Sprawozdanie Jubileuszowe

Rys historyczny
Ochotniczej Straży Pożarnej w Borku Wielkopolskim
z okazji 120 rocznicy istnienia.
Przeglądając różne opisy kronikarskie z przeszłości naszego miasteczka
rozpoczęte już w roku 1405 i prowadzone bez przerwy do rozbiorów Polski –znajdujemy
także wiadomości jak pożary niszczyły dobytek Borkowian. Autorami zapisów byli
Aleksander Brandowski i Józef Łukaszewicz.
Drewniana zabudowa budynków miejskich powodowała ogromne straty podczas wszystkich
odnotowanych pożarów.
W 1547 roku Borek został prawie całkowicie zniszczony przez ogień- ocalał tylko Kościół
Św. Stanisława. Ówcześni kronikarze zapisali, że miasto spłonęło „ od kołka do kołka’’.
Następny wielki pożar miasto przeżyło w roku 1820, spłonęła wtedy większość domów
mieszkalnych i Kościół Św. Stanisława. Był to ostatni wielki pożar miasta.
Niszczące żywioły sprawiały niemałe kłopoty nie tylko mieszkańcom ale także władzom.
Aleksander Brandowski pisał, że nowy właściciel Borku Stanisław Przyjemski, własnym
nakładem kosztów urządza lepszą straż pożarną, z czego wynika , że już wtedy, czyli około
połowy wieku 17 straż pożarna istnieć musiała.
Ponadto zarządza on aby magistrat zakupił dostateczną ilość sikawek a mieszkańcy posiadali
w pogotowiu jedną beczkę wody, drabiny, haki.
Dowiadujemy się również ,że każdy nowy burmistrz przejmuje narzędzia do gaszenia
pożarów a wydatki związane a zakupem nowych narzędzi pokrywał budżet miejski.
Jest bardzo prawdopodobne, że do likwidacji pożarów musiała istnieć pewna grupa
ludzi, zaznajomiona z obsługą narzędzi i postępowaniem z ogniem, którą możemy porównać
z dzisiejszymi strażakami.
Taka sytuacja miała miejsce aż do czasów Polski przedrozbiorowej.
W 1793 roku Wielkopolska wcielona została pod zabór pruski a wraz z nią nasze miasto.
Nowa władza nakazała spisać stan narzędzi do gaszenia pożarów i okazało się, że w Borku na
rynku były tylko trzy wiadra, cztery skórzane sikawki, trzy drabiny i dwa haki.
W związku z niedostatecznym wyposażeniem miasta w sprzęt gaśniczy w roku 1885
burmistrz borecki osobiście udał się do Wrocławia , gdzie zakupił dużą sikawkę metalową .
Był to najnowocześniejszy nabytek w tamtych latach. Posiadanie takiego sprzętu wskazuje,
że musiała istnieć grupa ludzi umiejąca gasić pożary .Bardzo możliwe, że straż pożarna mogła
być obowiązkowa. Taki stan rzeczy utrzymuje się do roku 1889.
Od tego czasu zaczynają pojawiać się pisemne dowody o istnieniu boreckiej Ochotniczej
Straży Pożarnej.
Szybki rozwój przemysłu, rozbudowa miast spowodowała konieczność większego działania
przeciwpożarowego. Zaczynają więc powstawać tzw .towarzystwa
przeciwpożarowe
składające się z większych grup ludzi celem sprawnej walki z pożarami.
W 1863 roku powstaje śląsko-poznański „ Związek Towarzystw Pożarnych i Ratunkowych,
do którego należały wszystkie straże prowincji poznańskiej, tworząc od roku 1867 okręg.
Od tego czasu zaczynają powstawać towarzystwa przeciwpożarowe w całym regionie
poznańskim.
Administracyjnie nasze miasteczko należało wtedy do powiatu koźmińskiego
Dnia 9 marca 1890 roku powstaje Ochotnicza Straż Pożarna w Borku.
