1. AGRESJA I JEJ POCHODZENIE AGRESJĄ

1.
AGRESJĄ
AGRESJA I JEJ POCHODZENIE
- nazywamy
postępowanie zwrócone przeciw
innym
osobom
i
przedmiotom (również przeciw sobie samemu) oraz działanie na ich szkodę.
Agresja może przybierać formy fizyczne i psychiczne.
AGRESJA SŁOWNA jest to np.: ubliżanie, wyszydzanie, przezywanie, zastraszanie,
ośmieszanie, plotkowanie, namawianie się, szantaż, grożenie, obrażanie. Jej
konsekwencje to poczucie zagrożenia, odrzucenie i odseparowanie drugiej osoby z
grupy.
AGRESJA FIZYCZNA to fizyczny atak na drugą osobę lub na jej mienie. Przybiera
ona najczęściej formę bezpośrednią, a więc taką, kiedy dochodzi do fizycznego
kontaktu napastnika z ofiarą np.: w postaci bicia, kopania, plucia, popychania,
zadawania ran, wymuszania pieniędzy, zamykania czy niszczenia własności. Agresja
fizyczna może mieć charakter instrumentalny i emocjonalny.
Z agresją instrumentalną mamy do czynienia wtedy, gdy agresor chce coś zdobyć
lub osiągnąć jakiś cel.
Agresja emocjonalna występuje w wyniku przeżywanego lęku lub złości.
W literaturze znane są trzy główne teorie wyjaśniające pochodzenie ludzkiej
agresji:
•
Teoria popędu mówi, że agresja jest instynktem atawistycznym, że
człowiek z natury zachowuje się agresywnie i stosuje przemoc.
Kumulacja agresji oraz kształtowania się agresywnej postawy postępuje
poprzez
uczestniczenie
w
niewielkich
czynach
agresji
lub
jej
obserwowania.
•
Teoria frustracji - według niej przyczyną agresywnych zachowań jest
przeżywana frustracja. Obecnie jednak wiadomo, że nie każda agresja
jest rezultatem frustracji.
•
Teoria uczenia się wskazuje nam, że ludzie uczą się agresywnych
zachowań
przez
naśladownictwo.
własne
bezpośrednie
doświadczenie
lub
przez
1.
2.
OKREŚLENIE PROBLEMU AGRESJI
Zainteresowanie agresją wzrasta wraz z jej przenikaniem w codzienne życie ludzi.
Już nie tylko wojny, obozy zagłady, porywanie zakładników, nie tylko pospolita
przestępczość są jej wyrazem, ale również wzajemne kontaktowanie się ludzi
bywa nasycone agresją. Jednym z najbardziej widocznych zjawisk dokonujących
się wśród młodzieży w ciągu ostatnich lat jest ekspansja agresji. Samo zjawisko
agresji było zawsze obecne wśród dzieci i młodzieży. To, co stanowi jego nowy
wymiar to rozmiary, rozpowszechnienie, natężenie i dynamika. Powszechnie
obserwujemy narastanie brutalności i bezwzględności zachowań agresywnych
ludzi młodych. Wśród młodzieży zapanowała swoista moda na agresję. Wskazując
na rozmaite źródła rozpowszechniania się agresji mówi się o:
•
•
Kryzysie wychowania szkolnego,
•
•
Braku autorytetów wychowawczych
•
•
Osłabieniu funkcji wychowawczej rodziców,
•
•
Destrukcyjnym wpływie mediów.
Trudno jest wskazać na jedną przyczynę tego zjawiska. Jest ich wiele i są one ze
sobą powiązane. Mają one związek z przemianami zachodzącymi w naszym
społeczeństwie szczególnie w ciągu ostatnich lat.
I. Rodzice przestają być dla swoich dzieci źródłem mądrości życiowej.
Rodzice zmęczeni trudnościami codziennego życia, zgorzkniali rozczarowaniami i
brakiem perspektyw, bywają napięci, rozdrażnieni, skłonni do wybuchów gniewu.
