mcb kwartalnik 23.indd - Małopolskie Centrum Biotechniki
Transkrypt
mcb kwartalnik 23.indd - Małopolskie Centrum Biotechniki
Luty 2015 Aktualności NASIENIE BUHAJÓW produkt bezpieczny HUMPERT *TA DE0944001466 Eliminujemy wady, zalety pozostają NOWOŚCI PO WYCENIE 2014.3 1 Aktualności Nr 1 (Rok IX, nr 23) Szanowni Hodowcy, „EURO GENOMICS – europejska współpraca dla hodowli i hodowców bydła” 16 milionów zabiegów inseminacyjnych rocznie 200 000 zwierząt zgenotypowanych w 2014 r. W ofercie 1500 buhajów wycenionych genomowo każdego roku W ciągu 5 lat dokładność oceny dla wszystkich cech wzrosła o 30 000 buhajów z oceną genomową i fenotypową: • największa na świecie baza referencyjna • wysoka jakość informacji uzyskiwana dzięki wykorzystaniu tej bazy 12% Czip o niskiej gęstości dostosowany do oznaczania genotypu dużej liczby buhajów i krów: EuroG10k. W tym roku europejskie konsorcjum genomowe EuroGenomics będzie obchodzić swoje piąte urodziny! Zostało ono powołane w 2009 r. przez organizacje będące własnością hodowców bydła holsztyńsko-fryzyjskiego. Celem konsorcjum od początku było dostarczenie hodowcom najlepszych narzędzi służących do zwiększenia postępu genetycznego i lepszego zarządzania gospodarstwem. Pomimo codziennej konkurencji na rynkach europejskich, najważniejsze organizacje hodowlane zdecydowały się połączyć siły w celu zwiększenia wydajności i jakości uzyskiwanych wyników. Partnerzy wchodzący w skład konsorcjum to: – CRV, organizacja hodowlana działająca w Holandii i Flandrii, – DHV, niemiecka federacja zrzeszająca organizacje hodowlane bydła holsztyńskiego oraz niemiecki ośrodek obliczeniowy VIT, – UNCEIA, krajowa organizacja nadrzędna dla firm hodowlanych we Francji (Gènes Diffusion, Evolu on, OrigenPlus) – Viking Gene cs, firmy hodowlane w krajach skandynawskich, 2 Od 2009 roku, 5, a później 7 europejskich partnerów łączy siły dla dalszego doskonalenia selekcji genomowej: – CONAFE (od 2011), federacja hodowców bydła holsztyńskiego w Hiszpanii, – Genomika Polska (od 2012), konsorcjum hodowców, stacji inseminacyjnych i ośrodków naukowych w Polsce. Współpraca rozpoczęła się od wymiany genotypów buhajów wycenionych na córkach. Pozwoliło to zbudować dużą bazę referencyjną służącą do obliczeń genomowej wartości hodowlanej, co umożliwiło z kolei wykorzystywanie w inseminacji młodych buhajów bez ich testowania. Dzisiaj EuroGenomics zarządza największą bazą referencyjną na świecie, a obliczenia uzyskiwane w krajach należących do konsorcjum charakteryzują się dużą dokładnością – dokładność oceny wzrosła o 12% dla wszystkich cech od momentu połączenia genotypów we wspólnej bazie. Jednym z najnowszych projektów konsorcjum jest wymiana genotypów młodych buhajów (ok. 1500 buhajów każdego roku). Dzięki temu hodowcy mogą porównać najmłodszą genetykę, a szczególnie to, jak zmienia się wycena interesującego nas buhaja w poszczególnych krajach i czy jest on równie dobry w Szwecji, Niemczech jak i na przykład we Francji. Ścisła współpraca z uniwersytetami i ośrodkami badawczymi w Europie dla stworzenia nowoczesnych narzędzi wykorzystywanych do doskonalenia cech związanych z rozrodem, zdrowotnością oraz cech produkcyjnych. Dzięki wspólnym pracom nad rozwojem czipa o małej gęstości, a poprzez to niskiej cenie, coraz bardziej powszechne staje się genomowanie populacji żenskiej, przede wszystkim jałówek. W 2012 r. wprowadzono nowy czip Illumina EuroG10K dla hodowców europejskich, a uzyskiwane dane w przyszłości pozwolą na rozwój badań (szczgólnie nad płodnością) i być może budowę żeńskiej bazy referencyjnej. W ciągu ostatniego roku zgenomowano w konsorcjum około 200 000 zwierząt, we Francji 90% zwierząt badanych jest przy użyciu tego czipa. W przyszłości hodowcy bydła mlecznego, oprócz ekonomiki produkcji, będą musieli się zmierzyć z zagadnieniami ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt. W związku z tym współpraca pomiędzy krajami konsorcjum będzie coraz bardziej istotna w kontekście tworzenia pla ormy wymiany informacji i potrzeby tworzenia oceny dla nowych cech dotyczących zdrowia, wykorzystania paszy czy emisji metanu. W związku z pięcioletnim funkcjonowaniem konsorcjum dokonuje się obecnie podsumowania działalności oraz wyznacza cele na przyszłość. W zdefiniowanej wizji EuroGe- Luty 2015 pomiędzy indeksami w poszczególnych krajach, większy postęp genetyczny). Małopolskie Centrum Biotechniki bardzo aktywnie współpracuje z europejskim konsorcjum, wdrażając te same wartości do codziennej praktyki. Oferta, którą przedstawiamy pozwala polskim Hodowcom i Producentom na konkurencyjność właśnie dzięki otrzymywanej jakości i rzeczywistemu postępowi – czołowe buhaje to buhaje posiadające ocenę genomową. Dzięki współpracy z innymi stacjami, zarówno polskimi, jak i zagranicznymi, jesteśmy rozpoznawalni i dobrze kojarzeni z najlepszą genetyką – szczególnie w rasie simentalskiej, polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czerwono-białej i czarno-białej. Zarząd MCB Sp. z o. o. z/s w Krasnem Nowe trendy w hodowli holsztyno-fryza w świetle wyceny 2014.3 Grudzień 2014 r. to miesiąc kończący realizację programu doskonalenia bydła rasy polskiej holsztyńsko – fryzyjskiej w oparciu o testowanie buhajów i ich konwencjonalną ocenę na podstawie potomstwa. Wprowadzenie do praktycznego wykorzystania metody szacowania wartości hodowlanej buhajów z zastosowaniem analizy genomu i markerów DNA (ocena genomowa) umożliwiło poznanie genetycznego potencjału buhajków wkrótce po ich urodzeniu, bez konieczności unasienień testowych i kilkuletniego oczekiwania na wycenę. Pierwsza oficjalna publikacja międzynarodowej oceny genomowej w Polsce miała miejsce w sierpniu 2014 r. Zastosowanie genomowej oceny wartości hodowlanej buhajów jest dokładniejsze od oceny na podstawie rodowodu i pozwala na wyeliminowanie trzech nieproduktywnych lat życia buhaja. W ciągu roku można poddać ocenie genomowej większą liczbę młodych buhajków i przeprowadzić ich selekcję, wybierając spośród nich osobniki o najwyższych wartościach hodowlanych, eliminując równocześnie najsłabsze buhaje, które przy tradycyjnej metodzie oceny trafiłyby do testowania. Przy teście tradycyjnym pierwszą ocenę buhaja uzyskujemy gdy ma on 5 lat, podczas gdy dojrzałość do rozrodu osiągnął ponad 3 lata wcześniej. Tak więc nawet najlepszy buhaj oceniony tradycyjnie na potomstwie w mo- Ścieżka rozwoju programu dla PHF odmiany czerwono-białej Luty 2015 AktualnoƑci Eliminujemy wady, zalety pozostają NASIENIE BUHAJÓW produkt bezpieczny HUMPERT *TA DE0944001466 nomics na kolejne lata możemy przeczytać: „Konsorcjum EuroGenomics chce zapewnić wysokiej jakości wsparcie europejskim firmom hodowlanym, aby mogły być bardziej konkurencyjne dzięki jakości, postępowi hodowlanemu i widoczności na arenie światowej w oparciu o współpracę, wiedzę i innowacyjność.” Ułatwienie wymiany danych, maksymalizacja zysków wynikających z ich łączenia oraz stymulacja rozwoju odpowiednich narzędzi z wykorzystaniem ich w terenie są to cele na najbliższe lata. Charakterystyczna dla EuroGenomics ma być jakość (wzrost dokładności oceny, wzrost zaufania do wyceny, większa liczba nowych cech), widoczność (każdy będzię kojarzyć markę EuroGenomics z jakością), wydajność (więcej danych, które podlegają wymianie, zwiększenie zgodności Aktualności NOWOŚCI PO WYCENIE 2014.3 1 Słowo wstępne 2 Nowe trendy w hodowli holsztyno-fryza w świetle wyceny 2014.3 3 Nowości w rasie simentalskiej po wycenie 2014.3 13 Oferta buhajów uczestniczących w programie ochrony zasobów genetycznych 19 Eliminujemy wady, zalety pozostają 21 Buhaje proponowane do krzyżówek SMxHF 23 Nasienie buhajów – produkt bezpieczny 24 Aktualności redaguje zespół: Jarosław Jędraszczyk, Katarzyna Łącka Projekt graficzny, druk: RS DRUK, tel. 17 85-40-790 e-mail: [email protected] www.rsdruk.pl Artykuły do Aktualności prosimy nadsyłać na adres e-mail: [email protected] 3 Aktualności mencie publikacji wyników jest już buhajem starym. To sprawia, że postęp genetyczny jest powolny i kosztowny. Korzyści, jakie przynosi ocena genomowa w dużym stopniu wykorzystują już hodowcy w innych krajach. W Niemczech w roku 2012 ponad 50% wszystkich inseminacji buhajami holsztyńskimi wykonano nasieniem buhajów młodych ocenionych genomowo. Francuzi szacują, że postęp genetyczny jest szybszy w porównaniu z buhajami ocenionymi tradycyjnie o 30%, a udział sprzedanego nasienia buhajów ocenionych genomowo we Francji w roku 2012 stanowił ponad 60%. Zachęcamy więc naszych Hodowców do wykorzystania szansy na szybsze i efektywniejsze doskonalenie swoich stad, co przyniesie bezpośrednie korzyści ekonomiczne w produkcji mleka i pozwoli zaoszczędzić bezcenny czas w osiąganiu założonych celów hodowlanych. Niższa dokładność oceny (cechy produkcyjne i pokrojowe 54 – 74%, cechy płodności 40 – 60%) z pewnością zostanie zrekompensowana skróceniem odstępu między pokoleniami, a także wyeliminowaniem słabszych genetycznie buhajów wprowadzanych dotychczas do testowania na podstawie danych rodowodowych. Decydując się na użycie nasienia buhajów ocenionych genomowo należy pamiętać, że stosując nasienie buhajów testowanych tradycyjnie, a także buhajów wycenionych, statystyczne prawdopodobieństwo „trafienia” w bardzo dobre kojarzenie to około 50% (potomstwo dziedziczy po 50% cech ojca i matki, ale nie mamy pewności, czy zawsze będą to cechy pożądane). Słabsze potomstwo zdarza się także po wybitnych rodzicach, jak również od przeciętnych przodków zdarzają się wybitne osobniki. Jedną z głównych zasad testowania była losowość kojarzeń, natomiast wybierając do użycia nasienie buhajów ocenianych genomowo lub tradycyjnie mamy możliwosć wykorzystania ich wyceny i wyboru kojarzenia odpowiedniego dla danej krowy lub stada uwzględniając cechy, które chcemy poprawić. Dzięki eliminacji słabych buhajów na etapie preselekcji średnia wartości hodowlanych buhajów, ktorych użyje hodowca w miejsce testowania jest znacznie wyższa. Podejmowane decyzje hodowlane będą szybsze i trafniejsze. Nr 1 (Rok IX, nr 23) Porównanie oceny konwencjonalnej i genomowej buhajów Wiek buhaja Ocena (lata) konwencjonalna 1 Ocena genomowa Wyniki oceny 2 3 4 5 Użycie nasienia w inseminacji; w każdym sezonie oceny nowe, młode, najwyżej ocenione buhaje Testowanie buhaja Oczekiwanie na wycenę Oczekiwanie na wycenę Wyniki oceny – użycie nasienia w inseminacji; około 10% buhajów testowanych; oszacowana wartość hodowlana niższa niż w okresie testowania Na czołowej pozycji plasuje się najmłodszy, zaledwie roczny buhaj RIVER (ALTARIC RED x JERUDO) z indeksem PF 131 (wzrost o 1 punkt). RI VER uzyskał najwyższe podindeksy dla ramy ciała (117), siły mleczności (112) oraz nóg i racic (115). Prezentuje wysoki potencjał w zakresie cech produkcyjnych, poprawy składu mleka, budowy wymienia (podindeks 115) oraz dobrą płodność, zdrowotność wymienia i długowieczność. Pod względem cech produkcyjnych prym w dalszym ciągu wiodą synowie Lilaca (linia Canvasa): LANCET ET, SK LISTER ET z podindeksami produkcyjnymi 124 i 120 oraz synowie Fidelity (linia Kiana): SK FALLS ET, SK FLINSTON z podindeksem produkcyjnym 124. Z linii Kiana pochodzi także buhaj SK CURT (Cur s x Lion King) z wysoko oszacowanymi cechami budowy wymienia (podindeks 118). Hodowcom poszukującym buhajów „wydłużających” strzyki proponujemy buhaje: LAWBULL (Lawn Boy x Kian), LARB (Lawn Boy x Hilltop): wartość hodowlana dla długości strzyków 114 oraz ROBERTO ET (Ralstorm x Talent) z wartością hodowlaną 104. Te trzy buhaje polecamy w szczególności do unasieniania córek Jerudo i jego synów (Golden, Jemidar, Jerubal, Garudo, Jerycho) z uwagi Buhaje PHF odmiany czerwono – białej proponowane do wykorzystania po ocenie 2014.3 W sezonie 2014.3 w ocenie konwencjonalnej najwyżej wycenionym buhajem czerwono – białym nadal jest DUC z PF 127 (wzrost o 5 punktów), indeksy PF pozostałych najlepszych buhajów ocenionych na potomstwie mieszczą się w zakresie 102 – 112. W tabeli 1 prezentujemy buhaje czerwono – białe z indeksem PF w przedziale 102 – 131 ocenione genomowo i tradycyjnie, w tym 12 nowości w ofercie. Porównując wartości hodowlane buhajów dla cech produkcyjnych, jak i typu i budowy (szczególnie wymienia, nóg i racic) oraz komórek somatycznych i długowieczności po ocenie konwencjonalnej i genomowej należy podkreślić, że buhaje ocenione genomowo niosą dużo większy potencjał. 4 Osięcinka, PL005247650148, o. Roberto ET Korzyści dla hodowcy • Eliminacja buhajów „minus wariantów” na etapie preselekcji. • Możliwość użycia nasienia trzy lata wcześniej, kiedy buhaj ma swą najwyższą wartość hodowlaną. • Przyśpieszenie i zwiększenie postępu genetycznego. na przekazywanie przez nich potomstwu bardzo krótkich strzyków. ROBERTO ET to buhaj urodzony w 2010 roku z przeniesienia zarodka importowanego z Niemiec, testowany w okresie lipiec – październik 2012. Ojcem Roberto jest Ralstorm IT020500225053 RC (Storm x Skywalker). Matka Venedig DE0349747184 (Talent x Cadon) w chwili wyboru na dawczynię pod potrzeby naszego programu plasowała się na 20. pozycji Toplisty krów czerwono – białych w Niemczech z RZG 141 i oceną typu i budowy: 89 – 87 – 87 – 85 / 86. Potwierdzeniem ogromnego potencjału jest fakt, że córka buhaja Roberto ET Osięcinka PL005247650148 z hodowli OHZ Głogówek zdobyła tytuł superczempiona w grupie jałowic na ubiegłorocznej Śląskiej Wystawie Bydła Hodowlanego w Kamieniu Śląskim, zachwycając swoim wyglądem komisję sędziowską i publiczność. Wygrała rywalizację z równie pięknymi jałowicami czarno – białymi z uznanych hodowli Opolszczyzny i Śląska. Buhaje wyróżniające się pod względem długowieczności to: FLETCHER P (Lawn Boy x Stadel), GRILLON (Fidji x Spencer), GERICO (Dassi x Spencer) i LAWBULL. Luty 2015 Aktualności 5 Aktualności 6 Nr 1 (Rok IX, nr 23) Luty 2015 Aktualności 7 PL005238136408 FR2931257905 FR2923747217 PL005242641936 PL005242641882 FR2931364472 PL005281348964 PL005228290820 PL005258350556 FR5625523509 FR2931364848 PL005247378066 PL005269304333 FR2932576763 FR2931364836 PL005245280675 FR2931364664 PL005303837421 PL005253227181 FR2931364764 PL005258351027 FR2932723081 PL005303839975 FR2930875051 PL005191188346 