Załącznik 1. Dokumentacja fotograficzna
Transkrypt
Załącznik 1. Dokumentacja fotograficzna
1 1 WSTĘP I CEL PRACY 3 1.1 PODSTAWOWE DEFINICJE ............................................................................................. 3 1.2 SKRÓCONA CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA ..................................................... 4 1.3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GEOGRAFICZNO-PRZYRODNICZA OBSZARU. .................. 4 2 METODYKA 17 2.1 ETAPY PRACY ............................................................................................................. 17 2.2 METODYKA BADAŃ FLORYSTYCZNYCH ...................................................................... 17 2.3 METODY INWENTARYZACJI FAUNISTYCZNEJ .............................................................. 18 2.3.1 SSAKI 18 2.3.2 PŁAZY 18 2.3.3 GADY 19 3 WYNIKI 20 3.1 ROŚLINNOŚĆ POTENCJALNA ....................................................................................... 20 3.2 FLORA ORAZ ROŚLINNOŚĆ RZECZYWISTA ................................................................... 22 3.3 FAUNA........................................................................................................................ 29 3.3.1 SSAKI 29 3.3.2 PŁAZY I GADY 30 4 PODSUMOWANIE 31 2 1 WSTĘP I CEL PRACY Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka przyrodnicza, w tym przede wszystkim możliwie szczegółowa inwentaryzacja składu florystycznego zbiorowisk roślinnych znajdujących się na obszarze zlokalizowania planowanej inwestycji oraz ogólna charakterystyka ich przynależności syntaksonomicznej. Punktem wyjścia do analiz było zidentyfikowanie powierzchniowych form ochrony prawnej przyrody na obszarze przeznaczonym pod realizację inwestycji oraz w jego najbliższej okolicy, wykazanie istniejących na tym obszarze chronionych siedlisk i stanowisk roślin i zwierząt, z uwzględnieniem przede wszystkim gatunków i siedlisk wymienionych w Załączniku I i II Dyrektywy Siedliskowej. 1.1 PODSTAWOWE DEFINICJE Szata roślinna jest jednym z podstawowych elementów krajobrazu. Pod tym pojęciem rozumiemy ogół roślin występujących na powierzchni Ziemi i współtworzących biosferę jako jeden z elementów środowiska geograficznego. Składnikami szaty roślinnej są więc pojedyncze organizmy roślinne danych gatunków. Możemy je rozpatrywać w dwojaki sposób: w ujęciu florystycznym i fitosocjologicznym. Czyli z jednej strony jako skupienia poszczególnych jednostek systematycznych, z drugiej zaś jako rośliny tworzące zbiorowiska złożone z wielu gatunków. Flora jest to ogół gatunków roślinnych występujących na danym terytorium. Roślinność jest elementem szaty roślinnej. Pod tym pojęciem rozumiemy ogół zbiorowisk roślinnych występujących na określonym terytorium. Zbiorowisko roślinne możemy określić jako zdeterminowane warunkami siedliskowymi, zazwyczaj wielogatunkowe skupisko osobników roślin, które konkurują ze sobą i jednocześnie same zmieniają własne środowisko. Zbiorowisko roślinne posiada swoistą fizjonomię i strukturę oraz określoną różnorodność budujących go gatunków. Zespół roślinny to podstawowa jednostka w systematyce zbiorowisk (syntaksonomii). Jest on pojmowany jako abstrakcyjny, najniższy w systemie typ zbiorowiska roślinnego, który na danym terytorium stanowi swoistą, charakterystyczną kombinację gatunków tzn. różniącą się od innych obecnością przynajmniej jednego własnego gatunku charakterystycznego. Kształt roślinności zależy nie tylko od jakości siedliska i wzajemnych oddziaływań pomiędzy populacjami występujących na danym terenie gatunków roślin, jak i pomiędzy poszczególnymi osobnikami tworzącymi te populacje. Oddziaływania te mają zazwyczaj charakter konkurencji. Na obraz roślinności nie mniejszy wpływ mają historyczne i obecne formy antropopresji, ale również nakładająca się na rezultaty tej presji spontaniczna dynamika fitocenoz. 3 Roślinność potencjalna jest to określony na podstawie badań fitosocjologicznych optymalny, będący wyrazem zdolności produkcyjnej danego siedliska, obraz szaty roślinnej jaka występowałaby na danym terenie po zaprzestaniu wszelkiej działalności człowieka -w warunkach klimatycznych Polski są to różnego typu zbiorowiska leśne. Pod warunkiem, że nie zaszły w tym siedlisku zbyt daleko idące zmiany. Zespół roślinny jest podstawową a zarazem najważniejszą jednostką w systemie klasyfikacji zbiorowisk roślinnych i definiowany jest jako ,,...abstrakcyjnie ujęty, terytorialnie ograniczony, najniższy hierarchicznie typ fitocenozy (fitocenon), który na danym terytorium stanowi swoistą charakterystyczną kombinację gatunków”. Wyróżnione w sposób powyższy zespoły roślinne, pogrupowane są w jednostki syntaksonomiczne wyższego rzędu, takie jak - hierarchicznie rzecz biorąc - związki, rzędy i klasy. Roślinność rzeczywista każdego obszaru jest podstawowym elementem decydującym o charakterze i fizjonomii jego krajobrazu, wskaźnikiem przeobrażeń zachodzących w środowisku. Roślinność ta jest wypadkową zróżnicowanego potencjału siedlisk, zasobów flory oraz przekształcających szatę roślinną działań człowieka. 1.2 SKRÓCONA CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA Planowane przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu kopaliny pospolitej w postaci piasków, które mogą znaleźć zastosowanie m.in. do wykonywania nasypów ziemnych, produkcji betonu i zapraw budowlanych. Strop omawianego złoża stanowią głównie piaski zaglinione oraz warstwa gleby. Pod względem bonitacyjnym są to przede wszystkim gleby użytków rolnych słabych lub bardzo słabych - na przeważającej powierzchni klasy V oraz klasy VI jak również VIRz (pod zalesienia). Jedynie część zachodnią złoża stanowią gleby orne średniej jakości, gorsze (kl. IVb) Gleby tego typu zajmują również niewielką powierzchnię przy południowo – wschodniej granicy udokumentowanego złoża. Spąg omawianego złoża stanowią natomiast piaski zaglinione oraz gliny lodowcowe piaszczyste. 1.3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GEOGRAFICZNO-PRZYRODNICZA OBSZARU. Planowana inwestycja ma być zlokalizowana na terenie gminy Rogowo, w powiecie żnińskim, w południowo-zachodniej części województwa kujawsko- pomorskiego (Ryc.1). 