PRZĘŚLOWATE (Ephedraceae) PRZYPOŁUDNIKOWATE

PRZĘŚLOWATE (Ephedraceae)
WYSTĘPOWANIE: okręg śródziemnomorski
oraz suche okolice azjatyckie i amerykańskie.
Jedyny rodzaj: przęśl – Ephedra liczy 40 gatunków.
MORFOLOGIA: nieduże krzewy o kseromorficznej budowie, z podziemnymi rozłogami lub bez
nich, miotlasto rozgałęzione, często pokładające się
na ziemi, także pnącza. Liście w formie błoniastych
łusek lub pochewek zrośniętych u nasady,
nakrzyżległe lub w okółkach. Pędy zielone, asymilujące (drewno wtórne posiada naczynia!).
KWIATY: dwupiennie rozmieszczone, w szyszeczkowatych kwiatostanach, na krótkich pędach
bocznych. Kwiaty męskie składają się z 1 trzoneczkowatego tworu (pręcika) i okwiatu złożonego
z 2 zrośniętych listków. Kwiaty żeńskie zbudowane
są z 2 łusek (okwiat) i zalążka z rurkowato
wyciągniętym integumentem (osłonką); wydzielają
krople zapylające, które chwytają pyłek. Wiatroi (rzadziej) owadopylne. Dojrzałe nasiona otoczone
KWIATOSTAN
KWIATOSTAN
są mięsistymi i żywo zabarwionymi (czerwonymi)
przysadkami co upodabnia je do owoców okrytozalążkowych.
UŻYTKOWANIE: rośliny trujące o licznych zastosowaniach leczniczych (alkaloid efedryna, stosowany m.in. jako środek dopingujący).
JK
PRZYPOŁUDNIKOWATE (Aizoaceae)
WYSTĘPOWANIE: głównie tropikalne i subtropikalne suche tereny Afryki, w mniejszym stopniu
Australii i Ameryki, wyjątkowo występują na
obszarze śródziemnomorskim; na zasolonych lub
piaszczystych wybrzeżach morskich oraz pustyniach.
Rodzina obejmuje 120 rodzajów i około 2500
gatunków.
MORFOLOGIA: roczne lub trwałe rośliny zielne
albo niskie krzewy, większość to sukulenty liściowe
o silnie mięsistych, wypełnionych tkanką magazynującą wodę liściach. Niektóre (Lithops) wykształcają podobne do kamieni formy – zjawisko
mimikry.
KWIATY: obupłciowe lub zebrane w wierzchotki,
przeważnie promieniste, duże. Kielich ma zwykle
5 działek, najczęściej mięsistych i zielonych. Korona
natomiast składa się z wielu barwnych płatków
(stanowią powabnię dla owadów). Liczba pręcików
zmienna: 4, 10 i więcej. Słupek 1.
ZJAWISKO
HIGROCHAZJI
OWOCE: najczęściej sucha torebka otwierająca
się po zwilżeniu (higrochazja), rzadko mięsista jagoda.
UŻYTKOWANIE: ozdobne ze względu na mięsiste, oryginalnie ukształtowane, barwne liście
i często duże (średnica do 12cm!), jaskrawo zabarwione kwiaty. Najciekawsze rodzaje to: przypołudnik (Mesembryanthemum), kamyk (Lithops),
konofyt (Conophytum), karpobrot (Carpobrotus).
JK
– 53 –