04-20 - zszarzecze

Znaczenie pielęgnacji i obchodzenie się ze zwierzętami
Celem pielęgnacji bydła jest zapewnienie dobrego samopoczucia krów. Samopoczucie krów
może być zakłócone działaniem takich czynników, jak: niska lub wysoka temperatura
otoczenia,
zmęczenie,
niewygoda spowodowana
np.
niewłaściwą
długością
lub
nawierzchnią stanowiska, hałas, lęk spowodowany złym obchodzeniem się ze zwierzętami
(bicie, straszenie, szczucie), brak pielęgnacji racic.
Hodowca powinien zapewnić zwierzętom takie warunki, aby istniała synchronizacja
funkcjonalności pomieszczeń, mechanizacji urządzeń i pracy człowieka, co zapewni spokój
oraz systematyczność w wykonywaniu wszystkich czynności związanych z dojem,
zadawaniem pasz i usuwaniem odchodów.
Krowy należą do zwierząt o łagodnym i spokojnym usposobieniu. Zbliżając się do krowy,
należy ją wcześniej uprzedzić, odzywając się. Podchodzimy z tej strony, z której jest
zazwyczaj dojona. Krowy lubią spokój i ciszę, nie należy więc zachowywać się zbyt głośno i
wykonywać gwałtownych ruchów. Z bydłem należy postępować zdecydowanie i stanowczo.
Zdarzają się bowiem zwierzęta agresywne, przy obsłudze których należy zachować
szczególną ostrożność.
Czyszczenie i dekornizacja
Skóra zwierząt wymaga szczególnej pielęgnacji, gdyż narażona jest na zanieczyszczenie
różnymi nieczystościami (kurz, kał, mocz), które gromadzą się i tworzą twardą skorupę, co
sprzyja powstawaniu odparzeń i infekcji. Czyszczenie skóry powoduje jej lepsze ukrwienie,
ułatwia odżywianie tkanek i lepsze funkcjonowanie gruczołów łojowych, co wpływa
korzystnie na jej elastyczność i połysk sierści. Systematyczne czyszczenie krów korzystnie
wpływa na poprawę samopoczucia, a więc i na wzrost produkcyjności. W oborach
wolnostanowiskowych można zamontować szczotki. Krowy pocierając się, czyszczą się
same.
Grubsze zanieczyszczenia skóry usuwa się wiechciem ze słomy i myje wodą. Następnie
czyści się szczotką, poczynając od głowy w kierunku zadu. Szczotkę pociera się pod włos i z
włosem, wycierając ją o zgrzebło. Do czyszczenia bydła używa się także odkurzaczy
mechanicznych. W pielęgnacji skóry można stosować strzyżenie miejsc szczególnie
narażonych na zabrudzenie. Zwierzętom biorącym udział w wystawach i aukcjach pielęgnuje
się kiść ogona.
Do zabiegów pielęgnacyjnych należy zaliczyć również dekornizację, czyli usuwanie rogów
lub
ich
zawiązków.
Wszędzie
tam,
gdzie
zwierzęta
przebywają
w
oborach
wolnostanowiskowych istnieje niebezpieczeństwo uszkodzenia jednej krowy przez drugą.
Dekornizację można przeprowadzić trzema metodami.
Metoda chemiczna. W celu usunięcia zawiązków rogów u 2-3 tygodniowych cieląt stosuje
się posmarowanie lub nałożenie na zawiązek rogów substancji chemicznej o działaniu
żrącym.
Metoda termiczna. Polega na usuwaniu zawiązków rogowych przy pomocy żegadeł
elektrycznych (dekornizator elektryczny) lub nad płomieniem. Przed zabiegiem należy
usunąć sierść wokół zawiązka i zdezynfekować skórę.
Metoda chirurgiczna. Przy użyciu specjalnego noża w kształcie stalowej rurki wyłuskuje się
zawiązki rogu wraz z wycinkiem skóry. Mimo iż jest to metoda krwawa, to rany szybko się
goją, a zwierzęta mniej cierpią niż przy pozostałych dwóch metodach.
Korekcja racic
Korekcja lub formowanie racic jest zabiegiem przywracającym wyrośniętym racicom
prawidłowy kształt (rys. a).