PL005298737751 FR2931499098 FR2930875020 PL005184574569 DE0116525452 FR2931257905 FR5653851308 PL005184574569 DE0662956086 PL005158156845 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 * - nowość RIVER * DUC GOLDEN * SK FALLS ET SK FORT ET FLETCHER P LANCET ET JEMIDAR ET SK LISTER ET * GRILLON * HYLAM SK FLINSTON * JERUBAL GARUDO * HENGELO JERYCHO ET GERICO * LIVESTOCK LAWBULL * HERTZ P SK CURT * HOMELAND P LARKIN BB ET * HIRKUTSK LARB * ROBERTO ET * GARATXI P HELIOS P KORON LIT VIKAN DENVER KILDEERE ENRICO LE FIGARO ET Numer buhaja Lp. Nazwa buhaja ALTARIC RED CA9605778 SPENCER NL341882275 JERUDO DE0113878473 FIDELITY NL396647605 FIDELITY NL396647605 LAWN BOY RED US133080890 LILAC NL438792821 JERUDO DE0113878473 LILAC NL438792821 FIDJI NL487340213 FONTOY FR4432722584 FIDELITY NL396647605 JERUDO DE0113878473 JERUDO DE0113878473 DERTOUR NL535216372 JERUDO DE0113878473 DASSI FR3523006961 LILAC NL438792821 LAWN BOY RED US133080890 LARON P NL497740632 CURTIS NL368449693 FENO RED FR7216260249 LILAC NL438792821 DERTOUR NL535216372 LAWN BOY RED US133080890 RALSTORM IT020500225053 LARON P NL497740632 FLETCHER P FR2931364472 KIAN NL207288005 LAWN BOY RED US133080890 KIAN NL207288005 SUNNY NL243381922 KIAN NL207288005 ELAYO IT4902063469 LICHTBLICK DE0345785578 Nazwa i numer ojca buhaja Typ oceny GEN. TRAD GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. TRAD TRAD TRAD TRAD TRAD TRAD TRAD Powt. oceny mlecznej 0,64 0,84 0,65 0,65 0,65 0,74 0,65 0,72 0,63 0,64 0,51 0,65 0,65 0,65 0,53 0,66 0,64 0,64 0,66 0,57 0,65 0,51 0,65 0,52 0,68 0,71 0,57 0,51 0,81 0,86 0,97 0,77 0,82 0,88 0,90 WH dla kg mleka 326 554 -49 248 326 259 1027 217 1255 114 169 557 6 205 3 74 149 661 240 -386 413 583 781 -205 348 30 -42 -176 -61 568 67 227 272 414 648 Tłuszcz kg 37,4 40,4 38,5 45,5 30,4 4,9 31,2 37,1 31,4 31,2 22,8 44,3 24,9 25,9 2,3 33,9 1,6 18,8 2,4 8,4 30,3 21,5 16,5 12,3 15,1 29,3 15,8 5,9 25,7 15,3 23,8 32,1 33,0 11,2 6,8 Tłuszcz % 0,29 0,21 0,53 0,44 0,21 -0,07 -0,13 0,35 -0,23 0,34 0,20 0,25 0,32 0,22 0,03 0,39 -0,06 -0,10 -0,10 0,33 0,16 -0,03 -0,19 0,28 0,01 0,36 0,23 0,18 0,37 -0,10 0,27 0,28 0,27 -0,08 -0,24 Indeks kg Białko % Białko kg 29,5 0,23 96,4 41,7 0,28 123,8 22,5 0,31 83,5 38,1 0,37 121,7 34,5 0,29 99,4 29,7 0,26 64,3 43,1 0,10 117,4 23,8 0,21 84,8 37,3 -0,06 106,0 27,9 0,31 87,0 25,0 0,24 72,7 38,0 0,23 120,4 24,7 0,32 74,3 23,7 0,21 73,3 14,5 0,19 31,4 25,1 0,29 84,1 23,3 0,23 48,1 34,2 0,14 87,2 20,6 0,16 43,5 5,6 0,25 19,6 25,1 0,14 80,5 31,2 0,14 83,9 29,2 0,03 75,0 12,9 0,26 38,1 18,2 0,08 51,5 16,0 0,19 61,3 7,2 0,11 30,3 20,7 0,35 47,3 20,1 0,29 66,0 28,4 0,11 72,2 16,1 0,18 55,9 21,4 0,17 74,8 28,1 0,24 89,2 24,9 0,13 61,0 20,9 -0,01 48,7 Indeks PF 131 127 126 125 124 124 123 123 123 123 121 121 120 120 119 119 119 118 118 117 117 117 117 116 115 114 114 113 112 108 107 106 104 103 102 Podindek produkcyjny 117 125 113 124 118 113 124 114 120 115 111 124 111 111 100 114 105 115 103 96 113 114 112 101 105 107 99 104 109 111 106 111 115 108 105 Pokroju ogólny 119 96 109 110 113 113 106 106 111 106 112 106 107 103 120 103 114 111 111 121 116 113 110 113 110 116 117 107 101 96 101 95 91 105 93 117 87 100 111 111 97 108 103 112 104 101 103 102 100 110 95 111 103 90 102 108 112 102 99 93 103 102 88 109 100 98 103 100 115 84 Ramy ciała Podindeksy pokrojowe 112 87 99 110 103 102 109 103 104 101 110 97 104 102 106 107 98 108 99 108 109 106 100 105 98 108 106 102 96 95 95 102 93 104 97 Siły mleczności Wartość hodowlana dla cech produkcji 115 97 110 111 112 102 105 106 107 99 103 103 109 105 105 110 101 101 108 108 105 110 102 104 97 108 107 103 113 86 108 96 96 101 82 Nóg i racic 8 115 101 109 105 110 118 104 104 109 109 114 108 104 101 124 99 119 114 115 126 118 110 113 116 119 117 121 111 94 105 99 94 90 104 105 Wymienia Tabela 1. Lista buhajów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany RW proponowanych do wykorzystania w sztucznym unasienianiu w sezonie 2014.3 uszeregowana wg indeksu PF Podindek płodności 109 114 113 89 88 104 105 111 98 107 97 76 106 111 118 102 99 98 104 105 75 87 110 118 103 96 101 107 103 91 95 94 89 92 106 WH dla komórek somatycznych 101 112 117 100 108 102 94 119 103 102 117 108 113 115 105 112 110 93 106 112 116 98 100 106 108 101 112 106 105 98 106 103 87 87 97 WH dla długowieczności 115 104 111 114 117 123 99 103 102 122 115 117 111 113 109 112 129 107 131 122 113 115 94 108 115 104 118 112 109 117 113 108 110 99 106 Aktualności Nr 1 (Rok IX, nr 23) Luty 2015 Nowości w odmianie czarno – białej Buhaje zaproponowane do użycia w inseminacji po wycenie sierpniowej, w sezonie 2014.3 w większości utrzymały, a niektóre nawet poprawiły swe wyceny (SPLENDOR wzrost PF ze 130 na 141, METANOL wzrost PF ze 130 na 135). Naszą ofertę w tej odmianie uzupełniliśmy o buhaje odmienne rodowodowo: IMPERATOR ET (Mogul x Oman) z PF 132 i wysokimi pod- Aktualności indeksami pokrojowymi, płodności i długowieczności, ojciec buhajów; MAESTRO KR (Massey x Outstanding) z PF 122 i podindeksem wymienia 120, bez Jus ce w rodowodzie; STOLNIK KZ (Stallion x Buckeye) z PF 121, podindeksem pokroju 127 i długością strzyków 106, bez Jus ce w rodowodzie; ROTMISTRZ (Ruble x Support) z PF 121, bez Jus ce w rodowodzie. Szczegółowe informacje o tych buhajach prezentujemy w Tabeli 2. Opracowanie Grażyna Białek 9 Aktualności 10 Nr 1 (Rok IX, nr 23) Luty 2015 Aktualności 11 PL005309114090 DE0354436665 FR2241421918 FR4972760241 PL05228264159 FR2941260624 DE0354312294 NL767081298 PL005287362018 PL005235281828 DE0354598701 PL005246635832 PL005132477003 DE0354562951 DE0353330113 PL005289323765 PL005189450752 DE0353347367 PL005273150759 PL005273401103 PL005194131134 PL005272263474 PL005284372195 PL005273053272 PL005193407537 PL005142071642 PL005273150803 PL005210523080 DE0352491798 PL005198390667 FR3545820334 PL005273052954 FR5943284863 PL005210523127 PL005185709984 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 * - nowość SPLENDOR GILBERT CARRASSO FORCIOLO METANOL CAPORAL ET ASTOR IMPERATOR ET* HILLEK KZ BALATON MARCO SUZUKI ET HOBBIT SASCHA BONNY LIDER PASTEL BASTIAN STILO MAESTRO KR* AVOKADO STOLNIK KZ* ROTMISTRZ* FILL* BASIO-MCHIRZ GRUZIN EMBARGO BB* LEN BENNY JUSTYN KZ DANCOURT LIONLIKE ET* EYOTA LIR ET ARIUSZ Numer buhaja Lp. Nazwa buhaja SUDAN US62768990 GERARD US52805723 ROUMARE FR2217051448 BRONCO US135774702 HAYDEN US135695137 ROUMARE FR2217051448 ALTAIOTA US61898306 MOGUL US3006972816 HILL US62942427 BEACON US136800233 OMAN US135746776 SUPER US62065919 JUSTICE US122358313 SNOWMAN NL388965513 BOGARUS US135257546 LILAC NL438792821 PARAMOUNT NL339291027 BOGARUS US135257546 SUPER US62065919 MASSEY US63026939 AIRRAID US131688542 STALLION US50750432 RUBLE US63210210 FIDELITY NL396647605 BOLTON US131823833 GOLDWYN CA10705608 EMERALD US62297934 STOL JOC FR4747063250 BERTIL NL355478033 JANGO DE0347136242 MAXWELL US131866683 LION KING US134266156 MILLION US61547476 MAXWELL US131866683 AIRRAID US131688542 Nazwa i numer ojca buhaja Rodzaj oceny GEN. GEN. TRAD. GEN. GEN. TRAD. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. GEN. TRAD. GEN. GEN. GEN. TRAD. GEN. GEN. GEN. TRAD. GEN. GEN. GEN. TRAD. TRAD. GEN. TRAD. TRAD. TRAD. TRAD. GEN. TRAD. TRAD. TRAD. Powt. oceny mlecznej 0,64 0,73 0,90 0,74 0,66 0,91 0,73 0,65 0,64 0,66 0,72 0,65 0,97 0,71 0,88 0,64 0,93 0,90 0,65 0,65 0,88 0,65 0,64 0,66 0,88 0,95 0,65 0,86 0,88 0,83 0,89 0,71 0,89 0,85 0,89 WH dla kg mleka 1141 1196 1151 1263 1290 1556 958 861 1275 658 875 765 1678 1344 423 1351 999 725 986 731 1584 707 795 537 512 267 505 1262 858 393 864 725 957 333 403 Tłuszcz kg 45,6 27,1 28,7 31,1 41,5 37 40,3 10,7 27,2 19,8 24,7 6,5 35,4 31,7 26,2 23,6 13,7 36,7 -1,6 24,3 36,5 32,4 24,8 32,0 19,9 22,9 28,5 9,8 14,1 12,0 22,5 32,5 6,8 13,6 9,7 Tłuszcz % -0,02 -0,26 -0,22 -0,24 -0,14 -0,30 0,00 -0,29 -0,29 -0,09 -0,14 0,30 -0,37 -0,27 0,10 -0,36 -0,32 0,08 -0,49 -0,07 -0,32 0,03 -0,10 0,11 -0,02 0,15 0,09 -0,48 -0,25 -0,05 -0,16 0,03 -0,38 0,00 -0,09 Białko kg 37,6 50,2 42,5 29,9 40,8 47,1 40,1 28,2 29,8 28,8 37,5 26,0 53,1 30,4 17,0 37,6 39,0 23,9 28,9 29,5 18,2 13,6 33,9 37,3 11,9 15,7 27,7 34,8 34,1 25,0 26,3 25,4 13,9 19,0 10,6 Białko % -0,01 0,11 0,04 -0,14 -0,03 -0,06 0,09 -0,01 -0,15 0,08 0,09 0,00 -0,04 -0,16 0,03 -0,09 0,06 -0,01 -0,05 0,06 -0,38 -0,12 0,08 0,23 -0,07 0,08 0,13 -0,09 0,06 0,14 -0,03 0,01 -0,21 0,1 -0,04 Indeks kg 120,9 127,5 113,8 90,9 123,1 131,3 120,6 67,1 86,7 77,3 99,7 58,5 141,6 92,6 60,1 98,8 91,7 84,6 56,1 83,4 72,9 59,7 92,5 106,6 43,7 54,4 84,0 79,3 82,3 62,0 75,1 83,4 34,6 51,6 31,0 Indeks PF 141 139 136 135 135 134 132 132 131 130 129 129 129 128 128 126 126 125 122 122 122 121 121 119 118 118 117 116 116 115 114 113 112 111 108 Podindeks produkcyjny 124 127 123 116 125 127 124 110 115 112 119 108 131 116 107 119 117 113 108 114 110 106 117 120 102 105 114 114 114 108 112 113 101 105 99 pokroju ogolny 123 116 118 130 120 118 116 126 133 127 122 125 102 129 126 120 112 117 117 118 125 127 119 105 123 114 118 105 108 108 103 117 120 107 106 Ramy ciała 119 112 109 121 111 113 114 115 116 121 118 106 106 112 115 113 105 107 99 96 103 125 118 102 121 104 118 102 112 103 94 117 96 105 103 115 114 120 127 110 113 112 115 119 117 124 113 109 122 123 107 94 112 107 104 114 123 114 95 118 110 114 111 105 104 93 114 105 101 94 Siły mleczności Podindeksy pokrojowe 121 107 117 122 115 111 107 116 116 112 110 106 117 128 115 112 111 118 99 113 116 122 112 111 118 98 104 105 104 106 98 107 115 108 111 Nóg i racic Wartość hodowlana dla cech produkcji Wymienia 116 116 111 123 118 116 114 125 133 127 119 132 90 121 124 120 113 111 126 120 126 118 116 102 116 120 119 103 107 108 108 116 122 106 104 Podindeks płodności 107 99 113 96 94 104 98 112 100 99 102 90 92 87 105 101 111 100 86 92 91 95 96 89 106 112 80 95 91 106 100 79 89 111 102 117 109 109 118 112 105 99 108 94 105 95 122 103 96 115 93 101 104 117 101 111 104 93 101 106 110 112 115 105 98 111 98 107 98 117 WH dla komórek somatycznych 12 111 127 106 113 112 98 122 120 109 118 110 134 118 117 116 101 106 118 134 113 103 108 97 111 105 104 98 102 107 113 102 100 114 100 107 WH dla długowieczności Tabela 2. Lista buhajów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany HO proponowanych do wykorzystania w sztucznym unasienianiu w sezonie 2014.3 uszeregowana wg indeksu PF Aktualności Nr 1 (Rok IX, nr 23) Luty 2015 Aktualności Nowości w rasie simentalskiej po wycenie 2014.3 HUMPERT – ten bardzo ceniony buhaj uzyskał właśnie swoją pierwszą wycenę na córkach. Mimo iż wcześniej dysponował jedynie wyceną genomową, już w tym momencie jest ojcem kolejnych 16 buhajów przeznaczonych do unasieniania w niemieckich i austriackich stacjach. Najsłabszy z nich w ostatniej wycenie uzyskał wysokie 127 punktów GZW, natomiast dwóch najlepszych osiągnęło aż 141 punktów! Na pewno już niedługo więcej o nich usłyszymy. Indeks mleczny Humperta wynosi MW 119, składa się na niego bardzo dobra wydajność mleka na poziomie +876 kg, a także +28 kg tłuszczu (-0,10%) oraz +24 kg białka (-0,08%). Humpert daje dobre kalibrowo córki o poprawnie zbudowanych wymionach (E 116). Jednak największe wrażenie robi indeks dla cech mięsnych (FW 128), uwagę zwracają parametry dla przyrostów ne o (NTZ 134), wydajności rzeźnej (AUS 107) oraz klasa handlowa (HKL 116). Buhaj sprawdzi się w krzyżówkach z rasą holsztyńsko-fryzyjską, jak również w dalszych kojarzeniach z F1 i F2. SMOLNIK – syn Samuta (o. Samurai) i Żanety (O. Borneo) z hodowli pana Jana Wrony z Brzegów Dolnych. Jego córki ustabilizowały produkcję na poziomie: +358 kg mleka, +12,5 kg tłuszczu (-0,01%), +10,9 kg białka (+0,03%), co daje indeks produkcyjny na poziomie +34,3 kg. Jego matka w maksymalnej – czwartej laktacji wyprodukowała 7752 kg mleka o zawartości 4,11% tłuszczu i 3,47% białka. Panu Janowi Wronie gratulujemy wysokich wyników w pracy hodowlanej. ROMEO – syn Romtella (o. Romel) i Wiśni (O. Rumba) z hodowli pana Zbigniewa Gaca z Nadolan. Wartość hodowlana dla produkcji mleka to +206 kg przy indeksie produkcyjnym 24,3 kg. W maksymalnej – czwartej laktacji, jego matka dała 7010 kg mleka o zawartości 4,28 % tłuszczu i 3,50% białka. Romeo jest ojcem laureatki wystawy w Rudawce Rymanowskiej w 2014 r., zdobywczyni tytułu Superczempiona, znakomicie zbudowanej krowy Sonii z hodowli Pana Jerzego Stączka z Jaćmierza. Obu hodowcom serdecznie gratulujemy! VITAMIN*TA – buhaj pochodzi ze wspólnego programu prowadzonego przez Małopolskie Centrum Biotechniki wraz z BVN Neustadt. Jest synem Vanadina i krowy Bombe (o. Winnipeg). Vitamin daje córki o zrównoważonych parametrach pokroju, jednak na pierwszy plan wysuwa się umięśnienie (B 121) oraz budowa nóg (F 112). Wskaźniki dla cech produkcyjnych prezentują się w następujący sposób: +675 kg mleka, +23 kg tłuszczu (-0,06%) oraz +19 kg Sonia – o. Romeo, superczempionka X Krajowej Wystawy Bydła Simentalskiego w Rudawce Rymanowskiej w 2014 r. (hodowca Jerzy Stączek). białka (-0,06%). Imponująco przedstawia się indeks cech mięsnych Vitamina (FW 135), na który składają się wysokie wskaźniki dla przyrostów ne o (NTZ 135), wydajności rzeźnej (AUS 118) oraz klasa handlowa (HKL 125)! Wśród parametrów dla cech użytkowych uwagę zwracają: długowieczność (ND 118), wytrwałość laktacji (Pers 116), co w efekcie daje wysoki wskaźnik cech użytkowych (122 FIT). WERTARBEIT*TA – buhaj, który również pochodzi z programu prowadzonego przez MCB z BVN Neustadt. Syn Waterberga i krowy o specyficznym imieniu: B 763 (O. Weinreg). Wśród jego wielu zalet znajdzie się na pewno wysoki indeks cech produkcyjnych, który prezentuje się w następujący sposób: +881 kg mleka, +34 kg tłuszczu (-0,03%) oraz +27 kg białka (-0,04%). Buhaj dysponuje również dobrym indeksem mięsnym FW 112. Kolejnym walorem Wertarbeita są parametry w zakresie cech użytkowych, gdzie właściwie nie znajdziemy słabych punktów, a które dają razem wysoki indeks FIT 117. Córki buhaja charakteryzują się dobrze zbudowanymi wymionami, lecz uwagę zwraca przede wszystkim wysoki podindeks budowy nóg F 121. WAMP (testowy) – PL-005266654400, ur. 16.03.2013 r. (Willenberg x Gamb [Inder]) Po- chodzi z hodowli