aprobata techniczna

APROBATA TECHNICZNA ITB
AT-15-7687/2013
CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE
masa polimerowa do wykonywania
powłok przeciwwilgociowych
w pomieszczeniach mokrych
WARSZAWA
Aprobata techniczna została opracowana
w Zakładzie Aprobat Technicznych
przez mgr inż. Martę SIDOR
Projekt okładki: Ewa Kossakowska
GW IV
Kopiowanie aprobaty technicznej
jest dozwolone jedynie w całości
Wykonano z oryginałów bez opracowania wydawniczego
© Copyright by Instytut Techniki Budowlanej
Warszawa 2013
ISBN 978-83-249-7125-1
Dział Upowszechniania Wiedzy
02-656 Warszawa, ul. Ksawerów 21, tel.: 22 843 35 19
Format pdf
Wydano w grudniu 2013 r.
zam. 774/2013
Seria: APROBATY TECHNICZNE
Egzemplarz archiwalny
APROBATA TECHNICZNA ITB
AT-15-7687/2013
Na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r.
w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich
wydawania (Dz. U Nr 249 z 2004 r., poz. 2497), w wyniku postępowania aprobacyjnego
dokonanego w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie na wniosek firmy:
P.P.H. DEKSPOL Iwona Oleszak
61-047 Poznań, ul. Terespolska 13
stwierdza się przydatność do stosowania w budownictwie wyrobu pod nazwą:
CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE
masa polimerowa do wykonywania powłok
przeciwwilgociowych
w pomieszczeniach mokrych
w zakresie i na zasadach określonych w Załączniku, który jest integralną częścią niniejszej
Aprobaty Technicznej ITB.
Termin ważności:
04 września 2018 r.
DYREKTOR
Instytutu Techniki Budowlanej
Załącznik:
Postanowienia ogólne i techniczne
Jan Bobrowicz
Warszawa, 04 września 2013 r.
Aprobata Techniczna ITB AT-15-7687/2013 jest nowelizacją Aprobaty Technicznej ITB AT-15-7687/2008.
Dokument Aprobaty Technicznej ITB AT-15-7687/2013 zawiera 11 stron. Tekst tego dokumentu można kopiować
tylko w całości. Publikowanie lub upowszechnianie w każdej innej formie fragmentów tekstu Aprobaty Technicznej
wymaga pisemnego uzgodnienia z Instytutem Techniki Budowlanej.
®
AT-15-7687/2013
2/11
ZAŁĄCZNIK
POSTANOWIENIA OGÓLNE I TECHNICZNE
SPIS TREŚCI
1. PRZEDMIOT APROBATY ............................................................................................... 3 2. PRZEZNACZENIE, ZAKRES I WARUNKI STOSOWANIA ............................................. 3 3. WŁAŚCIWOŚCI TECHNICZNE. WYMAGANIA .............................................................. 4 3.1. Surowce ................................................................................................................. 4 3.2. Właściwości techniczne ......................................................................................... 4 4. PAKOWANIE, PRZECHOWYWANIE I TRANSPORT ..................................................... 5 5. OCENA ZGODNOŚCI ..................................................................................................... 6 5.1. Zasady ogólne ....................................................................................................... 6 5.5. Częstotliwość badań .............................................................................................. 8 5.6. Metody badań ........................................................................................................ 9 5.7. Pobieranie próbek do badań.................................................................................. 9 5.8. Ocena wyników badań........................................................................................... 9 6. USTALENIA FORMALNO - PRAWNE ............................................................................ 9 7. TERMIN WAŻNOŚCI..................................................................................................... 10 INFORMACJE DODATKOWE ........................................................................................... 10 ®
AT-15-7687/2013
3/11
1. PRZEDMIOT APROBATY
Przedmiotem niniejszej Aprobaty Technicznej ITB jest masa polimerowa o nazwie
handlowej
CHEMI
SPECTRUM
FOLIA
W
PŁYNIE,
do
wykonywania
powłok
przeciwwilgociowych w pomieszczeniach mokrych, produkowana przez firmę P.P.H.
DEKSPOL Iwona Oleszak z Poznania.
Masa CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE jest jednoskładnikową mieszaniną
polimerową w kolorze niebieskim i jest dostarczana w postaci gotowej do stosowania.
Wymagane właściwości techniczne masy polimerowej CHEMI SPECTRUM FOLIA W
PŁYNIE oraz wykonanych z niej powłok podano w punkcie 3.
2. PRZEZNACZENIE, ZAKRES I WARUNKI STOSOWANIA
Masa polimerowa CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE przeznaczona jest do
wykonywania powłok przeciwwilgociowych w pomieszczeniach mokrych (łazienkach,
kuchniach, pralniach, kabinach prysznicowych itp.).