4 Ryc. 1 Lokalizacja obszaru badań (szkic poglądowy). Pod względem zagospodarowania udokumentowane złoże „Gałęzewo III” przylega do obszarów użytkowanych rolniczo (od południa i północy), od zachodu sąsiaduje z rowem melioracyjnym drogą gruntową oraz zabudowaniami gospodarczymi. Od wschodu obszar graniczy z terenami leśnymi. FIZJOGRAFIA Obszar przeznaczony pod inwestycję położony jest wg podziału fizjograficznego Polski Kondrackiego na obszarze Pojezierza Gnieźnieńskiego (315.54), stanowiącego część Pojezierza Wielkopolskiego (315.5), w podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich, prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego (Ryc. 2). 5 Ryc. 2 Położenie omawianego terenu na tle podziału fizjograficznego Polski. Pojezierze Gnieźnieńskie stanowi środkową część Pojezierza Wielkopolskiego. Graniczy ono z pojezierzami Chodzieskim (od północy) i Kujawskim (od wschodu), oraz równinami Inowrocławską (od wschodu) i Wrzesińską (od południa). Od zachodu z mezoregionem tym graniczy Poznański Przełom Warty (Ryc. 2). GEOMORFOLOGIA, POKRYWA GLEBOWA, HYDROLOGIA Region charakteryzuje krajobraz młodoglacjalny. Zasadnicze rysy geomorfologii terenu Pojezierza Gnieźnieńskiego powstały w czasie zlodowacenia bałtyckiego. Położenie czoła lodowca w jego fazie poznańskiej wyznaczają miejscowości Poznań- Gniezno- Powidz-Konin. Szerokość moreny czołowej w okolicy Gniezna dochodzi do około 5km. Na północ od jej pasa rozciągają się rozległe tereny dennomorenowe, których część stanowi charakteryzowany obszar. Rzeźbę terenu urozmaicają tu liczne rynny polodowcowe w tym Rynna Gnieźnieńsko-Rogowska. Na powierzchni Pojezierza Gnieźnieńskiego występują przede wszystkim gliny moreny dennej, pochodzące z fazy poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego. Z glin tych wykształciły się gleby brunatnoziemne, które są w dużej mierze wykorzystywane przez rolnictwo. Bory porastają głównie piaszczyste tereny stożków sandrowych. Mezoregion ten jest obszarem wododziałowym Warty i Noteci, mają tu źródła m.in. takie cieki jak: Kwieciszewica, Meszna, Struga, Wrześnica, Główna, Mała Wełna, Wełna, Gąsawka i Panna. Rejon planowanej inwestycji jest położony w zlewni rzeki Wełny 6 - w jej górnym odcinku- wykorzystującej ciągi rynien subglacjalnych (m.in. jeziora rogowskie), całkowita długość rzeki wynosi 117,8 km, odwadnia ona obszar o powierzchni 2611 km2, z czego 290 km2 znajduje sie w granicach województwa Kujawsko-Pomorskiego. Większość jezior Pojezierza Gnieźnieńskiego stanowią jeziora rynnowe. Największym jest Gopło ( 21,5 km2), w dalszej kolejności Jezioro Powidzkie ( 11,7 km2) i Jezioro Pakoskie ( 8,1 km2). Pod względem morfologicznym jest to teren płaski o niewielkich deniwelacjach, zawierających się w przedziale od 100,0 do 102,5 m n.p.m. Analizowane złoże znajduje się w strefie osadów czwartorzędowych, których miąższość przekracza głębokość 50m p.p.t. Wykształcone są one głównie w postaci kompleksu piasków fluwioglacjalnych podścielonego kompleksem glin lodowcowych. Stwierdzona seria piaszczysta ma charakter pokrywowy dla osadów lodowcowych i jej miąższość nie przekracza kilku metrów. Na całym obszarze złoża badania geologiczne stwierdziły występowanie wód podziemnych, których zwierciadło ma charakter swobodny i zalega na głębokości od 0,88 do 1,81 m p.p.t. KLIMAT Pod względem klimatycznym jest to obszar przeplatania się wpływów oceanicznych i kontynentalnych. Opady należą tutaj do najmniejszych w Polsce - średnioroczna wieloletnia suma opadów wynosi poniżej 550 mm. Wieloletnia średnia temperatura powietrza dla terenu powiatu żnińskiego zawiera się w przedziale od 7 do 8 stopi Celsjusza, a długość trwania okresu wegetacyjnego wynosi około 215-216 dni. Poniżej zostały przedstawione podstawowe wskaźniki meteorologiczne zarówno dla terenu gminy Rogowo jak i dla powiatu żnińskiego: Tab. 1 Średnie wieloletnie sumy opadów atmosferycznych z okresu 1891-1980 w cyklu rocznym. Gmina Rogowo najwyższy opad m-c VII 75 mm najniższy opad m-c II 27 mm Półrocze letnie (IV-IX) 312 mm Półrocze zimowe (XIII) 197 mm Cykl roczny I-XII 509 mm Tab. 2 Średnie wieloletnie temperatury powietrza - w oC, za lata 1931-1960 Gmina Rogowo najwyższa temperatura lipca w oC 18,3 najniższa temperatura stycznia - 3,0 Półrocze letnie IV-IX 14,5 Półrocze Cykl roczny zimowe X- I-XII III 1,2 7,8 7 Tab. 3 Długość termicznej zimy i długość okresu wegetacyjnego. Długość termicznej zimy Gmina Rogowo Ilość dni 83 Długość okresu wegetacyjnego Ilość dni 216 Średnie parametry meteorologiczne w skali roku - powiat żniński: - opady atmosferyczne temperatura powietrza najcieplejszy miesiąc lipiec najzimniejszy miesiąc styczeń długość termicznej zimy długość okresu wegetacyjnego najwyższe sumy opadów atmosferyczny – lipiec najniższe sumy opadów atmosferyczny - luty 515,7 mm 7,8oC 18,4oC - 3,0oC 83-84 dni 215-216 dni 74-75 mm 23-27 mm Najczęstszymi wiatrami w skali roku dla omawianego obszaru są wiatry z sektora zachodniego (18,1 %), południowo-zachodniego (14,3 %) i północno-zachodniego (11,1 %). Znaczny jest udział wiatrów z kierunków: wschodniego i południowo-wschodniego (E i SE) 10,1 %. Średnia prędkość wiatru w skali roku od 2,5 do 4,0 m/s (średnio 3,3 m/s). W części południowo-zachodniej województwa K-P na obszarze powiatu żnińskiego, silne wiatry, tj. o prędkości powyżej 5 m/s stanowią 5 % ogółu wiatrów w skali roku. Źródło:(dane IMGW z posterunków meteorologicznych i opadowych opracowane w Zakładzie Agrometeorologii Wydział Rolniczy ATR w Bydgoszczy). Dane zaczerpnięte z Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla powiatu żnińskiego (2004) PODZIAŁ GEOBOTANICZNY Klasyfikacja badanego terenu według geobotanicznego podziału Polski zastosowana przez Szafera i Zarzyckiego (1977) przedstawia się następująco: Państwo: Holoarktyda Obszar: Eurosyberyjski Prowincja: Niżowo – Wyżynna, Środkowoeuropejska Dział: Dział: Bałtycki (A) Poddział: Pas Wielkich Dolin (A2) Kraina: Wielkopolsko – Kujawska Okręg: Poznańsko-Gnieźnieński 8 ROŚLINNOŚĆ I FAUNA Obecna szata roślinna jest w bardzo dużym stopniu przekształcona przez działalność człowieka. Charakterystyczne dla tego obszaru zbiorowiska leśne stanowią niewielki procent pokrywy roślinnej. Potencjalnym zbiorowiskiem na wyniesionych partiach terenu jest grąd środkowoeuropejski. Część naturalnych lasów zachowała się na terenach nieatrakcyjnych gospodarczo – -w dolinach małych cieków wodnych, w tym w dolinie rzeki Gąsawki. Istotną rolę biocenotyczną odgrywają szuwary trzcinowe, mannowe, turzycowe i oczeretowe otaczające jeziora i będące siedliskiem wielu gatunków ptaków wodno-błotnych. Na terenie Pałuk występuje roślinność kserotermiczna z reliktowymi stanowiskami gatunków stepowych. Najciekawsze skupiska znajdują się w okolicach