Wiceburmistrz miasta zwołał do sali KAETZLERA ( mieszczący się przy obecnej ulicy
Kilińskiego nad pizzerią Apetita) ogólne zebranie mieszkańców miasta, na którym
przedstawił konieczność utworzenia Ochotniczej Straży Pożarnej.
Omówił także statut nowej organizacji. Na tym zebraniu 57 obywateli boreckich wstąpiło w
szeregi stowarzyszenia o nazwie Ochotnicza Straż Pożarna.
W skład zarządu weszli obywatele boreccy pochodzenia polskiego-9 osób, niemieckiego-2
osoby i żydowskiego-3 osoby.
Świadczy to o wielonarodowościowym charakterze
organizacji społecznych, które w integralny sposób działały i współistniały w naszym
miasteczku.
Wybrany pierwszy zarząd to:
August Zuske, Antoni Ciachowski, Maks Budig, Maks Robinson, Julius Adolph, Bartłomiej
Iwicki, Stanisław Mielcarski, Franciszek Gogulski, Stanisław Tomaszewski, Emanuel
Malachowski, Jan Stoll, Franciszek Orsztynowicz, Wawrzyn Dobrowolski, Abraham Lanfer.
W książce protokólarnej z roku 1898 roku znajdował się spis członków nowo powstałej
organizacji, który wykazał 55 członków czynnych tj: 42 Polaków,10 Niemców i 3 Żydów.
Taki stan rzeczy utrzymał się do odzyskania przez Polskę niepodległości w roku 1918.
Wielu członków Ochotniczej Straży Pożarnej brało udział w Powstaniu Wielkopolskim.
Po zakończeniu I wojny światowej Borkowianie przystąpili do organizowania życia
gospodarczego i społecznego.
18 sierpnia 1919 roku odbyło się walne zebranie, na którym nastąpiła reorganizacja i
wybór nowego zarządu.
Oto skład zarządu w niepodległej Ojczyźnie:
Stanisław Maliński, Franciszek Maciejewski, Emanuel Koplowitz, Jozef Raczak, Lutosław
Niemczewski i Zygmunt Durzyński. Dowódcami plutonu byli: Franciszek Dimke, Franciszek
Michalski, Józef Raczak.
Lata dwudziestolecia międzywojennego to liczne zmiany w zarządzie Ochotniczej Straży
Pożarnej w Borku . Zmieniał się także skład członków czynnych.
Do najbardziej zasłużonych i oddanych strażaków tamtych czasów należeli: Michał
Żurkiewicz, Franciszek Maciejewski, Stanislaw Kolendowicz, Rroman Kulczyński,
maksymilian Bloch, Stanisław Krupczyński, Czesław Pawlicki, Mieczysław Raczak, Cezary
Paprzycki, Zygmunt Durzyński, Wincenty Majerowicz i wielu innych.
Międzywojenna Ochotnicza Straż Pożarna w Borku przeżywa ważne wydarzenie w roku
1928.
Władze miejskie przekazały organizacji nową strażnicę i sprzęt gaśniczy.
W 1935 roku nastąpiła reorganizacja władz strażackich. dokonano podziału na zarząd
i naczelnictwo. Taki stan organizacyjny trwał do wybuchu II wojny światowej.
Strażacy boreccy aktywnie brali udział w licznych zawodach o charakterze strażackim.
Wyjeżdżali do Kożmina, Pogorzeli, Jarocina, Dolska, Książa, Piasków,
W roku 1933 Straż Pożarna w Borku przechodzi pod powiat gostyński w związku z reformą
administracyjną kraju.
Lata okupacji hitlerowskiej zatrzymały rozwój boreckiej straży, gdyż jej członkowie
pozbawieni zostali praw członkowskich i organizacyjnych- pomimo, że nadal pełnili swoje
zadania.
