Systemy zarządzania treścią (CMS) szansą dla rozwoju

Ilona Neffe
[email protected]
INPiDz
Zakład Dziennikarstwa
Uniwersytet Śląski
Katowice
Systemy zarządzania treścią (CMS)
szansą dla rozwoju dziennikarstwa internetowego
Systemy zarządzania treścią są jedną z największych rewelacji w rozwoju technologii
oprogramowania internetowego. Znane pod skrótową nazwą CMS (Content Management
System) nie doczekały się jednolitej definicji, generalnie rozumiane jako Web Content
Management System oznaczają systemy zarządzania zawartością serwisów internetowych.
Systemy te zaprojektowane przez bardzo dobrych programistów stanowią narzędzie
dla każdego, kto potrafi opanować instruktaż obsługi, sprowadzający się do umiejętności
zarządzania panelem administracyjnym. Różnorodność systemów CMS jest ogromna.
Od prostych webkreatorów, po wortale tematyczne, portale korporacyjne i witryny sklepów
internetowych, po znane wszystkim portale horyzontalne.
Fenomen technologiczny polega na oddzieleniu treści systemu od jego wyglądu
zdefiniowanego w szablonie, który na ogół można wybierać. Często w obrębie szablonu
oferowany jest następny wybór, a mianowicie wybór odpowiedniej „koszulki” – stanowi ona
dobrze zaprojektowaną „oprawę graficzną”, z finezyjnym doborem kolorystyki. Natomiast
edytowaną treścią będzie nie tylko tekst, ale grafika, animacja, wideoklipy, czyli wszelkie
pliki multimedialne, również pliki w formacie PDF i MS Office.
Zarządzanie treścią oznacza tutaj tworzenie, aktualizację i publikację niejako na
żywym organizmie oprogramowania stanowiącego serwis internetowy. Klasycznym
narzędziem modyfikacji jest przeglądarka internetowa, a więc to samo narzędzie, które
służy nam do przeglądania stron – rzecz jasna, że w celu modyfikacji system wymaga
zalogowania, a użytkownicy mają dostęp do odpowiednich operacji na stronie lub w panelu
administrowania w zależności od uprawnień.
Historycznie rzecz biorąc CMS-y pojawiły się wraz z dynamicznymi stronami WWW,
czyli pod koniec lat 90. ubiegłego stulecia. Istota sukcesu polegała na zintegrowaniu edytora
tekstu z formularzem na stronie. Pierwszy Internetowy System Zarządzania Treścią został
stworzony przez amerykańską firmę CNET i opatentowany w 1995 r., nieco później powstał
tam system generowania stron on-line. Pierwsze CMS-y umożliwiały co prawda modyfikacje
stron w trybie on-line, ale edycji trzeba było dokonać w notatniku, co wymagało znajomości
języka HTML i PHP. Obecnie nie ma już takiej potrzeby, korekty dokonujemy w edytorze,
w trybie WYSIWYG. Za najistotniejsze w ewolucji tych systemów uważa się wprowadzenie
szablonów, a następnie powiązanie ich z bazą danych typu MySQL (Postgres lub Oracle).
Baza danych przechowuje informacje, np. o umiejscowieniu plików multimedialnych,
a strona główna programistycznie posiada wyłącznie instrukcję przywołania tej informacji.
1
Tak więc dane rozumiane jako zawartość strony (treść) oddzielone są od szablonu
strony i przechowywane w bazie danych, natomiast aplikacje pracujące na serwerze
pobierają te dane (według instrukcji) i wyświetlają w wyznaczonym miejscu. Wygląd strony,
na którą składa się tekst i wstawione elementy rozumiany jest jako forma i definiowany
w tzw. kaskadowych arkuszach stylów (CSS).
