docwymagania edukacyjne historia kl. II b,c
download 
Reklamacja Transkrypt
wymagania edukacyjne historia kl. II b,c
Roczny plan pracy z historii dla klasy II gimnazjum do programu nauczania „Śladami przeszłości” Temat lekcji Środki dydaktyczne Zagadnienia ,materiał nauczania Odniesienia do pod.prog. Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: 1 - zapoznanie z PSO -zapoznanie z wymaganiami edukacyjnymi - przypomnienie materiału z klasy I Lekcja organizacyjna L.g. ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII–XIV WIEKU 1. Wyprawy krzyżowe • podręcznik, s. 8–14 • przyczyny, przebieg (w tym: tekst i skutki wypraw źródłowy, s. 9) krzyżowych • zeszyt ćwiczeń • powstanie • mapa ścienna zakonów rycerskich 2. Polska dzielnicowa •podręcznik, s.15–19 (w tym: tekst źródłowy, s. 16) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • postanowienia statutu Kazimierza Krzywoustego i podział Polski na dzielnice • odstąpienie od zasady senioratu • skutki rozbicia dzielnicowe go • przemiany gospodarcze na ziemiach polskich w XIII w. materiał wykraczający poza podstawę programową 14.1 14.2 14.4 • podaje lata wydarzeń: 1095 r. – synod w Clermont, 1096 r. – pierwsza krucjata, 1291 r. – upadek twierdzy Akka • poprawnie posługuje się terminami: krucjata, krzyżowcy, zakony rycerskie • przedstawia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi • wymienia zakony rycerskie założone podczas krucjat: joannitów, templariuszy i Krzyżaków • lokalizuje na mapie Palestynę • podaje co najmniej jedną przyczynę oraz jeden skutek wypraw krzyżowych • omawia przyczyny wypraw krzyżowych • przedstawia zasady funkcjonowania zakonów rycerskich • wskazuje na mapie Królestwo Jerozolimskie • porównuje uzbrojenie i sposób walki rycerzy europejskich z wyposażeniem oraz taktyką walki saracenów • omawia pozytywne i negatywne skutki wypraw krzyżowych 1 - sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego - opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego - opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego - dostrzega związki między rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym • poprawnie posługuje się terminami: statut, senior, princeps, zasada senioratu • wskazuje na mapie dzielnice Polski: Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Śląsk, Pomorze Gdańskie, Pomorze Zachodnie • podaje wydarzenie wraz z datą, które rozpoczęło rozbicie dzielnicowe (testament Bolesława Krzywoustego 1138 r.) • podaje lata wydarzeń: 1180 r. – zjazd w Łęczycy, 1227 r. – zjazd w Gąsawie • omawia przyczyny i skutki odstąpienia od zasady senioratu • wskazuje tereny utracone przez książąt piastowskich w czasie rozbicia dzielnicowego, m.in. Pomorze Szczecińskie, ziemię lubuską, drohiczyńską i chełmińską • wymienia grupy społeczne, które dążyły do przywrócenia jedności państwa polskiego • omawia przemiany gospodarcze na ziemiach polskich – rozwój osadnictwa i rzemiosła, wydobycie złota, srebra oraz ołowiu, wybudowanie kopalni soli w Bochni i Wieliczce 2 • podaje rok bitwy pod Legnicą – 1241 r. • przedstawia dokonania postaci: Czyngis-chana, Henryka Pobożnego • poprawnie posługuje się terminami: jarłyk, haracz, chan • wskazuje na mapie zasięg terytorialny państwa Mongołów • wymienia tereny w Europie, które atakowali Tatarzy • podaje co najmniej jeden skutek najazdu tatarskiego na Polskę • wyjaśnia skutki najazdów tatarskich na państwa europejskie • określa przyczyny sukcesów militarnych Mongołów • charakteryzuje stosunek Europejczyków do Mongołów • wyjaśnia pochodzenie określenia Tatarzy 1 • północno-wschodni 14.3. sąsiedzi Polski w XIII w.: Prusowie i Jaćwingowie • sprowadzenie Krzyżaków do Polski • założenie i rozwój państwa zakonnego • podbój i chrystianizacja Prus • podaje rok sprowadzenia Krzyżaków do Polski – 1226 r. • wskazuje na mapie tereny państwa krzyżackiego • wymienia plemiona podbite przez Krzyżaków: Prusów i Jaćwingów • podaje korzyści i zagrożenia wynikające z osiedlenia się Krzyżaków w Prusach • wskazuje na mapie Malbork • przedstawia genezę powstania zakonu krzyżackiego • wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski • charakteryzuje zamek w Malborku jako przykład średniowiecznej fortyfikacji • wskazuje, jaki wpływ mieli rycerze zakonni na rozwój gospodarczy podbitych ziem polskich • omawia okoliczności zajęcia przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego • wyjaśnia znaczenie pojęcia komturia 1 •skutki 14.3 rozbicia 14.4 dzielnicowo • tendencje integracyjne wśród książąt piastowskich • próby zjednoczenia ziem polskich podejmowane przez książąt śląskich, Przemysła II oraz Wacława II • przejęcie władzy przez Władysława Łokietka i jego koronacja • zjednoczenie ziem polskich przez Władysława Łokietka • zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków - opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego • podaje lata wydarzeń: koronacja Przemysła II – 1295 r., Wacława II – 1300 r., Władysława Łokietka – 1320 r. • poprawnie posługuje się terminami: starosta, grosz praski • przedstawia przyczyny podejmowania prób zjednoczenia ziem polskich • wymienia książąt piastowskich dążących do połączenia ziem polskich: Henryka Probusa, Przemysła II, Władysława Łokietka • omawia znaczenie koronacji Władysława Łokietka w Krakowie dla integracji państwa polskiego • wskazuje etapy jednoczenia ziem polskich na przełomie XIII i XIV w. • omawia zmiany gospodarcze i administracyjne wprowadzone za panowania Wacława II • prezentuje dokonania Władysława Łokietka w procesie jednoczenia ziem polskich • wymienia tereny wchodzące w skład państwa polskiego za panowania Władysława Łokietka • omawia konflikty państwa polskiego z Krzyżakami • przedstawia okoliczności i przebieg bitwy pod Płowcami w 1333 r. 1 3. Mongołowie •podręcznik, s. 20–25 (w tym: tekst źródłowy, s. 24) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • podboje Czyngis-chana • budowa imperium mongolskiego • najazd Tatarów na Polskę • rozpad imperium mongolskiego 4. Sprowadzenie Krzyżakó w do Polski •podręcznik, s. 26–31 (w tym: tekst źródłowy, s. 30) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna 5. Zjednoczenie państwa polskiego •podręcznik, s. 32–36 (w tym: tekst