Folusza, Kierzkowa i Chomiąży Księżej. Rośnie tam między innymi miłek wiosenny, ostnica Jana i ostnica włosowata. W uprawach występuje kąkol, chaber bławatek i maki. W lasach powiatu żnińskiego występują m.in.: jelenie, daniele, sarny, muflony, dziki, zające, dzikie króliki, bażanty, kuropatwy, lisy, borsuki, jenoty, norki, kuny, tchórze, piżmaki, dzikie gęsi, dzikie kaczki, gołębie grzywacze, czaple i łyski. W Dolinie Noteci na odcinku od jeziora Gopło do Nakła zachowało się kilka obszarów wyróżniających się cennymi gatunkami ptaków. Gnieżdżą się tam: gęgawy, cyranki, płaskonosy, błotniak stawowy, a nad jeziorem Mielno rybitwy rzeczne, rybitwy białoczelne i sieweczki rzeczne. W pradolinie Gąsawki gniazduje kania czarna i kania ruda, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, kulig wielki i podróżniczek. Źródło: Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla powiatu żnińskiego (2004) FORMY OCHRONY PRZYRODY W REJONIE INWESTYCJI Ochrona przyrody oznacza ochronę wartości ekologicznych, naukowych, dydaktycznych, estetycznych oraz cech stanowiących o tożsamości przyrodniczej regionu. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 nr 92 poz. 880 z późniejszymi zmianami ) elementami środowiska objętymi ochroną na podstawie w/w ustawy są następujące formy ochrony przyrody: parki narodowe; rezerwaty przyrody; parki krajobrazowe; obszary chronionego krajobrazu; pomniki przyrody; obszary Natura 2000; 9 stanowiska dokumentacyjne; użytki ekologiczne; zespoły przyrodniczo – krajobrazowe; ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Przedmiotowe przedsięwzięcie zlokalizowane jest na terenie, na którym nie występuje żadna z powyższych form ochrony przyrody. Obszary takie nie występują również w najbliższym sąsiedztwie planowanej inwestycji. Najbliższa forma powierzchniowej ochrony przyrody jest położona ponad 2 km w kierunku zachodnim i jest to OChK Jezior Rogowskich. PARKI NARODOWE, PARKI KRAJOBRAZOWE ORAZ OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU Najbliższym parkiem narodowym jest Wielkopolski Park Narodowy położony ponad 70 km na południowy-zachód od omawianego obszaru. Najbliższymi parkami krajobrazowymi są (Ryc. 2): Lednicki Park Krajobrazowy (około 23 km - SW) Powidzki Park Krajobrazowy (około 24 km - SE) Ryc. 3 Parki krajobrazowe w rejonie inwestycji (ilustracja poglądowa) 10 Najbliżej położonymi obszarami chronionego krajobrazu są (Ryc.4): Obszar chronionego krajobrazu Jezior Rogowskich Obejmuje teren jezior polodowcowych odwadnianych przez rzekę Wełnę i jej niewielkie dopływy w rejonie Rogowa. Są to następujące jeziora (w nawiasach powierzchnia i maksymalna głębokość): Lubieckie (ok. 50 ha), Zioło (292 ha i ok. 9 m gł.), Rogowskie (353 ha i 20 m gł. - największe na szlaku rzeki Wełny), Tonowskie (183 ha i 15 m gł.), Wolskie (ok. 180 ha i 28 m gł.), Kaczkowskie (ok. 32 ha i 16 m gł.), Grochowiskie (20 ha), Reckie (ok. 20 ha), Niedźwiady (ok. 20 ha), Kołdrąbskie (ok. 80 ha i 30 m gł.), Żernickie (13 ha i 3 m gł.). Obszar Chronionego Krajobrazu "Jezior Żnińskich" Obejmuje przede wszystkim jeziora położone zarówno w rynnie jeziornej polodowcowej-żnińskiej, jak i barcińskiej łącznie z ich strefami krawędziowymi i przyległymi lasami. W rynnie jezior żnińskich odwadnianej przez Gąsawkę położone są następujące jeziora (w nawiasach powierzchnia maksymalna i głębokość): Głęboczek (9ha), Bełka (3 ha), Oćwieckie (155 ha i 50 m głębokości, najgłębsze na Pałukach), Gąsawskie (108 ha i 10 m głębokości), Godawskie (31 ha i 7,5 głębokości), Biskupińskie (120 ha i 14 m gł. - słynne osiedle Biskupin), Skrzynka (ok. 30 ha i 7 m gł.), Weneckie (151 ha i 18 m gł.), Skarbienickie (75 ha i 10 m gł.), Małe Żnińskie (165 ha i ok. 6 m gł.), Duże Żnińskie (458 ha i 27 m gł. jest zarazem największym powierzchniowo jeziorem na całych Pałukach). Natomiast w rynnie jezior barcińskich odwadnianych przez niewielką Strugę Foluską położone są następujące jeziora (w nawiasach powierzchnia i maksymalna głębokość): Chomiąskie (99 ha i 44 gł.), Grzmiące (15 ha), Foluskie (66 ha i 32 m gł.), Pniewskie (25 ha), Ostrowieckie (208 ha i 32 m gł.), Kierzkowskie (79 ha i 22 m gł.), Wolickie (240 ha i 14 m gł.). 11 Ryc. 4 Obszary chronionego krajobrazu w pobliżu inwestycji (ilustracja poglądowa) REZERWATY PRZYRODY Rezerwat „Mięcierzyn” o pow. 53,24 ha, rezerwat leśny. Ustanowiony zarządzeniem M.O.Ś.Z.N.iL. z dnia 14.06.1996 r. (Monitor Polski nr 37, poz. 374), utworzony dla ochrony fragmentu żyznej buczyny niżowej na terenach niewapiennych. Położony na terenie nadleśnictwa Gołąbki. Rezerwat „Gąsawka” o powierzchni 12,88 ha, utworzony w celu ochrony źródeł rzeki Gąsawki. Położony na terenie Nadleśnictwa Gołąbki. Ustanowiony rozporządzeniem nr 275/01 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 02.10.2001 r., Dz. Urz. Województwa Kujawsko Pomorskiego Nr 80 poz.1573. 12 Ryc. 5 Rozmieszczenie rezerwatów przyrody w rejonie inwestycji (ilustracja poglądowa) OBSZARY NATURA 2000 Obszarem tego typu położonym najbliżej, bo w odległości około 6,5 km (Ryc. 6) na wschód od terenu planowanej inwestycji, jest Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Barcińsko-Gąsawska”. Najbliższym obszarem specjalnej ochrony ptaków jest OSO ”Dolina Małej Wełny pod Kiszkowem” położona od terenu przeznaczonego pod inwestycję w odległości ponad 26 km w kierunku południowo zachodnim (Ryc.7) Poniżej przedstawiono ogólną charakterystykę terenu położonego najbliżej Ostoi Barcińsko – Gąsawskiej, jak również zilustrowano położenie wspomnianych obszarów w stosunku do miejsca planowanej inwestycji (Ryc. 6 i 7). Obszar Ostoi Barcińsko –Gąsawskiej (PLH040028 ) wynosi 3595,9 ha. Jest on elementem jednego z największych na Pałukach kompleksu leśnego otaczającego rynnę z jeziorami połączonymi rzekami - Gąsawką i Notecią. Obejmuje górny bieg rzeki Gąsawki wraz z jej odcinkiem źródliskowym oraz ciąg głęboko wciętych dolin łączących się z doliną Noteci. Stanowi rynnę, której rozszerzenia wypełniają liczne jeziora. Strome zbocza tych dolin zajmują lasy grądowe, a na niewielkich powierzchniach również świetliste dąbrowy. Wzdłuż brzegów Gąsawki obecne są niewielki płaty zarastających torfowisk przejściowych; w śródleśnych obniżeniach małe płaty torfowisk wysokich. W zbiornikach wodnych 13 kształtują się zbiorowiska wodne ze związku Nymphaeion. W północnej części, na łąkach na zachód od Barcina odnotowano występowanie Ostericum palustre. Miejscami odsłonięte zbocza zajmują murawy kserotermiczne. Obszar