dr Bartłomiej Swaczyna Materiały na ćwiczenia z prawa cywilnego

dr Bartłomiej Swaczyna
Materiały na ćwiczenia z prawa cywilnego
- Wielość wierzycieli lub dłużników, ochrona pauliańska, ius ad rem –
1. B i C byli wierzycielami solidarnymi D z tytułu pożyczki 10 000 zł. Wobec braku
reakcji D na wezwanie ze strony B do zwrotu pożyczonej sumy, ten ostatni wystąpił
przeciwko D z powództwem o zapłatę 10 000 zł. Po otrzymaniu pozwu D niezwłocznie uiścił
całą sumę na ręce C, który wypłacił B 2 000 zł, a resztę zainwestował na giełdzie.
Czy D został zwolniony ze zobowiązania?
2. X zostawił samochód na parkingu strzeżonym, który prowadził Y. Wskutek
niedbalstwa Y-a Z zdołał ukraść samochód X-a z parkingu. Kilka kilometrów dalej Z
spowodował wypadek, w którym skradziony samochód został kompletnie zniszczony. Z,
który wyszedł cało z wypadku, wypłacił X-owi równowartość pojazdu.
Czy Y i Z byli dłużnikami solidarnymi X-a? Czy Z ma regres do Y? Czy wygasło
zobowiązanie Y-a?
Por. uchw. SN z dnia 17 lipca 2007 r., III CZP 66/2007, Lex nr 276907.
3. A, B i C – współwłaściciele magazynu – przyjęli na przechowanie maszynę
poligraficzną, stanowiąca przedmiot własności D, który przeprowadzał remont w swoim
zakładzie i musiał w związku z tym opróżnić zajmowane pomieszczenia. Wkrótce po
zdeponowaniu maszyny magazyn spłonął i w trakcie pożaru została całkowicie zniszczona
maszyna D. Przeprowadzone dochodzenie wykazało, że pożar został wywołany przez B,
który zasnął w biurze magazynu z papierosem w ręku.
Kto jest zobowiązany do naprawienia szkody poniesionej przez D?
4. X i Y, współwłaściciele zabytkowego pianina zawarli z Z umowę sprzedaży owego
pianina, które miało być za tydzień dostarczone przez sprzedawców do mieszkania
kupującego. X i Y nie tratowali jednak tego terminu serio i po dziesięciu dniach od zawarcia
umowy pianino nadal znajdowało się u nich. Wówczas w domu X i Y przypadkowo wybuchł
pożar, w którym spłonęło pianino.
Od kogo i na jakich zasadach Z może dochodzić odszkodowania?
5. Jerzy i Grzegorz postanowili wspólnie kupić grunt. Zamierzali bowiem wznieść na
nim pawilon usługowy obejmujący dwa duże lokale użytkowe, po jednym dla każdego z nich.
Zaciągnęli na ten cel kredyt w banku. Początkowo bez problemów spłacali dług. Z czasem
jednak działalność Grzegorz przynosiła coraz mniejsze dochody i zaczął on uchylać się od
partycypacji w ratach kredytu. Jerzy natomiast nie zamierza spłacać kredytu samodzielnie,
ponieważ jego zdaniem skoro kredyt jest wspólny, to także związane z nim ciężary powinny
być ponoszone wspólnie. Dlatego też Jerzy wpłacał na rachunek banku co miesiąc jedynie
połowę raty. Bank jednak zażądał od niego dopłaty brakującej części wymagalnych już rat.
Jerzy odmówił argumentując, że świadczenie pieniężne ma charakter podzielny i dlatego
zobowiązanie z tytułu kredytu podzieliło się na dwie równe i niezależne os siebie części.
Czy żądanie banku jest uzasadnione?
6. Paweł chciał wziąć u swojego brata pożyczkę, którą zamierzał przeznaczyć na zakup
skutera. Okazało się, że ku zaskoczeniu Pawła brat oczekuje odpowiedniego zabezpieczenia
spłaty. Paweł poprosił więc swojego przyjaciela Zygmunta o udzielenie poręczenia za niego.
Zygmunt wręczył więc bratu Pawła na piśmie oświadczenie o udzieleniu poręczenia. Kiedy
nadszedł termin spłaty Paweł spłacił całość zadłużenia. Jakież było zaskoczenie Zygmunta,
gdy Paweł zażądał od niego zapłaty połowy kwoty pożyczki powołując roszczenie regresowe
związane z ich solidarną odpowiedzialnością za dług wobec brata.
Czy żądanie Pawła jest uzasadnione?
7. Henryk zawarł z Lucyną w formie aktu notarialnego umowę, w której zobowiązał się
do zawarcia umowy sprzedaży należącej do niego nieruchomości lokalowej. Strony ustaliły
cenę na 350 000 zł i określiły termin zawarcia umowy przyrzeczonej jako 30 listopada 2011 r.
