docPlan Odnowy Miejscowości Perlino na lata 2009
download 
Reklamacja Transkrypt
Plan Odnowy Miejscowości Perlino na lata 2009
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr LII/385/2009 z dnia 29 października 2009 r. Plan Odnowy Miejscowości Perlino na lata 2009 - 2016 GMINA GNIEWINO Gniewino 2009 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 1 z 37 SPIS TREŚCI WSTĘP .............................................................................................. 3 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA.................................................................. 4 1.1 1.2 1.3 1.4. CECHY POŁOśENIA WSI PERLINO........................................................................ 4 UśYTKOWANIE GRUNTÓW .................................................................................... 5 ZARYS HISTORII ROZWOJU PERLINA I OKOLIC................................................ 6 KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY ......................................... 7 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI PERLINO ................. 9 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU ...................... 9 2.1.1. Rzeźba powierzchni .............................................................................................. 9 2.1.2. Klimat.................................................................................................................... 11 2.1.3. Wody powierzchniowe ....................................................................................... 12 2.1.4. Gleby..................................................................................................................... 13 2.1.5. Szata roślinna...................................................................................................... 13 2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY ........................................................................................ 15 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy................. 15 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne ............................................................... 15 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej ........................................................ 16 2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA......................................................... 17 2.3.1. Charakterystyka demograficzna ....................................................................... 17 2.3.2. Prognozy demograficzne ................................................................................... 19 2.3.3. Analiza gospodarcza........................................................................................... 22 2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU ............................................................................. 22 2.5. KULTURA I REKREACJA ............................................................................................ 23 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI PERLINO...24 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ......................................................26 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 2 z 37 WSTĘP Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwań, jakie stoją przed Polską w okresie integracji z Unią Europejską. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działań słuŜących zmniejszaniu istniejących dysproporcji i róŜnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowości jest jednym z najwaŜniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013” działanie „Odnowa i rozwój wsi”, jak równieŜ stanowić będzie wytyczne dla władz Gminy Gniewino przy opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Perlino. Celem działania „Odnowa i rozwój wsi” jest poprawa jakości Ŝycia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umoŜliwi rozwój toŜsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Plan odnowy to przedstawiona w formie dokumentu koncepcja działań do długotrwałego i zrównowaŜonego rozwoju miejscowości Perlino do roku 2016. Zawiera charakterystykę miejscowości Perlino, inwentaryzację zasobów słuŜącą ujęciu stanu rzeczywistego, analizę SWOT, planowane kierunki rozwoju oraz szacunkowy koszt przedsięwzięcia i harmonogram działań. Obszarem realizacji Planu Odnowy Miejscowości Perlino jest obszar tej miejscowości oraz jej przysiółki. Dokument ten powstał w procesie konsultacji społeczności Perlina. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 3 z 37 1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI, W KTÓREJ BĘDZIE REALIZOWANA OPERACJA 1.1 CECHY POŁOśENIA WSI PERLINO Miejscowość Perlino administracyjnie połoŜona jest w północno-zachodniej części gminy Gniewino (powiat wejherowski, województwo pomorskie), w bliskim sąsiedztwie wschodniego brzegu Jezioro Choczewskiego (Ryc. 1.). Ryc. 1. PołoŜenie miejscowości Perlino w gminie Gniewino źródło: opracowanie własne Perlino leŜy około 4 km od miejscowości gminnej Gniewina, 26 km od ośrodka powiatowego – Wejherowa, do centrum Gdyni jest 50 km, zaś do Gdańska, miasta wojewódzkiego, jest ok.76 km. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 4 z 37 W ciągu ostatnich kilkunastu lat zaczęto doceniać walory turystyczne połoŜenia miejscowości Perlino. Wiele osób szukających spokoju osiedla się na tych terenach. 1.2 UśYTKOWANIE GRUNTÓW Perlino zajmuje powierzchnie 609 ha, co stanowi 3,5% powierzchni całej gminy Największy obszar w obrębie geodezyjnym Perlino stanowią gruntu orne, łąki oraz pastwiska prawie 70% (tabl.1.). Świadczy o tym, iŜ jest to miejscowość typowo rolnicza. Struktura uŜytkowania gruntów sprzyja hodowli krów, owiec lub koni. Ponad 18% powierzchni zajmują lasy oraz tereny zakrzewione. Pozostałe grunty stanowią niewielki odsetek. Tabl. 1 Zestawienie powierzchni gruntów miejscowości Perlino. Rodzaj uŜytku Powierzchnia (ha) Struktura uŜytkowania gruntów (%) Grunty orne 302.6473 49,70 Łąki, pastwiska 123.2197 20,23 Lasy i grunty zakrzewione 111.7680 18,35 Sady 7.4124 1,20 NieuŜytki 14.4877 2,38 Drogi 21.9672 3,61 Tereny zabudowane: - mieszkaniowe - przemysłowe, - inne 12.6412 2,08 0.2600 0,04 4.9743 0,82 Tereny przeznaczone pod zabudowę 3.0822 Rowy 6.1413 1,01 Tereny róŜne 0.4700 0,08 609.0713 100 Powierzchnia całkowita 0,51 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino za rok 2007 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 5 z 37 1.3 ZARYS HISTORII ROZWOJU PERLINA I OKOLIC Perlino dawniej majątkowa wieś w gminie Gniewino. W dokumencie z 1463 roku pojawia się nazwa Perlow. Były to dobra rycerskie. W roku 1457 trzej kuzynowie Perlowscy otrzymywali tę wieś jako nadanie od księcia Eryka. Jak wskazuje lustracja z 1579 roku, niejaki Barnim zapewnił Jakubowi Puttkamerowi majątek po Jerzym Perlowie, w przypadku gdyby familia ta bezpotomnie wymarła (Ellwart J., 2003). Okolice Jeziora śarnowieckiego od najdawniejszych czasów były atrakcyjnym terenem osadniczym. Pierwsi ludzie pojawili się na tych ziemiach około 2500 lat p.n.e. i zamieszkiwali południowe brzegi jeziora. Największe jednak nasilenie osadnictwa pradziejowego przypada na schyłek epoki brązu i początek epoki Ŝelaza (około 650 r. p.n.e.) i związane jest z rozwojem kultury pomorskiej, w której bardzo wysoki poziom