Podłoża
przeznaczone
do
zabezpieczenia
powinny
być
stabilne,
czyste
i
odtłuszczone, suche lub matowo-wilgotne, o pęknięciach nie większych niż 1,5 mm. Masa
powinna być nakładana w co najmniej trzech warstwach (w ilości 0,5 kg/m2 łącznie). Przed
użyciem masę należy dokładnie wymieszać. Masa powinna być nakładana za pomocą wałka
lub pędzla w odstępach co najmniej 1,5 godz. Po 12 godzinach od nałożenia ostatniej
warstwy można wykonywać prace wykończeniowe.
Powłoki z masy polimerowej CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE mogą być
stosowane do zabezpieczania powierzchni betonowych, z gładzi cementowej i z płyt
gipsowo-kartonowych i powinny być pokrywane płytkami ceramicznymi lub innymi
wykładzinami i okładzinami przeznaczonymi do pomieszczeń mokrych.
Masa polimerowa do wykonywania powłok przeciwwilgociowych powinna być
stosowana zgodnie z instrukcją Producenta i projektem technicznym opracowanym dla
określonego zastosowania. Projekt techniczny powinien uwzględniać właściwe normy i
obowiązujące przepisy, w szczególności rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12
kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (Dz. U. nr 75 z 2002 r., poz. 690 z późniejszymi zmianami). Projekt techniczny
powinien też uwzględniać właściwości techniczno – użytkowe wyrobu i wykonanej z niego
powłoki, podane w p. 3.
®
`
AT-15-7687/2013
4/11
Ze względu na emisję związków organicznych masa polimerowa może być
stosowana w pomieszczeniach kategorii A i B, przeznaczonych na pobyt ludzi wg
zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (Monitor Polski nr 19/1996, poz. 231).
Podczas wykonywania robót z użyciem masy polimerowej CHEMI SPECTRUM FOLIA W
PŁYNIE, pomieszczenia powinny być wietrzone. Wietrzenie należy kontynuować przez co
najmniej 3 dni od zakończenia robót.
3. WŁAŚCIWOŚCI TECHNICZNE. WYMAGANIA
3.1. Surowce
Właściwości surowców stosowanych do wytwarzania masy polimerowej CHEMI
SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE oraz sposób ich sprawdzania i odbioru nie są objęte niniejszą
Aprobatą Techniczną ITB i powinny być określone w systemach zapewnienia jakości
Producentów.
3.2. Właściwości techniczne
Wymagane właściwości techniczne masy polimerowej CHEMI SPECTRUM FOLIA W
PŁYNIE oraz wykonanych z niej powłok, podano w tablicy 1.
Tablica 1
Lp.
Właściwości
Wymagania
Metody badań
1
2
3
4
1
Wygląd:
- masy
- powłoki
2
3
Gęstość objętościowa, g/cm3
Zawartość wody, %
4
Spływność z powierzchni pionowej, bezpośrednio po nałożeniu
Czas wypływu, mierzona kubkiem
wypływowym o średnicy 10 mm, s
Czas wysychania, min
5
6
7
Giętkość powłoki przy przeginaniu
na wałku o średnicy 30 mm w
temp. -5oC
jednorodna płynna masa, bez
zanieczyszczeń mechanicznych o
konsystencji płynnej dobrze nanosi
się pędzlem na podłożu
betonowym;
bez pęcherzy i kraterków, dobrze
przylegająca do podłoża, barwy
niebieskiej (przezroczysta)
1,0 ± 10 %
ZUAT-15/IV.19/2005
PN-74/B-30175
67,0 ± 10 %
PN-B-24000:1997
brak spływania
ZUAT-15/IV.19/2005
18 ± 2
PN-C-89355:1997
(metoda A)
30 (powłoka uzyskuje jednolity
odcień)
ZUAT-15/IV.19/2005
brak pęknięć i rys
ZUAT-15/IV.19/2005
®
`
AT-15-7687/2013
5/11
c.d. Tablicy 1
Lp.
