Tunezja: Między Egiptem a Libią

podróże inwestycyjne
Investment trips
Tunezja:
Tunisia: Between Egypt and Libya
© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum
między Egiptem a Libią
30
022_KA_07_Szerokie horyzontypop12345.indd 30
12-06-15 15:06
NIE chodzi oczywiście o jej położenie
geograficznE, ale miejsce na „mapie”
rozwoju społeczno-ekonomicznego.
Odwiedzając Tunezję w celach
turystycznych, warto poznać też
gospodarkę tego kraju. / Naturally,
this is not its geographical location
but rather its position in the context
of social and economic development.
If you plan to visit Tunisia as a
tourist, then it’s worth getting an
insight into its economy.
Tekst/by:
Aleksander Jawień*
Tunezja jest zaliczana do krajów Środkowego Wschodu i Północnej Afryki (MENA), czyli znajduje się w jednym „worku” z m.in. takimi państwami jak Egipt, Algieria, Arabia Saudyjska, Katar czy Zjednoczone Emiraty Arabskie. Główną cechą krajów tego regionu
jest czerpanie ogromnych korzyści z eksportu surowców naturalnych, takich jak ropa naftowa (drugi największy na świecie jej producent to Arabia Saudyjska, która jednocześnie posiada największe potwierdzone rezerwy ropy) czy gaz ziemny (największy
producent na świecie to Katar). Okazuje się, że w tych państwach
(głównie w regionie Bliskiego Wschodu) znajduje się ponad
60 proc. możliwych do wydobycia światowych złóż ropy naftowej.
Dzięki jej wysokim cenom na globalnych rynkach (obecnie baryłka ropy Arabia Gulf Dubai Fateh Crude kosztuje ponad 110 dol.)
kraje te uzyskują z jej eksportu wysokie przychody, które później
przeznaczają np. na wydatki związane z rozbudową infrastruktury
i poprawą dostępu do służby zdrowia. To oczywiście ma swoje
wady, bowiem uzależnia gospodarki tych państw od cen surowców naturalnych. Ten problem dostrzegła OECD, która zaleciła
państwom MENA dywersyfikację gospodarek poza sektor ropy
i gazu. Na razie 2/3 bezpośrednich inwestycji zagranicznych lokowanych w regionie MENA trafia właśnie do tego sektora, który jest
wysoce kapitałochłonny i nie generuje wielu miejsc pracy. Zmiany
powinny następować stopniowo, a wysokie ceny ropy naftowej
© Wojciech Franus, Corbis, Bew, M.P.,Forum
Tunisia is classified as being in the Middle East and North African (MENA) region, together with such states as Egypt, Algeria,
Saudi Arabia, Qatar, and the United Arab Emirates. All these
countries share a few similarities – they draw enormous benefits from exporting natural resources, such as crude oil (the
world’s second biggest producer is Saudi Arabia which also
boasts the biggest proven oil reserves) and natural gas (Qatar
is the world’s leading producer). These countries (mainly the
Middle East) are also home to over 60 per cent of the world’s
exploitable oil deposits. With soaring fuel prices on global
markets (currently, a barrel of Arabian Gulf Dubai Fateh Crude
Oil stands is over USD 110), their export revenues far exceed
their expenditures on infrastructure development and access
to healthcare. The obvious downside is that the economies of
these states are at the mercy of commodity prices. This problem was identified by the OECD, which recommended economic diversification beyond the oil and gas industries.
To date, two-thirds of direct foreign investment in the MENA
region is concentrated in this sector, which is extremely capitalintensive and does little to create jobs.
Changes should be implemented gradually, and high oil prices
obviously do nothing to accelerate the process, especially since
all these states have a safety cushion in the form of a hand-
31
022_KA_07_Szerokie horyzontypop12345.indd 31
12-06-15 15:07
Broad Horizons
?
Wizyta na suku w Tunisie to dobry pretekst, by
poznać wyroby tunezyjskiego rzemiosła.
