HiMemory! Pięć minut dla pamięci MoŜesz więcej!

HiMemory! Pięć minut dla pamięci MoŜesz więcej!

HiMemory! Pięć minut dla pamięci
MoŜesz więcej!
Ta płyta CD mieści szereg tekstów/materiałów towarzyszących, lektura których, uzupełniając
główne wątki opisane w„Skrypcie”, pozwoli skoczyć Ci naprawdę wysoko. Czytaj je w
kolejności, tak jak pojawiają się w poszczególnych „Modułach”. Znalezienie stosownych tematów
ułatwi Ci poniŜszy spis treści:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Co Cię motywuje?
Wyobraź sobie...
Strategie uczenia się
Jak zapamiętywać ludzi
Mapy Myśli
I ty moŜesz być poetą.
Dziewięć Muz
Alfabet migowy
śongluj!
Zapamiętuj kształty.
Sprzyjające otoczenie.
Koło zdrowia.
Nie zapominaj!
Umysł w formie
Zahipnotyzuj się!
Medytuj!
Oddech poczwórny.
Święty od pamięci.
Twoje mocne/słabe strony
Rzeźbij się sam.
Respice finem.
First things first.
Twój wymarzony świat.
Twoja misja
Twoje osobiste motto
Dekalog Mistrza.
Ucz się i baw! (I)
Ucz się i baw! (II)
Kluby MemoryLab
Zasadź miłorząb!
Test pamięci II
1. Motywacja
Jakość Ŝycia, tajemnica sukcesów zawodowych i udanych relacji z innymi. Klucz do samorealizacji
i spełnienia zawodowego i osobistego. Zrozumienie swoich potrzeb, dąŜeń i preferowanych nagród.
Energia, aby kroczyć właściwą drogą do właściwych celów. Czy jest jedno hasło, kondensat, w
którym skupiłyby się te tak waŜne aspekty Ŝycia? Jest. Motywacja. śeby się chciało chcieć.
Problem w tym, Ŝe dla kaŜdego z nas motywacja znaczy coś innego. Inaczej mówiąc nie ma
uniwersalnej metody, która skutecznie pchałaby kogoś do działania. Motywacja to rzecz bardzo
osobnicza, indywidualna. Aby ją poznać, wystarczy jednak wykonać krótkie, wcale nie trudne i
bardzo pouczające zadanie.
Jaki jest twój kod motywacyjny?
Niektórzy są zdania, Ŝe motywacja jest nawet waŜniejsza niŜ wykształcenie i talent. Ale
czym w istocie jest? I co nas tak naprawdę skłania do działania?
Podobnie jak w przypadku inteligencji czy intelektu, ścisła i jednoznaczna definicja
motywacji jest trudna do ustalenia. Motorem naszych działań są i pierwotne instynkty jak głód,
seksualność, ale i potrzeby społeczne, jak miłość czy współczucie. Motywują nas potrzeby
osobistego rozwoju, samorealizacji, rozumienia świata i uzasadniania swego postępowania, ale
takŜe chęć zysku, strach przed stratą i intencja kontrolowania i przewidywania biegu wydarzeń*. I
nie zamyka to wcale długiej listy. Psycholodzy wymieniają nawet osiemdziesiąt róŜnych czynników
motywacyjnych.
Co jednak ciekawe, wszystkie te „wyzwalacze” naszych działań dają się sprowadzić do
sześciu podstawowych. Motywuje nas głównie potrzeba kontaktu z innymi albo wydajność, dąŜenie
do stabilizacji albo zmiany, a takŜe nagrody wewnętrzne lub zewnętrzne.
Przy takim podstawowym podziale określenie własnego kodu motywacyjnego nie jest trudne i
sprowadza się do odpowiedzi na trzy pytania:
1.
Lubisz rywalizację czy raczej współpracę? JeŜeli lubisz rywalizację, koncentrujesz się
bardziej na powierzonych zadaniach i dąŜysz do tego, aby być wydajnym. Jeśli wybierasz
współpracę, wybierasz kontakty z innymi, bardziej skupiasz się na relacjach.
2.
Wolisz stabilizację czy zmiany? W pierwszym przypadku stymuluje cię porządek,
przewidywalność i status quo. W drugim – nowe doświadczenie, przygoda, nawet ryzyko.
3.
Czujesz się bardziej dowartościowany, kiedy spotykasz się z uznaniem, czy kiedy
otrzymujesz nagrodę materialną, na przykład pieniądze? Jeśli wybierasz uznanie, motywują cię
nagrody wewnętrzne. Jeśli większą wagę przywiązujesz do pensji i premii, stymulują cię nagrody
zewnętrzne.
Oczywiście te podstawowe typy motywacyjne mogą róŜnić się w zaleŜności od miejsca,
czasu i okoliczności naszych działań. Ktoś jest „Wydajny” w pracy, ale w domu raczej
„Kontaktowy”. W towarzystwie przyjaciół cenisz ich uznanie, w sytuacji kryzysu finansowego
bardziej motywują cię wysokie zarobki, itp. DuŜy wpływ na nasze motywacje ma równieŜ wiek; z
biegiem lat na ogół mniej nas pociąga ryzyko.
Aby odpowiedzi na powyŜsze pytania dały naprawdę siłę do działania i pchnęły do
pierwszego kroku, warto jeszcze wbudować to, do czego chcemy się zmotywować w strukturę
naszych Ŝyciowych celów i zatrudnić twórczą wizualizację (przekładając oczekiwane efekty
naszych działań na wyraźny, szczegółowy i bogaty w pozytywne emocje obraz). Pomocna moŜe
okazać się równieŜ zamiana raczej frustrującego nastawienia z „muszę” na energetyzujące, nośne
„chcę i potrafię”. ZauwaŜ – to kwestia twojego wyboru. A wybór masz zawsze, zwłaszcza tego, co
Ci słuŜy.
Q.B.F.F.S. Marek Szurawski
*Bardzo dokładnie opisują to tzw. metaprogramy w NLP. Więcej na ten temat, patrz program „HiMemory!
Pięć minut dla pamięci, cz. II”. Marka Szurawskiego. Szukaj niedługo na www.eccehomo21.pl.
Dla zainteresowanych tematem
Tamara Lowe. „Zmotywuj się”. Rebis. Poznań. 2010;
Steve Chandler. „100 sposobów motywowania siebie”. Studio Emka. Warszawa.2010;
Daniel H. Pink. „Drive. Kompletnie nowe spojrzenie na motywację”. Studjio Emka. Warszwa 2011;
Allan Loy McGinnis. „Sztuka motywacji”. Vocatio. Warszawa 2005.
Czego uczy zwykła gumka - recepturka.
Ciekawa rzecz. Na ogół jesteśmy w stanie wzbudzić w sobie nawet duŜą motywację do
działania. Strategicznie bywamy mocni. Gubi nas jednak brak taktyki, czyli konkretnych
schematów i sposobów działania, skutkiem czego motywacja nam się rozpływa w pokusach
codzienności, deprymujących myślach i zwykłym, ale jakŜe pociągającym lenistwie.
Problem w tym, Ŝe wspomniane sposoby działania są bardzo indywidualne. Jak je
rozpoznać? Zastosuj metodę „prób i błędów”. Przy okazji to bardzo ciekawa lekcja samopoznania.
Oto skrót moŜliwości:
•
Spytaj kogoś, komu juŜ się udało, jaką przyjął metodę. I zobacz, czy mógłbyś ją skopiować.
•
Wyznacz sobie nagrodę, najlepiej z listy 20 rzeczy, robienie których sprawia ci prawdziwą
przyjemność. Nie masz jeszcze takiej listy? No to wiesz, co masz zrobić dziś wieczorem...
•
ObniŜ poprzeczkę, jeśli jest wyraźnie za wysoka. Schudnij jeden kilogram przez dwa
tygodnie, a nie od razu trzy. Przyjmij politykę małych kroków do małych, ale jednak, sukcesów.
Podnieść poprzeczkę zawsze zdąŜysz.
•
Wizualizuj, nieprzerwanie wizualizuj sukces, kolejne postępy, codziennie, (najlepiej przez 5
minut). Ciesz się róŜnicą, jeszcze w wyobraźni oglądaj korzyści.
•
Zdawaj sobie sprawę z negatywnych następstw tego, Ŝe coś zaniechałeś, opóźniłeś lub nie
zrobiłeś. Weź się „w kleszcze” - z jednej strony radość, Ŝe odniosłeś sukces i cieszysz się
korzyściami, z drugiej przykrość, ból i strata, którą poniosłeś, bo Ci się nie chciało.
•
Mimo, Ŝe brzmi to trochę dziecinnie, zacznij. Być moŜe od jednego maleńkiego kroku, ale
zacznij. Po kilku takich kolejnych będzie ci juŜ Ŝal włoŜonego wysiłku i pójdziesz dalej, z coraz
większą łatwością i konsekwencją. To swoiste prawo bezwładności w psychologii naszych działań.
Wygrał, kto zaczął.
•
Znajdź przyjemność w tym, co powinieneś zrobić, a co odkładasz. Plusy znajdziesz zawsze.
I skupiaj się na nich.
•
Nigdy nie odpuszczaj dwóch dni z rzędu.
•
ZłóŜ publiczną obietnicę. Będzie Ci się trudniej wycofać.
•
Zacznij od najwaŜniejszego. Ustal 20% działań w waŜnym dla Ciebie obszarze, które mogą
przynieść Ci największy sukces, od razu lub w najkrótszym czasie. Nie bój się prawa Pareta na co
dzień!.
•
Znajdź zdjęcie lub zrób rysunek swojego celu – kolorowy i ze szczegółami. Powieś go na
widocznym miejscu. Pomniejsz i noś go przy sobie.
•
Znajdź „wspólnika” z podobnymi celami i działajcie razem. Wspierajcie się wzajemnie, bo
trudne chwile przyjdą zawsze. Stwórz atmosferę przyjacielskiej rywalizacji.
•
Jeśli jesteś osobą religijną, wesprzyj swoje działania modlitwą. Mistrza twórczej
wizualizacji sprzed dwóch tysięcy lat. „A wszystko, o co się modlicie i prosicie, wierzcie, Ŝe juŜ
otrzymaliście, a będziecie to mieli”. Przepiękne zdanie w Ewangelii św. Marka (11.24)..
