PREZENTACJA WOHY

Lokalizacja wielkopowierzchniowych
obiektów handlowych
a miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego, decyzje o warunkach
zabudowy
i rozstrzygnięcia organów nadzorczych
1
Regulacje prawne dotyczące
wielkopowierzchniowych
obiektów handlowych i ich tło
2
ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu
przestrzennym (j.t. Dz.U. z 1999 roku Nr 15 poz. 139 z
późn. zm.) [1995.01.01- 2003.07.11 art.88 upzp
wejście w Ŝycie - utrata mocy]
ustawa z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i działaniu
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz.U. z
2007 roku Nr 127, poz. 880) [2007.09.18 – 2008.07.11]
ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o
planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z późn.
zm.) [2003.07.11 - ∞]
3
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o
zagospodarowaniu przestrzennym (j.t.
Dz.U. z 1999 roku Nr 15 poz. 139 z późn.
zm.)
4
• ustawa wprowadzała pojęcie
„powierzchnia sprzedaŜowa,”
jednocześnie nie podając jego definicji
• która to po raz pierwszy pojawiła się w
ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym z 2003 roku
5
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
art.6 ust 5 uzp
W studium określa się, w szczególności:
ci
1) obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną na podstawie przepisów
szczególnych,
2) lokalne wartości zasobów środowiska przyrodniczego i zagroŜenia
środowiskowe,
3) obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wyłączone z zabudowy,
4) obszary zabudowane, ze wskazaniem, w miarę potrzeby, terenów
wymagających przekształceń lub rehabilitacji,
5) obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę, ze
wskazaniem, w miarę potrzeby, obszarów przewidzianych do
zorganizowanej działalności inwestycyjnej,
5a) obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową
wynikającą z potrzeby zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty
samorządowej,
6) kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym obszary, na
których będą stosowane indywidualne i grupowe systemy oczyszczania
ścieków, a takŜe tereny niezbędne do wytyczania ścieŜek rowerowych,
7) obszary, dla których sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze
względu na istniejące uwarunkowania,
8) obszary przewidywane do realizacji zadań i programów wynikających z
polityki, o której mowa w ust. 2.
6
• Czyli co najwyŜej wskazania studium
gminy ograniczały się do określenia
uŜytkowania terenów, jako tereny handlu i
usług, taka funkcja była wskazywana
ustaleniami studium
7
• Od kiedy zatem obowiązek
mpzp?
od dnia 15 marca 2001 roku
ustawa z dnia 13 lipca 2000 roku o zmianie
ustawy o zagospodarowaniu
przestrzennym
Dz.U. z 2001 roku Nr 14, poz.124 mpzp dla
woha
8
Art. 10. 1. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
ustala się, w zaleŜności od potrzeb:
1) przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o róŜnych
funkcjach lub róŜnych zasadach zagospodarowania,
Art. 10. 1. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
ustala się, w zaleŜności od potrzeb:
1) (5) przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o
róŜnych funkcjach lub róŜnych zasadach zagospodarowania, w tym
tereny, które mogą być przeznaczone pod budowę obiektów
handlowych o powierzchni sprzedaŜowej powyŜej 1.000 m2 - w
gminach o liczbie mieszkańców do 20.000, oraz o powierzchni
sprzedaŜowej powyŜej 2.000 m2 - w gminach o liczbie mieszkańców
ponad 20.000,
(5) – Dz.U.
Dz.U. z 2001 roku Nr 14, poz.124 ustawa z dnia 13 lipca 2000 roku o zmianie ustawy o
zagospodarowaniu przestrzennym
9
•
•
•
•
•
•
•
•
Art. 13. 1. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
sporządza się obowiązkowo:
zkowo
1) jeŜeli przepisy szczególne tak stanowią,
2) dla obszaru, na którym przewiduje się realizację programów, o których
mowa w art. 54d i w art. 58 ust. 1,
3) dla obszaru, na którym przewiduje się zadania dla realizacji lokalnych
celów publicznych, z wyjątkiem zadań związanych z budową urządzeń
infrastruktury technicznej w granicach pasa drogowego,
3a) dla obszarów, o których mowa w art. 6 ust. 5 pkt 5a,
4) dla obszaru, o którym mowa w art. 6 ust. 5 pkt 7, ze względu na
istniejące uwarunkowania,
5) (10) dla obszaru, na którym przewiduje się budowę obiektów
handlowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1.
(10) - Dz.U.
Dz.U. z 2001 roku Nr 14, poz.124 ustawa z dnia 13 lipca 2000 roku o zmianie ustawy o
zagospodarowaniu przestrzennym
10
•
•
•
•
Art. 31a. (18) 1. (19) JeŜeli w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego nie przeznaczono terenów pod budowę obiektów handlowych,
o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, wójt, burmistrz albo prezydent miasta
moŜe dokonać analizy terenów przeznaczonych w tym planie pod usługi i
handel w zakresie moŜliwości ich wykorzystania pod budowę tych obiektów.
Analizy dokonuje się na podstawie prognozy skutków budowy obiektów, o
których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, dla rynku pracy, komunikacji, istniejącej
sieci handlowej oraz zaspokojenia potrzeb i interesów konsumentów.
2. (20) Wójt, burmistrz albo prezydent miasta jest obowiązany do dokonania
analizy, o której mowa w ust. 1, jeŜeli został złoŜony wniosek o wydanie decyzji
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu pod budowę obiektu
handlowego określonego w art. 10 ust. 1 pkt 1 albo dla zmiany sposobu
uŜytkowania obiektu budowlanego z przeznaczeniem na taki obiekt.
3. (21) Analizę wraz z prognozą wójt, burmistrz albo prezydent miasta
przekazuje radzie gminy ze stosownym wnioskiem. Wniosek moŜe dotyczyć w
szczególności zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
polegającej na wprowadzeniu zakazu budowy obiektów handlowych, o których
mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1.
4. (22) JeŜeli rada gminy, w terminie 2 miesięcy od dnia złoŜenia wniosku przez
wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, podejmie uchwałę o przystąpieniu do
zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przepis art. 45
ust. 1 stosuje się odpowiednio.
11
•
•
Art. 45. 1. Dla obszarów, dla których, zgodnie z art. 13 ust. 1, istnieje
obowiązek sporządzania miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego, postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia
warunków zabudowy i zagospodarowania terenu zawiesza się do
czasu uchwalenia planu.
2. Dla obszarów nie wymienionych w ust. 1, a w odniesieniu do
których nastąpiło ogłoszenie o przystąpieniu do sporządzenia lub
zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, o
którym mowa w art. 18 ust. 2 pkt 1, postępowanie administracyjne w
sprawie ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu
moŜna zawiesić na czas nie dłuŜszy niŜ 12 miesięcy od dnia tego
ogłoszenia. JeŜeli w okresie zawieszenia postępowania
administracyjnego nie uchwalono miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego lub nie dokonano jego zmiany,
stosuje się odpowiednio przepisy art. 44 albo ustala się warunki
zabudowy i zagospodarowania terenu na podstawie obowiązującego
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
12
• Ustawa z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i
działaniu wielkopowierzchniowych obiektów
handlowych (Dz.U. z 2007 roku Nr 127, poz. 880)
13
•
•
•
•
•
•
Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) wielkopowierzchniowym obiekcie handlowym - rozumie się przez
to obiekt handlowy o powierzchni sprzedaŜy przekraczającej 400 m2,
w którym prowadzona jest jakakolwiek działalność handlowa;
2) powierzchni sprzedaŜy - rozumie się przez to powierzchnię, o
której mowa w art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717,
z późn. zm.1));
3) utworzeniu wielkopowierzchniowego obiektu handlowego rozumie się przez to budowę obiektu handlowego oraz przebudowę
istniejącego obiektu dotychczas niewykorzystywanego do działalności
handlowej, a takŜe łączenie obiektów handlowych, jeŜeli w wyniku
takiego działania powstanie wielkopowierzchniowy obiekt handlowy;
4) budowie - rozumie się przez to budowę, o której mowa w art. 3 pkt
6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr
156, poz. 1118 i Nr 170, poz. 1217 oraz z 2007 r. Nr 88, poz. 587 i Nr 99,
poz. 665);
5) przebudowie - rozumie się przez to przebudowę, o której mowa w
art. 3 pkt 7a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.
14
•
•
•
•
•
Art. 3. 1. Utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego wymaga
uzyskania zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
właściwego ze względu na lokalizację wielkopowierzchniowego obiektu
handlowego, zwanego dalej "organem zezwalającym".
2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na pisemny wniosek
przedsiębiorcy.
3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, organ zezwalający wydaje w przypadku
zgodności lokalizacji wielkopowierzchniowego obiektu handlowego z
miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego albo decyzją o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, po uzyskaniu pozytywnej
opinii wyraŜonej przez właściwą radę gminy.
4. W przypadku wielkopowierzchniowych obiektów handlowych o powierzchni
sprzedaŜy powyŜej 2.000 m2 zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, organ
zezwalający wydaje po spełnieniu przesłanek, o których mowa w ust. 3, w
przypadku braku sprzeczności lokalizacji wielkopowierzchniowego obiektu
handlowego z planem zagospodarowania przestrzennego województwa i po
uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego sejmiku województwa.
5. Nie wymaga uzyskania zezwolenia utworzenie wielkopowierzchniowego
obiektu handlowego na terenie innego wielkopowierzchniowego obiektu
handlowego, na którego utworzenie uzyskano zezwolenie na podstawie
przepisów niniejszej ustawy.
15
• Art. 12. W ustawie z dnia 27 marca 2003
r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z
późn. zm.3)) w art. 10 w ust. 2 w pkt 8
wyrazy "powyŜej 2.000 m2" zastępuje
się wyrazami "powyŜej 400 m2".
16
woh z mocy prawa
•
•
•
•
•
Art. 17. 1. W terminie 30 dni od dnia wejścia w Ŝycie ustawy
przedsiębiorca będący właścicielem wielkopowierzchniowego obiektu
handlowego albo działający w jego imieniu administrator lub zarządca
takiego obiektu złoŜy do właściwego organu zezwalającego wniosek
zawierający dane, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1-5 i pkt 7 lit. a i b
oraz ust. 2.
2. W oparciu o wniosek, o którym mowa w ust. 1, organ zezwalający
wydaje zezwolenie na działanie wielkopowierzchniowego obiektu
handlowego. Przepisów art. 3, 5 i 6 ustawy nie stosuje się.
3. Wydanie zezwolenia jest wolne od opłaty skarbowej.
4. Zmiana powierzchni sprzedaŜy lub całkowitej powierzchni, jaką
zajmuje wielkopowierzchniowy obiekt handlowy wraz z infrastrukturą
towarzyszącą, wymaga uzyskania zmiany zezwolenia. Art. 9 ust. 2
stosuje się.
Tak więc nie tylko budowa ale i przebudowa w rozumieniu Pb, była
uwarunkowana planem
17
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku
o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz.
717 z późn. zm.)
18
• Obiekty handlowe w upzp
•
•
•
•
•
•
art.10 ust.3
art.10 ust.2 pkt8
art.15 ust.3 pkt4
art.62 ust.2
art.64 ust.2
art.87 ust.4
19
• Obowiązek określania woh w studium
wprowadzony został do systemu
prawnego w ustawie
o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (z dniem 11 lipca 2003
roku).
20
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Art. 10. 2. W studium okreś
określa się
się w szczegó
szczególnoś
lności:
1) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów;
2) kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŜytkowania terenów, w tym tereny wyłączone
spod zabudowy;
3) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i
uzdrowisk;
4) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
5) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej;
6) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym;
7) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym,
zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o
których mowa w art. 48 ust. 1;
8) (7) obszary, dla któ
których obowią
obowiązkowe jest sporzą
sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego na podstawie przepisó
przepisów odrę
odrębnych, w tym obszary wymagają
wymagające przeprowadzenia
scaleń
scaleń i podział
podziału nieruchomoś
nieruchomości, a takŜ
takŜe obszary rozmieszczenia obiektó
obiektów handlowych o powierzchni
sprzedaŜ
sprzedaŜy powyŜ
powyŜej 400 m2(8)
m2(8) oraz obszary przestrzeni publicznej;
9) obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w
tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne;
10) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej;
11) obszary naraŜone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych;
12) obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złoŜu kopaliny filar ochronny;
13) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia
działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych
hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271);
14) obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji;
15) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych;
16) inne obszary problemowe, w zaleŜności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w
gminie.
2a. (9) JeŜeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą
urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a takŜe ich
stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenu; w
studium ustala się ich rozmieszczenie.
3. Obowią
Obowiązek przystą
przystąpienia do sporzą
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w
przypadku, o któ
21
którym mowa w ust. 2 pkt 8, powstaje po upł
upływie 3 miesię
miesięcy od dnia ustanowienia tego
obowią
obowiązku.
zku.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Art.15.3. W planie miejscowym określa się w zaleŜności od potrzeb:
1) granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości;
2) granice obszarów rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej;
3) granice obszarów wymagających przekształceń lub rekultywacji;
3a) (18) granice terenów pod budowę urządzeń, o których mowa w art. 10 ust. 2a, oraz
granice ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie,
zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenu oraz występowaniem znaczącego oddziaływania
tych urządzeń na środowisko;
4) granice terenów pod budowę obiektów handlowych, o których mowa w art. 10
ust. 2 pkt 8;
4a) (19) granice terenów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu
lokalnym;
4b) (20) granice terenów inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym,
umieszczonych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w
ostatecznych decyzjach o lokalizacji drogi krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej, linii
kolejowej o znaczeniu państwowym, lotniska uŜytku publicznego, inwestycji w zakresie
terminalu lub przedsięwzięcia Euro 2012;
5) granice terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz terenów słuŜących organizacji
imprez masowych;
6) granice pomników zagłady oraz ich stref ochronnych, a takŜe ograniczenia dotyczące
prowadzenia na ich terenie działalności gospodarczej, określone w ustawie z dnia 7 maja
1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady;
7) (21) granice terenów zamkniętych, i granice stref ochronnych terenów zamkniętych;
8) (22) sposób usytuowania obiektów budowlanych w stosunku do dróg i innych terenów
publicznie dostępnych oraz do granic przyległych nieruchomości, kolorystykę obiektów
budowlanych oraz pokrycie dachów;
9) (23) zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń
reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów
budowlanych, z jakich mogą być wykonane;
22
10) (24) minimalną powierzchnię nowo wydzielonych działek budowlanych.
• Art. 62. 1. (79) Postępowanie administracyjne w sprawie
ustalenia warunków zabudowy moŜna zawiesić na czas
nie dłuŜszy niŜ 9 miesięcy od dnia złoŜenia wniosku o
ustalenie warunków zabudowy. Wójt, burmistrz albo
prezydent miasta podejmuje postępowanie i wydaje
decyzję w sprawie ustalenia warunków zabudowy, jeŜeli:
• 1) w ciągu dwóch miesięcy od dnia zawieszenia
postępowania rada gminy nie podjęła uchwały o
przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego albo
• 2) w okresie zawieszenia postępowania nie
uchwalono miejscowego planu lub jego zmiany.