ważny dla różnych siedlisk przyrodniczych, których stwierdzono tu 11 typów, zajmujących powyżej 30% terenu. Do najważniejszych walorów należą: stanowiska starodubu łąkowego na łąkach w rejonie jeziora Wolickiego; kserotermiczne skarpy nad jez. Kierzkowskim Małym z Anthericum ramosum, Campanula bononiensis, Helianthemum ovatum, Peuderdanum cervaria, Scorzonera purpurea, Thalictrum minus; wilgotne łąki nad jeziorem Wolickim oraz w dolinie Noteci poniżej jez. Wolickiego z Dianthus superbus, Inula salicina, Ostericum palustre, Pimpinella major, Sanguisorba officinalis); lasy liściaste w okolicy leśniczówki Chomiąża Księża (z Corydalis cava, Corydalis fabacea, gagea lutea, Phyteuma spicatum,Viola mirabilis); lasy liściaste na wsch. od jez. Ostrowieckiego i w otoczeniu jez. Gwiazda (Hepatica nobilis, Hypericum montanum, Liliummartagon, Phyteuma spicatum); wilgotne łąki na pd. brzegach jez. Weneckiego (Dianthus superbus, Gentianella uliginosa, Selinum carvifolium); źródła Gąsawki (rezerwat; Allium ursinum, Daphne mezereum). Użytki leśne obejmują lasy sosnowe z domieszką brzozy, modrzewia, jodły i świerku. Znajdują się na terenie administrowanym przez Nadleśnictwo Gołąbki. Ze zwierząt łownych najliczniej występują: jelenie, daniele, dziki, zające, bażanty, lisy, dzikie kaczki. Gatunki chronione roślinności występującej na terenie gminy to grążel żółty, grzybienie białe, konwalia majowa, paprotka zwyczajna, porzeczka czarna, kocanka piaskowa. Gatunki zwierząt: lis, sarna, zając, jeże, krety, bażant, wydra, kuna, nietoperz, mysz polna oraz ptaki: wróbel, sikora, jastrząb, mewa śmieszka, wrona, bocian, jaskółka, szpak. Formy ochrony przyrody Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żędowskich [ OChK ], Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Żnińskich [OChK], Źródła Gąsawki [ rezerwat ]. Zagrożenia : Najważniejszym zagrożeniem dla obszaru jest presja turystyczna i rozwój ośrodków wypoczynkowych wokół jezior. 14 Siedliska wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi; starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion; murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-Festucion pallentis) * - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków; zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion); niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris), torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z ScheuchzerioCaricetea); torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis)* ; grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe)*; łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum), ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae)*; Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Zał. II Dyr. siedliskawej i z Zał. I Dyr. Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe): bóbr europejski kumak nizinny wydra Ważne dla Europy gatunki roślin (z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe: starodub łąkowy, Obszar biogeograficzny : kontynentalny 15 Ryc. 6 Rozmieszczenie obszarów specjalnej ochrony siedlisk w rejonie inwestycji (ilustracja poglądowa) Ryc. 7 Rozmieszczenie specjalnych obszarów ochrony ptaków w rejonie inwestycji (ilustracja poglądowa) 16 2 METODYKA Dla obszaru, na którym zlokalizowana ma być planowana inwestycja, nie natrafiono na aktualne i szczegółowe opracowania dotyczące charakterystyki środowiska przyrodniczego w zakresie szaty roślinnej oraz fauny go zamieszkującej. W związku z tym dla potrzeb niniejszego opracowania przeprowadzono wizję terenową, mająca na celu poznanie składu gatunkowego zbiorowisk roślinnych zasiedlających obszary przeznaczone pod inwestycję oraz wybranych grup systematycznych fauny zasiedlającej obszary planowanej inwestycji. 2.1 ETAPY PRACY Etap I – wstępny polegał na określeniu przestrzennego zasięgu analizy przyrodniczej i obejmował wytypowanie miejsc występowania obszarów cennych przyrodniczo, dla których realizacja planowanego przedsięwzięcia może stanowić istotne zagrożenie. We wstępnej ocenie, na podstawie ortofotomap, materiałów źródłowych i literatury przedmiotu, wytypowano fragmenty terenu mogące stać się potencjalnym miejscem kolizji na styku inwestycja – ochrona przyrody. Etap II – terenowy polegał na penetracji terenu pod kątem rozpoznania zasobów przyrodniczych. Podkład roboczy stanowiły: ortofotomapa i mapy topograficzne. Etap III – kameralny obejmował analizę zebranych materiałów dotyczących planowanej inwestycji oraz syntezę końcowych wniosków. 2.2 METODYKA BADAŃ FLORYSTYCZNYCH W pierwszym etapie na podstawie ortofotomapy oraz mapy topograficznej terenu wytypowano obszary o potencjalnie ponadprzeciętnej wartości przyrodniczej, które następnie zweryfikowano podczas kolejnych wizyt terenowych. Kilkukrotne oględziny w terenie przeprowadzono w okresie od maja do sierpnia 2011 roku. Dane florystyczne zbierano metodą marszrutową, skupiając się przede wszystkim na powierzchni przewidzianej pod eksploatację kruszywa, jak również na pokrywie roślinnej występującej w pasie o szerokości do około 250m od granicy działek ewidencyjnych, na których planowana jest inwestycja. Dokonano również lustracji terenu w odległości do około 500m od granic obszaru inwestycyjnego w celu wykrycia ewentualnie mogących występować na tej powierzchni gatunków flory lub siedlisk podlegających ścisłej lub częściowej ochronie na mocy polskiego prawa, lub też wymienionych w załącznikach I lub II Dyrektywy Habitatowej. Kwalifikacji syntaksonomicznej występujących na terenach objętych wizją terenową zbiorowisk roślinnych dokonano na podstawie obecności na powierzchni objętej spisami florystycznymi gatunków charakterystycznych dla poszczególnych grup syntaksonomicznych 17 zbiorowisk roślinnych. Podział syntaksonomiczny przyjęto za Matuszkiewiczem (W. Matuszkiewicz 2002) 2.3 METODY INWENTARYZACJI FAUNISTYCZNEJ Obszar, na którym planowana jest inwestycja nie posiada kompletnych aktualnych i dostępnych opracowań omawiających w szczegółowy sposób charakterystykę fauny danego terenu. Dla potrzeb niniejszego pracownia wykonano rozpoznanie w terenie mające na celu wykazanie gatunków wybranych grup systematycznych fauny zasiedlającej obszar oddziaływania planowanej inwestycji w tym przede wszystkim określenie czy na badanej powierzchni występują gatunki wymienione w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Wizja lokalna objęła obszar w odległości do około 500m od granic obszaru przeznaczonego pod inwestycję. Kilkukrotne oględziny w terenie przeprowadzono w okresie od maja do sierpnia 2011 roku. 2.3.1 SSAKI W sąsiedztwie terenu przedsięwzięcia wytyczono pas buforowy o szerokości 500 m, po którym to terenie poruszano się w jego granicach w różnych porach dnia. Metodami, którymi się posłużono w czasie trwania prac były: a) inwentaryzacja śladów bytowania Metoda mająca na celu określenia gatunku zwierzęcia na podstawie znalezionych śladów tj. m.in. : odchody oraz ślady żerowania i innej aktywności. b) tropienie Metoda oparta na identyfikowaniu tropów pozostawionych przez zwierzynę. c) obserwacje bezpośrednie Obserwacje odbywały się w dwóch cyklach czasowych, w godzinach od świtu do godzin okołopołudniowych oraz od godzin późnopopołudniowych do zmierzchu i pierwszych godzin nocnych. Przy obserwacjach wykorzystywano lornetkę 10x50. Wyniki obserwacji nanoszono na mapę uwzględniając położenie zarejestrowanych gatunków ssaków. 