PROGRAM DZIAŁANOŚCI ŚRODOWISKOWEGO DOMU

PROGRAM DZIAŁANOŚCI
ŚRODOWISKOWEGO DOMU SAMOPOMOCY
dla osób wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych
PROWADZONEGO PRZEZ POLSKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ OSÓB
Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM KOŁO W JAWORZNIE
Środowiskowy Dom Samopomocy w Jaworznie jest ośrodkiem wsparcia dla z innymi
przewlekłymi zaburzeniami czynności psychicznych. Wsparcie takie można uznać za
uwieńczone sukcesem, to takie które spowoduje samodzielne (na miarę możliwości
uczestnika) funkcjonowanie osoby korzystającej ze wsparcia w jej naturalnym środowisku
społecznym przy obustronnej akceptacji. Pobyt osoby z zaburzeniami psychicznymi
w Środowiskowym Domu Samopomocy powinien być ograniczony w czasie (jeśli to
możliwe) i zakończony powrotem do środowiska rodzinnego i w miarę samodzielnego w
nim funkcjonowania lub przejściem kolejno do Warsztatów Terapii Zajęciowej, Zakładu
Aktywności Zawodowej, a nawet uzyskania zatrudnienia na rynku pracy.
Ze względu na rodzaj zaburzeń psychicznych , nie we wszystkich przypadkach uda się
doprowadzić do pełnego sukcesu. Należy jednak dążyć do tego, by każdy uczestnik ŚDS mógł
mieć poczucie akceptacji ze strony najbliższego otoczenia, a więc był w stanie uznać świat
wokół siebie za przyjazny. Praca z uczestnikiem to także praca z najbliższymi mu osobami,
w tym – z rodziną, między innymi poprzez doprowadzenie do takiego stanu, że uczestnik nie
jest postrzegany przez swoich najbliższych jako ciężar, przedmiot ciągłej opieki i przeszkoda
życiowa, a jako pełnoprawny uczestnik życia codziennego rodziny i najbliższego środowiska
społecznego. Innymi słowy, udzielane w ŚDS wsparcie nie powinno mieć charakteru
izolacyjnego w relacjach uczestnik ŚDS, a jego dotychczasowe otoczenie (rodzinne,
sąsiedzkie), lecz skupić się na integracji i współpracy na linii ŚDS – środowisko uczestnika.
W sensie społecznym i psychologicznym podejście izolacyjne pogarsza sytuację uczestnika,
skazując go albo na „dożywotni” pobyt w ŚDS albo na zupełne wyobcowanie z naturalnego
środowiska społecznego. Koncentrowanie się ŚDS na działaniach umiejscowionych na terenie
Domu, bez przykładania należytej uwagi do budowania (lub odbudowywania) właściwych
relacji uczestnika z najbliższymi nie może więc być uznane za rzeczywiste wsparcie. Dlatego
Program Działalności Środowiskowego Domu Samopomocy i Roczne Plany Działania
winny zawierać jak najwięcej form wsparcia o charakterze integracyjno - aktywizującym.
W realizację programu i planów należy włączać członków rodzin i inne osoby z otoczenia
uczestników, począwszy od etapu tworzenia tych dokumentów, poprzez fazę wykonawczą aż
po ocenę efektów podejmowanych działań.
Mając na uwadze przepisy regulujące sposób funkcjonowania Środowiskowych Domów
Samopomocy oraz ogólne zasady konstruowania programów działań, plan działań ŚDS w
Jaworznie przedstawia się następująco:
Plan Działań Środowiskowego Domu Samopomocy
1. Cel ogólny funkcjonowania Domu Celem ogólnym funkcjonowania Środowiskowego Domu Samopomocy w Jaworznie jest
świadczenie dziennych usług w zakresie wsparcia terapeutycznego osób wykazujących inne
przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych.
ŚDS w Jaworznie powstał jako odpowiedź środowiska lokalnego na potrzebę wsparcia
osób
wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych z terenu gminy
Jaworzno. W rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu
osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997r. (tekst jednolity: Dz.U. 2010r. Nr 214,
poz. 1407) niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania
ról społecznych. Niepełnosprawność jest również rozumiana jako wynik barier społecznych,
ekonomicznych oraz fizycznych, jakie osoba niepełnosprawna napotyka w środowisku
zamieszkania. W związku z tym polityka społeczna powinna promować aktywne działania
na wszystkich szczeblach życia społecznego oraz aktywnie wspierać wszelkie działania na
rzecz równouprawnienia osób niepełnosprawnych, a także przeciwdziałać ich dyskryminacji
i tworzyć mechanizmy wyrównujące szanse życiowe oraz warunki do korzystania
z przysługujących im praw.