A visit to the souk in Tunis is a good opportunity to
get to know te products of Tunisian craftsmen.
oczywiście nie przyspieszają tego procesu,
some budget surplus. For instance, Saudi
tym bardziej że państwa te mają poduszkę
Arabia will declare a balanced budget this
bezpieczeństwa w postaci dużych nadwyyear, provided that oil prices stand at
żek budżetowych. Dla przykładu Arabia SauUSD 75 per barrel. In the light of current
dyjska zanotuje w tym roku zrównoważony
crude oil prices, it has a major surplus of
budżet, jeśli cena ropy będzie równa co najfunds to be allocated over time.
mniej 75 dol. za baryłkę. Przy obecnych ceCurrent developments are also reflected by
na 3 miejscu wśród dóbr importowanych z Tunezji
nach dysponuje dużą nadwyżką środków,
foreign currency reserves. Saudi Arabian
do Polski, z udziałem 11,1 proc., znalazło się
które może sukcesywnie wydawać. Sytuacja
reserves, including gold, were USD 556.3
w 2010 r. obuwie? / Ranking third on the list of
ta ma również odzwierciedlenie w rezerbillion at the end of 2011. This puts it in
goods imported from Tunisia to Poland in 2010 was
footwear with an 11.1% share?
wach walutowych – Arabia Saudyjska posiathird position worldwide, behind China
dała na koniec 2011 r. 556,3 mld dol. rezerw
and Japan. It should be stressed that the
wraz ze złotem, co daje jej 3 miejsce na świe“price of the balance” is steadily increasing.
ce, zaraz po Chinach i Japonii. Warto jednakże zauważyć, że „cena
This means that all these states must diversify their economies
równowagi” stale wzrasta, więc kraje te powinny z jednej strony
and lay the grounds for long-term budgetary stability.
bardziej zdywersyfikować swoje gospodarki, a z drugiej poczynić
działania zapewniające długoterminową stabilność budżetową.
time for the young
MENA states have a young demographic structure with almost
To idzie młodość
30 per cent of their populations between 15 and 24 years old.
Państwa z regionu MENA cechują się młodą strukturą społeczeńUnfortunately, many of these youngsters are struggling to find
stwa – blisko 30 proc. populacji jest w przedziale wiekowym
work and ofen need to emigrate for employment to neighbour15–24 lata. Niestety młode osoby w tych krajach mają poważne
ing countries and further away. The total unemployment rate
problem ze znalezieniem pracy. O ile całkowity współczynnik
for the region stands at approx. 10 per cent, which seems fairly
czy
wiesz, że...
Did you
know...
© reinhard schmid/sime photo/free; na poprzednich stronach/previous pages: colin dut ton/sime photo/free
szerokie horyzonty
32
022_KA_07_Szerokie horyzontypop12345.indd 32
12-06-15 15:02
© reinhard schmid/sime photo/free; na poprzednich stronach/previous pages: colin dut ton/sime photo/free
osób pozostających bez pracy wynosi dla tego regionu
acceptable, but the figure for the younger generation is much
ok. 10 proc. i jego poziom można uznać za akceptowalny, o tyle
higher, and exceeds 40 per cent in some countries. This is yet
odsetek bezrobotnych wśród młodych jest znacznie większy,
another challenge facing the governments of the region – they
a w niektórych krajach przekracza 40 proc. To kolejne wyzwanie
need to provide jobs for their young citizens.
stojące przed państwami tego regionu – zapewnienie miejsc praBack to Tunisia. When visiting ancient monuments, strolling
cy młodym ludziom.