1
8
9
Właściwości
2
Wodochłonność powłoki, %
Maksymalne naprężenie
rozciągające powłoki, MPa
Wydłużenie względne przy
maksymalnym naprężeniu
rozciągającym powłoki, %
10
11
12
13
14
16
17
18
19
Wodoszczelność powłoki przy
ciśnieniu 0,15 MPa
Przesiąkliwość powłoki przy
działaniu słupa wody 1000 mm w
czasie 24 h
Przyczepność do podłoża powłoki,
MPa:
- betonowego
- z płyty gipsowo-kartonowej
Przyczepność międzywarstwowa
w układzie warstw: podłoże
betonowe – folia w płynie – klej
Atlas do płytek ceramicznych,
MPa
Odporność na powstawanie rys w
podłożu, mm
Odporność powłoki na działanie
wody o temp. +60oC, określona
przyczepnością do podłoża, MPa
Opór dyfuzyjny względem pary
wodnej - Sd, m
Emisja lotnych związków
organicznych (VOC), określona
czasem niezbędnym do
osiągnięcia dopuszczalnych
stężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia, dni
Wymagania
3
Metody badań
4
≤ 30
ZUAT-15/IV.19/2005
PN EN ISO 527-3:1998
PN EN ISO 527-3:1998
próbka typ 5
prędkość 100 mm/min
pomiar wydłużenia:
ekstensometr
≥ 0,6
≥ 1000
brak przesiąkania
ZUAT-15/IV.19/2005
brak przesiąkania
≥ 2,5
≥ 0,5
PN-EN 1542:2000
(krążki o średnicy
20 mm)
≥ 0,8
≥ 0,5
ZUAT-15/IV.13/2002
≥ 2,0
ZUAT-15/IV.19/2005
≤1
PN-EN ISO 7783:2012*)
3
PN-EN ISO 160009:2009
*) badanie na próbkach nie poddanych 3 cyklom starzenia
4. PAKOWANIE, PRZECHOWYWANIE I TRANSPORT
Wyrób objęty niniejszą Aprobatą Techniczną ITB powinien być dostarczany
w oryginalnych opakowaniach Producenta oraz przechowywany i transportowany zgodnie
z instrukcją Producenta, w sposób zapewniający niezmienność jego parametrów technicznych.
Na każdym opakowaniu powinna być umieszczona etykieta podająca następujące dane:
-
nazwę i adres Producenta,
-
nazwę handlową wyrobu,
-
nr Aprobaty Technicznej ITB AT-15-7687/2013,
®
`
AT-15-7687/2013
-
nr i datę wystawienia krajowej deklaracji zgodności,
-
termin przydatności do stosowania (jeżeli jest określony),
-
masę netto,
-
podstawowe warunki stosowania,
-
znak budowlany.
6/11
Sposób oznakowania wyrobów znakiem budowlanym powinien być zgodny z
rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów
deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem
budowlanym (Dz. U. Nr 198/2004, poz. 2041).
Ponadto, jeżeli z odrębnych przepisów wynika obowiązek oznakowania wyrobu na
podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie
oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz
niektórych mieszanin (Dz. U. z 2012 r., poz. 445) oraz dołączania informacji określającej
zagrożenia dla zdrowia lub życia, wynikające z karty charakterystyki na podstawie
rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (ze zmianami) Parlamentu Europejskiego i Rady w
sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie
chemikaliów (REACH), do wyrobu powinna być dołączona dokumentacja w odpowiedniej
formie, zawierająca wymagane przez przepisy prawne oznakowania i informacje.
5. OCENA ZGODNOŚCI
5.1. Zasady ogólne
Zgodnie z art. 4, art. 5 ust. 1, p. 3 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92/2004, poz. 881, z późniejszymi zmianami) wyrób,
którego dotyczy niniejsza Aprobata Techniczna ITB, może być wprowadzany do obrotu
i stosowany przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym jego
właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, jeżeli Producent dokonał oceny zgodności, wydał
krajową deklarację zgodności z Aprobatą Techniczną ITB AT-15-7687/2013 i oznakował wyrób
znakiem budowlanym, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r.
w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu
znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198/2004, poz. 2041) oceny zgodności
masy polimerowej CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE z Aprobatą Techniczną ITB AT-157687/2013 dokonuje Producent (lub jego upoważniony przedstawiciel) mający siedzibę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, stosując system 2+.
W przypadku systemu 2+ oceny zgodności, Producent może wystawić krajową
deklarację zgodności z Aprobatą Techniczną ITB AT-15-7687/2013, na podstawie:
®
`
AT-15-7687/2013
7/11
a) zadania producenta:
− wstępnego badania typu,
− zakładowej kontroli produkcji,
−
badań gotowych wyrobów (próbek) pobranych w zakładzie produkcyjnym,
prowadzonych
przez
producenta,
zgodnie
z
ustalonym
planem
badań,
obejmującym badania wg p. 5.4.3,
b) zadania akredytowanej jednostki:
−
certyfikacji zakładowej kontroli produkcji na podstawie wstępnej inspekcji zakładu
produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji oraz ciągłego nadzoru, oceny i
akceptacji zakładowej kontroli produkcji.