2.3.2 PŁAZY Obecność płazów odnotowywano na podstawie obserwacji głosowych oraz bezpośrednich. W środowiskach szczególnie atrakcyjnych dla płazów i gadów zwiększono zakres penetracji terenu, tak by prawdopodobieństwo ich wykrycia było jak najwyższe. 18 W specyficznych środowiskach (skraje wilgotnych łąk i lasów, zbiorniki wodne) prowadzono również obserwacje i nasłuchy z punktu. Teren penetrowano w pasie o szerokości do 500 m od granicy działek ewidencyjnych na których zlokalizowana ma być inwestycja. Obserwacja dorosłych płazów: poszukiwano osobników różnych gatunków przede wszystkim w zbiornikach potencjalnie mogących być miejscem rozrodu oraz ekosystemach wilgotnych (łąki, zarośla); Nasłuchiwanie głosów godowych: poza traszkami, wszystkie potencjalnie mogące występować na badanym terenie gatunki płazów wydają w sezonie rozrodczym charakterystyczne głosy godowe. Na ich podstawie można bezbłędnie określić gatunek, bez konieczności obserwacji wydających te głosy osobników. Wyjątkiem są żaba wodna i jeziorowa, których głosy godowe są niemal niemożliwe do odróżnienia; Dane liczbowe, dotyczące poszczególnych gatunków, są niepełne i nie można się nimi posłużyć do obiektywnej oceny liczebności. Biorąc jednak pod uwagę częstość spotykania poszczególnych gatunków w przestrzeni oraz szacunkowe oceny stanu populacji można przyjąć uproszczoną skalę: 1) W odniesieniu do częstości spotkań w przestrzeni: gatunek rzadki – odnotowany na jednym względnie kilku izolowanym stanowiskach, gatunek pospolity – odnotowany na większości w większości wytypowanych stanowisk. 2) W odniesieniu do szacunkowych liczebności: gatunek nieliczny – pojedyncze osobniki, gatunek niezbyt liczny – kilka, kilkanaście osobników, gatunek liczny – kilkanaście, kilkadziesiąt osobników, gatunek bardzo liczny – kilkadziesiąt, kilkaset osobników 2.3.3 GADY Gady, jako zwierzęta zdecydowanie ciepłolubne były obserwowane podczas słonecznej, ciepłej pogody. Poszukiwano ich w odpowiednich dla poszczególnych gatunków 19 środowiskach. Teren penetrowano w pasie o szerokości do 500 m od granicy działek ewidencyjnych na których zlokalizowana ma być inwestycja. Dane liczbowe, dotyczące poszczególnych gatunków, są w większości niepełne i nie można się nimi posłużyć do obiektywnej oceny liczebności. Biorąc jednak pod uwagę częstość spotykania poszczególnych gatunków w przestrzeni oraz szacunkowe oceny stanu populacji można przyjąć uproszczoną skalę: 1) W odniesieniu do częstości spotkań w przestrzeni: gatunek rzadki – odnotowany na jednym względnie kilku izolowanym stanowiskach, gatunek pospolity – odnotowany na większości w większości wytypowanych stanowisk. 2) W odniesieniu do szacunkowych liczebności: gatunek nieliczny – pojedyncze osobniki, gatunek niezbyt liczny – kilka, kilkanaście osobników, gatunek liczny – kilkanaście, kilkadziesiąt osobników, gatunek bardzo liczny – kilkadziesiąt, kilkaset osobników 3 3.1 WYNIKI ROŚLINNOŚĆ POTENCJALNA W ogólnej powierzchni badanego terenu przeważającym typem roślinności potencjalnej jest stosunkowo uboga florystycznie, zajmująca średnio żyzne siedliska świeże, postać lasów grądowych (Galio-Carpinetum). Większość obszaru objętego badaniami stanowią potencjalne biochory tego rodzaju zbiorowisk leśnych. W praktyce zbiorowiska tego typu zostały zniszczone, zarówno poprzez wylesianie siedlisk przez nie zajmowanych na potrzeby rolnictwa, jak i poprzez sztuczną przebudowę drzewostanów nasadzeniami drzew szpilkowych (przede wszystkim sosny). Zróżnicowanie przestrzenne roślinności potencjalnej w rejonie objętym zamierzeniami inwestycyjnymi przedstawia Ryc.8. zamieszczona na następnej stronie. 20 Omawiany obszar Ryc. 8 Przestrzenne zróżnicowanie roślinności potencjalnej w rejonie inwestycji (wg J.M. Matuszkiewicz 2008) 21 3.2 FLORA ORAZ ROŚLINNOŚĆ RZECZYWISTA Roślinność rzeczywista na spenetrowanym obszarze w znacznym stopniu różni się od potencjalnej. Jest to wynikiem wielowiekowych przekształceń jakich dokonywał na tym obszarze człowiek pozyskując ziemię pod uprawy polowe. Na większości obszaru wykształciły się zastępcze zbiorowiska roślin segetalnych stanowiących wyodrębnioną grupę ekosystemów, powstających spontanicznie w warunkach swoistej, ale skrajnej antropopresji. Powierzchniowo na obszarze udokumentowanego złoża „Gałęzewo III” przeważają grunty odłogowane. Stwierdzono obecność m.in. takich gatunków jak przymiotno białe Erigeron annuus i nawłoć późna Solidago gigantea (rozmieszczone nieregularnie na całej skupiskowo i dość powierzchni) natomiast chwasty związane z uprawami rolnymi wykazują duży udział a są to m.in. takie gatunki jak: tobołki polne Thlaspi arvense, tasznik pospolity Capsella bursa-pastoris, chwastnica jednostronna Echinichloa crus-gali, włośnica zielona Setaria viridis, mak polny Papaver rhoeas, rumian polny Anthemis arvensis. Ponadto w warstwie zielnej zidentyfikowano następujące gatunki: mietlica pospolita Agrostis capillaris, szczaw zwyczajny Rumex acetosa, wyka ptasia Vicia craca, wyka kosmata Vicia villosa, pasternak zwyczajny Pastinaca sativa, powój polny Convolvulus arvensis, bniec biały Melandrium album, lepnica rozdęta Silene vulgaris, mydlnica lekarska Saponaria officinalis, perz właściwy Elymus repens, wiesiołek dwuletni Oenothera biennis, wilczomlecz sosnka Euphorbia .cyparissias, wilczomlecz lancetowaty Euphorbia esula, koniczyna polna Triforium arvense, krwawnik pospolity Achillea millefolium, jastrzębiec kosmaczek Hieracium pilosella, brodawnik jesienny i zwyczajny Leontodon autumnalis i L. hispidus, pięciornik wyprostowany i pięciornik