Wyrastanie racic nie odbywa się równomiernie, gdyż szybciej narasta ściana racicy. Wskutek
tego wydłuża się przednia część, a obniżają piętki. W bardzo wyrośniętej racicy wierzchołek
jest uniesiony, a krowa stoi na piętkach (rys. b i c). Zmiana postawy, spowodowana
wyrośniętymi racicami, powoduje załamanie osi palca i nadmierne napięcie ścięgien
położonych w dolnej części kończyny. Ból wywołany zmianą postawy kończyn wpływa na złe
samopoczucie krów, wydłuża ich czas leżenia, a skraca czas pobierania paszy. Prowadzi to
do spadku wydajności mlecznej nawet do 10%.
Róg racicowy narasta i jest ścierany w ciągu całego życia krowy. Przeciętna szybkość
narastania rogu racicowego wynosi 5 mm na miesiąc. Szybkość ścierania zaś zależy od jego
twardości, rodzaju podłoża oraz ruchu. W oborach ściółkowych ścieranie rogu jest
wolniejsze w porównaniu z oborami bezściółkowymi. W oborach wolnostanowiskowych
tempo ścierania jest szybsze niż w oborach uwięziowych. Na przykład, u krów trzymanych w
oborze uwięziowej na matach gumowych tempo narastania rogu wynosi około 4 mm na
miesiąc, a tempo ścierania około 1 mm. Miesięcznie przybywa więc około 3 mm ściany
racicy.
Schorzenia racic stanowią poważny problem w wielkostadnym chowie bydła i są przyczyną
90% kulawizn. Główne zmiany chorobowe to: gnicie rogu piętek, ropne zapalenie tworzywa
racicowego, wrzód podeszwy, zanokcica, która jest chorobą bakteryjną i pojawia się
wskutek wtargnięcia bakterii przez uszkodzoną skórę.
Pielęgnacja racic polega na utrzymywaniu ich w czystości, zabezpieczeniu przed
nadmiernym nawilgoceniem i rozmiękczaniem. Działanie utwardzające dla racic ma roztwór
siarczanu miedzi, którym nasącza się maty, przez które przechodzą krowy. Zabezpieczenie
stanowi także smarowanie dziegciem. Najważniejszym zabiegiem pielęgnacyjnym jest
jednak korekcja. Podczas wykonywania tego zabiegu zwierzę musi być unieruchomione,
gdyż korekcję wykonuje się na uniesionej kończynie. W tym celu są skonstruowane różnego
rodzaju poskromy.
Do wykonania korekcji racic stosuje się następujące narzędzia: kleszcze racicowe, noże
kopytowe (prawo- i lewoskrętne) oraz tarnik. Aktualnie używane są również aparaty o
napędzie elektrycznym, noszące nazwę keratofrezarek.
Przy przeprowadzaniu korekcji racic metodą tradycyjną obowiązuje następująca kolejność
wykonywanych czynności:
 usunięcie nożem kopytowym warstwy kruchego rogu,
 obcięcie kleszczami racicowymi wyrośniętej części ściany od strony podeszwowej,
 wystruganie
nożem
kopytowym
części
podeszwy
przylegającej
do
szpary
międzyracicowej,
 wyrównanie tarnikiem krawędzi podeszwowej,
 skrócenie raciczki.
Zabiegu korekcji racic dokonuje się raz w roku, na dwa miesiące przed wyjściem krów na
pastwisko w oborowo-pastwiskowym systemie utrzymania. W oborach alkierzowych
dwukrotnie - wiosną i jesienią. U krów utrzymywanych w oborach wolnostanowiskowych z
podłogą rusztową wykonuje się korekcję racic w zależności od potrzeb, bowiem w takich
oborach tempo ścierania rogu jest przeważnie zrównoważone z tempem jego przyrastania.
Pielęgnacja racic u buhajów jest bardzo istotna, gdyż złe samopoczucie, spowodowane
bólem z powodu nie skorygowanych racic, może doprowadzić do tego, że buhaje nie mają
chęci do krycia. Korekcję racic może przeprowadzić tylko osoba przeszkolona.