SEMINARIA LICENCJACKIE W ROKU AKAD. 2013/2014

FILOLOGIA POLSKA
STUDIA STACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA
SEMINARIA LICENCJACKIE
W ROKU AKAD. 2013/2014
W roku akad. 2013/2014 proponujemy Państwu udział w seminariach licencjackich, które
zostaną powierzone następującym pracownikom:
1/ dr Piotr Bogalecki (Katedra Literatury Porównawczej)
2/ dr Anna Kałuża (Zakład Literatury Współczesnej, INoLP)
3/ dr Filip Mazurkiewicz (Zakład Literatury Poromantycznej, INoLP)
4/ dr Lucyna Nawarecka (Zakład Historii Literatury Oświecenia i Romantyzmu INoLP,
INoLP),
5/ dr Agnieszka Nęcka (Zakład Literatury Współczesnej, INoLP)
6/ dr Katarzyna Sujkowska-Sobisz (Zakład Lingwistyki Tekstu i Dyskursu, IJP)
7/ dr hab. Aleksandra Niewiara (Zakład Leksykologii i Semantyki, IJP)
8/ dr hab. Bożena Mazurkowa (Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki,
INoLP),
9/ dr hab. Jan Piotrowiak (Zakład Teorii Literatury, INoLP)
10/ prof. Romuald Cudak (Katedra Międzynarodowych Studiów Polskich)
11/ prof. Ewa Jaskółowa (Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego)
12/ prof. Ewa Jędrzejko (Zakład Lingwistyki Tekstu i Dyskursu, IJP)
13/ prof. Danuta Ostaszewska (Zakład Historii Języka Polskiego, IJP)
14/ prof. Marek Pytasz (Zakład Poetyki Historycznej i Sztuki Interpretacji, INoLP),
15/ prof. Helena Synowiec (Katedra Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego)
16/ prof. Krzysztof Uniłowski (Zakład Literatury Współczesnej, INoLP),
Na wybrane seminarium prosimy zapisywać się bezpośrednio u prowadzącego (dyżury we
wrześniu). O przyjęciu studenta do grupy seminaryjnej decyduje wyłącznie nauczyciel
akademicki. Grupy prowadzone przez pracowników z Katedry Dydaktyki Literatury i Języka
2
polskiego przeznaczone są wyłącznie dla studentów specjalności nauczycielskiej.
We wszystkich grupach obowiązują limity przyjęć – do 13 osób. Listy osób przyjętych
będą weryfikowane – jeśli ktoś zapiszę się do dwóch grup, zostanie z obu grup wykreślony.
Poniżej znajdą Państwo informacje na temat profilu seminariów.
Powodzenia!
1. dr Piotr Bogalecki
(czwartki, godz. 13.14–14.45, s. 503)
Ocalone w porównaniu. Seminarium komparatystyczne
„Tylko poprzez porównanie dokładnie poznajemy prawdę” (Kartezjusz). Nawet jeśli
filozof nie ma racji, a możliwość „dokładnego poznania prawdy” jawi się nam dziś jako
iluzoryczna, to podążanie drogą lektury porównawczej wciąż pozostaje przygodą fascynującą.
Jeżeli dla każdego miłośnika literatury lepsze od przeczytania dobrej książki może być tylko
przeczytanie dwóch, to dla każdego badacza literatury lepsza od analizy dzieła literackiego
może być tylko komparatystyka – analiza porównawcza przynajmniej dwóch różnorodnych
utworów, zestawiająca je ze sobą i na tej podstawie formułująca sugestie interpretacyjne.
Propozycja seminarium skierowana jest do studentów, pragnących spojrzeć na dzieło
literackie jako na element wielojęzycznego pola wpływów, którego „prawdę” dostrzec można
dopiero w próbie dialogu. W trakcie seminarium, na początku którego wspólnie zaznajomimy
się z podstawami komparatystyki, będą mogli Państwo realizować temat mieszczący się w
jednej z trzech grup zagadnień:
1) związki dzieł literackich różnych epok, tradycji i języków, jak np. wpływ Fausta na
koncepcję miłości romantycznej, inspiracje siedemnastowieczną poezją metafizyczną w
Widokówce z tego świata S. Barańczaka czy podobieństwo Cierpień młodego Wertera i
Samotności w sieci;
2) związki dzieł literackich i innych dziedzin wiedzy humanistycznej (filozofii, teologii,
socjologii itd.), jak np. motywy gnostyckie w Hymnie o perle C. Miłosza, obraz rodziny w
powieściach D. Masłowskiej czy próba psychoanalitycznej lektury Gnoju W. Kuczoka;
3) związki dzieł literackich i dzieł z zakresu innych sztuk (malarstwa, muzyki, kina
itd.), jak np. odniesienia do dzieł malarskich w poezji W. Szymborskiej, status poezji
wizualnej S. Dróżdża czy obecność literatury i literackości w hip-hopowej twórczości Łony.
3
Chociaż równoległe studiowanie drugiego kierunku nie stanowi warunku przyjęcia na
seminarium,
może
ono
stanowić
okoliczność
sprzyjającą
podjęciu
namysłu
komparatystycznego. Serdecznie zapraszam!