pana Zenona Morawskiego z Grochowisk Szlacheckich w województwie kujawsko-pomorskim. Ojciec buhaja – Willenberg, to buhaj o bardzo wysokim GZW 129. Wydajność produkcyjna jego córek przedstawia się następująco: +537 kg mleka, +32 kg tłuszczu (+0,12%) i +19 kg białka (0,00%). Dobrze prezentuje się również indeks cech mięsnych – FW 116. Willenberg może pochwalić się wysokimi wskaźnikami cech użytkowych (FIT 120), gdzie wśród podindeksów uwagę zwracają bardzo wysokie parametry dla wytrwałości laktacji (Pers 121) i długowieczności (ND 117). Matka Wampa – krowa imieniem Gamb (o. Inder), w swojej pierwszej i zarazem najlepszej laktacji wyprodukowała 9301 kg mleka o składzie 3,59% tłuszczu i 3,44% białka. Wartości hodowlane dla cech produkcyjnych prezentują się następująco: +519 kg mleka, +13,4 kg tłuszczu i +10,9 kg białka. Ocena ogólna krowy pod względem typu i budowy wyniosła 83 pkt. Na kolejnych stronach prezentujemy szczegółowe wyceny buhajów rasy simentalskiej z oferty MCB. Tabela 3 zawiera pełną ofertę niemieckich buhajów SM w sezonie 2014.3. Tabela 4 zawiera pełną ofertę polskich buhajów SM w sezonie 2014.3. Opracował Dariusz Mroczka 13 Aktualności 14 Nr 1 (Rok IX, nr 23) Luty 2015 Aktualności 15 Aktualności 16 Nr 1 (Rok IX, nr 23) Luty 2015 Aktualności 17 VITAMIN*TA** DE0947331697 DE0948352685 DE0948419959 DE0948120682 DE0947428330 DE0947770617 DE0943304203 DE0944001466 DE0946967541 1 2 3 4 5 6 7 8 9 VANADIN / WINNIPEG VLAX / WINNIPEG VANADIN / WINNIPEG Ojciec / ojciec matki WILLEM *TA MANUTIUS *TA WINNING VORSPRUNG ISERDOCH HUTSTEIN *TA IMPRESSION *TA MAILER IMMINENT MALACHEN HIMMELHOCH *TA HOCHBURG REISELBERG Pp *TA RALMESBACH PS/WEIPORT Trad. MALTE ROMSTEIN 14 DE0943004439 15 DE0662708266 16 DE0944367389 17 DE0944644352 18 DE0947435891 19 DE0942684556 20 DE0663283092 21 DE0943101150 22 DE0941223119 23 DE0942685710 24 DE0942351629 25 DE0943026311 26 DE0663187830 27 DE0942010664 ** - nowość HIMEROS 13 DE0941035802 ROMTELL TA / WEINOLD MANITOBA / POLDI HOCHKOGL / HOCHTOR HIRMER / WATERBERG MALACH / ROCHEN IMPOSIUM / ZAMUR MANITOBA / HIPPO IMPOSIUM / ROMEL (A) HUTOED / VANSTEIN RESOLUT / ROMEL (A) RUMGO / EILIG *TA WINNIPEG / REGIO MANITOBA / SAFIR WINNIPEG / ROMEL (A) HIRMER / RUAP Trad. Trad. Trad. Trad. Trad. Trad. Trad. Trad. Gen. Gen. Gen. Trad. Trad. Trad. Trad. Gen. 12 DE0942690610 IKEBANA / VANSTEIN IKONOSTAS *TA Gen. Gen. 11 DE0946187280 HULKOR *TA / VODACH Trad. Trad. Gen. Gen. HORBIT *TA WEINFUR *TA / IMPOSIUM HUMAT / REALTO MANDELA / GEBER BUSSERL / GS RAU WILLE / ROMTELL TA Gen. Gen. Gen. Gen. Rodzaj wyceny 10 DE0947434561 WEIGAND *TA HUMPERT *TA MANIGO BUSSARD*TA** WILLIG *TA WERTARBEIT*TA** WEINREG / WATERBERG VENDT*TA** VASILI** Nazwa Lp. Numer Rok urodzenia 2007 2008 2008 2007 2008 2007 2008 2008 2009 2012 2010 2009 2006 2008 2006 2008 2012 2012 2012 2009 2008 2012 2012 2013 2013 2013 2012 GZW indeks hodowlany 112 113 116 119 120 120 121 122 122 123 123 124 125 125 127 127 128 128 129 129 131 131 131 132 134 135 137 MW - indeks mleczny 111 107 112 114 111 115 120 122 122 117 122 116 114 120 109 116 118 124 117 119 119 123 127 123 118 117 116 FW - indeks mięsny 114 93 104 104 117 94 88 109 95 95 115 102 108 94 119 113 97 109 126 128 110 106 102 112 126 117 135 FIT – indeks cech użyt. 93 116 110 114 106 117 117 F% - tłuszcz % -0.06 -0.06 E% - białko % -0.03 -0.21 -0.04 -0.04 -0.10 0.23 -0.08 0.00 -0.05 -0.03 -0.06 -0.12 -0.11 -0.13 0.16 0.17 -0.08 0.16 -0.09 -0.06 -0.02 0.18 0.07 446 133 239 713 342 359 143 575 0.14 0.08 -0.22 0.07 -0.03 0.30 0.08 -0.16 0.29 0.15 0.01 -0.09 0.10 0.04 0.19 0.09 -0.16 0.15 345 +0.14 +0.09 972 723 631 403 156 395 453 +0.21 +0.01 926 406 +0.04 +0.10 876 838 841 +0.01 918 +0.00 +0.01 881 818 334 +0.12 +0.09 675 Mkg - mleko kg 99 1214 109 121 100 120 119 117 123 117 127 107 110 106 123 117 110 117 117 128 122 ND – długowieczność 93 117 104 109 116 109 108 102 112 112 99 111 108 107 112 121 120 104 106 105 116 113 108 113 112 119 118 104 102 101 107 103 103 94 101 99 110 95 93 120 99 119 120 127 97 109 90 99 97 107 102 110 109 116 Pers - wytrwałość laktacji 18 103 103 116 99 106 121 113 95 109 104 107 120 106 106 103 92 110 106 97 92 120 107 110 106 108 109 100 Kp - porody czyn. ojcowowski Tabela 3. Lista buhajów niemieckich rasy simentalskiej proponowanych do wykorzystania w sztucznym unasienianiu w sezonie 2014.3 EGW - zdrowotność wymienia 91 103 104 117 82 106 115 97 102 115 99 119 119 113 116 102 112 109 106 108 117 112 104 105 111 120 106 Mbk. - szybkość udoju 102 110 92 83 116 100 90 104 101 91 100 111 100 97 109 97 100 110 99 101 97 116 113 105 110 113 97 R - kaliber 112 106 97 100 110 100 99 109 102 108 102 99 95 117 107 107 101 106 105 115 104 97 105 104 101 106 107 B - umięśnienie 103 96 91 116 119 113 94 109 103 121 104 94 98 99 114 129 101 104 112 99 110 95 96 94 123 110 121 F - nogi 97 114 102 107 106 96 100 104 111 104 106 98 99 103 114 115 104 101 101 99 132 95 123 121 106 108 112 E – wymię 106 117 101 102 107 97 100 108 125 124 101 107 104 112 105 102 115 112 98 116 102 121 101 111 101 117 109 Aktualności Nr 1 (Rok IX, nr 23) Luty 2015 Aktualności proponowanych do wykorzystania w sztucznym 25,6 24,3 18,5 18,0 12,5 10,8 8,9 6,8 5,3 7,8 -0,01 0,30 0,02 0,04 -0,01 0,02 0,05 0,17 -0,14 0,04 22,9 10,6 12,8 10,6 10,9 7,0 7,7 6,5 7,0 3,8 0,03 71,4 0,68 101 99 101 0,06 45,5 0,56 98 94 99 -0,02 44,1 0,69 98 98 104 -0,10 39,2 0,72 104 110 123 0,03 34,3 0,62 104 101 102 -0,03 24,80 0,71 112 111 94 0,04 24,3 0,62 105 103 100 0,12 19,8 0,72 104 107 99 -0,06 19,3 0,6 109 108 105 -0,05 15,4 0,79 108 105 101 Ocena ogólna 665 296 428 448 358 249 206 49 319 125 Umięśnienie Białko kg 0,71 0,59 0,81 0,76 0,56 0,77 0,55 0,71 0,68 0,84 Wymię Tłuszcz % Vanstein DE0934586859 Ruap DE0918105400 Roberto DE0932204616 Humid PL000609006253 Samut DE0930988845 Humid PL000609006253 Romtell DE0935491281 Ratgeber DE0935281577 Dionis AT447242233 Roberto DE0932204616 Nogi i racice Tłuszcz kg PL005180666046 PL005135913713 PL005111959421 PL005055875863 PL005208033065 PL005051287264 PL005202642607 PL005142198462 PL005129090475 PL005096279101 Typ i budowa WH dla kg mleka Wołosaty Raby Robot Hiundaj Smolnik* Hizop Romeo* Ratan Dodek Romario Wartość hodowlana dla cech pokroju Kaliber Nazwa i numer ojca buhaja Indeks kg Numer buhaja Białko % Nazwa buhaja Powt. oceny mlecznej Wartość hodowlana dla cech produkcji Powtarzalność Tabela 4. Krajowa lista polskich buhajów rasy simentalskiej unasienianiu w sezonie 2014.3 99 98 112 115 99 101 101 101 106 104 97 94 99 94 100 124 105 109 103 106 99 95 103 108 100 113 104 106 108 106 * - nowość Oferta buhajów uczestniczących w programie ochrony zasobów genetycznych Programem ochrony zasobów genetycznych w Polce objęte są 4 rasy bydła: rasa polska czerwona, rasa polska czerwono-biała, rasa polska czarno-biała, rasa białogrzbieta. Małopolskie Centrum Biotechniki jako jedyna firma inseminacyjna w Polsce realizuje większość z nich. Do dwóch programów: dla rasy polskiej czerwonej i polskiej czerwono-białej realizowanych już wcześniej, w 2014 r. dołączono program dla rasy polskiej czarno-białej. W tym czasie spółka zakupiła 3 buhaje z tego programu, a nasienie dwóch z nich (Faraon i Grom) jest już dostępne w ofercie, zabezpieczając odpowiednią ilość porcji na potrzeby stad uczestniczących w programie. W rasie polskiej czerwono-białej oferta obejmuje 11 buhajów, w tym 2 nowe: BRUTUS PL005296133265 i SK BIWAK PL005416228055. Obydwa pochodzą po buhaju BRYK PL000602207298. 