źródłowy, s. 35) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna materiał wykraczaj ący poza podstawę programo wą 6. Państwo Kazimierza Wielkiego Tajemnice sprzed wieków – Jak wyglądał piastowski orzeł? •podręcznik, s. 37–41 (w tym: tekst źródłowy, s. 41) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna •podręcznik, s. 42–43 • zeszyt ćwiczeń • odbudowa Królestwa Polskiego za czasów Kazimierza Wielkiego • reformy gospodarcze (prawna, skarbowa, monetarna) przeprowadzone przez Kazimierza Wielkiego • założenie Akademii Krakowskiej • dyplomatyczne rozwiązanie konfliktów z Krzyżakami i Czechami • ekspansja terytorialna Polski na tereny Rusi Halickiej • legendy związane z pochodzeniem godła polskiego • najstarsze podobizny orła i związane z nimi kontrowersje • wizerunki orła na monetach książąt piastowskich 14.5 14.6 - ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz polityce zagranicznej - charakteryzuje zmiany struktury społeczno-wyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem ruskich • podaje lata wydarzeń: 1335 r. – zjazd w Wyszehradzie, 1343 r. – pokój w Kaliszu z Krzyżakami, 1364 r. – ufundowanie Akademii Krakowskiej,1370 r. – śmierć Kazimierza Wielkiego • poprawnie posługuje się terminami: przywilej składu, prawo przymusu drogowego, poradlne • wymienia reformy gospodarcze wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego • wskazuje na mapie państwo Kazimierza Wielkiego • opisuje działania dyplomatyczne Kazimierza Wielkiego mające na celu zakończenie sporów z Czechami i Krzyżakami • charakteryzuje znaczenie podboju Rusi Halickiej dla rozwoju gospodarczego państwa polskiego • omawia reformy wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego i ich znaczenie dla unifikacji i rozwoju gospodarczego ziem polskich • prezentuje politykę Kazimierza Wielkiego wobec Żydów • podaje przykłady miejscowości, w których wybudowano Orle Gniazda 2 - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów materiał wykraczający poza podstawę programową Wymagania ponadprogramowe Uczeń: 1 • wymienia najstarsze przekazy źródłowe dotyczące orła jako symbolu państwowego • podaje przykłady źródeł materialnych z wizerunkiem orła, np. monety i pieczęcie • wyjaśnia genezę symbolu orła przedstawioną w kronice Jana Długosza • przedstawia inne znaki używane przez władców piastowskich jako symbole państwowe, np. lwa, gryfa, smoka POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I 2 ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA 1. System feudalny •podręcznik, s. 48–52 (w tym: tekst źródłowy, s. 51) • zeszyt ćwiczeń • społeczeństwo feudalne 11.1 • podział społeczeństwa 11.2 na stany 12.2 • kultura rycerska i dworska • narodziny monarchii stanowej w Polsce - rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego - wyjaśnia pojęcie stanu - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu - porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej • poprawnie posługuje się terminami: wasal, senior, suzeren, lenno, system feudalny, społeczeństwo stanowe, monarchia patrymonialna, hołd lenny • wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu feudalnego • wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego • tłumaczy, na czym polegała zasada „Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem” • przedstawia pozycję społeczną duchowieństwa, rycerstwa, chłopów i mieszczan • na przykładzie państwa polskiego zjednoczonego przez Władysława Łokietka przedstawia cechy monarchii stanowej • omawia różnice pomiędzy monarchią patrymonialną a monarchią stanową • przedstawia przebieg hołdu lennego oraz pasowania na rycerza 1 2. Życie średniowiecznej wsi •podręcznik, s. 53–57 (w tym: tekst źródłowy, s. 57) • zeszyt ćwiczeń • wieś we wczesnym 11.1 średniowieczu 11.2 • zmiany w rolnictwie w XIII i XIV w. • kolonizacja na prawie niemieckim • lokacja osad wiejskich • życie codzienne mieszkańców średniowiecznej wsi • pochodzenie nazw miejscowości Tajemnice sprzed wieków – Jaka wiedza kryje się w pieczęciach? •podręcznik, s. 58–59 • zeszyt ćwiczeń • znaczenie pieczęci jako źródła historycznego • najstarsze pieczęcie używane przez władców polskich • funkcja pieczęci jako sposobu uwiarygodnienia dokumentu 3. Średniowieczne miasto i jego mieszkańcy •podręcznik, s. 60–65 (w tym: tekst źródłowy, s. 61) • zeszyt ćwiczeń • rozwój miast 11.2 11.3 w średniowiecznej 12.2 Europie • układ przestrzenny miasta w średniowieczu • struktura organizacji rzemieślniczej – cechu • życie codzienne w średniowiecznym mieście materiał wykraczający poza podstawę programową - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu • poprawnie posługuje się terminami: lokacja, sołtys, ława, wolnizna, dwupolówka, trójpolówka, metoda wypaleniskowa • podaje przyczyny rozwoju kolonizacji wiejskiej • wymienia wynalazki i ulepszenia w rolnictwie wprowadzone w XII–XIV w. • omawia etapy zakładania wsi na prawie niemieckim • charakteryzuje zajęcia i życie codzienne chłopów w średniowieczu • wymienia obowiązki i uprawnienia sołtysa • wyjaśnia, dlaczego trójpolówka była skuteczniejszą metodą uprawy ziemi niż dwupolówka i gospodarka wypaleniskowa • przedstawia znaczenie kolonizacji wiejskiej dla rozwoju gospodarczego Polski w XIII–XIV w. • tłumaczy pochodzenie nazw miejscowości, takich jak Środa, Piątek, Wola, Piekary, Kowale Wymagania ponadprogramowe Uczeń: 1 1 • omawia rolę pieczęci jako źródła historycznego • podaje przykłady zastosowania pieczęci majestatycznej • określa czas powstania najstarszych pieczęci używanych przez władców polskich • wyjaśnia znaczenie badań archeologicznych dla datowania oraz analizy średniowiecznych pieczęci - wyjaśnia pojęcie stanu - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu - porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej • poprawnie posługuje się terminami: patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, burmistrz, ława, cech, czeladnik • wymienia warstwy społeczne w miastach średniowiecznych • tłumaczy, na czym polegała lokacja miasta na prawie magdeburskim • przedstawia warunki życia codziennego w średniowiecznym mieście • porównuje życie codzienne mieszczan o różnym statusie społecznym • omawia kompetencje wójta, rady