along the streets of Tunis or Tabarka, and exploring the country,
Wróćmy do Tunezji. Zwiedzając starożytne zabytki, przechadzając
you should know some basic facts about the Tunisian economy
się po uliczkach Tunisu czy Tabarki i starając się poznać ten kraj,
whose pillars include mining and tourism. The country exports
warto mieć podstawowe informacje o gospodarce „jaśminowej
crude oil and natural gas, but is also home to a well-developed
krainy”. Gospodarka ta jest oparta głównie na górnictwie i turystychemical industry, and exports phosphates. One of the key desce. Kraj ten eksportuje ropę i gaz ziemny, ale posiada również bartinations for those products is Poland, whose trade with Tunisia
dzo dobrze rozwinięty przemysł chemiczny, sprzedaje np. fosforymainly consists of calcium phosphate and electronic equipty. Jednym z odbiorców tych produktów jest Polska, która z Tunezji
ment (mutual trade turnover hit USD 211.6 million in 2010).
importuje głównie fosforany wapnia i sprzęt elektroniczny (wzaCooking enthusiasts should know that Tunisia is the world’s
jemne obroty handlowe w 2010 r.
leading olive oil producer.
wyniosły 211,6 mln dol.). Miłośnicy
The economy of Tunisia is
Tunezja w liczbach / TUNISIA IN FIGURES
kuchni powinni pamiętać, że Tuneextremely dependent on Europe
zja jest też czołowym na świecie
(France, Italy and Germany
– Realny wzrost PKB: -0,8 proc. r/r / Real GDP growth 2011: -0.8 per cent y/y
producentem oliwy.
account for almost 50 per cent of
– Podstawowa stopa procentowa 2012: 3,5 proc. / Base interest rate 2012:
Gospodarka Tunezji jest silnie uzaits exports), while its financial
3.5 per cent
leżniona od kondycji państw euromarkets are at a relatively early
– Inflacja (CPI) 2011: 3,5 proc. / Inflation (CPI) 2011: 3.5 per cent
pejskich (Francja, Włochy i Niemcy
stage of development, as can be
– Stopa bezrobocia 2011: 18,9 proc. / Unemployment rate 2011: 18.9 per cent
– Liczba spółek giełdowych 2012: ok. 60 / Number of listed companies 2012:
odpowiadają za ponad połowę eksseen in its banking system and
approx. 60
portu tego kraju), a jej rynek finanstock exchange. There are
– Waluta: dinar tunezyjski (1 TND = 2,09 zł) / Currency: Tunisian dinar
sowy znajduje się na stosunkowo
approx. 60 companies listed on
(TND 1 = PLN 2.09)
wczesnym etapie rozwoju, ze słabo
the Tunisian stock exchange –
– Populacja 2012: 10,7 mln / Population 2012: 10.7 million
ukształtowanymi systemem bankomostly from the finance and
– Wartość rezerw 2011 (ze złotem): 8,9 mld / Reserve value (inc. gold) 2011:
USD 8.9 billion
wym i giełdą. Na parkiecie w Tunisie
insurance sectors, e.g. Banque
– Mediana wieku 2011: 30 / Median age 2011: 30
notowanych jest tylko ok. 60 spółek
de Tunisie, Amen Bank, Tunisie
– PKB na mieszkańca (PPP), szacunki 2011: / GDP per capita, 2011 estimates:
– najwięcej z sektora finansów oraz
Leasing, and Societe
Tunezja – 9,5 tys. dol. / Tunisia – USD 9,500
ubezpieczeń, np. Banque de Tunisie,
D’Assurances Salim. Total stock
Polska – 20,1 tys. dol. / Poland – USD 20,100
Amen Bank, Tunisie Lea­sing, Societé
market capitalisation stands at
Katar – 102,7 tys. dol. / Qatar – USD 102,700
D’Assurances Salim. Całkowita kapiUSD 9.5 billion and corresponds
talizacja giełdy wynosi 9,5 mld. dol.
to 21 per cent of GDP.
i reprezentuje 21 proc. PKB, a udział inwestorów zagranicznych
Foreign investors account for a modest 20 per cent. Tunisia also
wynosi tylko 20 proc. Tunezja emituje również obligacje, z których
issues bonds, a significant portion of which are denominated in
znaczna część jest denominowana w japońskim jenie. OprocentoJapanese Yen. The yield on its 2013 sovereign bonds currently
wanie obligacji zapadających w 2013 r. wynosi obecnie 6,25 proc.
stands at 6.25 per cent.