Piotr Bogalecki
2. dr Anna Kałuża
(piątki, 13.15–14.45, s. 209)
Poezja polska po 1989 roku i jej tradycje
Na seminarium licencjackie zapraszam studentów zainteresowanych polską poezją
współczesną. Podstawowe założenie seminarium wiązać się będzie z prześledzeniem rozmaitego typu zależności między poezją (sposobami jej krytyczno-historycznego ujęcia)
powstającą po1989 roku a poezją (sposobami jej krytyczno-historycznego ujęcia), jaka
powstawała przed przełomem. Punktem wyjścia byłyby wiersze „nowych” poetów, zgodnie z
przeświadczeniem Adorna, że sztuka późniejsza pomaga zrozumieć sztukę wcześniejszą.
Zależałoby mi na tym, aby nasze rozważania koncentrowały się na kilku problemach.
Po pierwsze, na poezji kobiet (np. twórczość Julii Fiedorczuk, Justyny Bargielskiej, Marty
Podgórnik, Joanny Mueller, Marii Cyranowicz). Po drugie, na związkach polityczności i
estetyczności w najnowszej poezji (np. twórczość Marcina Świetlickiego, Darka Foksa,
Szczepana Kopyta, Konrada Góry). Po trzecie, na minimalizmie w poezji (m.in. wiersze
Grzegorza Wróblewskiego, Bohdana Zadury, Piotra Sommera, Krystyny Miłobędzkiej). Po
czwarte, na poematach i cyklach wierszy (np. twórczość Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego,
Andrzeja Sosnowskiego, Krzysztofa Siwczyka, Marka Emanuela Baczewskiego).
Czytaniu i komentowaniu najnowszej poezji kobiet towarzyszyć będzie narracja
rekonstruująca poetycką genealogię pisania kobiet. Dla zrozumienia związków estetyczności i
polityczności w najnowszej poezji dogodnym kontekstem będzie poezja (i jej ujęcia krytyczne)
tzw. poetów rewolucyjnych (m.in. Władysława Broniewskiego, Juliana Tuwima czy Brunona
Jasieńskiego). Skrót, redukcję w najnowszych wierszach spróbujemy zaobserwować, mając
na uwadze tradycje aforyzmu, epigramatu etc. Podobnie w przypadku poematu: tu istotna
będzie tradycja m.in. poematu dwudziestolecia międzywojennego, modernistycznych
poematów Czesława Miłosza, kolażowych Tadeusza Różewicza.
Bardzo serdecznie zapraszam.
Anna Kałuża
4
3. dr Filip Mazurkiewicz
(poniedziałki, 16.30–18.00, s. 412)
Męskość w przebudowie
Od wielu lat humanistyka zajmuje się badaniem płci kulturowej: w literaurze, filmie,
sztukach plastycznych. Równolegle socjologia bada mniejsze i większe społeczności, aż po
całe społeczeństwa włącznie, próbując zrozumieć istniejące i funkcjonujące w nich role
płciowe, w tym historię ich wytwarzenia się, ich wielorakie skutki społeczne, psychologiczne,
ekonomiczne, polityczne i seksualne. Badania te pozostawiły trwały ślad w naszym myśleniu
i zachowaniach. Wpłynęły na politykę wielu krajów, na szczegółowe uregulowania prawne,
nawet na strategie globalnych korporacji. Pojawiły się, ze zmiennym szczęściem
przestrzegane, ramy poprawności politycznej - istnieją sformułowania, które, użyte w
dyskursie publicznym, w jednych krajach uchodzą, w innych skutkują cywilną śmiercią.
Historia ludzkości została przepisana na nowo: nie jest już wyłącznie historią mężczyzn;
dysponujemy już także historiami kobiet, mniejszości seksualnych, dzieci.
Ten kolosalnych ruch zainicjował wielorakie przemiany, które spowodowały nie tylko
częściowe wyzwolenie grup dotąd kulturowo uciskanych, ale także przemiany paradygmatu
męskości, wobec którego owe grupy wcześniej uciskane redefiniowały swój kształt i nowe
przestrzenie swej wolności. Proces ten przywiódł nas do momentu, kiedy sama męskość
zmuszona została do własnej redefinicji, do umieszczenia samej siebie w stanie przebudowy.
Celem seminarium jest:
po pierwsze namysł nad tym, czym była, jak się definiowała, albo jak się przejawiała
męskość w literaturze polskiej od XIX wieku do dziś, z jakich elementów się tworzyła, jakie
fragmenty składają się na tę układankę;
po
drugie
zbadanie,
jak
procesy
emancypacyjne
wpływały
i
wpływają
na
przewartościowanie dawnego paradygmatu męskości. Czy powstaje (lub powstał) w Polsce
nowy mężczyzna, jaki jest, z czego się składa - spróbujemy poszukać odpowiedzi na te
pytania w literaturze nowszej.
Zapraszam!
