Pdf version

HISTORIA INTERNY POLSKIEJ
Marian Zierski (1906–1998) – polski ftyzjatra
o światowej renomie
Magdalena Włodarczyk
Katedra i Zakład Historii Medycyny i Farmacji, Uniwersytet Medyczny, Łódź
Streszczenie: Marian Zierski urodził się we Lwowie 1 maja 1906 roku. Studiował medycynę na Uniwersytecie
Jana Kazimierza we Lwowie oraz na Uniwersytecie Karola w Pradze, gdzie uzyskał dyplom lekarza. Przed II wojną
światową i w czasie wojny (do 1942 r.) pracował we Lwowie. Później przeniósł się do Warszawy. Doświadczył
tragedii klęski Powstania Warszawskiego (1944 r.) i całkowitej zagłady miasta. Po wojnie osiedlił się w Łodzi.
Sprawował wiele funkcji kierowniczych w łódzkiej służbie zdrowia. W tymże mieście utworzył przychodnię
przeciwgruźliczą dla studentów. Równocześnie prowadził badania naukowe w dziedzinie ftyzjatrii, publikując
liczne prace (w sumie ok. 300) oraz biorąc udział w zjazdach i konferencjach naukowych w kraju i za granicą.
Oprócz wielu wyróżnień i godności prof. Marian Zierski posiadał doktoraty honoris causa uniwersytetów
w Wielkiej Brytanii, Brazylii, Niemczech, Francji, USA i na Węgrzech.
Słowa kluczowe: ftyzjatria, historia medycyny, Marian Zierski
Marian Zierski (ryc.) urodził się 1 maja 1906 roku we Lwowie w rodzinie pracownika kolejowego. W wieku 12 lat stracił ojca, który zmarł z powodu gruźlicy płuc, co miało wpływ
na kierunek zainteresowań medycznych przyszłego lekarza.
W 1924 roku ukończył gimnazjum i został przyjęty na Wydział
Lekarski Uniwersytetu Jana Kazimierza (UJK) we Lwowie [1].
Studia kontynuował na Uniwersytecie Karola w Pradze, gdzie
w 1930 roku uzyskał dyplom lekarza wszechnauk medycznych, który w 1933 roku nostryfikował na UJK we Lwowie.
Od początku kariery zawodowej i naukowej przejawiał zainteresowanie problematyką gruźlicy. Pracę zawodową lekarza
rozpoczął w sanatorium przeciwgruźliczym w Ruppersheimie.
W latach 1932–1933 na krótko zaprzestał swojej działalności
na polu ftyzjatrii, pracując w lwowskim Szpitalu im. Lazarusa,
w Szpitalu Powszechnym oraz w uniwersyteckiej klinice internistycznej. Powrócił do zwalczania gruźlicy jako asystent,
a następnie ordynator w Sanatorium i Poradni Towarzystwa
Walki z Gruźlicą we Lwowie [2]. W 1938 roku uzyskał tytuł
doktorski na podstawie rozprawy Rola poradni w walce z gruźlicą. Przed wybuchem II wojny światowej kierował Sanatorium Przeciwgruźliczym w Hołosku koło Lwowa, a w czasie
okupacji sowieckiej (1939–1941) wschodnich terenów Polski pracował we lwowskiej Klinice Ftyzjatrycznej Instytutu
Gruźlicy w Kijowie. W 1942 roku przeniósł się do Warszawy,
Adres do korespondencji:
dr med. Magdalena Włodarczyk, Katedra i Zakład Historii Medycyny i Farmacji,
Uniwersytet Medyczny, ul. Muszyńskiego 2, 90-151 Łódź, tel.: 042-678-65-32, fax:
042-677-92-87, e-mail: [email protected]
Praca wpłynęła: 04.12.2007. Przyjęta do druku: 11.12.2007.
Nie zgłoszono sprzeczności interesów.
Pol Arch Med Wewn. 2008; 118 (3): 164-166
Copyright by Medycyna Praktyczna, Kraków 2008
gdzie znalazł zatrudnienie jako pracownik fizyczny (robotnik
w fabryce, później dozorca nocny w szpitalu chorób zakaźnych
na Grochowie). Podczas Powstania Warszawskiego był lekarzem w szpitalu powstańczym zgrupowania „Żywiciel” na Żoliborzu. Po upadku powstania wywieziony został przez Niemców do zakładu psychiatrycznego w Tworkach, skąd uciekł
i schronił się w Grodzisku Mazowieckim, gdzie przebywał
do zakończenia działań wojennych [3]. Po wojnie, skierowany
przez Ministerstwo Zdrowia do Łodzi, aktywnie uczestniczył
w organizowaniu w mieście placówek do walki z gruźlicą.