miejskiej i burmistrza • wyjaśnia, jakie funkcje pełniły w średniowiecznym mieście: ratusz, pręgierz, rynek, targowisko, mury • podaje elementy obronne średniowiecznego miasta 1 4. Kościół w średniowieczu 5. Kultura i nauka wieków średnich •podręcznik, s. 68–73 (w tym: tekst źródłowy, s. 71) • zeszyt ćwiczeń •podręcznik, s. 74–77 (w tym: tekst źródłowy, s. 77) • zeszyt ćwiczeń • zróżnicowanie 11.2 12.1 stanu duchownego • zakony benedyktynów i cystersów oraz ich rola w społeczeństwie • wpływ Kościoła na średniowieczną kulturę • założenie zakonów żebraczych • ruchy heretyckie • kryzys papiestwa i niewola awiniońska • sobór w Konstancji • uniwersalny charakter kultury średniowiecznej • średniowieczne wzorce osobowe: asceta, rycerz, władca • rola łaciny jako międzynarodowego języka dyplomacji, nauki i kultury • edukacja i uniwersytety w średniowieczu 6. W cieniu kościołów •podręcznik, i zamków s. 78–83 • zeszyt ćwiczeń • architektura średniowiecznej Europy • sztuka polskiego średniowiecza • średniowieczna rzeźba i zdobnictwo Tajemnice •podręcznik, sprzed wieków s. 84–85 – O czym opowiadają • zeszyt ćwiczeń średniowieczne katedry? • symbolika średniowiecznych katedr • katedra w Chartres 12.3 12.3 materiał wykraczający poza podstawę programową - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa • przedstawia dokonania : Benedykta z Nursji, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika Guzmana, Pawła Włodkowica • poprawnie posługuje się terminami: duchowieństwo, benedyktyni, cystersi, ruchy heretyckie, inkwizycja, zakony żebracze • wyjaśnia wyrażenie „benedyktyńska praca” • charakteryzuje sytuację materialną duchowieństwa w średniowieczu i wskazuje źródła majątku Kościoła • określa przyczyny i skutki utworzenia zakonów żebraczych • uzasadnia, dlaczego działalność ruchów heretyckich wywołała sprzeciw Kościoła • porównuje zakony żebracze z zakonami rycerskimi • wymienia najstarsze ośrodki zakonne na ziemiach polskich • wymienia średniowieczne ruchy heretyckie: waldensów i albigensów 1 - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu • poprawnie posługuje się terminami: uniwersytet, scholastyka, sztuki wyzwolone • przedstawia dokonania św. Tomasza z Akwinu • wyjaśnia, dlaczego kultura średniowiecza określana jest mianem uniwersalnej • omawia znaczenie łaciny w średniowiecznej Europie • wymienia średniowieczne wzorce osobowe: ascety, rycerza, władcy • charakteryzuje średniowieczne wzorce osobowe • przedstawia postacie, które w kulturze europejskiej uznaje się za wzorce: Szymona Słupnika, Rolanda, Karola Wielkiego • omawia cechy charakterystyczne kultury rycerskiej, dworskiej i ludowej • określa rolę kobiet w średniowieczu na przykładzie Eleonory Akwitańskiej i Jadwigi Śląskiej • wymienia pierwsze europejskie uniwersytety i omawia ich rolę dla rozwoju nauki w średniowieczu • ocenia znaczenie działalności ojców Kościoła i św. Tomasza z Akwinu 1 - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu • poprawnie posługuje się terminami: portal, prezbiterium, przypora, inicjał, miniatura, Biblia pauperum • porównuje styl romański ze stylem gotyckim • podaje przykłady średniowiecznych budowli świeckich • tłumaczy, dlaczego polskie budownictwo w stylu romańskim nie rozwinęło się w tak wysokim stopniu jak w Europie Zachodniej 1 • wyjaśnia, w jaki sposób kopiowano i ozdabiano księgi w średniowieczu Wymagania ponadprogramowe Uczeń: 1 • wyjaśnia symbolikę średniowiecznych katedr • wskazuje cechy stylu gotyckiego na przykładzie katedry w Chartres POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA 2 1. Unia Polski z Litwą •podręcznik, s. 90–93 (w tym: tekst źródłowy, s. 93) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • panowanie Andegawenów 15.1 15.3 w Polsce • przywilej koszycki • sytuacja na Litwie przed zawarciem unii z Polską • unia polskolitewska w Krewie • znaczenie chrystianizacji Litwy na arenie międzynarodowej - wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą - charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego • podaje lata wydarzeń: 1374 r. – nadanie przywileju w Koszycach, 1385 r. – unia polsko-litewska w Krewie, 1413 r. – unia w Horodle • poprawnie posługuje się terminami: przywilej, unia, unia personalna, • wymienia postanowienia unii w Krewie i Horodle • wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, państwo zakonu krzyżackiego, Węgry • omawia okoliczności wstąpienia na tron polski Ludwika Andegaweńskiego • opisuje okoliczności zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie • ocenia panowanie Jadwigi i Władysława Jagiełły • wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z zawarcia unii polsko-litewskiej • opisuje skutki unii w Krewie dla sytuacji międzynarodowej Litwy 1 2. Wielka wojna z zakonem krzyżackim •podręcznik, s. 94–99 (w tym: tekst źródłowy, s. 99) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • przyczyny wybuchu wielkiej wojny z zakonem krzyżackim • bitwa pod Grunwaldem i jej znaczenie • pokój toruński z 1411 r. i skutki wielkiej wojny z Krzyżakami • rola konfliktu polskokrzy-żackiego na arenie międzynarodowej • podaje lata wydarzeń: 15 lipca 1410 r. – bitwa pod Grunwaldem, 1411 r. – pierwszy pokój toruński, • przedstawia dokonania: Ulricha von Jungingena, Zawiszy Czarnego, Mikołaja Trąby, Pawła Włodkowica • wyjaśnia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim • wymienia postanowienia pokoju toruńskiego z 1411 r. • wymienia skutki wielkiej wojny z Krzyżakami - podaje lata soboru w Konstancji 1414-1418 • charakteryzuje sytuację państwa polsko-litewskiego na przełomie XIV i XV w. • omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem • wymienia podstawowe elementy uzbrojenia rycerzy z początku XV w. • opisuje uzbrojenie lekkiej jazdy litewskiej biorącej udział w bitwie pod Grunwaldem 1 Tajemnice sprzed wieków – Jaką bitwę namalował Jan Matejko? •podręcznik, s. 100– 101 • okoliczności powstania materiał obrazu Jana Matejki wykraczający „Bitwa pod Grunwaldem” poza • ukryte znaczenie podstawę i symbolika obrazu programową • losy dzieła w czasie II wojny światowej 3. Europa • podręcznik, Zachodnia s. 102–107 w XIV i XV wieku (w tym: tekst źródłowy, s. 107) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna 15.2 • epidemia dżumy w XIV w. materiał • przyczyny, najważniejsze wykraczający poza wydarzenia i skutki podstawę wojny stuletniej programową • ruchy heretyckie i ich przedstawiciele • powstania ludowe • wprowadzenie broni palnej i wzrost znaczenia armii zaciężnej Wymagania ponadprogramowe Uczeń: 1 • omawia okoliczności powstania obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” • opisuje przedstawione na obrazie sceny pod względem zgodności z prawdą historyczną • charakteryzuje symboliczne znaczenie dzieła • wyjaśnia, dlaczego Niemcom w czasie II wojny światowej zależało na zniszczeniu „Bitwy pod Grunwaldem” • podaje lata: 1337–1453 – wojna stuletnia • przedstawia dokonania postaci: Joanny d’Arc, Jana Husa, Johna Wiklefa, Jana Żiżki • tłumaczy pojęcie „czarna śmierć” • podaje niektóre skutki epidemii dżumy w XIV w. • przedstawia co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek wojny stuletniej • wskazuje na mapie państwa biorące udział w wojnie stuletniej • wyjaśnia skutki wprowadzenia broni palnej i armii zaciężnej • omawia główne założenia husytyzmu • omawia skutki epidemii dżumy • wymienia przyczyny i następstwa wojny stuletniej • omawia przyczyny wystąpień ludowych na terenie Francji i Anglii w XIV i XV w. • charakteryzuje nowe techniki walki wprowadzone w XV w.: zastosowanie broni palnej, walka taborem, uformowanie armii zaciężnej • przedstawia przyczyny powstania husytów w Czechach • wyjaśnia, dlaczego Jana Husa spalono na stosie 1 4. Nowe potęgi w Europie Wschodniej • podręcznik, s. 108–112 (w tym: tekst źródłowy, s. 109) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • rozwój terytorialny 15.1 Polski i Litwy • wzrost znaczenia Moskwy • ekspansja imperium osmańskiego w Europie • bitwa pod Warną • upadek Konstantynopola - wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą • podaje lata wydarzeń: 1444 r. – bitwa pod Warną, 1453 r. – zdobycie Konstantynopola • przedstawia dokonania: Władysława III Warneńczyka, Iwana IV Groźnego • poprawnie posługuje się terminami: sułtan, janczarzy, car • wskazuje na mapie: imperium osmańskie, Konstantynopol, Warnę, Wielkie Księstwo Moskiewskie • wyjaśnia skutki zdobycia Konstantynopola przez Turków - charakteryzuje przywileje ludowe w czasie wojny trzynastoletniej • porównuje oddziały janczarów z oddziałami piechoty europejskiej • wskazuje na mapie kolejne ziemie podbijane przez Turków w Europie • uzasadnia, dlaczego upadek Konstantynopola jest uznawany za jedną z granicznych dat średniowiecza • wyjaśnia, z jakiego powodu po klęsce Konstantynopola wyznawcy prawosławia zaczęli nazywać Moskwę trzecim Rzymem • ocenia konsekwencje, jakie miały dla Polski i Litwy powstanie imperium osmańskiego oraz zjednoczenie ziem ruskich 1 5. Wojna trzynastoletnia • podręcznik, s. 113–117 (w tym: tekst źródłowy, s. 114) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • znaczenie powstania Związku Jaszczurczego i Związku Pruskiego • przyczyny wybuchu wojny trzynastoletniej • przebieg działań wojennych w latach 1454–1466 • postanowienia drugiego pokoju toruńskiego • podaje lata wydarzeń: 1440 r. – powstanie Związku Pruskiego, 1454 r. – początek wojny trzynastoletniej, 1466 r. – drugi pokój toruński • wymienia przyczyny i skutki wojny trzynastoletniej • wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski w wyniku podpisania drugiego pokoju toruńskiego • wyjaśnia, dlaczego szlachta i mieszczanie mieszkający w Prusach dążyli do przyłączenia ich ziem do Polski • podaje nazwy ziem odzyskanych przez Królestwo Polskie na mocy pokoju toruńskiego z 1466 r. • wymienia zmiany, które zaszły w sytuacji międzynarodowej Polski po wojnie trzynastoletniej • ocenia znaczenie przywilejów nadanych w czasie wojny trzynastoletniej stanowi szlacheckiemu 2 Tajemnice sprzed wieków – Jak wyglądały działania średniowiecznych szpiegów? •podręcznik, s. 118– 119 • zeszyt ćwiczeń • działalność materiał średniowiecznych wykraczający szpiegów poza • polscy i krzyżaccy podstawę szpiedzy w średniowieczu programową • sposób szyfrowania wiadomości 6. Kultura późnego średniowiecza w Polsce •podręcznik, s. 120–125 (w tym: tekst źródłowy, s. 124) • zeszyt ćwiczeń • rozkwit kultury 12.3 polskiej w XIV i XV w. • wybitni polscy uczeni średniowiecza i ich dokonania • najważniejsze osiągnięcia polskiej architektury i sztuki gotyckiej • twórczość rzeźbiarska Wita Stwosza 15.2 - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polskokrzyżackimi w epoce Jagiellonów Wymagania ponadprogramowe Uczeń: 1 • omawia główne zadania średniowiecznych szpiegów • charakteryzuje średniowieczne sposoby szyfrowania wiadomości • wyjaśnia, jak werbowano i wynagradzano szpiegów w średniowieczu • wymienia najsłynniejszych szpiegów polskich i krzyżackich - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice • wymienia cechy charakterystyczne rzeźby pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, średniowiecznej na przykładzie piety i Pięknej • przedstawia dokonania postaci: Wita Stwosza, , Mikołaja Madonny Kopernika, • wyjaśnia, na czym polega wartość historyczna • wymienia najsłynniejsze przykłady sztuki gotyckiej w i kulturowa ołtarza Wita Stwosza Polsce: m.in. ołtarz Wita Stwosza, Bazylikę Mariacką • wyjaśnia, dlaczego okres panowania Kazimierza w Gdańsku, Barbakan w Krakowie, ratusz w Toruniu Jagiellończyka nazywany jest złotą jesienią polskiego średniowiecza • omawia znaczenie odnowienia Akademii Krakowskiej w 1400 r. POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA 1 2 1. Cywilizacje Ameryki • podręcznik, s. 130–135 (w tym: tekst źródłowy, s. 133) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • cywilizacje Ameryki prekolumbijskiej • osiągnięcia naukowo-techniczne oraz sztuka Olmeków, Majów, Azteków i Inków materiał wykraczaj ący poza podstawę programo wą • wskazuje na mapie tereny zamieszkałe przez Azteków, Majów i Inków • omawia najważniejsze osiągnięcia techniczne cywilizacji prekolumbijskich • uzasadnia, dlaczego Majowie są określani przez niektórych uczonych Grekami Ameryki • omawia funkcjonowanie poczty i sieci dróg w państwie Inków • wskazuje cechy charakterystyczne sztuki prekolumbijskiej 1 2. Wielkie