Wstęp - Trakt Królewsko

Przemys∏owie wielkopolscy
od ksi´cia dzielnicowego do króla Polski
WYDAWNICTWO POKONFERENCYJNE
pod redakcjà prof. dr hab. Hanny Kóčki-Krenz
Konferencja popularnonaukowa
towarzyszàca Dniom Grodu Przemys∏a
27 wrzeÊnia 2007 roku
Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
Poznaƒ 2008
Opublikowano nak∏adem
Wydzia∏u Rozwoju Miasta Urz´du Miasta Poznania
pl. Kolegiacki 17, 61-841 Poznaƒ
www.poznan.pl
Opracowanie i koordynacja:
Biuro Programu „Trakt Królewsko-Cesarski w Poznaniu”
Wydzia∏ Rozwoju Miasta Urz´du Miasta Poznania
pl. Kolegiacki 17, 61-841 Poznaƒ
tel. 061 8785 748 lub 749, faks 061 8785 458
e-mail: [email protected], www.poznan.pl/trakt
Mapa na wewn´trznej stronie ok∏adki:
ZGiKM GEOPOZ, ul. Gronowa 20, 61-655 Poznaƒ
tel. 061 827 15 00
Rycina na ok∏adce:
Piecz´ç królewska Przemys∏a II (awers i rewers),
ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie
Projekt graficzny:
Joanna Paku∏a
Wydawca:
Wydawnictwo Miejskie
ul. F. Ratajczaka 44, 61-728 Poznaƒ
tel. 061 851 86 01, faks 061 856 04 56
www.wm.poznan.pl
Sk∏ad:
Studio Poligraficzne Wydawnictwa Miejskiego
e-mail: [email protected]
Druk:
Zak∏ad Poligraficzny MoÊ & ¸uczak sp.j., ul. Piwna 1, 61-065 Poznaƒ
ISBN 978-83-7503-043-3
Spis treÊci
Wst´p
5
Cz´Êç I
Referaty wyg∏oszone na konferencji popularnonaukowej
Przemys∏owie wielkopolscy – miejsca, postacie, wydarzenia
prof. dr hab. Jacek Wiesio∏owski
Rola zamku ksià˝´cego dla miasta lokacyjnego
9
dr Tomasz Ratajczak
Âredniowieczny zamek królewski w Poznaniu.
Uwagi na temat chronologii i genezy architektury
15
Zbigniew Karolczak
Zamek królewski w Poznaniu w Êwietle badaƒ archeologicznych
33
dr Igor Kraszewski
Powiàzania dynastyczne Piastów wielkopolskich
55
prof. dr hab. Jerzy Strzelczyk
Rola kobiet w kulturze europejskiej
67
Zygmunt Dolczewski
Znaczàce wydarzenia historyczne na zamku królewskim w Poznaniu
77
prof. dr hab. Jadwiga Krzy˝aniakowa
Ostatni Piastowie wielkopolscy – próba oceny
91
Dorota Matyaszczyk
Szlak Królewski w Wielkopolsce: od Mieszka III Starego do Przemys∏a II
103
Cz´Êç II
Referaty wyg∏oszone podczas trwania wystawy
Przemys∏owie wielkopolscy
– od ksi´cia dzielnicowego do króla Polski
prof. dr hab. Wojciech Suchocki
Âmierç Przemys∏a wed∏ug Matejki
139
Tadeusz Jeziorowski
Piecz´ç królewska Przemys∏a II. U genezy Or∏a Bia∏ego – herbu paƒstwa
143
dr Witold Garbaczewski
Autentyki i falsyfikaty,
czyli zamieszanie z monetami Przemys∏ów wielkopolskich
157
Agnieszka Murawska
Piecz´cie Piastów wielkopolskich
171
Zofia Wojciechowska
Dokumenty w Êredniowieczu
181
Wst´p
W 2007 roku przypad∏y dwie wa˝ne dla Polski i Poznania rocznice: 750-lecie Êmierci Przemys∏a I,
ksi´cia wielkopolskiego, a zarazem 750-lecie urodzin jego syna, Przemys∏a II ksi´cia wielkopolskiego i króla Polski. Z tej okazji obaj XIII-wieczni w∏adcy byli bohaterami wydarzeƒ kulturalnych
i edukacyjnych organizowanych przez Urzàd Miasta Poznania w ramach Programu „Trakt Królewsko-Cesarski”. Przedsi´wzi´cie zosta∏o obj´te honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa
Narodowego.
