PEDAGOGIKA WSPÓŁCZESNA

1
PEDAGOGIKA WSPÓŁCZESNA
[streszczenie wykładu]
Program wykładu:
Temat nr 1: Pedagogika i wychowanie.
Temat nr 2: Wychowanie wg koncepcji behawioralnej.
Temat nr 3: Wychowanie wg koncepcji humanistycznej.
Temat nr 4: Wychowanie wg koncepcji psychospołecznej.
Temat nr 5: Metody wychowania.
Temat nr 6: Rozwój a nauczanie (wg J. Piageta).
Temat nr 7: Rozwój a nauczanie (wg L. Wygotskiego).
Temat nr 8: Rozwój a nauczanie (wg J. Brunera).
Temat nr 1: Pedagogika i wychowanie.
PEDAGOGIKA – DEFINICJE
Pedagogika – zespół nauk o wychowaniu (kształceniu), celach, metodach, środkach i formach
organizacyjnych. Zajmuje się procesami świadomego i celowego oddziaływania na rozwój
człowieka we wszystkich fazach jego życia.
Współczesna pedagogika – jest wszechstronną nauką o całej rzeczywistości wychowawczej,
której istotę stanowi całożyciowy rozwój człowieka oraz wszelkie – tak dodatnie jak i ujemne
– interakcje jednych ludzi na drugich oraz interakcje środowiska.
WYCHOWANIE – DEFINICJE
Dynamiczny, złożony układ oddziaływań społecznych, instytucjonalnych i interpersonalnych
wywołujący zmiany w osobowości wychowanka (człowieka) przygotowujący do życia w
społeczeństwie.
Odziaływanie pokoleń dorosłych na pokolenie młode niedojrzałe dożycia społecznego
[Durkheim].
Oddziaływanie na wszechstronny rozwój osobowości.
Temat nr 2: Wychowanie wg koncepcji behawioralnej.
Przedstawiciele: Iwan PAWŁOW, Edward THORNDIKE, JOHN WATSON, Burrhus SKINNER
Warunkowanie instrumentalne
Zachowanie człowieka jest całkowicie sterowane przez środowisko zewnętrzne.
Ludzie uczą się zachowań i ich działanie ma charakter nawykowy. Powtarzają zachowania
przynoszące pozytywne skutki, a unikają zachowań przynoszących negatywne skutki.
Warunkowanie instrumentalne w procesie wychowania polega na manipulowaniu
wzmocnieniami pozytywnymi i negatywnymi.
Służy do podtrzymywania lub oduczania pewnych zachowań, za pomocą wzmocnień
negatywnych i pozytywnych.
Brak wzmocnień powoduje zanikanie wyuczonej reakcji.
Wychowanie to dobieranie i aplikowanie odpowiednich wzmocnień.
2
Temat nr 3: Wychowanie wg koncepcji humanistycznej.
Przedstawiciele: Abraham MASLOW, Carl ROGERS
Wychowanie to stwarzanie warunków sprzyjających samorealizacji i wyjaśnianie
wychowankom kim są i co robią.
Rola wychowawcy jest stworzenie w procesie wychowawczym atmosfery pozbawionej lęku,
frustracji i stresu.
Każdy człowiek jest jednostką aktywną, samodzielną i dobrą z natury.
Dziecko ma własne życie i tożsamość.
„Sterowanie” następuje przez własny sposób postrzegania siebie i otoczenia.
Wartość człowieka – określa to kim jest obecnie.
Ostrożność wobec dogmatów.
Temat nr 4: Wychowanie wg koncepcji psychospołecznej.
Przedstawiciele: Alfred ADLER, Erich FROMM, Harry Stack SULLIVAN
zachowaniu człowieka decyduje sytuacja społeczna w której się znalazł.
Na kształtowanie osobowości mają uwarunkowania społeczne.
Człowiek to istota społeczna uwikłana w środowisku społecznym.
Lęk to wytwór interakcji społecznych.
Zadanie wychowania wg A. Adlera
Uświadomienie dziecku wartości społecznej i poczucia wspólnoty.
Pomoc w harmonizowaniu rozwoju.
Pomoc w przezwyciężaniu poczucia małej wartości.
Działalność społeczna dla społeczeństwa.
Temat nr 5: Metody wychowania.
Metoda modelowania.
Uczenie się przez naśladownictwo, odwzorowywanie i przyswajanie.
Model wywiera tym większy wpływ im:
− obserwator postrzega jego kompetencje, prestiż w otoczeniu
− większa jest wiedza nauczyciela
− duże podobieństwo do obserwatora
− więcej prezentuje entuzjazmu
Metoda zadaniowa.
Powierzanie zadań, których wykonanie prowadzi do zmian zachowań i postaw (zadania dla
dobra ogólnego).
Pomoc koleżeńska w nauce.
Zadania oczekiwane przez otoczenie.
Metoda perswazyjna.
Rozmowa z dyskusją.
Uświadomienie wychowankowi różnych obowiązków.
Metoda nagradzania.
Nagradzany dowiaduje się o wykonaniu poleceń zgodnych z oczekiwanymi.
Nagradzanie to czynnik motywujący.
Nagradzanie wpływa na aktywność i kreatywność.
Metoda karania.
Świadome stosowanie kar celem zapobieżenia zachowaniom niezgodnym z obowiązującymi
wartościami i normami.
Pozorna skuteczność (tłumienie!).
Zbyt częste karanie wywołuje agresję.
3
Temat nr 6: Rozwój a nauczanie (wg J. Piageta)
Teoria rozwoju poznawczego.
Okres – noworodek, niemowlę (wiek: 0-2 rok życia).
Faza odruchów albo konstruktów dziedzicznych.
Faza pierwszych nawyków ruchowych, spostrzeżeń, uczuć.
Faza inteligencji sensoryczno-motorycznej.
Okres wczesnego dzieciństwa (wiek: 2-7 rok życia).
Faza intuicyjnej inteligencji spontanicznych uczuć.
Okres dzieciństwa (wiek:7-12 rok życia).
Faza konkretnych operacji intelektualnych.
Okres młodzieńczy (powyżej 12 roku życia).
Faza abstrakcyjnych operacji intelektualnych, kształtowania się osobowości oraz wchodzenia
w społeczeństwo dorosłych.
Temat nr 7: Rozwój a nauczanie (wg L. Wygotskiego)
Teoria kulturowo-historycznego rozwoju psychiki.
Czynniki rozwoju dziecka wg. L. Wygotskiego.
− Obcowanie społeczne dziecka z dorosłymi
− Działanie na przedmiotach
− Linia rozwoju mowy i myślenia prowadzi od mowy uspołecznionej do egocentrycznej
Strefa najbliższego rozwoju.
− Zakres możliwości i sprawności działania umysłowego dziecka w warunkach okazywanej
mu pomocy przez dorosłego
− To co dziecko dziś wykonuje z pomocą dorosłego, jutro może wykonać samodzielnie
Temat nr 8: Rozwój a nauczanie (wg J. Brunera)
Psychologia poznawcza (kognitywna).
Rozwój to przechodzenie przez trzy typy reprezentacji – enaktywnej, ikonicznej i
symbolicznej.
Nauczanie.
− rola struktury w nauczaniu: im bardziej przyswojona jest zasada podstawowa tym szersze są
możliwości zastosowania jej do rozwiązania nowych problemów
Spiralny układ treści nauczania.
Myślenie intuicyjne, a myślenie analityczne
− Zrozumienie sensu i znaczenia problemu
− Ocena słuszności przypuszczeń
− Wnikliwe przypuszczenia, płodne hipotezy, odważne przeskoki skojarzeniowe