odkrycia geograficzne • podręcznik, s. 136–141 (w tym: tekst źródłowy, s. 139) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • rozwój nauki i techniki w Europie w XV w. • poszukiwanie morskiej drogi do Indii • wyprawa Krzysztofa Kolumba i znaczenie odkrycia Ameryki • wyprawa Ferdynanda Magellana dookoła świata • układ w Tordesillas 16.1 - sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy K.Kolumba, V. da Gamy, F. Magellana - wskazuje na mapie posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii • podaje lata wydarzeń: 1498 r. – odkrycie morskiej drogi do Indii, 1492 r. – dotarcie do Ameryki przez Krzysztofa Kolumba, 1519–1522 – wyprawa dookoła świata Ferdynanda Magellana • poprawnie posługuje się terminami: astrolabium, karawela, kompas, busola • wymienia co najmniej dwie przyczyny wielkich odkryć geograficznych • opisuje przebieg wypraw wielkich odkrywców: Vasco da Gamy, Krzysztofa Kolumba, Ferdynanda Magellana • omawia zasługi, jakie mieli dla rozwoju żeglarstwa Henryk Żeglarz, Ferdynand Aragoński i Izabela Kastylijska • wyjaśnia, dlaczego Hiszpania i Portugalia miały największy udział w wielkich odkryciach geograficznych • przedstawia dokonania postaci: Ameriga Vespucciego, • szczegółowo omawia przyczyny wielkich odkryć geograficznych • ocenia, jaki wpływ na odkrycia geograficzne miał rozwój kartografii i nawigacji 1 3. Skutki wielkich odkryć • podręcznik, s. 142–145 (w tym: tekst źródłowy, s. 144) • zeszyt ćwiczeń • podbój Ameryki przez konkwistadorów • zagłada Indian • zniszczenie dorobku kulturalnego ludów Ameryki • wzajemne wpływy cywilizacyjne pomiędzy Europą a nowo odkrytym kontynentem • skutki odkryć geograficznych 16.1 16.2 - sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy K. Kolumba, V. da Gamy, F. Magellana - sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii • poprawnie posługuje się terminem konkwistador • wymienia skutki odkryć geograficznych dla rdzennych mieszkańców Ameryki • przedstawia następstwa odkryć geograficznych dla gospodarki Europy - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społecznogospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata • wymienia najważniejsze zmiany gospodarcze spowodowane odkryciami geograficznymi, m.in.: rozwój handlu, zwiększenie produkcji, zmiany w rolnictwie • wyjaśnia przyczyny powstania kolonii w Ameryce • wskazuje tereny zajęte przez Hiszpanów i Portugalczyków • podaje przyczyny zmniejszenia się liczby rdzennych mieszkańców Ameryki w XVI w. • omawia funkcjonowanie europejskich kolonii w Ameryce 1 4. Kultura odrodzenia w Europie • podręcznik, s. 151–156 (w tym: tekst źródłowy, s. 153) • zeszyt ćwiczeń 17.1 • idea humanizmu 17.2 i nawiązania do antyku 17.3 • wynalazek druku i jego wpływ na rozpowszechnienie się idei odrodzenia • rola Włoch w powstaniu i rozwoju renesansu • działalność i osiągnięcia Leonarda da Vinci • zmiany w nauce i technice w okresie odrodzenia - wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu – opisuje jej charakterystyczne cechy - charakteryzuje największe osiągnięcia: Leonarda da Vinci, M. Anioła, M. Kopernika, Galileusza - ocenia rolę druku dla upowszechnienia idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej • poprawnie posługuje się terminami: mecenas, renesans, odrodzenie, humanizm • tłumaczy znaczenie wynalezienia ruchomej czcionki dla rozwoju renesansowej nauki • wymienia cechy charakterystyczne architektury renesansu • podaje przykłady inspiracji sztuką antyczną w architekturze i dziełach renesansowych artystów • wyjaśnia sens stwierdzenia: „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce” • omawia rolę uniwersytetów w rozwoju nauki w odrodzeniu • tłumaczy, na czym polegał mecenat • wymienia najsłynniejszych mecenasów włoskiego odrodzenia • charakteryzuje humanizm jako nowy nurt w filozofii i kulturze • podaje tytuły najsłynniejszych dzieł włoskiego renesansu • wskazuje podobieństwa oraz różnice pomiędzy sztuką średniowiecza i renesansu 1 • podaje przykłady inspiracji sztuką antyczną w architekturze i dziełach renesansowych artystów 5. Nowe wyznania w Europie • podręcznik, s. 157–162 (w tym: tekst źródłowy, s. 161) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • Kościół na początku XVI 18.1 w. 18.2 • przyczyny reformacji • główne nurty ruchu reformacyjnego i ich twórcy •przebieg ruchu reformacyjnego – dysputy, prześladowania i wojny religijne • wymienia przyczyny reformacji - wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim - opisuje cele i charakteryzuje działalność Lutra, Kalwina - przedstawia okoloczności powstania kościoła anglikańskiego • podaje lata wydarzeń: 1517 r. – wystąpienie Marcina Lutra, początek reformacji, 1555 r. – podpisanie pokoju w Augsburgu • poprawnie posługuje się terminami: symonia, odpust, nepotyzm, reformacja, luteranizm, protestanci, kalwinizm, arianie • prezentuje główne nurty ruchu reformacyjnego • podaje główne tezy głoszone przez Marcina Lutra i Jana Kalwina • charakteryzuje wyznania protestanckie: luteranizm, kalwinizm, anglikanizm • wyjaśnia, kim byli arianie • tłumaczy znaczenie zasady „czyj kraj, tego religia” • przedstawia gospodarcze skutki ruchu reformacyjnego 6. Kontrreformacja • podręcznik, s. 163–167 (w tym: tekst źródłowy, s. 166) • zeszyt ćwiczeń • postanowienia soboru trydenckiego • cele i sposób działania jezuitów • zmiany w Kościele katolickim - wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego - wskazuje postanowienia soboru służące wzmocnieniu katolicyzmu • podaje rok zwołania soboru trydenckiego – 1545 r. • poprawnie posługuje się terminami: inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, jezuici, nuncjusz, • omawia główne zasady działalności zakonu jezuitów • opisuje sytuację w Kościele katolickim w XVI w. • wymienia zadania inkwizycji w walce z reformacją • wyjaśnia, w jakim celu sporządzono indeks ksiąg zakazanych • ocenia rolę jezuitów w walce z reformacją • przedstawia postać Ignacego Loyoli 18.3 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV 1 1 2 ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU 1. Początki demokracji szlacheckiej • podręcznik, s. 172–177 (w tym: tekst źródłowy, s. 177) • zeszyt ćwiczeń • przywileje