2. Cele szczegółowe działania ŚDS w Jaworznie – priorytety:
Uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, w tym
zwłaszcza:
• kształtowanie umiejętności zaspakajania podstawowych potrzeb życiowych
i umiejętności społecznego funkcjonowania, motywowanie do aktywności,
leczenia i rehabilitacji, prowadzenia treningów umiejętności samoobsługi
i umiejętności społecznych, a w szczególności takich jak:
- dbałość o higienę i wygląd,
- utrzymywanie kontaktów z domownikami oraz społecznością lokalną,
- korzystanie z usług różnych instytucji,
•
pomoc w życiu w rodzinie, w tym:
- wsparcie psychologiczne, rozmowy terapeutyczne,
- ułatwienie dostępu do kultury,
- kształtowanie pozytywnych relacji uczestników z osobami bliskimi,
- współpraca z rodziną – kształtowanie odpowiednich postaw wobec osoby
niepełnosprawnej,
Pielęgnacja jako wspieranie procesu leczenia, w tym:
• nadzór nad przyjmowaniem leków oraz obserwowanie ewentualnych skutków
ubocznych ich stosowania,
• w szczególnie uzasadnionych przypadkach zmiana opatrunków, pomoc w użyciu
środków pomocniczych i materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych,
a także w utrzymywaniu higieny,
Rehabilitacja fizyczna oraz usprawnienie zaburzonych funkcji organizmu:
• zgodnie z zaleceniami lekarskimi lub specjalisty z zakresu rehabilitacji ruchowej
lub fizjoterapii,
• współpraca ze specjalistami w zakresie wspierania psychologicznego,
• wspieranie terapeutyczne zmierzające do wielostronnej aktywizacji osoby
korzystającej ze specjalistycznych usług .
3.Formy działalności prowadzonej przez ŚDS w Jaworznie dla osiągnięcia wyznaczonych celów oraz możliwości realizacyjne poszczególnych form działania, ze wskazaniem posiadanych zasobów (ludzkich, materialnych i organizacyjnych).
W Domu prowadzone są następujące pracownie: fizjoterapii, zaradności życiowej,
gospodarstwa domowego, ogrodnicza, doświadczania świata, komputerowa, krawiecka,
plastyczna, ceramiczna, introligatorska przeznaczone do korzystania dla osób wykazujących
inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych. We wszystkich pracowniach realizowane
są zajęcia według zatwierdzonych przez kierownika Domu planów rocznych i miesięcznych.
Plany te przygotowywane są przez terapeutów obsługujących każdą z sal terapeutycznych.
Plany te uwzględniają założenia Indywidualnych Programów tworzonych przez zespół
wspierająco – aktywizujący.
Ponadto w domu prowadzone są:
- treningi umiejętności samoobsługi, zaradności życiowej i funkcjonowania w codziennym
życiu (prowadzone głównie przez wszystkich terapeutów )
- treningi umiejętności społecznych i interpersonalnych (prowadzone przez terapeutów
i wspomagane przez psychologa)
- treningi umiejętności spędzania wolnego czasu (prowadzone przez terapeutów,
fizjoterapeutów oraz psychologa)
- treningi budżetowe i komunikacyjne (prowadzone przez terapeutów i pedagoga).
Zajęcia służące celom omówionym w poprzednich punktach Planu Działań prowadzone są
w poszczególnych pracowniach . Poniżej przedstawiono zakres działań poszczególnych
pracowni:
a)
Pracownia fizjoterapii .
Pracownia fizjoterapii realizuje zajęcia indywidualne i grupowe z zakresu rehabilitacji,
sportu, rekreacji ruchowej, turystyki, wychowania fizycznego oraz adaptowanej
aktywności fizycznej. Odpowiednio dobrane ćwiczenia nakierowane są na
konkretne problemy, potrzeby i możliwości podopiecznych. Są one stosowane
przy wykorzystaniu aparatu do elektroterapii, stołu rehabilitacyjnego w połączeniu
z kabiną UGUL i całym jej wyposażeniem oraz przyborów używanych do ćwiczeń
sensomotorycznych,
propriocepcyjnych,
równoważnych,
koordynacyjnych,
rozciągających oraz wzmacniających. Doskonalenie kondycji i głównych cech
motorycznych odbywa się m.in. przy użyciu ergometrów stacjonarnych, bieżni,
ławeczki do ćwiczeń oraz atlasu treningowego. Ponadto na świeżym powietrzu
rozwijanie wydolności fizycznej możliwe było dzięki spacerom
W spędzaniu czasu wolnego, oprócz różnych gier i zabaw ruchowych, pomaga sprzęt
sportowy do takich dyscyplin jak: piłka nożna, piłka siatkowa, piłka koszykowa,
tenis stołowy, futbol stołowy, bocce. Wysiłki wkładane w wykonywane ćwiczenia
niwelowane są przy pomocy ćwiczeń relaksacyjnych, ćwiczeń aktywnego rozluźniania,
ćwiczeń oddechowych łączących elementy jogi i ćwiczeń świadomości ciała
wykorzystujących materace, wałki rehabilitacyjne czy piłki fitness.
b)
Pracownia zaradności życiowej .