Krótko po wyzwoleniu Borku przez armię radziecką, 15 kwietnia 1945 roku, czyli jeszcze
przed zakończeniem II wojny światowej, odbyło się pierwsze Nadzwyczajne Walne
Zebranie. Powołano na nim pierwszy po wojnie zarząd, w skład którego weszli:
Nikodem Dykczak-prezes, Mieczyslaw Raczak-sekretarz, Stanisław Krupczyński –naczelnik,
Zygmunt Durzyński –gospodarz, Czesław Pawlicki-wiceprezes, Franciszek Michalski –
skarbnik, Cezary Paprzycki-z-ca naczelnika, Maksymilian Bloch z-ca gospodarza.
17 lutego 1951 roku nastąpiła kolejna reorganizacja straży w Borku. Przyjęto nowy statut
i wybrano nowy zarząd, w następującym składzie.
Jan Dimke-prezes
Antoni Szulc-z-ca naczelnika
Antoni Oliński-z-ca sekretarza
Kazimierz Walczak –gospodarz
Stanisław Jędrkowiak –naczelnik
Marian Mencfeldowski-sekretarz
Stanisław Mielcarzewicz-skarbnik
Niezwykle ważnym wydarzeniem w historii boreckiej OSP była data 21 lipca 1974
roku. Ochotnicza Straż Pożarna otrzymała w darze od społeczeństwa, pierwszy sztandar
organizacyjny, w 85 w rocznicę istnienia.
W darze od władz państwowych , miejskich i społecznych strażacy otrzymali wspaniały Dom
Strażaka, miał on być także, pomnikiem 30-lecia PRL. Włodarzem miasta był wówczas
naczelnik miasta i gminy Edward Jankowski.
Ponadto strażacy otrzymali trzeci już samochód marki STAR 25-GBAM 2\8+8.
Pierwszym samochodem strażackim był OPEL „Blisto” a drugim autocysterna na STARZE
20.
Setna rocznica działalności istnienia Ochotniczej Straży Pożarnej w Borku Wlkp.,
przypadła na dzień 20 maja 1990 roku.
Uroczystość jubileuszowa miała piękny przebieg. Najpierw strażacy, goście i mieszkańcy
przemaszerowali ulicami miasta do sanktuarium na mszę św. dziękczynną, za sto lat posługi
strażackiej. Mszę celebrował ks. Janusz Musiał-proboszcz parafii. Uczestniczyły w niej liczne
poczty sztandarowe, chór „Jutrzenka”, orkiestra dęta z Gostynia, władze gminne
i wojewódzkie. Dalsze uroczystości odbywały się na stadionie Wielu druhów otrzymało
odznaczenia za zasługi dla pożarnictwa.
OSP w BORKU Wlkp. otrzymało najwyższe odznaczenie – Złoty Znak Związku OSP nadany
przez Zarząd Główny.
Remiza strażacka mieściła się już wtedy się obok Domu Strażaka, który przemianowano
międzyczasie na Gminny Ośrodek Kultury.
17 stycznia 1991 roku w sali Gminnej spółdzielni Samopomoc Chłopska odbyło się
zebranie sprawozdawczo-wyborcze. Uczestniczyli w nim : naczelnik Miejsko-Gminnej
Straży Pożarnej Eugeniusz Bindrowski i komendant rejonowy OSP ppłk. Zdzisław Zimny.
Wybrano na nim nowy Zarząd i Komisje Rewizyjną .
Skład Zarządu: Jan Dimke –honorowy prezes
Jan Kuliński-prezes
Andrzej Witczak- I wiceprezes
Marek Pierzchała II wiceprezes
Edward Pierzchałka- sekretarz
Stanisław Mielcarzewicz-skarbnik
Piotr Kuliński- gospodarz
Andrzej Kramarczyk- członek
Jan Tacka
- członek
Komisja Rewizyjna: Jerzy Prałat –przew.
Jan Kozłowski –z-ca
Edward Nowakowski- sekretarz
Druga połowa lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia , to znaczący rozwój działalności
OSP w Borku Wlkp. i wiele sukcesów na niwie strażackiej .