szlacheckie • ekonomiczne podstawy demokracji szlacheckiej • znaczenie konstytucji Nihil novi • instytucje demokracji szlacheckiej – sejm walny i sejmiki • reformy związane z ruchem egzekucyjnym Tajemnice sprzed wieków – Jak obradowano na sejmikach i sejmach? •podręcznik, s. 178– 179 • zeszyt ćwiczeń • znaczenie sejmików i sejmu walnego • przebieg obrad sejmików ziemskich • uczestnictwo przedstawicieli sejmików w roli posłów na sejmie walnym 20.1 materiał wykraczający poza podstawę programową - wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje • poprawnie posługuje się terminami: szlachta, magnaci, szlachta zagrodowa, gołota, senat, sejmik, poseł, instrukcje poselskie, sejm walny, izba poselska, marszałek, konstytucje sejmowe, veto, hetman, ruch egzekucyjny, • omawia najważniejsze przywileje szlacheckie • charakteryzuje różnorodność stanu szlacheckiego • wymienia trzy stany sejmujące • wyjaśnia, czym była egzekucja praw i dóbr • przedstawia genezę stanu szlacheckiego • ocenia znaczenie przywilejów szlacheckich • omawia pozycję gospodarczą i polityczną szlachty polskiej w XVI w. • wyjaśnia zasady działalności ruchu egzekucyjnego • przedstawia funkcjonowanie sejmu walnego • przedstawia etapy kształtowania się ustroju demokracji szlacheckiej Wymagania ponadprogramowe Uczeń: • ocenia stosunek szlachty do udziału w sejmikach ziemskich i sejmie walnym • tłumaczy, dlaczego sejmiki odbywały się najczęściej w kościołach • omawia sposób głosowania na posłów podczas obrad sejmiku ziemskiego • przedstawia zastosowanie rugów poselskich 2 1 2. Rozwój gospodarczy Polski • podręcznik, s. 180–183 (w tym: tekst źródłowy, s. 181) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • zasady funkcjonowania folwarku pańszczyźnianego • rola Gdańska w rozwoju gospodarczym Królestwa Polskiego w XVI w. • zmiany w handlu europejskim w XVI w. materiał wykraczaj ący poza podstawę programo wą • poprawnie posługuje się terminami: folwark, pańszczyzna • wymienia produkty eksportowane z Polski w XV–XVII w. • podaje nazwy towarów importowanych do Polski w XV–XVII w. • wyjaśnia znaczenie Gdańska dla wymiany towarowej między Polską a Europą Zachodnią • omawia funkcjonowanie folwarku pańszczyźnianego • wymienia przyczyny rozwoju folwarków pańszczyźnianych • charakteryzuje pozycję gospodarczą Gdańska oraz jego mieszkańców w XVI–XVII w. • ocenia wpływ rozwoju gospodarczego Polski w XVI w. na poziom życia poszczególnych grup społecznych 1 3. Czasy Zygmunta Starego • podręcznik, s. 184–188 (w tym: tekst źródłowy, s. 187) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • polityka dynastyczna Jagiellonów • panowanie Zygmunta Starego • przyczyny i znaczenie hołdu pruskiego 19.1 - ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów • podaje lata wydarzeń: 1525 r. – hołd pruski • lokalizuje na mapie kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny za panowania Zygmunta Starego • charakteryzuje sytuację międzynarodową Polski za panowania Zygmunta Starego • wyjaśnia przyczyny i przebieg ostatniego konfliktu zbrojnego z zakonem krzyżackim • wskazuje na mapie ziemie utracone w XVI w. przez Wielkie Księstwo Litewskie na rzecz Moskwy • ocenia znaczenie hołdu pruskiego dla sytuacji międzynarodowej Polski • ocenia wpływ rządów Zygmunta Starego na umocnienie międzynarodowej pozycji państwa polskiego 1 4. Rzeczpospolita Obojga Narodów • podręcznik, s. 189–192 (w tym: tekst źródłowy, s. 192) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • panowanie Zygmunta Augusta • pierwsza wojna o Inflanty i jej następstwa • unia polskolitewska w Lublinie • powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 19.1 19.2 - ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów - przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia - wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów • podaje lata wydarzeń: 1569 – unia lubelska, 1572 – bezpotomna śmierć Zygmunta Augusta • poprawnie posługuje się terminami: unia realna i unia personalna • wyjaśnia skutki zawarcia unii w Lublinie • wymienia przyczyny i skutki wojny o Inflanty • przedstawia stanowisko zwolenników unii realnej Polski i Litwy • podaje argumenty przeciwników zawarcia unii polsko-litewskiej • charakteryzuje ustrój, podział administracyjny, obszar oraz zróżnicowanie narodowościowe i religijne Rzeczypospolitej Obojga Narodów • określa konsekwencje zawarcia unii lubelskiej 1 5. Kultura polskiego odrodzenia • podręcznik, s. 193–199 (w tym: tekst źródłowy, s. 198) • zeszyt ćwiczeń • wpływ sytuacji gospodarczej na rozwój polskiej kultury i sztuki w XVI w. • oddziaływanie włoskiego renesansu na rozwój odrodzenia na terenach Rzeczypospolitej • najwybitniejsze polskie dzieła renesansowe - przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego okresu renesansu uwzględniając twórczość Reja, Kochanowskiego, Frycza Modrzewskiego • uzasadnia, dlaczego XVI w. w Polsce nazywa się złotym wiekiem • wskazuje wpływy włoskiego renesansu na kulturę polską • wymienia przykładowe dzieła sztuki renesansowej w Polsce - omawia główne tezy teorii heliocentrycznej • wymienia przedstawicieli polskiego renesansu i omawia ich największe osiągnięcia • wyjaśnia, w jaki sposób działalność królowej Bony przyczyniła się do rozwoju polskiej gospodarki i kultury • tłumaczy znaczenie ogłoszenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika i porównuje ją z systemem geocentrycznym • wskazuje renesansowe elementy krakowskiego Wawelu • omawia cechy architektury renesansu na przykładzie zabytków w Polsce • charakteryzuje literaturę polskiego odrodzenia i jej znaczenie dla rozwoju języka polskiego 1 19.4 Tajemnice •podręcznik, sprzed wieków s. 200– – Gdzie pochowano 201 Mikołaja Kopernika? • zeszyt ćwiczeń 6. Kraj wielu wyznań • podręcznik, s. 202–206 (w tym: tekst źródłowy, s. 204) • zeszyt ćwiczeń 7. Pierwsi królowie elekcyjni • podręcznik, s. 207–211 (w tym: tekst źródłowy, s. 208) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • badania materiał historyków wykraczający i archeologów poza • odkrycie krypty w podstawę katedrze we Fromborku w programową 2005 r. • znalezienie miejsca pochówku Mikołaja Kopernika 19.3 • wieloreligijna 20.2 tradycja państwa