Dzieci i młodzież to widzą. Uczą się także, że agresywne zachowanie bywa
skuteczne. Dzieci nie uczą się na podstawie naszych słów, ale czynów. Nastąpiła
również zmiana warunków społecznych. Sposób na życie wypracowany przez
rodziców okazuje się w dzisiejszych czasach nieprzydatny. Wśród wielu rodzin
obserwuje się utratę zdolności do pomagania dzieciom w rozwiązywaniu ich
życiowych
spraw.
Dotyczy
to
w
szczególności
rodzin
ubogich,
gorzej
wykształconych o niskiej pozycji społecznej. Zjawiska te rodzą u młodych ludzi
poczucie zagubienia, lęku i frustracji.
II. Filozofia walki.
Obecnie w dobie liberalizmu pojawiła się nowa filozofia życiowa oparta na
ekspansji, konkurencji i sukcesie. Jej istotą jest bezwzględna konkurencja, chęć
osiągania sukcesów za wszelką cenę. Jest to filozofia, której istotą jest
uzyskiwanie przewagi nad innymi. Wartość człowieka jest mierzona jego
przewagą nad drugim. Taką przewagę można zdobyć w różny sposób:
•
•
Ciężką pracą,
•
•
Sprytem i cwaniactwem,
•
•
Oszustwem,
•
•
A także przy użyciu kija baseballowego.
Wpływ na brak wzorców i wartości mają również przekazy telewizyjne. Nie chodzi
jedynie o eksponowanie przemocy, ale o lansowany wzór człowieka osiągającego
sukces bezwzględnym często brutalnym postępowaniem.
2.
3.
OBJAWY AGRESJI U DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
3.1 3.1 Objawy agresji skierowanej na swoich rówieśników:
U chłopców:
•
Zamierzone znęcanie się nad kolegami, psychiczne, społeczne, krzywdzenie
materialne,
•
Zmuszanie do palenia, picia, brania narkotyków,
•
Przemoc fizyczna, bicie, kopanie, zamykanie, popychanie,
•
Ośmieszanie, zastraszanie,
•
Wymuszenia finansowe, wyłudzanie pieniędzy, rabunki,
•
Szykanowanie, wulgaryzmy, szantaż, groźby.
U dziewcząt:
•
Izolowanie od grupy,
•
Plotkowanie, namawianie się, przezwiska, dowcipy, ośmieszanie,
•
Obmawianie, oczernianie, szkalowanie,
•
Zastraszanie,
•
Zmuszanie do palenia, picia, brania narkotyków.
3.2.
Objawy agresji skierowane na nauczycieli i pracowników szkoły:
•
Niechęć do nauki (przychodzą bez zeszytów, nieprzygotowani),
•
Lekceważący stosunek do nauczycieli,
•
Arogancja wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły,
•
Agresywny, bierny opór wobec nauczyciela,
•
Wulgaryzmy w stosunku do pracowników szkoły,
•
Groźby wobec nauczycieli,
•
Odosobnione przypadki przemocy fizycznej.
3.3.
•
Objawy agresji skierowanej na budynek szkoły:
Dewastacja sprzętu szkolnego: urywanie klamek, malowanie po ścianach, niszczenie
ławek i krzeseł, niszczenie urządzeń sanitarnych w toaletach,
•
Kradzieże pomocy dydaktycznych.
3.4.
Objawy agresji skierowanej na rodziców:
•
Izolowanie się od domu rodzinnego,
•
Agresywny bierny opór,
•
Aroganckie zachowanie w stosunku do rodziców,
•
Wyzwiska.
3.
4.
WPŁYW RODZINY NA TWORZENIE SIĘ MODELU ZACHOWAŃ
AGRESYWNYCH
Dzieci, które mają zaspokojoną potrzebę bezpieczeństwa w swoich rodzinach, są
mniej agresywne i lepiej radzą sobie z emocjami. Gdy otaczane są miłością i
zainteresowaniem, mają mało powodów do agresji i wrogości. Uciekają się do
agresji wtedy, gdy się boją, są osamotnione lub, gdy mają silną potrzebę
akceptacji czy zwrócenia na siebie uwagi. Młodzież powinna nauczyć się, że
zachowania skierowane do innych osób oraz do samych siebie nie powinny
przekraczać wyznaczonych granic. Jeśli nauczą się stosowania zachowań
agresywnych i przemocy jako metody na rozwiązywanie różnych problemów, a
dorośli to zaakceptują poziom agresji może wzrastać. Jeżeli rodzice są
konsekwentni w stosowaniu dyscypliny dzieci mają mniejsze tendencje do
zachowań agresywnych i przemocy. W rodzinach, w których stosowana jest
agresja i przemoc jako metoda wychowawcza młodzież przenosi ją na relacje z
innymi. Do innych relacji wewnątrz rodziny, które mają wpływ na tworzenie
modelu zachowań agresywnych należy zaliczyć:
•
•
Brak jasnego przekazu, co jest dobre a co złe,
•
•
Wychowanie w duchu "dziecko nie ma głosu",
•
•
Kryzysy domowe (kłótnie, rozwód rodziców),
•
•
Podwójne wzorce zachowań, (co innego się mówi, co innego się robi),
•
•
Gorący temperament samego dziecka.