Filip Mazurkiewicz
5
4/ dr Lucyna Nawarecka
(czwartki, godz. 13.14–14.45, s. 405)
Przemiany motywów romantycznych
Zaczniemy od doprecyzowania pojęcia „motywu” (od łac. motus – ruchomy, movere –
poruszać, związek ze słowami emocja, motor, promocja), następnie zajmiemy się motywami
romantycznymi starając się ukazać ich przemiany.
Proponuję szerokie spektrum motywów począwszy od motywów gotyckich np.:
- motyw zamku gotyckiego (od powieści gotyckich, przez powieści poetyckie aż do Pana
Tadeusza),
- motyw nocy (począwszy od nocy gotyckich, przez ballady, powieść poetycką aż do
Dziadów cz. III – noc Bożego Narodzenia i nocy mistycznej: Gdy noc głęboka… Juliusza
Słowackiego),
- motyw zemsty ( od Mściwego karła Zygmunta Krasińskiego, przez powieść poetycką po
przebaczenie zemsty w drugiej fazie romantyzmu : ks. Robak, Judyta),
- inne motywy gotyckie: więzienie, cmentarze, alchemia (powieści Dziekońskiego).
Kolejną grupę stanowić będą motywy typowo romantyczne np.: szaleństwo, choroba
psychiczna zwłaszcza „szalone kobiety” (Ksenia, Roza Weneda, Judyta), narkotyki, alkohol,
sny romantyczne, ksiądz jako bohater romantyczny ( ks. Piotr, ks. Robak, ks. Marek).
Proponuję także motywy związane z uczuciami:
- łzy (od łez sentymentalnych, przez melancholijne (Maria) aż do mistycznych (Polały się
łzy me czyste… Adama Mickiewicza)
- romantyczne zachody słońca (od obrazów Friedricha, przez Marię, Hymn. Smutno mi
Boże, aż do Genesis z ducha).
Lucyna Nawarecka
6
5/ dr Agnieszka Nęcka
(środy, godz. 9.45–11.15, s. 418)
Proponowana problematyka seminarium licencjackiego 2013/2014
Tematyka proponowanego przeze mnie seminarium będzie się koncentrować na polskiej
prozie publikowanej po 1989 roku oraz krytyce literackiej tego okresu. W centrum
zainteresowań badawczych mogłaby się znaleźć m.in.:
— problematyka związana z szeroko pojmowanym aspektem uwikłania literatury w
strategie rynkowo-marketingowe, przejawiające się np. tendencjami skandalizującymi (m.in..
Lubiewo Michała Witkowskiego, twórczość Manueli Gretkowskiej, Niebezpieczne związki
Grażyny Plebanek, Fausta Krystyny Kofty, Ostatnia wieczerza Pawła Huellego), zacieraniem
granic między paradygmatem „wysokoartystycznym i popularnym (np. Madame Antoniego
Libery, Piaskowa Góra Joanny Bator), nastawieniem na obnażanie intymności;
— literatura nieobecna/źle obecna;
— literatura popularna (fantastyka i jej odmiany, romans popularny typu „owocowa seria”,
kryminał i jego odmiany, np. konwencja retro);
— dzieje karier literackich po 2000 roku (np. Wojciech Kuczok, Dorota Masłowska,
Mariusz Sieniewicz) oraz pisarze pominięci (np. Andrzej Czcibor-Piotrowski, Adam
Ubertowski, Hubert Klimko-Dobrzaniecki, Inga Iwasiów);
— „proza środka” (m.in. twórczość Olgi Tokarczuk, Jerzego Sosnowskiego);
— idee i (dez)iluzje literackie po 2000 roku;
— języki i strategie opisu literatury po 2000 roku;
— dyskusje krytycznoliterackie i literaturoznawcze;
— kategoria nowatorstwa i naśladownictwa
Możliwe są zarówno ujęcia monograficzne, skupiające się na twórczości jednego autora
lub jednego dzieła, jak i prace przekrojowe, dotyczące wybranych tendencji, literackich mód
czy poetyk.
Agnieszka Nęcka
7
6/ dr Katarzyna Sujkowska-Sobisz
(środy, 9.45–11.15, s. 513)
Cywilizacja negocjacji
(na materiale tekstów powstałych od końca XIX wieku do początku wieku XXI)
Zapraszam na seminarium, które chciałabym poświęcić miejscu negocjacji w życiu
współczesnego społeczeństwa, a także zagadnieniom szeroko rozumianego dyskursu
handlowego. Negocjacje, targi, pakty to tradycyjnie sytuacje komunikacyjne mocno związane
z kontekstem finansowym. Czy tak rzeczywiście jest współcześnie? Wydaje się, że
zaczynamy negocjować w sytuacjach, w których dotychczas było to nieakceptowalne
(dziecko negocjujące z rodzicem termin wyniesienia śmieci nikogo już nie dziwi,
wykładowcy akademiccy coraz częściej spotykają się z próbami negocjacji oceny
inicjowanymi przez studentów, a dekadę temu tego rodzaju praktyki werbalne nie były
możliwe). Uważam, że zagadnienia, które oglądać wraz z Państwem zamierzam na
proponowanym seminarium są nie tylko ciekawe, ale niezwykle ważne z punktu widzenia
życia naszego społeczeństwa. Ważne jest również to, że proponowany temat wydaje się
otwierać sporo dróg poszukiwań, dzięki różnym tekstom możliwym do analizy językowej.