19 Aktualności Nr 1 (Rok IX, nr 23) W rasie polskiej czerwonej prezentujemy Państwu 11 buhajów, 4 z nich posiadają ocenę na potomstwie, pozostałe mają oszacowaną wartość hodowlaną na podstawie rodowodu. 20 PL005174976090 PL005040979170 PL005250242675 PL005258070881 PL005005453486 PL005007992310 PL005294237941 PL005004214897 PL005171440570 PL005188229625 PL005003302625 3 4 2 1 8 5 2 7 3 2 4 305 305 305 305 297 305 305 305 305 305 305 9684 9048 6368 6935 8062 9159 8324 4881 5333 5110 7535 % białka 15,82 ZGADULA 22,25 ŚRODA 121 13,97 MIMI 7,56 PIWNA 195 29,5 PANDA 1 22 UMONA 22,6 BABILA 183 10,5 WIŚNIA 18,75 PENEA 19,57 RÓŻA 18 BONA Kg białka AKRON PL005216218850 EMIR PL000603007495 BRYK PL000602207298 BRYK PL000602207298 JUNIN PL005047827474 JABAR PL000603123992 ALLAN PL000600902995 EMIR PL000603007495 EMIR PL000603007495 JABAR PL000603123992 ROLF PL000600903294 Matka numer % tłuszczu PL005225530264 PL005262301216 PL005296133265 PL005416228055 PL005164693754 PL005202279742 PL005258350884 PL005310834864 PL005266224955 PL005233254336 PL005196511156 ACHMET SK EMANUEL BRUTUS SK BIWAK JAKOB JUMON SK ALUŚ EMPIRYK ERYK JARBLIK ROBUST Udział HF % Matka nazwa Kg tłuszczu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Nazwa i numer ojca Kg mleka Numer buhaja Dni laktacji Lp. Nazwa buhaja Max laktacja Krajowa lista buhajów rasy polskiej czerwono-białej proponowanych do wykorzystania w sztucznym unasienianiu w sezonie 2014.3 402 374 278 260 289 393 330 236 236 221 295 4,15 4,13 4,37 3,75 3,58 4,29 3,96 4,84 4,43 4,33 3,91 335 296 225 221 251 322 294 155 180 175 222 3,46 3,28 3,54 3,19 3,11 3,51 3,54 3,17 3,37 3,43 2,94 Na szczególną uwagę zasługuje buhaj FRED PL005201307118 z indeksem produkcyjnym 57,9 i bardzo wysoką przewagą kilogramów mleka +614. Luty 2015 Aktualności Krajowa lista buhajów rasy polskiej czerwonej proponowanych do wykorzystania w sztucznym unasienianiu w sezonie 2014.3 * – buhaje z wartością hodowlaną szacowaną na podstawie rodowodu Ocena ogólna 102 104 97 102 103 98 104 97 103 101 104 108 100 114 110 Nogi i racice Powtarzalność -0,02 16,4 -0,04 57,9 0,19 10,0 -0,02 40,3 0,22 9,2 0,06 36,3 0,11 8,3 -0,07 33,4 0,06 8,0 -0,01 29,3 0,27 6,5 0,05 27,4 0,62 0,13 6,7 0,04 25,1 -0,13 7,5 0,01 22,8 0,45 -0,02 7,0 -0,02 23,4 0,16 3,9 0,10 14,2 0,57 0,17 2,7 0,03 12,5 Wymię 25,2 20,3 17,9 16,7 13,3 14,4 11,8 7,8 9,4 6,4 7 Typ i budowa 614 371 281 342 277 207 200 258 236 53 69 Wartość hodowlana dla cech pokroju Kaliber 0,30 0,28 0,29 0,31 0,31 0,73 0,29 0,58 0,51 0,78 0,23 Indeks kg FJEMBE PL000609002879 SŁOWIK PL000607007938 SŁOWIK PL000607007938 PAGET PL000606404133 PAGET PL000606404133 LUKAS PL000609000271 CZAR PL000607007633 DERBY PL000602456971 PAGET PL000606404133 CAL PL000601381633 PARKOSZ PL000603316034 Białko % PL005201307118 PL005170569661 PL005316743214 PL005184751243 PL005201307224 PL000607002938 PL005201307163 PL000601389530 PL000607005530 PL000607007738 PL005224291456 FRED* SODEK* SOKOLIK* PAGON* PAKT S* LUBCZYK CZEK* DEBIUT PASZKOT CELNIK PIEŃ* Białko kg 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wartość hodowlana dla cech produkcji Tłuszcz % Nazwa i numer ojca buhaja Tłuszcz kg Numer buhaja Powt. oceny mlecznej WH dla kg mleka Lp. Nazwa buhaja Opracowała Marta Nykiel Eliminujemy wady, zalety pozostają Z troski o dobro hodowli bydła rasy simentalskiej w Polsce, a co za tym idzie z troski o interes hodowców, przygotowując oferty buhajów po kolejnych wycenach, już od dłuższego czasu zwracamy baczną uwagę na buhaje – nosicieli wad genetycznych. Celem jest skuteczna eliminacja ryzyka rozprzestrzeniania się wadliwych genów w populacji, co pozwoli skutecznie zmniejszać niebezpieczeństwo ujawniania się patologii w przyszłości. Nasza firma, jako lider rasy simentalskiej, pierwsza w Polsce podejmuje profilaktyczne działania walcząc z problemem. A że kłopotem warto zająć się już dziś, niech świadczy fakt, że kraje takie jak Niemcy, Austria czy Szwajcaria, gdzie hodowla popularnego simentala stoi na najwyższym poziomie, zaczęły poruszać tę kwes ę, mimo różnego udziału wadliwych genów w poszczególnych populacjach. Zrezygnowaliśmy z wyboru nosicieli jako ojców buhajów w ramach realizacji Programu Doskonalenia Rasy Simentalskiej, mając na uwadze, iż brak w Polsce odpowiednich narzędzi, by dokonać skutecznej selekcji, również pod kątem przenoszenia wspomnianych chorób. Dzięki nam można być spokojnym o przyszłość hodowli bydła simentalskiego w Polsce. Wzorem naszych zachodnich sąsiadów wprowadziliśmy jasny podział wad genetycznych na trzy kategorie. Buhaje, u których wykryto wady pierwszej i drugiej kategorii nie są dostępne w ofercie katalogowej, tak aby hodowcy mieli pewność, że dostają materiał genetyczny najwyższej jakości. Trzecia kategoria wad to takie, które nie powodują szkód w populacji. BMS dotyczy płodności i ogranicza się jedynie do osobników męskich. Natomiast FH4 powoduje jedynie spadek skuteczności pierwszych pokryć o 0,35%. Stąd skłaniamy się raczej do nazywania FH4 „cechą osobniczą”, aniżeli wadą genetyczną. Kategoria 1. ZDL – niedobór cynku/choroba skóry Ta wada rozpowszechniła się w głównej mierze za pośrednictwem potomków z linii rodowodowej byka imieniem STREITL (ur. 1984 r.). Jest homozygotyczna i objawia się wcześnie w fazie rozwoju cielaka. Następuje rogowacenie (keratynizacja) naskórka. Dziedziczenie autosomalne recesywne. Występuje u ok. 1% populacji. Oznaczana jest literami ZDL. A – zespół arachnomelii Zespół deformacji szkieletu nóg, kręgosłupa i czaszki. Nogi są chudsze i wydają się dłuższe niż zwykle z powodu mniejszej średnicy trzonu kości. To powoduje, że są delikatne, co w połączeniu ze sztywnością stawów przyczynia się do częstych złamań podczas porodów. Pęcina również ulega deformacji. W przypadku kręgosłupa dochodzi kifoza i skolioza. Czaszka: krótka żuchwa, wklęsła kość czołowa. W roku 2007 w Niemczech Kategorie wad oraz decyzje podejmowane w przypadku buhajów, u których potwierdzono nosicielstwo wad genetycznych Kategoria 1. Defekty genetyczne, które muszą być usuwane z populacji: • ZDL – niedobór cynku • A – zespół arachnomelii Kategoria 2. Niepożądane efekty części kojarzeń – wady, które potrzebują uwagi: • DW – karłowatość • FH2 – defekt wzrostu • TP – trombopa a planowanie kojarzeń niwelujących ryzyko ujawnienia się wady w przyszłych pokoleniach Kategoria 3. Wady, których status jest monitorowany: • BMS – bezpłodność osobników męskich • FH4 – wczesne obumieranie zarodka (skutkuje spadkiem skuteczności pierwszych pokryć o 0,35%, stąd nie jest nazywana wadą, a raczej specyfiką genetyczną osobnika – niem. Genet. Besonderheiten) Są to cechy, które mimo iż mogą być przekazywane, to ze swej natury nie są źródłem zagrożeń z punktu widzenia hodowców. 