gęsi Potentilla recta i P. anserina. W sąsiedztwie planowanej inwestycji wyodrębniono również uprawy rolne (głównie zbożowe) oraz tereny zabudowane z uprawami warzywnymi, okopowymi, kukurydzą oraz odłogami. W zbożach wykształciło się zbiorowisko nawiązujące do Vicietum tetraspermae, w którego skład wchodzą m.in. wyka czteronasienna Vicia tetrasperma, wyka kosmata Vicia villosa, rdest szczawiolistny Polygonum lapathifolium, niezapominajka polna Myosotis arvensis, stokłosa miękka Bromus mollis, mak polny Papaver rhoeas, ostróżka polna Consolida regalis, fiołek polny Viola arvensis. W przydomowych uprawach ogrodowych wykształciło się zbiorowisko GalinsogoSetarietum przywiązane do bogatych w azot, żyznych gleb. W składzie gatunkowym występują następujące taksony: wilczomlecz ogrodowy Euphorbia peplus, żółtlica owłosiona Galinsoga ciliata, żółtlica drobnokwiatowa G. parviflora, mlecz kolczasty Sonchus asper, przetacznik perski Veronica persica, mlecz zwyczajny Sonchus oleraceus, szczaw kędzierzawy Rumex crispus, łoboda rozłożysta Atriplex patula, gwiazdnica pospolita Stellaria 22 media, tobołki polne Thlaspi arvense, poziewnik szorstki Galeopsis tetrachit, poziewnik pstry G. speciosa, sporek polny Spergula arvensis, rdest ptasi Polygonum aviculare, gorczyca polna Sinapsis arvensis, łoczyga pospolita Lapsana communis, rdestówka powojowata Fallopia convolvulus, perz właściwy Elymus repens, jaskier rozłogowy Ranunculus regens, jasnota biała Lamium album, kupkówka pospolita Dactylis glomerata, rdest ostrogorzki Polygonum hydropiper,, bniec biały Melandrium album. W obrębie podwórek, przy zabudowaniach gospodarskich, spotkać można wybitnie nitrofilne zbiorowisko Urtico-Malvetum neglectae z pokrzywą żegawką Urtica urens, ślazem zaniedbanym Malva neglecte, komosą wielonasienną Chenopodium polyspermum. W miejscach silnie wydeptywanych wykształciło się zbiorowisko ze związku Polygonion avicularis z babką zwyczajną Plantago major, życicą trwałą Lolium perenne, rdestem ptasim Polygonum aviculare. Na niewielkim obszarze położonym w północno-wschodniej części zlustrowanej powierzchni odnotowano obecność fitocenozy łąk wilgotnych z klasy Molinio- Arrhenatheretea, rzędu Molinietalia z takimi gatunkami jak wyczyniec łąkowy Alopecurus pratensis, rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis, chaber łąkowy Centaurea jacea, ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum czy też z gatunkami charakterystycznymi dla rzędu takimi jak chociażby dzięgiel leśny Angelica sylvestris, śmiałek darniowy Deschampsia caespitosa, komonica błotna Lotus uliginosus, firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi. Fitocenozy tego typu mają jednak znikomy udział w pokrywie roślinnej na badanym obszarze ograniczając się na badanej powierzchni do tej jednej tylko lokalizacji. W południowej części zlustrowanej powierzchni stwierdzono ponadto występowanie przemiennych użytków zielonych o charakterze ściśle antropogenicznym. Głównym spotykanym na omawianym obszarze typem roślinności jest roślinność pochodzenia synantropijnego, a w szczególności ugrupowania roślinne towarzyszące uprawom polowym (zbiorowiska segetalne z klasy Stelarietea mediae). Zdecydowanie mniejszy udział w pokrywie roślinnej omawianego obszaru mają inne rodzaje zbiorowisk takich jak chociażby: zbiorowiska ruderalne z klasy Artemisietea ; zbiorowiska łąk wilgotnych i świeżych z klasy Molinio-Arrhenatheretea; zbiorowiska szuwarowo-bagienne i wodne z klas Phragmitetea oraz Lemnetea tworzące na badanym obszarze bardzo niewielkie płaty o marginalnym w stosunku do zbiorowisk segetalnych udziale powierzchniowym. W bezpośrednim sąsiedztwie planowanej inwestycji (w części wschodniej) występują poza wymienionymi wyżej zbiorowiskami powierzchnie o charakterze leśnym, w których 23 gatunkiem panującym jest sosna zwyczajna z jednostkowym udziałem brzozy brodawkowatej, podszyt jest tu słabo wykształcony- w miejscach o niepełnym zwarciu spotkać można pojedynczo dziki bez czarny. Są to prawdopodobnie powierzchnie porolne. Z uwagi na pełne zwarcie w obrębie młodników po wschodniej stronie wydzielenia brak jest pokrywy zielnej, jedynie na skraje zalesień wkraczają gatunki z sąsiednich zbiorowisk a w miejscach silnie prześwietlonych gatunkiem dominującym w runie jest trzcinnik. Całość wydzielenia pod względem florystycznym nie przedstawia większej wartości przyrodniczej. Flora omawianego terenu liczy 214 gatunków roślin naczyniowych, w tym 15 gatunków drzew i krzewów. Wykaz gatunków roślin naczyniowych zidentyfikowanych na badanych powierzchniach zamieszczono na następnych stronach (Tab 4). Tab. 4 Wykaz gatunków flory stwierdzonych na badanych powierzchniach. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. NAZWA ŁACIŃSKA Acer platanoides Acer pseudoplatanus Achillea millefolium Achillea panonica Aegopodium podagraria Agrimonia eupatoria Agrostemma githago Agrostis capillaris Allium vineale Alnus glutinosa Alopecurus pratensis Amaranthus retloflexus Anagalis arvensis Anemone nemeroza Angelica silvestris Anthemis arvensis Anthoxantum aristatum Anthoxantum odoratum Anthriscum silvestris Apera spica-venti Arctium lappa Arctium tomentosum Arrhenatherum elatius Artemisia campestris Artemisia vulgaris Artriplex patula NAZWA POLSKA klon zwyczajny klon jawor krwawnik pospolity krwawnik pannoński podagrycznik pospolity rzepik pospolity kąkol polny mietlica pospolita czosnek winnicowy olsza czarna wyczyniec łąkowy szarłat szorstki kurzyślad polny zawilec gajowy dzięgiel leśny rumian polny tomka oścista tomka wonna trybula leśna miotła zbożowa łopian większy łopian pajeczynowaty rajgras wyniosły bylica polna bylica pospolita łoboda rozłożysta 24 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. Avena fatua Ballota nigra Betula pendula Bidens frondosa Brassica napus Bromus inermis Bromus mollis Butomus umbelatus Calamagrostis epigeios Calystegia sepium Capsella bursa-pastoris Carex hirta Centaurea cyanus Centaurea jacea Cerastium arvense Cerastium holosteoides Chelidonium majus Chenopodium rubrum Chenopodium album Chenopodium polyspermum Cichorium intybus Cirsium arvense Cirsium oleraceum Cirsium rivulare Consolida regalis Convolvulus arvensis Conyza canadensis Coronilla varia Crataegus monogyna Dactylis glomerata Daucus carrota Deschampsia caespitosa Descurainia sophia Echinochloa crus galli Echinocystis lobata Echium vulgare Elymus repens Equisetum arvense Equisetum palustre Erigeron annuus Erigeron canadensis Erodium