•
śeby pojechać, trzeba zwolnić hamulce. Zobacz, co cię powstrzymuje przed działaniem i
dochodzeniem do celu. Pokazuje to zwykła gumka-recepturka, rozpięta między palcami
wskazującymi obu rąk. Coś Cię pcha do przodu, a jednocześnie hamuje, ciągnie wstecz.
Rozpoznaj swoje hamulce i zwolnij je!.
•
Wiesz, czasami chodzi o zwykły charakter. Po prostu zaciśnij zęby i ćwicz, działaj! Wbij
sobie do głowy, Ŝe jeśli chcesz mieć sukcesy, to zapieprzaj, mistrzu. Nie ma poświęcenia – nie ma
wyników. Przypomnij sobie karierę Justyny Kowalczyk, Adama Małysza i wielu innych...
•
MoŜesz to sobie ułatwić, budując pomocne nawyki (do których dochodzi się drogą ćwiczeń
i kształtując poŜądane (stosowne) cechy charakteru: wytrwałość, odwagę, cierpliwość.
To, co powyŜej moŜna ująć jeszcze w poniŜszy rodzaj praktycznego skrótu
Jak przestać odwlekać
Osiem kroków do większej skuteczności.
Budowę najgrubszego muru zaczyna się
od połoŜenia małego kamyka
Jeśli odrzucimy czynniki obiektywne, zniechęcające w sposób oczywisty do jakichkolwiek
działań (depresja, przemęczenie, podłamanie nerwowe, choroba, dotkliwe nieszczęście, itp.),
przewaŜnie zwlekamy, gdy mamy do zrobienia coś wyjątkowo skomplikowanego i trudnego. Albo
kiedy zadanie ma wyznaczony termin i/lub będzie oceniane. Powodem odwlekania jest równieŜ
nuda, mało atrakcyjne lub bezsensowne (niechciane) zajęcie i lęk. Obawa, Ŝe się ośmieszymy, Ŝe
nie damy rady, zadanie nas przytłoczy. I wolimy uciec niŜ stawić czoła. Jak zacząć robić coś „nie
mieszkając”?
Pierwszy krok w oduczeniu się odwlekania to ustalenie, jakie obowiązki/zadania w sferze
prywatnej i/lub zawodowej notorycznie odwlekasz. Bo przecieŜ nie wszystko odkładasz na później.
Zobacz „wroga”.
Krok drugi to świadomość, czego tak naprawdę się boisz, co Cię przeraŜa. Co moŜe pójść
źle? Źle, czyli jak? Co się wtedy stanie? Dlaczego odwlekasz? Jakie uczucia wywołują w Tobie nie
zadania, które ciągle odkładasz? Gdzie leŜą Twoje ukryte motywy? Trzeba te wszystkie lęki
przeanalizować do końca. Poznaj „wroga”. Bardzo przydaje się tu rozmowa z kimś bliskim lub
zaufanym.
Krok trzeci. Wszystkie uświadomione lęki moŜna „ominąć”, wyrabiając w sobie określone
zachowania. Kluczowe pytanie, które powinieneś sobie zadać, kiedy ogarnia Cię przemoŜna ochota
odłoŜenia pracy na jutro brzmi: nie kiedy mam skończyć, ale kiedy mogę zacząć? O której siądę do
pisania/odrabiania lekcji? Po czym siadasz..... na kwadrans. Wykonujesz chociaŜ jeden maleńki
kawałek zadania, które Cię przeraŜa. MoŜe się okazać, Ŝe się „rozkręcisz” i posiedzisz znacznie
dłuŜej. Czyli rozbijasz zadanie na małe części i zajmujesz się kaŜdą z nich po kolei, małymi
krokami. Pisarze odnoszący sukcesy znają tą metodę. Codziennie jedna strona – czy masz wenę,
czy nie – jedna strona. Na to Cię zawsze stać.
Krok czwarty. Nagradzaj się za te małe kroki. PołoŜyłeś mały kamyczek? DołóŜ jeszcze
cztery i idź na kawę. Po czym powtórz krok trzeci. Zaczynając raz po raz dojdziesz do końca
szybciej niŜ się spodziewasz.
Krok piąty. Natury bardziej ogólnej, ale waŜnej dla organizacji czasu. Zrób listę zadań do
wykonania, co i na kiedy, ale ustal priorytety. śebyś nie odmraŜał lodówki zamiast pisać artykuł na
jutro. Lodówka jest waŜna, ale nie teraz. Zajmujesz się nią (odwlekając artykuł), bo chcesz uniknąć
tego, co powoduje lęk. Uciekasz „w lodówkę” (tu moŜesz wrócić na chwilę do listy z kroku
pierwszego). Jasne priorytety to prawa macierzy: pilne-niepilne i waŜne-niewaŜne. Zajmuj się
przede wszystkim prawami pilnymi i waŜnymi, a potem niepilnymi i waŜnymi (te ostatnie to przy
okazji waŜna, jeśli nie najwaŜniejsza inwestycja w siebie – poczytaj kiedyś dokładnie Siedem zasad
skutecznego działania Stephena Coveya). Mając tak pogrupowane zadania moŜesz teraz ustalić,
kiedy wygospodarujesz wspomniany wyŜej kwadrans na rozpoczęcie pracy. Co ułatwia realistyczne
spojrzenie na plan tygodnia (bardzo przydatny dla osób mających skłonności do odwlekania).
Krok szósty. To, co planujesz, niech wynika z Twoich najwaŜniejszych, Ŝyciowych celów, c
mocno uświadomionej, całkowicie własnej misji i wizji Ŝycia. Ale nie przesadzaj z wysiłkiem.
Zapisuj , czytaj i realizuj nie więcej niŜ sześć celów/kroków dziennie.
Krok siódmy. Jeśli nie zrealizujesz planu, podejdź do tego sportowo. Nie panikuj, nie
obwiniaj się. Po poraŜce podnoś się jak dobry sportowiec, który trenuje dzień w dzień, po wygranej
i po przegranej. Przeanalizuj co moŜesz zrobić dzisiaj, aby jutro odnieść sukces i działaj. Najgorszą
decyzją jest nie robić nic. Nic-nie-robienie to stuprocentowa gwarancja przegranej.
Krok ósmy. Zwalczaj mity. śe jak juŜ nie będziesz miał czasu, Ŝe nie da rady odwlekać juŜ
dłuŜej, to robota pójdzie Ci gładko i wykonasz ją lepiej. Nieprawda. Opóźnienie zawsze łączy się z
gorszą jakością. Związana z opóźnieniem pozytywna emocja, spręŜanie się do pracy na „ostatnią
chwilę”, takŜe jest kłamstwem. O wiele większy jest rujnujący zdrowie psychiczne stres i napięcie
fizyczne, prowadzące wprost do wyczerpania i utraty radości Ŝycia. Warto teŜ pamiętać, Ŝe
odwlekanie moŜe być nawykiem; jest wtedy pewną cechą charakteru (bo nawyki tworzą nas). Ale
to nie znaczy, Ŝe „klamka zapadła” i nic się nie da zrobić.. KaŜdy nawyk moŜna zmienić ,
zastępując go innym (czasami bywa to trudne, ale zawsze moŜliwe).
UWAGA: nie czytaj tego wszystkiego jeśli dojdziesz do przekonania, Ŝe po prostu i
najzwyczajniej w świecie jesteś leniem, któremu na niczym nie zaleŜy. Zwłaszcza na sobie. Trudno,
tacy ludzie teŜ są na świecie. Twój wybór, jak i to, Ŝe wybrałeś równieŜ konsekwencje.
2. Wyobraź sobie...
śycie człowieka pomalowane jest
na kolor jego wyobraźni. Marek Aureliusz
Jeśli znalazłeś się juŜ na tym świecie i nie zamierzasz z tego zbyt szybko zrezygnować,
pytanie czy warto Ŝyć kolorowo i „ze smakiem” jest pytaniem retorycznym; Ŝycie bogate, twórcze,
w stanie pozytywnych uniesień, Ŝycie pełne wraŜeń, pobudzających myśli i czynów, Ŝycie z pasją któŜ się nie zgodzi, Ŝe tak właśnie owo Ŝycie powinno wyglądać?
Rzadko, za rzadko zdajemy sobie jednak sprawę z tego, Ŝe smaku, koloru Ŝycia przydaje przede
wszystkim nasza WYOBRAŹNIA. Ta śmieszna rzecz, dzięki której z zachmurzonego dnia moŜna
uczynić dzień słoneczny, oglądać i cieszyć się tym, co dopiero powstanie, polepszyć pamięć,
zwiększyć szybkość uczenia się, wykorzystywać siły podświadomości, zmieniać upodobania,
zachowanie, lepiej wypoczywać, odmłodnieć, nawet leczyć ciało.
Dzięki wyobraźni zmieniamy równieŜ świat (chociaŜ nie zawsze nam to wychodzi), bo
przecieŜ wszystko rodzi się dwa razy - najpierw w czyjejś wizji, czyjejś wyobraźni, czego
dowodem jest chociaŜby twórczość Juliusza Verne,a, Stanisława Lema, czy odkrycia Einsteina;
genialny fizyk wręcz utrzymywał, Ŝe wyobraźnia jest cenniejsza niŜ wiedza...
Skoro wyobraźnia tyle moŜe, zadziwia fakt, Ŝe na progu nowego tysiąclecia ciągle tylu
ludzi cierpi nie tyle na jej brak, co na wyobraźnię bezbarwną, bierną, przytłumioną.
Dlaczego tak się stało? Co zabiło wyobraźnię? Dlaczego nie korzystamy z jej siły? Dlaczego
ograniczamy twórcze moŜliwości naszego umysłu, związane przecieŜ z pracą wyobraźni?
Spłaszczamy własne Ŝycie?
Odpowiedź staje się niestety coraz bardziej przekonująca i wcale niewesoła: daliśmy się za
bardzo zepchnąć w świat logiki, techniki, tzw. postępu cywilizacyjnego i biernej konsumpcji.
