Przewodnik po Radzionkowie

Przewodnik po Radzionkowie
„
Ze szkolnego zeszytu
Moja babcia 50 lat temu miała 15 lat. Kończyła szkołę podstawową i zaczynała uczyć się
w szkole handlowej. Jeszcze z opowiadań swojego ojca pamięta, że były różne sposoby pisowni
nazwy Radzionków, np. Raczncow, Radzicow, Radzankow, Radzanow, Radzenkow itp. Wiadomo było, że nazwa ta kojarzyła się z wyrazem „radzić” . Radzionków był więc miejscowością,
w której ktoś rad przebywa, albo że komuś się doradza, aby się tu osiedlił. Czasem mówiono też, że
Radzionków jest posiadłością lub wioską niejakiego Radzinka (brata św. Wojciecha)”
- napisał w wypracowaniu Patryk,
uczeń VI klasy Szkoły Podstawowej nr 1 im. Adama Mickiewicza w Radzionkowie.
S
Przekazując w Państwa ręce niniejszy przewodnik, serdecznie zapraszam do złożenia
wizyty w Radzionkowie. Warto, bo choć Radzionków nie jest dużym miastem, kryje mnóstwo historycznych, kulturalnych i sportowych
niespodzianek. Będziecie Państwo zaskoczeni, że w radzionkowskiej Kuchni Babki Any
zjeść można śląski kołocz, wypiekany według
starej, podawanej niegdyś z ust do ust receptury. W jednym z niewielu w Polsce Muzeum
Chleba sami upieczecie bułkę, malowniczy-
mi ścieżkami pospacerujecie po Księżej Górze,
gdzie do Państwa dyspozycji są też m.in. kąpielisko, korty tenisowe i boiska sportowe. Z pewnością urzeknie Was neogotycki kościół pw.
św. Wojciecha i stuletnie kamienice. W trakcie zwiedzania zobaczycie miejsca publicznych egzekucji z czasów II wojny światowej
i krzyż wotywny, jaki postawiono po wielkim
pożarze miasta.
Wreszcie - warto odwiedzić niewielki Radzionków, żeby poznać ludzi o wielkim sercu.
Zapraszam.
Burmistrz Radzionkowa
Gabriel Tobor
kąd wzięła się nazwa Radzionków? Zwolenników drugiej tezy
chłopca jest więcej. Miasto wzięło
swoją nazwę prawdopodobnie od
imienia Radzin lub Radzinek, co
wiąże się z wizytą św. Wojciecha,
patrona Polski, na terenach, które
dziś administracyjne leżą w granicach Radzionkowa. Według
prastarej legendy, świętemu w podróży misyjnej towarzyszył brat
- Radzin Gaudenty.
Obaj misjonarze mieli być
założycielami miejscowości, co
mógłby potwierdzać fakt, że radzionkowska świątynia od najdawniejszych czasów była poświęcona św. Wojciechowi. Miejscowi
badacze dziejów dodatkowo zwracają uwagę na wydźwięk imienia
domniemanego praojca Radzionkowa. Wyraża to samo, co łacińskie
Gaudenty, czyli uciechę, radość.
Pierwsza pisemna wzmianka o Radzionkowie pochodzi z 1326
roku, jednak sama miejscowość musiała istnieć o wiele wcześniej. Rozwój
osady nierozerwalnie łączy się z rozkwitem górnictwa, a rudy srebrno
- ołowiowe zaczęto wydobywać tu
już w XIII wieku.
Pięć wieków później, gdy Radzionków dzierżył hrabiowski ród
Henckel von Donnersmarck, rozpoczęto wydobycie galmanu. W 1877
fedrować zaczęła tu kopalnia węgla
kamiennego „Radzionków”.
Przełom XIX i XX wieku to
czas powstawania kolejnych kolonii
robotniczych. Zbudowano wówczas
wodociąg, urząd pocztowy, ratusz
gminny, remizę strażacką. Mieszkańcy zakładali w tym czasie liczne i aktywnie działające organizacje społeczno - polityczne oraz kulturalne.
Po klęsce Niemiec w I wojnie światowej, trzech powstaniach
śląskich oraz plebiscycie w dniu 26
czerwca 1922 roku, Radzionków został przejęty przez administrację polską. W okresie międzywojennym,
gdy naczelnikiem gminy był Jerzy
Ziętek – późniejszy wojewoda katowicki, powstało wiele inwestycji komunalnych, które służą mieszkańcom Radzionkowa po dzień
dzisiejszy: kompleks Księżej Góry
wraz ze szkołą szybowcową, Ogródki Jordanowskie, Szkoła Podstawowa
nr 2. W tym czasie powstał też stadion
słynnego dziś „Ruchu” Radzionków.
W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców Radzionkowa, dzieląc losy wszystkich Ślązaków,
służyło w wojskach polskich i niemieckich, walcząc na wszystkich
frontach. W samym Radzionkowie
działało kilka niezbyt licznych organizacji konspiracyjnych (ich dwaj działacze stracili życie w egzekucjach publicznych).
Prawa miejskie, decyzją ówczesnego Prezesa Rady Ministrów
Józefa Cyrankiewicza, Radzionków otrzymał w sierpniu 1951 roku.
Utracił je jednak na skutek reformy
administracyjnej w roku 1975, która
włączyła miasto do sąsiedniego Bytomia. Nadzieja na odzyskanie praw
miejskich pojawiła się po upadku komunizmu w 1989 roku. Prężnie działała w tym kierunku grupa
mieszkańców, zrzeszona w Radzionkowskim Towarzystwie Społeczno Kulturalnym.
Marzenia spełniły się 1 stycznia 1998 roku. Radzionków odzyskał prawa miejskie i znów stał się
osobną, autonomiczną gminą.
Dziś władze miasta i jego
mieszkańcy z dumą i optymizmem
spoglądają w przyszłość. W ciągu kilku lat, które upłynęły od tamtej sylwestrowej nocy, udało się stworzyć przyjazną nowym inwestorom atmosferę,
przywrócono sprawną administrację
samorządową, a miasteczko zaistniało na kulturalnej, sportowej i akademickiej mapie Polski.
3
„Mały Śląsk”
Taniec i śpiew zawsze bliskie były śląskim tradycjom. Nic dziwnego, że wiele tutejszych gmin może pochwalić się
osiągającymi sukcesy zespołami. Swój
ma też Radzionków. Zespół Pieśni i Tańca „Mały Śląsk”, założony w 1973 roku
przez Edwarda Sosnę, początkowo działał
przy Domu Kultury w Radzionkowie jako
Młodzieżowy Zespół Tańca Ludowego
„Radzionkowianie” i liczył 30 członków.
Jego program tworzyły tańce narodowe
(takie jak polonez i krakowiak) oraz tańce pochodzące z różnych regionów Polski, w tym śląskiego, cieszyńskiego i żywieckiego.
Strój ludowy
Dziś działający w Centrum Kultury „Mały Śląsk” jest laureatem wielu nagród i wyróżnień, a o wstąpieniu do składu
marzą dziesiątki dziewcząt i chłopców. Zespół koncertował w Portugalii, Czechach,
Niemczech, Finlandii, Hiszpanii, Turcji,
na Węgrzech i Ukrainie, we Francji i Włoszech. W roku 2003 został uhonorowany
Nagrodą Promocyjną im. Wojciecha Korfantego oraz Złotą Odznaką „Zasłużony dla Województwa Śląskiego”. Zespół jest objęty patronatem przez Państwowy Zespół Pieśni i Tańca
„Śląsk” im. Stanisława Hadyny z Koszęcina.
www.malyslask.art.pl
Okolice Radzionkowa kojarzą się głównie z przemysłem i kopalniami. Lecz w odróżnieniu od
pozostałych regionów przemysłowych Europy,
zachował się tu autentyczny folklor w postaci śląskiego dialektu, obyczaju i stroju ludowego.
W Radzionkowie kobiety w strojach ludowych (wiekowe staruszki, tzw. „chopiony”, ale
też młode dziewczęta) spotkać można głównie
podczas kościelnych uroczystości. Jest to fenomen kulturowy nie tylko na skalę ogólnopolską. W Radzionkowie noszono bytomski strój
ludowy, inaczej rozbarski. Występuje w trzech
odmianach: codziennej, świątecznej i świątecznej szytej współcześnie (z materiałów
zastępczych, bo oryginalne są już praktycznie
niedostępne).
Jak wyglądała prawdziwa chopiona? „Fest
szyroko”, przywdziewając na siebie cztery warstwy sukien, w kolejności: „futer barchanka”,
„sztrajfrok”, „moryrok” i „wierchnio kiecka” jako
zewnętrzna, a na niej dodatkowo pasiasta biało-
-niebieska „zopaska” (na co dzień) lub „chiński
fortuch” w kolorowe kwiaty (świątecznie).
Obfite kształty wiązały się z odpowiednią
pozycją społeczną; im obfitsze, tym większym
poważaniem cieszył się człowiek.
Współczesne próby reaktywowania folkloru już w formie estradowej, czy też na potrzeby
domów kultury, kończą się z reguły lepszymi
lub gorszymi podróbkami strojów ludowych,
nie zawsze mogącymi wiernie oddać lokalny
koloryt. Tak jak wszędzie część ubiorów szyta
jest z materiałów zastępczych. Nie produkuje się
już oryginalnych guzików na bruślek, czy skóry
jelenia do spodni - zastępuje się je zwyczajnym
żółtym płótnem.
Osobnym problemem jest jednakowość
wszystkich elementów stroju kobiecego w dużych zespołach. W rzeczywistości żadna chopiona nie dopuściłaby do tego, żeby wszystkie barwy i wzory na stroju były powtarzalne. Jak każda
kobieta, chciała się czymś odróżnić od drugiej.