osiąga to garncarstwo i odlewnictwo. Specyficznym wytworem tej kultury były popielnice twarzowe (naczynia z plastycznym wyobraŜeniem twarzy ludzkiej) oraz bardzo rzadko spotykane popielnice w kształcie domków (dwie znaleziono w Rybnie). TakŜe osadnictwo wczesnośredniowieczne jest w tym rejonie bogato reprezentowane. Budowano grody obronne, ale takŜe osady otwarte (Nadole, Opalino). Na terenie dzisiejszej wsi Nadole odkryto trzy osady wczesnośredniowieczne, datowane od VIII do XII w. W czasach nowoŜytnych powstały osady ludności kaszubskiej, które przybrały kształt wsi: Opalino, Czymanowo, Nadole. W XIII wieku obszar ten podporządkowany był kasztelanii białogórskiej i puckiej. Na początku następnego stulecia dostał się pod panowanie Zakonu KrzyŜackiego. W 1466 roku, po ustąpieniu KrzyŜaków, administrację przejął starosta pucki. Szczególne znaczenie w rozwoju gospodarczym i kulturowym mieszkańców osad miała działalność klasztoru i kościoła w śarnowcu. Od XIII do XVI wieku w posiadaniu cysterek (później benedyktynek) znajdowało się 5500 ha gruntów, 1600 ha lasu, Jezioro śarnowieckie o powierzchni 1470 ha, rzeka Piaśnica z dopływami i brzeg morski od Wierzchucina do Widowa. Wśród najwaŜniejszych osad naleŜących PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 6 z 37 do klasztoru wymienić naleŜy takŜe Nadole i Gniewino. Obok własności klasztornej majątki w okolicy posiadały rody Wejherów, Zalewskich, Dąbrowskich, Rexinów. Poza krótkimi okresami w XV i XVII wieku obszar gminy naleŜał do Brandenburgii, a później do Królestwa Prus. Sekularyzacja przeprowadzane i reformy późniejsza agrarne kasacja klasztoru przyniosły zmiany w śarnowcu posiadania i oraz statusu dotychczasowych właścicieli ziemi. Bogatsi chłopi wykupywali ziemie i wzmacniali dotychczasowe gospodarstwa. Wsie zwiększały liczbę mieszkańców. 1.4. KOMPOZYCYJNE WALORY ZESPOŁÓW ZABUDOWY Krajobraz gminy postrzegany jest nie tylko przez cechy wynikające z ukształtowania i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, ale takŜe przez elementy antropogeniczne – powstałe w wyniku działalności człowieka w tym środowisku. Charakterystyczne jest, Ŝe cechy antropogeniczne nie dotyczą wyłącznie zabudowań, ale takŜe sposobu kształtowania zieleni i krajobrazu na obszarach zabudowanych. Osiedla ludzkie kształtowały się przez wieki i wykształciły szereg tradycyjnych cech specyficznych dla danego regionu. Promowanie istoty krajobrazu regionalnego i rodzimych wzorców za pomocą zestawienia form budownictwa miejscowego, powinno pomóc w odnalezieniu właściwego sposobu kształtowania przestrzeni architektonicznej i krajobrazowej regionu. Współczesne budownictwo, tak jak w przeszłości, nie powinno kłócić się z otoczeniem, krajobrazem. Tradycje budownictwa regionalnego, rozpoznane i określone dziedzictwo, powinno zostać przekazane w formie dostosowanej do potrzeb określonych przez teraźniejszość. Ramy przestrzenne dla rozwoju kultury ludowej gminy Gniewino stworzyła średniowieczna organizacja gospodarki wiejskiej. W rezultacie kolonizacji na prawie niemieckim nadano wsiom zorganizowany układ osadniczy. Wsie w ówczesnych dobrach rycerskich i kościelnych charakteryzowały się w miarę regularną zabudową, podporządkowaną hierarchii społecznej. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 7 z 37 Największa zagroda i dział ziemi przypadały sołtysowi; on i chłopi pełnorolni – gburzy, o jednakowych nadziałach ziemi, osadzani byli w centrum wsi. Zagrodnicy i chałupnicy – nie posiadający nic poza zagrodą, której część zajmowały budynki a resztę ogród warzywny, lub tylko chałupa – osadzani byli na obrzeŜu zabudowy wsi. W tym czasie moŜna wyróŜnić dwa charakterystyczne typy kompozycji zespołów zabudowy: wieś owalnicowa i wieś ulicowa. Ten stary układ osadniczy naruszyła dopiero masowa organizacja folwarków w XV – XVIII w., zarówno w dobrach prywatnych, jak i kościelnych. Folwarki zakładano we wsiach juŜ istniejących oraz na gruntach nowo pozyskanych pod uprawę. Towarzyszące im zagrody czeladzi i robotników rolnych, lokowane poza zagrodą folwarczną, po parcelacji folwarków otrzymywały nadziały ziemi i stawały się pełnorolnymi gospodarstwami. Był to zaczątek późniejszych wsi. Po raz drugi struktura zabudowy wsi zmieniła się na skutek przeprowadzonego w latach 1821-48 uwłaszczenia chłopów. Wraz z przekazywaniem chłopom ziemi na własność następowała separacja gospodarstw związana ze zmianą systemu uprawy roli – zarzucaniem tzw. trójpolówki. W wyniku przeprowadzanych reform zamiast dotychczasowych licznych działek ziemi, porozrzucanych na całym obszarze naleŜących do wsi pól uprawnych, chłop otrzymywał zwarte gospodarstwo rolne. Od tego czasu, coraz liczniejsze stają się przysiółki zwane wybudowaniami lub pustkami oraz wsie o układzie rzędowym. Na przestrzeni wieków w wyniku przybywania do miejscowości nowych mieszkańców i lokalizacji kolejnych zagród i budynków, pierwotne załoŜenia ruralistyczne wsi rozwijały się i ulegały zmianom. Dziś w wielu miejscowościach historyczne, regionalne układy rozplanowania moŜna rozpoznać na fragmentach współcześnie istniejących wsi. Wyznaczenie tych części współczesnych układów, na których zachowały się historyczne zasady rozplanowania istotne jest dla właściwego, zgodnego z lokalną tradycją sposobu kształtowania wiejskich jednostek osadniczych. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 8 z 37 Perlino to wieś ulicowa (Ryc.2.), którą cechuje zachowanie liniowego układu zabudowy. Ryc. 2. Rozplanowanie wsi o układzie ulicowym źródło: Dąbrowski i in., 2002 Podobnie jak układy wsi, formy zabudowy wiejskiej na obszarze gminy Gniewno posiadają cechy charakterystyczne zarówno w skali regionu jak i poszczególnych miejscowości. O wartości tych budynków świadczy nie tylko stan ich zachowania, ale takŜe sprawdzone, właściwe proporcje samych budynków, a takŜe materiały, z których je wykonano (Dąbrowski i in., 2002). 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI PERLINO 2.1. ŚRODOWISKO FIZYCZNOGEOGRAFICZNE BADANEGO OBSZARU 2.1.1. Rzeźba powierzchni Analizowany obszar połoŜony jest w obrębie PobrzeŜa Kaszubskiego będącego częścią PobrzeŜy Południowobałtyckich. PobrzeŜe Kaszubskie leŜy zasadniczo na przedłuŜeniu PobrzeŜa Słowińskiego, jest jednak od niego wyraźnie oddzielone południkowym odcinkiem pradoliny dolnej Łeby, która zresztą całym równoleŜnikowym biegiem odcina tę jednostkę od Pojezierza Kaszubskiego. Na terenie gminy występują znaczne róŜnice poziomów dochodzące nawet do 120 m. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 9 z 37 W granicach gminy Gniewino występują fragmenty lub prawie w całości następujące mikroregiony (Augustowski,1965): • Równina Błot Przymorskich, • Pradolina Redy – Łeby, • Rynna Jeziora śarnowieckiego, • Rynna Słuszewska, • Dolina Bychowskiej Strugi, • Kępa Lęborska, a w niej: Kępa Gniewinowska, Kępa Osiecka, Kępa Salińska (Ryc. 3.). Miejscowość Perlino leŜy na obszarze Doliny Bychowskiej Strugi. Od wschodu sąsiaduje z Kępą Gniewinowską, od południa Rynną Słuszewską, od zachodu Kępą Osiecką. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 10 z 37 Ryc. 3. Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanej miejscowości oraz terenów przyległych źródło: opracowanie własne na podstawie Galon, 1972, s.119 2.1.2. Klimat Podobnie jak w całej Polsce, tak i w otoczeniu gminy Gniewino występuje klimat umiarkowany – przejściowy między morskim a lądowym. Stan pogody jest zaleŜny przede wszystkim od mas powietrza, napływających z róŜnych kierunków. Podczas nasuwania się ich znad Atlantyku z rejonu Islandii, latem następuje znaczne zachmurzenie, ochłodzenie i wzrost wilgotności, natomiast zimą – odwilŜ i częste mgły. Są to typowe cechy klimatu morskiego. Napływ powietrza znad wschodniej Europy powoduje z kolei pogodę suchą, zimę mroźną, natomiast latem – gorącą, a więc charakterystyczną dla klimatu lądowego. Udział mas powietrza zwrotnikowego bądź arktycznego jest zdecydowanie mniejszy. Bezpośrednie połoŜenie regionu nad Bałtykiem sprawia, Ŝe klimat rozpatrywanego obszaru jest znacznie bardziej oceaniczny niŜ w głębi Polski. Lata są chłodniejsze, a zimy cieplejsze, mniejsze są, zatem amplitudy temperatur powietrza. Wyraźny wpływ na klimat wywiera duŜe zróŜnicowanie wysokości. Wraz z jej wzrostem obniŜa się wysokość temperatury, a zwiększa suma opadów atmosferycznych. Bardzo istotnym elementem klimatu, typowym dla wybrzeŜa są wiatry. Wieją one tu w ciągu całego roku, z róŜnym nasileniem – z mniejszą PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 11 z 37 prędkością latem, z większą jesienią i zimą. Dni bezwietrznych jest niewiele (Mordawski, 1994). Silne zróŜnicowanie cech morfologicznych i fizycznych rejonu Jeziora śarnowieckiego wpływa w znacznym stopniu na zróŜnicowanie cech fizycznych atmosfery w jego rejonie, zwłaszcza w jego dolinnej, przyziemnej części. Średnia roczna suma opadów wynosi 714,9 mm. Pokrywa śnieŜna pojawia się od listopada do kwietnia. Największe zachmurzenie występuje od czerwca do sierpnia. Średnia roczna wilgotność powietrza wynosi 82% (Świtajski, 2003). 2.1.3. Wody powierzchniowe Charakter obiegu wody na terenie gminy Gniewino jest typowy dla przymorskich obszarów młodoglacjalnych. Układ współczesnej sieci hydrograficznej uwarunkowany jest ukształtowaniem terenu i jego morfogenezą. Obszar gminy Gniewino połoŜony jest w obrębie zlewni bezpośredniej Morza Bałtyckiego, w dorzeczu zlewni rzeki Piaśnicy. Zachodnia część gminy odwadniana jest przez Bychowską Strugę i jej dopływ Salinkę. Wschodnia część gminy połoŜona jest w zlewni bezpośredniej Jeziora śarnowieckiego odwadnianej przez przepływającą przez nią Piaśnicę. Środkowa i południowa część gminy połoŜona jest w obrębie zlewni rzeki Redy. W granicach gminy Gniewino szczególnym elementem hydrograficznym są jeziora. Poza jednym duŜym akwenem - Jeziorem śarnowieckim, znajdującym się w północno – wschodniej części gminy, brak jest tam duŜych jezior. Wymienić jednak naleŜy takŜe ciąg jezior połoŜonych w rynnach subglacjalnych: Jezioro Choczewskie (w gminie Choczewo), będące w bezpośrednim sąsiedztwie miejscowości Perlino, Jezioro Salino, Czarne (południowo – zachodnia część gminy). Zupełnie inną genezę posiada jezioro Dąbrze, które zalicza się do jezior wytopiskowych. W obrębie kęp wysoczyznowych występuje niewielka liczba drobnych powierzchniowych jezior, tzw. "oczek" będących na róŜnym etapie zlodowacenia. Pomimo małych rozmiarów i głębokości pełnią one istotną funkcję retencyjną. Największe rzeki w granicach gminy charakteryzuje się następującymi parametrami: PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 12 z 37 - Piaśnica – długość górnego biegu wynosi 16,7 km, średni spadek 3,30/00, w dnie rynny subglacjalnej 1,30/00; - Bychowska Struga – długość 20,1 km, średni spadek 2,2 0/00. 2.1.4. Gleby Gleby gmin Gniewino są bardzo zróŜnicowane i naleŜą do grup dobrych i bardzo dobrych oraz gleb średnich oraz słabych i bardzo słabych. Ich występowanie charakteryzuje się duŜą zmiennością przestrzenną, związaną z ukształtowaniem i genezą terenu. Ocena rolniczej przydatności gleb w gminie Gniewino wypada bardzo dobrze. Ponad 40% wszystkich gleb ocenionych zostało jako gleby drugiego i trzeciego kompleksu rolniczej przydatności gleb. W obrębie geodezyjnym Perlino najwięcej jest gleb klasy IV, są to gleby zaliczane do średniej jakości, równieŜ jest sporo gruntów klasyfikujących się do III klasy. Właśnie gleby I, II, III są najlepszymi gruntami ornymi, są to gleby średniowięzłe, zasobne w pruchnicę (lessowe, pyłowe i gliniaste) 2.1.5. Szata roślinna W gminie Gniewino najcenniejsze zbiorowiska zachowały się w obrębie terenów nieprzydatnych lub trudno dostępnych dla upraw (pagóry czołowomorenowe, zbocza dolin rzecznych i rynien polodowcowych, izolowane zagłębienia i rozległe tereny podmokłe). Szczególną cechą w strukturze i funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego gminy są liczne, drobne zbiorowiska związane z terenami o płytkim poziomie wód gruntowych (torfowiska, szuwary itp.). Antropogenicznym elementem struktury biotycznej gminy Gniewino są liczne, w granicach opracowania, zespoły i załoŜenia parkowe oraz cenne drzewostany cmentarne. W ich obrębie występują okazy drzew, które swoimi parametrami upowaŜniły do uznania ich za pomniki przyrody. ZałoŜenia parkowe składają się z gatunków rodzimych, jak i egzotycznych, które znalazły korzystne warunki siedliskowe dla rozwoju. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 13 z 37 Szata roślinna w północnej części gminy Gniewino, na wysoczyźnie morenowej, gdzie pierwotnie były właśnie lasy bukowe i mieszane, na płaskich lub falistych powierzchniach, została przekształcona w pola uprawne. Lasy ocalały jedynie na ostrzej zarysowanych wzniesieniach czołowomorenowych, na stromych zboczach pradolin i dolin. Taka sytuacja występuje na Kępie Salińskiej, znajdującej się w południowo – zachodniej części gminy Gniewino. Teren ten w większości pokrywają lasy wchodzące w skład kompleksu ,,Lasów Lęborskich”. Pradolina Redy – Łeby znajdująca się w południowej części gminy wypełniona jest rozległymi torfowiskami. Na zmienionych przez człowieka torfowiskach wysokich spotyka się takie rośliny, jak: wrzos, brusznica, porosty. Torfowiska moŜna równieŜ odnaleźć we wschodniej części badanego obszaru, w rejonie jezior: Salino, Czarne, Dąbrze oraz Doliny Bychowskiej Strugi (Augustowski, 1977). Gmina Gniewino charakteryzują się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, czego wyrazem są znajdujące się na jej obszarze liczne formy ochrony przyrody: • rezerwat przyrody Długosz Królewski w Łęczynie; • Choczewsko-Saliński Obszar Chronionego Krajobrazu; • Obszar Chronionego Krajobrazu Pradoliny Redy – Łeby; • pomniki przyrody – głazy i drzewa; • liczne obszary i obiekty kwalifikujące się do objęcia ochroną przyrody (Program ochrony środowiska dla gminy Gniewino na lata 2004-2011, 2004). RównieŜ w bezpośrednim sąsiedztwie gminy znajdują się liczne obszary objęte ochroną: • rezerwaty przyrody („Piaśnickie Łąki", „Białogóra”, „Woskownica Bielawskich Błot", „Moroszka Bielawskich Błot", „Zielone", „Babnica", „Widowo", „Źródliska Czarnej Wody", „Bielawa", „Długosz Królewski w Wierzchucinie"; • Nadmorski Park Krajobrazowy; • Nadmorski Obszar Chronionego Krajobrazu; • Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy DarŜlubskiej; • UŜytki ekologiczne (Świtajski, 2003). PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 14 z 37 2.2. KRAJOBRAZ KULTUROWY 2.2.1. Obiekty i zespoły znaczące dla dziedzictwa kulturowego gminy Zespół folwarczny w Perlinie powstawał w 2 połowie i pod koniec XIX w. Majątek zlokalizowano u zbiegu