Mleko krowie, mleko kozie, mleko owcze Liczba i wielkoœć

Mleko krowie, mleko kozie, mleko owcze Liczba i wielkoœć

Mleko krowie, mleko kozie, mleko owcze
W skrócie mo¿na powiedzieæ, ¿e mleko krowie nadaje siê dla cielaka, kozie – dla kozy, a mleko owcze – dla owiec. Odpowiedni
dla cz³owieka jest – tak naprawdê – tylko pokarm kobiecy.
W zwi¹zku z tym nie zalecamy podawania dzieciom mleka koziego
ani owczego, dawniej czêsto zalecanych u chorych z alergi¹ pokarmow¹. Ze wzglêdu na du¿e podobieñstwo bia³ek beta-laktoglobuliny i kazeiny u ró¿nych zwierz¹t kopytnych, zwykle ju¿ w momencie wprowadzania mleka koziego b¹dŸ owczego lub te¿ po pewnym
czasie pojawiaj¹ siê objawy wskazuj¹ce na ich nietolerancjê.
Dodatkowo musicie pamiêtaæ, ¿e te typy mleka cechuj¹ bardzo
wysokie, niekiedy niebezpieczne, stê¿enia soli mineralnych oraz
niska zawartoœæ witamin (poza zupe³nie wyj¹tkowymi sytuacjami
nie nale¿y ich stosowaæ u niemowl¹t poni¿ej 12 m¿.). Nale¿y pamiêtaæ, ¿e stosowanie mleka koziego sprzyja niedoborom kwasu
foliowego i witaminy B12.
W pierwszym roku ¿ycia nie nale¿y tak¿e stosowaæ niemodyfikowanego mleka krowiego, mleka z butelki, kartonów, proszkowanego lub te¿ dawniej zalecanych mieszanek przygotowywanych z pe³nego mleka w proszku lub prosto od krowy. Wykazano
bowiem, ¿e stosowanie niemodyfikowanego mleka krowiego prowadzi do nadmiernego obci¹¿enia ustroju bia³kiem i produktami
jego przemiany oraz solami mineralnymi i w konsekwencji do
przeci¹¿enia osmotycznego nerek oraz niew³aœciwej, zarówno
pod wzglêdem iloœciowym, jak i jakoœciowym, poda¿y wêglowodanów i t³uszczów.
Liczba i wielkoœæ posi³ków
Im starsze niemowlê, tym d³u¿sze mog¹ byæ przerwy miêdzy
karmieniami.
W pierwszych 3–4 tygodniach ¿ycia niemowlê powinno byæ karmione 6–8 razy na dobê (czêsto równie¿ w nocy), nastêpnie
6 razy na dobê.
41
Poczynaj¹c od 5 m¿. niemowlê karmione jest zwykle 5 razy na
dobê, a od 10 m¿. 4 razy na dobê (posi³ki zasadnicze). Starsze
dzieci, zw³aszcza Ÿle jedz¹ce, mog¹ byæ karmione nawet 3 razy na
dobê, ale pod kontrol¹ stanu od¿ywienia (wykreœlanie krzywej
masy cia³a i wzrostu na siatkach centylowych i ich analiza w czasie porad u lekarza).
Wielkoœæ porcji w pierwszych 10 dniach ¿ycia mo¿na obliczyæ
wed³ug wzoru:
Wielkoœæ porcji (w ml) = 10 × (dzieñ ¿ycia – 1)
Przyk³ad: noworodek 10-dniowy powinien otrzymaæ 10 × (10–1) =
= 90 ml mleka modyfikowanego na ka¿dy posi³ek.
Wielkoœæ porcji po tym okresie mo¿na orientacyjnie obliczyæ pos³uguj¹c siê nastêpuj¹cym wzorem:
Wielkoœæ porcji (w ml) = 100 + (miesi¹c ¿ycia × 10)
Przyk³ad: niemowlê 4-miesiêczne powinno otrzymaæ: 100 +
+ (4 × 10) = 140 ml na ka¿dy posi³ek.
Zasady wprowadzania nowych pokarmów
do diety dziecka
Kiedy? Dlaczego? Jakie produkty?