• 2. JeŜeli wniosek o ustalenie warunków zabudowy
dotyczy obszaru, w odniesieniu do którego istnieje
obowiązek sporządzenia planu miejscowego,
postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia
warunków zabudowy zawiesza się do czasu
uchwalenia planu.
planu
23
• Art. 64. 1. (80) Przepisy art. 51 ust. 3, art. 52,
art. 53 ust. 3-5a, art. 54, art. 55 i art. 56 stosuje
się odpowiednio do decyzji o warunkach
zabudowy.
• 2. W przypadku planowanej budowy obiektu
handlowego wniosek o ustalenie warunków
zabudowy powinien zawierać określenie
powierzchni sprzedaŜy.
24
• Art. 87.
87 1. Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gmin oraz plany miejscowe uchwalone po dniu 1
stycznia 1995 r. zachowują moc.
• 2. Plany zagospodarowania przestrzennego województw uchwalone
po dniu 1 stycznia 1999 r. zachowują moc.
• 3. Obowiązujące w dniu wejścia w Ŝycie ustawy miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed dniem 1
stycznia 1995 r. zachowują moc do czasu uchwalenia nowych
planów, jednak nie dłuŜej niŜ do dnia 31 grudnia 2003 r.
• 4. Sejmiki województw, które do dnia wejścia w Ŝycie ustawy
nie uchwaliły planów zagospodarowania przestrzennego
województwa, oraz gminy, które dotychczas nie sporządziły
studium, sporządzą i uchwalą odpowiednio plany
zagospodarowania przestrzennego województwa bądź studium,
w terminie roku od dnia wejścia w Ŝycie ustawy, zgodnie z jej
wymaganiami.
25
Tabela 1.1. Stan realizacji studiów gminnych w latach 2006-2008.
w tym miasta
na prawach powiatu
Ogółem
Posiadanie studium
gminnego
2006
2007
2008
liczba
2006
2007
%
2008
liczba
%
1 985
1 844
1716
69,2
29
28
21
32,3
Tak, ale dokument jest w
trakcie zmiany
455
605
733
29,6
36
37
44
67,7
Nie, ale dokument jest
sporządzany
26
21
17
0,7
0
0
0
0,0
Nie i dokument nie jest
sporządzany
12
8
12
0,5
0
0
0
0,0
2 478
2 478
2 478
100,0
65
65
65
100,0
Tak
Razem
26
Tabela 1.5. Powierzchnia kraju objęta obowiązującymi planami
miejscowymi (2006-2008).
w tym miasta
na prawach powiatu
Ogółem
Wskaźnik (%)
2006
Powierzchnia objęta na podstawie obydwu
ustaw ogółem
w tym plany obowiązkowe
Powierzchnia objęta na podstawie ustawy z
1994 r. ogółem
w tym plany obowiązkowe
Powierzchnia objęta na podstawie ustawy z
2003 r. ogółem
w tym plany obowiązkowe
2007
2008
2006
2007
2008
22,0
24,5
25,6
27,8
31,5
34,6
7,9
8,5
8,3
7,0
9,4
8,8
14,5
15,2
15,0
17,2
16,3
17,6
5,7
5,6
5,4
4,3
3,6
4,4
7,6
9,3
10,6
10,5
15,2
17,0
2,3
3,0
3,0
2,6
5,8
4,4
27
Tabela 1.4. Liczba i struktura obowiązujących planów miejscowych na podstawie
obydwu ustaw w latach 2006-2008.
Ogółem
w tym miasta
na prawach powiatu
Wskaźnik, jednostka miary
2006
2007
2008
2006
2007
2008
Plany sporządzone na podstawie obydwu ustaw
Ogółem
W tym plany obligatoryjne
Udział obligatoryjnych (%)
Ogółem
W tym obligatoryjne
Udział obligatoryjnych (%)
31 620
33 360
35 885
3 084
3 350
3 883
5 785
5 967
6 350
527
512
628
17,1
15,3
16,2
18,3
17,9
17,7
Plany sporządzone na podstawie ustawy z 1994 r.
25 980
25 563
25 475
2 448
2 361
2 557
4 767
4 567
4 732
435
359
421
17,8
15,2
16,5
18,3
17,9
18,6
Plany sporządzone na podstawie ustawy z 2003 r.
Ogółem
5 640
7 797
10 410
636
989
1 326
W tym obligatoryjne
1 018
1 400
1 618
92
153
207
18,3
18,0
15,5
14,5
15,5
15,6
Udział obligatoryjnych (%)
28
woh a tereny zamknięte
•
•
teren zamknięty – art.2 pkt11 upzp
"terenie zamkniętym" - naleŜy przez to rozumieć teren zamknięty, o którym mowa
w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne
(Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 110, poz.
1189, Nr 115, poz. 1229 i Nr 125, poz. 1363);
•
•
dotychczas
Art. 3. 1. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy, w
tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego, z wyjątkiem morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i
wyłącznej strefy ekonomicznej oraz terenów zamkniętych, naleŜy do zadań
własnych gminy.
2. Prowadzenie, w granicach swojej właściwości rzeczowej, analiz i studiów z zakresu
zagospodarowania przestrzennego, odnoszących się do obszaru powiatu i zagadnień
jego rozwoju, naleŜy do zadań samorządu powiatu.
3. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej w województwie, w tym uchwalanie
planu zagospodarowania przestrzennego województwa, naleŜy do zadań samorządu
województwa.
4. Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej państwa, wyraŜonej w koncepcji
przestrzennego zagospodarowania kraju, naleŜy do zadań Rady Ministrów.
•
•
•
29
• Art. 4. 1. Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji
celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i
warunków zabudowy terenu następuje w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego.
• 2. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i
warunków zabudowy terenu następuje w drodze decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:
•
1) lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze
decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego;
•
2) sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla
innych inwestycji ustala się w drodze decyzji o warunkach
zabudowy.
• 3. W odniesieniu do terenów zamkniętych w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego ustala się tylko granice tych
terenów oraz granice ich stref ochronnych. W strefach
ochronnych ustala się ograniczenia w zagospodarowaniu i
korzystaniu z terenów, w tym zakaz zabudowy.
30
•
Art.10.2. W studium okreś
określa się
się w szczegó
szczególnoś
lności:
•
•
1) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów;
2) kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŜytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod
zabudowy;
3) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i
uzdrowisk;
4) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;
5) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej;
6) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym;
7) obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z
ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w
art. 48 ust. 1;
8) (7) obszary, dla któ
których obowią
obowiązkowe jest sporzą
sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego na podstawie przepisó
przepisów odrę
odrębnych, w tym obszary wymagają
wymagające przeprowadzenia scaleń
scaleń i
podział
podziału nieruchomoś
nieruchomości, a takŜ
takŜe obszary rozmieszczenia obiektó
obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜ
sprzedaŜy
powyŜ
powyŜej 400 m2(8)
m2(8) oraz obszary przestrzeni publicznej;
9) obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym
obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne;
10) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej;
11) obszary naraŜone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych;
12) obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złoŜu kopaliny filar ochronny;
13) obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia
działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych
hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271);
14) obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji;
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
15) granice terenó
terenów zamknię
zamkniętych i ich stref ochronnych;
16) inne obszary problemowe, w zaleŜności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w
gminie.
2a. (9) JeŜeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą
urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a takŜe ich stref
ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenu; w studium
ustala się ich rozmieszczenie.
3. Obowiązek przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku,
o którym mowa w ust. 2 pkt 8, powstaje po upływie 3 miesięcy od dnia ustanowienia tego obowiązku.
31
•
•
•
•
•
•
•
•
Art. 14. 1. W celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji
celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i
zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej
"planem miejscowym", z zastrzeŜeniem ust. 6.
2. Integralną częścią uchwały, o której mowa w ust. 1, jest załącznik
graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu.
3. Plan miejscowy, w wyniku którego następuje zmiana przeznaczenia
gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, sporządza się dla
całego obszaru wyznaczonego w studium.
4. Uchwałę, o której mowa w ust. 1, rada gminy podejmuje z własnej
inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta.
5. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 1, wójt, burmistrz albo
prezydent miasta wykonuje analizy dotyczące zasadności przystąpienia do
sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z
ustaleniami studium, przygotowuje materiały geodezyjne do opracowania
planu oraz ustala niezbędny zakres prac planistycznych.
6. Planu miejscowego nie sporządza się dla terenów zamkniętych.
7. Plan miejscowy sporządza się obowiązkowo, jeŜeli wymagają tego
przepisy odrębne.
8. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego.
32
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Art..15.3. W planie miejscowym okreś
określa się
się w zaleŜ
zaleŜnoś
ności od potrzeb:
1) granice obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości;
2) granice obszarów rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej;
3) granice obszarów wymagających przekształceń lub rekultywacji;
3a) (18) granice terenów pod budowę urządzeń, o których mowa w art. 10 ust. 2a, oraz granice ich stref
ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie, zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenu oraz
występowaniem znaczącego oddziaływania tych urządzeń na środowisko;
4) granice terenó
terenów pod budowę
budowę obiektó
obiektów handlowych, o któ
których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 8;
4a) (19) granice terenów rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym;
4b) (20) granice terenów inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, umieszczonych w
planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w ostatecznych decyzjach o lokalizacji drogi
krajowej, wojewódzkiej lub powiatowej, linii kolejowej o znaczeniu państwowym, lotniska uŜytku
publicznego, inwestycji w zakresie terminalu lub przedsięwzięcia Euro 2012;
5) granice terenów rekreacyjno-wypoczynkowych oraz terenów słuŜących organizacji imprez
masowych;
6) granice pomników zagłady oraz ich stref ochronnych, a takŜe ograniczenia dotyczące prowadzenia
na ich terenie działalności gospodarczej, określone w ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów
byłych hitlerowskich obozów zagłady;
7) (21) granice terenó
terenów zamknię
zamkniętych, i granice stref ochronnych terenó
terenów zamknię
zamkniętych;
tych
8) (22) sposób usytuowania obiektów budowlanych w stosunku do dróg i innych terenów publicznie
dostępnych oraz do granic przyległych nieruchomości, kolorystykę obiektów budowlanych oraz pokrycie
dachów;
9) (23) zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz
ogrodzeń, ich gabaryty, standardy jakościowe oraz rodzaje materiałów budowlanych, z jakich mogą być
wykonane;
10) (24) minimalną powierzchnię nowo wydzielonych działek budowlanych.
33
• 21.10.2010 roku: ustawa z dnia 25 czerwca
2010 r. o zmianie ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, ustawy o
Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz ustawy
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
• (Dz.U. z 2010 roku Nr 130 poz. 871)
34
•
•
•
•
•
•
•
Art. 4. 1. Ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu
publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy
terenu następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
1a. (4) W odniesieniu do obszarów morskich wód wewnętrznych, morza
terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej przeznaczenie terenu, rozmieszczenie
inwestycji celu publicznego oraz sposób zagospodarowania i warunki zabudowy
terenu określa się na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o
obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2003
r. Nr 153, poz. 1502 i Nr 170, poz. 1652 oraz z 2004 r. Nr 6, poz. 41).
2. W przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu następuje w
drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, przy czym:
1) lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji
inwestycji celu publicznego;
2) sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla innych inwestycji
ustala się w drodze decyzji o warunkach zabudowy.
3. W odniesieniu do terenów zamkniętych w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego ustala się tylko granice tych terenów oraz granice ich stref
ochronnych. W strefach ochronnych ustala się ograniczenia w zagospodarowaniu i
korzystaniu z terenów, w tym zakaz zabudowy.
4. (5) Przepisów ust. 3 nie stosuje się do terenów zamkniętych ustalanych przez
ministra właściwego do spraw transportu.
transportu
35
•
•
•
•
•
•
•
•
Art. 14. 1. W celu ustalenia przeznaczenia terenów, w tym dla inwestycji
celu publicznego, oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i
zabudowy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej
"planem miejscowym", z zastrzeŜeniem ust. 6.
2. Integralną częścią uchwały, o której mowa w ust. 1, jest załącznik
graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem planu.
3. Plan miejscowy, w wyniku którego następuje zmiana przeznaczenia
gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, sporządza się dla
całego obszaru wyznaczonego w studium.
4. Uchwałę, o której mowa w ust. 1, rada gminy podejmuje z własnej
inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta.
5. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 1, wójt, burmistrz albo
prezydent miasta wykonuje analizy dotyczące zasadności przystąpienia do
sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z
ustaleniami studium, przygotowuje materiały geodezyjne do opracowania
planu oraz ustala niezbędny zakres prac planistycznych.
6. (16) Planu miejscowego nie sporządza się dla terenów zamkniętych,
z wyłączeniem terenów zamkniętych ustalanych przez ministra
właściwego do spraw transportu.
transportu
7. Plan miejscowy sporządza się obowiązkowo, jeŜeli wymagają tego
przepisy odrębne.
8. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego.
36
• art.2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geologiczne i
kartograficzne (j.t. Dz.U. z 2010 roku Nr 193, poz. 1287, z 2010
roku Nr 182, poz. 1228)
• terenach zamkniętych - rozumie się przez to tereny o charakterze
zastrzeŜonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa,
określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów
centralnych
• art.4 ust.2a. Tereny zamknięte są ustalane przez właściwych
ministrów i kierowników urzędów centralnych w drodze decyzji.
W decyzji tej określane są równieŜ granice terenu zamkniętego.
Dokumentacja geodezyjna określająca przebieg granic i
powierzchnię terenu zamkniętego przekazywana jest przez
organy wydające decyzje o zamknięciu terenu właściwym
terytorialnie starostom w trybie art. 22.
37
•
•
Dz.Urz.MI.09.14.51 zał.
2010.03.30zm. Dz.Urz.MI.2010.4.11 § 1 2010.06.16zm. Dz.Urz.MI.2010.7.22 § 1
2010.07.27zm. Dz.Urz.MI.2010.8.25 § 1 , § 2 , § 3 , § 4 2010.09.27zm.
Dz.Urz.MI.2010.11.34 § 1 , § 2 2010.10.28zm. Dz.Urz.MI.2010.13.46 § 1 , § 2 , § 3
2010.12.29zm. Dz.Urz.MI.2010.15.53 § 1
•
•
•
•
•
•
• DECYZJA Nr 45
• MINISTRA INFRASTRUKTURY1)
• z dnia 17 grudnia 2009 r.
w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako
terenów zamkniętych
• (Dz. Urz. MI z dnia 30 grudnia 2009 r.)