Wkrótce Agnieszka zaproponowała Henrykowi kupno tego lokalu za 400 000 zł. Henryk
początkowo się wahał, ponieważ sądził, że umowa zawarta z Lucyną sprawia, iż dokonana
później sprzedaż byłaby nieważna. Podzielił się tymi wątpliwościami z Agnieszką, która
przekonała go, że nie ma się czego obawiać. Ostatecznie 12 listopada 2011 r. Henryk w
formie aktu notarialnego sprzedał lokal Agnieszce za 430 000 zł. Kiedy Lucyna zażądała od
Henryka zawarcia umowy sprzedaży lokalu w dniu 30 listopada 2011 r., usłyszała, że sprawa
jest nieaktualna, ponieważ lokal należy już do Agnieszki.
Jakie uprawnienia przysługują Lucynie?
8. Karol zawarł z Ryszardem umowę zlecenia, w której Ryszard zobowiązał się do kupna
dla Karola działki rekreacyjnej w Szczawnicy ujętej w księdze wieczystej nr 1234. Ponieważ
Ryszard kupił tę działkę niezwykle korzystnie, pomyślał, że szkoda byłoby się jej wyzbywać
na rzecz Karola bo byłaby to świetna lokata kapitału. Podarował więc wspomnianą działkę
swojej córce Grażynie. Miesiąc później o sprawie dowiedział się Karol. Uznał, że umowa
między Ryszardem a jego córką jest nieważna ze względu na jej sprzeczność z zasadami
współżycia społecznego i wystąpił przeciwko Ryszardowi z powództwem o złożenie
oświadczenia woli w ramach umowy przeniesienia własności w wykonaniu umowy zlecenia.
Jakie orzeczenie powinien wydać sąd?
Por. wyrok SN z dnia 16 marca 1993 r., II CRN 94/92, Lex nr 9151.
9. Olga wynajęła garaż Władysławowi w związku z wyjazdem za granicę. Wydanie
garażu miało nastąpić 4 lipca 2011 r. Władysław nie stawił się jednak w umówionym
terminie, ponieważ dzień wcześniej trafił do szpitala. Wobec tego Olga uznała, że lepiej żeby
ktoś doglądał garażu, niż żeby stał pusty przez rok i oddała garaż swojej koleżance Katarzynie
w użyczenie, nie wspominając o umowie najmu zawartej z Władysławem. Kiedy Władysław
wyzdrowiał skontaktował się telefonicznie z Olgą chcąc ustalić kolejny termin wydania
garażu, usłyszał, że jest już za późno, ponieważ garażu używa już Katarzyna.
Czy Władysław mógłby dochodzić uznania za bezskuteczną umowy zawartej między
Olgą a Katarzyną?
10. Stanisława była niezamężna i miała syna, Grzegorza. Po jej śmierci odnaleziono
testament w którym Grzegorz został obciążony zapisem zwykłym gruntu (księga wieczysta nr
1234) na rzecz siostry Stanisławy, Grażyny. Zamiast wykonać zapis Grzegorz jednak
podarował ów grunt swojej konkubinie, Paulinie, a ta z kolei sprzedała właścicielowi
nieruchomości sąsiedniej, który znał treść testamentu Stanisławy. Po ośmiu miesiącach od
dokonania darowizny na rzecz Pauliny Grażyna zażądała od Grzegorza wykonania zapisu.
Usłyszała jednak, że jest to niemożliwe, ponieważ właścicielem nieruchomości jest obecnie
sąsiad. Grażyna niezwłocznie wystąpiła do sądu z powództwem o uznanie za bezskuteczne
darowizny i sprzedaży, pozywając wszystkie strony tych umów.
Czy powództwo powinno zostać uwzględnione?
11. Renata zamierzała uruchomić wyciąg narciarski. Zaczęła w tym celu skupować
grunty, przez które miała przebiegać trasa narciarska. Umowy zawierano jednak pod
warunkiem, że zostanie wydane pozwolenie na budowę luksusowego hotelu w pobliżu górnej
stacji wyciągu, który stanowił konieczny składnik koncepcji biznesowej Renaty. Bez hotelu
całe przedsięwzięcie nie miałoby jej zdaniem ekonomicznego sensu. Decyzja o pozwoleniu
na budowę uprawomocniła się 20 maja 2010 r. Renata wkrótce przystąpiła do zawierania
umów przenoszących własność w wykonaniu wcześniej zawartych warunkowych umów
sprzedaży. Jeden ze sprzedawców – Roman – zwlekał jednak z zawarciem umowy. W końcu
okazało się, że tydzień po uprawomocnieniu się pozwolenia na budowę podarował grunt
swojemu bratu. Renata próbowała pertraktować z bratem sprzedawcy, ale ten żądał
astronomicznych sum, wiedząc że jest to jedyna nieruchomość, której brakuje Renacie do
uruchomienia wyciągu. Wreszcie w czerwcu 2011 r. Renata wystąpiła przeciwko bratu
Romana z powództwem o uznanie darowizny za bezskuteczną wobec niej. Roman jest
człowiekiem zamożnym i do jego majątku należy jeszcze kilkanaście gruntów w okolicy.