Odbyło się
także wiele ważnych wydarzeń , zrealizowano
mnóstwo istotnych
przedsięwzięć, które wyniosły borecką OSP ponad przeciętność.
Wyposażenie remizy w specjalistyczny sprzęt i pojazdy powiększyło się zarówno
ilościowo jak i jakościowo. Baza techniczna zaczęła bowiem odgrywać bardzo ważną rolę w
dobie postępu cywilizacyjnego, w ślad za nim wzrosła wypadkowość drogowa, zdarzenia
pożarowe i środowiskowe.
W lipcu roku 1997 zakupiono nowy samochód zadań ratowniczo gaśniczych marki
STAR 244L-GBA 2,5\ 12. W roku 1998 zakupiono następny pojazd na użytek strażaków
marki LUBLIN. W 2002 roku KP Policji w Gostyniu przekazała druhom z Borku auto
operacyjne marki POLONEZ, a w roku 2004 KP PSP w Gostyniu samochód ratownictwa
technicznego marki Volkswagen.
Straż Pożarna w Borku dysponuje następującym sprzętem specjalistycznym:
Dwa agregaty prądotwórcze, agregat oddymiających, sześć aparatów powietrznych
nadciśnieniowych, AUER, dwie pilarki do drewna STHIL, jedna piła do ciecia betonu i stali,
zestaw narzędzi hydraulicznych HOLMATRO, ręczne urządzenie ratownicze Lukas, sprzęt
medyczny R1,zestaw KRUS, sprzęt łączności, pełne umundurowanie bojowe, pompa
pływająca NIAGARA
8 sierpnia 1997 roku OSP –Borek Wlkp. została włączona do krajowego systemu
ratowniczo-gaśniczego.
Kilka dni póżniej-23 sierpnia 1997 roku odbyła się uroczystość przekazania auta
strażackiego boreckim strażakom, w której uczestniczyły najwyższe władze wojewódzkie
i gminne.
OSP z Borku Wlkp. staje się bardzo widoczna w życiu społecznym .
Nie zapomina jednak o swoim podstawowym przeznaczeniu, czyli niesieniu pomocy
w sytuacjach pożarowych i wypadkach drogowych.
Druhowie z Borku stają się współorganizatorami licznych obozów szkoleniowowypoczynkowych MDP nad Jeziorem Dolskim.
Organizują imprezy rozrywkowe (zabawy taneczne, zabawy karnawałowe, pikniki,)
a dochody z tych imprez przeznaczają na zakup sprzętu strażackiego i zadania statutowe.
Straż Pożarna z Borku zabezpiecza wiele różnych imprez organizowanych przez inne
podmioty, bierze udział w uroczystościach kościelnych, państwowych, sportowych
i rozrywkowych .
Strażacy odbywają pielgrzymki do miejsc kultu religijnego w Polsce ( Jasna Góra w
Częstochowie, Święta Góra w Gostyniu ,Licheń).
Druhowie z OSP w Borku Wlkp. szczególną uwagę poświęcają sprawności fizycznej i pełnej
gotowości do wykonywania swoich powinności. Przygotowują się do startów w zawodach
sportowo- pożarniczych i odnoszą w nich ogromne sukcesy. Przez kilkanaście kolejnych lat
zdobywają czołowe miejsca na szczeblu gminnym jak i powiatowym. Zajęli też czwartą
pozycję w Wojewódzkich Zawodach Sportowo – Pożarniczych w Lądzie nad Wartą w 2004
roku. Są organizatorami tego rodzaju zmagań , jak również wyjeżdżają do innych
miejscowości w obrębie swojego powiatu.
Zajmują się organizowaniem
rajdów Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych, szkolą
potencjalnych kandydatów do niełatwej roli strażaka. Sami ustawicznie podnoszą swoje
kwalifikacje i umiejętności aby jak najlepiej służyć rodzimej społeczności.
