Biuletyn "INFO-gazex" W18 rolnictwo

CO2
SELEKTYWNE MIERNIKI
DWUTLENKU W¢GLA
AirTECH agro – kontroler stacjonarny
Przeznaczenie
1. monitorowanie poziomu CO2 w pieczarkarniach, szklarniach, itp.
2. sterowanie wentylacjà, elektrozaworami i/lub sygnalizacjà alarmowà
3. kontrola poziomu CO2 w pomieszczeniach, gdzie przebywajà ludzie (bary,
restauracje, ma∏e sale kinowe, itp.)
Cechy u˚ytkowe:
1. zakres pomiarowy: 0–2000 ppm (wersja AirTECH agro-B 0–6000 ppm)
2. wykoka czu∏oÊç, selektywnoÊç i trw∏oÊç
3. sensor CO2 w obudowie py∏oszczelnej (opcja: IP44 w wersji AirTECH agro-B)
z przewodem o d∏ugoÊci 10 m (mo˚liwoÊç przed∏u˚enia do 50 m)
4. modu∏ zawierajàcy wyÊwietlacz, uk∏ady sterujàce i zasilacz 230 V~
5. proste ustawianie progu alarmowego
6. wyjÊcia: stykowe do sterowania urzàdzeniami zewn´trznymi (opcjonalnie – analogowe
0–10 V do rejestracji), napi´ciowe 12 V do sterowania syngalizatorami i stykowe
do sygnalizacji alarmu i awarii
AirTECH agro
AirTECH vento – miernik przenoÊny
Przeznaczenie
1. wyrywkowa i rutynowa kontrola poziomu CO2 w:
– pieczarkarniach, szklarniach, drobiarniach itp.
– pomieszczenia, gdzie przebywajà ludzie (bary, restauracje, sale kinowe itp.)
2. ocena jakoÊci powietrza wewn´trznego i wydajnoÊç systemów wentylacyjnych
Cechy u˚ytkowe:
1. zakres pomiarowy: 0–6000 ppm
2. wysoka czu∏oÊç, selektywnoÊç i trwa∏oÊç
3. wbudowany modu∏ pami´ci do rejestracji odczytów
4. alarm optyczny i d˝wi´kowy
5. zasilanie z wbudowanego akumulatora Li-Ion (bez efektu pami´ci)
6. d∏ugi czas pracy – ok. 12 h/∏adowanie
7. erognomiczna obudowa (wielkoÊç telefonu komórkowego), futera∏, klips, ∏adowarka
AirTECH vento
AirTECH duo – miernik przenoÊny
Przenaczenie
1. krótkotrwa∏e, rutynowe pomiary st´˚enia tlenu i dwutlenku w´gla w przechowalniach
owoców i warzyw oraz w innych pomieszczeniach zamkni´tych.
Cechy u˚ytkowe
1. zakres pomiarowy: 0–25,0%; dwutlenek w´gla – 0–4,00%
2. sensor CO2, sensor O2, uk∏ad poboru gazu (pompa, filtry, przewody), zasilacz
w jednej obudowie
3. selektywny i precyzyjny pomiar st´˚enia tlenu i dwutlenku w´gla
4. du˚a ˚ywotnoÊç sensorów CO2 (powy˚ej 10 lat) i O2 (powy˚ej 4 lat)
5. syganlizacja braku przep∏ywu gazu
6. filtr mechaniczny i przeciwwodny z sygnalizacjà zatkania
7. zasilanie 230 V~
8. por´czny futera∏, ∏atwoÊç przenoszenia (waga ok. 1 kg)
+
EN
ISO
900
1
O2
AirTECH duo
KONTROLA ST¢˚ENIA DWUTLENKU W¢GLA
A ROLNICTWO:
produkcja szklarniowa, uprawa grzybów,
przechowalnictwo owoców i warzyw
Wspó∏czesna produkcja ˝ywnoÊci wymaga na ka˝dym etapie stosowania ró˝norodnej
aparatury kontrolno-pomiarowej. Dotyczy to równie˝ specjalistycznych gospodarstw
rolnych nastawionych na wysoki plon i jakoÊç produktów. Post´p naukowo-techniczny,
a przede wszystkim rozwój technik cyfrowych dokona∏ rewolucji w tej dziedzinie.