5.2. Wstępne badanie typu
Wstępne badanie typu jest badaniem potwierdzającym wymagane właściwości
techniczno-użytkowe, wykonywanym przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu.
Wstępne badanie typu obejmuje:
a) giętkość powłoki w temperaturze -5ºC,
b) przyczepność do podłoża,
c) przyczepność międzywarstwowa,
d) opór dyfuzyjny względem pary wodnej,
e) odporność na powstawanie rys w podłożu,
f)
przesiąkliwość,
g) wodochłonność,
h) wodoszczelność,
i)
odporność na działanie wody o temp. +60oC,
j)
emisję lotnych związków organicznych (VOC).
Badania, które w procedurze aprobacyjnej były podstawą do ustalenia właściwości
techniczno – użytkowych wyrobów, stanowią wstępne badanie typu w ocenie zgodności.
5.3. Zakładowa kontrola produkcji
Zakładowa kontrola produkcji obejmuje:
1) specyfikację i sprawdzanie surowców i składników,
2) kontrolę i badania w procesie wytwarzania oraz badania gotowych wyrobów (p. 5.4.3.),
prowadzone przez producenta zgodnie z ustalonym planem badań oraz według zasad
i procedur określonych w dokumentacji zakładowej kontroli produkcji, dostosowanych do
technologii produkcji i zmierzających do uzyskania wyrobów o wymaganych
właściwościach.
®
`
AT-15-7687/2013
8/11
Kontrola produkcji powinna zapewnić, że wyrób jest zgodny z Aprobatą Techniczną
ITB AT-15-7687/2013. Wyniki kontroli produkcji powinny być systematycznie rejestrowane.
Zapisy rejestru powinny potwierdzać, że wyrób spełnia kryteria oceny zgodności. Każda
partia wyrobu powinna być jednoznacznie zidentyfikowana w rejestrze badań i dokumentach
handlowych.
5.4. Badania gotowych wyrobów
5.4.1. Program badań. Program badań obejmuje:
a)
badania bieżące,
b)
badania okresowe.
5.4.2. Badania bieżące. Badania bieżące obejmują sprawdzenie:
a) wyglądu zewnętrznego,
b) zawartości wody,
c) gęstości objętościowej,
d) spływności z powierzchni pionowej,
e) czasu wypływu.
5.4.3. Badania okresowe. Badania okresowe obejmują sprawdzenie:
a)
czasu wysychania,
b)
wodoszczelności,
c)
wodochłonności,
d)
przyczepności do podłoża,
e)
przyczepności międzywarstwowej,
f)
oporu dyfuzyjnego względem pary wodnej,
g)
odporności na działanie wody o temperaturze +60 °C,
h)
odporności na powstawanie rys podłoża,
i)
maksymalnego naprężenia rozciągającego,
j)
wydłużenia względnego przy maksymalnym naprężeniu rozciągającym.
5.5. Częstotliwość badań
Badania bieżące powinny być przeprowadzane zgodnie z ustalonym planem badań, ale
nie rzadziej niż dla każdej partii wyrobów. Wielkość partii wyrobów powinna być określona
w dokumentacji zakładowej kontroli produkcji.
Badania okresowe należy wykonywać nie rzadziej niż raz na 3 lata.
®
`
AT-15-7687/2013
9/11
5.6. Metody badań
Badania masy polimerowej i wykonanej z niej powłoki powinny być wykonywane
zgodnie z metodami badań podanymi w kolumnie 4 tablicy 1. Otrzymane wyniki należy
porównać odpowiednio z wymaganiami podanymi w kolumnie 3 tablicy 1.
5.7. Pobieranie próbek do badań
Próbki do badań należy pobierać losowo, zgodnie z normami PN-N-03010:1983.
5.8. Ocena wyników badań
Wyprodukowane wyroby należy uznać za zgodne z wymaganiami niniejszej Aprobaty
Technicznej, jeżeli wyniki wszystkich badań są pozytywne.
6. USTALENIA FORMALNO - PRAWNE
6.1. Niniejsza Aprobata zastępuje Aprobatę Techniczną ITB AT-15-7687/2008.
6.2. Aprobata Techniczna ITB AT-15-7687/2013 jest dokumentem stwierdzającym
przydatność masy polimerowej CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE do stosowania w
budownictwie w zakresie wynikającym z postanowień Aprobaty.