Na powstawanie zachowań agresywnych u dzieci ważny wpływ ma otoczenie.
Dzieje się tak, gdy:
•
•
Dzieci często mają do czynienia z agresją i przemocą w rodzinie,
•
•
W rodzinie obserwowany jest brak zainteresowania sprawami dziecka.
Wyraża się to przez:
•
Brak ciepła rodzinnego, chłód emocjonalny rodziców wobec dziecka,
•
przede wszystkim w pierwszych latach jego życia,
•
Brak jasno wyznaczonych granic - jak dziecku wolno się zachować, a jak
•
nie wobec rodziców, rodzeństwa, rówieśników i innych dorosłych,
•
Brak reakcji ze strony rodziców w rozpoznawaniu i akceptowaniu
•
zachowań dziecięcych,
•
•
W rodzinie często używa się agresji i przemocy w stosunku do dzieci.
4.
5.
INNE CZYNNIKI PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ DO POWSTAWANIA
ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH
Wymienić jeszcze należy inne powody zachowań agresywnych u dzieci i
młodzieży:
•
•
kłopoty
Słabo rozwinięta samokontrola własnych emocji. Dzieci mają ogromne
•
•
W radzeniu sobie z lękiem, strachem, poczuciem krzywdy lub winy. Nie
potrafią przewidzieć swoich reakcji emocjonalnych, nie kontrolują swoich
zachowań.
•
•
Wzory zachowań agresywnych. Zapewniają one odnoszenie sukcesów i są
dla nich wynagradzające.
•
•
Używanie alkoholu i narkotyków. Alkohol powoduje wzrost zachowań
agresywnych, ponieważ obniża kontrolę i ogranicza właściwą ocenę sytuacji.
Używanie różnych narkotyków wiąże się również z zachowaniami agresywnymi.
•
•
Oglądanie aktów przemocy wpływa na uczenie się przez dzieci
agresywnych zachowań.
Dzieci wyraźniej uczą się zachowań agresywnych, gdy pokazywana forma
przemocy:
•
•
Przynosi sprawcy satysfakcję, nagrodę lub nie jest ukarana,
•
•
Jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, z którą dziecko może się
łatwo utożsamić,
•
•
Jest dokonywana przez wiele osób,
•
•
Jest usprawiedliwiona wyższymi racjami społecznymi,
•
•
Jest przedstawiana jako aprobowana społecznie,
•
•
Jest pokazana realistycznie i atrakcyjnie (można ją naśladować).
Media obniżają poziom empatii, współczucia u dzieci dla ofiar oraz podwyższają
próg tolerancji wobec przemocy, szczególnie, gdy:
•
•
Nie pokazują cierpienia, krzywdy ofiar przemocy,
•
•
Nie ukazują negatywnych skutków przemocy, a napięcie u napastnika po
zastosowaniu przemocy znika, napastnik rozluźnia się.
Do grupy innych czynników przesądzających o agresji dzieci należy zaliczyć
usposobienie dziecka. Większe prawdopodobieństwo istnieje, że agresja rozwinie
się u dziecka o temperamencie łagodniejszym.
Spotyka się również nadpobudliwe dzieci, które łatwo się podniecają, rozpraszają,
błyskawicznie reagują na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. Tym dzieciom
potrzebna jest profesjonalna pomoc.
Szkoła jako instytucja może przyczyniać się również do powstawania zachowań
agresywnych (zarówno u uczniów jak i u nauczycieli).