Czy powództwo to powinno zostać uwzględnione?
12. Tadeusz prowadził narciarskie centrum testowe. Wziął kredyt na zakup sprzętu za
ok. 500 000 tys. zł. Niestety, ze względu na wyjątkowo ciepłą zimę nie zdołał wywiązać się
ze zobowiązań wobec banku i z czasem zupełnie zaprzestał spłacania kredytu. Poza sprzętem
narciarskim, który po sezonie miał już znacznie mniejszą wartość, niż w chwili zakupu,
jedynym znaczniejszym składnikiem jego majątku był samochód ciężarowy, którym poza
sezonem narciarskim zarabiał na życie. Zobowiązania z tytułu niespłaconego kredytu i
odsetek za opóźnienie sięgnęły już 600 000 zł. Sprzęt był wart ok. 150 000 zł, a samochód ok.
100 000 zł. Tadeusz w akcie desperacji, chcąc uratować choć cześć majątku, podarował
samochód swojemu ojcu. Ten z kolei postanowił sprzedać ów samochód swojemu bratu,
który nie miał pojęcia o problemach finansowych Tadeusza. Brat chciał jednak zaoszczędzić
na podatku i oficjalnie zawarto umowę darowizny, choć w rzeczywistości brat zapłacił ojcu
Tadeusza 80 000 zł. Wobec niewypłacalności Tadeusza bank wystąpił przeciwko bratu ojca
Tadeusza z powództwem o stwierdzenie bezskuteczności wobec niego umowy darowizny.
Czy powództwo to powinno zostać uwzględnione?
13. Alina i Tadeusz byli parą, nie pozostawali jednak w związku małżeńskim. Po dwóch
latach znajomości okazało się, że Alina jest w ciąży. Tadeusz nie był tym zachwycony i
wkrótce rozstał się z Aliną. Zaczął także przemyśliwać, jak zabezpieczyć się przed
majątkowymi konsekwencjami spodziewanych narodzin dziecka. Postanowił podarować
swojej siostrze, która nie miała pojęcia o motywacji brata, jedyny istotny składnik jego
majątku, jaki stanowił garaż będący odrębną nieruchomością. Umowę zawarto w formie aktu
notarialnego, gdy Alina była w szóstym miesiącu ciąży, o której zresztą siostra Tadeusza nie
miała pojęcia. Pół roku po urodzeniu się dziecka Alina wystąpiła przeciwko Tadeuszowi z
pozwem o ustalenie ojcostwa oraz o alimenty dla dziecka. Obydwa żądania zostały
uwzględnione, kiedy dziecko miało półtora roku. Tadeusz nie kwapił się z płaceniem
alimentów i Alina wszczęła egzekucję z wynagrodzenia Tadeusza za pracę, która okazała się
bezskuteczna. Również żaden ze znanych Alinie składników majątku Tadeusza nie
przedstawiał większej wartości. Kiedy dziecko Aliny i Tadeusza miało trzy lata, Alina
wytoczyła w jego imieniu powództwo przeciwko siostrze Tadeusza o uznanie darowizny
garażu za bezskuteczną wobec powoda, aby móc zaspokoić z przedmiotu darowizny
roszczenia alimentacyjne.
Czy powództwo powinno zostać uwzględnione? Jakie byłoby rozwiązanie, gdyby siostra
kupiła garaż od Tadeusza?
14. Wanda wzięła w banku pożyczkę, którą przeznaczyła na podróż po Ameryce
południowej. Pożyczka w wysokości 30 000 zł miała zostać spłacona u 36 ratach. Po kilku
miesiącach Wanda została zwolniona z pracy i zaprzestała spłacania pożyczki. Jedynym
składnikiem jej majątku o większej wartości był udział we współwłasności nieruchomości
gruntowej w wyrskości ½. Drugi udział o takiej samej wysokości należał do jej brata,
Norberta. Wanda obawiała się, że bank będzie dochodził zaspokojenia z udziału we
współwłasności nieruchomości. Ustaliła więc z Norbertem, że złożą zgodny wniosek
o zniesienie współwłasności przez przyznanie własności tej nieruchomości Norbertowi bez
spłaty na jej rzecz. W zamian Norbert będzie jej każdego miesiąca wypłacał 3000 zł w
gotówce. Tak też się stało. Sąd uwzględnił wniosek po przeprowadzeniu trwającego półtora
roku postępowania. Dwa lata po uprawomocnieniu się tego orzeczenia bank, który nie mógł
zaspokoić swojej wierzytelności z majątku Wandy, wystąpił do sądu z pozwem przeciwko
Norbertowi żądając uznania orzeczenia o zniesieniu współwłasności za bezskuteczne
względem niego.
Jakie orzeczenie powinien wydać sąd?
Por. wyrok SN z dnia 19 października 1995 r., III CRN 40/95, OSN 1996, nr 3, poz. 43;
uchwała SN z dnia 17 czerwca 2010 r., III CZP 41/10, OSN 2011, nr 1, poz. 5.