Zarzuciliśmy czytanie, pobudzające wyobraźnię na rzecz bezmyślnego oglądania telewizji,
zabijającej myślenie, toniemy na własną prośbę w coraz bardziej agresywnym jazgocie tego świata
(z informacyjnym włącznie), ignorując twórczą potęgę ciszy, spokoju i samotności, przestaliśmy
ćwiczyć pamięć, której sprawność zaleŜy od siły naszych skojarzeń. Zapomnieliśmy (zwłaszcza
młode pokolenie), Ŝe moŜna uczyć się nie tylko szybko i skutecznie, ale i przyjemnie. To, ze jest to
winą coraz bardziej stresogennego systemu edukacji nie jest usprawiedliwieniem, bo sami daliśmy
się weń wtłoczyć, w system, który produkuje ludzi z wiedzą, ale nie wizjonerów, kreatorów i
liderów, posługujących się twórczą wyobraźnią i popychających ten świat do przodu.
Nieprzerwanie rozwijamy tylko lewą półkulę mózgu, lekcewaŜąc, tłamsząc jej bliźniaczą,
półkulę prawą, zawiadującą właśnie światem fantazji i wyobraźni.
Jeśli moŜna mówić o wyzwaniu na progu XXI wieku, to jest nim bardziej niŜ co innego
POWRÓT DO RÓWNOWAGI, rozumiany jako w pełni harmonijna współpraca, synergia między
oboma półkulami naszego mózgu, wymagająca jednak najpierw odblokowania półkuli prawej, a
potem śmielszego sięgania po jej fascynujące moŜliwości, do których zalicza się jeszcze i intuicja,
telepatia, holistyczne (całościowe) widzenie świata, poczucie humoru, inteligencja emocjonalna,
wreszcie wszelkie zdolności artystyczne.
A czy trzeba czekać na światową rewolucję edukacyjną - bo tę synergię powinna rozwijać
przed wszystkim szkoła? Na przewrót i reformę oświaty, które zapewnią kształtowanie człowieka
na miarę nowego tysiąclecia w oparciu o nowoczesne, prekursorskie programy? BieŜące
doświadczenia pokazują, jak oporna to materia, więc póki co moŜna i trzeba radzić sobie samemu,
sięgając po ćwiczenia i zadania wymuszające pracę prawej półkuli mózgu i przy okazji poznając
smak nowych myśli i nowej jakości Ŝycia.
Zacznij od własnej wyobraźni, właśnie od myśli. Chcesz być wielki? Miej wielkie myśli.
Chcesz być szczęśliwy? Myśl o szczęściu. Chcesz Ŝyć z pasja, entuzjazmem? Myśl jak człowiek
entuzjastyczny. Chcesz być zdrowy, bogaty? Zobacz to najpierw w swoim umyśle i rób to jak
najczęściej. Śmieszne? Za proste? Za banalne? Takie na ogół są wszystkie genialne pomysły. Więc
najpierw spróbuj. Otwórz się na zmiany. To nic nie kosztuje, i moŜesz to robić w kaŜdej chwili i
miejscu, nawet teraz.
Co to daje? Jesteśmy tacy, jakie są . nasze myśli, więcej: stajemy się tacy, jakie są nasze
myśli. Dobrze więc zwaŜać na nie codziennie, bo nie wiadomo kiedy zaczną się urzeczywistniać,
jak samo spełniająca się przepowiednia. UwaŜaj czego pragniesz, bo moŜesz to otrzymać...
WyobraŜaj sobie to, co chcesz, do czego dąŜysz, czego pragniesz Ŝywo, przekonująco,
barwnie i szczegółowo, uczestnicz w tym, czuj i oglądaj sam siebie tak, jakbyś juŜ osiągnął A jak
swój cel. Wesprzyj takimi wyobraŜeniami wolę, sterującą działaniem, bo jeśli to co, widzisz docie
w swoich myślach będzie cię hamowało, nic nie zrobisz. W walce woli z wyobraźnią ta
rać
ostatnia zawsze wygrywa.
do
prawej półkuli mózgu, pobudzać jej twórczy potencjał, ośmielać do pracy? Oto dwa z wielu
ćwiczeń, które moŜna aplikować sobie samemu, nawet przy kawiarnianym stoliku albo siedząc w
domu, w fotelu:Inne znajdziesz na końcu tego artykułu.
Rozwiązuj niemoŜliwe. Zadawaj sobie pytania, na które dzisiaj nie ma jeszcze tzw.
racjonalnych odpowiedzi, rozwiązania musi więc podsuwać wyobraźnia. W ciągu trzech minut
zapisz na przykład 20 sposobów na łapanie piorunów ręką (bez szkody dla zdrowia oczywiście).
Pisz szybko, aby nie dawać sobie czasu na ocenę, czy wymyślasz pomysły głupie czy mądre, moŜliwe
czy zupełnie nieprawdopodobne. To twoja prywatna burza mózgu, baw się tym. Pomysłów moŜe być
więcej niŜ 20, ale nie powinna być mniej. I nie przekraczaj owych trzech minut. Jeśli masz partnera,
bawcie się razem, a potem porównajcie swoje listy; mogą być naprawdę ciekawe i pobudzające do
dalszego myślenia.
Rysuj zmiętą kulkę papieru lub zmiętą serwetkę. Najpierw przyjrzyj się labiryntowi
kresek i załamań, po czym wybierz jedną linię i na jej początku posadź w wyobraźni mrówkę. Ale.
jest to mrówka stara, chora, głodna i na dodatek kulawa. Leeeedwo iiiidzie. I teraz rysuj jej drogę
po wybranej linii, starając się nie patrzeć na to, co rysujesz. Patrzysz tylko na mrówkę, która idzie
wolniej niŜ. myślisz. Rysują tak przez dwie, trzy minuty, im dłuŜej, tym lepiej. Liczy się czynność,
samo rysowanie, nie efekt, chociaŜ jeśli rysowałeś dostatecznie wolno i z uwagą, przekonasz się, Ŝe
narysowałeś prawdziwie „artystyczną” linię, być moŜe pierwszą taką w Ŝyciu. W ten sposób moŜesz
rysować w przyszłości całą kulkę papieru albo coś podobnego, na przykład połówkę nadgryzionego
pączka, obrus albo fragment innej tkaniny. To ćwiczenie nie tylko pobudza prawa półkulę mózgu,
ale jest przyjemnie i naprawdę odpręŜa.
Smak przyszłości, smak tego, co chcesz osiągnąć da się więc poczuć w wyobraźni; kolorami
przyszłości moŜna malować i dzień dzisiejszy.
Bo i teraźniejszość ma swoje barwy i smaki. To barwy tej chwili, tu i teraz, hic et nunc.
śyjąc tylko przyszłymi zdarzeniami, łatwo moŜna wpaść w pułapkę, która odetnie nas, zuboŜy o
doznania teraźniejszości. A przecieŜ tylko „tu i teraz” się liczy, tylko ta chwila jest nam dana
naprawdę. Przeszłość umarła, przyszłości jeszcze nie znamy. Chwila obecna to dar, wielki dar. Nie
bez powodu Anglicy czas teraźniejszy nazywają Present Tense, - właśnie prezent, dar. A więc myśl
o przyszłości, ale zwaŜaj na teraźniejszość. Jeśli w wyobraźni sięgasz gwiazd, to tu i teraz bądź
dobrej myśli, i w strumieniu Ŝycia szukaj złotych chwil, bo są takie.
Inaczej znajdziesz tylko piasek.
A jak smakuje piasek?
Dodatkowe ćwiczenia, pobudzające i rozwijające wyobraźnię. Staraj się zrobić przynajmniej
jedno dziennie.
1.
Rozwiązuj niemoŜliwe – znajdź 20 sposobów na łapanie piorunów ręką (masz na to 3.5 min.
więc notuj szybko, bez ocen)
2.
Prywatna „burza mózgów” – znajdź min. 20 sposobów na rozwiązanie jakiegoś problemu.
Zastosuj „odwróconą burzę mózgów” - znajdź 20 metod postępowania, które na pewno nie
doprowadzą Cię do danego celu.
3.
Wymyśl i dokończ w tym samym stylu szalone zdania typu: Kiedy wczoraj leciałem
rowerem na Marsa i zabrakło mi benzyny, wtedy...
4.
Odpowiedz na pytanie „Co by było, gdyby.... ?”, sięgając i do świata fantazji i naszej
rzeczywistości (np. kury znosiły kwadratowe jajka, KsięŜyc raz na rok zbliŜał się na 200 km do
Ziemi, itp.
5.
Jesteś na bezludnej wyspie: masz Ŝarówki, wkłady do długopisów i paczki waty. Jak
to wykorzystać, aby przeŜyć (wydostać się z wyspy)?
6.
Przy kaŜdej okazji znajduj powiązania wszystkiego ze wszystkim, szukaj analogii,
wymyślaj podobieństwa rzeczywiste i nierzeczywiste (np. w czym wrona jest podobna do biurka?)
7.
Wymyśl przed śniadaniem sześć niemoŜliwych rzeczy. Czy na pewno okaŜą się takie?
8.
Postaw szklankę na małej, lnianej serwetce. Jak najszybciej i najprościej, nie dotykając
niczym szklanki i nie naraŜając ją na zbicie, nie ruszając stołem i nie uŜywając Ŝadnych narzędzi
sprawić, aby szklanka znalazła się poza serwetką” Gwałtowne wyrwanie serwetki spod szklanki nie
wchodzi w grę...
9.
Wytłumacz, jak doszło do tego, Ŝe „na pustej scenie w pustym teatrze stoi słoik dŜemu...”.
Znajdź kilka rozwiązań. Szukaj pomysłów niezwykłych, zaskakujących i lub śmiesznych
10.
Stwórz ze swojego imienia i nazwiska własny anagram, tak aby przypominał imię i
nazwisko – mój to Mrzawka Sekuris abo Kazek „Maks” Urwis... (Marek Szurawski).
11.
Zacznij słuchać Teatru Wyobraźni, zwłaszcza w pr. I Polskiego Radia.
12.
Naucz się rysować. Wykorzystaj ksiąŜkę Betty Edawrds „Rysunek. Odkryj swój talent
dzięki prawej półkuli mózgu” Wydawnictwo Aha!. Łódź 2009
13.