Obecnie w przypadku skromnego wąskotematycznego serwisu zarządzanie może
odbywać się w tzw. trybie centralistycznym, co oznacza, że administrator systemu wykonuje
wszystkie operacje: tworzy treść, zatwierdza i publikuje. W przypadku serwisów znacznie
rozbudowanych liczy się praca zbiorowa w tzw. zarządzaniu procesowym – system
zarządza przekazywaniem dokumentu kolejno odpowiednim osobom, których role
i kompetencje są ściśle zdefiniowane w kategorii uprawnień. Użytkownicy posiadający konta
w takim systemie stanowią często dwie kategorie. Pierwsza z nich to niejako użytkownicy
frontowej części witryny, a więc goście oraz posiadający swoje konta w systemie: autorzy
artykułów, redaktorzy i wydawcy (odpowiednio uprawnienia: author, editor, Publisher).
Nazwy te mają charakter symboliczny. Wszyscy posiadają uprawnienia do przeglądania
artykułów, a zróżnicowane uprawnienia do korzystania z komponentów. Autorzy, rzecz
jasna, opracowują artykuły, redaktorzy posiadają uprawnienia do ich czytania i korekty,
natomiast zatwierdzenie artykułu do publikacji wymaga uprawnień wydawcy.
Druga kategoria użytkowników to grupa tzw. administratorów, posiadających
uprawnienia logowania do panelu administracyjnego. Tutaj również obowiązuje hierarchia
uprawnień. Zarządzający (menager), oprócz uprawnień wydawcy, posiadają również
możliwości tworzenia nowych sekcji i kategorii artykułów (artykuły w serwisie
uporządkowane są tematycznie kategoriami w sekcjach), kontrolują zawartość strony
głównej oraz menu. Członkowie grupy administrator posiadają dodatkowo uprawnienia
zarządzania tzw. dodatkami do systemu (forum lub czat), jak również mogą dodawać
i usuwać konta użytkowników. Uprawnienia absolutne zarządzania całym systemem, a tym
samym możliwość wykonania wszystkich operacji, posiada główny administrator.
Oczywiście, wszelkie wyżej opisane funkcje mają znaczenie w sensie technologicznego
funkcjonowania przykładowego internetowego serwisu, jednak aby tchnąć duszę w ten twór
niezbędny jest kompetentny twórca treści – od jego inwencji twórczej i zaangażowania
zależy powodzenie serwisu. Tak więc, bez względu na to, czy serwis zarządzany jest
jednoosobowo, czy przez zespół, liczy się jego zawartość merytoryczna, funkcjonalność
i przydatność, którą ocenią wybredni internauci.
Jak wybrać odpowiedni CMS? Otóż, po dokładnej analizie potrzeb, oraz analizie
możliwości systemów, należałoby zwrócić uwagę na licencję. Sporo jest na rynku ofert
komercyjnych i drogich, z bardzo sugestywną reklamą, jak bardzo się opłaca taki kupić, jak
szybko zwrócą się takie nakłady.
Wiele firm stricte informatycznych oferuje projekt od podstaw, mówi się ostatnio
o systemach „szytych na miarę”. Zapewne w pewnych okolicznościach są rozwiązaniem
optymalnym. Jednak wiele systemów CMS właśnie posiada licencję Open Source, niektóre
dopuszczają nieodpłatnie stosowanie, ale wyłącznie do celów niekomercyjnych.
Do optymalnego wyboru oraz do pierwszych pożytecznych ćwiczeń z tymi
systemami warto wskazać pracę P. Frankowskiego [Frankowski, 2007].