Zgodnie z art. 4, art. 5 ust. 1 p. 3 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92/2004, poz. 881, z późniejszymi zmianami) wyrób,
którego dotyczy niniejsza Aprobata Techniczna ITB, może być wprowadzany do obrotu
i stosowany przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym jego
właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, jeżeli producent dokonał oceny zgodności, wydał
krajową deklarację zgodności z Aprobatą Techniczną ITB AT-15-7687/2013 i oznakował wyrób
znakiem budowlanym, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
6.3. Aprobata Techniczna ITB nie narusza uprawnień wynikających z przepisów
o ochronie własności przemysłowej, a w szczególności obwieszczenia Marszałka Sejmu RP
z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 30 czerwca
2000 r. Prawo własności przemysłowej, (Dz. U. Nr 119, poz. 1117). Zapewnienie tych
uprawnień należy do obowiązków korzystających z niniejszej Aprobaty Technicznej.
6.4. ITB wydając Aprobatę Techniczną nie bierze odpowiedzialności za ewentualne
naruszenie praw wyłącznych i nabytych.
®
`
AT-15-7687/2013
10/11
6.5. Aprobata Techniczna ITB nie zwalnia Producenta wyrobu objętego Aprobatą od
odpowiedzialności za właściwą jego jakość oraz wykonawców robót budowlanych od
odpowiedzialności za właściwe zastosowanie tego wyrobu.
6.6. W treści wydawanych prospektów i ogłoszeń oraz innych dokumentów związanych
z wprowadzaniem do obrotu i stosowaniem w budownictwie masy polimerowej CHEMI
SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE należy zamieszczać informację o udzielonej temu wyrobowi
Aprobacie Technicznej ITB AT-15-7687/2013.
7. TERMIN WAŻNOŚCI
Aprobata Techniczna ITB AT-15-7687/2013 jest ważna do 04 września 2018 r.
Ważność Aprobaty Technicznej ITB może być przedłużona na kolejne okresy, jeżeli
jej Wnioskodawca lub formalny następca, wystąpi w tej sprawie do Instytutu Techniki
Budowlanej z odpowiednim wnioskiem, nie później niż 3 miesiące przed upływem terminu
ważności tego dokumentu.
KONIEC
INFORMACJE DODATKOWE
Normy i dokumenty związane
PN-B-24000:1997
Dyspersyjna masa asfaltowo-kauczukowa
PN-74/B-30175
Kit asfaltowy uszczelniający
PN-C-89355:1997
Kleje. Oznaczanie czasu wypływu za pomocą kubka wypływowego
PN-N-03010:1983
Statystyczna kontrola jakości. Losowy wybór jednostek produktu do
próbki
PN-EN 1542:2000
Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych.
Metody badań. Pomiar przyczepności przez odrywanie
PN-EN ISO 527-1:1998
Tworzywa sztuczne. Oznaczanie właściwości mechanicznych przy
statycznym rozciąganiu. Zasady ogólne
PN-EN ISO 527-3:1998
Tworzywa sztuczne. Oznaczanie właściwości mechanicznych przy
statycznym rozciąganiu. Warunki badań folii i płyt
ZUAT-15/IV.19/2005
Wyroby polimerowe. Emulsje przeznaczone do wykonywania
powłok hydroizolacyjnych
®
`
AT-15-7687/2013
11/11
PN-EN ISO 16000-
Powietrze wnętrz. Część 9: Oznaczanie emisji lotnych związków
9:2009
organicznych z wyrobów budowlanych i wyposażenia.
Badanie
emisji metodą komorową
Raporty, sprawozdania z badań, klasyfikacje i oceny
1. NO-3/837/A/08. Badania laboratoryjne masy CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE
FOLIA W PŁYNIE, dla potrzeb aprobaty technicznej. Zakład Trwałości i Ochrony
Budowli ITB, Warszawa 2008 r.
2. NS-560/A/2008. Badanie emisji lotnych związków organicznych (VOC) z powłoki z
CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE FOLIA W PŁYNIE. Zakład Ochrony
Środowiska ITB, Warszawa 2008 r.
3. Raport z badań LM01-1318/11/Z00NM wyrobu CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE
FOLIA W PŁYNIE. Laboratorium Materiałów Budowlanych ITB, Warszawa 2011 r.
4. Raport z badań LM02-1318/11/Z00NM wyrobu CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE
FOLIA W PŁYNIE. Laboratorium Materiałów Budowlanych ITB, Warszawa 2011 r.
5. Raport z badań LM03-1318/11/Z00NM wyrobu CHEMI SPECTRUM FOLIA W PŁYNIE
FOLIA W PŁYNIE. Laboratorium Materiałów Budowlanych ITB, Warszawa 2011 r.
ISBN 978-83-249-7125-1