Z perspektywy przyjętej na seminarium będziemy oglądać zarówno teksty literackie, jak i te
reprezentujące styl urzędowy czy potoczny. Dyskurs handlowy może być rozumiany bardzo
szeroko, dlatego na seminarium możliwe byłoby pisanie prac zarówno dotyczących reklamy,
jak i reklamacji, oferty sprzedaży, jak i internetowych komentarzy transakcji (np. z portalu
Allegro) oraz wielu innych tekstów kultury.
Zapraszam zwłaszcza osoby zainteresowane etykietą językową, mechanizmami perswazji
językowej, a także przeobrażeniami współczesnej polszczyzny.
Katarzyna Sujkowska–Sobisz
[email protected]
8
7/ dr hab. Aleksandra Niewiara
(czwartki, godz. 13.14–14.45, s. 520)
Seminarium licencjackie w roku akad. 2013/2014
Proponuję seminarium dyplomowe licencjackie, podczas którego będziemy obserwować
współczesny język polski i porównywać go z językiem dawniejszym, np. z okresu
dwudziestolecia międzywojennego albo czasów Polski Ludowej (PRL). Punktem wyjścia
dla naszych prac będzie opis pewnego zjawiska zaproponowany dla okresu wcześniejszego
a zadaniem badawczym będzie sprawdzenie
obecności i charakteru zjawiska w okresie
współczesnym. Materiał do badań będzie pochodził z przeprowadzanych przez studentów
ankiet, obserwacji mediów (TV, radia, prasy), słowników. Tematy:
1. Gwara uczniowska dziś (ankiety). Punktem wyjścia może być na przykład słowniczek
gwary uczniowskiej zapisany przez H. Ułaszyna przed wojną, zadaniem badawczym
sprawdzenie istnienia w języku uczniowskim lub studenckim wyrażeń odnotowanych przez
przedwojennego autora.
2.
Słownictwo subkultur młodzieżowych (ankiety). Można wybrać różne subkultury
młodzieżowe np. „muzyczne” – raperskie/hiphopowe; metalowe itd.; a też inne.
3. Język nowych dyscyplin sportowych (ankiety, materiał tekstowy). Sformułowanie
„nowych dyscyplin” odnosi się w równym stopniu do języka osób np. jeżdżących na rolkach,
deskach i skaczących po dachach, jak i do tych, którzy uprawiają dyscypliny sportowe nowe
w Polsce, stare gdzie indziej, powiedzmy: rugby.
4. Etykieta językowa w mediach (monitorowanie wybranych programów). Punktem
wyjścia: zasady etykiety językowej. Ciekawe byłoby zastosowanie w badaniach reguł etykiety
sformułowanych w okresie międzywojennym. Temat dla dwóch osób (można wybrać różne
programy, stacje etc.)
5. Żargony współczesnej polszczyzny oficjalnej (media, teksty użytkowe, teksty naukowe).
Zadaniem jest poszukiwanie i zgromadzenie utartych nieoryginalnych zwrotów językowych,
powtarzanych jak klisze językowe, reprodukowanych w pewnych typach tekstów. Żargon
dokumentów unijnych (UE) w polszczyźnie oficjalnej. Żargon metodologii „gender” w
naukowych tekstach humanistycznych – oto przykładowe szczegółowe tematy.
4. Anglicyzmy w polszczyźnie oficjalnej dekady 2003-2013 (obserwacja dokumentów
prawnych, przemówień, internetowej oficjalnej korespondencji). Temat szczególnie dla osób
znających język angielski oraz… rosyjski, ponieważ porównanie nasycenia anglicyzmami
tekstów współczesnych z nasyceniem rusycyzmami tekstów np. z lat 50. da ciekawe wnioski.
9
5.
Tematy dla
osób
zainteresowanych
tematyką
i
metodami
językoznawstwa
pragmatycznego, w tym manipulacją językową, perswazją w polityce, reklamie i in.
Przykładowe tematy (można proponować własne): Mowa nienawiści – mowa miłości
(niuanse manipulacji językowej; monitorowanie wybranych mediów). Temat dla kilku osób
(można wybrać różne media, różne programy); Reklama społeczna wczoraj i dziś – język i
tematyka (materiały z archiwum internetowego i prasy); Nowomowa dziś (media).
Do zaproponowanych wyżej tematów, które nie sprawią problemów metodologicznych ze
względu na znajomość metod opisu semantycznego i pragmatycznego, dodaję propozycję,
która wymaga uzupełnienia wiedzy z zakresu teorii językowego obrazu świata i metody cech
ujęzykowionych. Są to lingwistyczno-kulturowe opisy dowolnego pojęcia. Językowy obraz
przykładowo: ‘księdza’, ‘liberała’, ‘miłości’, ‘kapitalizmu’ we współczesnej polszczyźnie – to
warianty przykładowego tematu. Z zaciekawieniem zapoznam się również z Państwa
propozycjami tematów.