Mini Skansen Górniczy
i Kapliczka św. Barbary
Z
Dolina rzeki Szarlejki
S
zarlejka, zwana niegdyś
Bielczą, to drugi co do wielkości ciek wodny na obszarze
Radzionkowa. Do niedawna mieszkańcom nie kojarzył
się jednak z odpoczynkiem
przy brzegu. Do rzeki wpływały bowiem ścieki komunalne i przemysłowe. Władze
miasta, doceniając piękno
terenu, przez który płynie
Szarlejka, zdecydowały jednak o rekultywacji doliny. Projekt „Czysta Rzeka Szarlejka”
opracowały wspólnie z Bytomiem oraz Piekarami Śląskimi.
Pojawiła się zatem szansa na jej
oczyszczenie i przekształcenie
6
w teren o znacznych walorach
rekreacyjnych i przyrodniczych. Dolina według planu
zostanie gruntownie uprzątnięta, odbudowana i zagospodarowana, a sama rzeka odzyska
naturalny bieg, z meandrami,
terasami zalewowymi i dziką
roślinnością nad brzegami.
Będzie można cieszyć się jej
pięknem, jadąc na rowerze po
biegnących przy brzegach Szarlejki ścieżkach spacerowo-rowerowych. Szczęśliwcy pewnie nie
jeden raz natkną się na hasającego po łące zająca, przechodzącego obok jeża albo charakterystycznie piejącego bażanta.
apomniana górnicza tradycja? Nie w Radzionkowie. O związanej z węglem
przeszłości miasta przypomina
znajdujący się w jego południowej
części, tuż obok Bazy Paliw „TanQuid”, Mini Skansen Górniczy.
Ciekawi zobaczą, jakimi maszynami przed laty wydobywało się
„śląskie złoto”.
Ciężkie wagoniki, nadszarpnięte zębem czasu, które znalazły się w 2001 roku przy ul. Nałkowskiej 51 z inicjatywy Kopalni
Powstańców Śląskich oraz niesamowita kapliczka z czerwonej cegły, tworzą klimat wiekowej tradycji gwarków i górników. I choć
na pierwszy rzut oka ciężko w to
uwierzyć, poświęcony patronce górników, św. Barbarze, budynek z przełomu XIX i XX wieku
służył niegdyś jako…transformator prądowy.
Do jej wnętrza prowadzą nowoczesne, przeszklone
drzwi, w środku znajduje się ołtarz z figurą patronki. Do ciemnowłosej św. Barbary w powłóczystej
szacie, z Hostią w dłoni, modlili
się górnicy kopalni „Radzionków”.
Po likwidacji zakładu kupili stojącą w tutejszej cechowni figurę. Poświęcona 4 grudnia 1953 roku, trafiła do kapliczki w skansenie.
W ścianę z cegieł wmurowane są dwie pamiątkowe tablice: pierwsza ku czci poległego
we wrześniu 1939 roku strażnika kopalnianego, Mariana Czer-
wińskiego, druga ku czci pracujących w tym miejscu górników.
Cały skansen powstał z inicjatywy
zarządu
Bytomskiej
Spółki Restrukturyzacji Kopalń
Sp. z o.o. w Bytomiu – Zakład KWK
„Powstańców Śląskich”. W 2001
roku Rada Miasta Radzionków zdecydowała się partycypować w kosztach jego powstania.
Kapliczka została poświęcona
4 grudnia 2001 roku przez proboszcza parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Obecnie jej
właścicielem jest Urząd Miasta, zaś
opiekunem członkowie NSZZ „Solidarność” przy BSRK.
Mini Skansen Górniczy
i Kapliczka św. Barbary.
ul. Zofii Nałkowskiej 51
Skansen jest dostępny dla wszystkich
zwiedzających przez siedem dni w tygodniu.
7
Muzeum Chleba, Szkoły i Ciekawostek
„Aż miło na duszy,
jak świeży chleb puszy” CHLEBOWE
PIENIĄDZE
To specjalnie wybijane
monety, na których
zamiast wartości
liczbowej pojawiała
się wartość „świeżych
bochenków” (np. 5 kg
chleba). „Chlebowe
pieniądze” funkcjonowały w ciężkich czasach
kryzysu. W zamian za
żeton otrzymywano
odpowiadającą jego
wartości ilość pieczywa.
Bo chleb zawsze
był podstawą życia
człowieka, a czasami
jedyną zapłatą za pracę.
8
T
o szczególne miejsce na
mapie Radzionkowa. Już
od progu wita nas przenikający
nozdrza zapach świeżego chleba, dlatego nawet zmęczony turysta nie jest w stanie zawrócić
stąd swoich kroków. I dobrze,
bo to, co zobaczy w największym w Polsce Muzeum Chleba
zmieni jego podejście do tego
powszedniego posiłku. Program zwiedzania jest tu bowiem
przygotowany tak, aby dać wyobrażenie o całym procesie powstawania świeżego bochenka:
od zagonu zboża rosnącego przy
budynku, zabytkowych sprzętów służących do wyrabiania
ciasta i wypieku, poprzez salę do
złudzenia przypominającą starą
kawiarenkę, aż do pomieszczenia stylizowanego na góralską
chatę, pieszczotliwie zwanego
„bacówką”. Można w niej odpocząć, podzielić się wrażeniami
ze zwiedzania, a nawet…zjeść
własnoręcznie
przyrządzone
pieczywo.
W muzealnej klasie szkolnej
dzieci mogą zasiąść w drewnianych ławach uczniowskich, sprawdzić jak pisało się rysikami na
kamiennych tabliczkach i posłuchać o historii szkolnictwa.
Bo nie jest to obiekt, w którym eksponaty ukryte za gru-
bym szkłem podziwiać można tylko z daleka. Marzeniem
Piotra Mankiewicza, założyciela radzionkowskiego Muzeum
Chleba, było stworzyć miejsce,
w którym zwiedzający poczują się jak u siebie w domu. Będą
mogli dotknąć starych, rzeźbionych form do pieczenia, zapoznać
się z działaniem maszyn i pieców
piekarniczych, obejrzeć film,
a także samodzielnie upiec bułkę.
Tak też się stało. Do stojących
przy ul. Zofii Nałkowskiej pięciu
hal magazynowych, Mankiewicz
dobudował nowe pomieszczenia.
Umieścił w nich przedmioty, które jako kolekcjoner-pasjonat zbierał przez kilkanaście lat i z wielką
pompą otworzył muzeum w maju
2000 roku.
Dziś zbiory obejmują już kilka tysięcy eksponatów w postaci maszyn i urządzeń, pocztówek,
zdjęć, obrazów, grafik, publikacji
czy książek.
Muzeum Chleba, Szkoły
i Ciekawostek
Znajduje się przy ul. Zofii Nałkowskiej 5, czynne jest od poniedziałku do piątku w godz. 8-16 (pierwsza sobota miesiąca w godz.
11-16). Za indywidualne zwiedzanie
zapłacimy 8 zł, za zwiedzanie z grupą
z wypiekiem bułek – 10 zł.
tel. 32 387 17 60
www.muzeum-chleba.pl
Dojazd do Muzeum Chleba liniami autobusowymi nr 94, 173, 608, 708 z dworca autobusowego w Bytomiu lub
nr 94 z dworca w Tarnowskich Górach.
9
Przepis na radzionkowski kołocz
Do dziś zajadają się nim młodsi i starsi, a legenda o śląskim kołoczu przekazywana jest z pokolenia na pokolenie. Mówi ona, że
niegdyś wypiekiem smakołyku zajmowały się śląskie skrzaty. Pewnego razu jedna z wiejskich dziewczyn ukradkiem podpatrzyła je
RECEPT
URA na
„radzion
kołocze kowskie
z se
”
0,80 kg m rem i posypką.
ąk
0,20 kg cu i pszennej (np. w
rocławsk
kru
iej)
0,25 kg m
asła lub m
4 jajka
argaryny
0,60 kg dr
ożdży pi
ekarskich
szczypta
soli
0,40 l mle
ka
Ciasto p
od
0,80 kg na zielić:
kołocz z p
1,10 kg
na koło osypką,
cz – spód, 0,
50 kg – gó z serem (z tego
: 0,60 kg
ra)
Receptu
ra na pos
yp
0,60 kg m
kę (krusz
ąk
onkę):
0,30 kg cu i pszennej (np. w
rocławsk
kr
a)
0,30 kg m u
asła lub m
1 opakow
ar
anie cukr garyny
u waniliow
ego
Receptu
ra n
1,40 kg tw a masę serową:
arogu pó
łtłustego
0,30 kg cu
(zmielić)
kru
4 jajka
łyżka mąk
i ziemniac
0,25 kg m
zanej
as
0,10 kg ro ła (roztopić)
dzynek (s
parzyć)
podczas pracy. Gdy przepis wypróbowała w swojej wsi - kołocz stał się
największym przysmakiem mieszkańców.
Przepis jest prosty, smak niezapomniany. Spróbuj samodzielnie
upiec „radzionkowski” kołocz.
Sposób przyrządzenia
kołocza z posypką i serem:
Przesiać 0,80 kg mąki do miski. Drożdże piekarskie rozkruszyć i rozpuścić w jednej szklance
ciepłego mleka, dodać łyżkę cukru i rozrobić z 1/3 częścią mąki.
Zaczyn po wymieszaniu przykryć i odstawić do wyrośnięcia na
około pół godziny.
Następnie do rozczynu dodać wybite jajka, wsypać 0,20 kg
cukru i szczyptę soli oraz pozostałą ilość mleka. Na koniec mieszania dodać 0,25 kg rozpuszczonego
masła lub margaryny. Wszystkie
składniki dokładnie wyrobić w misce, do czasu aż ciasto będzie jednorodną, sprężystą masą i będzie
„odchodzić” od miski. Następnie należy ciasto lekko posypać
mąką i pozostawić pod przykryciem do wyrośnięcia na około 1,5
godziny.