42
Pierwszym niemlecznym „posi³kiem” w warunkach polskich
jest sok jab³kowy, jab³ko skrobane lub przecier jab³kowy (s¹
one ma³o alergizuj¹ce i poprawiaj¹ jakoœæ stolca). Podobn¹ rolê
mo¿e pe³niæ sok marchwiowy.
Wstêpem do zupy jarzynowej jest zwykle kaszka kukurydziana
lub ry¿owa na wywarze z jarzyn. Zupê jarzynow¹ wprowadza
siê do diety ok. 4–6 miesi¹ca ¿ycia. Zalecenie to wynika z wzrastaj¹cego zapotrzebowania na pewne sk³adniki od¿ywcze, których samo mleko nie mo¿e ju¿ na ogó³ pokryæ oraz z faktu,
¿e prawie wszystkie niemowlêta osi¹gaj¹ w tym okresie tak¹
wydolnoœæ i dojrza³oœæ mechanizmów trawienia i wch³aniania
sk³adników od¿ywczych, która pozwala na wprowadzenie nowych pokarmów. Nerki dojrzewaj¹ w tym czasie – tak¿e pod
wzglêdem czynnoœciowym – przynajmniej na tyle, aby podo³aæ
zwiêkszonemu obci¹¿eniu osmotycznemu zwi¹zanemu
z nowym sposobem od¿ywiania. W tym wieku, u wiêkszoœci
niemowl¹t, rozwija siê równie¿ umiejêtnoœæ przyjmowania pokarmów sta³ych. Potrafi¹ ju¿ siedzieæ z podparciem, osi¹gaj¹
tak¿e dojrza³oœæ nerwowo-miêœniow¹ pozwalaj¹c¹ na kontrolowanie ruchów g³owy i szyi oraz na jedzenie z ³y¿eczki. Zanika tak¿e odruch usuwania z ust cia³ obcych (typowy dla okresu
noworodkowego i wczesnoniemowlêcego) utrudniaj¹cy karmienie pokarmami innymi ni¿ p³ynne.
Zupê jarzynow¹ wprowadza siê miêdzy innymi w celu:
a) dostarczenia dodatkowej energii, ¿elaza, witamin oraz pierwiastków œladowych,
b)aprzygotowania niemowlêcia do bardziej urozmaiconej diety
w póŸniejszym okresie ¿ycia.
Przy w³¹czaniu nowych pokarmów do diety dziecka powinnaœ
przestrzegaæ nastêpuj¹cych zasad:
Wprowadzaj je stopniowo co 7–10 dni, w powoli zwiêkszaj¹cych siê porcjach, tak abyœ w razie wyst¹pienia objawów nietolerancji mog³a ³atwo ustaliæ ich Ÿród³o i ewentualnie skorygowaæ dietê.
Nie wprowadzaj kilku nowych produktów równoczeœnie.
Kolejnoœæ wprowadzania nowych produktów, z pewnymi wyj¹tkami (jak np. pokarmy alergizuj¹ce lub gluten), ma mniejsze
znaczenie.
Etapem wstêpnym do wprowadzenia zupy jarzynowej mog¹
byæ bezglutenowe kaszki zbo¿owe (np. kaszka ry¿owa, kukurydziana, gryczana) przygotowywane na wywarze z jarzyn.
Gotowe produkty tego typu powinny byæ wzbogacane w ¿elazo
(obecnie dostêpne s¹ równie¿ w Polsce).
W Polsce zaleca siê, aby produkty zawieraj¹ce gluten (m¹ka,
kasza manna, grysiki zbo¿owe, sucharki itp.) podawane by³y
43
dzieciom dopiero w 10 m¿. Ta tzw. profilaktyka bezglutenowa
chroni Twoje dziecko jedynie przed wyst¹pieniem objawów
tzw. kwitn¹cej celiakii (utrata ³aknienia, postêpuj¹cy ubytek
masy cia³a, obfite, cuchn¹ce i t³uszczowe stolce), czyli wrodzonej nietolerancji glutenu, nie chroni natomiast przed ujawnieniem siê celiakii w póŸniejszym wieku (czêsto o nietypowym
lub sk¹poobjawowym przebiegu!).