Zapraszam!
Aleksandra Niewiara
[email protected]
8/ dr hab. Bożena Mazurkowa
(czwartki, godz. 13.14–14.45, s. 417)
program seminarium dyplomowego w roku akademickim
2013/2014
Program seminarium skupia się na piśmiennictwie oświeceniowym i jego recepcji od XIX
do XXI w. Proponowana literatura podmiotowa:
1. Okolicznościowa poezja, artystyczna proza i przekazy publicystyczne z drugiej
połowy XVIII w. – autorskie tomiki i czasopisma: „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” i
„Monitor”.
2.
Korespondencja
czołowych
literatów
doby
stanisławowskiej
(Krasickiego,
Naruszewicza, Karpińskiego).
3. Pamiętnikarskie i podróżnicze przekazy z drugiej połowy XVIII i początków XIX w.
jako źródło obserwacji polskiej rzeczywistości z perspektywy cudzoziemców oraz realiów
europejskich (społecznych, obyczajowych, politycznych) przez Polaków wyjeżdżających za
10
granicę (kategoria „obcego).
4. Ogłoszenia prasowe z drugiej połowy XVIII w., reklamujące wydawane wówczas
książki, anonsujące większe przedsięwzięcia wydawnicze subskrypcjami i prenumeratami.
5. Współczesne wydania tekstów oświeceniowych, zróżnicowane pod względem
koncepcji edytorskiej oraz adresu czytelniczego.
Jedne prace będą skupione na analizie oraz interpretacji wybranych utworów,
ukierunkowanej przez konkretny problem lub wzorzec gatunkowy. Inne na rzeczowym
uporządkowaniu tematycznym materiału utrwalonego w przekazach pamiętnikarskich i
podróżniczych. Można się również zająć perswazyjnymi strategiami i reklamowymi
zabiegami, mającymi na celu zainteresowanie odbiorców konkretnym typem publikacji. Do
wyboru będą ponadto tematy mające za przedmiot otwarty, publiczny dyskurs
oświeceniowych publicystów w odniesieniu do zróżnicowanych problemów o charakterze
obyczajowym, społecznym i literackim. Można też zająć się problemami edytorskimi,
charakteryzując i poddając ocenie współczesne wydania twórczości literatów doby
stanisławowskiej. Pełna dostępność literatury podmiotowej.
Bożena Mazurkowa
9/ dr hab. Jan Piotrowiak
(środy, 9.45–11.15, s. 413)
Poetyckie „lekcje ciemności”. Na materiale liryki XX i XXI wieku.
Poetyckie „lekcje ciemności” są miarą lirycznej wrażliwości poetów XX i XXI wieku.
Ekstraludzkie doświadczenia ciemności obejmują swym zasięgiem coraz to rozleglejsze
terytoria ludzkiej aktywności i to w szczególnej, paradoksalnej jej postaci – niemocy,
bezradności, wycofania, milczenia. Poetyckie zapisy tych postaw to przejmujące świadectwa
ustawicznych starć człowieka z bolesnymi zrządzeniami losu, okrutnymi dotknięciami historii,
wyzwaniami nieczułej natury, czy ponurymi zagadkami jakie gotuje milczący Bóg, puste
niebo. Poetyckie wejrzenie w ciemność wydobywa na jaw, choćby nikle, to co skrywane,
przesłonięte, nicowane w nazwie, czego język się lęka, przed czym ucieka. Tak więc
kategoria „ciemności” jest tu rozumiana nade wszystko jako analogon mrocznego
doświadczenia
człowieka
znajdujący
swój
wyobraźniowych czy dykcjach retorycznych.
wyraz
w
różnorodnych
odsłonach
11
Aplikacje badawcze tak ogólnie sformułowanego tematu mogą przybierać różne stopnie
szczegółowych rozwiązań, jak choćby: eskapistycznych form i przejawów podmiotowości
(defetystycznej, melancholijnej, sylleptycznej), „ciemnych” figuracji wyobraźniowych
(noktowizje, noktozwidy, majaki senne), charakterystycznych kwalifikacji gatunkowych
(nokturny, nenie), czy wreszcie negatywistycznej formuły notacji poetyckiego doświadczenia
(
niewyrażalność,
„zaciemnień”
niewysławialność,
świata
w
poezji
niewyobrażalność).
nowoczesnej
byłaby
Charakterystyka
przedmiotem
owych
analityczno-
interpretacyjnych wglądów i rozpoznań bądź to w przestrzeni pojedynczego utworu
(poematu), bądź ich zbioru (cyklu, tomiku).
Przykładowy materiał literacki: Jan Zahradnik: Ludziom smutnym, Władysław Sebyła:
Nokturny, Jarosław Iwaszkiewicz: Księga dnia i księga nocy, Aleksander Wat: Ciemne
świecidło, Marcin Świetlicki: Nieoczywiste, Jakub Pacześniak: W ciemności słowa, Józef
Kurylak: Jasno ciemno, Krystyna Miłobędzka: Gubione, Tomasz Różyczki: Księga obrotów,
Jan Polkowski: Cień, Justyna Bargielska: Dwa fiaty, Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: Imię i
znamię, Dariusz Suska: Duchy dni itp.