Ma ona na celu usprawnienie uczestników do funkcjonowania w rodzinnym domu i
wykonywania podstawowych czynności związanych z prowadzeniem gospodarstwa
domowego. Można do tego zaliczyć wykonywanie prostych posiłków, dbałość o
czystość, ład i estetykę wokół siebie oraz dbałość o własny wygląd i higienę. Zajęcia
te także mają na celu zachęcenie do podjęcia aktywności w zakresie elementarnych
czynności społecznych takich jak: zrobienie podstawowych zakupów czy korzystanie
z instytucji publicznych. Do dyspozycji uczestników oddane są żelazko, suszarka do
włosów, piec kuchenny , gofrownica i inne drobne urządzenia służące codziennym
pracom domowym.
c)
Pracownia gospodarstwa domowego
Uczestnicy nabywają i doskonalą takie umiejętności jak: wykonywanie prostych
elementów posiłku (sałatki, surówki, pasty), przygotowanie składników i planowanie
wykonania ciepłego posiłku, obróbka wstępna warzyw i owoców. Podczas zajęć uczą
się stosowania w praktyce prostych przepisów kulinarnych, zasad prawidłowej
organizacji pracy, sposobów nakrywania do stołu oraz czynności porządkowych po
posiłkach. W tej pracowni uczestnicy korzystają z wyposażenia nowoczesnej,
profesjonalnej kuchni tj. kotłów, pieca, zmywarki, krajalnicy, mikserów, wilka itp.
d)
Pracownia ogrodnicza
W okresie wiosenno-jesiennym uczestnicy wykonują prace ogrodowe, takie jak:
nawożenie, plewienie, cięcie, sianie, podlewanie, przesadzanie i dzielenie roślin,
wykopywanie i zabezpieczanie roślin wrażliwych na mróz. Dbają o porządek wokół
budynku, a szczególnie o część wypoczynkową parku - pielęgnując trawnik i
nasadzając rabaty.
Zajęcia te prowadzą do obserwacji i poznania zjawisk
zachodzących w przyrodzie. Ich celem jest zwiększenie wrażliwości na otaczającą nas
przyrodę oraz dbałość o estetykę otoczenia i wizerunek placówki. W pracy uczestnicy
korzystają z wielu narzędzi ogrodniczych takich jak: grabie, łopaty, sekatory, kopaczki.
Ponadto do pielęgnacji trawników używane są kosiarki.
e)
Sala Doświadczania Świata
W pracowni tej osoby wykazujące inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych
korzystają głównie z możliwości relaksacyjnych.
f)
Pracownia komputerowa
W pracowni tej pozostaje do dyspozycji uczestników pięć stanowisk komputerowych
z dostępem do Internetu i wielu programów terapeutycznych. Uczestnicy uczą się
korzystać z możliwości globalnej sieci oraz zdobywać niezbędne im informacje. Ma to
na celu ułatwienie poruszania się w dzisiejszej rzeczywistości, poznawania jej i
radzenia sobie z wyzwaniami jakie stawia przed każdym z nas współczesny świat.
Ponadto w pracowni komputerowej dzięki oprogramowaniu edukacyjnemu prowadzi
się zajęcia wspierające proces nauczania i terapii.
g)
Pracownia krawiecka
Pracownia ta ma na celu nauczenie uczestników radzenia sobie w codziennym życiu.
Jedną z podstawowych umiejętności jest szycie ręczne niezbędne do dokonania
podstawowych reperacji garderoby. W ramach treningu dbałości o wygląd
zewnętrzny uczestnicy wyrabiają w sobie również potrzebę prasowania ubrań.