Nowoczesne urzàdzenia pomiarowe sà nie tylko równie dok∏adne i niezawodne, jak
sprz´t stosowany w badaniach naukowych, ale – co najwa˝niejsze – kilkunastokrotnie
taƒsze i bardzo proste w obs∏udze. Dzi´ki temu nadajà si´ do powszechnego u˝ytku i nie
wymagajà specjalnych kwalifikacji. Urzàdzenia takie to nie tylko termometry,
wilgotnoÊciomierze czy pH-metry cyfrowe, to równie˝ mierniki innych wartoÊci fizycznych
i chemicznych, w tym analizatory gazów. W biuletynie tym prezentujemy nowoczesne
mierniki dwutlenku w´gla niezb´dne w kilku dziedzinach gospodarki rolnej: w produkcji
szklarniowej, przy uprawie grzybów i w przechowalnictwie warzyw i owoców. Mierniki
oferowane przez GAZEX sà to w pe∏ni cyfrowe urzàdzenia wykorzystujàce pomiar
w podczerwieni (NDIR). Sà tanie, proste w obs∏udze i monta˝u oraz dostosowane do
pracy w ci´˝kich warunkach, m.in. przy wysokiej wilgotnoÊci. Mogà byç zasilane z sieci
230 V lub z akumulatora. Nie wymagajà kalibracji (zaleca si´ jedynie kontrol´ „zera” raz
w roku). Prostot´ i ∏atwoÊç pomiarów osiàgni´to m.in. przez takà konstrukcj´ sensora,
która umo˝liwia jego prac´ bez pompy i dodatkowego osprz´tu, suszek,
filtrów sprawiajàcych cz´sto u˝ytkownikom wiele k∏opotów. W niektórych zastosowaniach
(przechowalnictwo owoców i warzyw) wymagana jest wersja przep∏ywowa miernika – z
wymuszonym obiegiem gazu. Ogólne charakterystyki wraz ze zdj´ciami i orientacyjne
ceny poszczególnych urzàdzeƒ przedstawiono na wewn´trznych stronach ok∏adki.
PRODUKCJA SZKLARNIOWA
RoÊliny uprawiane pod os∏onami sà nara˝one na niedobór dwutlenku w´gla, który jest dla
nich g∏ównym sk∏adnikiem od˝ywczym. Wi´kszoÊç roÊlin uprawnych wymaga dla
maksymalnej produkcji 800 – 1000 ppm CO2 (ppm – jednostka st´˝enia, milionowa cz´Êç
obj´toÊci; 1000 ppm = 0.1% obj.), a wi´c st´˝enia wy˝szego ni˝ normalnie wyst´pujàce
w powietrzu atmosferycznym (ok. 400 ppm). W szklarni lub w namiocie foliowym, w wyniku
fotosyntezy roÊlin, st´˝enie dwutlenku w´gla mo˝e obni˝yç si´ nawet do 200 ppm. Dlatego,
aby zwi´kszyç plon upraw szklarniowych, cz´sto stosuje si´ dokarmianie roÊlin
dwutlenkim w´gla (spr´˝onym z butli, p∏ynnym ze zbiorników lub zawartym w spalinach
pochodzàcych z nagrzewnic gazowych). Zabieg taki pozwala zwi´kszyç plon nawet
o kilkadziesiàt procent.
EN
ISO
900
1
1
Poniewa˝ zbyt du˝e st´˝enie dwutlenku w´gla jest nieuzasadnione ekonomicznie
i mo˝e byç dla roÊlin szkodliwe (szczególnie, jeÊli stosuje si´ spaliny) potrzebna jest
doÊç precyzyjna kontrola poziomu CO2. Dokarmianie roÊlin dwutlenkiem w´gla
mo˝e byç sterowane automatycznie, co wymaga du˝ych inwestycji w system zasilania i
skanowania CO2 – jest op∏acalne dopiero przy wi´kszej produkcji. W obiektach
mniejszych cz´sto stosowane jest sterowanie r´czne, polegajàce na okresowym
dopuszczaniu gazowego CO2 z butli lub podawaniu spalin z nagrzewnicy pod os∏ony.
Kontrola poziomu dwutlenku w´gla mo˝e odbywaç si´ automatycznie, z wykorzystaniem
miernika stacjonarnego typu AirTECH agro, sterujàcego uk∏adem skanujàcym.
