Wystąpienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

MAC
li
GENERALNY INSPEKTOR
OCHRONY DANYCH
OSOBOWYCH
1I
BAA 0106243
dr Wojciech R. Wiewiórowski
DOLiS
072
—
12/13/ AFS/C
Warszawa, dniaĄOpaździernika 2013 r.
Pan
Michał Boni
Minister Administracji i Cyfryzacji
5
Administracji i Cyfryzacji
ul. Królewska 27
00
—
060 Warszawa
w nawiązaniu do pisma z dnia 25 czerwca 2013 r. (znak: DAP-WN-0748-l/2013/Ako) na wstępie
dziękuję za przesłane informacje dotyczące działań podjętych w sprawie wskazywanej przez
Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych pismem z dnia 27 maja 2013 r. (sygn.
DOLiS-072- 12/1 3/AFS/3 3072)
konieczności
respektowania
przez
jednostki
samorządu
terytorialnego przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.
U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) w treści podejmowanych przez jednostki samorządu
terytorialnego uchwal określających między innymi wzory deklaracji o wysokości opłaty za
gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Przyjmując do wiadomości treść przesłanego zestawienia podkreślić należy, iż Generalny
Inspektor Ochrony Danych Osobowych prowadzi kontrole w wybranych jednostkach samorządu
terytorialnego pod kątem zgodności z przepisami o ochronie danych osobowych zakresu
pozyskiwanych przez te jednostki danych osobowych w związku z podjętymi uchwałami w
następstwie których podejmuje działania wynikające z przepisów ustawy.
Niezależnie od powyższego informuję, iż do wiadomości organu do spraw ochrony danych
osobowych (a także
—
jak z będącej w posiadaniu GIODO korespondencji wynika także Pana
c :ixsrj i c;zcji
KArw.EI.Ar
.4-.
ul. Stmyki2
teL (022) 860— 70—81
%py!:3 dn
00— 193 Warszawa
nr
(JQ
............
zł./kart.
.
Qi
(
fax (022) 860 —70 —90
www. ejodo. eoy. ni
Ministra) wpłynęło pismo Pana Tomasza Kałużnego, Burmistrza Miasta i Gminy Września, z
treścią którego nie sposób się zgodzić.
Podkreślić wszakże należy, iż opisane przez Pana Burmistrza działanie polegające za uznaniu
zasadności pozyskiwania od mieszkańców gmin w celu prawidłowego obliczenia wysokości opłaty
za gospodarowanie odpadami komunalnymi informacji dotyczących imienia ojca i matki, numeru
NIP, czy daty urodzenia lub innych, szeroko opisanych przez GIODO w treści przywołanej we
wstępie korespondencji, informacji o osobach, na wypadek toczącego się postępowania
egzekucyjnego stanowi jaskrawy przykład naruszenia jednej z naczelnych zasad przetwarzania
danych osobowych, a mianowicie zasady adekwatności danych w stosunku do celów ich
pozyskania. o której stanowi tak art. 26 ust. 1 pkt 3 polskiej ustawy o ochronie danych osobowych,
jak i art. 6 ust. 1 lit. c dyrektywy nr 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24
października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych
osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U.WE.23.11 .1995). Jej poszanowanie
wymaga bowiem, aby administrator danych każdorazowo przetwarzał dane osobowe wyłącznie w
zakresie niezbędnym z punktu widzenia określonego celu przetwarzania danych. Swym rodzajem i
swą treścią dane osobowe nie powinny zatem wykraczać poza potrzeby wynikające z celu ich
zbierania. W glosie do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 grudnia 2001 r. (II
SA 2869/00) A. Drozd podniósł, iż zbieranie danych osobowych na zapas, co do zasady narusza
zasadę adekwatności, ponieważ takie postępowanie nie mieści się w ramach celu przetwarzania.
Adekwatność danych w stosunku do celu ich przetwarzania powinna być rozumiana jako
równowaga pomiędzy dobrem osoby, której dane dotyczą, a interesem administratora danych.
Oznacza to, że administrator danych nie może przetwarzać danych w zakresie szerszym, niż
niezbędny dla osiągnięcia zamierzonego celu, jak również danych o większym, niż uzasadniony
tym celem, stopniu szczegółowości. Równowaga będzie zachowana, jeżeli administrator zażąda
danych tylko w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do wypełnienia celu, w jakim dane
są
przez niego przetwarzane (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1
grudnia 2005 r. o sygn. akt II SA/Wa 9 17/2005).
Cel wprowadzenia deklaracji i pozyskiwania za jej pośrednictwem danych osobowych jest
niewątpliwy i w sposób wyraźny wynika z cytowanego przez Pana Burmistrza art. 6n ust. 1 ustawy
z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz.