Wyjdź od sytuacji: męŜczyzna budzi się rano w łóŜku, z zakrwawionym noŜem w ręku, a
obok na podłodze leŜy trup. I napisz opowiadanie z dwoma zwrotami akcji i finałem, na nie więcej
niŜ jedną stronę tekstu.
14.
W Laboratorium Wyobraźni (szczegóły patrz ksiąŜka „Pamięć. Trening interaktywny)
wybierz lepszą przeszłość. Przypomnij sobie, co ci się nie udało i dlaczego, ale zakończ to tak w
wyobraźni, jakbyś chciał. Potem pójdź krok dalej i wybierz poŜądaną przyszłość. Zwizualizuj
upragniony sukces i przeŜyj go tak, jak byś juŜ go odniósł. Uciesz się nim (patrz p. 19 poniŜej)..
15.
Jakie trzy rzeczy, najbardziej istotne dla twojego Ŝycia zawodowego w nadchodzącej
przyszłości, mógłbyś zrobić teraz, natychmiast?
16.
Przez 15 minut dziennie wyobraŜaj sobie, ze ćwiczysz, napinasz mięśnie brzucha. Tylko
wyobraŜaj to sobie. MoŜliwie najbardziej przekonująco i szczegółowo, i z ładunkiem pozytywnych
emocji. Rób tak przez 4 – 6 tygodni i spójrz na swój brzuch...
17.
Nic tak nie pobudza kreatywności (a więc i pracy wyobraźni), jak ciąg trudnych pytań.
Zadawaj sobie i innym trudne pytania... Trudne pytania to zarazem lepsze pytania. Bo prowadzące
do lepszych odpowiedzi.
18.
Rozwiązuj trudne, rzeczywiste problemy. Swoje, świata, ludzkości...
19.
Szukając nowej przestrzeni do Ŝycia jak moglibyśmy skolonizować najbliŜszy nam
Kosmos? Zamieszkać w głębinach mórz? Jak moglibyśmy przygotować się do tego juŜ dzisiaj?
Znajdź kilka pomysłów i nie wyrzucaj ich....
20.
Zapamiętaj myśl Bernarda Shaw'a: wyobraźnia jest początkiem tworzenia. WyobraŜasz
sobie to, czego pragniesz, czego chcesz , oglądasz to w wyobraźni i w końcu tworzysz to, czego
chcesz. Jak mógłbyś to powiedzenie przełoŜyć na praktykę w swoim Ŝyciu? Konkretny
przykład/działanie? Ustal szczegółowy program.
21.
Naucz się słuchać muzyki, w której pulsują „tajemnicze związki między naturą a
wyobraźnią: - jak chciał Debussy, wielki impresjonista muzyczny. Słuchaj Debussy'ego. Na
początek wybierz Światło księŜyca, Marzenie, Szczęśliwą Wyspę, i Zatopioną katedrę.... Sprawdź,
czy muzyka moŜe udawać światło, roztaczać zapachy, opisywać postaci, rzeczy...
3. Strategie uczenia się. Twoje Indywidualne Wzorce Myślenia (IWM)
Znaczenie uŜytych skrótów/symboli: R – kanał ruchowy, S – kanał słuchowy, W – kanał wzrokowy.
Dominujący wzorzec myślenia ustalasz w prosty sposób: jeśli na przykład twój typowy sposób
mówienia określisz w odpowiedzi 1e, w załączonej tabeli postaw sobie jedną kreseczkę w
kolumnach WRS i RSW. Jeśli w dalszym ciągu testu zaznaczyłeś odpowiedź 3c – kreseczki
stawiasz w kolumnach SRW i RSW, itd. Po ustaleniu wzorca - tu naprawdę bardzo przyda się
pomoc rodziców - znajdź w dalszych komentarzach stosowny opis własnego sposobu i stylu
uczenia się, i wykorzystuj tę wiedzę w praktyce.
Uwaga: jeśli jako dorosły chcesz sprawdzić swoje IWM, w dalszym tekście słowo „dziecko” odnoś
do siebie.
A więc, na podstawie twoich obserwacji:
Jak określiłbyś sposób mówienia twojego dziecka?
a. Słowa płyną potoczyście, w logicznym porządku, nieprzerwanie, bez wahania; bogate
słownictwo
SRW, SWR.
b. Kontroluje się, bywa onieśmielone, gdy ma wypowiedzieć się w większym towarzystwie WRS,
RWS.
c. UŜywa wielu przenośni, mówi barwnie WSR, RSW.
d. Mówi przewaŜnie o działaniach, uczuciach, wydarzeniach RS W .
e. Szukając właściwych słów gestykuluje, pomaga sobie rękami, kręci się WRS, RS W.
f. KrąŜy wokół tematu, zadaje niezliczone pytania WRS, RWS.
2. Jaki jest kontakt wzrokowy z twoim dzieckiem?
a. Utrzymuje stały kontakt wzrokowy WSR, WRS.
b. Nieśmiałe spojrzenie, kontakt wzrokowy przez czas dłuŜszy niŜ kilka sekund peszy je, często
ucieka z oczami SRW, RS W.
c. Utrzymuje stały kontakt wzrokowy, ale jeśli się przedłuŜa, mruga oczami, miewa tiki SWR,
RWS. d. Gdy musi słuchać zbyt długo, jego wzrok staje się szklisty WRS, RWS.
3. Jak określisz charakter pisma swojego dziecka?
a) Pismo ładne, czytelne WSR, WRS.
b) Trudne do odczytania SWR, RWS.
c) Niewyrobione, trochę nieporządne, litery bywają niekształtne SRW, RSW.
4. Co najłatwiej zapamiętuje twoje dziecko?
a. Wypowiedzi ustne, dowcipy, teksty piosenek, nazwiska, tytuły, zapamiętuje powtarzając
wielokrotnie na głos SRW, SWR.
b. To, co widziało lub czytało, twarze, widoki, zapamiętuje przepisując wielokrotnie WSR, WRS.
c. Czynności, doświadczenia, wraŜenia dotykowe, zapachy, zapamiętuje powtarzając jakąś
czynność wielokrotnie RWS, RSW.
5. Jak oceniasz potrzeby i umiejętności fizyczne swojego dziecka?
a. Jest ciągle w ruchu, wiercipięta, potrzebuje swobody ruchów RWS, RSW.
b. Potrafi przez dłuŜszy czas siedzieć spokojnie SWR, WSR.
c. Czuje się niezręcznie, łatwo się denerwuje, gdy po raz pierwszy uczy się jakiejś czynności SWR,
WSR.
d. Łatwo nabiera umiejętności fizycznych RWS, RSW.
6. Jak twoje dziecko reaguje na dotyk?
a. Kontakt fizyczny raczej je onieśmiela SWR, WSR.
b. Lubi dotykać innych i być dotykane RWS, RSW.
c. Kontakt fizyczny musi być poprzedzony nawiązaniem porozumienia SRW, WRS.
7. Jak dziecko wyraŜa swoje uczucia?
a. Są dla niego sprawą bardzo intymną WSR.
b. Uczucia kryją się "tuŜ pod skórą" SRW, WRS.
c. Łatwo wyraŜa uczucia SRW, RSW.
d. Łatwo uzasadnia uczucia SWR.
e. Z najwyŜszym trudem ubiera uczucia w słowa RWS.
8. W jakich okolicznościach dziecko wyłącza się?
a. Gdy ma przed sobą zbyt wiele szczegółów wizualnych, gdy mu się coś pokazuje albo wypytuje
o to, co widziało SRW, RSW.
b. Gdy słyszy zbyt wiele słów, ustnych objaśnień albo pytań dotyczących czegoś, co słyszało WRS,
RWS.
c. Gdy ma do wyboru zbyt wiele czynności, gdy się go dotyka, gdy się go pyta, co czuje SWR,
WSR
9. Jakie zachowanie twojego dziecka uwaŜasz za najbardziej denerwujące?
a. Nie moŜe usiedzieć spokojnie na jednym miejscu SRW, RSW.
b. Wypowiada się przez akt fizyczny popychając i uderzając innych RSW.
c. Popisuje się WSR.
d. Dowcipkuje, uŜywa zbyt śmiałego języka SRW, SWR.
e. Naburmusza się, zamyka w sobie WRS, RWS.
f. Przerywa, mówi nieustannie SRW, SWR.
g. ObraŜa się, narzeka, mówi "tak, ale" WRS.
Aby dowiedzieć się czegoś więcej, zadaj swojemu dziecku następujące pytania:
10. Co najlepiej pamiętasz z filmu, programu telewizyjnego, lektury?
a. Wygląd bohaterów, scenerię WSR, WRS.
b. O czym była mowa, muzykę SRW, SWR.
c. Co się wydarzyło, charaktery bohaterów RWS, RSW.
11. Co robisz, Ŝeby zapamiętać czyjś numer telefonu?
a. Przepowiadam go sobie, słyszę go wewnątrz SRW, SWR.
b. WyobraŜam sobie telefon albo cyfry numeru WSR, WRS.
c. WyobraŜam sobie, jak biorę słuchawkę i nakręcam numer RWS, RSW.
12. Co najłatwiej zapamiętujesz w ludziach, których poznajesz?
a. To, co robicie wspólnie, jakie uczucia w tobie budzą RWS, RSW.
b. /Jak wyglądają WSR, WRS.
c. Jak się nazywają, co mówią SRW, SWR.
13. Co cię najbardziej rani, co najtrudniej ci znieść?
a. Złe, raniące słowa WRS, RWS.
b. Natręctwo, agresywne gesty SWR, WSR.
c. Złe spojrzenia SRW, RSW.
14. Jak zabierasz się do składania jakiejś rzeczy?
a. Czytam instrukcję, potem sam to robię. Podpowiadanie mi przeszkadza WRS.
b. Czytam instrukcję, zadaję pytania, mówię sam sobie, co mam zrobić WSR.
c. Dopasowuję części do siebie. Jeśli trzeba, to pytam. Nigdy nie czytam instrukcji RSW.
d. Dopasowuję części, patrzę na schemat, potem pytam RWS.
e. Proszę kogoś, Ŝeby mi powiedział, a potem pokazał, jak to robić, potem próbuję sam SWR.
f. Proszę kogoś, Ŝeby mi powiedział, jak to robić, potem próbuję sam. Instrukcję czytam
w ostateczności SRW.