Na podstawie art. 4 ust. 2a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i
kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027, z późn. zm.2)) ustala się, co
następuje:
§ 1. Uznaje się za tereny zamknięte, zastrzeŜone ze względu na obronność i
bezpieczeństwo państwa, tereny, na których są usytuowane linie kolejowe,
określone w załącznikach nr 1-16 do decyzji3).
§ 2. Załączniki, o których mowa w § 1, określają granice i powierzchnie terenów
zamkniętych według podziału administracyjnego i ewidencji gruntów, przy
czym granice działek ewidencyjnych są granicami terenów zamkniętych.
§ 3. Traci moc decyzja nr 62 Ministra Infrastruktury z dnia 26 września 2005 r. w
sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają tereny kolejowe, jako
terenów zamkniętych (Dz. Urz. MI Nr 11, poz. 72, z późn. zm.).
§ 4. Decyzja wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
38
Ogólna ocena i przykłady praktyki
implementacyjnej regulacji dotyczących
wielkopowierzchniowych obiektów
handlowych
39
•
•
•
•
•
•
•
•
Wyrok SN z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono
niezgodność z Konstytucją przepisu uchylającego wcześniej
obowiązujący przepis
Czy skutkiem orzeczenia Trybunału moŜe być „odŜycie” uchylonego
wcześniej przepisu?
W doktrynie występuje spór odnośnie tego, od kiedy są skuteczne
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego
Orzecznictwo TK wskazuje, iŜ są skuteczne dopiero od opublikowania sentencji
orzeczenia w "Dzienniku Ustaw", nie mają zatem wpływu na wcześniejsze
stosowanie przepisów sprzecznych z Konstytucją, co ewentualnie mogłoby
stanowić podstawę do formułowania roszczeń pod adresem Skarbu Państwa z
tytułu szkody wyrządzonej przez normę prawną niezgodną z Konstytucją;
Pogląd ów nakazuje przyjąć, iŜ zakwestionowanie normy uchylającej inną
normą nie powoduje "odŜycia" uchylonej normy, uchwalenie bowiem tej
niekonstytucyjnej normy wywarło efekt poŜądany przez ustawodawcę, czyli
trwale usunęło z systemu prawnego inną normę.
Przeciwny pogląd przedstawia Orzecznictwo SN, według którego orzeczenia TK
mają skutek wsteczny, czyli usuwają zakwestionowaną normę prawną w
zasadzie od chwili jej wejścia do systemu prawnego, lecz najwcześniej od chwili
wejścia w Ŝycie Konstytucji, co prowadzi z kolei do powstania fikcji prawnej, Ŝe
danej normy nigdy w systemie prawnym nie było, (…) a zatem, Ŝe nie mogła
ona wywrzeć rezultatu zamierzonego przez ustawodawcę; nie uchyliła innej
normy, a więc ta pozornie przez nią uchylona norma „odŜywa”.
Przyjmując, Ŝe dana norma nigdy nie została usunięta z systemu prawa, trzeba
uznać, Ŝe zawsze istniała w systemie prawnym. Nie ma zatem mowy o
zastąpieniu przepisu przepisem o innej treści lub brzmieniu i przywróceniu
40
wyrokiem Trybunału brzmienia przepisu obowiązującego w przeszłości.
•
•
•
•
•
•
•
Sporu pomiędzy Trybunałem a Sądem NajwyŜszym w zakresie
skuteczności orzeczeń Trybunału nie da się przesądzić ani na poziomie
wykładni językowej, ani systemowej. Ustrojodawca nie uregulował tego
zagadnienia wystarczająco precyzyjnie w Konstytucji.
Złotego środka nie ma - nie da się jednoznacznie i konsekwentnie uznać,
czy orzeczenia Trybunału są skuteczne z chwilą opublikowania czy wejścia
w Ŝycie przepisu, z którego wynika kwestionowana norma prawna.
Przede wszystkim skuteczność czasową swoich orzeczeń moŜe określać
Trybunał i wówczas sprawa jest jasna. RównieŜ pośrednim określeniem
skuteczności czasowej jest odroczenie wejścia w Ŝycie orzeczenia; które
ma wywołać skutek dopiero po upływie zakreślonego przez Trybunał
terminu i wyłącznie „na przyszłość".
Trybunał przyjmuje, iŜ bez takiego limitu czasowego jego orzeczenia
miałyby moc wsteczną. - Wyrok z dnia 31 stycznia 2001 r., P 4/99 (OTK
Zb.Urz. 2001, nr 1, poz. 5)
Istotne znaczenie ma to, odkąd w systemie prawnym pojawiła się norma
prawna niŜszego rzędu niezgodna z normą prawną nadrzędną. Pozwala to
przyjąć, Ŝe, co do zasady orzeczenia Trybunału mają moc wsteczną.
(...)
NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe w mniejszym stopniu podwaŜa zaufanie obywateli
do państwa i stanowionego prawa to, iŜ przepis wadliwie uchylony
znajduje wskutek orzeczenia Trybunału ponownie zastosowanie, niŜ
to, Ŝe moŜna uchylać przepisy wbrew Konstytucji.
41
• Kolejny argument na rzecz stanowiska, Ŝe rozstrzygnięcia
Trybunału o przepisach uchylających wywierają skutek ex tunc
wynika z wykładni funkcjonalnej. Jest oczywiste, Ŝe ze względu na
samo brzmienie przepis uchylający inny przepis nie pozostaje w
sprzeczności z ustawą zasadniczą, chodzi zatem o funkcję i cel, jaki
ustawodawca chciał osiągnąć przez dokonanie zmiany prawa. W
istocie zatem orzeczenie Trybunału o przepisach uchylających nie
jest orzeczeniem o tych przepisach, lecz o zmianie prawa
dokonanej przez ustawodawcę za ich pomocą.
• Skoro tak, to nie do przyjęcia jest twierdzenie, Ŝe takie orzeczenia
Trybunału działają tylko na przyszłość, gdyŜ w istocie
sprowadzałoby je wyłącznie do orzekania o literze konkretnych
przepisów uchylających. Dopiero zatem przyznanie omawianym
rozstrzygnięciom Trybunału waloru skuteczności ex tunc umoŜliwia,
zgodnie z wolą ustrojodawcy, kontrolę przez Trybunał Konstytucyjny
samej zmiany prawa dokonanej przez ustawodawcę.
42
• Konkludując, mimo Ŝe da się bronić zarówno
twierdzenia, iŜ orzeczenia Trybunału o przepisach
uchylających wywierają skutek ex nunc, przekonujące
jest twierdzenie, Ŝe wywierają one skutek ex tunc.
Przemawia za tym przede wszystkim sens poddania
kontroli konstytucyjności zmiany prawa dokonywanej
przez Trybunał oraz charakter orzeczeń Trybunału, które
nie tworzą nowego stanu prawnego, lecz ustalają
zgodność lub niezgodność norm niŜszej rangi z normami
wyŜszej rangi.
• Oznacza to, iŜ przepis uchylający wcześniej
obowiązujący przepis, po stwierdzeniu przez TK jego
niezgodności z Konstytucją, wywołuje skutek
czasowy ex tunc, co oznacza, Ŝe przepis uchylony
„odzyskuje” moc prawną ze skutkiem ex tunc w
chwili ogłoszenia orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego w organie promulgacyjnym.
43
• Art. 12 ustawy o tworzeniu i działaniu
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych,
zmienił z dniem 18 września 2007 roku, brzmienie art.
10 w ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
zastępując w pkt 8 wyrazy "powyŜej 2.000 m2"
wyrazami "powyŜej 400 m2".
• Wyrok z dnia 8 lipca 2008 roku, o sygn. K 46/07,
wszedł w Ŝycie 11 lipca 2008 r., z dniem ogłoszenia
w Dzienniku Ustaw (Dz. U. Nr 123, poz. 803). W dacie
tej ustawa o woh utraciła moc.
44
• Przyjmując tezę, wyraŜaną w wyrokach Trybunału
Konstytucyjnego odnośnie skuteczności jego własnych
orzeczeń moŜnaby wskazać, iŜ w chwili obecnej w
zakresie wielkości powierzchni sprzedaŜy w przepisie art.
10 ust. 2 pkt 8 istnieje luka.
• Potwierdzeniem moŜe być wyrok z dnia 24 czerwca 2002 r.,
sygn. akt K 14/02, w którym Trybunał Konstytucyjny w
pełnym składzie stwierdził, iŜ „ze względu na
niekonstytucyjność regulacji określających mechanizm
wyborczy w art. 4 pkt 30, 37 i 43 ustawy nowelizującej
powstaje stan luki prawnej, a więc nie jest moŜliwe
realizowanie procedury wyborczej. Trybunał
Konstytucyjny zwraca uwagę na konieczność podjęcia
stosownej inicjatywy ustawodawczej w celu uzupełnienia
brakujących elementów normatywnych.” Wydaje się Ŝe,
pomimo, iŜ stan faktyczny nie dotyczył ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym, a Trybunał oparł się na
ustawie o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o
samorządzie powiatowym, ustawy o samorządzie
województwa, ustawy- Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad
powiatów i sejmików województw oraz ustawy o referendum
lokalnym, teza o skuteczności wyroków Trybunału jest jak 45
najbardziej aktualna.
• W polskim systemie prawnym nie jest znana (nie wynika
wprost z Ŝadnych przepisów prawa) instytucja powrotu
do stanu sprzed nowelizacji w przypadku, gdy zostanie
uchylona regulacja zmieniająca inną ustawę.
Podstawową zasadą tworzenia prawa jest racjonalność
ustawodawcy, co odpowiada za brak regulacji
zapobiegających ewentualnym lukom w prawie.
• Akty prawne powinny być redagowane „tak, aby
dokładnie w sposób zrozumiały dla adresatów zawartych
w nich norm wyraŜały intencje prawodawcy” [vide § 6
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca
2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr
100, poz. 908)].
46
• MoŜliwości powrotu do stanu prawnego sprzed
nowelizacji wskutek uchylenia ustawy zmieniającej, nie
przewiduje równieŜ konstytucja, na co wskazał w pełnym
składzie Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 6 marca
2002 r., sygn. akt P 7/00. „Konstytucja nie przewiduje
moŜliwości, by wyrok Trybunału Konstytucyjnego
orzekający o niezgodności z Konstytucją przepisów
działał w sposób anulujący moc obowiązującą
zaskarŜonego aktu normatywnego od chwili jego
wydania. Z art. 190 ust. 3 Konstytucji wynika, iŜ to wyrok
TK powoduje, iŜ niekonstytucyjność przepisu orzeczona
w tym wyroku powoduje utratę jego mocy obowiązującej
od dnia wejścia w Ŝycie wyroku Trybunału.(…)” Natomiast
zminimalizowanie lub naprawienie skutków obowiązywania
niekonstytucyjnego przepisu, obowiązującego od chwili
wejścia wyroku Trybunału w Ŝycie- w stosunku do
ukształtowanych i skonsumowanych zaszłości prawnych
określają- łącznie art. 190 ust. 3 i ust. 4 w zw. z art. 193
Konstytucji.”.
47
• W związku z powyŜszym nie moŜna przyjąć tezy, zgodnie
z którą przepis art. 10 ust. 2 pkt 8 obowiązuje w brzmieniu
nadanym przed nowelizacją dokonaną ustawą o
tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów
handlowych tzn. w brzmieniu zawierającym wyrazy
„powyŜej 2000 m2”. W obecnym stanie prawnym przepis
ten ma zatem następujące brzmienie: „8) obszary, dla
których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie
przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające
przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a
takŜe obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o
powierzchni sprzedaŜy powyŜej 400 m2 oraz obszary
przestrzeni publicznej;”.
48
• Mając powyŜsze na uwadze moŜna sięgnąć do
przepisu art. 2 pkt 19, który zawiera definicję
„powierzchni sprzedaŜy”, przez którą naleŜy
rozumieć „tę część ogólnodostępnej powierzchni
obiektu handlowego stanowiącego całość
techniczno-uŜytkową, przeznaczonego do sprzedaŜy
detalicznej, w której odbywa się bezpośrednia
sprzedaŜ towarów (bez wliczania do niej powierzchni
usług i gastronomii oraz powierzchni pomocniczej,
do której zalicza się powierzchnie magazynów, biur,
komunikacji, ekspozycji wystawowej itp.).”
NaleŜałoby się zatem zastanowić czy w obecnej
sytuacji tzn. braku określenia w art. 10 ust. 2 pkt 8
wielkości powierzchni sprzedaŜy, ww. definicja nie
mogłaby być wystarczająca do zidentyfikowania
obiektów handlowych.
49
• Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21
marca 2000 r. (sygn. akt. K 4/99), w którym Trybunał
stwierdził: „Nie ulega wątpliwości, iŜ bezpośrednim
skutkiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o
niezgodności aktu normatywnego (określonych
przepisów lub norm) z Konstytucją, jest utrata mocy
obowiązującej przepisów niezgodnych z konstytucją z
dniem wejścia w Ŝycie orzeczenia Trybunału lub w innym
terminie określonym przez Trybunał (art. 190 ust. 3 zd. 1
konstytucji). (…) Orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o
niezgodności z konstytucją aktu normatywnego lub jego
części powoduje bezwzględne, bezwarunkowe i bezpośrednie
zniesienie (kasację) przepisów (norm) w nim wskazanych.
50
•
•
Z przepisu art. 190 ust. 3 ustawy zasadniczej wynika, iŜ orzeczenie
Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność
określonego przepisu (przepisów) z konstytucją wywiera skutki
prawne od dnia ogłoszenia, w sposób określony w art. 190 ust. 2
konstytucji, a więc na przyszłość. Zasadniczo nie ma ono mocy
wstecznej, czyli nie odnosi się do kwestii obowiązywania tego
przepisu w okresie od dnia jego wejścia w Ŝycie do dnia
ogłoszenia w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału
Konstytucyjnego.
Casus “utraty mocy obowiązującej” nabiera szczególnego
znaczenia w sytuacji, gdy przedmiotem orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego jest przepis, który zmienia (nowelizuje) inny
przepis. Taki przepis zawiera dwa elementy (dwie normy).
Pierwszy to uchylenie (usunięcie z porządku prawnego)
dotychczasowej regulacji (dotychczasowego brzmienia,
dotychczasowej treści), a drugi to wprowadzenie nowej regulacji
(nowego brzmienia, nowej treści). Kontrola konstytucyjności
dotyczyć moŜe obu tych elementów (obu norm). Konstytucja nie
przewiduje w Ŝadnym z przepisów wyłączenia z zakresu
kompetencji kontrolnych Trybunału Konstytucyjnego przepisów
uchylających, a więc takŜe “kasacyjnego” elementu przepisów
zmieniających. Art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale
Konstytucyjnym wyłącza spod jego kontroli te akty normatywne,
które utraciły moc obowiązującą. Ograniczenie to nie obejmuje
jednak przepisów uchylających i zmieniających, które obowiązują
do czasu ich formalnego uchylenia (co z reguły następuje przez
uchylenie całego zawierającego je aktu normatywnego) i wywierają
51
skutki prawne w postaci nakazu przyjęcia określonej “nowej”
treści przepisu i jej stosowania.