Natomiast r´cznego dopuszczania CO2 mo˝na dokonywaç na podstawie wskazaƒ
mierników przenoÊnych AirTECH vento (z wbudowanà pami´cià pomiarów
i wewn´trznym akumulatorem).
ZESTAWIENIE NORM st´˝enia CO2 ZALECANYCH przy UPRAWIE SZKLARNIOWEJ
2
norma hodowlana CO2
GATUNEK
UPRAWNY
[ppm]
[% obj.]
ogórek
600 – 800
0,06 – 0,08
papryka
900
0,09
mo˝liwy przyrost
plonu [%]
plon / efekt
40
30
Êwie˝a masa
owoców,
liÊci lub korzeni
pomidor
1000
0,10
50
rzodkiew
900 – 1200
0,09 – 0,12
sa∏ata
1000
0,10
200
chryzantemy
900
0,09
20
cyklameny
600 – 1000
0,06 – 0,10
70
dianthus
500
0,05
nasturcje
600 – 1000
0,06 – 0,10
pelargonie
2000
0,20
200
ró˝e
600 – 1000
0,06 – 0,10
25
hibiscus
1200
0,12
100
30
liczba kwiatów
na roÊlinie
lub krzaku
90
Êwie˝a masa
EN
100
ISO
900
1
PRODUKCJA GRZYBÓW UPRAWNYCH
Podstawowym warunkiem dobrego plonowania grzybów uprawnych, tj. pieczarki
i boczniaka jest dop∏yw Êwie˝ego powietrza. Przemiana materii grzybni
i drobnoustrojów w pod∏o˝u prowadzi do wydzielania si´ du˝ych iloÊci dwutlenku w´gla. Gaz
ten jest nieoboj´tny dla wzrostu i rozwoju owocników, a o wysokich plonach i odpowiedniej
jakoÊci produkcji decyduje utrzymanie jego st´˝enia na poziomie 0,08 – 0,15% (800 – 1500
ppm). Szkodliwe jest zarówno zbyt niskie st´˝enie CO2 (tworzy si´ zbyt du˝o zawiàzków), jak
i jego nadmiar (owocniki ulegajà zniekszta∏ceniu). W przypadku pieczarki, powy˝ej 0,2%
dwutlenku w´gla uzyskuje si´ owocniki niskiej jakoÊci, o d∏ugich trzonkach i ma∏ych
kapeluszach. Z owocników mniejszych ni˝ 8 – 10 mm uzyskuje si´ egzemplarze o kszta∏cie
nieregularnym. Przy st´˝eniu 0.4 – 0.5% owocniki mogà nie powstawaç w ogóle, a powy˝ej
0,5% zaczyna tworzyç si´ nowa grzybnia. U boczniaka, nadmiar CO2 przejawia si´
zniekszta∏ceniem zawiàzków owocników, a nawet ich zamieraniem. Normy st´˝enia dwutlenku
w´gla zalecane w poszczególnych fazach uprawy ró˝nych ras grzybów mo˝na
znaleêç w prasie fachowej i u producentów grzybni.
OkreÊlenie zapotrzebowania na Êwie˝e powietrze na podstawie obliczeƒ teoretycznych
(powierzchnia uprawy, kubatura pomieszczenia, temperatura) jest bardzo skomplikowane,
a jednoczeÊnie niedok∏adne. Natomiast ocena st´˝enia dwutlenku w´gla dokonywana na
podstawie obserwacji rozwoju owocników i objawów zewn´trznych jest zazwyczaj
spóêniona. Podobnie, jak w przypadku temperatury i wilgotnoÊci, jedynym obiektywnym
sposobem zapewnienia w∏aÊciwych warunków rozwoju owocników jest bezpoÊredni
pomiar st´˝enia CO2 przy u˝yciu odpowiedniego urzàdzenia pomiarowego. Aktualnie dla
producentoów grzybów GAZEX oferuje kontroler AirTECH agro. Jest to nowoczesne,
bardzo tanie urzàdzenie sk∏adajàce si´ z sondy CO2 i modu∏u sterujàcego. Mo˝na je
wykorzystaç do automatycznego w∏àczania wentylacji, gdy st´˝enie dwutlenku w´gla w hali
przekroczy poziom ustawiony przez u˝ytkownika. Innym rozwiàzaniem jest stosowanie
miernika r´cznego, AirTECH vento, którego wewn´trzny akumulator pozwala na 12 godzin
ciàg∏ej pracy. Mo˝na te˝ wykorzystaç zasilacz zewn´trzny 230 V (∏adowarka). Co wa˝ne,
miernik ma wbudowanà pami´ç wewn´trznà, dzi´ki czemu mo˝liwa jest rejestracja zmian
st´˝enia dwutlenku w´gla (i temperatury) w d∏u˝szym okresie (godziny, dni, tygodnie).
