji takich jak data wyłączenia sygnału
analogowego, kwestie instalacji dekodera czy koszty
przystosowania odbiornika telewizyjnego do odbioru
cyfrowego.
„Tak, spotkałam się z ta pierwszą i z tą, że nie wiem kto jest ojcem, ale powiem pani szczerze,
że sama reklama jest tak intrygująca i tak dowcipna, że ucieka kontekst – co jest sensem tej
reklamy, a Słodowy to jest moja epoka i ją najbardziej zapamiętałam.” Kobieta, 58 lat
19
Ocena materiałów informacyjnych – Materiały prasowe
Żaden z respondentów nie zetknął się z materiałami
prasowymi na temat procesu cyfryzacji.
Po zapoznaniu się z materiałami prasowymi badani
oceniali je jako ciekawe i konkretne, niejako
uzupełniające informacje pozyskane ze spotów
telewizyjnych. Przygotowując takie materiały należy
mieć na uwadze grupę docelową, do której
materiały mają być skierowane – jeśli materiały
mają wyjaśniać istotę procesu cyfryzacji osobom
zagrożonym wykluczeniem cyfrowym czyli osobom
starszym, z niskim wykształceniem, powinny być
zrozumiałe, unikać skomplikowanych, technicznych
sformułowań.
20
„Na pewno jest tu więcej informacji, są już takie
konkretne. Wiadomo – coś jest napisane i można
sobie przeczytać. Obszerniej było, że ten dekoder
można kupić w sklepie, ale nadal nie wiem, czy ten
dekoder będzie akurat pasował do mojego telewizora,
tak że na pewno musiałbym to z kimś skonsultować –
z jakimś fachowcem powiedzmy.”
„No w ogóle takiego szerszego wyjaśnienia, co to jest
w ogóle ta naziemna, takiego prostszego, takiego
przystępnego dla przeciętnego widza, nie takie
górnolotne nazwy, ale praktycznie – z czym to się je,
jakoś tak zrozumiale żeby to było.”
Wnioski i rekomendacje
21
Wnioski Ze względu na szeroką kampanię informacyjną
nie dziwi fakt, że samo pojęcie „cyfryzacja” jest
znane, także wśród osób z grupy zagrożonych
wykluczeniem cyfrowym.
Problemem jest już jednak określenie na czym
proces cyfryzacji polega – co może oznaczać, że
przekaz kampanii informacyjnej powinien być
bardziej zrozumiały i w prosty sposób
sformułowany.
Telewizja to medium ważne w życiu tej grupy
osób – jest dla nich źródłem informacji również
informacji na temat procesu cyfryzacji
Pozostałe kanały komunikacji takie jak strona
internetowa czy infolinia wydają się nieskuteczne
przynajmniej w odniesieniu do grupy osób
zagrożonych wykluczeniem cyfrowym.
22
Wnioski
Cyfryzacja w opinii badanych jest koniecznym
procesem wynikającym z postępu
technologicznego.
Lepsza jakość obrazu oraz większa liczba
dostępnych kanałów telewizyjnych to najczęściej
wymieniane oczekiwania związane z procesem
cyfryzacji.
Osoby zagrożone wykluczeniem cyfrowym to
osoby starsze, z niskim wykształceniem, często nie
mające wiedzy na temat nowych technologii – ich
obawy dotyczące procesu cyfryzacji wynikają
prawdopodobnie z braku wiedzy.
Lęk budzi zwłaszcza koszt związany z
dostosowaniem odbiornika telewizyjnego do
sygnału cyfrowego.
23
Wnioski
Obawa przed kosztami dostosowania odbiornika do
odbioru sygnału cyfrowego jest jedną z głównych
przyczyn nie podjęcia dotychczas żadnych działań.
Dla osób z grupy zagrożonej wykluczeniem cyfrowym
nawet wydatek rzędu 100 zł może być zbyt dużym
obciążeniem dla ich budżetu. Takie osoby liczą na
pomoc rodziny bądź Państwa, które sfinansuje zakup
dekodera.
Osoby zagrożone wykluczeniem cyfrowym nie zdają
sobie też sprawy, że w przypadku braku podjęcia
działań związanych z odbiorem sygnału cyfrowego
stracą możliwość oglądania telewizji naziemnej, a
należy pamiętać, że traktują telewizję jako swoiste
okno na świat – bez tego źródła informacji mogą
poczuć się niejako wykluczeni ze społeczeństwa.
24
Rekomendacje Kampania informacyjna powinna być przede wszystkim
prowadzona w telewizji poprzez spoty i programy
informacyjne (np. w popularnym wśród grupy docelowej
serialu można dodać wątek na temat cyfryzacji).
Osoby starsze często mogą liczyć tylko na pomoc rodziny
czy sąsiadów – warto przygotować materiały które będą
mobilizowały młodszych członków rodziny do pomocy
starszemu pokoleniu z dostosowaniem odbiornika
telewizyjnego do odbioru sygnału cyfrowego.
Przekaz kampanii informacyjnej powinien być prosty i
zrozumiały, konkretny – można zastosować schematy,
rysunki, które w sposób obrazowy będą wyjaśniały proces
cyfryzacji i niezbędne działania jakie należy podjąć.
Koszty dostosowania sprzętu do odbioru sygnału cyfrowego,
rodzaje dekoderów oraz termin wyłączenia sygnału
analogowego to informacje, które powinny znaleźć się w
kampanii - jeśli nie w spotach to np. na ulotkach
informacyjnych.
25
Dziękujemy!
Z przyjemnością odpowiemy na wszelkie pytania
Izabella Anuszewska
[email protected]
Katarzyna Bednarek
[email protected]
26