Produkty o silnych w³aœciwoœciach alergizuj¹cych powinnaœ
wprowadzaæ dopiero ok. 10–12 m¿. Nale¿¹ do nich: owoce
cytrusowe i po³udniowe (cytryny, pomarañcze, mandarynki, banany); truskawki, poziomki; bia³ko jaja kurzego; wywary
z miêsa; pomidory.
Owoce zwykle niealergizuj¹ce to: jab³ka, morele, brzoskwinie,
œliwki, wiœnie. Do owoców niewskazanych dla dzieci z objawami alergii nale¿¹ poziomki, truskawki i maliny.
44
Posi³ki bezmleczne powinny stopniowo zastêpowaæ mleko, tak
aby pod koniec 1 r¿. niemowlê otrzymywa³o jedynie dwa lub
maksimum trzy posi³ki mleczne.
Podawanie ca³kowicie rozdrobnionych potraw wskazane jest
jedynie w pocz¹tkowym okresie ¿ycia. Wraz z pojawieniem siê
zêbów mlecznych stopieñ rozdrobnienia powinien byæ coraz
mniejszy, aby prowokowa³ dziecko do ¿ucia i gryzienia.
W ¿ywieniu niemowl¹t mo¿esz stosowaæ zarówno potrawy przygotowywane samodzielnie w domu, jak i gotowe przetwory
przeznaczone dla danej grupy wiekowej. Ze wzglêdu na mo¿liwoœæ zanieczyszczenia produktów substancjami szkodliwymi,
takimi jak: azotany, pestycydy, metale ciê¿kie, bezpieczniej jest
stosowaæ gotowe przetwory podlegaj¹ce œcis³ej kontroli laborat
o
ryjnej, ni¿ przygotowywane samodzielnie w domu. Dotyczy to
zw³aszcza warzyw korzeniowych (np. marchwi, buraków) pochodz¹cych z nie kontrolowanych plantacji.
Do przyrz¹dzania posi³ków przeznaczonych dla niemowl¹t –
zw³aszcza mieszanek mlecznych – stosuj wodê dobrej jakoœci
lub o znanym sk³adzie (np. butelkowan¹ wodê oligoceñsk¹ lub
mineraln¹ opatrzon¹ informacj¹, ¿e nadaje siê dla niemowl¹t).
Normy dopuszczaj¹ nastêpuj¹ce stê¿enia zwi¹zków mineralnych w wodzie przeznaczonej dla niemowl¹t: sód (Na+) –
20 mg/l; azotany – 10 mg/l; azotyny – 0,02 mg/l; fluor – 1,5 mg/l;
siarczany – 200 mg/l; mangan – 0,2 mg/l. Szczególnie niebezpieczne – ze wzglêdu na ryzyko zanieczyszczenia azotanami
i azotynami – mo¿e byæ stosowanie wody studziennej. Przed po-
Tabela 4. Proponowana kolejnoœæ wprowadzania produktów do diety niemowlêcia, liczba posi³ków i wielkoœæ porcji
4
5
6
7
8
9
10
11
12
m¿.
7× 6× 6× 6×
5×
5×
5×
5×
4–5×
4–5×
4–5×
4–5×
liczba
posi³ków
1
2
3
100 130 130 150 150–180 150–180 150–180 150–180 150–180 200–250 200–250 200–250
wielkoϾ
porcji
(ml)
MLEKO POCZ¥TKOWE MLEKO NASTÊPNE
ZUPA JARZYNOWA / PRZECIERY JARZYNOWE
SOKI OWOCOWE / PRZECIERY OWOCOWE
wyj¹tek: owoce cytrusowe
BEZGLUTENOWE PRZETWORY ZBO¯OWE
(kaszka ry¿owa, kukurydziana, kleiki)
MIÊSO
¯Ó£TKO
BISZKOPTY bezglutenowe
GLUTEN
CHUDE
WÊDLINY
TWARÓG
CA£E
JAJKO
MLEKO
KROWIE
45
daniem takiej wody niemowlêciu poddaj j¹ dok³adnej analizie
chemicznej w Rejonowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
Nie podawaj swojemu niemowlêciu soli kuchennej (sprzyjaæ
mo¿e wystêpowaniu nadciœnienia) ani cukru (zdecydowanie
usposabia do powstawania próchnicy).
