pobierz

MASSAGECI
Nauka ma dążyć do poznania
prawdy obiektywnej, a nie
burbońskiej lub napoleońskiej.
Jean Francois Champollion
Nasi znakomici historycy, Marcin Bielski i Adam Naruszewicz, wyprowadzali nazwę Mazowsza od Massagetów, ludu
przybyłego na nasze ziemie w końcu IV wieku. Podbili obszar
Mazowsza i Podlasia, żeniąc się z miejscowymi gockimi Amazonkami.
Najstarsze źródło historyczne opisujące dokładnie Massagetów (lud scytyjski) to ,,Dzieje" Herodota. Historyk ten zainteresował się plemieniem Massagetów w związku z wojną Persów ze
Scytami, którą chciał opisać. Niezwyciężony, zdawałoby się,
Cyrus Wielki został pobity przez kobietę o imieniu Tomyris,
która była królową Massagetów.
Zajrzyjmy do dzieła Herodota przełożonego z języka greckiego przez Seweryna Hammera. Pozwolę sobie na skrócenie
biegu wydarzeń, ponieważ opis oryginalny jest nieco rozwlekły.
Massageci zamieszkiwali wówczas ziemie w dorzeczu Arakses (Syr-daria). Cyrus będąc przekonanym, że jest czymś więcej
niż człowiekiem, a także z powodu faktu, że każda jego wyprawa
kończyła się powodzeniem i zniewoleniem napadniętego ludu,
wyprawił się na Massagetów.
Ich królową była w owym czasie Tomyris. Cyrus oświadczył
się tej kobiecie i chciał ją mieć za żonę. Tomyris dobrze
wiedziała, że był to podstęp i że Cyrusowi chodzi nie o nią, ale o
panowanie nad Massagetami, toteż nie przyjęła zalotnika. Wtedy
król Persów wybudował most na rzece Syr-darii, most podobny
do naszych mostów pontonowych i poszedł zmierzyć się ze
Scytami. Za radą byłego króla Lidów, Krezusa, obmyślił taki oto
podstęp. Przygotował wspaniałą ucztę z baraniny i dużych ilości
wina. Zostawił w obozie najlichszą część wojska, a sam z
głównymi siłami cofnął się nad Syr-darię. Tam, wyprawił swego
syna Kambizesa do Persji, polecając mu zabrać ze sobą Krezusa i
opiekować się nim, otaczając go czcią i szacunkiem.
Jak było do przewidzenia, armia Massagetów (trzecia jej
część) zaatakowała obóz i wytłukła żołnierzy Cyrusa. Po czym
Scytowie zasiedli do przygotowanej uczty; nasyceni jadłem i
opici winem - posnęli. Wtedy zjawili się Persowie, wymordowali
wielu Massagetów, a większą ich ilość wzięli do niewoli, między
innymi syna Tomyris, Spargapisesa. Dowiedziawszy się o losie
wojska i syna, Tomyris posłała herolda do Cyrusa, robiąc mu
wymówki za tak niecny podstęp wojenny. Zaproponowała też,
ażeby Pers zwrócił jej syna i odszedł bezkarnie z tego kraju.
Jeżeli tego nie uczyni, przysięga na boga słońca, pana
Massagetów, że ona jego, choć jest nienasycony, krwią nasyci.
Cyrus zlekceważył słowa Tomyris, toteż wkrótce doszło do
1
wielkiej bitwy. Walczono początkowo zarzucając się strzałami,
następnie wojownicy zderzyli się lancami i nożami, i wzięli się
za bary. Żadna ze stron nie chciała ustąpić; w końcu jednak
Massageci uzyskali przewagę. Większa część wojska perskiego
poległa, a także sam Cyrus zginął. ,,Tomyris napełniła bukłak
krwią ludzką i szukała wśród poległych Persów zwłok Cyrusa; a
znalazłwszy je, wsadziła jego głowę do bukłaka, lżyła trupa i
wyrzekła nadto te słowa: Tyś mnie zniweczył, choć żyję
i zwyciężyłam cię w bitwie, boś mego syna podstępem wziął do
niewoli; za to ja ciebie, jak ci zagroziłam, krwią nasycę." Działo
się to w roku 529 pne.
Jacy byli Massageci? „Nie sieją nic, tylko żywią się mięsem
bydlęcym i rybami, których im obficie dostarcza rzeka Arakses.
Za napój mają mleko. Z bogów czczą tylko słońce, któremu
ofiarowują konie." Massageci prowadzili koczowniczy tryb
życia. Byli konnymi i pieszymi żołnierzami, łucznikami i kopijnikami, mieli też zwyczaj nosić dwusieczne topory. Lance, groty,
topory i pancerze wyrabiali ze spiżu, ozdoby zaś ze złota. Żelaza
i srebra zupełnie nie używali. Byli odważni i waleczni.
Nie mógł sobie dać z nimi rady Aleksander Wielki ani władcy
Baktrii. Ulegli dopiero Hunom, którzy ich zdominowali w III i
IV wieku. W końcu IV wieku Massageci zostali wcieleni do
armii huńskiej i wzięli udział w bułgaryzacji Europy. Od X
wieku zaczęto ich nazywać Bałtami.
2