Ponadto w pracowni wyszywa sie haftem krzyżykowym: obrazki, tła
do zegarów ściennych, elementy do kartek okolicznościowych, elementy ubioru
aniołów z masy solnej, woreczki zapachowe. Na wyposażeniu pracowni znajdują się
ponadto maszyny do szycia, owerlock, żelazka i In.
h)
Pracownia plastyczna
Wykorzystuje najróżniejsze techniki plastyczne, często bardzo nowatorskie, jak np.
batik. Zajęcia te mają na celu usprawnienie manualne uczestników, rozwijają ich
kreatywność i uczą innego spojrzenia na świat. Podczas tworzenia swoich małych
dzieł sztuki uczestnicy ukazują swoją wrażliwość oraz poznając swoje możliwości i
nowe sposoby wyrażania siebie poprzez sztukę, pobudzają swoją aktywność. Dzięki
temu powstają niepowtarzalne kartki okolicznościowe, wyroby z masy solnej,
biżuteria i obrazy.
i) Pracownia ceramiczna
Uczestnicy tworzą z gliny donice różnej wielkości, ozdoby wiszące, figurki do szopek
bożonarodzeniowych, domki zapachowe, świeczniki, skarbonki, piecykipodgrzewacze. W pracowni uczestnicy udoskonalą technikę wypalania prac w mleku
oraz posługiwanie sie narzędziami - rylcem i dłutem. Uczą się malowania gotowych
już wytworów z gliny oraz szkliwienia. Celem tych zająć jest usprawnienie manualne
oraz nauczenie aktywnej postawy.
j)
Pracownia introligatorska
Uczestnicy zajęć tej pracowni nabywają umiejętność dokładnego wykonywania
pudełek, notesów, teczek, opraw do książek, segregatorów. Do wyrobu pudełek
wykorzystuje sie elementy mozaiki, hafty krzyżykowe, obrazki malowane na szkle.
Zajęcia te mają na celu podniesienie umiejętności manualnych. W pracy uczestnicy
wykorzystują prasy, gilotyny oraz posługują się nożyczkami i nożykami.
Ponadto w Domu prowadzone są przez psychologa zajęcia indywidualne i grupowe.
Psycholog wspiera swoją wiedzą i umiejętnościami również rodziny uczestników, w celu
zbudowania jak najlepszego zrozumienia i relacji między osobą niepełnosprawną, a jej
rodziną.
W Domu odbywają się również zajęcia wspólne całej społeczności są to: muzykoterapia
biblioterapia oraz spotkania społeczności terapeutycznej.
4. Oczekiwane efekty działań terapeutycznych oraz treningów u uczestników:
wzrost aktywności psychoruchowej oraz sprawności fizycznej,
wzrost
umiejętności
nawiązywania
kontaktów
interpersonalnych
(nawiązywanie i podtrzymywanie rozmowy, umiejętność funkcjonowania
w grupie, podejmowanie aktywnych działań, wywiązywanie się
z obowiązków),
zainteresowanie uczestnictwem w zajęciach zorganizowanych ,
wzrost zainteresowania sposobami spędzania czasu wolnego,
zainteresowanie bieżącymi wydarzeniami w najbliższej okolicy i kraju,
poprawa samooceny,
poprawa relacji z rodziną i najbliższym środowiskiem.
5. Metody, sposoby i kryteria (ilościowe i jakościowe) oceny efektów działalności Domu,
w tym postępów uczestników.
Każdy z uczestników ŚDS w Jaworznie podlega ocenie zespołu wspierająco – aktywizującego.
Wnioski z terapii oraz ścieżka postępowania z podopiecznym opisana w Indywidualnym
Programie, który ustala się na czas niezbędny do jego realizacji. Dokument opracowywany
jest przez wszystkich terapeutów oraz psychologa i pedagoga. Ponadto raz na pół roku
następuje ewaluacja Indywidualnego Programu, a raz na kwartał zbiera się cały zespół
wspierająco – aktywizujący w celu dokonania okresowej oceny realizacji Indywidualnego
Programu.
Aby dokonać poprawnej i miarodajnej oceny uczestnika, każdy z terapeutów prowadzi
dziennik terapii dla każdego uczestnika, w którym codziennie wpisuje zakres i formę
prowadzonych zajęć oraz opisuje ich aktywność. Dane te są następnie wykorzystywane do
sporządzania trzymiesięcznych ocen aktywizacji podopiecznych. Uczestnicy zapoznawani są
z zakresem zajęć oraz treścią Indywidualnego Programu, co potwierdzają własnoręcznym
podpisem.
6. Przyjęte kierunki dalszego rozwoju
Co miesiąc odbywają się szkolenia wewnętrzne pracowników, przeprowadzane przez samych
pracowników. W miarę możliwości finansowych ŚDS w Jaworznie kieruje pracowników
na szkolenia z zakresu terapii, kontaktów interpersonalnych czy doskonalących warsztat
merytoryczny.