• Zwrócić przy tym naleŜy uwagę, iŜ w przypadku zarzutów
dotyczących pierwszego elementu treści przepisu
nowelizującego kontrola jego zgodności z konstytucją zawsze
obejmować musi takŜe zestawienie (porównanie) poprzedniej
regulacji prawnej z “nową”. Ocena zgodności z konstytucją
wymaga w tym przypadku nie tylko “prostego” skonfrontowania
treści zakwestionowanego przepisu z tzw. wzorcem konstytucyjnym.
Konieczne jest bowiem takŜe porównanie jej z treścią przepisu
dotychczas regulującego daną kwestię. Niekonstytucyjność “nowej”
regulacji moŜe wynikać takŜe z tego, Ŝe samo uchylenie
wcześniejszego rozwiązania prawnego narusza normy, zasady lub
wartości konstytucyjne.”.
• Co więcej Trybunał stwierdził: „Naruszenie zasady ochrony
zaufania do państwa i prawa i zasady ochrony praw nabytych z
istoty rzeczy oznacza, Ŝe prawodawca w niezgodny z
konstytucją sposób pozbawił określony przepis mocy
obowiązującej uchylając go w całości lub zastępując nowym
przepisem. NiezaleŜnie od oceny, czy poprzednio obowiązujące
rozwiązania były zgodne z konstytucją i pozostawały w
momencie orzekania przez Trybunał Konstytucyjny w takiej
zgodności, nie moŜna a priori wykluczyć, Ŝe skutkiem
orzeczenia Trybunału będzie odzyskanie przez nie mocy
obowiązującej.
52
• NaleŜy załoŜyć, iŜ celem działalności Trybunału
Konstytucyjnego jest doprowadzenie – o ile jest to
moŜliwe przy uwzględnieniu kasacyjnego charakteru jego
orzeczeń – do stanu prawnego zgodnego z konstytucją, a
oczywiste jest, Ŝe w przypadku przepisów uchylających
lub zmieniających samo tylko pozbawienie ich mocy
obowiązującej bez jednoczesnego odŜycia przepisów
uchylonych mogłoby w pewnych sytuacjach prowadzić
do usankcjonowania skutków działań prawodawczych
sprzecznych z konstytucją. Orzeczenie Trybunału
Konstytucyjnego nie zmieniałoby bowiem w Ŝaden
sposób stanu prawnego, norma uchylona w sposób
niezgodny z konstytucją nadal nie obowiązywałaby.
• NaleŜy tu zaznaczyć, iŜ takŜe nauka prawa
konstytucyjnego dopuszcza sytuacje, w których
orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego doprowadzi do
“odŜycia” przepisów, których uchylenie Trybunał uznał
za niezgodne z konstytucją (np. L. Garlicki, Uwagi o
charakterze prawnym orzeczeń Trybunału
Konstytucyjnego [w:] Studia nad prawem konstytucyjnym
dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Działosze, Acta
Universitatis Wratislaviensis No 1963, Wrocław 1997, s.
53
90).”.
• „Artykuł 190 ust. 3 Konstytucji RP ogólnikowo określa skutki prawne
pod względem czasowym orzeczenia TK w stosunku do aktu
prawnego uznanego za niezgodny z ustawą zasadniczą. Za regułę
przyjmuje, Ŝe orzeczenie wchodzi w Ŝycie z dniem ogłoszenia (ex
nunc), ale dopuszcza określenie przez TK innego terminu utraty
mocy obowiązującej. Nie precyzuje bliŜej, kiedy TK moŜe to uczynić
i na podstawie jakich przesłanek. Wprost stanowi jedynie, Ŝe „termin
ten nie moŜe przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o
ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny dwunastu miesięcy”.
Sformułowanie to dotyczy jednak terminu przyszłego (pro futuro).
• Konstytucja milczy w sprawie wejścia w Ŝycie orzeczenia od
daty wydania niekonstytucyjnego aktu (ex tunc), czyli w
najwcześniejszym z moŜliwych terminów.
• Wprawdzie w Polsce nie przyjęto występującego w niektórych
państwach demokratycznych rozwiązania, Ŝe niekonstytucyjna
norma prawna jest niewaŜna od samego początku, to nie
moŜna twierdzić, Ŝe Konstytucja zabrania jej stosowania. Skoro
pozostawia samemu TK moŜliwość określenia „innego terminu
utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego” naleŜy uznać,
Ŝe chodzi tu równieŜ o skuteczność orzeczenia ex tunc (naleŜy
o niej jednak wspomnieć w kontekście uzasadnienia post. TK z
21.3.2000 r. K 4/99, OTK 2000, Nr 2, poz. 65).
54
•
Odmienne stanowisko zajął SN (wyr. z 6.12.2006 r., IV CSK 247/06,
niepubl.), uznając, Ŝe wyroki TK stwierdzające sprzeczność przepisu z
Konstytucją lub ustawą działają co do zasady wstecz od dnia wydania
aktu prawnego. Gdy akt wydano przed wejściem w Ŝycie Konstytucji z
1997 r. to wyroki TK działają od dnia jej wejścia w Ŝycie, chyba Ŝe
poprzednio obowiązywała taka sama norma konstytucyjna, która była
podstawą orzeczenia o niekonstytucyjności danego przepisu.”( zob.:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz., B. Banaszak,
BECK 2009, str. 840-841).
•
W podobnej konwencji wypowiedział się Sąd NajwyŜszy w wyroku
z dnia 20 maja 2009 r., sygn. akt I CSK 379/08, stwierdzając, iŜ
„orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono
niezgodność z Konstytucją przepisu uchylającego wcześniej
obowiązujący przepis, wywołuje skutek ex tunc, co oznacza, Ŝe przepis
uchylony „odzyskuje” moc prawną ze skutkiem ex tunc w chwili
ogłoszenia orzeczenia w organie promulgacyjnym.”.
•
Ponadto Trybunał przypomniał równieŜ, iŜ „sporu co do skuteczności ex
nunc czy ex tunc orzeczeń Trybunału nie da się przesądzić ani na
poziomie wykładni językowej, ani systemowej. Ustrojodawca nie
uregulował tego zagadnienia wystarczająco precyzyjnie w Konstytucji, a
takŜe ani Sąd NajwyŜszy i Trybunał Konstytucyjny, ani doktryna nie są
na ten temat zgodni. Generalnie w orzecznictwie Trybunału dominuje
pogląd, Ŝe orzeczenia są skuteczne ex nunc, natomiast w orzecznictwie
Sądu NajwyŜszego, Ŝe są skuteczne ex tunc.”.
55
• Trybunał twierdzi bowiem, iŜ „utrata mocy obowiązującej dotyczyć
moŜe jedynie przepisu (aktu normatywnego) który obowiązywał do
chwili wejścia w Ŝycie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Konstytucja zdaje się więc nie pozostawiać wątpliwości, Ŝe utrata
mocy obowiązującej przepisu nie mogła nastąpić wcześniej tj. przed
wejściem wyroku w Ŝycie, w przeciwnym wypadku nie miałoby teŜ
Ŝadnego sensu upowaŜnienie zawarte w samej normie art. 190 ust.
3 do określenia innego terminu utraty mocy obowiązującej”
(wystąpienie wygłoszone przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego
prof. Marka Safjana w Komitecie Nauk Prawnych Polskiej Akademii
Nauk 6 stycznia 2003 r.).
• Uznając stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w zakresie
skuteczności jego wyroków naleŜałoby stwierdzić, Ŝe w art. 10
ust. 2 pkt 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym mamy do czynienia z luką prawną w zakresie
wielkości powierzchni sprzedaŜy.
• Trybunał Konstytucyjny wyraŜa pogląd, Ŝe „wyraŜona w art. 2
Konstytucji zasada ochrony zaufania do państwa
i stanowionego przez nie prawa zajmuje nadrzędne miejsce.
Demokratyczne państwo prawne, przyznając obywatelom
uprawnienia, nie moŜe prowadzić z nimi gry, polegającej na
tworzeniu uprawnień pozornych czy niemoŜliwych do realizacji
ze względów prawnych czy faktycznych albo ze względu na
niejasne określenie warunków korzystania z uprawnień” (wyr.
18.12.2002 r., K 43/01, OTK-A 2002, Nr 7, poz. 96) – co by mogło
56
wskazywać na potrzebę zmiany przepisu art.10 ust. 2 pkt 8
ustawy.
Casus: wyrok TK z 8 lipca 2008 r., K
46/07
Sentencja
Ustawa z dnia 11 maja 2007 r. o tworzeniu i działaniu
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz. U. Nr 127,
poz. 880) jest niezgodna z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.
W wyroku TK nie odniósł się jednakŜe do art.12 wprowadzającego
zmianę w upzp, analizował art.3 ust.3 i 4
57
• Wyrok TK z dnia 20 grudnia 1999 r., K 4/99
• (…) stwierdzenie materialnej (treściowej) niezgodności z konstytucją
powoduje utratę mocy obowiązującej, co prowadzi do przywrócenia
obowiązywania nowelizowanych przepisów w brzmieniu, jakie miały
one do dnia wejścia w Ŝycie niezgodnych z konstytucją przepisów
nowelizujących (…);
58
Stanowisko sądów – niejednolite:
Wyrok SN z 20 maja 2009 r., I CSK 379/08
•Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, w którym stwierdzono
niezgodność z Konstytucją przepisu uchylającego wcześniej
obowiązujący przepis
•Czy skutkiem orzeczenia Trybunału moŜe być „odŜycie”
uchylonego wcześniej przepisu?
•W doktrynie występuje spór odnośnie tego, od kiedy są
skuteczne orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego
•
59
• Orzecznictwo TK wskazuje, iŜ są skuteczne dopiero od
opublikowania sentencji orzeczenia w "Dzienniku Ustaw", nie mają
zatem wpływu na wcześniejsze stosowanie przepisów sprzecznych
z Konstytucją, co ewentualnie mogłoby stanowić podstawę do
formułowania roszczeń pod adresem Skarbu Państwa z tytułu
szkody wyrządzonej przez normę prawną niezgodną z Konstytucją;
• Pogląd ów nakazuje przyjąć, iŜ zakwestionowanie normy
uchylającej inną normą nie powoduje "odŜycia" uchylonej normy,
uchwalenie bowiem tej niekonstytucyjnej normy wywarło efekt
poŜądany przez ustawodawcę, czyli trwale usunęło z systemu
prawnego inną normę.
• Przeciwny pogląd przedstawia Orzecznictwo SN, według którego
orzeczenia TK mają skutek wsteczny, czyli usuwają
zakwestionowaną normę prawną w zasadzie od chwili jej wejścia do
systemu prawnego, lecz najwcześniej od chwili wejścia w Ŝycie
Konstytucji, co prowadzi z kolei do powstania fikcji prawnej, Ŝe
danej normy nigdy w systemie prawnym nie było, (…) a zatem, Ŝe
nie mogła ona wywrzeć rezultatu zamierzonego przez
ustawodawcę; nie uchyliła innej normy, a więc ta pozornie przez nią
uchylona norma „odŜywa”.
60
•
•
•
•
•
•
Przyjmując, Ŝe dana norma nigdy nie została usunięta z systemu
prawa, trzeba uznać, Ŝe zawsze istniała w systemie prawnym. Nie ma
zatem mowy o zastąpieniu przepisu przepisem o innej treści lub
brzmieniu i przywróceniu wyrokiem Trybunału brzmienia przepisu
obowiązującego w przeszłości.
Sporu pomiędzy Trybunałem a Sądem NajwyŜszym w zakresie
skuteczności orzeczeń Trybunału nie da się przesądzić ani na poziomie
wykładni językowej, ani systemowej. Ustrojodawca nie uregulował tego
zagadnienia wystarczająco precyzyjnie w Konstytucji.
Złotego środka nie ma - nie da się jednoznacznie i konsekwentnie
uznać, czy orzeczenia Trybunału są skuteczne z chwilą opublikowania
czy wejścia w Ŝycie przepisu, z którego wynika kwestionowana norma
prawna.
Przede wszystkim skuteczność czasową swoich orzeczeń moŜe
określać Trybunał i wówczas sprawa jest jasna. RównieŜ pośrednim
określeniem skuteczności czasowej jest odroczenie wejścia w Ŝycie
orzeczenia; które ma wywołać skutek dopiero po upływie zakreślonego
przez Trybunał terminu i wyłącznie „na przyszłość".
Trybunał przyjmuje, iŜ bez takiego limitu czasowego jego orzeczenia
miałyby moc wsteczną. - Wyrok z dnia 31 stycznia 2001 r., P 4/99 (OTK
Zb.Urz. 2001, nr 1, poz. 5)
Istotne znaczenie ma to, odkąd w systemie prawnym pojawiła się
norma prawna niŜszego rzędu niezgodna z normą prawną nadrzędną.
Pozwala to przyjąć, Ŝe, co do zasady orzeczenia Trybunału mają moc
wsteczną.
61
• Trybunał Konstytucyjny wyraŜa pogląd, Ŝe „wyraŜona w art. 2
Konstytucji zasada ochrony zaufania do państwa
i stanowionego przez nie prawa zajmuje nadrzędne miejsce.
Demokratyczne państwo prawne, przyznając obywatelom
uprawnienia, nie moŜe prowadzić z nimi gry, polegającej na
tworzeniu uprawnień pozornych czy niemoŜliwych do realizacji
ze względów prawnych czy faktycznych albo ze względu na
niejasne określenie warunków korzystania z uprawnień” (wyr.
18.12.2002 r., K 43/01, OTK-A 2002, Nr 7, poz. 96) – co by mogło
wskazywać na potrzebę zmiany przepisu art.10 ust. 2 pkt 8
ustawy.
• NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe w mniejszym stopniu podwaŜa zaufanie
obywateli do państwa i stanowionego prawa to, iŜ przepis
wadliwie uchylony znajduje wskutek orzeczenia Trybunału
ponownie zastosowanie, niŜ to, Ŝe moŜna uchylać przepisy
wbrew Konstytucji.
62
• Kolejny argument na rzecz stanowiska, Ŝe rozstrzygnięcia
Trybunału o przepisach uchylających wywierają skutek ex
tunc wynika z wykładni funkcjonalnej. Jest oczywiste, Ŝe ze
względu na samo brzmienie przepis uchylający inny przepis
nie pozostaje w sprzeczności z ustawą zasadniczą, chodzi
zatem o funkcję i cel, jaki ustawodawca chciał osiągnąć przez
dokonanie zmiany prawa. W istocie zatem orzeczenie
Trybunału o przepisach uchylających nie jest orzeczeniem o
tych przepisach, lecz o zmianie prawa dokonanej przez
ustawodawcę za ich pomocą.