Pozwala to lepiej kontrolowaç warunki wzrostu grzybów i weryfikacji pracy innych urzàdzeƒ
kontrolno-pomiarowych.
PRZECHOWALNICTWO OWOCÓW I WARZYW
D∏ugotrwa∏e przechowywanie owoców i warzyw, bardzo op∏acalne ekonomicznie, wymaga
zapewnienia odpowiednich warunków sk∏adowania: niskiej temperatury, niskiego st´˝enia tlenu
i wysokiego st´˝enia dwutlenku w´gla. Ârodowisko takie warunkuje ograniczenie strat
zwiàzanych z oddychaniem ˝ywych tkanek owoców i warzyw (które zu˝ywajà tlen, emitujàc
CO2), a tak˝e parowaniem wody. Pozwala to wyd∏u˝yç okres przechowywania do kilku miesi´cy,
jak to ma miejsce w przypadku jab∏ek. Równie˝ inne owoce, a tak˝e warzywa powinny byç
przechowywane w kontrolowanej atmosferze. Sà to np. owoce jagodowe, Êliwy, kapusta
pekiƒska, marchew, papryka, cebula, itd. Gwarantuje to bowiem nie tylko wi´kszy zysk ale
EN
ISO
900
1
3
warunkuje mo˝liwoÊç dostaw. Odbiorcy hurtowi stawiajà bowiem dostawcom wymóg bardzo
wysokiej jakoÊci towaru majàc alternatyw´ w postaci konkurencji z krajów zachodnich, gdzie
odpowiednie metody przechowalnictwa sà ju˝ od dawna stosowane.
Trudno jest przedstawiç w tym krótkim opracowaniu normy temperatury, st´˝enia tlenu
i dwutlenku w´gla zalecane dla ró˝nych gatunków. Tym bardziej, ˝e ró˝nià si´ one dla ró˝nych
odmian handlowych. Generalnà zasadà jest utrzymanie temperatury bliskiej 0oC, st´˝enia
tlenu oko∏o 1,5% obj. i dwutlenku w´gla oko∏o 3% obj. Od pewnego czasu promowana jest
te˝ w Polsce metoda ULO (ultra low oxygen), gdzie st´˝enia tlenu i dwutlenku w´gla sà
utrzymywane na ni˝szym poziomie (ok. 1% obj.). Konkretnych norm dla poszczególnych
gatunków i odmian nale˝y szukaç w materia∏ach publikowanych przez instytuty sadownicze
lub doradców ODR.
D∏ugotrwa∏e przechowywanie owoców i warzyw w kontrolowanej atmosferze wymaga
stosowania aparatury kontrolno-pomiarowej. Oprócz termometru, konieczne jest
stosowanie miernika tlenu i dwutlenku w´gla. W du˝ych przechowalniach, tam gdzie jest to
uzasadnione ekonomicznie, wykorzystywane sà rozwiàzania ca∏oÊciowe, zawierajàce nie
tylko uk∏ady kontroli temperatury i st´˝enia gazów, lecz tak˝e p∏uczki obni˝ajàce st´˝enie
CO2 i podwy˝szajàce st´˝enie O2. W obiektach mniejszych kontrola taka mo˝e byç
prowadzona przy u˝yciu przenoÊnych mierników gazowych
i r´cznego sterowania st´˝eniem tlenu (dopuszczanie Êwie˝ego
powietrza przez syfon) i dwutlenku w´gla (dok∏adanie
worków z poch∏aniaczem).
Aktualnie w ofercie GAZEX jest dost´pny miernik
dwugazowy (tlenu + dwutlenku w´gla) – AirTECH duo
(na zdj´ciu obok).
Wyposa˝ony jest we w∏asnà pomp´ ssàcà, filtr hydrofobowy
(zabezpiecza przed zassaniem wody), wyÊwietlacz LCD
i futera∏ u∏atwiajàcy przenoszenie.