2
Zauważmy, że funkcjonalność tych systemów zależy od charakterystycznych
modułów:
• aktualności – moduł podstawowy zarządzania treścią (z ewentualnym archiwum),
• opinie (komentarze) – moduł pozwalający internautom na publikowanie swoich opinii,
• Export do formatu PDF – moduł umożliwiający konwersje dowolnej zawartości strony
do pliku .pdf,
• FAQ – moduł do zarządzania systemem prezentacji najczęściej zadawanych pytań
(wraz z odpowiedziami),
• Ankiety lub sondy – moduły pozwalające na samodzielne zaprojektowanie formularza
ankietowego lub sondażowego,
• Wyszukiwarka – moduł do wyszukiwania informacji na stronie,
• system mailingowy (tzw. newsletter) – moduł do tworzenia biuletynów informacyjnych
i rozsyłania go zarejestrowanym użytkownikom,
• obsługa standardu RSS (Really Simple Sydication) – moduł pozwalający na
zarządzanie kanałami RSS na naszym serwerze (znany system informacji
„nagłówkowych”),
• Forum dyskusyjne – moduł umożliwiający zalogowanym internautom wypowiadanie się
na zadany temat, przy czym często moderatorem takiego forum jest sam administrator,
• Chat – moduł umożliwiający rozmowy pomiędzy użytkownikami serwisu w czasie
rzeczywistym,
• Księga gości – moduł umożliwiający wpisy z komentarzami do tradycyjnej księgi gości.
Tak więc, mając do dyspozycji powyższe moduły dostępne z panelu
administrowania, tworzenie naszego pierwszego serwisu powinno być doświadczeniem
niezapomnianym, a efekt końcowy zależeć będzie wyłącznie od naszej inwencji twórczej.
Samo administrowanie takim panelem jest oparte wyłącznie na myszologi (uaktywnianiu
odpowiednich opcji przez tupnięcie myszką!), a to przecież ćwiczymy od lat.
Warto również nadmienić, iż systemami CMS są platformy e-learningowe oraz
systemy pozwalające na utworzenie własnego Bloga (np. blogger.com). Słyszałam opinię, iż
to właśnie niektórzy blogujący dziennikarze uchodzą za tych, których czyta się najczęściej.
Generalnie systemy zarządzania treścią mają szczególne znaczenie w rozwoju
Internetu. Ten błyskawiczny rozwój niektórzy oceniają jako szansę lepszego funkcjonowania
na poziomie międzyosobowym, grupowym i społecznym, widzą dalszy rozwój edukacji
rozumianej nie tylko jako formę przekazywania wiedzy, ale w tworzeniu formacji
intelektualnej, moralno-duchowej i społeczno-obywatelskiej [Trzaskowski, 2008].
Spoglądając całościowo na wszelkie procesy i zagadnienia dydaktyczne związane
z rozwojem Internetu, w kontekście głęboko postrzeganych wartości humanistycznych,
odwołuję się niejako do pracy J. Morbitzera pt. Edukacja wspierana komputerowo
a humanistyczne wartości pedagogiki [Morbitzer, 2007], która może być wykorzystywana
jako podręcznik akademicki.
Przesłanki technologiczne są jednoznaczne: wykorzystanie systemów CMS
zaprocentowało w ekspansywnym rozwoju dziennikarstwa internetowego [Olszański, 2006],
[Neffe, 2007], rozumianego głównie jako dziennikarstwo obywatelskie i społecznościowe,
3
z silnym podkreśleniem interakcyjności. Jednak moje zastrzeżenie brzmi: niech dobre
narzędzia służą dobrym celom.
Literatura
Andrew R.: 101 wskazówek i trików CSS. Antologia. Wydawnictwo Helion, Gliwice 2005
Frankowski P.: CMS Kompleksowy przewodnik po systemach zarządzania treścią.
Wydawnictwo Helion, Gliwice 2007
Gogołek W.: Technologie informacyjne mediów. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR,
Warszawa 2006
Morbitzer J.: Edukacja wspierana komputerowo a humanistyczne wartości pedagogiki.
Wydaw. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2007
Neffe I.: Dziennikarstwo internetowe. Wybrane zagadnienia metodyczne. [W:] Komputer
w edukacji. Red. naukowa J. Morbitzer. Wydawca: Pracownia Technologii Nauczania,
Akademia Pedagogiczna, Kraków 2007, s. 171-176
Olszański L.: Dziennikarstwo internetowe. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,
Warszawa 2006
Trzaskowski T.: Społecznościowo! Web 2.0 nowym kierunkiem w edukacji. „Edukacja
i Dialog” 2008, nr 4, s. 6-10
4