Podtrzymują pamięć o swoim zrzeszeniu i organizują kolejne jubileusze, na które zawsze
przygotowywali się bardzo sumiennie.
105 rocznica istnienia OSP w Borku Wlkp., miała charakter zarówno religijny jak
i państwowy. Była najpierw msza św. w sanktuarium MBP, potem w Domu Strażaka
odznaczono najbardziej zasłużonych druhów. Złoty medal za zasługi dla pożarnictwa
otrzymało 6 osób, srebrny13, brązowy 28. Medale za wieloletnia służbę otrzymali nestorzy
boreckiej organizacji: Jan Dimke i Marian Ciszyński (60 lat), Antoni Szulc (55 lat ).
W jubileuszu uczestniczyli dh Andrzej Szwarczyński sekretarz ZOSP RP w Lesznie
i Zdzisław Zimny i komendant PSP w Gostyniu bryg. Zdzisław Zimny.
Jubileusz 110- lecia Ochotniczej Straży Pożarnej w Borku Wlkp. przypadł na 29 kwietnia
2000 roku. Najpierw druhowie zebrali się przed Gminnym Ośrodkiem Kultury -tuż obok
remizy. Potem w asyście orkiestry dętej wyruszyli w pochodzie na rynek aby złożyć kwiaty
pod tablicami pamiątkowymi. Stamtąd udali się do sanktuarium na Zdzieżu, na mszę św. w
intencji szczęśliwej posługi strażackiej za minione i przyszłe lata. W dalszej części odbył się
apel na boreckim rynku , który prowadził komendant M-G OSP Grzegorz Marszałek.
OSP w Borku nadano Medal Honorowy i. Bolesława Chomicza, w uznaniu szczególnych
zasług dla rozwoju i umacniania związku. Drugi taki sam medal przyznano dh Janowi Dimke.
Na 115 rocznicę Ochotniczej Straży Pożarnej w Borku Wlkp., której obchody odbyły się 10
maja 2005 roku , druhowie zrealizowali kilka ważnych przedsięwzięć:
Nakładem własnej pracy:
- wykonali modernizację swojej remizy ( wzbogacili ją o sanitariaty i pomieszczenie
socjalne)
- odnowili pomieszczenie biurowe
- wykonali nową posadzkę w garażu
- umieścili przed budynkiem remizy figurę św. Floriana
Świętowanie zaczęło się od mszy św. w boreckim sanktuarium MBP na Zdzieżu. Druhowie
pomaszerowali tam przy dzwiękach orkiestry dętej z Książa, z licznymi pocztami
sztandarowymi i delegacjami. Po drodze zatrzymali się na Rynku celem złożenia przez
strażaków kwiatów pod tablicami pamiątkowymi. Po mszy św. powrócili pod remizę gdzie
nastąpiło uroczyste odsłonięcie i poświęcenie figury św. Floriana, którą ufundowali
sympatycy pożarnictwa. Poświecenia dokonał ks.Roman Grocholski -proboszcz parafii. W
uroczystości wzięli udział przedstawiciele władzy samorządowej i strażackiej w składzie:
Marian Jańczak (burmistrz miasta Borku Wlkp.), Jan Solak wiceprezes wielkopolskiego
oddziału ZOSP RP, Robert Baran ( komendant PSP w Gostyniu). Odznaczono medalami Za
Zasługi dla Pożarnictwa następujących strażaków:
ZłotyRoman Pawlak
SrebrnyDamian Florczyk
Za Wysługę Lat-Mieczysław Galusiński (55lat)
Jan Gogulski (50)
Wzorowy Strażak- Michał Florczyk
Uczestników imprezy zaproszono do zwiedzania odnowionej remizy i na poczęstunek do
Domu Kultury.
Opracowała:
Lucyna Krzyżosiak – kronikarz OSP w Borku Wlkp.
Borek Wlkp.-23.04.2010 r.
.