Kulminacyjnym momentem obchodów jubileuszowych by∏a impreza edukacyjno-kulturalna
pt. Dni Grodu Przemys∏a, podczas której w ostatni weekend wrzeÊnia 2007 r. okolice Góry Przemys∏a
zmieni∏y si´ w Êredniowiecznà osad´, z jarmarkiem, pokazami rycerskimi, koncertami. Program imprez odbywajàcych si´ w ramach Dni Grodu Przemys∏a obejmowa∏ równie˝ konferencj´ popularnonaukowà, wystawy okolicznoÊciowe w Muzeum Sztuk U˝ytkowych i Muzeum Archeologicznym,
multimedialny spektakl teatralny oraz projekt edukacyjny „Jaki znak Twój? Orze∏ Bia∏y!” adresowany do dzieci i m∏odzie˝y z poznaƒskich szkó∏ i przedszkoli.
Dni Grodu Przemys∏a by∏y ju˝ drugim wydarzeniem z cyklu Weekend z Historià na Trakcie
Królewsko-Cesarskim. Zamys∏em tych imprez jest popularyzacja, w ciekawy i niekonwencjonalny
sposób, wa˝nych wydarzeƒ historycznych zwiàzanych z naszym miastem. Dni Grodu Przemys∏a
cieszy∏y si´ du˝ym zainteresowaniem poznaniaków i zebra∏y wiele pozytywnych recenzji.
Potwierdza to przekonanie organizatorów, ˝e istnieje zapotrzebowanie spo∏eczne na imprezy
o tematyce historycznej.
W niniejszej publikacji, b´dàcej drugim zeszytem serii „Materia∏y. Dokumentacje. Projekty”,
zebrane zosta∏y wszystkie materia∏y dokumentujàce i prezentujàce wspomniane wy˝ej wydarzenia.
Jej g∏ównà cz´Êç stanowià referaty wyg∏oszone podczas konferencji popularnonaukowej Przemys∏owie wielkopolscy – miejsca, postacie, wydarzenia, która odby∏a si´ w Muzeum Archeologicznym,
oraz referaty poÊwi´cone omówieniu obiektów prezentowanych na wystawie Przemys∏owie wielkopolscy – od ksi´cia dzielnicowego do króla Polski. Wydawnictwo pozwoli Paƒstwu zapoznaç si´ z postaciami Przemys∏ów wielkopolskich w kontekÊcie ich czasów i dzia∏alnoÊci oraz uÊwiadomi, jak
wiele elementów otaczajàcej nas rzeczywistoÊci zawdzi´czamy tym w∏adcom.
Drugà cz´Êcià publikacji jest prezentacja multimedialna dokumentujàca przebieg wydarzeƒ organizowanych w trakcie Dni Grodu Przemys∏a. Znajdà tu Paƒstwo reporta˝ filmowy, galeri´ zdj´ç
oraz audycje radiowe dotyczàce imprezy. P∏yta zawiera ponadto katalog wystawy Przemys∏owie wielkopolscy – od ksi´cia dzielnicowego do króla Polski, która zorganizowana zosta∏a w Muzeum Sztuk
U˝ytkowych (oddzia∏ Muzeum Narodowego w Poznaniu). Ciekawym elementem prezentacji jest
drzewo genealogiczne pokazujàce koligacje rodzinne Piastów wielkopolskich ze wspó∏czeÊnie panujàcymi rodami europejskimi. Umo˝liwia ono odbycie fascynujàcej podró˝y w czasie tropem wi´zów rodzinnych ∏àczàcych w∏adców Polski i Europy.
Przekazujàc Paƒstwu kolejny zeszyt publikacji, licz´, ˝e zamieszczone w niej teksty i prezentacje zach´cà Paƒstwa do spaceru Traktem Królewsko-Cesarskim Êladami Przemys∏a I i Przemys∏a II
i pozwolà odkrywaç Poznaƒ na nowo.
˚ycz´ ciekawej lektury
Ryszard Grobelny
Prezydent Miasta Poznania
Cz´Êç I
Referaty wyg∏oszone na konferencji popularnonaukowej
Przemys∏owie wielkopolscy
– miejsca, postacie, wydarzenia