21 Aktualności liczba zgłoszonych przypadków arachnomelii wyniosła 136. Buhajem, który w dużej mierze przyczynił się do rozprzestrzenienia wadliwych genów był Romel. W odpowiedzi na zagrożenie wynikające z ekspansji tego defektu rozpoczęto badania buhajów w stacjach unasieniania, a następnie wyeliminowano nosicieli z oferty. Stąd, przeglądając drzewo genealogiczne osobnika możemy natknąć się na buhaja, Nr 1 (Rok IX, nr 23) który przy imieniu ma przypis (A), co oznacza, że był on nosicielem arachnomelii. Natomiast buhaje wolne od tej wady, jeszcze zanim genomowanie buhajów stało się tak powszechne, oznaczano przypisami „*TA”, bądź „TA” (w zależności, czy byk był pod tym kątem testowany genetycznie, czy empirycznie). Kategoria 2 Karłowatość (DW – ang. dwarfism) – wada genetyczna znana już wielu hodowcom. Ten defekt był przenoszony przez potomków linii po byku Polzer (ur. 1959 r.). Ujawnia się tylko u osobników homozygotycznych. Dziedziczy się w sposób recesywny. Cielęta z karłowatością zdarzają się niezwykle rzadko. Mają małą wagę urodzeniową (ok. 15 kg) i rosną wolniej niż rówieśnicy. Nosiciele tej wady oznaczeni są literami DW. Częstotliwość jej występowania w rasie simentalskiej to obecnie ok. 1%. FH2 – defekt wzrostu/niska budowa ciała Wada objawia się problemem z przetwarzaniem glukozy przez organizm zwierzęcia. To z kolei przekłada się na redukcję wzrostu. Jest dziedziczona recesywnie, co oznacza, że wada może wystąpić jedynie w przypadku, gdy wadliwe allele zostaną odziedziczone od obojga rodziców. Częstotliwość występowania tej wady w rasie simentalskiej wynosi ok. 4%. Trombopa a (ang. Trombopathy) Homozygotyczne pod względem genu trombopa i osobniki mają problem z krze- pliwością krwi. Nie zachodzi koagulacja. Jeśli jedno z naczyń wewnętrznych takiego zwierzęcia zostanie uszkodzone, możliwy jest nawet efekt śmiertelny. Osobniki heterozygotyczne nie mają jednak problemów z krzepliwością, ani nie wiąże się to z innymi negatywnymi skutkami (prócz możliwego nosicielstwa). Występuje u ok. 7-8% populacji simentalskiej. Nosiciele oznaczani są literami TP. Kategoria 3 BMS (ang. Bovine male sub-fer lity – bezpłodność osobników męskich). Homozygotyczne byki są prawie kompletnie bezpłodne. Co ciekawe, homozygotyczne występowanie tego genu wśród samic nie wywołuje żadnych niepożądanych skutków. Natomiast byki heterozygotyczne, podobnie jak samice – nie wykazują żadnych negatywnych pod tym względem cech i mogą być stosowane bez wahania. Występuje u ok. 4% populacji simentalskiej. Oznacza się ją jako BMS. FH4 (ang. SIMMENTAL HAPLOTYPE 4) – przedwczesne obumieranie zarodka Przedwczesne obumieranie zarodka następuje w kilku pierwszych tygodniach po poczęciu. Zwykle kolejna ruja pojawia się w ciągu 21 dni. To powoduje, że współczynnik zapłodnień po pierwszym pokryciu spada średnio o jedyne 0,35%. Stąd nie jest nazywana wadą, a raczej specyfiką genetyczną osobnika – niem. Genet. Besonderheiten. Występuje u ok. 3,5% populacji żeńskiej (2013). Opracował Dariusz Mroczka Informacje na temat wad genetycznych przenoszonych przez danego buhaja można znaleźć poniżej opisu parametrów buhaja np. na stronie h p://www.fleckvieh.at/zuchtwertdatenbank.html Na zdjęciach od góry: Manigo, Humpert, Manu us, czyli buhaje wolne od wad genetycznych, gwarantujące najwyższą jakość. Słowniczek: Träger von – nosiciel Frei von: wolny od Genet. Besonderheiten – genetyczna specyfika osobnicza Korzystając z oferty Małopolskiego Centrum Biotechniki, Hodowcy nie muszą wybierać między bezpieczeństwem a jakością. 22 Luty 2015 Aktualności Buhaje proponowane do krzyżówek SM x HF Z uwagi na duże zainteresowanie nasieniem simentalskim wśród hodowców bydła rasy holsztyno-fryzyjskiej celem krzyżowania międzyrasowego, przygotowaliśmy listę buhajów, które świetnie sprawdzą się pod tym względem. Znajdują się w niej suges e nie tylko dotyczące kojarzeń z czystorasowymi holsztyno-fryzami, lecz także propozycje dla kolejnych pokoleń mieszańców. Zestawienie to jest oparte o obserwacje poczynione przez pracowników działu hodowli BVN Neustadt. Cechy charakteryzujące krzyżówkę simental x HF: • wyższa produkcja mleka (efekt heterozji), • możliwość uzyskania dodatkowych przychodów (mięso, dobre cielę, białko w mleku), • mniej problemów metabolicznych, • lepsza zdrowotność, • lepsze parametry związane z płodnością, • wyższy procent łatwych porodów, • większy procent żywotnych cieląt, • lepsze nogi i racice, • wyraźnie wyższe dochody niż w czysto-rasowej hodowli holsztyno-fryza. Nazwa GZW – indeks hodowlany MW – indeks mleczny FW – indeks mięsny FIT – indeks cech użytkowych Mkg – mleko kg F% – tłuszcz % E% – białko % ND – długowieczność Pers – wytrwałość laktacji Kp – porody czyn. ojcowski EGW – zdrowotność wymienia Mbk. – szybkość udoju R – kaliber B – umięśnienie F – nogi E – wymię 1 2 3 4 5 6 7 8 DE0943304203 DE0942405989 DE0944001466 DE0939777029 DE0941688886 DE0942690610 DE0941035802 DE0943004439 MANIGO MANTON HUMPERT *TA WEINFUR HUTERA HIMEROS WILLEM *TA MANUTIUS *TA 2008 2006 2009 2005 2006 2008 2006 2008 131 129 129 129 127 127 127 125 119 122 119 116 126 116 109 120 110 103 128 123 115 113 119 94 123 117 106 111 98 117 123 117 838 981 876 388 977 395 156 403 +0.23 -0.15 -0.10 +0.04 +0.11 -0.08 +0.17 +0.16 0.00 -0.03 -0.08 +0.13 -0.02 +0.16 +0.07 +0.18 116 117 105 107 98 121 112 107 99 95 90 113 103 120 119 99 120 115 92 96 100 92 103 106 117 96 108 101 95 102 116 113 97 101 101 116 101 97 109 97 104 102 115 113 117 107 107 117 110 111 99 105 98 129 114 99 132 110 99 111 101 115 114 103 102 119 116 105 111 102 105 112 9 10 11 12 13 DE0941546536 DE0662708266 DE0942684556 DE0663283092 DE0941223097 RINGWANDL WINNING IMPRESSION *TA MAILER BUSSERL 2006 2006 2009 2008 2006 125 125 122 122 120 120 96 116 584 -0.03 114 108 119 631 -0.13 122 95 109 446 +0.29 122 109 99 1214 -0.16 116 110 102 829 -0.20 +0.11 -0.02 +0.15 -0.16 -0.07 105 102 101 121 96 110 94 96 97 HO, F1 108 120 106 119 100 95 98 99 104 HO, F1, F2 112 99 109 102 101 102 103 111 125 HO 102 101 95 97 104 109 109 104 108 HO, F1, F2 108 99 110 98 122 96 104 119 97 HO Polecany do krzyżówek Lp. Numer Rok urodzenia Opracował Dariusz Mroczka HO, F1, F2 HO, F1, F2 HO, F1, F2 HO, F2, F3 HO, F1, F2 HO HO, F1, F2 HO, F1, F2 23 Aktualności Nr 1 (Rok IX, nr 23) Siedziba spółki w Krasnem z wydzielonym sektorem ze zwierzętami i sektorem z laboratorium i bankiem nasienia NASIENIE BUHAJÓW produkt bezpieczny Wymogi sanitarne dotyczące produkcji nasienia obejmują: warunki organizacyjno-techniczne centrum pozyskiwania nasienia, nadzór weterynaryjny, warunki wprowadzania buhajów do centrum, obowiązujące badania diagnostyczne oraz wymogi dla produkowanego nasienia. Najważniejszym celem jest utrzymanie statusu SPF (Specyfic Pathogen Free - wolny od specyficznych patogenów) dla centrum i produkcja „zdrowego” nasienia. Służy temu skuteczny system izolacji, stopniowe wprowadzanie buhaja do stada i kompleksowe badania diagnostyczne na każdym etapie jego pobytu w centrum. W naszym kraju kwes a ta regulowana jest przepisami zawartymi w Dz.U. poz. 69 z 15 stycznia 2014 r. Teren centrum produkcji, zatwierdzony i nadzorowany przez urzędowego lekarza weterynarii, podzielony jest na sektory i zabezpieczony przed kontaktem ze zwierzętami z zewnątrz, aby uniknąć bezpośredniego przeniesienia infekcji. Powiatowy lekarz weterynarii upoważnia lekarza weterynarii centrum, posiadającego specjalizację w zakresie rozrodu zwierząt i odpowiedzialnego za codzienne przestrzeganie określonych w rozporządzeniu wymagań weterynaryjnych, do prowadzenia centrum pozyskiwania nasienia lub centrum przechowywania nasienia. Buhaje wprowadzane są na teren centrum z gospodarstw urzędowo wolnych od chorób zakaźnych: gruźlicy bydła, brucelozy u bydła, enzootycznej białaczki bydła. 