15. Czym się kierujesz wybierając sobie ubrania?
a. Jakie są w dotyku, czy są wygodne, z jakiej są tkaniny RWS, RSW.
b. Ich kolorem, jak w nich wyglądam, czy harmonizują ze sobą WSR, WRS.
c. Czy pasują do mojej osobowości, jakiej są firmy, co mówią o mnie SRW, SWR.
Przeczytaj teraz dalsze komentarze Sprawdź teraz, w jakiej kombinacji występują w twoim
przypadku (lub przypadku dziecka) trzy główne kanały sensoryczne (gdzie masz najwięcej
kreseczek) i przeczytaj/poproś o komentarz końcowy.
SRW
Język
Łatwo porozumiewa się z innymi w mowie. Ma bogate słownictwo. Przemawia z uczuciem,
melodyjnie. Lubi mówić innym, co mają robić (urodzony przywódca).
Sfera wzrokowa
Kontakt wzrokowy, zwłaszcza dłuŜszy, onieśmiela je. Widzi całość obrazu. Rysuje proste rysunki.
Cechy fizyczne
Tłumiona energia wre tuŜ pod skórą. Lubi sport - dobry trener, dobry zawodnik. OstroŜnie
nawiązuje kontakt fizyczny.
Mocne strony i trudności w nauce
Uczy się łatwo z dyskusji i wykładów. Łatwo teŜ przychodzi mu nauka za pomocą ćwiczeń
manualnych i metod eksperymentalnych. MoŜe mieć trudności z czytaniem, pisaniem, ortografią.
Potrafi uczyć się języka ze słuchu.
Kiedy się wyłącza
Gdy musi się przyglądać zbyt wielu rzeczom, gdy ma opowiedzieć, co widzi.
Jakie stwarza problemy
Przerywa innym. Dowcipniś, złośliwiec, przesadnie śmiały, wygłupia się, jego słowa potrafią ranić.
Jakie są jego problemy
Ma trudności z realizowaniem swoich wyobraŜeń w satysfakcjonujący go sposób.
Wrodzone zalety
Wizjoner, ma wiele wspaniałych pomysłów. Stara się inspirować innych.
SWR
Język
Łatwo porozumiewa się z innymi w mowie. Ma bogate słownictwo. Wypowiada się logicznie o
faktach, ideach, koncepcjach. Lubi rozmawiać z dorosłymi i starszymi dziećmi.
Sfera wzrokowa
Utrzymuje długotrwały kontakt wzrokowy, ale moŜe mruŜyć oczy, mrugać, miewa tiki.
Potrafi koncentrować się na całości obrazu i szczegółach jednocześnie. Analizuje obrazy w
myślach. Ma trudne do odczytania pismo.
Cechy fizyczne
Ma powierzchowną świadomość własnego ciała. Bywa niezdarne, aktywność łatwo wytrąca je z
równowagi. Woli dyscypliny indywidualne (pływanie, biegi) niŜ wymagające rywalizacji. Nie
śmiałe w kontakcie fizycznym, skryte w uczuciach.
Mocne strony i trudności w nauce
Uczy się łatwo z dyskusji i wykładów oraz lektur. Ma trudności z zajęciami manualnymi, sportem.
Potrafi uczyć się języków obcych ze słuchu i przez czytanie.
Kiedy się wyłącza
Gdy musi słuchać długich wyjaśnień, gdy się je pyta, o czym myśli lub co słyszało o tym czy
owym.
Jakie stwarza problemy
Przerywa innym. Monopolizuje rozmowę. Stale pyta "dlaczego?"
Jakie są jego problemy
Ma trudności z wyraŜaniem uczuć w słowach. Bez objaśnień lub pokazu trudno mu opanować
umiejętności fizyczne.
Wrodzone zalety
Wspaniale porozumiewa się z innymi - uwielbia wymieniać myśli. Stara się pomagać innym.
RSW
Język
Chętnie mówi o własnych doświadczeniach. Potrafi dobrze uczyć, objaśniać czynności ruchowe.
Lubi opowiadać. Gestykuluje, próbując znaleźć właściwe słowa.
Sfera wzrokowa
Kontakt wzrokowy onieśmiela je, nie potrafi go utrzymać. Umie objąć całość jednym spojrzeniem.
Organizuje sobie pracę układając rzeczy w stosiki. Rzadko świadomie odbiera obrazy. Ma bardzo
charakterystyczne nieporządne pismo.
Cechy fizyczne
Niezwykle łatwo wchodzi w związki z innymi robiąc coś wspólnie lub przez kontakt fizyczny. Stale
w ruchu, stale czynne. Ma ogromne zasoby energii fizycznej. Zwykle dobrze zorganizowane,
urodzony sportowiec. W sporcie ceni rywalizację. Lubi dotykać i być dotykane.
Mocne strony i trudności w nauce
Łatwo nabywa umiejętności fizycznych. Łatwo teŜ przychodzi mu nauka z pomocą ćwiczeń
manualnych lub metod eksperymentalnych. Potrafi uczyć się z dyskusji na waŜne tematy. MoŜe
mieć trudności z czytaniem, pisaniem i ortografią.
Kiedy się wyłącza
Gdy musi przyglądać się zbyt wielu rzeczom, gdy ma opowiedzieć, co widzi.
Jakie stwarza problemy
Nadruchliwe, nie potrafi usiedzieć w miejscu, niespokojny duch.
Jakie są jego problemy
Trudno mu znaleźć pozytywne sposoby rozładowania energii fizycznej.
Wrodzone zalety
Znakomite w działaniu, aktywne, doprowadza sprawy do końca. Stara się robić coś z poŜytkiem dla
innych.
WSR
Język
Mówi z uczuciem i emfazą. Uwielbia opowiadać, udzielać wyjaśnień, przekonywać. Mówienie na
głos pomaga mu uporządkować myśli i podejmować decyzje. UŜywa wtrętów słownych takich jak
"eee", "no", "wiesz". Lubi oddziaływać na ludzi słowami.
Sfera wzrokowa
Niezwykle łatwo nawiązuje kontakt wzrokowy. Uczucia ma wypisane na twarzy. Organizuje sobie
pracę sporządzając listy, notatki. Lubi, aby otoczenie wyglądało porządnie. Pisze schludnie,
czytelnie.
Cechy fizyczne
Potrafi przez dłuŜszy czas siedzieć cicho. Bywa niezdarne, aktywność fizyczna łatwo wytrąca je z
równowagi. Ma powierzchowną świadomość własnego ciała; aby uprzytomnić sobie, co czuje,
musi zamknąć oczy. Dotyk onieśmiela je. Uczucia są dla niego sprawą bardzo intymną. W sporcie
woli dyscypliny indywidualne (pływanie, biegi) niŜ wymagające rywalizacji.
Mocne strony i trudności w nauce
Jest gorliwym czytelnikiem - szybko uczy się czytać. Łatwo mu się uczyć przez lektury, rozmowy
na określone tematy lub nauczanie innych. Pisze dobrze, ortograficznie, łatwo wyłapuje błędy.
Trudności sprawiają mu zajęcia manualne oraz zorganizowane.
Kiedy się wyłącza
Gdy się je dotyka, pyta o uczucia, pragnienia.
Jakie stwarza problemy
Popisuje się. Nadgorliwie uczynne, aby tylko zrobić dobre wraŜenie.
Jakie są jego problemy
Brak mu poczucia czasu.
Wrodzone zalety
Świetnie uczy- uwielbia pokazywać i tłumaczyć. Stara się oświecać innych.
RWS
Język
Mówi łagodnym tonem, zwięźle. Rzadko zabiera głos w grupie. Nie od razu znajduje właściwe
słowa, często robi długie przerwy. Potrzebuje ciszy do namysłu.
Sfera wzrokowa
Utrzymuje długotrwały kontakt wzrokowy, ale moŜe przy tym mruŜyć oczy, mrugać, miewa tiki.
Potrafi koncentrować się na całości obrazu i szczegółach jednocześnie. Analizuje obrazy w
myślach, przygląda im się z wielu stron. MoŜe mieć trudne do odczytania pismo.
Cechy fizyczne
Niezwykle łatwo wchodzi w związki z innymi robiąc coś wspólnie lub przez kontakt fizyczny.
Uwielbia aktywność, ruch, działanie. Obdarzone pełną gracji energią. Zwykle dobrze
zorganizowane, urodzony sportowiec. W sporcie ceni rywalizację. Lubi dotykać i być dotykane.
Mocne strony i trudności w nauce
Łatwo przychodzi mu nauka za pomocą ćwiczeń manualnych i metod eksperymentalnych. MoŜe
dobrze czytać, jeśli uczy się metodą prób i błędów, nie ze słuchu. Ma kłopoty z czytaniem na głos i
opowiadaniem. Koncentracja na wykładach i uczestnictwo w dyskusjach sprawiają mu trudności.
Kiedy się wyłącza
Gdy musi słuchać długich wyjaśnień, gdy się je pyta, o czym myśli lub co słyszało o tym czy
owym.
Jakie stwarza problemy
Naburmusza się, zamyka w sobie.
Jakie są jego problemy
Bardzo trudno mu wyrazić uczucia słowami.
Wrodzone zalety
Kocha przyrodę, szczególnie zwierzęta. Ma wiele róŜnorodnych zainteresowań (na przykład
rysunek i hokej). Stara się łączyć przeciwieństwa.
WRS
Język
Wypowiada się w okręŜny sposób, odwołując się do osobistych doświadczeń. Mówiąc musi sobie
pomagać rękami albo ruszać się. Nie od razu znajduje właściwe słowa, często robi długie przerwy.
Rzadko zabiera głos w grupie.
Sfera wzrokowa
Niezwykle łatwo nawiązuje kontakt wzrokowy.
To, co widzi, przemawia do jego uczuć. Organizuje sobie pracę sporządzając listy, notatki. Aby
myśleć jasno, potrzebuje zewnętrznego ładu. Pisze schludnie, czytelnie.