•
•
Zbyt duża liczba uczniów w klasach,
•
•
Hałas, mała przestrzeń i ograniczona ruchliwość,
•
•
Czas spędzany głównie w sposób ukierunkowany,
•
•
Stała sytuacja oceny i narzucony z góry porządek,
•
•
Zbyt wiele sytuacji bez możliwości wyboru, wycofania się z pracy grupy
oraz zbyt mało możliwości tworzenia,
•
Anonimowość uczniów i nauczycieli.
•
•
•
Chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do uczniów,
•
•
Niewłaściwe sposoby komunikowania się nauczycieli z uczniami (poniżanie,
ośmieszanie przed klasą, straszenie, podkreślanie władzy nauczyciela),
•
•
•
•
Rozwiązywanie konfliktów dorośli - dzieci metodami siłowymi,
Relacje oparte tylko na wymaganiach bez nagradzania i wzmacniania
pozytywnych zachowań dzieci.
•
•
Zbyt dużo wymagań bez uwzględnienia potencjału i możliwości dzieci,
•
•
Brak doceniania i podkreślania wysiłków i postępów dzieci, skupienie na
negatywach,
•
•
Niesprawiedliwość w traktowaniu i ocenianiu uczniów,
•
•
Mało uwagi poświęconej rozładowaniu napięć podczas lekcji,
•
•
Nuda i schematyczność podczas lekcji.
•
•
Brak spójnych reakcji nauczycieli na agresywne zachowania i akty
przemocy w szkole,
•
•
•
•
Brak jasnych reguł życia szkolnego,
Brak konsekwencji i zgodności nauczycieli w egzekwowaniu przyjętych
norm,
•
Brak poczucia współodpowiedzialności u uczniów za życie szkoły.
•
•
Frustracja wynikająca z dobrego kontaktu z dorosłymi lub agresja z ich
•
strony,
•
Niskie poczucie własnej wartości, połączone z dużą ilością otrzymywanych
•
negatywnych komunikatów od dorosłych,
•
Modelowanie
•
zachowań
agresywnych
w
mediach,
subkulturach
młodzieżowych, rodzinach,
•
•
Mała umiejętność radzenia sobie z własnymi uczuciami i emocjami,
•
•
Brak umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych,
•
•
Frustracja spowodowana brakiem perspektyw życiowych.
•
Zbyt rzadko wykorzystywane umiejętności konstruktywnego rozwiązywania
•
sytuacji konfliktowych przez nauczycieli,
•
•
Niewłaściwe sposoby komunikowania się z uczniami,
•
•
Nieumiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych i trudnych uczuć,
•
•
Nieskuteczne rozładowywanie napięć podczas lekcji (nastawienie na szybki
skutek, bez uwzględnienia przyczyn i warunków).
•
•
Usuwanie bądź minimalizowanie przyczyn agresji
•
•
Kształcenie opanowania technik radzenia sobie z agresją innych.
Realizacja powyższych celów służyć mają następujące zadania programowe:
•
Zaznajomienie uczniów z przyczynami zachowań agresywnych,
•
rodzajami agresji, z funkcjonującymi w społeczeństwie moralnymi i prawnymi
konsekwencjami zachowań agresywnych;
•
•
Wykształcenie u dzieci umiejętności optymalnej samooceny, możliwie
obiektywnego obrazu samego siebie, sposobu podnoszenia własnej wartości,
•
Nauczenie dzieci asertywnego wyrażania emocji ze szczególnym
•
wyrażaniem gniewu,
•
Wykształcenie u dzieci umiejętności społecznie aprobowanego sposobu
•
postępowania w sytuacjach konfliktowych (w rodzinie, szkole, w grupie
rówieśniczej)
•
Dostarczanie dzieciom możliwości rozładowania napięcia emocjonalnego
•
w sposób bezagresywny lub poprzez agresję kontrolowaną;
•
Objęcie indywidualną opieką psychologiczno - pedagogiczną "agresorów"
•
oraz ich "ofiary",
•
•
Organizowanie zespołów samopomocowych na terenie szkoły,
•
•
Zorganizowanie dodatkowej opieki przez rodziców w ich wolnym czasie;
•
•
Współpraca z rodzicami,
•
•
Współpraca z Policją
•
•
Współpraca z lokalnymi instytucjami oświatowo - kulturalnymi,
•
•
Współpraca z organizacjami świadczącymi pomoc społeczną.