24 Rozładunek buhajków. Wydzielony budynek na kwarantannę zwierząt. Luty 2015 Aktualności Wprowadzenie buhajów do stada poprzedza 28-dniowa kwarantanna. W tym czasie, w zatwierdzonym pomieszczeniu buhaje poddaje się badaniom na choroby zakaźne: gruźlicę bydła, brucelozę bydła, enzootyczną białaczkę bydła, zakaźne zapalenie nosa i tchawicy/otręt, wirusową biegunkę bydła i chorobę błon śluzowych. Pomieszczenie do kwarantanny izolowane jest w sposób efektywny od stada produkcyjnego oraz dziko żyjących zwierząt, które mogą być źródłem chorób. Zwierzęta wprowadzane do stada przebywają w pomieszczeniach położonych na terenach wolnych od chorób zakaźnych określonych w przepisach. W centrum prowadzony jest rejestr buhajów podający szczegóły odnośnie do rasy, daty urodzenia, oznakowania zwierzęcia, a także wszystkich przeprowadzanych badań. Raz w roku buhaje poddaje się badaniom w kierunku chorób: 1) gruźlicy bydła 2) brucelozy u bydła 3) enzootycznej białaczki bydła 4) zakaźnemu zapaleniu nosa i tchawicy/ otręt bydła 5) choroby mętwikowej bydła 6) zarazy rzęsistkowej bydła 7) wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych. Przepisy określają cykliczność kontroli weterynaryjnych w centrum pozyskiwania nasienia. Nie mogą być one rzadsze niż dwa razy w roku. Kontrole zapewniają bezpieczeństwo oraz ochronę produktu. Powiatowy lekarz weterynarii kontroluje: informacje o stanie zdrowia zwierzęcia, wyniki badań kontrolnych, historię chorób i wyniki wszystkich przeprowadzonych testów, przypadki leczenia i przeprowadzone szczepienia, przemieszczenia zwierząt, w tym daty ich przybycia i opuszczenia centrum. Narzędzia i sprzęt używane do pozyskiwania nasienia są czyszczone, odkażane, sterylizowane, a sprzęt jednorazowego użytku niszczony po użyciu. Obróbka nasienia odbywa się w pomieszczeniach wyłącznie do tego przeznaczonych, w warunkach zapewniających przestrzeganie higieny i zapobiegających rozprzestrzenianiu chorób zakaźnych zwierząt. Pobrany ejakulat – oznakowany – poddawany jest szczegółowym badaniom organoleptycznym: oględziny cech fizycznych (kolor, konsystencja, zapach) oraz badaniu mikroskopowemu (ruch indywidualny, falowy masy plemników), jak również badaniom okresowym (morfologia, pH, bakteriologia). W dawce inseminacyjnej znajduje się 20 mln plemników, z czego 50% to plemniki żywe o ruchu postępowym. Zabiegi pielęgnacyjne na sektorze Pomieszczenia, w których przebywają zwierzęta poddawane są cyklicznemu oczyszczaniu i dezynfekcji Maneż (pomieszczenie do pobierania nasienia). Pobieranie nasienia od buhaja wspinającego się na fantom. Odkażanie użytych pochew. Sterylizacja pochew. Sterylna pochwa ze zbiorniczkiem w cieplarce gotowa do użycia. Sterylizator na pochwy. Po obróbce nasienia następuje sterylizacja elementów szklanych oraz metalowych w suszarce. Badanie koncentracji nasienia – fotometr. Obraz morfologiczny plemników: Prawidłowy plemnik. Z kroplą protoplazmatyczną Podwójna witka. bliższą. Pętla witki. Zapętlona witka. 25 Aktualności 15 % wad głównych to górny limit (wg.Bloma), jaki można przyjąć dla normalnego nasienia. Zły wynik morfologii nasienia świadczy o istnieniu ważnych czynników obniżających płodność u samca, a tym samym daje możliwość wykrycia i eliminacji takiego czynnika. Do sporządzenia rozrzedzalnika i konserwacji nasienia stosuje się preparaty sporządzone z produktów pochodzenia zwierzęcego, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia zwierząt lub które przed użyciem zostały poddane obróbce wykluczającej takie zagrożenie, bądź ze składników zastępujących je, ale zatwierdzonych stosownymi przepisami. Ponadto dodawane są antybiotyki ściśle określone w rozporządzeniu. Do napełniania słomek używa się jednorazowego sprzętu, bądź takiego, który sterylizuje się w suszarce. Dawka nasienia oznakowana jest w sposób zapewniający identyfikację tego nasienia, nadrukowana informacja zawiera dane umożliwiające oznaczenie podmiotu, który dokonał obróbki nasienia. Na słomce powinny znajdować się kolejno: 1. dane identyfikacyjne buhaja, od którego pozyskano nasienie, w tym: a. rasa buhaja zgodnie z kodami wynikającymi z systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt b. nazwa buhaja, od którego pozyskano nasienie c. numer identyfikacyjny buhaja 2. weterynaryjny numer identyfikacyjny centrum pozyskiwania nasienia poprzedzony kodem państwa pochodzenia według ISO 3. datę pozyskania nasienia składającą się z 6 cyfr (2 to rok, 3 następne to kolejny dzień roku, ukośnik, kolejny nr ejakulatu w danym dniu). Nasienie przechowywane jest w zatwierdzonych warunkach (pomieszczenia, sprzęt) przez okres 30 dni od dnia pobrania. Celem tej izolacji jest zagwarantowanie, że nie zostanie wprowadzona do obrotu żadna porcja nasienia pochodzącego od buhajów będących źródłem chorób zakaźnych. Centrum przechowywania nasienia (bank nasienia) znajduje się pod stałym nadzorem lekarza weterynarii. Wyposażone jest w taki sposób, aby urządzenia do przechowywania nasienia były łatwe do czyszczenia i odkażania. Sprzęt, materiały, ciekły azot, pojemniki do transportu mające kontakt z nasieniem podlegają procesom dezynfekcji i sterylizacji, aby uniknąć wtórnego zakażenia. Dystrybucji nasienia towarzyszą szczegółowe rejestry istotne, aby zapewnić możliwość śledzenia każdego ruchu nasienia. Kontrole stacji pobierania nasienia są istotnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony produktu. Równie ważne jest wykształcenie personelu umożliwiające pełne zrozumienie zagadnień związanych z bioasekuracją. Obowiązujące przepisy regulujące wprowadzenie buhaja do centrum produkcji nasienia i jego pobyt gwarantują pozyskiwanie nasienia „bezpiecznego” przeznaczonego do obrotu. Opracowała Małgorzata Olewicz Nr 1 (Rok IX, nr 23) 0braz ruchu plemników pod mikro- Określenie pH ejakulatu (właściwe dla buhajów skopem. 6,2-7,0). Napełnianie słomek rozrzedzonym nasieniem. Gotowa, napełniona i opisana dawka nasienia. Rozrzedzanie nasienia. Rozcieńczone nasienie umieszczone jest w temperaturze co najmniej 5 °C na okres nie krótszy niż 45 minut-jest Bank Nasienia. to tzw. ekwilibracja. Mrożenie nasienia w parach azotu sterowane programem komputerowym. 26 30-dniowa kontumacja nasienia. Luty 2015 Aktualności 27