Sprawował funkcje kierownicze w Sekcji Walki z Gruźlicą Zarządu Miejskiego oraz w łódzkiej Centralnej Poradni Przeciwgruźliczej. Utworzył poradnię przeciwgruźliczą (1946 r.) dla
studentów i został jej kierownikiem. W 1947 roku w Szpitalu
im. dr. Alfreda Sokołowskiego otrzymał stanowisko dyrektora
i ordynatora oddziału. W 1954 roku objął funkcję kierownika
Zakładu Ftyzjatrii Instytutu Doskonalenia i Specjalizacji Kadr
Lekarskich. W 1967 roku, wraz z całym kierowanym przez
siebie zespołem pracowników, przeniesiony został do Szpitala
Chorób Płuc w Łagiewnikach [4].
W 1951 roku, we wrocławskiej Akademii Medycznej, uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Gruźlica płuc i ciąża,
a 10 lat później (1961 r.) otrzymał tytuł profesora [5].
Przez cały okres kariery zawodowej uczestniczył w pracach
licznych organizacji naukowo-badawczych, między innymi
w światowej Unii Przeciwgruźliczej, w Radzie Naukowej Instytutu Gruźlicy w Warszawie, a także w Polskim Towarzystwie
Ftyzjatrycznym, w którym w latach 1951–1953 pełnił funkcję
wiceprzewodniczącego Zarządu Głównego. Od początku lat
50. XX wieku sprawował nadzór specjalistyczny w dziedzinie
ftyzjatrii w województwie łódzkim oraz był członkiem komitetu redakcyjnego i zastępcą redaktora naczelnego czasopisma
Marian Zierski (1906–1998) – polski ftyzjatra o światowej renomie
1
HISTORIA INTERNY POLSKIEJ
6. Kuczborski S, Rożniecki J, Warda J, Szmidt M. Profesorowi Marianowi Zierskiemu
z okazji 90 urodzin z gratulacjami i serdecznymi pozdrowieniami. Panaceum. 1996;
2: 24.
7. Supady J, Włodarczyk M. Gruźlica w Łodzi w latach 1945–1970. Z dziejów walki
z chorobą. Łódź, ADI, 2006: 195-196.
Ryc. Marian Zierski. Fot. z: Archiwum Szpitala Chorób Płuc w Łagiewnikach
Gruźlica. Jako wybitny specjalista brał udział w zjazdach naukowych w kraju i za granicą. W 1948 roku, będąc stypendystą Ministerstwa Zdrowia, odbył 3-miesięczny kurs z zakresu
gruźlicy w Kopenhadze. W 1955 roku został wyróżniony nagrodą naukową Ministerstwa Zdrowia za działalność naukowo-dydaktyczną. Dorobek uczonego stanowiło około 300 prac
naukowych, w tym kilkanaście o charakterze monografii oraz
podręczniki i publikacje popularno-naukowe [6].
Marian Zierski był honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumonologicznego i wielu zagranicznych
towarzystw naukowych, a także doktorem honoris causa uniwersytetów w Wielkiej Brytanii, Brazylii, na Węgrzech,
w Niem­czech, we Francji i w USA.
Zmarł 24 kwietnia 1998 roku w Stahnsdorfie koło Berlina,
na tydzień przed ukończeniem 92. roku życia [7].
PIŚMIENNICTWO
1. Kuczborski S, Rożniecki J, Warda J. Wspomnienie o profesorze Marianie Zierskim
Archiwum Szpitala Chorób Płuc w Łagiewnikach (maszynopis).
2. Kuczborski S, Rożniecki J, Warda J. Profesorowi Marianowi Zierskiemu w hołdzie
z okazji 90-lecia urodzin (maszynopis).
3. Zierski M. Życiorys (maszynopis).
4. Kuczborski S. Życiorys prof. Mariana Zierskiego (maszynopis).
5. Zierski M. Spis prac naukowych za okres 1947–1977 (maszynopis).
2
POLSKIE ARCHIWUM MEDYCYNY WEWNĘTRZNEJ 2008; 118 (3)