Modernizacja zasad pomocy publicznej dotknie

Modernizacja zasad pomocy publicznej dotknie także energetykę
Autor: dr Małgorzata Dobrzyńska – Dąbska - radca prawny
Komisja Europejska („KE” lub „Komisja”) reformuje zasady udzielania pomocy
publicznej. Istotne zmiany dotkną również energetykę. Ma to duże znaczenie między
innymi dla potencjalnych beneficjentów funduszy europejskich planujących skorzystać
z dotacji w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 –
2020. Pomoc publiczna z tego programu będzie udzielana na podstawie obecnie
przygotowywanych przez KE dokumentów.
Pomoc państw na energetykę jest udzielana na podstawie 3 kategorii dokumentów:
- bezpośrednio na podstawie przepisów Traktatu1,
- na podstawie Ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych
- na podstawie Wytycznych Komisji dotyczących energetyki.
Dwa z tych dokumentów, w nowej perspektywie finansowej ulegną zmianie.
Projekt ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych
Konsultacje projektu Ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych 2 („Projekt
rozporządzenia”) zakończyły się 20 lutego 2014 r. Rozporządzenie ma kluczowe znaczenie z
punktu widzenia obowiązku notyfikacji udzielania pomocy publicznej. Zgodnie z art. 108 ust.
3 TFUE pomoc określona w tym Rozporządzeniu, o ile spełnia wszystkie jego warunki będzie
zwolniona z obowiązku notyfikacji do Komisji Europejskiej. Projekt Rozporządzenia określa
warunki ogólne, które muszą spełniać wszystkie projekty, aby uzyskać zwolnienie z
obowiązku notyfikacji oraz szczegółowe, dotyczące określonych kategorii pomocy. Pomoc,
która spełnia tzw. przesłanki pomocy publicznej określone w art. 107 ust. 1 TFUE, nieobjęta
Rozporządzeniem, podlegać będzie obowiązkowi notyfikacji. Na podstawie rozporządzenia z
obowiązku notyfikacji pomocy publicznej będzie zwolniona pomoc regionalna oraz pomoc w
formie ulg w podatkach na ochronę środowiska.
1
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 83/47 Z 30.3.2010 r.), („Traktat” lub „TFUE”).
Rozporządzenie Komisji (UE) z dnia 18 grudnia 2013 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem
wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu, Projekt, Bruksela, dnia 18 grudnia 2013 r. (C (2013)
9256).
2
Projekt Wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska
Szczegółowe kwestie udzielania pomocy państwa na energetykę i ochronę środowiska
reguluje projekt Wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele
związane z energią w latach 2014 – 2020 („Projekt wytycznych”). W lutym Komisja
zakończyła jego konsultacje. Wytyczne będą miały zastosowanie do pomocy państwa
przyznanej na cele związane z ochroną środowiska lub energią. W Projekcie wytycznych
Komisja określiła warunki, pod którymi pomoc na cele związane z energią i ochronę
środowiska można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym jako:
•
pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących
przedmiot wspólnego zainteresowania lub ma na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w
gospodarce, lub
•
pomoc przeznaczoną na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych, o ile
nie wpływa ona niekorzystnie na warunki wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze
wspólnym interesem.
Projekt wytycznych przewiduje, że o ile spełnione zostaną warunki w nim określone, zgodna
z rynkiem wewnętrznym może być:
o Pomoc na spełnienie wymogów surowszych niż normy unijne lub podniesienie
poziomu ochrony środowiska w ich braku,
o Pomoc na wcześniejsze dostosowanie do przyszłych norm unijnych (wyłącznie
inwestycyjna),
o Pomoc na produkcję energii ze źródeł odnawialnych (inwestycyjna i
operacyjna),
o Pomoc na badania środowiska (wyłącznie inwestycyjna),
o Pomoc na efektywność energetyczną (inwestycyjna i operacyjna),
o Pomoc na instalacje kogeneracyjne (inwestycyjna i operacyjna),
o Pomoc na systemy ciepłownicze i chłodnicze (wyłącznie inwestycyjna),
o Pomoc na efektywną gospodarkę zasobami i gospodarowanie odpadami
(wyłącznie inwestycyjna),
o Pomoc na rekultywację terenów zanieczyszczonych (wyłącznie inwestycyjna),
o Pomoc w postaci przydziałów emisji gazów cieplarnianych (wyłącznie
operacyjna),
o Pomoc na wychwytywanie, transport i składowanie CO2 (CCS) (wyłącznie
inwestycyjna),
o Pomoc w postaci obniżek podatków na ochronę środowiska lub zwolnień z
takich podatków (wyłącznie operacyjna),
o Pomoc w postaci ulg w finansowaniu wsparcia na rzecz energii elektrycznej ze
źródeł odnawialnych (wyłącznie operacyjna),
o Pomoc na infrastrukturę energetyczną (wyłącznie inwestycyjna),
o Pomoc na środki w zakresie wystarczalności mocy wytwórczych (inwestycyjna
i operacyjna).