Jagiellonów • rozwój protestantyzmu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów • bracia polscy i zasady ich wiary • działalność Piotra Skargi • unia brzeska i jej skutki • konfederacja warszawska i jej znaczenie • przebieg i skutki pierwszego bezkrólewia • elekcja i ucieczka Henryka Walezego • okoliczności wyboru na króla Stefana Batorego • wojna o Inflanty 20.2 20.3 Wymagania ponadprogramowe Uczeń: 1 • wymienia hipotezy dotyczące miejsca pochówku Mikołaja Kopernika • tłumaczy, dlaczego podczas II wojny światowej Niemcy interesowali się poszukiwaniami grobu Mikołaja Kopernika • omawia zasady współpracy historyków, archeologów, kryminologów i genetyków podczas poszukiwań grobu Mikołaja Kopernika • wyjaśnia udział bibliologów w potwierdzeniu tożsamości Mikołaja Kopernika - charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polskolitewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej • podaje lata wydarzeń: 1573 r. – konfederacja warszawska, 1596 r. – unia brzeska, 1602 r.– założenie Akademii Rakowskiej • przedstawia dokonania: Jana Łaskiego, Piotra Skargi, Stanisława Hozjusza • poprawnie posługuje się terminami: bracia polscy, konfederacja, grekokatolicy • wyjaśnia, kim byli arianie • wskazuje tereny zamieszkałe przez katolików, prawosławnych, luteran, kalwinistów i arian • wymienia grupy społeczne, które na terenach Rzeczypospolitej przyjmowały luteranizm i kalwinizm • wyjaśnia, dlaczego poglądy braci polskich zostały uznane za radykalne i były zwalczane przez przedstawicieli innych wyznań • omawia wkład arian w rozwój nauki i szkolnictwa • przedstawia postanowienia konfederacji warszawskiej • tłumaczy, w jaki sposób reformacja wpłynęła na rozwój kultury polskiej • ocenia znaczenie konfederacji warszawskiej dla sytuacji protestantów w Rzeczypospolitej 1 - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia artykułów henrykowskich - przedstawia zasady wolnej elekcji • podaje lata wydarzeń: 1572 r. – śmierć Zygmunta Augusta, 1573 r. – pierwsza wolna elekcja, 1575 r. – elekcja Stefana Batorego, • przedstawia dokonania: Jakuba Uchańskiego, Henryka Walezego, Anny Jagiellonki, Stefana Batorego, Jana Zamoyskiego • poprawnie posługuje się terminami: konfederacja, interreks, sejm konwokacyjny, sejm elekcyjny, sejm koronacyjny, artykuły henrykowskie, pacta conventa, piechota wybraniecka, wolna elekcja • omawia okoliczności pierwszych wolnych elekcji • wymienia pierwszych królów elekcyjnych i charakteryzuje ich panowanie • omawia główne założenia artykułów henrykowskich oraz dokumentu pacta conventa • ocenia rolę Jana Zamoyskiego w elekcji Stefana Batorego na króla Polski • określa wpływ pierwszych wolnych elekcji na ukształtowanie ustroju Rzeczypospolitej • charakteryzuje przebieg i skutki wojny polsko-moskiewskiej o Inflanty 1 POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN 2 1. Angielska monarchia parlamentarna • podręcznik, s. 216–219 (w tym: tekst źródłowy, s. 219) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • rządy Tudorów w Anglii 22.2 • przyczyny konfliktu między angielskim królem a parlamentem • rola Olivera Cromwella w polityce republiki angielskiej •podbój Irlandii, uzależnienie Szkocji i powstanie Wielkiej Brytanii • charakteryzuje ustrój monarchii parlamentarnej • podaje lata wydarzeń: 1649 r. – ścięcie Karola I, 1660 r. – restauracja monarchii, 1679 r. – uchwalenie Habeas Corpus Act • poprawnie posługuje się terminami: gentry, purytanie, rojaliści, restauracja monarchii • przedstawia dokonania postaci: Henryka VIII, Elżbiety I, Karola I, Olivera Cromwella,Karola II Stuarta, Wilhelma Orańskiego - wymienia, odwołując się do przykładu Anglii, główne cechy monarchii parlamentarnej 1 • wymienia działania kardynała Richelieu, które doprowadziły do stworzenia we Francji monarchii absolutnej • wyjaśnia, jaką rolę w walce z opozycją wobec rządów króla pełniła Bastylia • omawia rozwój gospodarczy we Francji • podaje zasady funkcjonowania merkantylizmu • charakteryzuje rozwój kultury i sztuki za panowania Ludwika XIV 1 2. Monarchia absolutna we Francji • podręcznik, s. 220–224 (w tym: tekst źródłowy, s. 222) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • wojna trzydziestoletnia 22.1 • rola kardynała Richelieu 22.3 w kształtowaniu monarchii absolutnej we Francji • ustrój monarchii absolutnej na przykładzie państwa pod panowaniem Ludwika XIV • merkantylizm i jego znaczenie dla gospodarki Francji 3. Początki rządów Wazów w Polsce • podręcznik, s. 225–230 (w tym: tekst źródłowy, s. 226) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • panowanie Zygmunta III 20.4 Wazy 21.1 • polityka wewnętrzna 22.4 i zagraniczna • wojny polsko-szwedzkie w pierwszej połowie XVII w. • rola husarii w wojnach w XVII w. - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją - wyjaśnia na czym polegała specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy • podaje lata wydarzeń: 1605 r. – bitwa pod Kircholmem, 1627 r. – bitwa pod Oliwą, • przedstawia dokonania: Zygmunta III Wazy, , Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Koniecpolskiego • poprawnie posługuje się terminami: rokosz, husaria • omawia okoliczności wyboru Zygmunta III Wazy na króla Polski • wskazuje pokrewieństwo Zygmunta III Wazy z Jagiellonami • ocenia politykę zagraniczną i wewnętrzną Zygmunta III Wazy • wymienia przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich • opisuje uzbrojenie husarii - ocenia charakter zmian systemu politycznoustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w. 1 4. Konflikt z Rosją i Turcją • podręcznik, s. 231–235 (w tym: tekst źródłowy, s. 232) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • walki o tron w Rosji • wojna z Rosją • sytuacja na Zaporożu i Kozaczyźnie • wojny z Turcją - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Turcją i Rosją • podaje lata wydarzeń: 1610 r. – bitwa pod Kłuszynem, 1612 r. – kapitulacja Smoleńska, 1620 r. – bitwa pod Cecorą • przedstawia dokonania: Borysa Godunowa, Wasyla Szujskiego, Stanisława Żółkiewskiego, Jana Karola Chodkiewicza • poprawnie posługuje się terminami: dymitriady, Dzikie Pola, Zaporoże, Kozacy, ataman, sicz • opisuje przebieg i skutki walk o tron moskiewski w