Cechy fizyczne
Tłumiona energia czai się tuŜ pod skóra. Łatwo opanowuje dyscypliny sportowe. Umie określić
swoje odczucia cielesne mając oczy otwarte. Kontakt fizyczny nawiązuje ostroŜnie. Lubi
zorganizowane zajęcia sportowe oparte na' rywalizacji. Bywa, Ŝe cudze uczucia i doznania mieszają
mu się z jego własnymi.
Mocne strony i trudności w nauce
MoŜe dobrze czytać pod warunkiem, Ŝe będzie się uczyć raczej wzrokowo niŜ ze słuchu. Łatwo się
uczy patrząc i naśladując, bez słów i notatek. Pisze dobrze, ortograficznie, łatwo wyłapuje błędy.
Ma trudności z głośnym czytaniem i opowiadaniem, koncentracja podczas wykładów i
uczestnictwem w klasowych dyskusjach.
Kiedy się wyłącza
Słuchając długich ustnych objaśnień, gdy się je pyta, co myśli, co słyszało o róŜnych rzeczach.
Jakie stwarza problemy
ObraŜalskie, wiecznie niezadowolone, zbyt uległe wobec większości.
Jakie są jego problemy
Ma trudności z myśleniem o sobie samym.
Wrodzone zalety
Znakomity partner, świetnie współdziała z innymi. Stara się tworzyć powiązania między ludźmi,
sieć kontaktów.
4. Jak zapamiętywać ludzi
Mądry zapamiętuje wszystko,
sprytny – zapamiętuje ludzi. Stary Chińczyk
Człowiek jest istotą społeczną, Ŝyjemy nieustannie w otoczeniu innych ludzi, z którymi wchodzimy
w rozmaite relacje o róŜnym stopniu intensywności. Dlatego przychodzimy na świat z naturalnym
zasobem inteligencji interpersonalnej, która nie tylko ułatwia nawiązywanie i podtrzymywanie
wartościowych stosunków międzyludzkich, ale pozwala na realizację pełni człowieczeństwa. Inni
są nam po prostu potrzebni; samotność nie jest przyrodzoną cechą rodzaju ludzkiego.
Ludzie wpływają na przyczyny i rezultat naszych działań; w tym co robimy, musimy więc – chcemy
czy nie - uwzględniać innych. MoŜe to być działanie twórcze i niezwykle wartościowe, jeśli sukces
własny uzaleŜnimy od sukcesu innych. To najlepszy sposób uzyskania wsparcia i współdziałania.
W dzisiejszym świecie niewiele da się zwojować samemu.
Stary Chińczyk miał rację. Warto zapamiętywać ludzi, gdyŜ jest to najprostszy rodzaj pochlebstwa i
naturalnej (przychodzimy z nią na świat) mądrości, zapewniającej Ŝyczliwość otoczenia, a więc i
łatwiejsze zyskanie wsparcia i pomocy.
Dziewięćdziesięciu na stu uczestników seminariów i kursów pamięciowych na rynku
amerykańskim przyznaje, Ŝe przychodzi na zajęcia dlatego, Ŝe interesuje ich głownie sztuka
zapamiętywania ludzi.
Rzeczywiście, jeśli ktoś nas pamięta, uderza nieświadomie w pewną bardzo czułą strunę. Jesteśmy
tak skonstruowani, Ŝe nasze imię, nazwisko to jedne z najmilej dla nas brzmiących dźwięków na
świecie. KaŜdy z nas lubi, kiedy się o nas mówi, czujemy się wtedy docenieni, waŜni. To zupełnie
naturalne. Jeśli spotykam kogoś po półrocznej przerwie, a widziałem go tylko raz, i ten ktoś z
radosnym uśmiechem mówi do mnie: Dzień dobry, panie Marku, jak udał się planowany wyjazd do
Maroka? - to czuję się połechtany w swojej zdrowej próŜności i myślę „Oho, to ja dla niego jestem
waŜny! Pamięta nie tylko moje nazwisko, ale i moje sprawy”.
Zapamiętywanie ludzi to najprostsza forma pochlebstwa
I jeśli ten ktoś okaŜe się moim potencjalnym partnerem w interesach lub zacznniemy jakiś inny
rodzaj współpracy, moje z nim relacje ułoŜą się od razu lepiej, na bardziej przyjaznym, Ŝyczliwym
gruncie. Będzie mi bliŜszy, niŜ spotkany pierwszy lepszy człowiek z ulicy, „bo juŜ mnie zna”
(czytaj: pamięta). Więcej: to sprawi równieŜ, Ŝe i ja będę go pamiętał lepiej.
Pamiętając innych, sam jesteś lepiej zapamiętywany
Dlaczego jest to trudne?
A jednak zdecydowana większość ludzi nie jest biegła w tej sztuce, przeŜywając niekiedy ogrom
frustracji. Być moŜe jest to i twoje doświadczenie. Spotykasz kogoś wiesz, Ŝe juŜ go widziałeś, na
pewno gdzieś go widziałeś, ale jak on się nazywa?!... A tamten uśmiecha się do ciebie, to znaczy, ze
teŜ cię juŜ widział, i nie daj BoŜe, pamięta, jak masz na imię... śeby jakoś sobie poradzić, imasz się
„kół ratunkowych” w rodzaju enigmatycznych ale bezpiecznych „Cześć, stary byku!” albo
„Kochana, jak się cieszę, Ŝe cię widzę!”, które to zwroty (i wiele im podobnych) wymyślono ponoć
po to, aby w takich sytuacjach po prostu zyskać na czasie, w nadziei, Ŝe dalsza rozmowa przyniesie
jakąś podpowiedź.
A przecieŜ niemoŜliwa zupełnie jest sytuacja, kiedy podajesz komuś rękę i mówisz: witam, witam
panie Romanie, ale nie mogę sobie przypomnieć, jak pan wygląda...
Na czym dokładnie polega ten kłopot? OtóŜ twarz, postać jest obrazem. Jak wiesz, obrazy
zapamiętujemy najłatwiej i najszybciej. A imię, nazwisko to dźwięk. I z tym mamy większe
trudności. Mówiąc jeszcze inaczej: znajomą, czyli widzianą wcześniej twarz rozpoznajemy, imię
lub nazwisko musimy sobie przypomnieć
Okazuje się, Ŝe znajoma twarz moŜe te „zapomniane” informacje przypomnieć, o ile wcześniej
powiąŜemy je ze sobą, ścisłej zamienimy jedno i drugie na obraz lub obrazy i dokonamy
stosownych skojarzeń. To klucz do całej metody.
Wspomniane wcześniej trudności z zapamiętaniem imienia lub nazwiska moŜna pokonać na dwa
sposoby.
Metody najprostsze
śeby coś zapomnieć, najpierw trzeba to zapamiętać.
Zbyt często nie pamiętamy nazwisk lub imion tylko dlatego, Ŝe nie wierząc w moŜliwości własnej
pamięci nie skupiamy na nich w ogóle uwagi. Tzn. nawet ich dobrze nie słyszymy.
Ściskamy czyjąś rękę, patrzymy na jakieś buty, jednym uchem słyszymy nazwisko, które na ogół
ginie w hałasie otoczenia i... wypuszczamy je drugim.
I nie moŜe być inaczej, chyba, Ŝe zdołamy je jakoś „zapętlić” w pamięci krótkoterminowej, mocniej
je tam osadzić, dłuŜej przetrzymać, aby w sposób „naturalny” przeszła do pamięci długotrwałej
dostępnej.
Najprostsze okazuje się tu zwykłe powtarzanie i prawdziwe zainteresowanie ludźmi.
Szkopuł tylko w tym, aby nie przekroczyć granic dobrego wychowania i elementarnych zasad
grzeczności, bo urazić innych jest bardzo łatwo.
Praktyka podpowiada następujące rozwiązania:
1.
2.
3.
nawiązania rozmowy w ogóle.
4.
6.
7.
8.
Po powrocie do domu zrób prostą Mapę Myśli, dotyczącą ludzi, których właśnie spotkałeś (i
na pewno tych, co do których Ŝywisz podejrzenia, Ŝe wasze relacje mogą się rozwinąć). Zapisz
nowe nazwisko i imię i wprowadź na nią takie dane, jak wygląd zewnętrzny, najistotniejsze
szczegóły ubioru, jakieś informacje biograficzne, jakie padły w rozmowie (wykształcenie, praca,
rodzina, hobby, podróŜe, itp. – por. plik „Mój wymarzony świat” (główne sfery aktywności), twoje
wraŜenia co do sposobu mówienia i mowy ciała, wreszcie twoje własne odczucia, związane z
pierwszym kontaktem. Zajmie ci to tylko kilka minut, a znakomicie utrwali nowo zdobytą wiedzę o
nowym człowieku. Dołącz taką notatkę do swojej prywatnej „kartoteki danych osobowych” i
uzupełniaj ją o kolejne informacje, jeśli znajomość zacznie się rozwijać/
Natomiast drugi sposób to podejście klasyczne, przede wszystkim z wykorzystaniem Techniki
Słów Zastępczych.
Klasyczne metody pamięciowe.
Zapamiętywanie ludzi z wykorzystaniem tych właśnie metod jest zadaniem o tyle trudnym, Ŝe
wymaga stosowania wszystkich trzech technik pamięciowych: ŁMS, TSZ i ZMZ.
Ale juŜ je znasz, pozostają więc tylko ćwiczenia. I odrobina teorii na początek, a właściwie tylko
przypomnienie. .
Skoro w grę wchodzi wykorzystanie zakładek, to będą nam potrzebne trzy rzeczy: „Ŝywy” obraz
zakładki, „Ŝywy” obraz nowej informacji i „mental glue” czyli „Ŝywy” łącznik w postaci
stosownego obrazu – skojarzenia.
Z „Ŝywym: skojarzeniem sobie poradzisz, obraz nowej informacji to obraz imienia i/lub nazwiska –
teŜ proste, ale co tu będzie zakładką?