Komisja zaproponowała progi powyżej których wyżej wymienione środki pomocy będą nadal
podlegać zgłoszeniu jako pomoc indywidualna, na przykład dla projektów inwestycyjnych
dotyczących wychwytywania i składowania dwutlenku węgla – 20 mln EUR, lub 7,5 mln
EUR na przedsiębiorstwo, które będzie realizować projekt w ramach pomocy inwestycyjnej.
Progi te będą jeszcze ulegać zmianie.
Doprecyzowano następnie ogólne kryteria na podstawie, których Komisja będzie badać czy
dany środek pomocy państwa jest zgodny z rynkiem wewnętrznym. Kryteria te zostały
określone niemal identycznie dla Projektu rozporządzenia oraz Projektu wytycznych.
1. Kryterium celu – pomoc państwa ma służyć celowi będącemu przedmiotem
wspólnego zainteresowania.
2. Kryterium niezbędności interwencji – pomoc ma doprowadzić do istotnej poprawy
rynku, która bez interwencji nie mogłaby mieć miejsca.
3. Kryterium adekwatności i proporcjonalności pomocy - pomoc państwa powinna
być proporcjonalna i ograniczona do kwot niezbędnych do realizacji celu. Służy temu
między innymi wprowadzenie tzw. maksymalnych intensywności pomocy
kalkulowanych w odniesieniu do kosztów kwalifikowalnych.
4. Kryterium występowania efektu zachęty. Efekt zachęty uznaje się zasadniczo za
udowodniony, podobnie jak w poprzednio obowiązujących regulacjach, gdy
beneficjent nie mógłby zaangażować się w określoną działalność, bez uzyskania takiej
pomocy lub mógłby ją podjąć jedynie w ograniczonym zakresie.
5. Kryterium przejrzystości i kontroli - kryterium to uznaje się za zrealizowane
wówczas, gdy zainteresowane podmioty, Komisja i samo państwo członkowskie ma
łatwy dostęp do wszelkich danych dotyczących przyznanej pomocy. Zgodnie z
Projektem rozporządzenia pomoc jest przejrzysta wówczas, gdy można dokładnie
obliczyć, i to z wyprzedzeniem, ekwiwalent dotacji brutto („EDB”) bez konieczności
przeprowadzania oceny ryzyka. W nowej perspektywie finansowej nowością będzie
nałożony na państwa członkowskie obowiązek prowadzenia stron internetowych
dotyczących udzielonej pomocy publicznej, w ustandaryzowanym formacie, zarówno
na szczeblu regionalnym jak i krajowym. Linki do tych stron będą publikowane na
stronie Komisji.
6. Kryterium braku niekorzystnego wpływu na warunki wymiany handlowej w
sposób sprzeczny ze wspólnym interesem. Brak wpływu na warunki wymiany
handlowej w sposób sprzeczny ze wspólnym interesem jest zasadniczo uznawany za
jedną z przesłanek pomocy publicznej wypracowaną na podstawie art. 107 ust. TFUE.
Mimo to Projekt rozporządzenia powtarza tą przesłankę jako warunek zastosowania
wyłączenia z obowiązku notyfikacji oraz zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem.
Nakłada to na Komisję obowiązek niejako dwukrotnego badania spełnienia tej
przesłanki.
Dodatkowe elementy, które będzie oceniać Komisja dotyczyć będą zgodności z rynkiem
wewnętrznym. Wszelkie opłaty, które będą miały na celu finansowanie środka pomocy
państwa nie mogą doprowadzić do naruszenia zakazu stosowania ceł lub opłat o skutku
równoważnym między państwami członkowskimi. Ponadto nie pomoc nie może doprowadzić
do nałożenia podatków wewnętrznych wyższych od tych, które są nałożone na produkty
krajowe, lub chroniące ich produkty.
Szczegółowe zasady dotyczące poszczególnych środków pomocy z przepisami Komisji
zostaną szczegółowo doprecyzowane w ostatecznej wersji tych dokumentów. W ślad za
nowym rozporządzeniem oraz wytycznymi opracowane zostaną zapewne odpowiednie
rozporządzenia krajowe regulujące zasady udzielania pomocy państwa na cele związane
z energetyką służące między innymi wydatkowaniu środków z Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko na lata 2014 - 2020. W praktyce może to oznaczać, że
opóźnione zostaną ogłoszenia konkursów przewidujących udzielanie pomocy państwa na
energetykę i ochronę środowiska w ramach tego programu do czasu uchwalenia tych
dokumentów.