Jan Piotrowiak
10/ dr hab., prof. UŚ Romuald Cudak
(środy, 9.45–11.15, s. 425)
Projekt seminarium dyplomowego (licencjackiego) 2013/2014
Serdecznie zapraszam do udziału w seminarium licencjackim tych spośród Państwa, którzy
są zainteresowani poezją XX i XXI wieku. Dobór konkretnych dzieł i autorów pozostawiam
do dyskusji z Państwem. Nie proponuję również gotowej listy tematów, ponieważ zostaną one
sprecyzowane w trakcie naszych pierwszych rozmów, kiedy określicie Państwo swoje
zainteresowania badawcze.
Jako przedmiot szczególnego namysłu proponuję jednak uczynić te zjawiska, które można
opisywać i interpretować jako różnorako rozumiane przekraczanie granic poezji i w poezji
współczesnej, zwłaszcza zaś te, które są związane z przeobrażeniami kulturowymi w drugiej
połowie XX wieku. Z tej perspektywy interesujące stają się m.in. wpisane i uobecniające się
w tekstach strategie intertekstualne, nawiązania, odwołania i literackie tekstowe polemiki,
korespondencje sztuk, gry genologiczne (kreowanie gatunków, anektowanie form
12
pozaliterackich w obszar poezji i hybrydyzacja tekstów), poezja outsiderów demonstracyjnie
sytuująca się na obrzeżach poezji i przetwarzająca margines w centrum, poezja
eksperymentalna (np. poezja wizualna, cyberpoezja) i formy pograniczne (np. poezja
slamowa, piosenka), a wreszcie poezja doświadczeń ekstremalnych i nowych ujęć tych
doświadczeń, które zakrzepły w konwencjach i stereotypach. Oczywiście równie interesujący
jest opis tych zjawisk oraz ich indywidualnych realizacji, jak i interpretacja wybranych
tekstów czyniona z tej właśnie perspektywy.
Różnorakie ujęcie problematyki sprawia, że i wybór metodologiczny będzie dokonywał się
w ramach szerokiego spektrum. Jestem również przekonany, że zarysowana perspektywa
oglądu poezji umożliwia objęcie rewizyjnym czy też uzupełniającym spojrzeniem
interpretacyjnym także te dzieła, które posiadają już swoje kanoniczne wykładnie.
Romuald Cudak
[email protected], [email protected].
11/ prof. dr hab. Ewa Jaskółowa
(czwartki, godz. 13.14–14.45, s. 505)
Uczeń szkoły podstawowej i gimnazjum wobec tekstu literackiego
Przygotowanie nauczyciela do pracy z uczniem szkoły podstawowej i gimnazjum wymaga
z jednej strony dużej sprawności metodycznej, z drugiej natomiast pełnej wiedzy na temat
literatury dla dzieci i młodzieży oraz sposobów czytania tych tekstów przez dzieci i młodzież.
W związku z tym seminarium licencjackie poświęcone będzie budowaniu projektów
dydaktycznych na podstawie utworów literackich, które może omawiać nauczyciel z uczniami
w klasach IV-VI oraz w gimnazjum.
Zaplanowałam następujące kręgi problemowe, wokół których skupiać się będzie
seminarium oraz prace dyplomowe: 1/ Teksty literackie i sposób ich obudowy dydaktycznej w
podręcznikach do klasy IV napisanych do nowej podstawy programowej. 2/ Teksty literackie i
sposób ich obudowy dydaktycznej w podręcznikach do gimnazjum napisanych do nowej
podstawy programowej. 3/ Interpretacja tekstów dla młodego odbiorcy w kontekście
współczesnych badań literackich i ich realizacja w szkole podstawowej i gimnazjum. 4/
13
Interpretacja tekstów klasycznych w kontekście współczesnych badań literackich i ich
realizacja w gimnazjum. 5/ Poezja w szkole podstawowej i gimnazjum. Dziecięcy i
młodzieżowy sposób odbioru. Propedeutyczne nauczanie interpretacji w szkole podstawowej
i gimnazjum.
Ewa Jaskółowa
[email protected]
12/ prof. dr hab. Ewa Jędrzejko
(środy, 16.30–18.00, s. 519)
Dyskurs feministyczny w kontekście przemian kultury
Tytuł ogólny otwiera rozległą przestrzeń problemową i badawczą, obejmującą takie
pytania, jak m.in.: czym jest i w czym się wyraża współczesny feminizm, z czego wyrastają
studia genderowe ( gender studies), jak rozwijała się lingwistyka feministyczna, czym jest
dyskurs feministyczny i jakie są jego wykładniki (tematyka, język, styl, gatunki), jak jest
realizowany w literaturze pięknej (np. w pisarstwie kobiecym), w publicystyce, w reklamie,
w programach medialnych ( np. cykl „Babilon” ), w popularnych dowcipach, w programach
kabaretowych, na forach internetowych, w podręcznikach szkolnych, w tabloidach itp. – do
wyboru, zależnie od własnych zainteresowań seminarzysty.