W tym czasie można sporządzić posypkę. W tym celu do 0,60
kg przesianej mąki należy dodać
0,30 kg cukru, 0,30 kg masła lub
margaryny oraz opakowanie cukru
waniliowego.
Wszystkie składniki dobrze
wyrobić, aż będzie można zrobić
gładką kulę.
Przygotować dwie blaszki np.
(20 × 30 cm). Posmarować je tłusz-
czem. Wyrośnięte ciasto podzielić na trzy części.
Na spód kołocza z posypką 0,80 kg, na spód ciasta z serem 0,60 kg, a na górę 0,50 kg.
Ciasto na spód rozwałkować na stolnicy i rozłożyć na blaszki. Spód ciasta pod kołocz z posypką posmarować mlekiem i podziurkować widelcem, potem rozkładać 0,80 kg
przygotowanej posypki.
Na drugi rozwałkowany i podziurkowany widelcem spód nałożyć masę serową (sporządzoną z 1,40 kg zmielonego twarogu półtłustego z dodatkiem: 0,30 kg cukru, dwóch
żółtek i białek ubitych na pianę, łyżki mąki ziem-
niaczanej, 0,25 kg rozpuszczonego masła i 10 dag
sparzonych rodzynek).
Ciasto z masą serową przykryć rozwałkowanym płatem ciasta drożdżowego. Podziurkować widelcem, zwilżyć wodą i na górę nałożyć
0,40 kg posypki.
Blaszki z ciastem zostawić na ok.15-20 min.
do wyrośnięcia. Potem piec w piekarniku przez
ok. 30 min. Przed wyciągnięciem z pieca sprawdzić, czy spód ciasta jest dobrze wypieczony.
Kołocze wystudzić, posypać cukrem pudrem i pokrojone podawać z kawą lub herbatą.
Smacznego!
Kuchnia
Babki Any
Jeśli nie masz zdolności kulinarnych, gotowego kołocza
spróbuj u Babki Any w Piekarni z Cukiernią Tadeusza Bączkowicza, w której czas się zatrzymał.
W tradycyjnie urządzonym
aneksie sklepowym poznać i zasmakować można wielu regionalnych przysmaków. Nic dziwnego,
że mamy i babcie przyprowadzają tu swoje małe pociechy, aby zajadając kreple pokazać, jak to „było
wprzódy”. Starsi chętnie przysiadają
i z nostalgią gwarzą o odchodzących
obyczajach. Czasem młodzi, w ciepłym świetle starodawnych lamp, zapominają o pośpiechu i przy herbatce i ciastku wyciszają pędzące myśli.
Babka Ana nieprzypadkowo zadomowiła się
przy ulicy Długiej 4. To właśnie tutaj, przed stu
laty razem z mężem Bączkowiczem - dziadkiem
obecnego właściciela Tadeusza, wybudowała i założyła piekarnię, która przetrzymała różne
zakręty historii i funkcjonuje do dzisiaj. „Kliencie Gościu Kochany, spocznij w kuchni u babki
Any” – zachęca napis przy wejściu.
Piekarnia Cukiernia
Tadeusza Bączkowicza
ul. Długa 4
Tel:. 32 286 62 34
www.cukiernia.hg.pl
Skatepark
T
o miejsce wymarzone dla
fanów aktywnego wypoczynku i ekstremalnych
emocji. Skatepark, który uruchomiono w 2010 roku tuż za
Zespołem Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych w Rojcy, od
samego początku zyskał rzeszę fanów. Został wyposażony
Skatepark
Zbieg ulic Pawlaka i Sikorskiego, tuż za
Zespołem Szkół Podstawowo-Gimnazjalnych w Rojcy.
12
m.in. w sekcję streetową z murkami, schodami i poręczami.
Konstrukcja z gładkiego betonu idealnie sprawdza się pod
kołami roweru i rolek.
Wyczyny
zawodowców
i amatorów śledzić można z wybudowanych przy skateparku siedzisk. Nawet wieczorem,
bo zadbano również o oświetlenie. W trosce o bezpieczeństwo
teren został także dodatkowo
ogrodzony. Atrakcja przy zbiegu
ulic Pawlaka i Sikorskiego jest
ogólnodostępna.
Kościół pw. Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny
C
harakterystyczny, nowoczesny, odbiegający od tradycji
architektury sakralnej – oceniają ci,
którzy choć raz mieli okazję znaleźć
się w murach kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Nic dziwnego, kościelna bryła
z daleka ściąga wzrok przejeżdżających ulicą Kużaja. Zwłaszcza po
zmroku, kiedy prostokątną fasadę
budynku, dwa witraże z obu stron
wejścia i boki świątyni podświetlają
kolorowe reflektory.
Kościół w 1993 roku konsekrował arcybiskup metropolita katowicki, Damian Zimoń. Jednak początki
parafii w Rojcy sięgają okresu międzywojennego, kiedy to ze względu na rosnącą liczbę parafian, wydzielono ją z radzionkowskiej parafii
św. Wojciecha. Zbudowany z drewna kościół z czasem stał się zbyt ciasny. Zezwolenie na budowę większego parafia uzyskała dopiero w 1981
roku. Kilka miesięcy później stary,
drewniany kościół spalił się w niewy-
jaśnionych okolicznościach. Nowy,
tym razem murowany, odbudowano
jeszcze w tym samym roku.
We wnętrzu, wokół prezbiterium, umiejscowione są niezwykłe
mozaiki, wykonane według projektu prof. Stanisława Kluski z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
Na jednym z nich odnajdziemy scenę wniebowzięcia Maryi Panny. Na
uwagę zasługuje też dostępna dla
chętnych w każdy czwartek (w godz.
16:30 - 18:00) biblioteka parafialna.
Wśród ponad 1200 woluminów czytelnicy znajdą literaturę piękną, beletrystykę religijną, hagiografie, a także
dział poświęcony Janowi Pawłowi II.
Wypożyczyć można także filmy na
kasetach VHS.
Kościół pw. Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny
w Radzionkowie - Rojcy
ul. Kużaja 52 tel. 32 286 62 10
www.rojca.wiara.org.pl
13
Plac przy ul. Kużaja
N
iegdyś przy Miejskiej Bibliotece Publicznej, Zakładzie Gospodarki Komunalnej,
Zakładzie Placówek Oświatowych oraz Ośrodku Pomocy
Społecznej był zwyczajny plac
szkolny. Dziś jest to przestrzeń
centrotwórcza, z obiektami
administracji
samorządowej
oraz instytucją kultury. To, co
mieści się na placu, nie znalazło
się tam przypadkowo. Z chirurgiczną precyzją i architektonicznym zmysłem surową
Plac przy ul. Kużaja
ul. Kużaja 17-19
14
bryłę fontanny dopasowano do
nowoczesnej bryły pobliskiego
kościoła pw. Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny. Na
placu ustawiono też wyjątkowe ławki, nieprzypominające
tych klasycznych. To sześciany z marmuru w kolorze czarnym, z wygrawerowanymi najważniejszymi datami z historii
Radzionkowa (nawiązanie do
sąsiedztwa z biblioteką). Dodatkowo kolor czarny pamiątkowych kamieni nawiązuje do
węgla, który jest trwale związany z historią Radzionkowa.
Całości dopełnia plac zabaw,
nowoczesne oświetlenie i długo
wyczekiwany parking.
15
16
17
Publiczne egzekucje w czasie wojny.
Grób Kużaja
Na terenie miasta znajdują się dwa miejsca, gdzie
Niemcy w czasie drugiej wojny światowej dokonali publicznych egzekucji.
Pierwszy wyrok śmierci został wydany na
farmaceutę Stefana Szymałę, członka konspiracyjnego Obozu Zjednoczenia Narodu Polskiego
„Nadzieja”.
Mężczyzna został aresztowany wieczorem
11 października 1941 roku i przewieziony do
więzień w Tarnowskich Górach i Mysłowicach.
Mimo stosowanych podczas przesłuchań tortur
nie uzyskano od niego istotnych informacji, dlatego wkrótce Niemcy skazali go na śmierć przez
powieszenie. Wyrok (został oskarżony o otrucie
niemieckich żołnierzy) wykonano w dniu 18 listopada 1941 roku około godz. 11.30, w ogrodzie położonym przy dzisiejszych ulicach Knosały i Śródmiejskiej (wówczas Ogród Langera).
Ciało Szymały jeszcze dwie godziny wisiało na
szubienicy.
Drugą ofiarą, na której publicznie wykonano wyrok śmierci, był przedwojenny pracownik
magistratu, Jan Kużaj. Jako aktywny członek „Na-
dziei”, czując, że jest śledzony, w 1941 roku przeprowadził się na pewien czas w okolice Wielunia.
Ale za Kużajem został wydany list gończy. Niemcy zastraszali jego rodzinę, która pozostała w Radzionkowie i aresztowali jego brata Piotra. Kużaj,
zdając sobie sprawę z niebezpieczeństwa grożącego żonie i rodzicom, postanowił w dniu narodzin
swojego syna oddać się w ręce Gestapo. Aresztowany 20 października 1941 roku w Wieluniu, został przewieziony do Łodzi, Oświęcimia, a następnie Mysłowic. Podobnie jak Szymała, został
skazany na śmierć przez powieszenie. W dniu
16 lutego 1942 roku, tuż za wiaduktem kolejowym w Rojcy, na jednym ze słupów telegraficznych została przygotowana prowizoryczna szubienica. Teren otoczyło wojsko. Około południa
nadjechała karetka więzienna, z której wywleczono skazańca. W czasie odczytywania wyroku po
polsku i po niemiecku, Kużaj, z pętlą na szyi, zawołał: „Żegnaj rodzino, żegnajcie rodacy, niech
żyje Polska!” i zawisnął na szubienicy. Spędzona
pod groźbą aresztowania ludność, jeszcze przez
kilka godzin oglądała ciało.