Dobre perspektywy
Mówiąc o Tunezji, nie można zapomnieć, że to właśnie w tym kraju miały w ubiegłym roku miejsce wydarzenia, które zapoczątkowały arabską wiosnę – protesty, które później przeniosły się na
inne państwa Afryki Północnej i Zatoki Perskiej. Zdarzenia te były
dla tunezyjskiej gospodarki dosyć kosztowne, przyczyniły się bowiem do odpływu inwestycji (w 2011 r. bezpośrednie inwestycje
zagraniczne skurczyły się o 32 proc. r./r., do poziomu 2 mld dol.)
i spowodowały bardzo silne spadki na giełdzie. Ponadto gospodarka Tunezji jest bardzo zależna od wpływów z turystyki, a wybuch
protestów odstraszył potencjalnych gości – to pociągnęło za sobą
The outlook is bright
It is worth remembering the events that took place in Tunisia
last year sparked the “Arab Spring”. Local protests later spread
to other countries in North Africa and the Persian Gulf. The
revolution was very costly for the Tunisian economy as it led to
an outflow of investment (direct foreign investment in 2011
was down 32 per cent y/y and totalled USD 2 billion) and
triggered a major stock exchange slump. Moreover, the
Tunisian economy is dependent on tourism, and the outbreak
of protests discouraged potential visitors. This has lead to a
reduction in budget revenue of more than 30 per cent.
33
022_KA_07_Szerokie horyzontypop12345.indd 33
12-06-15 15:03
?
podróże inwestycyjne
Investment trips
Gospodarka Tunezji jest bardzo
zależna od wpływów z turystyki.
Tunisian economy is highly dependent
on tourism receipts.
In terms of transformations, Tunisia is halfway between Egypt
(the most rapidly changing country) and Libya (where
practically nothing has changed).
Tunisia is still facing a number of complex challenges, but its
transformations appear to be positive. If the greater economic transparency, competition and integration that are being
called for are implemented in the near future, rapid growth
may result, and eventually create new development opportunities, especially for young people inhabiting the region.
So the outlook is bright both for the people and the
economy. ☐
*Aleksander Jawień
– autor jest prezesem Investment Fund Managers SA (www.ifmpl.com), firmy inwestycyjnej zarządzającej majątkiem
osób prywatnych przy założeniu globalnego podejścia. Powyższy materiał powstał w wyniku podróży do centrum
inwestycyjnego w Dubaju w ZEA. Jeśli chcesz śledzić kolejne podróże inwestycyjne IFM, zeskanuj smartfonem kod CR. /
The author is the president of Investment Fund Managers SA (www.ifmpl.com), an investment company managing the
assets of private investors with a global approach. The above article was written after a visit to the investment centre in
Dubai in the United Arab Emirates. If you would like to read about other investment trips of the IFM scan the CR code on
the right with your smartphone.
© alain denize/get ty images/fpm, m.p.
zmniejszenie wpływów do budżetu państwa o ponad 30 proc.
Tunezja znajduje się obecnie w procesie transformacji gdzieś pomiędzy Egiptem (kraj, w którym przemiany zachodzą najszybciej)
a Libią (państwo, w którym de facto nic się nie zmieniło). Przed
Tunezją stoi jeszcze wiele trudnych wyzwań, jednakże zachodzące w niej przemiany należy ocenić pozytywnie. Jeśli bowiem żądania zwiększenia transparentności gospodarki oraz wspierania
konkurencyjności i integracji zostaną zrealizowane, mogą przyczynić się do dynamicznego wzrostu, a tym samym stworzyć
nowe szanse rozwoju, w szczególności dla młodych mieszkańców
regionu. ☐
34
022_KA_07_Szerokie horyzontypop12345.indd 34
12-06-15 15:03