Tematyka kolejnych spotkań dotyczyłaby więc takich kwestii, jak źródła i kierunki
przemian współczesnej kultury, rozwój ruchów feministycznych i ich rola w tych
przemianach, stereotypowe poglądy nt. kobiety i mężczyzny (stereotypy płci) i zmiany w tej
sferze, przejawy seksizmu w język, specyfika języka płci itp - na przykładzie dostępnej
literatury.
Przykładowe tematy prac dyplomowych:
- Obraz kobiety w mediach (na wybranych przykładach);
- Specyfika prasy kobiecej dawniej i dziś (na przykładzie wybranego czasopisma);
- Wzory kobiecości w prasie dla nastolatek;
- Przejawy dyskursu feministycznego w reklamie;
- Przejawy seksizmu w popularnych dowcipach (o kobietach i mężczyznach);
- Problematyka feministyczna w powieści XIX wieku;
- Proza współczesna z perspektywy feministycznej;
- Celebrytki w ujęciu tabloidów;
14
- Stereotypy kobiece we współczesnej twórczości kabaretowej;
- Problematyka feministyczna w dyskursie Kościoła;
- Przejawy nierówności płci w podręcznika szkolnych;
- Język płci w internecie (czaty, blogi, fora dyskusyjne).
Zainteresowanych zapraszam!
Ewa Jędrzejko
[email protected]
13/ prof. dr hab. Danuta Ostaszewska
(piątki, godz. 15.00–16.30, s. 509)
Genologia – badania gatunków mowy: ich organizacja (aspekty budowy, wariantywność);
konwencja i zmiany rozwojowe, specyficzne właściwości, np.: Gatunki w Starym Testamencie –
analiza genologiczna. Materiał do wyboru, m.in. mity, sagi, legendy, bajki, baśnie; opowiadania
biograficzne – opowiadania autobiograficzne; gatunki opisujące drogę: opowiadania wędrującej grupy
– itineraria – sprawozdania historyczne. Inne przykłady:
Wariantywność realizacji reportażu podróżniczego w „National Geographic”;
„Ulotność” zapisana w gatunku ulotki. Na materiale współczesnym i historycznym;
Locus amoenus locus horridus, czyli
konwencje opisu miejsc pięknych i brzydkich (teksty
artystyczne – teksty reportażowe);
Metaforyka wartościująca jako wyznacznik odmian stylowych polszczyzny;
Metaforyka zapachów w poezji różnych epok;
Kabaretowe gry językowe (np. na materiale tekstów przeglądu kabaretowego „RYJEK”)
Gatunkowe wyznaczniki w cyklu stylizowanych gawęd „Na skalnym Podhalu” K. Tetmajera.
Twórczość artystyczna: zagadnienia języka pisarzy - język osobniczy jako obiekt badań
lingwistycznych; językowo-stylistyczna organizacja wypowiedzi artystycznych (twórczość do
wyboru); konceptualizacja świata zapisana w języku artystycznym (badania nad JOS),
przykładowo:
Humor zapisany w języku utworów dla dzieci;
Rekonstrukcja świata ocen — przekonań — wartościowania w najnowszej prozie;
Kobieta–demon, kobieta-anioł: stereotyp językowy we współczesnej literaturze
Niepokój — lęk — wątpliwości — zdumienie. Konceptualizacja pojęć i ich językowy obraz
w twórczości M. Sępa–Szarzyńskiego;
Paremia w utworach pisarzy XVI i XVII wieku.
15
Zagadnienia komunikacji – dyskurs publiczny, np.:
Ksenofobia i jej językowa demonstracja we współczesnych mass mediach;
Stereotyp językowy Europejczyka kształtowany we współczesnym dyskursie publicznym;
Hiperboliczne określenia człowieka w języku potocznym – zróżnicowanie pokoleniowe.
Zapraszam zainteresowanych!
Danuta Ostaszewska
[email protected]
14/ dr hab., prof. UŚ Marek Pytasz
(środy, 9.45–11.15, s. 414)
Literackie świadectwa przemocy
XX wiek przeszedł do historii jako czas przemocy. W literaturze polskiej zaświadczały o
tym ważne dzieła literackie, które stały się częścią kanonu literatury narodowej (HerlingGrudziński, Borowski). Jednak w bibliotekach znajduje się szereg emigracyjnych i
publikowanych w kraju dzieł: wspomnień, prozy, wierszy oraz filmów, które podejmowały
ten temat. Znaczna ich część nie znalazła się w szerszym obiegu. Celem seminarium
licencjackiego będzie wydobycie i opisanie tych zapomnianych utworów. Główny nacisk
będzie położony na doświadczenia opisane hasłowo: lagier — łagier a także holokaust ze
szczególnym uwzględnieniem udziału Polaków w obronie społeczności żydowskiej.
Wymienione zagadnienia powinny być opisane w kontekście sowieckich i nazistowskich
praktyk totalitarnych a przywołane dzieła winny być postrzegane jako świadectwa zmagania
się zwykłych ludzi z bezduszną przemocą. Dopuszczam wybór dzieł szczególnie
rosyjskich/białoruskich/ukraińskich oraz izraelskich tłumaczonych na język polski.