18 XI 1941
- publiczna egzekucja Stefana
Szymały
16 II 1942
- publiczna egzekucja Jana Kuż
aja
Krzyż przy ulicy
św. Wojciecha
Choć dla wielu przechodniów
niezauważalny, wzbudzi zachwyt każdego, kto pierwszy
raz zjawi się przy ul. św. Wojciecha w Radzionkowie. Na wysokości domu o numerze 71 znajduje się niezwykły zabytek małej
architektury sakralnej – brązowy krzyż wotywny. Historia jego powstania powoduje
dreszcz emocji.
16 sierpnia 1900 r. miasto przeżyło ogromny pożar.
Płomienie strawiły 77 budynków, 291 osób znalazło
się bez dachu nad głową.
Jak wynika ze starych dokumentów, przyczyną pożaru
mogła być iskra lokomotywy pociągu przejeżdżającego przez miasto. Podsycany
przez wiatr, ogień szerzył
się z przerażającą szybkością. W niespełna trzy
godziny w płomieniach
stała już cała północna
dzielnica wsi. Strażacy
nie nadążali z pobieraniem wody z pobliskiego stawu. Krzyż
przy ul. św. Wojciecha
postawili ci, którzy
zdążyli przed ogniem
uciec. Ukrzyżowany na nim Chrystus czuwa nad
mieszkańcami do
dziś. W bezpośrednim sąsiedztwie
krzyża znajdują się dwie ulice, których nazwy odwołują się do tragedii z 1900 roku. Są to ul. Pożana I
i Pożarna II.
Urząd Miasta Radzionków
P
rzyciemniona przez czas czerwona cegła, pobielona ostatnia kondygnacja, półokrągłe okna
ze szprosami. Budynek stojący
niemal naprzeciw radzionkowskiego komisariatu policji przy
ul. Męczenników Oświęcimia, to
siedziba Urzędu Miasta.
Pierwsza łopata pod jego budowę została wbita w ziemię w 1901
roku, a o konieczności wzniesienia
siedziby dla władz miasta zdecydował ówczesny sołtys gminny, pochodzący z Niemiec Max Wahner. Pra-
Urząd Miasta Radzionków
ul. Męczenników Oświęcimia 42
tel.: 32 289 07 27
fax: 32 289 07 20
www.radzionkow.pl
20
ce nadzorował śląski architekt Wikor
Wygaś. Nie obeszło się jednak bez
kłopotów. W trakcie budowy, jedna
ze ścian przyszłego Ratusza zaczęła
się osuwać i trzeba było rozbierać dopiero co wzniesione mury. Problem
wymagał też poprawek na planie architektonicznym. Te trwały prawie
rok, ale więcej „niespodzianek” na
placu budowy nie miało już miejsca.
Efektem ponownego rozpoczęcia
prac (w czerwcu 1902 roku) był piękny ceglany gmach z frontową elewacją o neogotyckich rysach. Budynek,
który podziwiać można dzisiaj, to
także wynik powojennej przebudowy Ratusza, dzięki której powiększył
się o dodatkowe miejsce dla urzędników. Przebudowa zmieniła jednak
kształt budynku, dlatego kolejny planowany remont ma przywrócić pierwotny wygląd obiektu.
21
Forum Miejskie – Plac Letochów
G
ranitowy bruk, odrestaurowany Pomnik Powstańców
Śląskich z 1966 roku, podświetlona fontanna, metalowe ławki. Forum Miejskie utworzone na Placu
Letochów to dziś serce Radzionkowa. Miejsce najważniejszych
uroczystości gminnych i państwowych, w którym zimą pojawia się największa w mieście
choinka, migocząca setkami
światełek. Czas chętnie spędzają tu młodsi i starsi. Dzieciom
szczególnie do gustu przypadła
uruchomiona wiosną 2009 roku
fontanna, rodzice odpoczywają
na ustawionych wokół niej ławeczkach.
Patrząc na plac dziś, aż
trudno uwierzyć, że jeszcze sto
lat temu w tym miejscu można
22
było…łowić ryby. Na zachowanej widokówce z 1905 roku przy
niewielkim placu targowym (tzw.
Marktplatz) rozpościera się sporych rozmiarów staw. Czas sprawił, że teren ten stał się nieestetycznym miejscem w centrum
miasta.
Nowe oblicze zyskał w kilka
miesięcy. Ekipa remontowa zdjęła z placu betonowe płyty, w ich
miejsce kładąc estetyczną, dwukolorową kostkę granitową. Pojawiły się elementy małej architektury:
podświetlana fontanna, ławki, kosze na śmieci, a żeby jeszcze lepiej
służył zmęczonym mieszkańcom:
sporo zieleni i… wi-fi.
15 maja 2009 uroczyście
przecięto wstęgę i otwarto Forum
Miejskie w Radzionkowie.
23
Statek m/s Radzionków
Na początku lat 70. Stocznia Szczecińska realizowała zamówienie
Polskich Linii Oceanicznych na
budowę statków typu B - 432. Statki te miały transportować drobnicę, ładunki chłodzone, a także kontenery. Były dość nowoczesne, jak
na tamte czasy. Miały gruszkowaty dziób, wzmocnione dna, dwa
radary, a nawet zdalnie sterowaną
siłownię, umożliwiającą pełnienie
wachty maszynowej jednej osobie
przez 16 godzin na dobę.
Tak narodził się m/s Radzionków. Statek zwodowano w samo
południe, w sobotę 15 lipca 1972.
Pierwszym kapitanem statku był
Władysław Smoleń, a wodowanie
obserwowały tłumy ubranych na
galowo górników.
Matką chrzestną „Radzionkowa” została Emilia Bacia. Wybór był
dość nietypowy. W tamtych czasach taką funkcję pełniły żony ówczesnych prominentów, działaczki
kultury, partyjne aktywistki. Pani
Emilia była zaś żoną przodującego górnika Kopalni Radzionków.
Do dziś na dnie szuflady przechowuje pamiątki po tamtej uroczystości: siekierkę z wygrawerowanym okolicznościowym napisem
oraz korek z rozbitej o burtę butelki
szampana. Na pokładzie „Radzionkowa” pani Emilia znalazła się trzy
razy. Trasa jednego z jej rejsów wiodła przez Hamburg do Oranu w Algierii.
M/s „Radzionków” był pierwszym z czterech bliźniaczych statków zwodowanych do końca 1973
roku (kolejne to „Garwolin”, „Ostrołęka” oraz „Wieliczka”). W Polskich
Liniach Oceanicznych pozostał
do września 1998 r. Później został
sprzedany tureckiemu armatorowi.
Po latach służby, w czerwcu 2007
roku, ostatecznie ściągnięto z niego banderę i niestety zezłomowano.
Załogę statku m/s Radzionków stanowiły 33 osoby, ale
dodatkowo mógł on zabrać 8 pasażerów rozlokowanych w czterech kabinach. Statek długości prawie 124
metrów i szerokości 17 metrów rozwijał prędkość 16
węzłów.
Podstawowe dane statku m/s Radzionków:
Długość całkowita - 123,9 m
Szerokość na wręgach - 17 m
Wysokość do pokładu górnego - 9,8 m
Zanurzenie do znaku wolnej burty - 7,32 m
Prędkość pod ładunkiem - 16 węzłów
Nośność - 6300/5100 ton
Pojemność - 5602/3696 BRT
Zasięg pływania: nieograniczony
z wyjątkiem stref podbiegunowych
Centrum Tenisowe „Happy match”
T
o prawdziwa gratka dla
młodszych i starszych.
Coraz popularniejszy w Polsce
sport w Radzionkowie uprawiać
można w wyśmienitych warunkach. Nowoczesne centrum
tenisowe, jakie powstało w 1999
roku przy ulicy Gajdasa, dysponuje aż pięcioma kortami ze
sztuczną nawierzchnią. Zagrać
można na świeżym powietrzu,
Centrum Tenisowe
„Happy Match”
ul. Gajdasa 3
tel.: 32 389 93 33
www.happymatch.pl
26
czyli trzech kortach na zewnątrz, lub pod dachem, dzięki
dwóm halowym kortom. Przy
centrum tenisowym funkcjonuje szkółka tenisowa (ośrodek
oferuje szkolenia indywidualne i grupowe na różnych
poziomach
zaawansowania,
od podstaw gry w tenisa do zaawansowanego systemu szkolenia zawodników wszystkich kategorii wiekowych), kawiarenka
klubowa oraz sklep sportowy.
Głównym inwestorem przedsięwzięcia jest spółka z niemieckim kapitałem „Happy
Match”. Korty dostępne są od
6 rano do północy.
27
Remiza strażacka
P
owstała w 1903 roku w budynku byłej noclegowni, trzy
lata po największym w historii
miasta pożarze, jaki strawił 77
budynków, a bez dachu nad głową
pozostawił 291 osób.
Obiekt pełnił swoją funkcję do momentu wybudowania nowej remizy na terenie
„Danielca”. Starą przekazano
wówczas Spółdzielni Samopomoc Chłopska. Z biegiem czasu stała się jednak ruiną. Dopiero w 1990 roku, dzięki
staraniom Radzionkowskiego
Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, przeprowadzono generalny remont budynku. Dziś
swoją siedzibę ma tu m.in. Klub
Sportowy „Ruch” Radzionków.
Od listopada 2009 roku część
historycznej remizy zajmuje Centrum Organizacji Pozarządowych, a na parterze działa pizzeria.
Remiza strażacka
ul. św. Wojciecha 15
Zabytkowy sztandar
Czarne tło, a na nim
wyhaftowany wprawną
kobiecą ręką hełm, insygnia
strażackie i godło państwowe.