• Skoro tak, to nie do przyjęcia jest twierdzenie, Ŝe takie
orzeczenia Trybunału działają tylko na przyszłość, gdyŜ w
istocie sprowadzałoby je wyłącznie do orzekania o literze
konkretnych przepisów uchylających. Dopiero zatem
przyznanie omawianym rozstrzygnięciom Trybunału waloru
skuteczności ex tunc umoŜliwia, zgodnie z wolą ustrojodawcy,
kontrolę przez Trybunał Konstytucyjny samej zmiany prawa
dokonanej przez ustawodawcę.
63
• Konkludując, mimo Ŝe da się bronić zarówno
twierdzenia, iŜ orzeczenia Trybunału o przepisach
uchylających wywierają skutek ex nunc, przekonujące
jest twierdzenie, Ŝe wywierają one skutek ex tunc.
Przemawia za tym przede wszystkim sens poddania
kontroli konstytucyjności zmiany prawa dokonywanej
przez Trybunał oraz charakter orzeczeń Trybunału, które
nie tworzą nowego stanu prawnego, lecz ustalają
zgodność lub niezgodność norm niŜszej rangi z normami
wyŜszej rangi.
64
• Oznacza to, iŜ przepis uchylający wcześniej
obowiązujący przepis, po stwierdzeniu przez TK
jego niezgodności z Konstytucją, wywołuje skutek
czasowy ex tunc, co oznacza, Ŝe przepis uchylony
„odzyskuje” moc prawną ze skutkiem ex tunc w
chwili ogłoszenia orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego w organie promulgacyjnym.
65
Postanowienie SN z 28 października 2008 r.,
I PZ 24/08
W razie wydania wyroku Trybunału ogłoszonego
niezwłocznie (art. 190 ust. 2 Konstytucji) za przyjęciem
wstecznego jego działania przemawia argument, Ŝe
stan niezgodności ustawy z Konstytucją jest
okolicznością obiektywną, istniejącą w całym okresie
koegzystencji tych dwóch aktów, tj. ustawy zasadniczej
i ustawy "zwykłej".
66
Postanowienie TK z 21 marca 2000 r., K 4/99
• przepisy uchylające i zmieniające (tj. nowelizujące), choć
w zasadzie nie są stosowane, obowiązują do czasu ich
formalnego uchylenia (co z reguły następuje przez
uchylenie całego zawierającego je aktu normatywnego,
czyli ustawy nowelizującej) i wywierają skutki prawne w
postaci nakazu przyjęcia określonej „nowej” treści
przepisu i jej stosowania.
• Zob. jednak: S. Wronkowska, M. Zieliński, Komentarz do
zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004, P.
Radziewicz, Przywrócenie mocy obowiązującej przepisu
prawnego jako skutek orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” nr 3/2005;
• Teoretycznie zatem moŜliwa jest zmiana przepisu
zmieniającego itp.
67
• Postanowienie Samorządowego Kolegium
Odwoławczego we Wrocławiu z dnia 13
stycznia 2010 r. sygn. akt SKO
4122/241/09/10
• Wniosek o ustalenie warunków zabudowy dla inwestycji
polegającej na budowie marketu spoŜywczego o
powierzchni sprzedaŜy 800 m2 wraz z elementami
infrastruktury technicznej, zagospodarowaniem terenu,
80 miejscami parkingowymi i wjazdem
• Zawieszenie z art. 62 ust. 2 upzp. - postanowienie
• SKO uchyla postanowienie.
68
•
•
•
•
Uzasadnienie:
Zawieszając postępowanie lokalizacyjne dla zamierzenia polegającego na
budowie marketu spoŜywczego o powierzchni sprzedaŜy 800 m2 wraz z
elementami infrastruktury technicznej, zagospodarowaniem terenu oraz 80
miejscami parkingowymi, organ I instancji wywiódł, Ŝe art. 10 ust. 2 pkt 8
u.p.z.p. stawia na równi obowiązek uchwalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla obszarów, dla których konieczność
ta wynika "z przepisów odrębnych", z obowiązkiem uchwalenia planu dla
obszarów rozmieszczenia wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.
Oceniając zgodność z prawem opisanego na wstępie postanowienia,
naleŜy w pierwszej kolejności wyjaśnić, Ŝe zgodnie z przepisem art. 10 ust.
2 pkt 8 u.p.z.p. w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy określa się w szczególności obszary, dla których jest
obowiązkowe sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary
wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a takŜe
obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni
sprzedaŜy powyŜej 400 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej.
Przepis ten pierwotnie przewidywał konieczność określenia w studium
obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych powyŜej 2000 m2. Zmiana
w powyŜszym zakresie została wprowadzona art. 12 ustawy z 11.05.2007 r.
o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (Dz.
U. Nr 127, poz. 880), który stanowił, Ŝe "W ustawie z 27.03.2003 r. o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (...) w art. 10 w ust. 2 w pkt
8 wyrazy «powyŜej 2000 m2» zastępuje się wyrazami «powyŜej 400 m2»".
Zmiana ta weszła w Ŝycie 18.09.2007 r. (zob. art. 18 ww. noweli).
69
•
•
W tym miejscu trzeba wskazać, Ŝe ustawa o tworzeniu i działaniu
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych została w całości uznana
wyrokiem TK z 8.07.2008 r. (K 46/07, Dz. U. Nr 123, poz. 803) za
niezgodną z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji RP. Skutkiem tego wyroku
była derogacja - z 11.07.2008 r. - całej ustawy o tworzeniu i działaniu
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.
SKO oceniło, iŜ skoro cała ustawa została uznana za niezgodną z
Konstytucją i derogowana z obrotu prawnego, to takŜe znajdujące się w niej
przepisy zmieniające inne ustawy zostały uznane za niekonstytucyjne i one
równieŜ zostały derogowane – art.12. "podzielił los" całej ustawy, tj. został
derogowany z 11.07.2008 r. Co jednak szczególnie istotne w niniejszej
sprawie, wyrok TK wywołuje skutki ex nunc (art. 190 ust. 3 Konstytucji
RP). Oznacza to, Ŝe nowelizacja pierwotnego art. 10 ust. 2 pkt 8
u.p.z.p., której dokonano przez przepis zmieniający ww. ustawę,
weszła w Ŝycie i przepis art. 10 ust. 2 pkt 8 u.p.z.p. w nowym brzmieniu
obowiązywał przez ok. 10 miesięcy. Następnie jednak - na mocy
przywołanego orzeczenia TK - derogowano ustawę z 11.05.2007 r. (a
zatem i jej art. 12) ze skutkiem ex nunc. Nie oznacza to jednak, Ŝe
został "przywrócony" poprzednio obowiązujący stan prawny w
odniesieniu do przepisu uprzednio znowelizowanego przez powyŜszy
art. 12, tj. Ŝe nastąpił niejako "automatyczny" powrót do powierzchni
sprzedaŜy określonej, jako "powyŜej 2000 m2". W ocenie Kolegium od
11.07.2008 r. przepis art. 10 ust. 2 pkt 8 u.p.z.p. nie wyznacza w ogóle
powierzchni sprzedaŜy obiektów handlowych, które naleŜy uwzględnić
w studium.
70
•
Skutkiem zatem stwierdzenia przez TK niezgodności z Konstytucją
powołanej wielokrotnie ustawy z 11.05.2007 r. jest niewykonalność
przepisu art. 10 ust. 2 pkt 8 u.p.z.p. w poniŜej wskazanym zakresie.
Nie moŜna bowiem bezspornie stwierdzić, jakich obszarów
rozmieszczenia obiektów handlowych dotyczy ten przepis (nie
wiadomo przecieŜ, jaka powierzchnia sprzedaŜy takich obiektów
implikuje przedmiotowe "zainteresowanie" studium). Oznacza to,
Ŝe skoro nie moŜna stwierdzić, jak powierzchnia sprzedaŜy
obliguje organ stanowiący gminy do ujęcia obszarów
rozmieszczenia obiektów handlowych najpierw w studium, a
następnie w planie miejscowym, to tym bardziej z tego przepisu
nie moŜna wywodzić obowiązku uchwalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego. Obowiązek sporządzenia
planu moŜe bowiem wynikać wyłącznie z przepisów szczególnych,
które w sposób jednoznaczny, a więc niebudzący Ŝadnych
wątpliwości, nakazują uchwalić plan miejscowy. W konsekwencji,
w ocenie Kolegium, powołany przez organ I instancji przepis art.
10 ust. 2 pkt 8 u.p.z.p. nie mógł stanowić podstawy do zawieszenia
postępowania lokalizacyjnego do czasu uchwalenia planu
miejscowego. Nie kreuje on bowiem obowiązku uchwalenia planu
miejscowego.
•
Komentarz: do momentu wskazania w art.10 ust.2 pkt 8 upzp
wielkości powierzchni sprzedaŜy, to art. 64 ust. 2 jest przepisem
martwym, a nie jak podnosi SKO, Ŝe niewykonalny stał się art.10
ust.2 pkt 8 upzp.
71
Praktyka interpretacyjna organu
nadzorczego w kwestiach dotyczących
wielkopowierzchniowych obiektów
handlowych
72
• Wyrok NSA z dnia 11 marca 2008 sygn.
akt II OSK 87/07
• Przepis art.10 ust.2 pkt 8 łącznie z art.10 ust.3 upzp ustala jako
zasadę, Ŝe wybudowanie wielkopowierzchniowego obiektu
handlowego na określonym terenie obligatoryjnie wymaga
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego.
• W przypadku złoŜenia wniosku o wydanie dowz dla woha organ
powinien zawiesić postępowanie do czasu sporządzenia mpzp –
art.62 ust.2 upzp Dla takiego obiektu nie moŜe być wydana decyzja
o warunkach zabudowy na podstawie przepisów ustawy o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, gdyŜ
rozstrzygnięcie jednoosobowego organu administracji publicznej,
pełniącego w gminie funkcję organu wykonawczego, w takim
przedmiocie nie moŜe być wystarczające.
73
•
Wyrok NSA z dnia 11 marca 2008 sygn. akt II OSK 87/07
•
Brak jest odrębnych przepisów nakładających na gminę obowiązek
sporządzenia planu miejscowego dla obszarów rozmieszczenia
obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000m2.
Źródłem obowiązku sporządzenia mpzp uwzględniającego takie
obiekty jest zapis studium. Zatem dopiero po ustaleniu w studium
obszaru przewidzianego pod zabudowę typu woh powstaje obowiązek
sporządzenia planu (SKO Bydgoszcz w decyzji z 27 kwietnia 2006 roku)
•
Z dniem 15 marca 2001 roku ustawą z dnia 13 lipca 2000 roku o zmianie ustawy o
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 14, poz.124), do zmienianej ustawy
wprowadzono w art. 10 ust.1 pkt 1 regulację nakazującą, by tereny przeznaczone pod
budowę wielkopowierzchniowych obiektów handlowych były ujmowane w mpzp.
Obowiązek ten wynikał ponadto z dodanego cytowaną ustawą zmieniającą pkt 5 do art.13
ust.1 oraz art.31a ustawy o zmienionej treści.
•
WSA Bydgoszcz podniósł, iŜ gdyby intencją ustawodawcy było
utrzymanie w upzp bezwzględnego obowiązku sporządzenia planu w
odniesieniu do obszarów pod wielkopowierzchniowe obiekty
handlowe, odpowiednie unormowanie znalazłoby się w art.14 ustawy.
Ustawodawca jednakŜe tego nie uczynił, co przemawia za przyjęciem,
iŜ nie ma ustawowego obowiązku sporządzenia mpzp w stosunku do
takich obszarów.
74
•
Wyrok NSA z dnia 11 marca 2008 sygn. akt II OSK 87/07
• NSA stwierdził, iŜ art.10 ust.2 pkt 8 i art.10 ust.3, a takŜe art.62
ust.2 jednoznaczne wskazują na to, iŜ wolą ustawodawcy było
wprowadzenie dla budowy wielkopowierzchniowych obiektów
handlowych obowiązku sporządzenia mpzp. Oznacza to, iŜ
wybudowanie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego na
określonym terenie wymaga sporządzenia mpzp, a dla takiego
obiektu nie moŜe być wydana dowz. Rozstrzygnięcie
jednoosobowego organu administracji publicznej (wójt,
burmistrz, prezydent miasta) pełniącego w gminie zasadniczo
funkcję organu wykonawczego, w takim przedmiocie nie moŜe
być wystarczające.
• Z woli ustawodawcy, wprowadzającego ustawowy obowiązek
sporządzenia mpzp dla tego rodzaju inwestycji, o tym, czy i w
jakim miejscu gminy moŜe powstać ten obiekt, decyduje organ
stanowiący gminy - rada gminy, podejmując uchwałę w sprawie
mpzp.
75
• Wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2006 sygn. akt II
OSK 698/06
•
brak określenia w mpzp granic terenów pod budowę obiektów handlowych o
powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000m2, czyni taki plan – choć niekoniecznie w
całości – naruszającym normę art.15 ust.3 pkt 4 upzp
•
ustalenia studium w zakresie zagospodarowania oraz uŜytkowania terenów –
wskazanie pod handel i usługi
•
ustalenia planu - tereny oznaczone symbolem 2UC, KS – tereny o
przeznaczeniu pod ponadpodstawowe usługi uŜyteczności publicznej, w tym
wielkopowierzchniowe usługi handlowe z moŜliwością realizacji stacji paliw
płynnych – wg NSA brak określenia granic terenów pod budowę supermarketu
•
Studium, w oparciu o które gmina przygotowała plan miejscowy sporządzone
było pod rządami ustawy z dnia 7 lipca 1994 o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. z 1999 roku Nr 15, poz.139 z późn. zm.) – brak wymogu
określania w studium obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej
2000m2. Obowiązek, o którym mowa wprowadzony dopiero ustawą z dnia 13
lipca 2000r. o zmianie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2001
roku Nr 14, poz. 124) i to wyłącznie w odniesieniu do miejscowych planów.
•
brak stwierdzenia zgodności planu ze studium w odrębnej uchwale, poprzedzającej uchwałę rady
gminy podejmującą mpzp, a posłuŜenie się w tym celu uchwałą podejmującą plan, stanowi
naruszenie aczkolwiek nie moŜe ono być traktowane jako istotne naruszenie trybu, a tym bardziej
76
zasad sporządzania planu i wywoływać skutki art.28 ust.1 - skutkować niewaŜnością planu
•
Wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2006 sygn. akt II OSK 698/06
• NSA podzielił stanowisko sądu I instancji, oddalając skargę
kasacyjną na niewaŜność planu. NiewaŜność ze względu na
podporządkowanie pozostałych terenów wiodącej funkcji obszaru
przeznaczonego na obiekty handlowe o pow. SprzedaŜy powyŜej
2000m2.