W tabeli 4 przedstawiamy proponowan¹ kolejnoœæ wprowadzania nowych produktów spo¿ywczych do diety niemowlêcia
oraz liczbê i wielkoœæ poszczególnych porcji. Poniewa¿ potrzeby ¿ywieniowe niemowl¹t mog¹ byæ bardzo zró¿nicowane,
mo¿esz, a niekiedy bêdziesz zmuszona, zmodyfikowaæ
przedstawiony schemat w zale¿noœci od indywidualnych potrzeb swego dziecka.
¯ywienie niemowlêcia w pierwszym
kwartale ¿ycia
¯ywienie sztuczne w tym okresie ¿ycia ogranicza siê do stosowania mleka pocz¹tkowego w iloœciach zbli¿onych do przedstawionych w tabeli 4.
¯ywienie niemowlêcia w drugim
kwartale ¿ycia
Od 4–5 m¿. do diety dziecka wprowadzane s¹ zwykle soki
i przeciery owocowe. S¹ one Ÿród³em wêglowodanów, witamin
(zw³aszcza C), sk³adników mineralnych (w szczególnoœci potasu).
Pocz¹tkowo zaleca siê podawanie przetworów z jab³ek, marchwi,
malin, porzeczek. Ze wzglêdu na w³aœciwoœci alergizuj¹ce owoce
cytrusowe i po³udniowe (cytryny, pomarañcze, mandarynki, banany) oraz truskawki i poziomki nale¿y podawaæ dopiero od 10–12
m¿. Przy tendencji do zaparæ wskazane bywa wczeœniejsze wprowadzanie soków. Soki (jab³kowy, jab³kowo-marchwiowy) traktowaæ nale¿y jako dodatek do posi³ków g³ównych.
46
Zwykle w 5–6 m¿. do diety wprowadzane s¹ równie¿ warzywa,
pocz¹tkowo pod postaci¹ zupy jarzynowej lub gotowych przecierów jarzynowych (patrz tabela 5). Najczêœciej stosowana jest
marchew, ziemniaki, pietruszka. Nastêpnie mo¿esz wprowadzaæ
kolejne warzywa (kalafior, botwinê, por, seler, cebulê, m³od¹ kalarepkê, zielon¹ pietruszkê, broku³y). Warzywa, podobnie jak
owoce, s¹ Ÿród³em witamin i sk³adników mineralnych.
Tylko w gotowych produktach renomowanych firm marchew jest
przebadana na zawartoœæ azotanów i dlatego jest bezpieczna. Marchew pochodz¹ca z nie kontrolowanych Ÿróde³ – zw³aszcza ta dorodna, du¿a lub bardzo m³oda – mo¿e zawieraæ du¿e stê¿enie azotanów, co zagra¿a wyst¹pieniem methemoglobinemii u niemowlêcia,
szczególnie w pierwszych trzech miesi¹cach ¿ycia. Jest to schorzenie wywo³ane uszkodzeniem przez azotany hemoglobiny. Prowadzi ono do groŸnego dla ¿ycia niedotlenienia. Z tego wzglêdu niewskazane jest tak¿e stosowanie u ma³ych niemowl¹t – powszechnie
dotychczas zalecanej w leczeniu biegunek – marchwianki.
Bezglutenowe przetwory zbo¿owe (np. kaszki ry¿owe, kukurydziane, kleiki) wprowadzaæ mo¿esz ok. 4–6 m¿. Dostarczaj¹ one
Tabela 5. Wykaz niektórych przetworów dla dzieci
Przetwory produkowane przez firmê Ovita-Nutricia
Wiek
PRODUKTY ZBO¯OWE I ZBO¯OWO-OWOCOWE
Od 5 m¿.
Kleik BoboVita
– ry¿owy
Kaszka Milupa
– kukurydziano-ry¿owa o smaku jab³kowo-malinowym
Milupa kaszka mleczna bezglutenowa
– mleczno-ry¿owa z naturalnym aromatem jab³kowym
Od 6 m¿.
Kaszka BoboVita
– ry¿owa z malinami
– ry¿owa z naturalnym aromatem jab³kowym
Od 7 m¿.
Kaszka BoboVita
– ry¿owa z gruszkami
Kaszka Milupa
– ry¿owa wieloowocowa
47