Ten zabytkowy Sztandar
Ochotniczej Straży Pożarnej
z Radzionkowa pochodzi
z 1947 roku. OSP istniała
w Radzionkowie do lat
70. XX wieku, kiedy to
powołano w mieście straż
zawodową. Większość pamiątek
po radzionkowskiej OSP
trafiła do remizy w Suchej
Górze, zaś sztandar do
jednostki w Bytomiu. Obecnie
jest eksponowany w Sali
Sesyjnej UM Radzionków.
28
29
Kościół pw. św. Wojciecha
M
iłośnicy architektury sakralnej będą zachwyceni.
Kościół pw. św. Wojciecha to
najcenniejszy i dla wielu najpiękniejszy zabytek w Radzionkowie.
Obecna świątynia to trzeci już
budynek stojący w tym miejscu.
Pierwsza, pogańska wówczas
świątynia, stała tu prawdopodobnie już w X wieku, czyli za czasów
św. Wojciecha. Dała ona początek
chrześcijańskiej parafii, o której
pierwsza wzmianka datowana
jest na 1362 rok.
Drugi kościół zbudowano tu
około 1473 roku, w czasie gdy Górny Śląsk podnosił się po spustoszeniach dokonanych przez Husytów.
Parafia przeszła też reformacyjny
zamęt. Gdy około 1540 roku Radzionków został sprzedany protestanckiej rodzinie Horników, ta
sprowadziła do wsi pastora protestanckiego i oddała mu kościół
dla sprawowania kultu. Panująca wtedy zasada cuius regio eius
religio (czyja władza tego religia)
sprawiła, że mieszkańcy Radzionkowa zostali zmuszeni do przyjęcia protestantyzmu. Kościół wrócił
do rąk katolików prawie dziewięćdziesiąt lat później, mocą edyktu cesarskiego. Świątynia była
już mocno zniszczona, a parafianie z drżeniem serca patrzyli na
chylącą się coraz bardziej wieżę.
Budowy nowego kościoła podjął
się ks. proboszcz Augustyn Mastalski. Ponieważ nowa świątynia miała stanąć na miejscu starej, na polu
za organistówką (czyli w okolicach
dzisiejszego Katolickiego Centrum
Młodzieży i Domu Parafialnego
im. Bł. Jana Pawła II) wybudowano
kościółek tymczasowy. Stary kościół rozebrano w 1872 i rozpoczęto budowę świątyni, którą dziś możemy podziwiać.
Sercem neogotyckiej budowli
jest, wykonany w tym samym stylu, rzeźbiony ołtarz. W dniu konsekracji kościoła, w utworzoną z piaskowca część ołtarza, wmurowano
relikwie św. Kosmy i Damiana.
Wymiary
kościoła: długość
- 55,92 m szerokość
- 20,40 m
wysokość nawy głównej
- 15,85 m
wysokość naw bocznych
- 7,84 m
wysokość wieży - 61,42 m
30
31
Nad tabernakulum znajduje się
też relikwiarz patrona parafii, św.
Wojciecha, którego strzegą anielskie postaci.
Na szczególną uwagę zwiedzających zasługują też piękne
stacje drogi krzyżowej, z kamieniami z jerozolimskiej Via Dolorosa. Najlepszą okazją, by odwiedzić najstarszy radzionkowski
kościół, są słynne na całą okolicę uroczyste nieszpory odprawiane w Boże Narodzenie, Wielkanoc oraz przypadający w każdą
pierwszą niedzielę po 23 kwietnia
odpust parafialny.
Kościół pw. św. Wojciecha
ul. św. Wojciecha 48
tel. 32 286 63 55
www.parafia.radzionkow.pl
32
33
Ojciec Ludwik Wrodarczyk
– radzionkowski kandydat na ołtarze
Ludwik Wrodarczyk urodził się 25 sierpnia
1907 roku w Radzionkowie, w wielodzietnej
rodzinie górniczej. 10 czerwca 1933 roku z rąk
biskupa Walentego Dymka przyjął święcenia
kapłańskie. W sierpniu 1939 roku objął probostwo w parafii Okopy, w diecezji łuckiej na
Wołyniu. Po wybuchu wojny, oprócz zwykłej
pracy duszpasterskiej, ks. Wrodarczyk pomagał
potrzebującym jako lekarz, zielarz i pielęgniarz.
Miejscową ludność uczył nowych technik
uprawy roślin i hodowli zwierząt. Na terenie
administrowanej przez siebie parafii ukrywał
Żydów, którym groziło śmiertelne niebezpieczeństwo. W oczach parafian był gorliwym,
niosącym pojednanie misjonarzem.
Tymczasem na byłych wschodnich kresach
Rzeczypospolitej odżyły stare waśnie i antagonizmy. Bojownicy ukraińscy pacyfikowali
polskie wsie. Wieczorem, 6 grudnia 1943
roku, rozpoczęła się kolejna akcja. Celem
były trzy osady: Okopy, Borowe Budki,
Dołhań. Oprawcy po wtargnięciu do wsi
mordowali mieszkańców, palili domostwa,
rabowali dobytek. Ojciec Ludwik Wrodar-
czyk mógł uciec przed oprawcami. Udał się
jednak na modlitwę do kościoła. To była
jego ostatnia droga. Banderowcy dopadli
go na stopniach ołtarza. Ciężko pobili i półprzytomnego zabrali do swego oddziału, do
lasu, w okolicach Karpiłówki, by przez kilka
dni jeszcze się nad nim znęcać. Zmarł, przepiłowany przez dwanaście ukraińskich kobiet
piłą do cięcia drzewa. Dokładna data jego
śmierci i miejsce pochówku do dziś nie są
znane. W 1993 roku, w pięćdziesiątą rocznicę
śmierci duchownego, w kościele św. Wojciecha odsłonięto tablicę pamiątkową ku jego
czci. Imię ks. Ludwika Wrodarczyka nadano
też jednemu z dzwonów w parafii św. Eugeniusza de Mazenod w Kędzierzynie Koźlu,
dzwonowi w kościele św. Wojciecha w Radzionkowie oraz radzionkowskiemu Gimnazjum. Obecnie w polskiej prowincji oblatów
zbierane są materiały do procesu beatyfikacyjnego radzionkowskiego męczennika. Ojciec Ludwik Wrodarczyk pośmiertnie został
odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród
Narodów Świata”.
Jerzy Ziętek
„Jeśli mieszkańcy Radzionkowa są dumni z Ziętka, to znaczy mają prawo być dumni z siebie. Chciałbym mocno podkreślić, że
ma On jakby dwa miejsca swoich urodzin.
Pierwsze, metrykalne czyli Gliwice - Sobiszowice. Drugie to Radzionków. Tutaj Ziętek
narodził się jako świetny gospodarz, tutaj
zdobył umiejętności społecznego działania,
tutaj ostatecznie przyswoił sobie kanon śląskich wartości. Te zaś ostatecznie sprawiły, że
powikłane losy i awanse nigdy nie pozwoliły
mu oderwać się od ziemi rodzinnej, od śląska i ślązaków.” – tak o generale Jerzym Ziętku w 2000 roku mówił autor jego biografii,
profesor Jan Walczak.
Ten jeden z najwybitniejszych Ślązaków
XX wieku (w plebiscycie „Gazety Wyborczej” uplasował się zaraz za Wojciechem
Korfantym) urodził się w 1900 roku w Sobiszowicach, dzielnicy Gliwic. W latach 1929
- 1939 pełnił obowiązki Naczelnika Gminy
Radzionków.
Po wojnie został wieloletnim wojewodą katowickim. Zasłynął jako budowniczy
licznych obiektów sportowych, rekreacyjnych i naukowych. Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku to nic innego jak wielokrotnie powiększona i udoskonalona kopia Parku
na Księżej Górze w Radzionkowie. Dworzec kolejowy
C
harakterystyczna jednopiętrowa stacja z żółtą, nadszarpniętą zębem czasu elewacją.
Powstała w latach 80-tych XIX
wieku, a na dworcu w 1904 roku
witano m.in. cesarza Wilhelma
II i jego świtę.
Władze Radzionkowa walczyły o budynek kilka lat. Wreszcie będą miały szansę go zagospodarować. Co ma powstać na
dworcu? Z radzionkowskiej sta-
Dworzec kolejowy
Radzionków
ul. św. Wojciecha 118
36
cji po drugiej wojnie światowej do
Związku Radzieckiego wywiezionych zostało ok. 300 mieszkańców,
dlatego budynek zostanie dostosowany do możliwości prezentowania w nim ekspozycji poświęconej deportacjom Górnoślązaków
do ZSRR w 1945 roku, przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej. Ale to nie koniec. W odrestaurowanej stacji władze miasta
urządzą centrum gromadzenia pamiątek związanych z historią Radzionkowa, a także galerię, w której odbywać będą się mogły bieżące
imprezy kulturalno-artystyczne.
Przewidziany czas zakończenia inwestycji przy dworcu to 2014 rok.
37
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
K
orty tenisowe, boiska do
siatkówki, boisko piłkarskie, a nawet do gry w bule,
park linowy z siłownią i trampolina. To tylko część obiektów
ulokowanego na Księżej Górze
Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Radzionkowie.
Nowocześnie wyposażona hala
sportowa to wymarzone miejsce
na aktywne spędzanie wolnego
38
czasu. Spragnieni odpoczynku
na świeżym powietrzu mogą
poopalać się przy otwartym kąpielisku, w czasie gdy najmłodsi
pluskają się beztrosko w niebieskiej wodzie lub dokazują na
jednym z placów zabaw. Wieczorem warto urządzić grilla.
Skwierczące kiełbaski upiec
można bez obawy o pogodę. Gdy
zacznie padać, uczestnicy biesia-
39
dy schowają się pod drewnianym
dachem wielkiej altany grillowej.
Aktywnie wypoczywać można tu cały rok. Zimą na Księżej
Górze działa bowiem sztuczne lodowisko, a pracownicy MOSiR-u dbają o ścieżki pod narty biegowe i nordic walking. Chętni na
kulig? Też nie ma problemu.