Realizacji zadań programowych mają służyć następujące zadania:
1. Spotkanie uczniów z pedagogiem szkolnym, podczas którego zapoznają się oni z
przyczynami, istotą i formami agresji (czas realizacji - 1 godz.).
2. Spotkanie z policjantem na temat prawnych i moralnych skutków agresji dla
rodziców i uczniów (czas realizacji - 1 godz.).
3. Spotkanie z rodzicami na temat:
•
•
„Zapoznanie z pojęciem przemocy - przyczyny powstawania i jej rodzaje."
•
•
„Wpływ telewizji i gier komputerowych na stosowanie przemocy u dzieci."
4. Organizowanie dla dzieci zajęć stanowiących alternatywę dla spędzenia wolnego
czasu w miejscach i z osobami mogącymi sprzyjać ich rozwojowi i przeciwdziałać
agresji (np.: zajęcia sportowe, rekreacyjne, kulturalno - oświatowe).
5. Zajęcia warsztatowe z psychologiem i pedagogiem "Agresja i przemoc wśród
młodzieży (czas realizacji - 2 godz.).
6. Zajęcia treningowe na lekcjach wychowawczych:
•
•
Asertywność,
•
•
Integracja grupy,
•
•
Zajęcia podnoszące poczucie własnej wartości,
•
•
Projekcja filmów edukacyjnych: "Asertywność", "Przemoc i agresja".
Dorastająca młodzież w szkole jak i poza nią napotyka na liczne trudności. Agresja i
przemoc to stałe elementy rzeczywistości, z którą spotykają się nauczyciele i
wychowawcy, nad którymi muszą panować.
Chcemy usunąć agresję spowodowaną:
•
•
Trudnościami emocjonalnymi,
•
•
Funkcjonowaniem w szkole i środowisku poza szkolnym,
•
•
Wpływem mediów.
Proponujemy podejście etiologiczne. Program jest nastawiony na usuwanie bądź
minimalizowanie przyczyn agresji.
IV.
Treści programu
Treści programu grupują się w trzech fazach treningu.
Obejmuje on:
•
•
Wstępne umiejętności społeczne np. prowadzenie rozmowy, mówienie
komplementów
•
•
Zaawansowane umiejętności społeczne np. proszenie o pomoc, przekonywanie
innych
•
•
Umiejętności emocjonalne np. wyrażanie swoich uczuć, radzenie sobie z
czyimś gniewem
•
•
Umiejętności alternatywne wobec agresji np. pomaganie innym, unikanie bójek
•
•
Umiejętności kontroli stresu np. reakcja na niepowodzenie radzenie sobie z
presja grupy
•
•
Umiejętności planowania np. Znajdowanie przyczyn problemu, określenie
swoich możliwości
Obejmuje on:
•
Identyfikację czynników wyzwalających złość np. wydarzenia szkolne i
•
pozaszkolne
•
Identyfikacja sygnałów fizjologicznych np. zaciśnięte pięści, napięcie
•
mięśniowe
•
Uczenie się używania monitów np. dialogu wewnętrznego „
•
•
a
a
”,
” lub wyjaśniać cudze zachowanie jako niewrogie.
Uczenie się używania reduktorów (technik służących do zmniejszania
•
poziomów gniewu) np. głębokie oddechy, liczenie wstecz, wyobrażenie spokojnej
sytuacji, wyobrażenia odległych konsekwencji czyjegoś zachowania
•
Uczenie się stosowania samooceny ( na ile dobrze wykonałem powyższe kroki i
•
nagradzam siebie za skuteczne wykonanie)
Na trening wnioskowania moralnego składają się procedury zwiększające poczucie
przyzwoitości, sprawiedliwości oraz uwzględnianie potrzeb i praw innych osób. Faza
ta polega na wprowadzaniu do grupy dotkliwych dylematów wymagających podania
propozycji ich rozwiązania. Dylematy są konkretnymi sytuacjami z praktyki
pedagoga szkolnego. Materiałów do dyskusji mogą dostarczać także media, w
szczególności artykuły prasowe. Scenariusze do dyskusji obejmują następujące
sytuacje:
•
•
Obmowa
•
•
Kradzież
•
•
Wandalizm
•
•
Alkoholizm
•
•
Chciwość
•
•
Lęk
•
•
Zniewaga
•
•
Nielojalność
•
•
Obraza
V.