XVII w. • omawia przyczyny oraz przebieg wojen z Turcją w pierwszej połowie XVII w. • charakteryzuje rolę hetmanów Stanisława Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza w bitwach pod Kłuszynem, Cecorą i Chocimiem • przedstawia sytuację militarną Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w. 2 21.1 21.3 - charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej - porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu) • przedstawia dokonania: Ludwika XIV, Armanda Richelieu, Jeana Baptiste’a Colberta, Moliera, • poprawnie posługuje się terminami: monarchia absolutna, merkantylizm • wymienia co najmniej jedną cechę gospodarki merkantylistycznej • podaje rok uchwalenia Aktu nawigacyjnego – 1651 r. • podaje przyczyny konfliktu króla Karola I z parlamentem • ocenia dokonania Olivera Cromwella dla ukształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii • wymienia przedstawicieli zasiadających w angielskiej Izbie Gmin oraz w Izbie Lordów • omawia przyczyny wojny domowej w Anglii • określa skutki uchwalenia Aktu nawigacyjnego 5. Powstanie kozackie • podręcznik, s. 236–240 (w tym: tekst źródłowy, s. 237) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna 21.2 • pozycja Kozaków 21.3 w Rzeczypospolitej • powstanie Chmielnickiego • interwencja rosyjska na Ukrainie • skutki wojny domowej na Ukrainie - wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie - ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w. • omawia sytuację Kozaków zamieszkujących Zaporoże • podaje lata wydarzeń: 1648 r. – wybuch powstania Chmielnickiego, 1658 r. – ugoda w Hadziaczu, 1667 r. – rozejm w Andruszowie, 1686 r. – przyznanie Rosji Ukrainy lewobrzeżnej • wymienia co najmniej jedną przyczynę powstania kozackiego • przedstawia skutki powstania Chmielnickiego • charakteryzuje sytuację Kozaków na Ukrainie • wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z powstania kozaczyzny • podaje przyczyny, przebieg i skutki wybuchu powstań kozackich na Ukrainie • omawia rolę Tatarów w wojnie Kozaków z wojskiem polskim • porównuje uzbrojenie wojska zaporoskiego z wyposażeniem husarii • wymienia postanowienia ugody zawartej w Hadziaczu • wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Rosji na mocy pokoju wieczystego z 1686 r. 1 6. Potop szwedzki • podręcznik, s. 241–245 (w tym: tekst źródłowy, s. 244) • zeszyt ćwiczeń • przyczyny i przebieg potopu szwedzkiego • wojna partyzancka • śluby lwowskie Jana Kazimierza • pokój w Oliwie 21.1 21.3 21.4 - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją - ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w. - wyjaśnia przyczyny kryzysu politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w. • podaje lata wydarzeń: 1655 r. – początek potopu szwedzkiego, 1660 r. – pokój w Oliwie • wymienia przyczyny i skutki najazdu Szwedów na Polskę • przedstawia okoliczności najazdu Szwedów na Polskę • określa znaczenie ataku Szwedów na klasztor jasnogórski dla przebiegu wojny polsko-szwedzkiej • omawia kolejne etapy potopu szwedzkiego • ocenia postawę króla Jana Kazimierza podczas konfliktu polsko-szwedzkiego • wyjaśnia znaczenie podpisania traktatów welawskobydgoskich 1 7. Kryzys Rzeczypospolitej • podręcznik, s. 246–251 (w tym: tekst źródłowy, s. 250) • zeszyt ćwiczeń • mapa ścienna • konflikt polsko-turecki w drugiej połowie XVII w. • wojna domowa w Rzeczypospolitej • panowanie Jana III Sobieskiego • odsiecz wiedeńska • kryzys ustroju Rzeczypospolitej • wygnanie arian 21.1 21.3 21.4 - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Turcją w XVII w. - wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w. • podaje lata wydarzeń: 1673 r. – bitwa pod Chocimiem, 1683 r. – bitwa pod Wiedniem, 1699 r. – pokój z Turcją w Karłowicach • przedstawia dokonania postaci: Jana Sobieskiego, Marii Kazimiery, • poprawnie posługuje się terminami: abdykować, Święta Liga, • wskazuje przyczyny wojny z Turcją w drugiej połowie XVII w. • omawia znaczenie bitwy pod Wiedniem z 1683 r.dla Polski i Europy • charakteryzuje politykę dynastyczną Jana Kazimierza i wskazuje przyczyny jego abdykacji • opisuje okoliczności elekcji Jana III Sobieskiego • przedstawia przyczyny, przebieg i skutki odsieczy wiedeńskiej • wyjaśnia, na czym polegał kryzys Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w. • ocenia znaczenie zastosowania liberum veto w celu zerwania sejmu 1 •podręcznik, s. 252– 253 • zeszyt ćwiczeń • spory historyków dotyczące odsieczy wiedeńskiej • przebieg bitwy z armią turecką • Jan III Sobieski zwycięzcą pod Wiedniem • echa sukcesu wojsk JanaIIISobieskiego w Europie Tajemnice sprzed wieków – Kto zwyciężył pod Wiedniem? materiał wykraczający poza podstawę programową Wymagania ponadprogramowe Uczeń: • wymienia dowódców biorących udział w bitwie z Turkami • wyjaśnia przyczyny niezadowolenia cesarza Austrii z triumfu Jana III Sobieskiego • omawia przygotowania armii polskiej do wyprawy pod Wiedeń 1 8. Kultura baroku i sarmatyzmu • podręcznik, s. 254–259 (w tym: tekst źródłowy, s. 258) • zeszyt ćwiczeń • idee kultury barokowej • wzorce architektury epoki baroku • wybitni twórcy literatury baroku • dzieła sztuki barokowej w Polsce • porównanie kultury i sztuki barokowej w Polsce do kultury i sztuki barokowej na zachodzie Europy • sarmatyzm 20.5 - rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie • przedstawia dokonania postaci: Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Haendla, Antonia Vivaldiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Jana Andrzeja Morsztyna, Jana Chryzostoma Paska, Wespazjana Kochanowskiego, Wacława Potockiego • poprawnie posługuje się terminami: barok, makaronizmy, portret trumienny, sarmatyzm • omawia cechy charakterystyczne dla architektury epoki baroku • omawia cechy charakterystyczne sztuki barokowej w Polsce • wskazuje związek sztuki barokowej z kontrreformacją • wymienia cechy charakterystyczne rzeźby barokowej • omawia tematykę dominującą w malarstwie i rzeźbie epoki baroku • charakteryzuje polską literaturę barokową • przedstawia cechy charakterystyczne kultury sarmackiej • opisuje typowy strój polskiej szlachty z XVII w. POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU VI 2 2