Miejski Ośrodek
Sportu i Rekreacji
ul. Góra Powstańców Śląskich 1
tel.: 32 286 63 48
Rezerwacja boisk i kortów:
tel.: 32 793 70 86 w. 3
tel.: 784 640 259
www.mosir.radzionkow.pl
Kąpielisko w sezonie czynne
w godz. 10 - 18
40
41
42
43
Ogród z rodziną Drewniaków
Hala Sportowa MOSiR
Hala sportowa
w liczbach:
powierzchnia hali
– 1 357,03 m2
zaplecze szatniowo-sanitarne – 364,77 m2
część wejściowa
– 70,33 m2
wysokość hali
–8m
N
owoczesna bryła, świetnie
wyposażone wnętrze. Na
parterze hali sportowej znajdują się
cztery szatnie, sanitariaty (w tym
toaleta dostosowana do potrzeb
osób niepełnosprawnych), magazyn sprzętu sportowego oraz kotłownia. Na piętrze następne cztery
szatnie, zaś na najwyższej kondygnacji; pomieszczenie dla sędziów,
instruktorów, mała salka sportowa
oraz spikerka z przeszkloną gale-
Hala Sportowa MOSiR
ul. Ks. Knosały 16
dojazd od ul. Norwida 2
tel. 32 793 70 86
44
rią, z której dokładnie widać całą
salę sportową.
To największa duma radzionkowskiego MOSiR-u. Poliuretanowa podłoga sali oparta jest na drewnianej miękkiej konstrukcji. Ale to
tylko jedno z nowoczesnych rozwiązań. Umocowane przy suficie
kotary mogą podzielić salę na trzy
części, dzięki czemu np. rzuty do
kosza ćwiczyć może równocześnie
kilka drużyn.
Postępy zawodników śledzić można z rozkładanych trybun
(na 199 widzów). Ciekawostką historyczną są mozaiki na klatkach
schodowych hali. Zdobiły one rozebraną już dziś część Stadionu
Śląskiego w Chorzowie.
N
i to krasnoludki, ni to karzełki.
Ale odkąd na terenie Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji na
Księżej Górze pojawiły się Drewniaki, zrobiło się bardzo wesoło.
Bajkowa rodzina jest niezwykle pracowita. Jeden z brodaczy trzyma w ręku drwalską siekierę, drugi przyświeca mu drewnianą
45
lampą, a jeszcze inny wiezie gałęzie na brzozowej taczce. Jak zdradza
„ojciec” Drewniaków, rzeźbiarz Kazimierz Slotosz, bajkowe stworki
pracują tylko w nocy. Zanim na horyzoncie pojawi się słońce, zastygają w bezruchu. Pracę nadzoruje, wyższa o ponad głowę od reszty, sierotka
Marysia. Ogrodu z Drewniakami
pilnuje zaś ogromny Pinokio z długim nosem.
Wszystkie rzeźby to dzieło Slotosza, pomysł narodził się
jednak w głowie dyrektora Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Radzionkowie. Teraz najmłodsi mieszkańcy i przyjezdni
chętnie pozują do zdjęć z bajkowymi bohaterami.
Ale to nie jedyna atrakcja dla
dzieci. Na Księżej Górze mogą wyszaleć się do woli. Do dyspozycji mają duży plac zabaw z drewnianymi huśtawkami, wieżami
warownymi i małymi karuzelami. W czasie gdy maluchy się bawią, ich rodzice mogą odpocząć na
ławce przy placu.
46
Ścieżki na Księżej Górze
W
znosząca się nad Radzionkowem Księża Góra
to najwyższe wzniesienie na Garbie Tarnogórskim. Na wysokości
357 metrów rozpościera się park
stworzony w okresie międzywojennym przez ówczesnego naczelnika gminy, Jerzego Ziętka. Pięć
tysięcy drzewek trafiło tu z majątku księcia Sapiechy ze Lwowa, a biografowie późniejszego
wojewody katowickiego uważają,
że był to swoisty poligon przed
budową Wojewódzkiego Parku
Kultury i Wypoczynku.
Dziś, po rozbudowie infrastruktury, Księża Góra to
47
wymarzone miejsce do spacerów i aktywnego wypoczynku. Dzięki projektowi miasta,
na Księżej Górze zostało wykonanych ponad 2,5 km ścieżek
do spacerów i jazdy na rowerze oraz pięć miejsc rekreacyjno-sportowych. Kalorie spalić
można na siłowni pod chmurką, na ściance wspinaczkowej,
ścieżce zdrowia czy przy stole
do ping-ponga. Najmłodszym
spodoba się linowy plac zabaw,
starszym miejsce do gry w szachy. Atrakcją Księżej Góry jest
również tor do uprawiania
sportów rowerowych (DOWN-HILL) i mini SkatePark.
Będąc w Radzionkowie nie
sposób odmówić sobie wizyty na
Księżej Górze, a kto raz spacerował
malowniczo położonymi ścieżkami, na pewno tu wróci. 48
49
Centrum Kultury „Karolinka”
C
entrum Kultury „Karolinka” realizuje cele
w zakresie upowszechniania
kultury, animacji kulturalnej
oraz rozwoju amatorskiego
ruchu artystycznego. W swojej działalności szczególny
nacisk jest kładziony na rozwój intelektualny i duchowy
dzieci i młodzieży. W „Karolince” odbywają się cykliczne
imprezy kulturalne i sportowe, wystawy, koncerty, spotkania z ciekawymi ludźmi,
projekcje filmów, stałe zajęcia
dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz odbywają się inne
imprezy.
Największymi imprezami
organizowanymi przez Centrum
50
Kultury „Karolinka” są Międzynarodowy Festiwal Dziecięcych
Zespołów
Folklorystycznych
„Fyrtek” oraz Wiosna Teatralna.
Obie imprezy są organizowane
zamiennie co dwa lata.
Festiwal „Fyrtek” jest
wydarzeniem
kulturalnym,
w organizację którego zaangażowanych jest mnóstwo
mieszkańców miasta, w tym
dzieci ze wszystkich szkół. Zazwyczaj odbywa się on na przełomie maja i czerwca, co dwa
lata. W każdej edycji festiwalu biorą udział zespoły z zagranicy, ZPiT „Mały Śląsk” działający przy „Karolince”, który
zarazem jest gospodarzem
„Fyrtka” oraz dziecięce zespo-
ły folklorystyczne, taneczne,
wokalne itp. Do tej pory w sześciu edycjach festiwalu brały udział zespoły zagraniczne
z Włoch, Finlandii, Bułgarii,
Estonii, Niemiec, Ukrainy, Węgier, Czech, Chorwacji, Litwy,
Białorusi, Słowacji i Serbii. Festiwal trwa kilka dni, codziennie na estradzie umieszczonej
przed Centrum Kultury odbywają się koncerty, uczestnicy festiwalu zaś biorą udział
w różnego typu wycieczkach
po Śląsku i innych imprezach
integracyjnych. Kontakty nawiązane podczas festiwalu procentują w przyszłości, dzięki
czemu ZPiT „Mały Śląsk” zapraszany jest na wiele festiwali za granicę.
„Wiosna Teatralna” organizowana jest w „Karolince”
co dwa lata w marcu lub kwietniu, naprzemiennie z festiwalem „Fyrtek”. Podczas tej imprezy w „Karolince” występują
najznamienitsze teatry i aktorzy
z całej Polski. Do tej pory gościli w „Karolince” tacy artyści jak
Anna Seniuk, Marek Perepeczko, Krzysztof Kolberger, Krystyna Janda, Jerzy Stuhr, Mariusz Benoit, Jan Englert, Anna
Dymna, Gustaw Holoubek, Leonard Pietraszak, Marian Kociniak, Jacenty Jędrusik, Hanka
Bielicka, Nina Andrycz, Jacek
Fedorowicz, Emilian Kamiński
i wielu innych. „Wiosnom Teatralnym” towarzyszą imprezy
dodatkowe, np. korowody prowadzone przez teatry uliczne,
wystawy poświęcone teatrowi
itp. Repertuar każdej imprezy
jest ułożony w duchu komediowo-satyrycznym.
Galeria „Mozaika” znajdująca się w Centrum Kultury „Karolinka” jest jedną z nielicznych
na Śląsku galerii, w których odbywają się nie tylko wystawy
sztuki, ale także hobbystyczne,
przyrodnicze, geograficzne itp.
Wystawiane w niej były prace
plastyczne artystów lokalnych,
muszle i korale świata, wypieki
i wyroby cukiernicze, kanarki,
afrykańskie dzieła sztuki, czapki
z głów całego świata i wiele innych równie ciekawych.
W „Karolince” działa wiele amatorskich zespołów artystycznych oraz odbywają się zajęcia stałe dla dzieci i młodzieży.
Działają tu m.in. Zespół Pieśni
i Tańca „Mały Śląsk”, chór „Harfa”, zespół tańca nowoczesnego
„Pasja”, kółko plastyczne, sekcja
szachowa, odbywają się też zajęcia wokalno-taneczne dla dzieci,
aerobik, nauka gry na keyboardzie, pianinie i gitarze. Działają
tu ponadto organizacje społeczne kombatantów, emerytów, hodowców kanarków, hodowców
gołębi, Husky Fanklub i inne.
W „Karolince” można zorganizować wesela i inne imprezy
okolicznościowe, a także konferencje, sympozja itd. Do dyspozycji klientów jest odpowiednie wyposażenie multimedialne,
kuchnia itp.