kilku dróg, z których najwaŜniejszą była droga relacji Gniewino – Łętowo. Kompozycja zespołu była geometryczna, zwarta i zamknięta, rozbudowana wokół dwóch osi. Oś główną stanowiła droga relacji Gniewino – Łętowo, pełniąca funkcje organizującą kompozycję wewnętrzną i zewnętrzną i oddzielała majątek od osady czworaków. Drugą oś stanowiła aleja prowadząca od drogi gniewińskiej na południe do dworu i dalej wzdłuŜ wschodniej granicy majątku ku polom. Zwarta kompozycja załoŜenia posiada wyraźnie zarysowany podział kompozycyjny na : - część północną – osada czworaków; - część środkową – majdan z budynkami gospodarczymi i dworem; - część południową – ogród; - część wschodnią – teren dzierŜawiony przez kowala (obecnie kuźnia jest juŜ rozebrana). Po II wojnie światowej majątek został podzielony i utracił pierwotną wartość kompozycyjną. Przestało istnieć podwórze gospodarcze, mniej-więcej w jego połowie, tuŜ przy linii starodrzewia wybudowano dom jednorodzinny. Dwór został częściowo przebudowany, rozebrano ganek, wybito nowe okna w elewacji ogrodowej. Park i ogród dziś juŜ nie istnieją, pozostało po nich jedynie ogrodzenie z Ŝywopłotu. Postuluje się do objęcia ochroną: dwór, stajnię, oborę, dwór kowala i czworaki oraz aleję i Ŝywopłot wokół dawnego parku. 2.2.2. Obiekty i stanowiska archeologiczne Pierwsze odkrycia na terenie wsi wiąŜą się z początkiem XX wieku. Natrafiono wtedy na pojedyncze wyroby z brązu (naramienniki) oraz pierwsze groby skrzynkowe. Obecnie na terenie wsi odnotowano 8 stanowisk archeologicznych datowanych od epoki brązu do okresu wczesnego średniowiecza. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 15 z 37 2.2.3. Obiekty i strefy ochrony archeologicznej Przedmiotem ochrony archeologicznej są stanowiska i obiekty archeologiczne: • wpisane do rejestru zabytków województwa pomorskiego, • strefy ochrony archeologicznej (konserwatorskiej) ustanowione na obszarach na których znajdują się stanowiska archeologiczne. Obiekty archeologiczne objęte ochroną to: • stanowiska o ustalonej lokalizacji, • stanowiska o duŜych walorach poznawczych dla regionu i gminy, • potwierdzone wartości zabytkowe stanowisk poprzez badania terenowe. W tabl. 2. przedstawiono wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku znajdujących się w miejscowości Perlino. Tabl. 2. Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Adres Obręb geodezyjny, Nr działki Obiekt Opis Perlino Perlino 198 Stodoła Murowany budynek stodoły – dawny Klub Rolnika (wg danych z 1982 r. opuszczony). Perlino 148 Mleczarnia Murowany budynek z ok. 1901 r. Perlino 2 Gniewino 11 Młyn wodny Perlino 8 Perlino 137/5 Dom mieszkalny Murowany budynek z ok. 1927 r. Murowany dom mieszkalny – dawne czworaki z 4 ćwiartki XIX w. Murowany dom mieszkalny – dawne czworaki z 4 ćwiartki XIX w. Murowany dom mieszkalny z ok. 1910 r. Murowany dom mieszkalny z 4 ćwiartki XIX w. Murowany budynek z ok. 1910 r. Perlino 10/12 137/4 Dom mieszkalny Perlino 17 192 Dom mieszkalny Perlino 19 175, 177 Dom mieszkalny Perlino 22 127/5 Dom - sklep Perlino 32 125/2 Dom mieszkalny Murowany dom mieszkalny z ok. 1930 r. Perlino 54 165/16 Dom mieszkalny Murowany dom mieszkalny z 4 ćwiartki XIX w. (pochyłym drukiem zaznaczono obiekty nieistniejące, zrujnowane lub przebudowane, które utraciły walory kulturowe) źródło: opracowanie własne na podstawie Dąbrowski i in., 2002 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 16 z 37 2.3. ŚRODOWISKO SPOŁECZNE I GOSPODARKA 2.3.1. Charakterystyka demograficzna Mieszkańcy gminy są nie tylko podmiotem działań samorządów, nakierowanych na zaspokajanie ich potrzeb, ale takŜe tworzą najwaŜniejszy potencjał rozwojowy oraz, wraz z upodmiotowieniem społecznym, decydują o kierunkach rozwoju lokalnego. Struktura demograficzna i społeczna mieszkańców warunkuje w znacznej mierze dalszy rozwój regionu, stanowi przy tym podstawę podejmowanych działalności społecznych i gospodarczych (Dąbrowski i in., 2002). Gniewino jest gminą wiejską, której część, zwłaszcza południowa, posiada jednakŜe wiele cech obszarów zurbanizowanych przestrzennie, ekonomicznie i społecznie, podobnie jak i wieś gminna Gniewino. W miejscowości Perlino zameldowanych na stałe są 319 osób (stan na 31.12.2008 r.), co stanowi 4,60% mieszkańców Gminy Gniewino. Wskaźnik feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 męŜczyzn, oddaje w pośredni sposób funkcjonalny charakter poszczególnych gmin. 92 kobiety na 100 męŜczyzn w gminie Gniewino jest typowy dla obszarów o dominacji sektorów produkcyjnych, w tym rolnictwa i przemysłu. W samym Perlinie sytuacja jest diametralnie inna, męŜczyzn jest 157, natomiast kobiet 162, czyli na 100 męŜczyzn przypadają 103 kobiety. Wskaźnik feminizacji jest stosunkowo wysoki jak na tereny wiejskie i moŜe świadczyć o waŜniej roli usług w lokalnej gospodarce tej miejscowości. W tabl. 3. przestawiono zmiany liczby ludności w miejscowości Perlino oraz Gminie Gniewino ogółem w latach 1999-2008 oraz ich dynamikę. Tabl.3. Liczba ludności w miejscowości Perlino oraz gminy Gniewino ogółem w latach 1999-2008 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Dynamika* Lata demograficzna Gmina 6560 6611 6638 6680 6724 6757 6809 6865 6875 6931 106 Gniewino ogółem Perlino 322 328 331 329 315 325 320 324 324 319 99 % ogółu 4,90 4,96 4,98 4,92 4,68 4,80 4,70 4,72 4,72 4,60 mieszkańców gminy Gniewino * dynamikę zmian demograficznych na terenie gminy Gniewino obliczono dla lat 1999-2008, przyjmując rok 1999 jako 100 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 17 z 37 W badanym okresie 10 lat ludność gminy Gniewino wzrosła średnio o 6%, zaś w analizowanej miejscowości Perlino zmalała o 1%. Odsetka liczby mieszkańców Perlina w stosunku do liczby mieszkańców gminy systematycznie spada od 10 lat. Oba te fakty mogą świadczyć o pewnym zastoju w badanej miejscowości Na ruch naturalny ludności składają się urodzenia, zgony, małŜeństwa oraz najbardziej sumaryczny wskaźnik przyrostu naturalnego, będący róŜnicą między urodzeniami a zgonami. To właśnie przyrost naturalny, poza migracjami, decyduje o przemianach liczby ludności gminy. Szczegółowe dane dotyczące przyrostu naturalnego na omawianym obszarze przedstawia Ryc.4. Ryc. 4 Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców w miejscowości Perlino i Gminie Gniewino ogółem w latach 2004-2008 Przyrost naturalny 20 15 10 Gmina Gniewino Perlino 5 0 -5 2004 2005 2006 Lata 2007 2008 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino Wskaźnik przyrostu naturalnego jest raz wyŜszy, a raz niŜszy. Brak wyraźnie zarysowanej tendencji w stronę wzrostów lub spadków. Warty podkreślenia jest fakt, iŜ w ostatnich 4 latach badany wskaźnik w miejscowości Perlino był wyŜszy od średniej dla gminy tylko w 2008 roku. MoŜe to sugerować, iŜ w najbliŜszych latach odsetek liczby ludności w Perlinie będzie malał w stosunku do liczby ludności gminy Gniewino. WaŜnym dla rozwoju regionów procesem są migracje. Wskaźnik salda migracji oddaje realną atrakcyjność obszaru pod względem osadniczym i określa róŜnicę między przyjazdami a wyjazdami na pobyt stały z danego terenu. Saldo PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 18 z 37 migracji stanowi rzeczywistą weryfikację walorów i barier osadniczych występujących w gminie, a takŜe konkurencyjności sąsiednich obszarów. Niewielkie dodatnie saldo migracji w latach 2004-2006 oraz ujemne w ostatnich dwóch badanych latach w gminie Gniewino oddają relatywnie niewielką wciąŜ atrakcyjność osadniczą tych terenów. Tabl. 4. Saldo migracji w miejscowości Perlino oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2004-2008 Lata Gmina Gniewino ogółem Perlino 2004 2005 2006 2007 2008 9 4 15 -42 - 12 8 2 1 1 -10 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino Jak widać w tabl. 4. saldo migracji w badanej miejscowości Perlino jest stosunkowo niskie. Świadczy to o tym, iŜ podobnie jak cała gmina, równieŜ Perlino jest mało atrakcyjnym miejscem do osiedlania się. W tabl.5. przedstawiono udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w analizowanym obszarze. Miejscowości Perlino, prezentuje się nieco inaczej niŜ obszar całej gminy. Tabl. 5. Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i miejscowości Perlino, stan na 31.12.2008 r. Gmina Gniewino Perlino Wiek Wiek Wiek przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny 27 63 10 25 69 6 źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Gniewino - wiek przedprodukcyjny – męŜczyźni i kobiety w wieku 0-17 lat - wiek produkcyjny – męŜczyźni w wieku 18-64 lata, kobiety w wieku 18-59 lat - wiek poprodukcyjny – męŜczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej W porównaniu do obszaru całej Gminy w Perlinie jest więcej osób w wieku produkcyjnym i mniej w przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym. 2.3.2. Prognozy demograficzne Programowanie demograficzne dla niewielkich obszarów, cechujących się znaczną dynamiką demograficzną i gospodarczą zawsze moŜe być obciąŜone znaczną PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 19 z 37 moŜliwością błędu. Wiele czynników niezaleŜnych od gminy, jak choćby ogólna sytuacja gospodarcza mieszkaniowego, regionu rozwój i kraju, regionalnych warunki i kredytowania krajowych sieci budownictwa infrastruktury komunikacyjnej, rozwój i konkurencyjność sąsiednich obszarów oraz regionalne migracje mogą w zasadniczy sposób zmienić załoŜenia prognozy demograficznej, a przez to i wyniki tych prognoz. Dodatkowym utrudnieniem poprawnego metodologicznie i uzasadnionego prognozowania demograficznego gminy Gniewino są znaczne wahania i brak wyraźnych tendencji migracji oraz przyrostu naturalnego w gminie, nawet w okresie poddawanych bliŜszej analizie ostatnich kilku lat. Dlatego teŜ prognoza liczby mieszkańców zostanie wykonana w sposób wielowariantowy, przyjmując za podstawę wyłącznie wskaźnik przyrostu liczby mieszkańców gminy i miejscowości Perlino w okresie ostatnich 4 lat. Przyjęto następujące moŜliwe warianty kształtowania się liczby mieszkańców Perlina i gminy Gniewino w najbliŜszych 6 latach: Wariant I (tabl. 6.) - realistyczny, zakłada utrzymanie się w ciągu najbliŜszych 6 lat obecnie istniejących tendencji kształtowania się liczby mieszkańców; przy czym przewidywany spadek przyrostu naturalnego będzie rekompensowany wzrostem imigracji na teren gminy. Wzrost liczby mieszkańców będzie kształtował się na poniŜej przedstawionym poziomie, w stałym tempie wzrostu 1% dla gminy i 0,5% dla Perlina, co dwa lata. Tabl. 6. Prognozowana liczba mieszkańców, w wariancie realistycznym w Gminie Gniewino i miejscowości Perlino do roku 2014. Rok Gmina Gniewino Perlino 2008 2010 2012 2014 6931 7000 7070 7141 319 321 323 325 źródło: opracowanie własne Wariant II (tabl. 7.) - pesymistyczny, zakłada, Ŝe przewidywany spadek przyrostu naturalnego nie będzie kompresowany przez napływ ludności, dodatkowo PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 20 z 37 zaś, przy wzroście konkurencyjności gmin sąsiednich i pewnej peryferyzacji aglomeracji Trójmiasta, nastąpi zahamowanie wzrostu aglomeracji, co odbije się przede wszystkim na jej strefie podmiejskiej. Liczba ludności gminy Gniewino w tym wariancie moŜe początkowo nieznacznie wzrastać, by następnie, wraz z odpływem miejscowej ludności do innych aglomeracji miejskich, w tym europejskich, stopniowo maleć, w miejscowości Perlino proces ten będzie bardziej drastyczny: Tabl. 7. Prognozowana liczba mieszkańców, w wariancie pesymistycznym w Gminie Gniewino i miejscowości Perlino do roku 2014 Rok Gmina Gniewino Perlino 2008 2010 2012 2014 6931 7000 6950 6900 319 315 305 290 źródło: opracowanie własne Wariant III (tabl. 8.) - optymistyczny, zakłada dynamizację przemian demograficznych i wyraźnie zwiększony napływ ludności z obszaru aglomeracji Trójmiasta, przede wszystkim do miejscowości w południowo- wschodniej części gminy oraz w części północnej. Zakłada się, Ŝe wzrost liczby mieszkańców będzie cechował się początkowo dwukrotnie większą dynamiką niŜ w ostatnich latach, czyli liczba ludności w gminie będzie wzrastała o 2% w pierwsze dwa lata, i następnie będzie odnotowywany wzrost o kolejne 1,5% co dwa lata. W miejscowości Perlino będzie analogicznie, w pierwsze dwa lata wzrośnie o 1,5%, a w kolejnych o dodatkowy 1% co dwa lata. Przyjmując powyŜsze załoŜenia ludność gminy Gniewino będzie wzrastała w następnych latach zgodnie z poniŜszą tablicą. Tabl. 8. Prognozowana liczba mieszkańców, w wariancie optymistycznym w Gminnie Gniewino i miejscowości Perlino do roku 2014 Rok Gmina Gniewino Perlino 2008 2010 2012 2014 6931 7070 7176 7284 319 324 327 330 źródło: opracowanie własne PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 21 z 37 Jak się wydaje, najbardziej prawdopodobny rozwój demograficzny gminy Gniewino będzie mieścił się między I, realistycznym, a III, optymistycznym wariantem rozwoju. Rozwój średnich firm produkcyjnych w SSE najprawdopodobniej nie będzie generował masowego osadnictwa w subregionie, stąd wariant optymistyczny naleŜy uznać za górną i prawdopodobnie mało realistyczną granicę rozwoju demograficznego. 2.3.3. Analiza gospodarcza Miejscowość Perlino pełni funkcję przede wszystkim rolniczą z moŜliwością rozwoju funkcji turystycznych, rekreacyjnych. Natomiast głównym ośrodkiem gospodarczo-społecznym i administracyjnym jest wieś Gniewino. Na terenie miejscowości Perlino, według danych Urzędu Gminy pochodzących z ewidencji działalności gospodarczej, zarejestrowaną działalność gospodarczą ma 13 osób (prace ogólnobudowlane, wynajem pokoi w Władysławowie, Białogórze itd.). W Perlinie mieści się równieŜ zakład mleczarski „ŚnieŜka” oraz dwa sklepy spoŜywczoprzemysłowe. Mimo to znaczna część zwłaszcza nowych mieszkańców pracuje poza granicami tej miejscowości. Głównie na terenie Gminy Gniewino, w pobliskiej strefie ekonomicznej i w mieście Wejherowo. Bezrobocie w analizowany obszarze w ostatnim czasie wzrasta. W Gminie Gniewino na koniec 2008 było 219 bezrobotnych, co daje stopę bezrobocia w granicach 7%. 