OtóŜ będziemy posługiwać się specjalną „zakładką wizualną”, dzięki której sprowadzisz twarz,
postać nowo poznanego człowieka do jednego, wyrazistego i obrazowego szczegółu. Wyrazistego i
znaczącego dla ciebie, to waŜne. Widzimy świat kaŜdy na swój sposób i te szczegóły mogą, ale nie
muszą się pokrywać, nie musimy wybierać tych samych zakładek. Istotne jest jednak to, Ŝe taką
zakładkę znajdziesz zawsze. To jeden z cudów Pana Boga i Natury, Ŝe ludzie podobni w ramach
gatunku róŜnią się jednak wieloma szczegółami (pamiętasz „stopy” w zakładkach osobistych?). Nie
ma dwóch takich samych twarzy, sylwetek, głosów. Nawet bliźniacy jednojajowi dadzą się
odróŜnić.
Co moŜe być zakładką wizualną?
Przede wszystkim rysy twarzy, wszelkie, i te w aspekcie pozytywnym jak i negatywnym. No bo
ktoś ma duŜy nos, typowy „kartofel”. CóŜ, nie musi się tym chwalić ani nie trzeba mu o tym
przypominać, ale to jego „zakładka”. Podobnie odstające uszy, zajęcza warga, jakaś blizna, szrama,
znamię. Ale równieŜ pięknie wykrojone oczy, usta, rzymski profil, piękna cera, olśniewające zęby.
Na pewno włosy, fryzura. Dalej, sposób mówienia: ktoś „grajseruje”, ktoś się jąka, uŜywa
ulubionego powiedzonka (patrz Radziwiłł „Panie Kochanku”). RównieŜ sposób poruszania się: ktoś
kuleje, uzywa charakterystycznego gestu (np. często pstryka palcami albo podnosi palec do góry),
ktoś chodzi jak spręŜynka, ładnym wysportowanym krokiem, itp. No i wreszcie szczegół garderoby:
wzorzysty krawat, apaszka, szalik, ozdobne guziki, wzór na swetrze, klamra u pasa lub przy bucie,
kołnierz golfowy, wszelka biŜuteria w rodzaju naszyjnika, łańcuszka, kolczyków i wisiorków,
bransoletki, sygnetu, pierścionka, „gadŜety” typu okulary, aparat słuchowy, itd., itp. Słowem,
wszystko, co zauwaŜasz i co w twoich oczach odróŜnia danego człowieka od innych.
Zakładka wizualna. Zamiast całego bogatego i skomplikowanego od strony wizualnych szczegółów
człowieka wybierasz i zapamiętujesz, „widzisz” tylko jeden, charakterystyczny dla niego element.
Druga część zadania to zobaczyć imię i/lub nazwisko. Wykorzystujesz TSZ i rózne „skróty”, bo, jak
juŜ wiesz, pracę umysłu i wyobraźni da się niekiedy bardzo uprościć.
1.
2.
4.
5.
storczyk; pamiętaj: to tylko przykłady).
6.
obraz lub obrazy Korzyści oczywiste - oszczędność czasu i mniejszy wysiłek dla wyobraźni. Słyszę
Michał – widzę „micha”, taka jak dla psa (przepraszam wszystkich Michałów). Łukasz? Strzelam z
łuku w kaszę (łuk – kasz(a)). Piotr? Przepraszam, Piotrze, ale tu widzę pijanego zbója („pije- łotr”).
Katarzyna? – Kat – zarzyna, Renata – reneta (jabłko), Dorota – Dorato (butelka szampana. RównieŜ
Ewa – naga kobieta z liskiem figowym (w raju), Marek – facet dźwigający oś (ten z wierszyka
„poszedł Marek na jarmarek...”), itd. Cały Obrazkowy Kalendarz Imion znajdziesz w załączniku.
Etap trzeci to juŜ czysta zabawa. Budując „Ŝywe” skojarzenie łączysz zakładkę wizualną z obrazem
imienia i/lub. nazwiska. Następnym razem, kiedy spotkasz widzianego juŜ i zapamiętanego w ten
sposób człowieka, zapytasz: co było moją zakładką wizualną? Na jaki szczegół zwróciłem uwagę?
A dokonane skojarzenie podpowie to, co powinieneś pamiętać.
Tu być moŜe zapytasz: no dobrze, wybrałem zakładkę, związaną ze szczegółem ubioru, a po paru
dniach czy jeszcze później spotykam tę osobę, a ona jest inaczej ubrana. I co? O co teraz „zaczepić”
pamięć?
MoŜliwe są wtedy dwie sytuacje, ale musisz to sprawdzić przez własne doświadczenie. Na razie
uwierz na słowo.
OtóŜ po pierwsze spojrzysz na tę osobę i po chwili zastanowienia powiesz: dzień dobry, panie
Bogdanie! Niemal natychmiast. Dlaczego? Bo zadecyduje koncentracja, ściślej inny jej rodzaj,
„inne widzenie”. ZauwaŜ: wybierając zakładkę wizualną, zamieniając imię/nazwisko na obraz lub
obrazy i łącząc jedno z drugim „Ŝywym” skojarzeniem, z konieczności patrzysz, skupiasz uwagę
inaczej i mimo woli zapamiętujesz wiele innych szczegółów, które pomogą w „rozpoznaniu” owego
Bogdana: to jak mówi, jaki ma wyraz twarzy, jak się porusza, itd.. Im większa wprawa, więcej
ćwiczeń, tym częściej tak będzie.
Albo tez w twojej pamięci i myślach rozegra się dialog: zaraz, zaraz, widzieliśmy się juŜ kiedyś...
Jak on wtedy wyglądał? Na jaki szczegół zwróciłem uwagę? (zauwaŜ: myślimy, przypominamy
sobie obrazami) Co było wtedy ,moją zakładką wizualną? Aha, biały sweter z Ŝółtym pasem na
piersiach. Pamiętam, skakał po nim Chmielnicki z ”Ogniem i mieczem”... Dzień dobry, panie
Bogdanie!
Tak to działa.
Jak to wyćwiczyć
Ludzi masz wszędzie dookoła i wszyscy są gotowi do ćwiczeń, chociaŜ wcale nie muszą o tym
wiedzieć. Wykorzystuj to.
Przypatruj się od dzisiaj uwaŜniej kaŜdemu napotkanemu człowiekowi (oczywiście uwaŜaj, aby nie
było to zbyt krępujące ani nachalne). Obserwuj i wybieraj zakładki wizualne. O, pan bucik! Pani
afro! Pan teczka! Pani dołeczek, itd. Szczególnie wiele uwagi poświęć twarzom, studiuj ich rysy,
ogólny wygląd i wyraz, i chwilę potem staraj się opisać z pamięci najwaŜniejsze cechy nowych
fizjonomii. Co ci się podoba, a co nie? Które z nich mogą świadczyć o chwilowym nastroju, a które
o bardziej stałych cechach charakteru? Są przecieŜ twarze uczciwe, inteligentne, przyjazne,
pogodne. Wyraz twarzy zdradza równieŜ brutalność, złośliwość, zmysłowość, głupotę... Fachowcy
od rysopisów komputerowych w układzie włosy, dwoje oczu, uszu, nos i usta potrafią dostrzec aŜ
21 cech i elementów. Włosy róŜnią się ilością, kolorem, długością i fakturą, usta mogą być wąskie
lub szerokie, wargi mają róŜną grubość, a górna lub dolna moŜe wystawać. Oczy są duŜe, szeroko
lub blisko rozstawione, wyłupiaste lub głęboko osadzone, róŜnią się oczywiście kolorem. Brwi są
krzaczaste, rzadkie, proste lub wyraźnie łukowate. Ocenia się kształt podbródka, nosa, wysokość
czoła i zaokrąglenia policzków. Co więcej, kaŜdą z tych cech lub elementów moŜna róŜnicować
jeszcze dalej. Człowiek ma bujne włosy, łysieje lub jest całkiem łysy. Nos bywa zadarty, orli, prosty
lub mięsisty. Policzki są zapadnięte, kości policzkowe wystają. Razem uzbiera się ponad 60 cech
charakterystycznych tylko dla twarzy, a są jeszcze tak indywidualne elementy jak dołek w brodzie
lub na policzkach, zmarszczki wokół oczu, Ŝyłki na skroniach, itp.
Źródłem wiedzy na ten temat mogą być równieŜ opisy ludzkich fizjonomii w literaturze pięknej
(czyta, czyta!!). Wyłapuj je i utrwalaj w wyobraźni. Nawet zapisuj.
Zapamiętując twarze pytaj równieŜ, jak ten człowiek będzie wyglądał za 20 lat? Co moŜe zmienić
się w jego twarzy? Zachowaniu? Całej sylwetce? Obserwuj wszystko i wybieraj wszystkie znaczące
dla ciebie szczegóły – wyróŜniki.
Zapamiętując ludzi doskonalisz naturalny talent kontaktów z innymi,
budujesz podstawy skutecznej komunikacji i rozwijasz umiejętność nawiązywania i
podtrzymywania wartościowych związków międzyludzkich).
Jeśli obserwujesz lub wdajesz się z ludźmi w rozmowę, zwracaj przy okazji uwagę na to co i jak
mówią, jakich słów uŜywają, w jakim tonie, jaki jest ich język ciała i wyraz (mimika) twarzy,
odsłaniające pozytywne lub negatywnbe nastawienie, uczucia, systemy reprezentacji, sposób i
schematy myślenia, nawet główne cechy charakterologiczne i osobowościowe. W ten sposób nie
tylko dodatkowo wyćwiczysz koncentrację, ale uczynisz waŜki krok na drodze do lepszego
rozumienia i „czytania” innych, budując mocne podstawy skutecznej komunikacji i budowania
wartościowych związków. Co bardzo ciekawe, ta sztuka wymaga równieŜ lepszego kontaktu i
rozumienia samego siebie. Czy zastanawiałeś się na przykład jak waŜne i przydatne jest proste
pytanie: czy w towarzystwie nowo poznanej osoby czuję się dobrze czy źle?. Rzadko je sobie
zadajemy, ale odpowiedź na nie nie tylko ćwiczy i inteligencję emocjonalną i intuicję, ale przede
wszystkim moŜe oszczędzić wiele przykrości i rozczarowań*.
Na kaŜdym kroku „podróŜuj w ludzi”. Stań, patrz i słuchaj. To kapitalna przygoda zycia.