391 ze zm.). Jest nim „konieczność zapewnienia prawidłowego obliczenia wysokości opłaty za
gospodarowanie odpadami komunalnymi
(...)„.
Celu przetwarzania danych osobowych w tym przypadku nie stanowi z cała pewnością
skuteczne prowadzenie egzekucji w następstwie prawidłowo wypełnionego tytułu wykonawczego.
Warto zważyć, iż prawo do irzetwarzania danych w
związku z koniecznością wszczęcia egzekucji
administracyjnej powstaje z chwila istnienia określonej zaległości.
Trudno bowiem z góry zakładać, iż każdy z mieszkańców
—
osób, których dane dotyczą
—
będzie uchylać się od obowiązku wypełniania swych zobowiązań finansowych względem danej
jednostki samorządu terytorialnego i będzie dłużnikiem w stosunku do którego zostanie wszczęte
postępowanie egzekucyjne.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, iż w opisywanym przez Pana Burmistrza
przypadku, dochodzi do zbierania danych osobowych jeszcze przed zaistnieniem okoliczności
usprawiedliwiających takie pozyskanie. Inaczej mówiąc, w chwili pozyskiwania danych nie istnieje
cel, dla którego one
są gromadzone i dalej przetwarzane. Tego typu działanie zabronione jest
—
podobnie, jak opisane powyżej pozyskiwanie danych wbrew „zasadzie adekwatności danych
w stosunku do celu ich pozyskania”
—
mocą tak dyrektywy nr 95/46/WE, jak i polskiej ustawy
o ochronie danych osobowych. Dyrektywa posługuje się pojęciem konieczności przetwarzania
danych dla .określonych, jednoznacznych i legalnych celów” (art. 6 ust. 1 lit. b), zaś ustawa
wymaga, aby dane osobowe były „zbierane dla oznaczonych, zgodnych z prawem celów” (art. 26
ust. 1 pkt 2). Trudno natomiast mówić o uczynieniu zadość tym obowiązkom przez administratora
danych, który pozyskuje dane osobowe pomimo, iż w chwili ich pozyskania nie ma ku temu
powodów. Cel, dla którego
są one pozyskiwane, nie istnieje.
Należy podkreślić, iż w demokratycznym państwie prawnym urzeczywistniającym zasady
sprawiedliwości społecznej jakim jest Rzeczpospolita Polska (art. 2 Konstytucji RP), władze
publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach,
niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Dopiero przejście tzw. „konstytucyjnego testu
proporcjonalności” nie naraża podmiotu/organu wprowadzającego rozwiązania „dotykające” praw i
wolności obywatelskich na zarzut zbyt głębokiej ingerencji.
W zakresie rozumienia treści art. 51 ust. 2 Konstytucji RP wypowiadał się już wielokrotnie
Trybunał Konstytucyjny. Itak w wyroku z dnia 20 listopada 2002 r. o sygn. akt K 4 1/02 Trybunał
wskazał, że istnienie w przedmiotowym przepisie odrębnej regulacji dotyczącej proporcjonalności
wkraczania w prywatność jednostki należy tłumaczyć tym, iż naruszenie autonomii informacyjnej
poprzez żądanie niekoniecznych, lecz wygodnych dla władzy publicznej informacji o jednostce, jest
typowym dla czasów współczesnych instrumentem, po który władza publiczna chętnie sięga i
dzięki któremu uzyskuje potwierdzenie swej pozycji wobec jednostki.
Na powyższe nie ma i nie może mieć wpływu okoliczność, iż organy pozyskuj ące dane
osobowe
„są obowiązane do zachowania w tajemnicy pozyskanych informacji”. Powyższe nie
legalizuje bynajmniej żądania danych w nadmiarze, danych zbędnych i takich, których
przetwarzanie jest niedopuszczalne. Obowiązek zachowania danych w tajemnicy jest obowiązkiem
wtórnym w stosunku do konieczności legitymowania się pierwotnym prawem przetwarzania
określonego zakresu informacji.
Dlatego też należy wskazać, iż zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych,
kto przetwarza w zbiorze dane osobowe, choć ich przetwarzanie nie jest dopuszczalne albo do
których przetwarzania nie jest uprawniony, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2 (art. 49 ust. 1).
Gmcralny Inspektor Ochrony Danych Osobowych
zup. Z ca neralnego Inspektom
A
Do wiadomości:
-
„LćwWjskj
Pan Tomasz Kałużny, burmistrz Miasta i Gminy Września, ul. Ratuszowa 1, 62
Września.
—
300