2.4. DROGI I SYSTEM TRANSPORTU System dróg publicznych w gminie Gniewino tworzą drogi kategorii powiatowej oraz gminnej. Przez obszar gminy nie przebiegają Ŝadne ponadregionalne trasy komunikacyjne drogowe ani kolejowe. Główne drogi w gminie posiadają nawierzchnię utwardzoną, a ich stan techniczny jest dobry. Wadą tych dróg jest jednak to, iŜ są zbyt wąskie (moŜliwość kolizji podczas wyprzedzania a nawet PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 22 z 37 mijania), brak zorganizowanych poboczy, parkingów, brak ścieŜek rowerowych, punktów widokowych – to wszystko wpływa na brak zainteresowania ze strony turystów. Transport zbiorowy odbywa się poprzez połączenia PKS oraz linie prywatną NORD POL, a takŜe w czasie roku szkolnego autobusami Gniewińskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego (połączenia wewnątrz gminy). Mimo działania na terenie gminy trzech przewoźników podróŜni często natrafiają na utrudnienia w związku z mała ilością połączeń do danych miejscowości. Problemem jest równieŜ długi czas dojazdu do poszczególnych miejscowości oraz konieczność przesiadek. Minimalny czas dojazdu do Gdyni, czy Lęborka środkami komunikacji pasowej przekracza godzinę i wymaga przemieszczenia się do Wejherowa autobusem, a następnie liniami SKM (około godz. pod warunkiem, iŜ nie będzie trzeba czekać na pociąg). Dowóz dzieci do szkół odbywa się szkolnymi gimbusami. Z terenu całej Gminy dowoŜone są dzieci do szkoły w Gniewinie oraz w Kostkowie. NajdłuŜszy czas dojazdu do szkół to około 20-30 min. 2.5. KULTURA I REKREACJA Imprezy sportowe to rozrywka, w której aktywnie uczestniczą dzieci jak i dorośli. Na terenie gminy Gniewino odbywają się zawody w róŜnych konkurencjach pomiędzy sołeckimi druŜynami, zawody straŜackie i inne imprezy znaczące równieŜ w regionie. Czas wolny dzieci spędzać mogą w świetlicach wiejskich, w których zajęcia prowadzą absolwentki szkół. Świetlice takie znajdują się w Bychowie, Rybnie, Mierzynie, Chynowie oraz Wiejski Dom Kultury w Kostkowie. Głównymi ośrodkami rozpowszechniania kultury są szkoły w Gniewinie i Kostkowie. Przy szkołach znajdują się dwie biblioteki umoŜliwiające korzystanie z lektur zarówno dzieciom jak i dorosłym. W ramach zajęć pozaszkolnych organizowane są kółka zainteresowań. Szczególnie waŜne ze względu na osiągnięcia dzieci są zajęcia teatralne i sportowe. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 23 z 37 Do celów sportowych wykorzystywane są szkolne hale sportowe, pływalnia, bowling, pole do mini-golfa oraz stadion w Gniewinie. W większych miejscowościach w gminie znajdują się zorganizowane boiska sportowe (Chynowie, Lisewo, Nadole, Perlino, Kostkowo, Rybno). W miejscowości Perlino istnieje boisko sportowe, ale brak urządzonych terenów sportowo-rekreacyjnych, brak zaplecza socjalno-sanitarnego dla terenów sportowych (np. brak szatni). PowaŜnym problemem dla miejscowości Perlino jest brak miejsca, gdzie lokalna społeczność licząca ponad 300 osób mogłaby się spotykać. Jest to niekorzystne nie tylko dla dzieci i młodzieŜy, która po zajęciach lekcyjnych nie ma Ŝadnej alternatywy na wspólne spotkania poza wymagającym remontu boiskiem lub ławką na przystanku, ale takŜe dla dorosłych mieszkańców miejscowości, którzy nie maja gdzie organizować zebrań sołeckich, czy teŜ spotkań działającego Koła Gospodyń Wiejskich. 3. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIEJSCOWOŚCI PERLINO Podstawą sformułowania planu odnowy sołectwa Perlino jest analiza wyników SWOT, a następnie jej synteza, której późniejsze wykorzystanie powinno przebiegać zgodnie z następującymi załoŜeniami: a) wzmocnienie istniejących juŜ silnych stron oraz skuteczne wykorzystanie szans, b) likwidacja słabych stron i eliminacja zagroŜeń, c) wykorzystanie słabych stron tak, aby uczynić z nich atuty. Tabl. 9. Analiza SWOT miejscowości Perlino. MOCNE STRONY SŁABE STRONY Dobra renta połoŜenia Średni poziom wykształcenia DuŜy potencjał dla rozwoju funkcji turystycznej Znikoma aktywność gospodarcza mieszkańców PołoŜenie blisko J. Choczewskiego Brak terenów inwestycyjnych Piękne tereny pod budownictwo Mało skuteczna promocja walorów PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 24 z 37 jednorodzinne turystycznych Perlina dla ściągnięcia kapitału zewnętrznego, wynikająca z ograniczonych moŜliwości finansowych Usytuowanie wśród lasu (cisza, spokój, grzybobranie, zbiór runa leśnego) Złe warunki komunikacyjne utrudniające połączenie z całym trójmiastem Atrakcyjne ukształtowanie terenu Brak miejsca do spotkań (brak świetlicy wiejskiej) Brak placu zabaw – miejsca rekreacji dla najmłodszych Brak miejsca do aktywnego rozwoju młodego człowieka Brak moŜliwości rozwoju talentu u dzieci Spadek liczby mieszkańców na przestrzeni lat Brak taniego dostępu do internetu Upadające, zaniedbane rolnictwo Brak chodników i utwardzonych ulic Słabo rozwinięta baza sportowo rekreacyjna Brak bazy noclegowej, brak usług gastronomicznych źródło: opracowanie własne Tabl. 10. Podsumowanie określające szanse i zagroŜenia miejscowości. SZANSE ZAGROśENIA PręŜnie rozwijająca się gmina Niestabilna polityka społeczno-gospodarcza państwa MoŜliwości pozyskania funduszy strukturalnych Biurokracja, opróŜnienia z zatwierdzeniem wszystkich programów operacyjnych, Rozwój turystyki i rekreacji Likwidacja istniejących zakładów pracy w gminie i okolicy Sprzyjająca polityka regionalna w tym Zmniejszenie, zniesienie zasłon socjalnych adresowana do rozwoju obszarów wiejskich ze strony rządu i władz wojewódzkich Zwiększenie dostępności do kapitałów i Nadmierny rozwój przestrzenny zespołów środków pomocowych, w tym pochodzących zabudowy (zbytnie uwidocznienie jej w z Unii krajobrazie – zarówno ze względu na zajmowaną powierzchnię terenu, jak i róŜnorodność – mało spójne z tradycyjnymi formami zabudowy) Wzrost świadomości i nabycie wiedzy przez Małe działki (nadmierne zagęszczenie PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 25 z 37 mieszkańców gminy na temat Unii, środków zabudowy, brak dróg dojazdowych o pomocowych ( jak je pozyskać, gdzie się wymaganych prawem parametrach a tym udać, kogo się zapytać) samym zmniejszenie bezpieczeństwa i komfortu dla wypoczynku w domach letniskowych) Popyt w Polsce i Europie na usługi turystyczne oparte o walory przyrodnicze DuŜa część zabudowy nie jest wystarczająco wyposaŜona w infrastrukturę ochrony środowiska lub nie posiada jej wcale Współpraca z Gminą przy realizacji strategii Nie dostosowane rolnictwo do wymogów UE rozwojowej Dobre połoŜenie geograficzne, blisko morza, Ukryte bezrobocie w rolnictwie blisko duŜych miast Rozwój rolnictwa w oparciu o pomoc zewnętrzną ZagroŜenie poŜarami lasów Rozwój agroturystyki (wykorzystanie walorów krajobrazowych, krajoznawczych, wiejskich) Nie uzyskanie dofinansowania z UE Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości Moda na mieszkanie na wsi Współpraca z zaprzyjaźnioną gminą Krokowa Tworzenie gospodarstw agroturystycznych Nawiązanie współpracy regionalnej i zagranicznej 4. OPIS PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Zapisy zawarte w Planie Odnowy Miejscowości Perlino na lata 2009-2016 spełniają warunki zgodności z zapisami zawartymi w dokumentach dotyczących rozwoju gminy tj. Strategią Rozwoju Kultury gminy Gniewino w latach 2005-2015, Strategią Rozwoju Gminy Gniewino do roku 2015. W celu stworzenia zbioru inwestycji, działań i zadań, jakie naleŜy przeprowadzić podczas najbliŜszych siedmiu lat na terenie wsi Perlino posłuŜono się przede wszystkim sugestiami mieszkańców oraz wynikami analizy SWOT. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 26 z 37 Zadaniem priorytetowym, przewidzianym do realizacji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 jest projekt pod nazwą: „WyposaŜenie świetlicy wiejskiej, budowa placu zabaw i boiska sportowego w miejscowości Perlino”. Projekt ten został jednogłośnie wybrany przez zebranie wiejskie, które odbyło się 16 września 2009 r. i jako priorytetowy do realizacji wybrano powyŜszy projekt. PoniŜej w tabeli zawarto spis planowanych projektów do realizacji na lata 2009-2016 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 27 z 37 TAB. 11 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2009-2016 LP. NAZWA ZADANIA CEL Poprawa dostępności „WyposaŜenie świetlicy wiejskiej, 1. budowa placu zabaw i boiska sportowego w miejscowości Perlinie” HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS Przeznaczenie: do mieszkańcy Perlina oraz mieszkańcy Gminy, 2010 SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY 400.000 zł korzystający z profesjonalnie wyposaŜonej świetlicy wiejskiej. 340 000 zł – RPO obiektów Projekt polegać będzie na wybudowaniu od podstaw świetlicy wiejskiej 9.3 uŜyteczności w Perlinie wraz z chodnikami. 58 000 zł – Gmina publicznej Poprzez wyposaŜenie nowopowstałej świetlicy w meble, sprzęt 2 000 komputerowy, RTV i AGD, nastąpi stworzenie odpowiednich warunków zaangaŜowanie do kapitału przeprowadzania imprez kulturalnych i rozrywkowych dla mieszkańców i turystów oraz miejsca spotkań dla mieszkańców. W PRIORY TET WAśNO ŚCI zł – prywatnego ramach zadania planuje się wyposaŜyć poszczególne pomieszczenia świetlicy wiejskiej w następujące elementy: - sala gier: stół do tenisa stołowego, piłkarzyki, stół do bilarda, meble. - sala główna: stoły, krzesła na 100 osób, sprzęt nagłaśniający, odbiornik TV, odtwarzacz VHS-DVD, rzutnik multimedialny z ekranem projekcyjnym - sala komputerowa: zestawy komputerowe, biurka oraz krzesła na 10 stanowisk - pomieszczenie koła gospodyń wiejskich: stół, krzesła, zestaw regałów - kuchnia: chłodziarki, kuchnie gazowo-elektryczne, roboty kuchenne, taboret patelnia elektryczna, gazowy, czajniki bezprzewodowe, zestaw mebli kuchennych PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 28 z 37 1 LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS - magazyn naczyń: serwis obiadowo-kawowy na 100 osób, zestaw szaf - wc: suszarki elektryczne, pojemniki na mydło - szatnia: wieszaki, ławki - inne wyposaŜenie świetlicy: rolety na okna, kosze na śmieci, lustra, system alarmowy Dobrze wyposaŜona świetlica wiejska to miejsce waŜna dla wsi, szczególnie dla Perlina, poniewaŜ w tej miejscowości nie ma szkoły, biblioteki, taniego dostępu do Internetu. Miejscowości, w której dzieci po zakończonych zajęciach w szkole są skazane na przebywanie w domach przed telewizorami lub są wykorzystywane do cięŜkich prac w rolnictwie. Wielu mieszkańców tej miejscowości z niezbyt dobrą sytuacją finansową lub brakiem środka transportu odsuwa sprawy kultury na drugi plan. Nowoczesne wyposaŜenie świetlicy wiejskiej, umoŜliwiające przeprowadzanie róŜnorodnych zajęcia, moŜe oderwać młodych ludzi od telewizorów, pokazać im alternatywne sposoby na spędzanie wolnego czasu. MoŜe pozwolić na odkrywanie talentu u młodych ludzi lub teŜ rozwój juŜ odkrytych. W znacznym stopniu przyczynić się moŜe do poprawy wyników w nauce u wielu uczniów. Nie od dziś wiadomo, Ŝe wspólna nauka, pomoc koleŜeńska daje zaskakujące efekty. Realizacja zadania uaktywni Ŝycie towarzyskokulturalne mieszkańców. Poza tym, nowo zakupione wyposaŜenie stworzy równieŜ warunki do organizacji imprez okolicznościowych na PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 29 z 37 HARMONOGRA M REALIZACJI SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY PRIORY TET WAśNO ŚCI LP. NAZWA ZADANIA CEL HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS wysokim poziomie, tj. wieczorki taneczne, spotkania towarzyskie, Dzień Kobiet, Dzień Matki itd.. Będzie moŜna przeprowadzić róŜnorodne szkolenia, kursy, spotkania informacyjne. WyposaŜenie świetlicy ma przede wszystkim doprowadzić do tego, by stała się miejscem, gdzie będą schodzić się drogi nie tylko mieszkańców sołectwa, ale takŜe osób zamieszkałych w pozostałych sołectwach Gminy Gniewino. Realizacja zadania przewiduje równieŜ budowę placu zabaw wraz z wyposaŜeniem w bezpośrednim sąsiedztwie świetlicy. Plac planuje się zagospodarowanie następującymi urządzeniami: huśtawki, bujaki, równowaŜnie, piaskownice, karuzela, domek parkowy, spiralne zjeŜdŜalnie, zestaw wieŜowy. Elementy te dostosowane do wieku i moŜliwości rozwojowych dziecka w naturalny sposób stwarzają dobre warunki dorosłym do sprawowania opieki nad bawiącymi się dziećmi. Konsekwencją wdroŜenia projektu będzie poprawa bezpieczeństwa dzieci podczas gier i zabaw, zaspokojenie ich potrzeb oraz poprawa stanu infrastruktury społecznej we wsi. Dodatkowo w ramach zadania przewiduje się wybudowanie boiska sportowego w bezpośrednim sąsiedztwie nowopowstałej świetlicy, w której znajdować się będzie zaplecze sanitarno - szatniowe. Zostaną zamontowane bramki piłkarskie, ponad 200 m wysokiego ogrodzenia wokół boiska, ławki. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 30 z 37 SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY PRIORY TET WAśNO ŚCI LP. NAZWA ZADANIA CEL HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS WdroŜenie projektu wpłynie korzystnie na jakość infrastruktury, co w konsekwencji przyczyni się do rozwoju intelektualnego i fizycznego mieszkańców. Ponadto zostaną stworzone warunki dla budowy kalendarza ponad lokalnych imprez o charakterze sportowym. Inwestycja ta podniesie walory kulturalne i rekreacyjne miejscowości Perlino. Realizacja inwestycji pozwoli zagospodarować wolny czas dzieci i młodzieŜy szkolnej oraz dorosłych. Realizacja priorytetowego zadania przyczyni się do osiągnięcia następujących celów: − wzrośnie zadowolenie mieszkańców sołectwa − zwiększy się atrakcyjność kulturalna i edukacyjna Perlina − umoŜliwi mieszkańcom na rozwijanie swoich umiejętności, zainteresowań, pasji Rozpocznie się proces przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, które stanowi według Białej Księgi dotyczącej rozwoju obszarów wiejskich, jedno z priorytetowych zagadnień wymagających natychmiastowej interwencji. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 31 z 37 SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY PRIORY TET WAśNO ŚCI LP. NAZWA ZADANIA 2. Budowa boiska wielofunkcyjnego CEL PRZEZNACZENIE I OPIS Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Perlina oraz mieszkańcy Gminy, turyści, dostępności do HARMONOGRA M REALIZACJI SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY 2010-2011 300.000 zł korzystający z nowo wybudowanego kompleksu sportowego. PRIORY TET WAśNO ŚCI 255.000 zł – RPO obiektów WP sportowych Realizacja zadania przewiduje budowę boiska wielofunkcyjnego 45.000 zł – Gmina (boiska do piłki koszykówki i siatkówki). Obiekt powstanie w Społeczeństwo bezpośrednim organizacyjnie sąsiedztwie nowopowstałej świetlicy, w której znajdować się będzie zaplecze sanitarno - szatniowe. – prace społeczne WdroŜenie projektu wpłynie korzystnie na jakość infrastruktury, co w 2 konsekwencji przyczyni się do rozwoju intelektualnego i fizycznego mieszkańców. Ponadto zostaną stworzone warunki dla budowy kalendarza ponad lokalnych imprez o charakterze sportowym. Inwestycja ta podniesie walory kulturalne i rekreacyjne miejscowości Perlino. Realizacja inwestycji pozwoli zagospodarować wolny czas dzieci i młodzieŜy szkolnej oraz dorosłych. 3. Budowa chodnika Poprawa stanu bezpieczeństwa Przeznaczenie dla mieszkańców Perlina, turystów i osób przyjezdnych. 