• NSA wskazał, iŜ przepisy upzp w kwestii lokalizacji obiektów
handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000m2 są
rzeczywiście niejasne i interpretowane gramatycznie mogą
prowadzić do róŜnych wniosków (wykładnia językowa), sama
wykładnia językowa przepisów nie jest i nie moŜe być jedyną
metodą wykładni prawa.
• NSA wyraźnie podkreślił znaczenie i zasadność interpretacji
art.10 ust.2 pkt 8, art.10 ust.3 oraz art.15 ust.3 pkt 4 w związku z
innymi przepisami, wskazując na cele jakie ustawodawca chciał
osiągnąć tą regulacją prawną. – wykładnia systemowa i
funkcjonalna
77
•
Wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2006 sygn. akt II OSK 698/06
•
NSA zwrócił uwagę, Ŝe kaŜdy przepis funkcjonuje w określonym systemie
prawa, a jego znaczenie powinno być odczytywane w łączności z innymi
przepisami oraz celami, jakie ustawodawca chce daną regulacją prawną
osiągnąć.
JeŜeli ustawodawca ustanowił w art.15 ust.3 pkt 4 upzp Ŝe w planie
miejscowym określa się granice terenów pod budowę obiektów handlowych
o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000m2, a w studium obszary
rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej
2000m2 zgodnie z art.10 ust.2 pkt 8, to tworzy to zintegrowaną regulację
prawną lokalizowania obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy
powyŜej 2000m2 w aktach planistycznych gminy.
Analiza art.15 ust.3 pkt 4 i art.10 ust.2 pkt 8 w związku z art.20 ust.1
prowadzi do wniosku, iŜ:
•
•
• lokalizacja obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy
powyŜej 2000m2 jest moŜliwa tylko wówczas, gdy w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
wyznaczone zostaną granice terenów pod budowę takiego
obiektu (obiektów).
78
Wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2006 sygn. akt II OSK 698/06
Z kolei granice takich terenów mogą być wyznaczone w planie, po tym jak
gmina określi w studium obszary rozmieszczenia wohów. NSA stwierdził,
iŜ określenie „w zaleŜności od potrzeb,” uŜyte w art.15 ust.3 upzp
oznacza zamiar gminy dopuszczenia na danym obszarze wohów, a nie
swobodne uznanie gminy w zakresie wyznaczania granic terenów
zamierzonej juŜ lokalizacji tych obiektów.
„JeŜeli gmina podejmie działania zmierzające do lokalizacji na
określonym obszarze obiektu handlowego o pow. sprzedaŜy powyŜej
2000m2 (określi ten obszar w studium) to wówczas pojawia się
„potrzeba” z art.15 ust.3 pkt 4 – obligatoryjnego wyznaczenia granic
terenów pod budowę obiektu. Oznacza to, Ŝe nie jest moŜliwe
lokalizowanie obiektu handlowego o pow. sprzedaŜy powyŜej 2000m2 na
podstawie ogólnych ustaleń planu miejscowego typu „obszar pod funkcje
usługowe” czy „obszar pod obiekty wielkoprzestrzenne.”
79
WSA w Bydgoszczy Wyrok z dnia 6
października 2009 roku
sygn. akt II SA/Bd 532/09
• Przepis art.12 ustawy z dnia 11 maja 2007 roku o tworzeniu i
działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych
zmieniający art.10 ust.2 pkt 8 upzp – zmiana polegająca na
zastąpieniu wyrazów „powyŜej 2000m2” wyrazami „powyŜej
400m2,” przestała obowiązywać z dniem 11 lipca 2008 roku
wskutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego (K 46/07).
•
Zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 10. ust. 2 pkt 8 ustawy o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst pierwotny:
Dz. U. z 2003 roku, nr 80, poz. 717), obowiązującym do zmiany
wprowadzonej ww. przepisem ustawy o tworzeniu i działaniu
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, w studium określa
się w szczególności obszary, dla których obowiązkowe jest
sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary
wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a
takŜe obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni
sprzedaŜy powyŜej 2.000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej.
80
WSA w Bydgoszczy Wyrok z dnia 6 paź
października 2009 roku
sygn. akt II SA/Bd
SA/Bd 532/09
• Sąd podziela pogląd uznający, iŜ orzeczenia Trybunału
Konstytucyjnego stwierdzające niezgodność aktu
normatywnego (lub jego części) z Konstytucją, działają wstecz.
• Za przyjęciem wstecznego ich działania przemawia argument,
Ŝe stan niezgodności z Konstytucją jest okolicznością
obiektywną, istniejącą w całym okresie koegzystencji ustawy
zasadniczej i ustawy "zwykłej". W wyroku zaś Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 6 lutego 2008 r. II OSK 1745/07
stwierdzono, Ŝe przepis uznany przez Trybunał za
niekonstytucyjny ma taki charakter od samego początku, tj. od
dnia jego wejścia w Ŝycie i fakt ten musi być brany pod uwagę
przy kontroli aktu administracyjnego podjętego na podstawie
niekonstytucyjnego przepisu.
• Akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za
niezgodny z Konstytucją nie powinien być stosowany przez sąd
w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia
orzeczenia Trybunału; taki pogląd znajduje oparcie w licznych
orzeczeniach Sądu NajwyŜszego (np. wyrok z dnia 12.06.2002 r. II
UKN 281/01 - OSNP 2004/2/36, postanowienie z dnia 7.12.2000 r.,
III ZP 27/00 - OSNAPiUS 2001/10/331).
81
WSA w Bydgoszczy Wyrok z dnia 6 października 2009 roku
sygn. akt II SA/Bd 532/09
• Mając teŜ na uwadze art. 190 ust. 4 Konstytucji stwierdzić naleŜy, Ŝe
skoro moŜe być wzruszone prawomocne orzeczenie wydane przed
datą wejścia w Ŝycie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, nie
moŜna wymagać aby w sprawach zawisłych i nierozstrzygniętych do
tej daty, sądy stosowały sprzeczne z Konstytucją przepisy (vide:
wyrok SN z dnia 5.09.2001 r. II UKN 542/00-OSNAPiUS
2003/11/276). NaleŜy więc uznać, Ŝe po ogłoszeniu orzeczenia
Trybunału Konstytucyjnego uznającego akt normatywny za
niezgodny z Konstytucją, nie moŜe on być stosowany przez sądy i
inne organy.
• Stanowisko powyŜsze zostało utrwalone w orzecznictwie sądów
administracyjnych
• (wyrok NSA z 15.11.2006r., II OSK 1349/05, LEX nr 318307, wyrok
NSA z 06.02.2008r., II OSK 1745/07, LEX nr 357511).
82
Wyrok NSA z dnia 13 grudnia 2007 roku
sygn. akt II OSK 1699/06
•
Przykład Torunia: Dla rozbudowy istniejącego wielkopowierzchniowego
obiektu handlowego (pow. sprzedaŜy z 7.105m2 do 7.858m2) przyjąć
naleŜy do analizy łączną powierzchnię sprzedaŜy całego obiektu po
planowanej rozbudowie. Skoro powierzchnia sprzedaŜy to część
ogólnodostępna obiektu handlowego, to brak jest przesłanek do wyłączenia
z niej juŜ tej części istniejącej w przypadku analizowania rozbudowywanego
obiektu handlowego, skoro po realizacji będzie on stanowił jedną
funkcjonalną całość.
•
(inaczej rozbudowa obiektu handlowego aŜ stanie się wohem z wyłączeniem studium i planu, a
poprzez dowz)
•
Stan faktyczny i prawny: Studium z 27 lipca 2000 roku – zakłada na
przedmiotowym terenie zabudowę mieszkaniową, odmowa dowz z 2005
roku – wnioskowany teren nie stanowi obszaru rozmieszczenia obiektów
handlowych z art.10 ust.2 pkt 8 upzp
Fakt zbudowania woh pod rządami innego (nieobowiązującego) prawa
miejscowego, nie zwalnia w momencie braku mpzp od stosowania
obowiązującego prawa w zakresie planowania i zagospodarowania terenu
w dacie wydawania decyzji: warunek ustawowy lokalizowania wohów –
określenie w studium jak i mpzp terenów pod budowę takich obieków, treść
taka jako obligatoryjna musi zostać w aktach planistycznych gminy
zamieszczona
•
83
Wyrok NSA z dnia 13 grudnia 2007 roku sygn. akt II OSK 1699/06
•
•
•
NSA podzielił stanowisko sądu I instancji (WSA Bydgoszcz), iŜ przepisy
upzp przewidują, iŜ lokalizacja woh moŜe nastąpić jedynie w planie
miejscowym przewidującym przeznaczenie terenu na ten cel .
Ponadto poparł on sąd I instancji w stwierdzeniu, iŜ w przypadku rozbudowy
istniejącego wielkopowierzchniowego obiektu handlowego do analizy naleŜy
przyjąć łączną powierzchnię sprzedaŜy całego obiektu po planowanej
rozbudowie. Skoro powierzchnia sprzedaŜy stanowi ogólnodostępną część
obiektu handlowego, NSA nie znalazł przesłanek do wyłączenia z niej juŜ tej
części istniejącej w przypadku rozbudowywanego obiektu, który po
rozbudowie będzie stanowić jedną funkcjonalną całość. W innym przypadku
systematyczna rozbudowa powierzchni sklepowej o kolejne części (działy)
mogłaby prowadzić do powstania woh, który nie byłby przewidywany na
danym terenie miejscowym planem.
Z uwagi na wymogi upzp treść taka jako obligatoryjna w odniesieniu do
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych musi zostać w nich
zamieszczona.
84
•
•
•
studium sprzed 2003 roku – art.10 ust.2 pkt 8 upzp
studium handel i usługi – tu zabudowa mieszkaniowa
decyzja wydawana w 2005 roku, obiekt mógł zostać
wybudowany na podstawie mpzp, który przestał obowiązywać z
31 grudnia 2003 roku – świadoma decyzja rady, wskazany
ustawowy zamiar – jest ok.
• JeŜeli rozbudowywany woh zbudowano przed 2001r. – brak
obowiązku planu dla wohów, to nie potwierdzi nam zamiaru
gminy wypis i wyrys z mpzp, dodatkowo studium nie
dopuszczało na tym obszarze handlu i usług, orzeczenie
odmowy ustalenia warunków zabudowy w dowz
85
• II OSK 820/09 - Wyrok NSA
Decyzją [...] z dnia [...] sierpnia 2007r. Prezydent Miasta Ełk ustalił sposób
zagospodarowania i warunki zabudowy terenu dla inwestycji polegającej na budowie dwóch
budynków magazynowych, jednego budynku handlowego oraz dwóch budynków
usługowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną, przewidzianej do realizacji na
terenie obrębu 2 - Ełk 2 Miasta Ełk
Inwestor 26 maja 2008r. zwrócił się do Prezydenta Miasta Ełk z wnioskiem o zmianę, w
trybie art. 155 k.p.a., ostatecznej decyzji z dnia [...] sierpnia 2007r. w zakresie określenia
maksymalnej powierzchni sprzedaŜy dla wszystkich budynków, tj. ustalenie tej powierzchni
w wymiarze 9.000m2, w miejsce obecnych 2000 m2.
Organ odmówił zmiany dowz wskazując na art.155 kpa i art.10 ust.2 pkt8 upzp.
Uzasadnienie: organ dysponował jedynie zgodą wnioskodawcy, mimo Ŝe zawiadomił o
wszczęciu postępowania wszystkie podmioty na prawach strony w postępowaniu w sprawie
zmiany dowz.
Ponadto decyzja o zmianie dowz musi być zgodna ze stanem prawnym w dacie jej
wydania, który uległ zmianie bo w Ŝycie weszły przepisy ustawy o tworzeniu i działaniu
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, która wprowadziła zmianę do art. 10 ust. 2
pkt 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zgodnie z którą w studium
uwzględnia się w szczególności obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych,
w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a takŜe
obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 400 m2 (w
miejsce dotychczasowej powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000 m2).
86
• Wyrok NSA z dnia 8 października 2007 roku
sygn. akt II OSK 291/07
87
• Wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 sierpnia
2007 roku sygn. akt IV SA/Wa 947/07
88
• Wyrok WSA w Krakowie z dnia 25 lutego
2010 roku sygn. akt II SA/Kr 1429/09
89
• Wyrok NSA z dnia 19 marca 2008 roku sygn.
akt II OSK 751/07
90
• Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 7 listopada
2007 roku sygn. akt II SA/Po 362/07
91
• Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 27 sierpnia
2008 roku sygn. akt II SA/Gd 376/08
92
• Postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2000 roku
sygn. akt III ZP 27/00
93
• Wyrok NSA z dnia 6 lutego 2008 roku sygn.
akt II OSK 1745/07
94
• Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 19
listopada 2008 roku sygn. akt II SA/Bd 686/08
95
• Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 8 stycznia
2009 roku sygn. akt II SA/Ol 864/08
96
• Wyrok WSA w Łodzi z dnia 29 maja 2009 roku
sygn. akt II SA/Łd 224/09
97
• Wyrok NSA z dnia 13 października 2009 roku
sygn. akt II OSK 1558/08
98
• Wyrok NSA z dnia 26 października 2010 roku
sygn. akt II OSK 1659/09
99
• Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 15 marca
2006 roku sygn. akt II SA/Bd 844/05
100
Wyrok NSA z dnia 15 listopada 2006 roku sygn.
akt II OSK 1349/05
•
Zgodnie art. 190 ust. 3 Konstytucji RP orzeczenie Trybunału wchodzi
w Ŝycie z dniem ogłoszenia, chyba Ŝe Trybunał w orzeczeniu określił
inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Na tej
podstawie stwierdzić moŜna, Ŝe orzeczenia Trybunału co do zasady
wywierają skutek na przyszłość (ex nunc). Z kolei z art. 190 ust. 4
Konstytucji RP wyprowadzić moŜna wniosek, Ŝe orzeczenia Trybunału
są skuteczne z mocą wsteczną - od chwili wydania aktu
normatywnego lub od chwili wejścia w Ŝycie Konstytucji.
Konstytucji W myśl tego
przepisu orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z
Konstytucją aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane
prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub
rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia
postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w
trybie określonym w przepisach właściwych dla danego postępowania (por.
uchwała Sądu NajwyŜszego z dnia 7 sierpnia 2002 roku, sygn. akt III PZP
15/02, opubl OSNP 2002/23/563; wyrok Sądu NajwyŜszego z dnia 30
stycznia 2003 roku, sygn. akt. V CKN 1626/00, opubl OSNC 2004/4/66;
uchwała Sądu NajwyŜszego z dnia 3 lipca 2003 roku, sygn. akt III CZP
45/03, opubl. "Biuletyn SN" 2003/7 str. 5).