cicutarium Eunymus europeus Eupatorium cannabinum Euphorbia cyparissias owies głuchy mierznica czarna brzoza brodawkowata uczep amerykański kapusta rzepak stokłosa bezostna stokłosa miękka łaczeń baldaszkowy trzcinnik piaskowy kielisznik zaroślowy tasznik pospolity turzyca owłosiona chaber bławatek chaber łąkowy rogownica polna rogownica pospolita glistnik jaskółcze ziele komosa czerwona komosa biała komosa wielonasienna cykoria podróżnik ostrożeń polny ostrożeń warzywny ostrożeń łąkowy ostróżeczka polna powój polny przymiotno kanadyjskie cieciorka pstra głóg jednoszyjkowy kupkówka pospolita marchew zwyczajna śmiałek darniowy stulicha psia chwastnica jednostronna kolczurka klapowana żmijowiec zwyczajny perz właściwy skrzyp polny skrzyp błotny przymiotno białe konyza kanadyjska iglica pospolita trzmielina zwyczajna sadziec konopiasty wilczomlecz sosnka 25 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. Euphorbia esula Euphorbia helioscopia Euphorbia peplus Fallopia dumetorum Festuca pratensis Festuca rubra Ficaria verna Filago arvensis Filago minima Filipendula ulmaria Fumaria officinalis Galeopsis speciosa Galeopsis tetrachit Galinsoga ciliata Galinsoga parviflora Galium aparine Galium mollugo Geranium pratense Geranium robertianum Geum rivale Geum urbanum Glechoma hederacea Glyceria maxima Heracleum sphondylium Hieracium pilosella Holcus mollis Hordeum sp. Hypericum perforatum Imaptiens glandulifera Iris pseudacorus Juncus articulatus Juncus effusus Knautia arvensis Lamium album Lamium amplexicaule Lamium purpureum Lapsana communis Larix decidua Lathyrus pratensis Lemna minor Lemna trisulca Leontodon autumnalis Leontodon hispidus Linaria vulgaris Lithospermum arvense wilczomlecz lancetowaty wilczomlecz obrotny wilczomlecz ogrodowy rdestówka zaroślowa kostrzewa łakowa kostrzwewa czerwona ziarnopłon wiosenny nicciennica polna nicciennica drobna wiązówka błotna dymnica pospolita poziewnik pstry poziewnik szorstki żółtlica owłosiona żółtlica drobnokwiatowa przytulia czepna przytulia pospolita bodziszek łąkowy bodziszek cuchnący kuklik zwisły kuklik pospolity bluszczyk kurdybanek manna mielec barszcz zwyczajny jastrzębiec kosmaczek kłosówka miękka jęczmień dziurawiec zwyczajny niecirpek gruczołowaty kosaciec żółty sit członowany sit rozpierzchły świerzbnica polna jasnota biała jasnota różowa jasnota purpurowa łoczyga pospolita modrzew europejski groszek łąkowy rzęsa drobna rzęsa trójrowkowa brodawnik jesienny brodawnik zwyczajny lnica pospolita nawrot polny 26 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 159. 160. 161. Lolium perenne Lotus corniculatus Lotus uliginosus Luzula campestris Lychnis flos-cuculi Lycopus europeus Lysimachia nummularia Lythrum salicaria Malva neglecta Matricaria chamomilla Matricaria discoidea Matricaria inodora Medicafo lupulina Medicago falcata Melampyrum arvense Melandrium album Molinia caerulaea Myosotis arvensis Myosotis palustris Myosoton aquaticum Oenothera biennis Papaver argemone Papaver rhoeas Pastinaca sativa Petrorhagia prolifera Phalaris arundinaceae Phleum pratense Phragmites australis Picea abies Pinus silvestris Plantago lanceolata Plantago major Poa annua Poa pratensis Polygonum aviculare Polygonum bistorta Polygonum convolvulus Polygonum hydropiper Polygonum lapathifolium Polygonum mite Polygonum persicaria Populus nigra Populus tremula Potentilla anserina Potentilla recta życica trwała komonica zwyczajna komonica błotna kosmatka polna firletka poszarpana karbieniec pospolity tojeść rozesłana krwawnica pospolita ślaz zaniedbany rumianek pospolity rumianek bezpromieniowy maruna bezwonna lucerna nerkowata lucerna sierpowata pszeniec różowy bniec biały trzęślica modra niezapominajka polna niezapominajka błotna kościenica wodna wiesiołek dwuletni mak piaskowy mak polny pasternak zwyczajny gożdzicznik wycięty mozga trzcinowata tymotka łąkowa trzcina pospolita świerk pospolity sosna zwyczajna babka lancetowata babka zwyczajna wiechlina roczna wiechlina łąkowa rdest ptasi rdest wężownik rdestówka powojowata rdest ostrogorzki rdest szczawiolistny rdest łagodny rdest plamisty topola czarna topola osika pięciornik gęsi pieciornik wyprostowany 27 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179. 180. 181. 182. 183. 184. 185. 186. 187. 188. 189. 190. 191. 192. 193. 194. 195. 196. 197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 204. 205. 206. Potentilla reptans Prunella vulgaris Ranunculus acris Ranunculus repens Raphanum raphanistrum Robinia pseudacacia Rubus caesius Rumex acetosa Rumex acetosella Rumex crispus Rumex obtusifolius L. Salix alba Salix cinerea Sambucus nigra Saponaria officinalis Scleranthus annuus Scleranthus perennis Setaria viridis Silene vulgaris Sinapis arvensis Sisymbrium officinale Slix fragilis Solidago gigantea Sonchus arvensis Sonchus asper Sonchus oleraceus Spergula arvensis Spergularia rubra Stachys officinalis Stellaria media Symphytum officinale Syringa vulgaris Tanacetum vulgare Taraxacum officinale Thlaspi arvense Trifolium arvense Trifolium campestre Trifolium hybridum Trifolium pratense Trifolium repens Urtica dioica Urtica urens Verbascum nigrum Veronica arvensis Veronica chamaedrys pieciornik rozłogowy głowienka pospolita jaskier ostry jaskier rozłogowy rzodkiew świrzepa robinia akacjowa jeżyna popielica szczaw zwyczajny szczaw polny szczaw kędzierzawy szczaw tępolistny wierzba biała wierzba szara dziki bez czarny mydlnica lekarska czerwiec roczny czerwiec trwały włośnica zielona lepnica rozdęta gorczyca polna stulisz lekarski wierzba krucha nawłoć późna mlecz polny mlecz kolczasty mlecz zwyczajny sporek polny muchotrzew polny bukwica zwyczajna gwiazdnica pospolita żywokost lekarski lilak pospolity wrotycz pospolity mniszek pospolity tobołki polne koniczyna polna koniczyna różnoogonkowa koniczyna białoróżowa koniczyna biała koniczyna biała pokrzywa zwyczajna pokrzywa żegawka dziewanna pospolita przetacznik polny przetacznik ożankowy 28 207. 208. 209. 210. 211. 212. 213. 214. 3.3 3.3.1 Veronica hederifolia Veronica persica Vicia angustifola Vicia hirsuta Vicia tetrasperma Vicia villosa Viola arvensis Zea mays przetacznik bluszczykowy przetacznik perski wyka wąskolistna wyka drobnokwiatowa wyka czteronasienna wyka kosmata fiołek polny kukurydza zwyczajna FAUNA SSAKI W takcie wizyt w terenie stwierdzono występowanie 10 gatunków ssaków (Tab 5.). Ochroną prawną objęte są dwa gatunki, w tym jeden częściowo. Jeden gatunek (Sorex araneus) znajduje się pod ochroną ścisłą. Pięć spośród odnotowanych gatunków ssaków jest gatunkami łownymi, pozostałe nie podlegają ochronie. Tab. 5 Wykaz stwierdzonych gatunków ssaków Lp. Nazwa gatunku Metoda stwierdzenia Sta Miejsce stwierdzenia gatunku tus 1. Jeleń szlachetny ślady bytowania och Ł Cervus elaphus północna część badanego obszaru r o 2. Sarna europejska obserwacje bezpośrednie, ślady Capreolus capreolus bytowania Ł n na całym terenie n y 3. 