2011 700.000 zł Ułatwienie w bezpiecznym poruszaniu się. 525.000 zł – UE Budowa chodnika wykonana będzie po wybudowaniu infrastruktury 175.000 zł Gmina kanalizacyjnej Społeczeństwo organizacyjnie 2 – prace społeczne 4. Budowa systemu Poprawa jakości Przeznaczenie: mieszkańcy Perlina oraz „działkowicze” PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 32 z 37 2009-2011 5.000.000 zł 1 LP. NAZWA ZADANIA kanalizacji CEL HARMONOGRA M REALIZACJI PRZEZNACZENIE I OPIS SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY Ŝycia, Wybudowana kanalizacja podłączona do oczyszczalni ścieków w 3.750.000 zwiększenie Gniewinie znacznie wpłynie na podniesienie atrakcyjności Perlina. Fundusz Spójności atrakcyjności Inwestycja zwiększy atrakcyjność turystyczną a takŜe inwestycyjną i 1.250.000 znacznie wpłynie na ochronę środowiska Gmina turystycznej i PRIORY TET WAśNO ŚCI zł zł - inwestycyjnej 5. Estetyzacja miejscowości Poprawa jakości Ŝycia oraz Przeznaczenie: mieszkańcy Perlina, turyści i osoby przyjezdne. 2009-2015 120.000 zł – Gmina Poprawa wyglądu wsi, estetyki budynków mieszkalnych i zagród Społeczeństwo estetyki wsi, poprzez promowanie konkursu estetyzacyjnego pn. Jak Cię widza tak organizacyjnie Integracja Cię piszą prace społeczne mieszkańców W ramach zadania planuje się poprawę estetyki miejscowości m.in. Perlina poprzez udekorowanie słupów oświetleniowych – 3 kwiatami doniczkowych w okresie wiosenno-letnio jesiennym. Natomiast w czasie świąteczny przyozdabianie róŜnego rodzaju lampkami. To działanie znacznie poprawi wizerunek miejscowości w oczach mieszkańców oraz osób przejezdnych. 6. Postawienie Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Perlina, turyści, osoby przejeŜdŜające przez dodatkowych bezpieczeństwa miejscowości Perlino. punktów mieszkańców Postawienie dodatkowych punktów oświetleniowych wpłynie na oświetleniowych 2010 50.000 zł - Gmina 5 poprawę bezpieczeństwa. Planuje się uruchomienie ok. 8 punktów oświetleniowych. 7. Zagospodarowanie zbiornika p. poŜ. Poprawa dostępności Przeznaczenie: mieszkańcy Perlina oraz mieszkańcy Gminy, turyści, do 2010-2011 150.000 zł, w tym: 127.500 PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 33 z 37 zł RPO 3 LP. NAZWA ZADANIA CEL PRZEZNACZENIE I OPIS HARMONOGRA M REALIZACJI SZACUNKOWA WARTOŚĆ ZADANIA I MONTAś FINANSOWY miejsc Inwestycja będzie obejmować poprawę stanu technicznego zbiornika, WP, lub LEADER wypoczynku, jego oczyszczenie oraz zagospodarowanie terenu wokół zbiornika. 22.500 zł Gmina Uatrakcyjnienie Planuje się to zrobić tak, aby miejsce to stało się atrakcyjnym dla Społeczeństwo miejsca wypoczynku, na spacery. Realizacja zadania poprawi wizerunek organizacyjnie wypoczynku miejscowości i stworzy dodatkowe miejsce po świetlicy i kompleksie prace społeczne PRIORY TET WAśNO ŚCI – boisk, gdzie mieszkańcy będą mogli spędzać wolny czas. 8. Organizacja Poprawa Przeznaczenie: mieszkańcy Perlina, i okolicznych miejscowości festynów dostępności , Poprzez organizację festynów rekreacyjno – sportowych nastąpi rekreacyjno Integracja integracja mieszkańców miejscowości Perlino. sportowych, mieszkańców 2010-2016 50.000 zł - społeczeństwo 4 Perlina 9. Organizacja kursów edukacyjnych w Poprawa dostępności Przeznaczenie: mieszkańcy Perlina, zwłaszcza dorośli. do 2010-2016 100.000 zł – POKL Efektem będzie: Mieszkańcy ramach działalności edukacji, - podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców, Społeczeństwo świetlicy wiejskiej Integracja - lepsza samoocena, organizacyjnie mieszkańców prace społeczne Perlina PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 34 z 37 – 4 WDROśENIE I MONITOROWANIE PLANU WdroŜenie Planu Odnowy Miejscowości rozpocznie się poprzez wprowadzenie go w Ŝycie uchwałą Rady Gminy Gniewino. WdroŜenie Planu zaleca się Wójtowi Gminy Gniewino, Radzie Sołeckiej miejscowości Perlino oraz Sołtysowi wsi Perlino. Monitorowanie kaŜdego przedsięwzięcia - czyli dbanie o prawidłowy jego przebieg przez cały czas jego trwania polega na systematycznym zbieraniu, zestawianiu i ocenie informacji rzeczowych i finansowych. W monitorowaniu biorą udział wszystkie podmioty oraz komórki organizacyjne Urzędu Gminy Gniewino zaangaŜowane we wdraŜanie Planu Odnowy Miejscowości Perlino. Oceną wdraŜania Planu zajmie się Rada Sołecka. PODSUMOWANIE Opracowany Plan Odnowy Miejscowości zakłada w przeciągu 7 najbliŜszych lat realizację kilku zadań. Istotą tych zadań jest pobudzenie aktywności środowisk lokalnych oraz stymulowanie współpracy na rzecz rozwoju i promocji wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. Zakładane cele Planu przewidują wzrost znaczenia wsi jako lokalnego ośrodka rozwoju kultury, edukacji, sportu i rekreacji. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości ma takŜe słuŜyć integracji społeczności lokalnej, większemu zaangaŜowaniu w sprawy wsi, zagospodarowaniu wolnego czasu dzieci i młodzieŜy oraz rozwojowi organizacji społecznych. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 35 z 37 BIBLIOGRAFIA: 1. Augustowski B., 1965. Rozwój form systemu odwodnienia późnoglacjalnego na PobrzeŜu Kaszubskim. (rozprawa habilitacyjna). WSP, Gdańsk. 2. Augustowski B., 1977. Pomorze. PWN, Warszawa. 3. Dąbrowski J., Małuj-Buca J., Szafranowicz P. i inni, 2002. Studium Uwarunkowań Przestrzennego Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Gniewino. Grupa Projektowa ZOOM s.c., Sopot. 4. Ellwart J., 2003. Powiat wejherowski. Ilustrowany przewodnik krajoznawczy. Wydawnictwo Region, Gdynia. 5. Galon R.(red.), 1972. Geomorfologia Polski. tom II, NiŜ Polski. PWN, Warszawa. 6. Materiały Urzędu Gminy w Gniewinie. 7. Mordawski J., 1994.Geografia Województwa Gdańskiego. Wydawnictwo Marek RoŜak, Gdańsk. 8. Świtajski S., 2003. Uwarunkowania i Kierunki Przyrodnicze Zagospodarowania Przestrzennego. Pracownia Ochrony Środowiska „Projekt 2000”, Sopot. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 36 z 37 SPIS TABLIC: Tabl. 1 Tabl. 2 Zestawienie powierzchni gruntów miejscowości Perlino. Wykaz nieruchomości wpisanych do ewidencji zabytków Wojewódzkiego Oddziału SłuŜby Ochrony Zabytków w Gdańsku. Tabl. 3 Liczba ludności w miejscowości Perlino oraz gminy Gniewino ogółem w latach 1999-2008 Tabl. 4 Saldo migracji w miejscowości Perlino oraz gminie Gniewino ogółem w latach 2004-2008 Tabl. 5 Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w Gminie Gniewino i miejscowości Perlino, stan na 31.12.2008 r. Tabl. 6 Prognozowana liczba mieszkańców, w wariancie realistycznym w Gminie Gniewino i miejscowości Perlino do roku 2014. Tabl. 7 Prognozowana liczba mieszkańców, w wariancie pesymistycznym w Gminie Gniewino i miejscowości Nadole do roku 2014. Tabl. 8 Prognozowana liczba mieszkańców, w wariancie optymistycznym w Gminnie Gniewino i miejscowości Perlino do roku 2014. Tabl. 9 Analiza SWOT miejscowości Perlino. Tabl. 10 Podsumowanie określające szanse i zagroŜenia miejscowości. Tab. 11 Wykaz projektów planowanych do realizacji na lata 2009-2016 SPIS RYCIN: Ryc. 1 PołoŜenie miejscowości Perlino w gminie Gniewino. Ryc. 2 Rozplanowanie wsi o układzie ulicowym. Ryc. 3 Formy ukształtowania powierzchni w obrębie analizowanej miejscowości oraz terenów przyległych. Ryc.4 Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców w miejscowości Perlino i Gminie Gniewino ogółem w latach 2004-2008. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PERLINO NA LATA 2009-2016 Strona 37 z 37