Tłem dla omawianych dzieł będzie także zagadnienie teoretyczne — literatura jako
świadectwo, literatura jako dokument.
Zapraszam osoby zainteresowane proponowaną tematyką oraz takie, które lubią wyzwania
badawcze związane z nieliczną (w odniesieniu do dzieł literackich ) literaturą przedmiotu.
Marek Pytasz
16
15/ dr hab., prof. UŚ Helena Synowiec
(środy, 9.45–11.15, s. 507)
Kompetencja językowa uczniów, jej uwarunkowanie i kształcenie
w szkole
(specjalność nauczycielska)
Tematyka seminarium będzie się koncentrować wokół następujących zagadnień:
- kompetencja językowa dzieci i młodzieży z różnych etapów edukacyjnych (od
przedszkola po liceum), środowisk społecznych oraz regionalnych;
- kształcenie językowe w szkole ze szczególnym uwzględnieniem słownictwa i frazeologii
(m.in podręczników i działań dydaktycznych);
- język czasopism dla młodzieży (upowszechniane wzorce językowe i kulturowe oraz
swiat wartości).
Tematy będą sprofilowane badawczo. Materiał – zgromadzony za pomocą technik
sondażowych (np. ankiety, wywiady z nauczycielami i uczniami) oraz nagrań wypowiedzi
mówionych dzieci lub wyekscerpowany z wypracowań uczniowskich, z tekstów
podręczników lub czasopism – zostanie poddany opisowi i analizie jakościowej i ilościowej, a
wynikające z niego wnioski służyć będą m.in. praktyce szkolnej.
Do udziału w seminarium zapraszam osoby zainteresowane językiem dzieci i młodzieży
oraz problemami wychowania językowego uczniów.
Helena Synowiec
[email protected]
16/ dr hab., prof. UŚ Krzysztof Uniłowski
(środy, 9.45–11.15, s. 419)
Krytyków i recenzentów potyczki z najnowszą prozą
Literatura to nie tylko zbiór utworów, dostarczonych przez pisarzy, ale również to, w jaki
sposób ich teksty funkcjonują w przestrzeni społecznej. Krytyczny albo emancypacyjny
potencjał dzieła może zostać absolutnie niewykorzystany, jeśli tylko odnieślibyśmy się do
niego bezrefleksyjnie!
17
Dlatego zapraszam do udziału w seminarium poświęconemu nie tylko prozie po roku 1989,
ale również jej recepcji krytycznej. Pomysł na poszczególne prace jest bardzo prosty:
wyobrażam sobie, że każdy z uczestników naszych spotkań odniesie się do recenzji i
artykułów poświęconych wybranej powieści. Wbrew pozorom, nie jest to łatwe zdanie, bo
wymaga ono nie tylko umiejętności analityczno-interpretacyjnych, ale też rozumnego
nastawienia do tekstów krytycznoliterackich, które trzeba na własną rękę sproblematyzować.
Ponieważ przygotowanie tego typu pracy wymaga znajomości najważniejszych zjawisk w
prozie po roku 1989, ale także – w życiu literackim ostatniego dwudziestopięciolecia,
pierwsze
miesiące
seminarium
poświęcone
zostaną
na
wspólną
lekturę
tekstów
systematyzujących najnowszą prozę, próbujących uchwycić jej specyfikę, ale również takich,
które mogą się okazać przydatne jako kontekst do własnych rozważań.
Doświadczenie nauczyło mnie, że praca poświęcona krytycznej recepcji wybranego
utworu może być znakomitą szkołą postępowania badawczego. Może też wprowadzić
Państwa i przygotować do fachowej refleksji nad najnowszą literaturą w ramach dalszych
etapów polonistycznej edukacji. Mam nadzieję, że – dzięki Państwu – tak się właśnie stanie.
Uchylając zaś rąbka tajemnicy, powiem, że ze swej strony proponuję zbadanie recepcji takich
utworów, jak Absolutna amnezja (1995) I. Filipiak, Pod Mocnym Aniołem (2000) J. Pilcha,
Mercedes-Benz (2001) P. Huellego, Paw królowej (2005) D. Masłowskiej, Dolina Radości
(2006) S. Chwina, Bieguni (2007) O. Tokarczuk, Lala (2006) i Balzakiana (2008) J. Dehnela,
Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej (2007) M. Witkowskiego, Rebelia (2007),
Miasto szklanych słoni (2010) oraz Spowiedź Śpiącej Królewny (2012) M. Sieniewicza, Lód
(2007) J. Dukaja, Bambino (2008) I. Iwasiów, Piaskowa Góra (2009) J. Bator, Niehalo (2006),
Cud (2007), Gesty (2008) I. Karpowicza. Chętnie przystanę również na utwór zaproponowany
przez uczestników seminarium, o ile proponowana pozycja posiada sporą bibliografię (co
najmniej 10-12 recenzji). Zapraszam!
Krzysztof Uniłowski