101
Wyrok NSA z dnia 15 listopada 2006 roku sygn. akt II OSK 1349/05
• Naczelny Sąd Administracyjny w składzie orzekającym w
niniejszej podziela stanowisko, Ŝe skutek w postaci usunięcia z
porządku prawnego aktu normatywnego uznanego przez
Trybunał za niezgodny z Konstytucją sięga co do zasady
wstecz, do chwili wydania tego aktu lub do chwili wejścia w
Ŝycie Konstytucji RP. Sytuacja działania wstecz od chwili
wejścia w Ŝycie Konstytucji RP ma miejsce w przypadku aktów
prawnych, które weszły w Ŝycie przed jej wejściem w Ŝycie, tj.
dniem 17 października 1997 roku.
• Zgodzić się wprawdzie naleŜy, iŜ akt normatywny niezgodny z
Konstytucją obowiązuje do chwili ogłoszenia w Dzienniku
Ustaw orzeczenia Trybunału o jego niekonstytucyjności, to
jednak wadliwość tego aktu, istnieje od chwili jego wydania,
czy wejścia w Ŝycie Konstytucji.
Konstytucji Instytucje wznowienia
postępowania, uchylenia decyzji lub stwierdzenia niewaŜności, o
których mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji opierają się bowiem na
uznaniu, Ŝe do wydania decyzji ostatecznej doszło w wyniku
określonych uchybień, które muszą istnieć w chwili jej wydania.
Wznowienie postępowania, uchylenie lub stwierdzenie niewaŜności
decyzji ostatecznej zakłada zatem wsteczne oddziaływanie tego
skutku rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego.
102
Wyrok NSA z dnia 15 listopada 2006 roku sygn. akt II OSK 1349/05
• Niezgodność określonej regulacji prawnej z Konstytucją jest
bowiem stanem, niezaleŜnym od chwili orzekania w tym
przedmiocie przez Trybunał. Nie moŜna przyjmować, Ŝe przed
opublikowaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego akt
prawny był zgodny z Konstytucją, a dopiero ocena dokonana
przez Trybunał pozbawia przepis przymiotu zgodności z ustawa
zasadniczą, albowiem w takim przypadku ocena obowiązywania
aktu normatywnego z punktu widzenia zgodności danego aktu
z Konstytucją uzaleŜniona byłaby od chwili wydania orzeczenia
przez Trybunał. Tylko ze względu na pewność i porządek obrotu
prawnego oraz poszanowanie, jakiego wymagają decyzje
ostateczne i prawomocne orzeczenia, ich wzruszenie z powodu
wydania na podstawie przepisu pozbawionego mocy obowiązującej
orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego moŜe nastąpić w trybie
wznowienia postępowania lub stwierdzenia niewaŜności decyzji
ostatecznej(…)
103
• Generalną zasadą obowiązującą w planowaniu
przestrzennym, a wynikającą z idei samorządności i
współdecydowania obywateli o sposobie
zagospodarowania swojego środowiska, jest
samodzielność gmin w podejmowaniu decyzji w zakresie
gospodarki przestrzennej na swoim terenie. Oznacza to,
iŜ organy gminy w granicach prawa, w zaleŜności od
własnych potrzeb i lokalnych uwarunkowań same
ustalają zasady przeznaczenia i zagospodarowania
terenu.
• W związku z powyŜszym podejmowanie decyzji w
sprawie WOH leŜy w kompetencjach władz gminy, które
świadomie rozstrzygają w drodze studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a
następnie miejscowych planów o moŜliwości lokalizacji
tego typu inwestycji na terenie gminy.”
104
•
•
•
•
Stosownie do przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z
późn. zm.), lokalizacja obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy
„powyŜej 2000 m²” wymaga ujęcia ich zarówno w studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, jak i miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego (art. 10 ust. 2 pkt 8, art. 15 ust. 3
pkt 4).
W związku z powyŜszym, w przypadku, gdy obowiązujący plan nie
przewiduje moŜliwości rozmieszczenia tego typu obiektów na obszarze
gminy, dla realizacji wspomnianej inwestycji to albo gmina nie przewiduje
moŜliwości lokalizacji woh albo konieczna jest zmiana miejscowego planu,
tak, aby jego zapisy wskazywały tereny z przeznaczeniem pod budowę
obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy „powyŜej 2000 m2”.
Z kolei, jeŜeli planowana inwestycja dotyczy obszaru pozbawionego
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a gmina zamierza
taką lokalizację dopuścić, konieczne jest sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego zawierającego stosowne zapisy.
Zacząć trzeba jednakŜe od studium, przepisy ustawy nie przewidują
moŜliwości lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych w
drodze decyzji o warunkach zabudowy.
105
• Określenie w drodze decyzji lokalizacyjnej sposobu
zagospodarowania i warunków zabudowy terenu, w stosunku do
którego przepis szczególny wprowadza obowiązek sporządzenia
planu, nie jest moŜliwe. Organ prowadzący postępowanie główne
moŜe odmówić ustalenia warunków zabudowy, wskazując w decyzji
na obowiązek sporządzenia planu miejscowego w stosunku do
wnioskowanego terenu albo zawiesić postępowanie do czasu
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego, powołując się na art. 62 ust. 2 ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym, a następnie umorzyć sprawę
jako bezprzedmiotową (art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960
roku Kodeks postępowania administracyjnego [Dz.U 2000 Nr 98
poz. 1071 z późn. zm.]).
• PoniewaŜ ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
nie wprowadza przepisów dyscyplinujących suwerenne gminy w
zakresie sporządzania miejscowych planów, a organy administracji
publicznej mają obowiązek załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki
(art. 35 § 1 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego),
naleŜy uznać za celową odmowę ustalenia warunków zabudowy ze
względu na obowiązek sporządzenia planu.
106
•
•
•
•
•
Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy do uchwalenia planu miejscowego potrzebne jest
wykazanie zgodności projektu planu miejscowego ze studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, co powinno oznaczać
stwierdzenie, Ŝe przyjęte w planie rozstrzygnięcia są zgodne z określonymi w studium
kierunkami rozwoju.
Obowiązek określania w studium obszarów lokalizacji wielkopowierzchniowych
obiektów handlowych wprowadzony został do systemu prawnego w ustawie o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (z dniem 11 lipca 2003 roku).
Brak więc takich ustaleń w studium sporządzonym pod rządami ustawy z 1994 roku
nie moŜna uznać za naruszenie obowiązujących w tym czasie przepisów,
określających zasady sporządzania i uchwalania studium.
Stosownie do art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gmin oraz plany miejscowe uchwalone po
dniu 1 stycznia 1995r. zachowały moc takŜe po wejściu w Ŝycie przepisów
obecnie obowiązującej ustawy, a zatem, jako obowiązujące, mogły stanowić
podstawę do uchwalanych po wejściu w Ŝycie ustawy planów miejscowych.
W związku z przyjętą powyŜej wykładnią naleŜy stwierdzić, Ŝe brak w studium
gminnym konkretnych wskazań do lokalizacji obiektów handlowych
wielkopowierzchniowych, nie wyklucza moŜliwości lokalizacji ich w planie
miejscowym, pod warunkiem jednak, Ŝe studium to przyjęte zostało przez radę gminy
przed wejściem w Ŝycie przepisów, wymagających wskazania w nim takich obszarów
oraz, Ŝe ustalenie takiej lokalizacji w planie będzie zgodne z ustaleniami studium.
MoŜe ono bowiem w sposób nie odnoszący się bezpośrednio do omawianych
obiektów, lecz ogólny - wskazywać na przeznaczenie terenu pod handel i usługi.
107
•
•
•
•
legalna def. – obiektu handlowego:
Nieruchomość gruntowa
Osoba inwestora
Funkcjonalna całość
108
• powierzchnia sprzedaŜy - ogólnodostępną część powierzchni
obiektu handlowego przeznaczonego do sprzedaŜy detalicznej,
stanowiącego techniczno-uŜytkową całość, w której odbywa się
bezpośrednia sprzedaŜ towarów. Do powierzchni tej naleŜy więc
wliczyć łączną powierzchnię pomieszczeń słuŜących do obsługi
klientów handlu detalicznego – np. w przypadku galerii handlowych
• Pojęcie to nie obejmuje powierzchni sprzedaŜy przeznaczonej do
świadczenia usług ubezpieczenia i innych usług finansowych oraz
usług i gastronomii, a takŜe powierzchni pomocniczej (powierzchni
magazynów, biur, komunikacji i ekspozycji wystawowej).
• Jest to więc powierzchnia, w obrębie której zawierane są umowy
sprzedaŜy regulowane art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku
Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr16. póz. 93 z późn. zm,). Nie
naleŜy do niej natomiast wliczać powierzchni usług i gastronomii
oraz powierzchni pomocniczej, do której zalicza się powierzchnię
magazynów, biur, ciągów komunikacyjnych, w tym dróg
ewakuacyjnych, ekspozycji wystawowych, etc.
109
• śadne przepisy nie wskazują na moŜliwość dzielenia powierzchni
pomieszczenia przeznaczonego na handel detaliczny na strefy
sprzedaŜy i komunikacji. PoniewaŜ powierzchnia pomiędzy półkami
sklepowymi stanowi część pomieszczenia, w którym odbywa się
obsługa klientów, powinna być ona wliczona do powierzchni
sprzedaŜy obiektu. W przypadku sklepów samoobsługowych,
sprzedaŜ następuje poprzez pobranie towarów z ekspozycji i
uiszczenie naleŜności w kasach, a więc odbywa się na całej
powierzchni danego pomieszczenia.
• Inwestorzy: strefa kas i powierzchnia między regałami w sklepach
samoobsługowych nie była wskazywana, próby naciągania jako
powierzchnia spełniająca funkcję komunikacji
• Przy najbliŜszej nowelizacji dotyczącej lokalizacji
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych naleŜałoby zamienić
pojęcie „powierzchni sprzedaŜy” na „powierzchnię uŜytkową”, co
wyeliminowałoby wszelkie wątpliwości interpretacyjne i przypadki
naginania przepisów
110
• W przypadku, gdy przewidziane drogi ewakuacyjne
spełniają wyłącznie rolę ciągów komunikacyjnych,
wymaganych przepisami prawa, ze względu na
bezpieczeństwo przeciwpoŜarowe, ich powierzchnię
naleŜy potraktować jako powierzchnię pomocniczą, która
zgodnie z ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr
80, poz. 717 z późn. zm.), nie jest wliczana do
powierzchni sprzedaŜy.
• W przeciwnym razie, gdy w obrębie dróg ewakuacyjnych
będzie istniała moŜliwość pobrania towarów z
ekspozycji, nie ma podstaw do wyłączenia ich
powierzchni
z ogólnej powierzchni sprzedaŜy danego obiektu.
111
• Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 z późn. zm.) nie
definiuje pojęcia „obiekt handlowy,” stawiając za kryterium
szczególnego trybu lokalizacji obiektów handlowych - „wielkość
powierzchni sprzedaŜy.”
• Obiekt handlowy stanowi odrębną, funkcjonalną i techniczną całość,
powiązaną osobą inwestora i obszarem nieruchomości gruntowej.
Oznacza to, Ŝe mianem obiektu handlowego określać moŜna
budynek, jak i zespół budynków, w których znajdują się lokale
handlowe, pod warunkiem, Ŝe stanowią funkcjonalną i techniczną
całość, w obrębie jednej i tej samej nieruchomości gruntowej,
znajdującej się we władaniu jednego inwestora. Powierzchnia
sprzedaŜy obiektu handlowego powinna być liczona łącznie,
cznie bez
względu na to czy jest ona uŜytkowana bezpośrednio przez
inwestora, czy teŜ oddawana w uŜytkowanie na podstawie innej
umowy (dzierŜawiona).
112
•
•
•
•
•
•
Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy, do uchwalenia planu miejscowego potrzebne jest
wykazanie zgodności projektu planu miejscowego ze studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, co powinno oznaczać
stwierdzenie, Ŝe przyjęte w planie rozstrzygnięcia są zgodne z określonymi w studium
kierunkami rozwoju.
Obowiązek określania w studium wprowadzony został do systemu prawnego w
ustawie
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (z dniem 11 lipca 2003 roku).
Brak więc takich ustaleń w studium sporządzonym pod rządami ustawy z 1994 roku
nie moŜna uznać za naruszenie obowiązujących w tym czasie przepisów,
określających zasady sporządzania i uchwalania studium.
Stosownie do art. 87 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz plany
miejscowe uchwalone po dniu 1 stycznia 1995 r. zachowały moc takŜe po wejściu w
Ŝycie przepisów obecnie obowiązującej ustawy, a zatem, jako obowiązujące, mogły
stanowić podstawę do uchwalanych po wejściu w Ŝycie ustawy planów miejscowych.
W związku z przyjętą powyŜej wykładnią naleŜy stwierdzić, Ŝe brak w studium
gminnym konkretnych wskazań do lokalizacji obiektów handlowych
wielkopowierzchniowych, nie wyklucza moŜliwości lokalizacji ich w planie
miejscowym, pod warunkiem jednak, Ŝe studium to przyjęte zostało przez radę gminy
przed wejściem w Ŝycie przepisów, wymagających wskazania w nim takich obszarów
oraz, Ŝe ustalenie takiej lokalizacji w planie będzie zgodne z ustaleniami studium.
MoŜe ono bowiem w sposób nie odnoszący się bezpośrednio do omawianych
obiektów, lecz ogólny - wskazywać na przeznaczenie terenu pod handel i usługi.
Dopiero jeŜeli ogólne zapisy studium nie dopuszczają na danym obszarze lokalizacji
obiektów handlowych, konieczna jest zmiana jego ustaleń.
Natomiast, jeŜeli studium zostało sporządzone pod rządami obecnie obowiązującej
ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, powinno jednoznacznie
wskazywać obszary lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. W 113
przeciwnym razie konieczna jest jego zmiana.
•
•
•
Wyjątek od powyŜszej zasady stanowią studia gminne uchwalone na podstawie
poprzednio obowiązującej ustawy z 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym
(Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139, z późn. zm.). Ustawa ta nie zawierała wymogu
wskazania (w zaleŜności od potrzeb) wśród jego ustaleń lokalizacji obiektów
handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000 m2. Zatem bezpośrednie
wskazanie w nich lokalizacji takich obiektów nie jest wymagane, dla dokonania takiej
lokalizacji w planie miejscowym.
PowyŜsze odstępstwo nie dotyczy miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego sporządzonych na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.
o zagospodarowaniu przestrzennym. Przepis art. 10 ust. 1 pkt 1 tej ustawy obligował
gminy do wprowadzenia do planu miejscowego jednoznacznych ustaleń w zakresie
lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, w sytuacji gdy zamierz
dopuścić ich lokalizację. W związku z powyŜszym brak wyraźnych wskazań
lokalizacyjnych w planie miejscowym dla omawianych obiektów, naleŜy uznać za
świadomą decyzję rady gminy uniemoŜliwiającą ich lokalizację w obecnym kształcie
tego planu. Oznacza to, Ŝe lokalizacja omawianych obiektów moŜe nastąpić jedynie
po dokonaniu stosownej zmiany miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego.
