symulacja i dyssymulacja

11. Czynniki zniekształcające
wyniki testowe
v zgadywanie
v style odpowiadania
v aprobata społeczna
v symulacja i dyssymulacja
v skale kontrolne
Czynniki zniekształcające wyniki testowe
a). zgadywanie
b). style odpowiadania
c). tendencja do udzielania odpowiedzi społecznie
aprobowanych albo społecznie nie aprobowanych:
- tendencja do dyssymulowania
- tendencja do symulowania
a) Zgadywanie
specyficzny czynnik zniekształcający wyniki testów
zdolności, związany z udzielaniem odpowiedzi
losowych, gdy badani nie znają właściwych
odpowiedzi („jak nie wiem, to będę strzelał”).
b) Style odpowiadania
tendencja osoby badanej do wybierania określonej opcji
odpowiedzi niezależnie od treści pozycji kwestionariuszowej:
v tendencja do zgadzania się albo zaprzeczania,
v udzielania odpowiedzi ekstremalnych albo centralnych
v udzielania odpowiedzi nieuważnych lub niekonsekwentnych,
v losowych (przypadkowych),
v niezdecydowanych (opcje „?” lub opuszczenia odpowiedzi),
v impulsywnych,
v pozornie oryginalnych czy konwencjonalnych
v związanych z lateralizacją (styl graficzny)
Źródła stylów odpowiadania
v Brak odpowiedniej motywacji do udziału w badaniach
lub poczucie zagrożenia badaniem - styl odpowiadania
wynika z chęci ukrycia faktycznego obrazu osobowości
w „szumie informacyjnym” odpowiedzi.
v Własności pozycji oraz zastosowane opcje odpowiedzi
- niezrozumiałość oraz niejasność pozycji oraz
nieadekwatność zastosowanego formatu odpowiedzi.
c) Tendencja do udzielania odpowiedzi
społecznie aprobowanych, symulacja
aprobata społeczna jako:
styl odpowiadania (postawa wobec badania) - skłonność
jednostki do kierowania się przy odpowiedziach nie tyle
faktycznym zachowaniem, czy treścią pytania, ale
społeczną oceną, jaką pociąga za sobą dana odpowiedź.
jako cecha to tendencja podmiotu do takiego
modulowania zachowania (testowego, jak i realnego,
pozatestowego), aby było ono zgodne ze społecznym
wartościowaniem - normami społecznymi, akceptacją
otoczenia.
Przeciwdziałania
1). Pozycje neutralne
2). Pozycje subtelne pod względem trafności fasadowej
3). Zmiana procedury badania - używanie wersji komputerowych
4). Przyjęcie aprobaty społecznej jako zmiennej moderacyjnej
5). Analiza podatności pozycji przez manipulowanie instrukcją
6). Analizy metryczne pozycji
7). Korelacje pozycji ze skalami mierzącymi aprobatę społeczną
8). Wprowadzenie skali kontrolnej aprobaty społecznej
9). Wprowadzenie do diagnozy psychologicznej szacowania cech.
Należy zidentyfikować pozycje testowe obciążone
i je usunąć bądź przeformułować
Dyssymulacja
tendencja osoby badanej do przedstawiania się
w nieprawdziwie korzystnym świetle, ukrywanie cech
niekorzystnych (często powiązane ze zmienną aprobaty
społecznej)
Symulacja
tendencja osoby badanej do udzielania odpowiedzi
przedstawiających siebie w niekorzystnym świetle, np.
wskazujących na istnienie określonych zaburzeń
zachowania.
Tendencja do symulowania jest zarówno postawą
wobec badania (styl odpowiadania, np. "super-szczerość"),
jak i trwałym zespołem cech osobowości, związanym
z tendencjami agrawacyjnymi, obniżoną samooceną,
ekscentrycznością i zaburzeniami psychicznymi.
Kontrolowanie tendencji do symulacji umożliwiają
specjalne skale kontrolne.
Zalecenia
Unikanie pytań o zachowania regulowane społecznymi
normami
Unikanie emfazy w formułowaniu treści pozycji
Zalecenia – identyfikacja pozycji obciążonych
vTendencja do symulowania jako zmienna
moderacyjna
vAnaliza podatności pozycji przez manipulowanie
instrukcją („zły” profil)
v Analizy metryczne pozycji
v Korelacje pozycji ze skalami mierzącymi tendencję
do dyssymulowania
Identyfikacja pozycji obciążonych – usunięcie albo
ich przeformułowanie
Skale kontrolne
Funkcja skal kontrolnych polega na diagnozowaniu
indywidualnych stylów odpowiadania na pozycje
kwestionariuszowe, które są ekspresją postaw wobec
badania inwentarzem osobowości.
Postawy te nie wiążą się treściowo z badanymi
cechami osobowości, ale powodują zniekształcenie
uzyskiwanych wyników skal.
Czynniki te mogą być traktowane jako tzw. zmienne
„tłumiące” lub moderujące.
Prowadzą do obniżenia wartości diagnostycznej testu,
trafności pomiaru, a czasem i rzetelności pomiaru.
Rodzaje skal kontrolnych
q Dysymulacji, symulacji albo dysymulacji symulacji (cecha albo styl albo cecha-styl, zależnie
od sytuacji) – specjalna motywacja o. b.;
q Skale do badania stylu odpowiadania – brak
motywacji o. b. (odpowiedzi losowe, potakujące,
itd.).
ZAGADNIENIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Sposoby kontrolowania zgadywania
Różne style odpowiadania
Źródła stylów odpowiadania
Aprobata społeczna jako styl odpowiadania i
cecha zachowania
Przeciwdziałania do udzielania odpowiedzi
społecznie aprobowanych
Rozróżnienie symulacji od dyssymulacji
Funkcje skal kontrolnych