AirTECH duo
W ch∏odniach bez kontrolowanej atmosfery, w których przechowywane sà owoce,
powietrze ulega modyfikacji. W takich obiektach bardzo cz´sto obserwuje si´ wzrost st´˝enia
CO2. JednoczeÊnie obni˝a si´ zawartoÊç tlenu co mo˝e byç niebezpieczne dla
przebywajàcych tam ludzi. Oddychanie powietrzem zawierajàcym O2 w st´˝eniu 18% obj.
powoduje uczucie dusznoÊci i przy dalszym spadku st´˝enia mo˝e prowadziç do utraty
przytomnoÊci, a w skrajnych przypadkach do Êmierci. Aby temu
zapobiec mo˝na wykorzystaç detektor tlenu DG-9.E. Detektor
zamontowany na sta∏e w ch∏odni w po∏àczeniu z modu∏em alarmowym,
monitoruje st´˝enie tlenu i w sytuacji gdy spadnie ono poni˝ej
DG-9.E
ustalonego progu, uruchamia sygnalizatory akustyczne, optyczne lub
wentylator. Utrzymanie st´˝enia tlenu na poziomie 18 – 19%
zabezpiecza jednoczeÊnie ch∏odni´ przed nadmiernym gromadzeniem
si´ CO2 o st´˝eniu szkodliwym dla owoców. Wa˝nà cechà tego
detektora oprócz wysokiej jakoÊci, selektywnoÊci i trwa∏oÊci jest jego
przyst´pna cena poni˝ej 1000 z∏ (netto) za komplet z modu∏em
MD-2
alarmowym MD-2 (mo˝e wspó∏pracowaç z dwoma detektorami).
4
EN
ISO
900
1
ORIENTACYJNE CENY MIERNIKÓW AirTECH
Wszystkie ceny netto w PLN (bez VAT = 22%). Poziom cen z sierpnia 2004.
Prosimy o sprawdzenie aktualnoÊci wymienionych ni˝ej cen.
TYP
OPIS
CENA
AirTECH agro
0–2000 ppm, sonda CO2 – przewód 10 mb – modu∏ sterowniczy:
1 próg alarmowy ustawiony przez u˝ytkownika, sygnalizacja awarii
(opcja: wyjÊcie analogowe 0–10 V).
1499,hurt: 1099,- (≥ 5 szt.)
AirTECH agro-B
0–6000 ppm, inne parametry jak -agro
1599,-
AirTECH vento
0–6000 ppm + orientacyjny pomiar temperatury, wyÊwietlacz LCD,
4 poziomy alarmu; akumulator wewnt´trzny 12 h,
wbudowana pami´ç, futera∏, ∏adowarka
2699.-
AirTECH mini
0–4,00% + aktualizowana wartoÊç NDS (Êredna wa˝ona 8h),
inne parametry jak AirTECH vento
2899,-
AirTECH duo
Tlen: 0–25,0%; dwutlenek w´gla: 0–4,00%; wyÊwietlacz LCD, pompa,
filtry przeciwpy∏owy + przeciwwodny; sygnalizacja awarii; futera∏
3999,-
AirTECH duo-OEM
jak wy˝ej;
bez obudowy, futera∏u i pompy
%
Sensory SenseAir
Kontrolery wentylacji w budynkach
aSENSE
0–3000 ppm, zasilanie 24 V, 2 wyjÊcia analogowe, port cyfrowy
1699,-
aSENSE-K
jw., do kana∏u wentylacyjnego
2199,-
eSENSE
0–2000 ppm, zasilanie 24 V, 1 wyjÊcie analogowe
%
Wobec ciàg∏ego procesu rozwoju i udoskonalania oferowanych produktów GAZEX zastrzega sobie prawo
do wprowadzania zmian parametrów technicznych oraz zmian oferowanych urzàdzeƒ bez uprzedzenia.
TreÊç niniejszego cennika nie mo˝e byç podstawà do jakichkolwiek roszczeƒ wobec GAZEX.
Logo gazex, nazwa gazex sà zastrze˝onymi znakami towarowymi firmy GAZEX.
©gazex'2004. Wszelkie prawa zastrze˝one. Powielanie lub kopiowanie w cz´Êci lub ca∏oÊci bez zgody GAZEX zabronione.
EN
ISO
900
1
5