Centrum Kultury „Karolinka”
Plac Jana Pawła II 2,
41-922 Radzionków
tel. 32 286 63 45
www.karolinka.art.pl
51
Dni Radzionkowa
Klub Sportowy „Ruch” Radzionków To wyjątkowa okazja, żeby odwiedzić to urocze
miasteczko. Obchodzone co roku w czerwcu Dni Radzionkowa dają możliwość poznania jego atrakcji, ale też słynących z gościnności mieszkańców. Przygotowania do tych
kilku dni obchodów święta miasta, władze Ratusza rozpoczynają z dużym wyprzedzeniem, nie szczędząc zaangażowania i wyobraźni. Zapraszają do siebie
popularne zespoły muzyczne, organizują ciekawe projekcje filmowe,
wystawy, turnieje sportowe, gry,
zabawy i niespodzianki dla dzieci. Po południu można włączyć
się do barwnego korowodu,
wieczorem zachwycić strzelającymi w powietrzu sztucznymi
ogniami, a z atrakcji skorzystać
bezpłatnie.
O założonym w 1919 roku Klubie Sportowym
„Ruch” Radzionków słyszał nawet ten, kto nigdy nie interesował się piłką nożną. Grający obecnie w pierwszoligowych rozgrywkach
klub, w latach 1998-2001 występował w ekstraklasie, w 1998 grał w ćwierćfinale Pucharu Polski, w 1999 roku został zaś najlepszą śląską drużyną piłkarską, zajmując 6 miejsce w I lidze.
Wychowankiem kolarskiej sekcji klubu jest Lucjan Lis - reprezentant Polski,
zdobywca srebrnego medalu na Igrzy-
skach Olimpijskich w Monachium w 1972
roku w wyścigu drużynowym na 100 km.
KS „Ruch” Radzionków:
Rok założenia: 1919
Barwy: żółto – czarne
Najwyższe zwycięstwa: 7:0 ze Stalą Zielona
Góra (1952) i 7:0 z Polonią Gdańsk (1997)
Najwyższe porażki: 6:0 z Wisłą Kraków (1999) www.ruchradzionkow.com Młodzieżowy Klub Sportowy
Sokół Radzionków
To kolejna radzionkowska duma sportowa.
Założony przez grupę entuzjastów sportu w 2000 roku Młodzieżowy Klub Sportowy Sokół Radzionków, początkowo jako
klub z sekcją piłki nożnej, dziś słynie z wysokiego poziomu gry swoich siatkarek.
Pierwszą drużynę juniorek w rozgrywkach Śląskiego Związku Piłki Siatkowej w Katowicach prowadził trener Euze-
biusz Nowakowski. W sezonie 2008/2009
zespół wywalczył awans do III ligi, co jest
do tej pory największym sukcesem młodego klubu. Dziś Sokół Radzionków liczy
ponad 100 młodych siatkarek.
www.sokol.radzionkow.pl
Ogród botaniczny
W
najbardziej
dzikiej
części Księżej Góry,
miejscu, do którego człowiek
przez długie lata nie miał dostępu - właśnie tu postanowiono
stworzyć wyjątkowy Ogród Botaniczny. Jednym z jego cennych
elementów jest nieczynne od lat
wyrobisko wapienia, zajmujące
powierzchnię ok. dwóch hektarów. W tej niecce znajdują się
korzystne warunki siedliskowe
do bytowania ciepłolubnych muraw napiaskowych i innych zbiorowisk sucho - i ciepłolubnych,
stąd w kamieniołomie utworzono tzw. siedlisko zastępcze dla
muraw. Do siedliska trafią rośliny z terenów, gdzie planowane
są duże projekty infrastrukturalne (np. budowa autostrad
czy obiektów wielkopowierzchniowych), a prace budowlane
mogłyby doprowadzić do unicestwienia cennych ekosystemów.
Księża Góra – fauna i flora
Dzięki przenosinom do radzionkowskiego Ogrodu Botanicznego możliwe będzie uratowanie
rzadkich i ginących roślin, a także ich rozmnażanie i ponowne
wprowadzanie do naturalnego
środowiska. Siedlisko będzie też
służyło badaniom naukowym
– w tym celu zbudowano stację
monitoringu
klimatycznego
– oraz edukacji przyrodniczej
dzieci i młodzieży.
W radzionkowskim Ogrodzie zobaczyć będzie można m.in.
lepnicę drobnokwiatową, turzycę wąskolistną i turzycę delikatną
– zagrożone wyginięciem gatunki
murawowe, ujęte w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, a z ciekawych roślin drzewiastych rokitnika zwyczajnego i kalinę koralową,
które podlegają ochronie prawnej.
Szczęśliwcy wśród zarośli mogą
natknąć się też na sarny, zające, bażanty i lisy.
R
adzionków to nie tylko
muzea, zabytki, atrakcje kulturalne, ale także
bogata fauna i flora. Szczególnie tereny Księżej Góry, które
są siedliskiem wielu rzadkich
gatunków roślin i zwierząt nie
tylko w kraju, ale i w Europie.
Księża Góra to miejsce bytowania 160 gatunków zwierząt
bezkręgowych i kręgowych.
Pośród pospolicie wystę-
Występujące w Radzionkowie
gatunki zwierząt
chronione prawem europejskim
motyle
szlakoń szafraniec
płazy
ropucha paskówka, ropucha zielona,
żaba jeziorkowa, żaba moczarowa
gady
jaszczurka zwinka
ptaki
bocian biały
ssaki
orzesznica
W centralnej i południowo - zachodniej części Księżej
Góry dominuje roślinność leśna. Wśród drzew najczęściej
spotkać możemy dorodne okazy klonu pospolitego i jaworu,
jesionu, lipy, brzozy, graba, wiązu, modrzewia, topoli, grochodrzewu i kasztanowca. W warstwie podszytu rozwinęły się
54
pujących owadów, płazów,
gadów, czy ssaków, znalazły
się gatunki chronione: rzadki pająk tygrzyk paskowaty;
chrząszcze, takie jak biegacz
fioletowy, gajowy i wręgaty;
płazy, jak np. ropucha szara
czy żaba trawna oraz dostarczające spacerowiczom pięknych odgłosów lasu ptaki: np.
drozd śpiewak, dzięcioł duży
czy słowik rdzawy.
m.in. bez czarny, trzmielina
zwyczajna i miejscami jaśminowiec. Runo terenów zalesionych nie jest szczególnie bogate,
ale wykształcone stosunkowo
dobrze. Występują tu pospolite
gatunki, takie jak śmiałek darniowy, pokrzywa zwyczajna,
miodunka ćma, podagrycznik
pospolity, turzyca odległokło-
sa, trędownik bulwiasty. Z cennych elementów runa należy
wymienić ściśle chronionego
kruszczyka szerokolistnego, należącego do rodziny storczykowatych oraz podlegającą
ochronie częściowej konwalię
majową.
W południowo - wschodniej części Księżej Góry, na terenie Ogrodu Botanicznego, występuje kilka dawnych wyrobisk
po wydobywaniu rud metali, które obecnie wypełnione są
wodą, tworząc urokliwe oczka
wodne. Choć są to niewielkie stawy, stanowią one cenny
element środowiska, jako oazy
występowania fauny i flory
związanej z wodą. Są miejscem
rozrodu chronionych płazów,
takich jak ropucha szara, żaba
trawna czy traszka zwyczajna, a także siedliskiem roślin
wodnych: rzęsy drobnej, rzęsy trójrowkowej oraz, rzadkiej
na Śląsku, rdestnicy połyskującej. W największym zbiorniku wodnym odnotowano także
występowanie rośliny owadożernej – pływacza zwyczajnego,
który podlega ścisłej ochronie
gatunkowej. Niewielkie oczka
wodne zlokalizowane są nie tylko na Księżej Górze, ale rozsiane po wielu częściach Radzionkowa, świadcząc o jego historii
związanej z górnictwem i stanowiąc o bogactwie przyrodniczym miasta.
55
Klub Jeździecki „Lider”
C
andle Light, Diamond Lady,
Iglesias, Ragtime czy Furst
Donnerhall to tylko część podopiecznych słynnej radzionkowskiej stajni. Klub Jeździecki
„Lider” powstał dwanaście lat
temu. Dziś poszczycić się może
wieloma sukcesami. Od początku swojego istnienia zrzeszał
bowiem czołowych zawodników
i reprezentantów Polski. Znalazły się wśród nich Barbara Kapsa
i Anna Bielak.
Po krótkiej przerwie w działalności, w roku 2006 klub został
„wskrzeszony” przez Andrzeja Cichonia, a rok później przeniesiony
do nowej siedziby – świetnie wyposażonego Ośrodka Jeździeckiego w Radzionkowie (stajnia, dwie
hale treningowe, zaplecze socjalne
dla zawodników i gości).
Konie stacjonujące w stajni
to przede wszystkim konie zawodników KJ Lider. Ośrodek powstał
z myślą o uprawianiu i propagowaniu pięknego sportu, jakim jest ujeżdżenie. Działalność Klubu nastawiona jest wyłącznie na zawodników
trenujących sport wyczynowo, nie
zajmuje się on zatem powszechnie
rozumianą rekreacją. Mimo to, organizowane od 2007 roku w mieście
międzynarodowe zawody jeździeckie w dyscyplinie ujeżdżenia, cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem i z roku na rok przyciągają na
trybuny więcej publiczności. Na terenie ośrodka znajduje się też restauracja i hotel Riding Club.