Wyjątek od powyŜszej zasady stanowią studia gminne uchwalone na podstawie
poprzednio obowiązującej ustawy z 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139, z późn. zm.). Ustawa ta nie
zawierała wymogu wskazania wśród jego ustaleń lokalizacji obiektów handlowych o
powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000 m2. Zatem bezpośrednie wskazanie w nich
lokalizacji takich obiektów nie jest wymagane, dla dokonania takiej lokalizacji w planie
miejscowym.
114
• kiedy plan a kiedy wz
• wz: poniŜej wskaźnika wielkości
powierzchni sprzedaŜy wskazanego
ustawą
• rozbudowa istniejącego woha, nie ma
górnej granicy pow. sprzedaŜy
115
• Z kolei rozbudowa istniejącego obiektu, który został zrealizowany na
podstawie planu miejscowego, wskazującego na taką moŜliwość
stosownym zapisem - nie wymaga powtórnej jego lokalizacji w
trybie nowego planu miejscowego, lub zmiany obowiązującego.
Przepisy nie zawierają zobowiązania do dokonania w planie
stosownych ustaleń dla wyŜszych progów wielkości powierzchni
sprzedaŜy.
• Zatem, jeŜeli rada gminy wyraziła zgodę (w drodze planu
miejscowego) na lokalizację obiektu handlowego o powierzchni
sprzedaŜy przekraczającej 2000 m2 i na tej podstawie obiekt taki
został zrealizowany, jego rozbudowa moŜe nastąpić w oparciu o
decyzję o warunkach zabudowy.
• Nie ogranicza to jednak ustawowych moŜliwości gminy do
zawieszenia postępowania w tej sprawie i sporządzenia w tym
czasie planu miejscowego, ograniczającego moŜliwość rozbudowy
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, jeŜeli zamiar
inwestora nie pokrywa się z polityką przestrzenną gminy.
116
• W przypadku, gdy obiekt handlowy stał się wielkopowierzchniowym
obiektem handlowym z mocy prawa w rozumieniu obowiązujących
przepisów, zgoda gminy na lokalizację tego typu obiektu nie mogła
być wyraŜona w planie. Stan prawny obowiązujący do dnia 17
września 2007 roku wymagał od gminy świadomej decyzji przy
sklepach, których powierzchnia sprzedaŜy przekraczała 2000 m2.
• Oznacza to, Ŝe lokalizacja sklepu nowotworzonego lub
powstającego poprzez rozbudowę istniejącego obiektu, który nie
uzyskał ustanowionego w planie zezwolenia na takie
zagospodarowanie terenu, wymaga miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego, którego przepisami gmina
wskaŜe obszary pod wielkopowierzchniowe obiekty handlowe.
• W przypadku, gdy rozbudowywany obiekt posiada potwierdzoną
przepisami planu zgodę gminy na lokalizację, którą moŜe
potwierdzić wyrys i wypis z miejscowego planu, jego rozbudowa w
przypadku braku obowiązującego planu, moŜe być prowadzona na
podstawie decyzji o warunkach zabudowy, stanowiącej podstawę
ubiegania się o decyzję o pozwoleniu na budowę.
117
• Art.10 ust. 2 pkt 8 - obowiązek
sporządzenia planu dla obiektów
handlowych
118
•
•
•
•
•
•
W obecnym stanie prawnym regulowanym ustawą z dnia 27 marca 2003 roku
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003 Nr 80 poz. 717 z późn. zm.)
budowa obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy (…) wymaga wskazania ich
lokalizacji w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, na podstawie którego
dopiero wydawana jest decyzja o pozwoleniu na budowę. JeŜeli gmina zamierza dopuścić
na swoim obszarze lokalizację tego typu obiektów musi dysponować planem miejscowym
zezwalającym na takie inwestycje.
PoniewaŜ sporządzany plan miejscowy (lub jego zmiana) muszą być zgodne ze studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (art. 15 ust. 3 pkt 4
oraz art. 20 ust. 1, w związku z art. 9 ust. 5 ustawy), lokalizacja ta musi równieŜ być
dokonana w studium, na mocy art. 10 ust. 2 pkt 8 ustawy, zgodnie z którym naleŜy
wskazać tereny rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy (…).
Wyjątek od powyŜszej zasady stanowią studia gminne uchwalone na podstawie
poprzednio obowiązującej ustawy z 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym.
Ustawa ta nie zawierała wymogu wskazania (w zaleŜności od potrzeb) wśród jego ustaleń
lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000 m2. Zatem
bezpośrednie wskazanie w nich lokalizacji takich obiektów nie jest wymagane, dla
dokonania takiej lokalizacji w planie miejscowym, pod warunkiem jednak, Ŝe
przeznaczenie terenu (handlowo - usługowe) będzie zgodne z przeznaczeniem w planie.
Z kolei rozbudowa istniejącego obiektu, który został zrealizowany na podstawie planu
miejscowego, wskazującego na taką moŜliwość stosownym zapisem - nie wymaga
powtórnej jego lokalizacji w trybie nowego planu miejscowego, lub zmiany
obowiązującego. Przepisy nie zawierają zobowiązania do dokonania w planie stosownych
ustaleń dla wyŜszych progów wielkości powierzchni sprzedaŜy.
Zatem, jeŜeli rada gminy wyraziła zgodę (w drodze planu miejscowego) na lokalizację
obiektu handlowego o powierzchni sprzedaŜy przekraczającej 2000 m2 i na tej podstawie
obiekt taki został zrealizowany, jego rozbudowa moŜe nastąpić w oparciu o decyzję o
warunkach zabudowy.
Nie ogranicza to jednak ustawowych moŜliwości gminy do zawieszenia postępowania w tej
sprawie (art.62 ust.1: na 9 m-cy) i sporządzenia w tym czasie planu miejscowego,
ograniczającego moŜliwość rozbudowy wielkopowierzchniowych obiektów handlowych,
jeŜeli zamiar inwestora nie pokrywa się z polityką przestrzenną gminy.
119
•
•
•
•
Czy oznacza to, Ŝe rada gminy moŜe być bardziej restrykcyjna w
ustaleniach studium i zgodnie ze swoją wolą wyznaczyć obszary rozm
obiektów handlowych o pow. sprzedaŜy poniŜej progu ustawionego w upzp
na …
Tym samym to właśnie sama gmina odpowiedzialna jest za ład
przestrzenny na swoim terenie, decydując o prowadzonej polityce w tym
zakresie. Politykę przestrzenną gminy, w tym lokalne zasady
zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym określa gminne studium,
a realizacja tej polityki następuje w akcie prawa miejscowego, czyli w
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
W planie miejscowym gmina ustala przeznaczenie terenu oraz określa
sposoby zagospodarowania i warunki zabudowy terenu. Tym samym gmina
moŜe, zgodnie ze swoją wolą wskazać obszary rozmieszczenia obiektów
handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 300 m2, jak sugeruje się w
stanowisku Rady Miejskiej w Lęborku, niezaleŜnie od ustawowego wymogu
określenia moŜliwości lokalizacji obiektów handlowych
wielkopowierzchniowych, dopiero od wielkości 2000 m2.
Natomiast w sytuacji braku miejscowego planu gmina ma prawo w myśl
art. 62 ust. 1 ustawy zawiesić postępowanie w sprawie ustalenia w
drodze decyzji warunków zabudowy dla wnioskowanego rodzaju
zabudowy i w okresie 9 miesięcy sporządzić, dla terenu wskazanego we
wnioskowanej decyzji, plan. Warunkiem jest jednakŜe, aby w ciągu 2
miesięcy od dnia zawieszenia postępowania rada gminy podjęła uchwałę
o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu.
120
•
•
•
•
•
W konsekwencji powyŜszego, lokalizacja wielkopowierzchniowych obiektów
handlowych leŜy w zakresie kompetencji władz gminy.
Ustawodawca dostrzegając jednak potencjalne znaczenie takich obiektów
dla kształtowania ładu przestrzennego w gminie wprowadził do ustawy
odmienny od ogólnego tryb ich lokalizacji.
W przypadku, gdy gmina zakłada moŜliwość sytuowania przedmiotowych
obiektów na swoim terenie, musi jednoznacznie wskazać taką moŜliwość w
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy.
Ponadto, stosownie do przepisu art. 10 ust. 2 pkt 8 i art. 15 ust. 3 pkt 4
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, lokalizacja
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych objęta jest obowiązkiem
uprzedniego sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego. Oznacza to, Ŝe lokalizacja omawianych obiektów moŜe
nastąpić jedynie w drodze planu miejscowego, a nie jak w przypadku
pozostałych inwestycji przestrzennych w drodze decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu.
Jak wynika z powyŜszego, procedury administracyjne, którym podlega
lokalizacja wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, mają na celu
zagwarantowanie świadomego rozstrzygania tej kwestii zarówno przez
władze gminy, jak i jej mieszkańców. Ponadto naleŜy przypuszczać, Ŝe
działające w dobrej wierze władze gminy, ustalające w aktach planowania
przestrzennego kwestie lokalizacji na terenie gminy obiektów handlu i usług,
będą kierowały się interesem całej społeczności gminy, uwzględniając
jednocześnie uwarunkowania i zaleŜności pomiędzy gospodarką i zasobami
przyrodniczymi gminy.
121
• W przypadku gdy, dla terenu, na którym planowana
jest rozbudowa obiektu handlowego, obowiązuje
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i
wskazuje on w swoich ustaleniach limit kubaturowy
dla obiektów handlowych, powstających na terenie
nim objętym, naleŜy przyjąć, Ŝe kryterium dla
wydania pozwolenia na rozbudowę bądź dla odmowy
udzielenia zgody, jest kubatura juŜ istniejącego
obiektu oraz części planowanej do wybudowania, nie
zaś ich powierzchnia. Łączna kubatura całego
obiektu po zrealizowaniu inwestycji nie będzie mogła
przekraczać wielkości ustalonej w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego.
122
WOH w upzp – rola gminy
• Przepisy ww. ustawy odnoszą się do pojęcia obiekt handlowy i
określają graniczne wartości jego powierzchni sprzedaŜowej, jako
kryterium zastosowania przepisów ustawy. NaleŜy przez to
rozumieć, Ŝe obiekt handlowy moŜe składać się z zespołu
budynków związanych ze sobą funkcjonalnie i technicznie,
obszarem nieruchomości gruntowej oraz osobą inwestora i w
takim przypadku naleŜy traktować go jako jedno zamierzenie
budowlane (obiekt handlowy).
• JeŜeli jednak przedmiotowe obiekty stanowią jednostki
samodzielne pod względem technicznym i funkcjonalnym,
połoŜone są na róŜnych działkach, stanowiących odrębną
własność gruntową, naleŜy traktować je jako odrębne obiekty
handlowe, których wielkość jednostkowej powierzchni sprzedaŜowej
decydować będzie o zastosowaniu przepisów ustawy.
• PoniewaŜ jednak przepisy wspomnianej ustawy nie zawierają
regulacji pozwalających w kaŜdym, indywidualnym przypadku
zakwalifikować jednoznacznie i w sposób nie budzący wątpliwości
planowanej (planowanych) inwestycji, w duŜym stopniu od władz
gminy zaleŜy określenie jej charakteru w oparciu o posiadane i
pełne o niej informacje i uznanie jej za jeden lub dwa odrębne
123
obiekty handlowe.
• PoniewaŜ ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. 1999 Nr 15 poz. 139 z późn. zm.), nie
nakładała obowiązku wskazywania w ustaleniach studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin,
obszarów lokalizacji obiektów handlowych, których powierzchnia
sprzedaŜy przekracza 2000 m2, istnieje wiele obowiązujących
studiów, których ustalenia nie wskazują tych terenów.
• JeŜeli w studium nie zostały wyznaczone obszary lokalizacji
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, a gmina
sporządzając plan będzie chciała te obszary określić, to zgodnie z
przepisami ustawy powinna zacząć od zmiany studium i
wprowadzenia do niego tych obszarów, a następnie uchwalić plan
miejscowy albo jego zmianę.
• Z kolei gminy sporządzające studium wg ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym mają ustawowy obowiązek
wskazania w ustaleniach studium obszarów rozmieszczenia
obiektów handlowych, „których powierzchnia sprzedaŜy przekracza
2000 m2” , o ile gmina dopuszcza na swoim obszarze lokalizowanie
tego typu obiektów. Uchwalenie studium wywołuje obowiązek po
stronie gmin dla sporządzenia dla tych obszarów miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego.
124
•
•
•
•
W obecnym stanie prawnym regulowanym ustawą z dnia 27 marca 2003 roku
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717
z późn. zm.) budowa obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 400 m2
(a nie jak do dnia 17 września 2007 roku powyŜej 2000 m2) wymaga rozmieszczenia
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Oznacza to, iŜ ustalenia
planu muszą wskazywać szczegółową lokalizację tego typu zabudowy, i dopiero plan
miejscowy moŜe stanowić podstawę wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę
takich obiektów budowlanych. Istniejący stan prawny wymaga świadomej decyzji rady
gminy, która ustanawiając w planie przeznaczenie terenów i zasady ich
zagospodarowania i zabudowy, dopuszcza lokalizację takich obiektów handlowych.
PoniewaŜ w opisanym przypadku obiekt handlowy stał się wielkopowierzchniowym
obiektem handlowym z mocy prawa w rozumieniu obowiązujących przepisów, zgoda
gminy na lokalizację tego typu obiektu nie mogła być wyraŜona w planie. Stan prawny
obowiązujący do dnia 17 września 2007 roku wymagał od gminy świadomej decyzji
przy sklepach, których powierzchnia sprzedaŜy przekraczała 2000 m2.
Oznacza to, Ŝe lokalizacja sklepu nowotworzonego lub powstającego poprzez
rozbudowę istniejącego obiektu, który nie uzyskał ustanowionego w planie
zezwolenia na takie zagospodarowanie terenu, wymaga miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego, którego przepisami gmina wskaŜe obszary pod
wielkopowierzchniowe obiekty handlowe.
W przypadku, gdy rozbudowywany obiekt posiada potwierdzoną przepisami planu
zgodę gminy na lokalizację, którą moŜe potwierdzić wyrys i wypis z miejscowego
planu, jego rozbudowa w przypadku braku obowiązującego planu, moŜe być
prowadzona na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, stanowiącej podstawę
ubiegania się o decyzję o pozwoleniu na budowę.
125
• brak moŜliwości skutecznego egzekwowania od
gminy obowiązku ustalenia w studium obszaru
rozmieszczenia woh i opracowania dla tego
obszaru planu miejscowego. Zgodnie z art. 10
ust 3 ustawa przewiduje jedynie egzekucję
obowiązku przystąpienia do sporządzenia planu
miejscowego. W powyŜszej sytuacji brak jest
podstaw prawnych dla wyegzekwowania
opracowania planu miejscowego.
126