4. 5. 6. Dzik Sus scrofa Ł na całym terenie Ł na całym terenie obserwacje bezpośrednie - na całym terenie obserwacja bezpośrednia - na całym terenie rozproszone ślady bytowania Lis obserwacje Vulpes vulpes bezpośrednie Nornica ruda Myodes glareolus Nornik zwyczajny Microtus arvalis 29 7. 8. Mysz domowa Mus musculus Zając szarak obserwacja bezpośrednia - obserwacje bezpośrednie Ł w południowej i zachodniej części obszaru na całym terenie Lepus europaeus 9. Kret ślady bytowania Talpa europaea OC użytki zielone z pojedyncze stwierdzenie 10. Ryjówka aksamitna martwy osobnik Sorex araneus wschodnia część drzewostanu OS sąsiadującego z terenem przeznaczonym pod inwestycję Objaśnienia: OS – gatunek objęty ochroną ścisłą, OCz – gatunek objęty ochroną częściową, Ł – gatunek łowny, 3.3.2 PŁAZY I GADY Na podstawie wizyt w terenie stwierdzono obecność 3 gatunki płazów oraz jeden gatunek gada (Tab. 6). Wszystkie z odnotowanych gatunków podlegają ochronie ścisłej i wymieniane są w załączniku II lub III Konwencji Berneńskiej. Ponadto dwa gatunki umieszczone zostały w Załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej. Tab. 6 Wykaz oraz status ochronny stwierdzonych gatunków płazów i gadów L.p Gatunek Siedliskowa Konwencja Berneńska Częstość / liczebność Ochrona gatunkowa Dyrektywa w Polsce (nr zał.) (nr zał.) gatunku OS - III rzadki/ nieliczny OS V III pospolity /nielkiczny OS IV II rzadki/ nieliczny OS IV III rzadki / nieliczny PŁAZY 1. 2. 3. ropucha szara (Bufo bufo) żaba trawna (Rana temporaria) Żaba moczarowa (Rana arvalis) GADY 1. jaszczurka (Lacerta agilis) zwinka Objaśnienia: OS – gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową, Załączniki do Dyrektywy Siedliskowej UE: IV – gatunki wymagające ścisłej ochrony V – gatunki, których pozyskiwanie ze stanu dzikiego może podlegać ograniczeniom Załączniki do Konwencji Berneńskiej: II – gatunki zwierząt ściśle chronione, III – gatunki zwierząt chronione (umiarkowanie, częściowo) 30 4 PODSUMOWANIE Podczas lustracji terenowej w obrębie planowanej inwestycji nie stwierdzono występowania: gatunków roślin oraz siedlisk wymienionych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. z 2010r Nr 77, poz. 510); - gatunków roślin ujętych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004r w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168 poz. 1764), - grzybów objętych ochroną na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004r w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz. U. Nr 168 poz. 1765), - gatunków roślin wymienionych w załączniku 2 Dyrektywy Siedliskowej, - siedlisk przyrodniczych z załącznika nr 1 Dyrektywy Siedliskowej. Wszystkie z odnotowanych gatunków płazów i gadów podlegają ochronie ścisłej i wymieniane są w załączniku II lub III Konwencji Berneńskiej. Ponadto dwa gatunki umieszczone zostały w Załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej. 31 LITERATURA: Fukarek F. 1967. Fitosocjologia. W Przekładzie T.Wojterskiego (Tytuł oryginału „Pflanzensociologie”. Botanische Instytut der Ernst – Moritz –Arndt – Universität Greifswald, Abtailung für Tafonomie und Vegetationskunde. Akademie Verlag, Berlin 1964) Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa. Matuszkiewicz J.M. 1993. Krajobrazy roślinne i rejony geobotaniczne Polski. Polska Akademia Nauk Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Prace Geograficzne nr 158, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa– Kraków: 1 – 107 Matuszkiewicz J.M. 2002. Zespoły leśne Polski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Matuszkiewicz W. 1999. Szata Roślinna W: Geografia Polski-środowisko przyrodnicze (Red. L. Starkel) Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa: 427 - 475 Matuszkiewicz W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Młynarski M. 1977. Płazy i gady Polski-atlas. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne. Powiatowy program ochrony środowiska Dla powiatu żnińskiego wraz planem gospodarki odpadami na lata 2004-2007 z perspektywą na lata 2008-2011. Część A Program ochrony środowiska (2004) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004r w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną Dz. U. z 2004r Nr 168 poz. 1764, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004r w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną Dz. U. z 2004r Nr 168 poz. 1765, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004r w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz. U. z 2004r Nr 220 poz. 2237, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010r w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 Dz. U. z 2010r Nr 77 poz. 510, Rutkowski L.1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Szafer W. 1972. Szata roślinna Polski. Tom 1. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa: 1 – 586 Matuszkiewicz J. M. 2008, Potencjalna roślinność naturalna Polski, IGiPZ PAN, Warszawa. Strony Internetowe: http://www.lasy.gov.pl http://www.obszary.natura2000.org.pl http://www.igipz.pan.pl/geoekoklimat/home.pl http://paluki.tygodnik.pl 32 Załącznik 1. Dokumentacja fotograficzna: Wykonał : mgr inż. Tomasz Bocian Fot. 1 Na zdjęciu widoczne Centaurea cyanus oraz Agrostemma githago – gatunki charakterystyczne dla rzędu Centauretalia cyani Fot. 2 Consolida regalis – gatunek charakterystyczny dla rzędu zbiorowisk roślinnych Centauretalia cyani 33 Fot. 3 Lithospermum arvense gatunek charakterystyczny dla rzędu zbiorowisk roślinnych Centauretalia cyani Fot. 4 Ropucha szara (Bufo bufo). 34 Załącznik 2. Dokumentacja graficzna: Wykonał :mgr inż. Tomasz Bocian Objaśnienia skrótów użytych w załączniku graficznym: Dominujący typ roślinności: St-M - Cl. Stellarietea mediae A - Cl. Artemisietea vulgaris M-A/Mo - Cl.Molinio-Arrenatheretea/ O. Molinietalia Gatunki roślin chronionych: --Płazy: Ra - Rana arvalis Rt - Rana temporaria Bb - Bufo bufo - Lacerta agilis Gady: La Inne obserwacje: Cc - Capreolus capreolus Ce - Cervus elaphus Ss - Sus scrofa Pc - Phasianus colhicus Le - Lepus europeus Sa - Sorex araneus 35