Klub Jeździecki „LIDER”
ul. Anieli Krzywoń 1
tel 32 76 99 501 www.lider.ham.com.pl
56
57
Z
DANE STATYSTYCZNE
komunikacyjnego punktu
widzenia, Radzionków jest
miastem położonym w atrakcyjnym miejscu na wyżynie
śląskiej. Pomimo tego, że przez
Radzionków nie biegnie żadna
droga o statusie drogi krajowej,
bądź wojewódzkiej, to dostęp do
tych dróg jest bardzo łatwy. Główne drogi
przebiegające
w pobliżu Radzionkowa:
Powierzchnia
miasta:
1315,30 ha
w tym: użytki rolne:
644,96 ha
lasy:
1,04 ha
pozostała powierzchnia:
669,29 ha
Liczba
mieszkańców:
ok. 17.000
Liczba zarejestrowanych
podmiotów
gospodarczych:
ok. 1.000
58
A 4 (autostrada Wrocław – Katowice – Kraków)
E40 (droga krajowa Wrocław
– Katowice – Kraków – Przemyśl
– Lwów), w odległości ok. 20 km
E75 (droga krajowa Gdańsk
– Katowice – Bratysława), w odległości około 15 km
E77 (droga krajowa Katowice
– Radom – Warszawa), w odległości około 25 km
E 78 (droga krajowa Gliwice
– Tarnowskie Góry – Siewierz), w odległości około 10 km
Dojazd do Radzionkowa:
z E40 zjazd na Bytom, a następnie
Radzionków (czas dojazdu około10 minut)
z E75 zjazd w miejscowości
Siewierz, a następnie kierunek
Tarnowskie Góry lub Bytom,
później Radzionków (czas dojazdu około 20 minut).
Radzionków znajduje się
w odległości ok. 5 km od węzła
Piekary Śląskie od budowanej
autostrady A1
Na terenie Miasta znajdują się
2 stacje kolejowe:
• Radzionków (na północnym
wschodzie miasta)
• Radzionków Rojca
Kolej umożliwia przemieszczanie się w kierunku północnym w stronę Tarnowskich Gór
i w kierunku południowym w stronę Katowic. Pociągi pasażerskie w każdym z kierunków kursują średnio raz w ciągu godziny.
Czas przejazdu do Katowic to ok.
45 minut, natomiast do Tarnowskich Gór dostać się można w ok.
20 minut. Dzięki kolejowemu połączeniu z Katowicami istnieje bezpośredni dostęp do wszystkich
miast w Polsce, a nawet wszystkich
stolic europejskich.
W obrębie województwa
Śląskiego znajdują się 2 lotniska: Muchowiec i Pyrzowice.
Lotnisko Pyrzowice leży około 15 km od Radzionkowa.
Ma ono stałe połączenia z częścią stolic europejskich oraz
portami
lotniczymi
większości miast w Niemczech.
Dojazd do Radzionkowa z lotniska: w Pyrzowicach kierunek
Bytom, a następnie Radzionków.
W odległości około 25 km od
Radzionkowa w Gliwicach znajduje się port rzeczny, dzięki któremu istnieje możliwość transportu
rzecznego do Szczecina. Do Gliwic
dojazd trasą E40.
Radzionków połączony
jest z sąsiednimi miejscowościami następującymi
liniami autobusowymi:
• z Bytomiem - 17, 73, 94, 173,
608, 708
• z Tarnowskimi Górami - 94, 174
• z Piekarami Śląskimi - 73
• ze Świerklańcem - 17, 173
59
Przydatne informacje
Noclegi
Uni Bar „Bravo” ul. Kadetów 2 Zajazd Mazur
ul. Zofii Nałkowskiej 46
tel. 32 289 06 03
www.zajazdmazur.pl
Restauracja „U Blachuta” ul. Gwarków 2
tel. 32 286 63 05 Kawiarenka - Centrum Tenisowe
„Happy Match” ul. Gajdasa
tel. 32 389 93 33 Pokoje Gościnne
ul. Kużaja 57
tel. 32 381 86 06 Bar „Sissel” ul. św. Wojciecha 17
tel. 32 289 42 94 Bar Śląski ul. św. Wojciecha 74
Hotel – Restauracja
„Riding Club”
ul. Anieli Krzywoń 1
tel. 32 280 30 14
Bar „Rancho” ul. Męczenników Oświęcimia 5
tel. 32 289 30 30 Gastronomia
Pizzeria „Fermata” ul. Szczęśliwa 11
tel. 32 289 32 52 Pizzeria „Duo” ul. 27 - go Stycznia 4
tel. 32 289 53 01 Pizzeria „U Batmana” ul. Męczenników Oświęcimia 22
tel. 32 289 86 36 Bar „Mocca” ul. Zwycięstwa 6
tel. 32 289 40 09 Karczma „U Harrego” ul. Męczenników Oświęcimia 54
tel. 32 289 03 96 Restauracja „U Letochy” ul. św. Wojciecha 2
tel. 32 289 75 92 Apteka „Św. Wojciecha” ul. Męczenników Oświęcimia 6a
tel. 32 289 75 40
Dyżur nocny i świąteczny
dla mieszkańców Radzionkowa:
Apteka „Kinga”
ul. Kużaja 57
tel. 32 389 88 82
Grand Kebab ul. Śródmiejska 8 Apteka „Fizjo”
ul. Ks. J. Knosały 61 A
i ul. Męczenników Oświęcimia 25
tel. 32 289 70 13
Restauracja - Zajazd
„Mazur” ul. Nałkowskiej 46
tel. 32 289 06 03 Bar „Kubuś” ul. Knosały 57 A Uni Bar „Capri”
ul. Artura 12a Kawiarenka A. Kołodziej ul. Kużaja 49
tel. 32 389 90 86 Bar Piwny „Gościniec Reduta” ul. Kużaja 55a, tel. 32 289 65 67 Niepubliczny Zakład Opieki
Zdrowotnej „Medicus”
ul. Kużaja 57
tel. 32 389 88 20
Lekarz dyżurny:
603 985 387
Apteki
Pub „Stary Domek”
i Kebab Kapsalon
ul. Sadowa 5 Pub „BASTION” ul. Brzechwy 8
tel. 32 389 80 45 Wojewódzka Stacja
Pogotowia Ratunkowego
ul. Długa 15
tel. 32 289 29 99, 999, 112
Niepubliczny Zakład
Opieki Zdrowotnej
Prywatna Poradnia
Wielospecjalistyczna
„Medici”
ul. Sienkiewicza
tel. 32 289 07 35
Pub „Laguna” ul. Knosały 61a Knajpka LECH ul. Sadowa 56a Restauracja „Figaro” Plac Jana Pawła II 2
oraz ul. Kużaja 57
tel. 32 289 49 42 Restauracja Dom Weselny ul. Ks. dr. J. Knosały 7a
tel. 32 289 36 63 Apteka „Laura”
ul. św. Wojciecha 21
tel. 32 286 62 03
Pizzeria „Azzuro” ul. św. Wojciecha 13
tel. 32 289 00 00 Super Chicken ul. św. Wojciecha 40
tel. 32 283 17 77 60
Restauracja „Relaks” ul. Męczenników Oświęcimia 4
tel. 32 286 66 42 Przydatne informacje
Przychodnie lekarskie
Samodzielny
Publiczny Zakład
Opieki Zdrowotnej
ul. Gajdasa 4
tel. 32 286 62 20
32 286 62 86
Ośrodek Kompleksowej
Rehabilitacji
dla Dzieci i Młodzieży
Niepełnosprawnej
Plac Jana Pawła II 4
tel. 32 286 65 31
Niepubliczny Zakład Opieki
Zdrowotnej BI-MED
ul. Mickiewicza 8
Tarnowskie Góry
tel. 32 381 75 80
Stacje benzynowe
Stacja Paliw PKN Orlen
ul. Objazdowa
41-922 Radzionków
Stacja Paliw
„Petrochemia Płock”
ul. Kużaja 51
41-922 Radzionków
Stacja Paliw Lotos
ul. Orzechowska 119
41-922 Radzionków
Stacja Paliw „Felix”
ul. Objazdowa
41-922 Radzionków
Stacja Paliw
„Petrochemia Płock”
ul. Kużaja 51
41-922 Radzionków
Stacja Paliw
ul. A. Krzywoń 16
41-922 Radzionków
Komunikacja
Rozkłady jazdy dostępne
są na oficjalnej stronie
internetowej KZK GOP
Linia autobusowa 17
(Bytom - Radzionków
- Świerklaniec - Ożarowice
- Bobrowniki - Mierzęcice)
Urzędy pocztowe
Urząd Pocztowy
Radzionków 1
ul. Ks. Knosały 63
tel. 32 286 65 02, 32 286 65 03
Urząd Pocztowy Radzionków 3
ul. św. Wojciecha 39
tel. 32 286 69 02, 32 286 63 02
Urząd Pocztowy Radzionków 4
ul. Gwarków 50
tel. 32 286 63 03
Linia autobusowa 73
(Bytom - Radzionków
- Piekary Śląskie)
Linia autobusowa 94
(Bytom - Radzionków
- Tarnowskie Góry)
Linia autobusowa 173
(Bytom - Radzionków
- Świerklaniec - Tarnowskie Góry)
Linia autobusowa 174
(Tarnowskie Góry - Radzionków)
Linia autobusowa 608
(Bytom - Radzionków)
Linia autobusowa 708
(Bytom - Radzionków)
Linia autobusowa 919
(Radzionków - dojazd do Kompieliska Miejskiego - kursuje tylko
w okresie wakacji letnich)
Biblioteki
Miejska Biblioteka Publiczna
ul. Kużaja 19
tel. 32 282 33 05
ul. Knosały 61a
tel. 32 289 03 91
61
Kontakt
URZĄD MIASTA RADZIONKÓW
ul. Męczenników Oświęcimia 42
41-922 Radzionków
Telefon: 32 289 07 27
Fax: 32 289 07 20
E-mail: [email protected]
REFERAT OCHRONY ŚRODOWISKA
ul. Kużaja 17
tel.: 32 388 87 76
NIP Urzędu: 626-24-39-786
NIP Gminy: 645-25-07-545
www.radzionkow.pl
ISBN 978-83-924606-6-4
Projekt i wykonanie przewodnika
Agencja Reklamowa Formind
www.formind.pl
62
„NA WEEKEND DO RADZIONKOWA – BUDOWA SYSTEMU INFORMACJI TURYSTYCZNEJ
NA TERENIE GMINY RADZIONKÓW”
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego
– realna odpowiedź na realne potrzeby