Metody i techniki
W trakcie realizacji programu wykorzystywać będę różne metody pracy z grupą.
-
-
Praca w kręgu i rundki: Polega ona na dzieleniu się swoimi
doświadczeniami. Siedzenie w kręgu umożliwia wszystkim uczestnikom
bezpośredni kontakt wzrokowy, sprzyja nawiązaniu kontaktu emocjonalnego,
wyrównuje pozycje społeczne i zmniejsza dystans, zwłaszcza między
prowadzącym a dziećmi. Rundka to technika pomagająca uczestnikom
zwerbalizować swoje odczucia, wykorzystywana w podsumowaniu ćwiczeń
-
-
Burza mózgów: technika polegająca na rejestrowaniu – zapisywaniu
wszystkich pomysłów bez ich oceny, zwłaszcza ze strony prowadzącego.
Aktywizuje ona grupę i wyzwala jej potencjał twórczy. Daje ona szansę
wypowiedzenia się każdemu, nawiązania i utrzymania kontaktu oraz
zaangażowania się.
-
-
Rysunki i prace plastyczne: Bardzo ważna forma wypowiedzi dla dzieci
mających trudności z werbalizacją. W twórczości plastycznej dziecko przekazuje
swoja wiedzę o świecie i swój stosunek emocjonalny do jego elementów,
pokazuje, co widzi, co czuje, jak myśli. W rysunkach uczestnicy terapii mogą
wyrazić siebie, swoje uczucia i przeżycia, rzutować swoje urazy i konflikty,
uwalniać się od napięć psychicznych.
-
-
Inscenizacje
odgrywanie
scenek:
To
technika
nawiązująca
do
psychodramy. Polega na odegraniu jakiegoś zdarzenia wg gotowego scenariusza
lub wg scenariusza przygotowanego przez grupę. Technikę te charakteryzuje
kilka etapów. WSTĘP: polega na zapoznaniu grupy ze scenariuszem i ustaleniu
celów
inscenizacji:
PODZIAŁ
NA
AKTORÓW
I
PUBLICZNOŚĆ:
ODEGRANIE SCENKI: OMÓWIENIE JEJ. Po omówieniu grupa ponownie
odgrywa scenkę zamieniając się rolami.
-
-
Zabawa: W przeciwieństwie do nauki i pracy jest aktywnością nie
wynikającą z konieczności, lecz z wolnego wyboru. Terapeutyczna rola zabawy
polega na tym, iż podejmując działalność zabawową uwalniamy się na ten czas
od codziennych zdarzeń życiowych, od surowych wymagań stawianych nam
przez otoczenie lub przez samych siebie. Zaprogramowane propozycje
zabawowe maja swój początek i koniec, określona fabułę i treść oraz
organizację.
-
-
Gry psychologiczne: Są odmianą zabawy i mogą zawierać elementy
rywalizacji. Służą one realizacji określonych celów rozwojowych, korekcyjnych
lub edukacyjnych. Gra psychologiczna wprowadza do grupy sytuację, w której
uczestnik zdobywa nowe doświadczenie z zaangażowaniem własnego „JA”.
Kończą się one omówieniem. Każdy z uczestników ma okazję opowiedzieć
grupie, co czuł w trakcie trwania gry, co było dla niego trudne, co było dla niego
ważne.
-
-
Ta
Psychodrama:
forma zajęć z dziećmi pozwala uwzględnić
skomplikowaną naturę uczenia się na podstawie własnych doświadczeń, sprzyja
dostosowywaniu się do norm grupowych oraz niezależnemu samodzielnemu
podejmowaniu decyzji o własnym postępowaniu. Z jednej strony ułatwia
rozwinięcie indywidualnej spontanicznej twórczości, z drugiej daje odczuć
działanie wzajemnego nagradzania i karania się dzieci, czyli mechanizmów
socjalizacyjnych. Dziecko projektuje i odgrywa dowolne zachowanie oraz
sprawdza, do czego one prowadzą. Daje mu to poczucie wolności wyboru
postępowania, nie prowadząc przy tym do tych przykrych konsekwencji, jakie
zdarzają się w codziennym życiu. Towarzyszą temu te same przeżycia, ale, o
znacznie słabszym natężeniu, co ułatwia przyjrzeniu się całej konfliktowej
sytuacji spokojnie i wybraniu najlepszej drogi. Psychodrama daje możliwość
eksperymentowania z własnym zachowaniem, zmieniania go i powtarzaniem.
Pozwala także zobaczyć cała sytuację z perspektywy wszystkich jej uczestników
– przez przyjmowanie różnych ról oraz ich zamianę. Pozwala dzieciom
wzajemnie nagradzać zachowania społecznie pozytywne. Inscenizacje można
dzieciom ułatwić poprzez ukierunkowanie treści i wprowadzenie pacynek.
-
-
Niedokończone historyjki: To technika nawiązująca do inscenizacji. Polega
na odegraniu jakiegoś zdarzenia wg gotowego scenariusza lub wg scenariusza
przygotowanego przez grupę, lecz pozostawieniu niedokończonej puenty. Każdy
z uczestników grupy przedstawia swoją wersje zakończenia, po czym następuje
dyskusja i wybranie najwłaściwszego rozwiązania sytuacji z umotywowaniem.
Ewaluacja to systematyczne monitorowanie przebiegu realizacji zaplanowanych
zadań. Musi ona być przydatna, realna, systematyczna, uczciwa i dostarczać
jasnych informacji. Przedmiotem ewaluacji jest projekt a nie ludzie.
Informacje niezbędne do ewaluacji będą uzyskiwane w różny sposób:
Bezpośrednia rozmowa z uczniami w ramach grupy, wywiady, dyskusje
Wnikliwa obserwacja uczniów- prowadzenie dokumentacji ich zachowań
przez wychowawców klas
Wymiana uwag, spostrzeżeń z wychowawcami klas dzieci wybranych do
Przeprowadzenie testów socjiometrycznych w klasach uczniów
grup.
agresywnych
Analiza dokumentów istniejących w szkole (notatki, protokoły, rejestr
działań, plany pracy)
Analiza wytworów uczniów
Ewaluacja powinna zakończyć się porządzeniem raportu zawierającego:
Wyniki (fakty wynikające z ewaluacji)
Wnioski (interpretacja wyników , słabe i mocne strony, możliwości i
zagrożenia na przyszłość)
Zalecenia ( propozycje do przyszłych działań, oparte na wynikach i ich
interpretacji, dotyczą rodzaju i kierunku zmian)
Informacje dotyczące wyników, wniosków oraz zalecenia będą przekazywane wszystkim
nauczycielom. Posłuży to podsumowaniu i ocenie, stworzy okazję do analiz i dyskusji.
Ewaluacją dodatkową będzie ankieta dla uczestników treningu określająca atrakcyjność i
przydatność prowadzonych zajęć.
MGR J UST YNA LAO
Bib lio grafia
„Agresja u dzieci - Szko ła po ro zu mienia” J. Danilewsk a
wyd. WS iP 200 2 r.
2. „So cjo t erap ia” Praca zbio ro wa po d redakcją K. Sawick iej
wyd. CMPPP MEN, W-wa 199 9 r.
3. „Trening zast ępo wania agresji w szko le”, wyd. Jacek Mo rawsk i, W-wa
2001
4. „P sychopro filakt yka” Z. Gaś Lublin 19 98 r.
5. „Przemo c w ro dzin ie” A. No sal, wyd. MCDN, No wy Sącz 20 00 r.
6. „Przemo c wo bec d zieci” A. Pacewicz, wyd. PARP A W- wa 1997 r.
7. „Przemo c w ro dzin ie” J. Po sp iszyl, wyd. WS iP, W-wa 19 97 r.
8. „Przemo c w szko le” J. Tat aro wicz, No wa Szko ła 2, 1995 r.
9. „Zabawy na ro związywanie ko nflikt ó w i nap ięć w grup ie”, B. Fu chs
wyd. „Jed no ść” Kielce 2003 r.
1.