Takie uwaŜne, świadome przypatrywanie się innym sprawi, Ŝe szybko nabędziesz wprawy w
znajdywaniu charakterystycznych zakładek wizualnych. Będziesz jak laik w lesie, który zamienia
się w botanika. Ten pierwszy widzi tylko gęstwinę drzew, krzewów i poszycia, drugi opisze kaŜdy
kwiat, liść, rodzaj i gatunek kaŜdej rośliny, opowie jej historię i Ŝycie. Ma oczywiście wiedzę, ale
przede wszystkim wyćwiczone oko.
Po wybraniu zakładki wizualnej przydaj obserwowanej osobie hipotetyczne nazwisko, zamień je na
słowa – obrazy, po zamianie połącz z zakładką „Ŝywym” skojarzeniem; ćwiczenie będzie wtedy
pełne..
Natomiast w sytuacjach rzeczywistych musisz wykonać jeszcze jeden krok, szalenie waŜny,
mianowicie przynajmniej dwukrotnie powtórz pracę wyobraźni, przypomnij sobie „Ŝywe”
skojarzenie. Przywołaj i utrzymaj na ekranie umysłu obrazy zakładki i nazwiska w Ŝywej,
niecodziennej akcji najlepiej zaraz po pierwszej prezentacji i jeszcze raz 15 – 30 sekund później
(wiesz juŜ, Ŝe najwięcej zapomina się zaraz po zakończeniu uczenia się).
Oczywiście im więcej takich powtórek, tym lepiej, w coraz większych odstępach czasu, a więc po
kilku minutach, po godzinie, itd. Jeśli poznajesz ludzi na przyjęciu, wystarczy, jeśli przypomnisz
ich sobie zaraz po przyjściu do domu. Jeśli pierwszy kontakt ma perspektywy na przyszłość, znane
ci juŜ szczegóły o nowym znajomym moŜesz ująć w Mapę Myśli i rozbudowywać ją w miarę
pogłębiania się relacji.
Czy są trudności na tej drodze? Tak. Kiedy spotykasz i zapamiętujesz wielu ludzi w krótkim czasie,
skuteczność działania pamięci moŜe zmniejszyć typowa interferencja proaktywna. Nazwiska i
twarze mogą ci się po prostu mylić lub nakładać na siebie. Aby efekt interferencji zmniejszyć,
zastosuj takie zabiegi,jak na przykład zapamiętuj uczestników przyjęcia (spotkania) w róŜnych
pomieszczeniach albo przynajmniej w róŜnych miejscach pokoju, jeśli to moŜliwe między jedną i
drugą prezentacją rób kilka minut przerwy, itp.
A co pomaga? Prawdziwe zainteresowanie ludźmi. I ciepły do nich stosunek. Nie musisz nowych
znajomych od razu bardzo lubić (chyba, Ŝe poraŜa cię miłość „od pierwszego wejrzenia”). Po prostu
ich lub, to wystarczy, mając w rezerwie zasadę „ograniczonego zaufania”, bo draństwo czai się
wszędzie, a pozory na ogół mylą (durniów nie sieją...).
Jak to okazywać? Coś im daj, nie koniecznie z rzeczy materialnych. Wystarczy radość i entuzjazm.
Wypracuj metodę, znajdź sposób, aby przynajmniej raz dziennie jakiś człowiek uśmiechnął się
dzięki tobie. Niestety nie moŜesz dać tego, czego nie masz, więc sam musisz być pełen radości i
entuzjazmu.
Kiedy tak się stanie? Kiedy polubisz siebie.
Ale to juŜ temat na osobną ksiąŜkę.
Od kaŜdego napotkanego człowieka coś weź,
kaŜdemu napotkanemu człowiekowi coś daj
*Szczegóły np. w ksiąŜce Lillian Glass „Wiem o czym myślisz” Wydawnictwo REBIS. Poznań 2002 oraz w kaŜdym
obszerniejszym opracowaniu na temat NLP. Ten wątek rozwijam dokładniej w ksiąŜce „Pamięć i intelekt. Trening
mistrzowski”.
A co moŜesz zrobić, aby twój rozmówca łatwiej zapamiętał ciebie, twoje nazwisko, bo system
działa przecieŜ w obie strony?
Wystarczy, abyś przedstawiał się wyraźnie i odpowiednio głośno (rzecz jasna nie krzycz), dodał
jakiś komentarz „historyczny”, jeśli to moŜliwe (skąd twój ród), na pewno zawodowy (co robisz) i
jakiś osobisty (bez nadmiernego ekshibicjonizmu, bo nie wszystkich to musi ciekawić). I rozbaw
rozmówcę, podając mu własne imię i nazwisko rozbite na bliskobrzmiące obrazowe słowa
zastępcze.
Będzie miał połowę roboty z głowy.
W jednym z programów „Chwila prawdy” (TVN) z Zygmuntem Hajzlerem pojawiło się
następujące zadanie pamięciowe. Zawodnik miał w ciągu tygodnia nauczyć się na pamięć i
rozpoznawać 100 zdjęć roŜnych filmów, podając równieŜ tytułu tego filmu, nazwiska reŜysera i
scenarzysty oraz rok premiery. Sto ciągów informacji po pięć w kaŜdym. Przed „swoją chwilą
prawdy” zawodnik opowiadał, jak przygotowywał się do tego wyczynu. Wybrał najbardziej Ŝmudną
i czasochłonną drogę: codziennie, przez wiele godzin powtarzał, kuł, do oporu. Jak mówił: od 10
rano do północy. Prawie 100 godzin umysłowej katorgi PoniewaŜ poradził sobie (w ciągu 3 minut
wymienił bezbłędnie 20 ciągów wspomnianych wyŜej informacji – takie było zadanie), udowodnił,
ze i taki sposób uczenia się jest skuteczny. Pytanie jednak, czy mógłby nauczyć się tego
wszystkiego równie skutecznie, ale szybciej i z mniejszym wysiłkiem? Bez takiego stresu i z
większym zaufaniem do własnej pamięci, nie zdając się na przypadek i zawodność pamięci
mechanicznej? Jak ty znając juŜ tajniki trzech głównych technik pamięciowych zapamiętałbyś na
przykład następujące informacje:
1. Fotografia/kadr z filmu - tytuł filmu: „Perła w koronie” – scenariusz i rezyseria Kazimierz
Kutz – premiera 1972 r.
2. Fotografia/kadr z filmu – „Poszukiwany – poszukiwana” – scen. Jacek Fedorowicz – reŜ.
Stanisław Bajera – premiera 1973
3. Fotografia/kadr z filmu – „Człowiek z Ŝelaza” – scen. Aleksander Ścibor – Ryslki – reŜ.
Andrzej Wajda – premiera 1981
Moja podpowiedź:
Metoda „innego” zapamiętywania mogłaby wyglądać tak: najpierw zamieniam wszystkie
informacje do zapamiętania na obraz lub obrazy, a więc wybieram znaczący szczegół na fotografii
(znajduję „zakładkę zdjęciową”), następnie wykorzystując TSZ staram się „zobaczyć” tytuł filmu
(kolejne obrazy), robię to samo z nazwiskami scenarzysty i reŜysera oraz dodaję obraz roku
premiery w postaci dwucyfrowej zakładki liczbowej (dwucyfrowej wystarczy, poniewaŜ wszystkie
filmy wyprodukowano w ub. stuleciu). Co pozostaje to połączyć tak „obrobione” informacje
wyjściowe „Ŝywymi skojarzeniami”, zbudować czyli stosowny łańcuch skojarzeń.
Przykład dla zadania 1:
Szczegół zdjęcia – wbijam weń miecz z kadzidłem (kadzi miecz - Kazimierz) – miecz podrzuca do
góry głową maleńki koń (kuc - Kutz) – kucyk wypluwa perłę na koronę („Perłą w koronie”) –
koronę nakładam na głowę kuny (72). „Widzisz” to? W takim razie nie zapomnisz.
Z pozostałymi przykładami uporaj się sam.
Pouczająca kalkulacja: przy znajomości systemu i szybkości kojarzenia, powiedzmy 10 sekund na
parę, zapamiętanie w zadaniu wyjściowym 100 ciągów skojarzeń po 4 w ciągu (dla pięciu
informacji) zajęłoby 4000 sekund – nieco ponad jedną godzinę!
ZAPAMIĘTYWANIE NAZWISK I TWARZY – (I)
Test – zabawa
Wiedzą juŜ jak, przypatrz się poniŜszym dziewięciu twarzom i zapamiętaj nazwiska ich właścicieli.
Daj sobie na to dwie minuty.
ZAPAMIĘTYWANIE NAZWISK I TWARZY – (II)
Teraz, w ciągu mniej więcej minuty podpisz wszystkie znajome Ci twarze właściwymi nazwiskami.
5. Mapy Myśli
I. Część przygotowawcza.
Metoda, która świetnie przygotowuje do notowania przy pomocy właściwych Map
Myśli to metoda Cornella. Podziel kartkę w położeniu poziomym na dwie części. Lewa,
zawierająca słowa kluczowe, ma być mniejsza i mierzyć ok. 6 cm. Prawa część, która będzie
zawierała główną część notatki ma być większa - do długości ok. 15 cm. Na dole
strony/notatki umieść poziomą linię na całej długości, szerokości ok. 5 cm, oddzielającą
notatkę od dolnej części, przeznaczonej na podsumowanie.
W trakcie notowania podczas wykładu czy lektury zapisuj wszystkie informacje w W
części prawej zapisujesz wszystkie informacje, które uważasz za ważne i istotne. Pisz
krótkimi zdaniami. Notuj główne idee i pojęcia, ważne daty, nazwiska, miejsca. Dołączaj
tabele, diagramy i wypunktowania. Jeśli nie zdążysz czegoś zapisać, zostaw puste miejsce,
które uzupełnisz potem.
Następnie w kolumnie lewej wypisz najważniejsze słowa kluczowe Co ważne, używaj
też pytań o kluczowe informacje (co bardzo ułatwi przyszłe powtórki).
Natomiast w podsumowaniu stwórz własnymi słowami najważniejsze konkluzje z
całej notatki. Niech to będzie maksymalnie 3 – 5 zdań; swoiste „jądro tematu”, ale
stworzone przez Ciebie.
Dokładnie rób to w pięciu krokach:
1. Zapisz wszystko w prawej części.
2. Jak najszybciej po sporządzeniu pełnej notatki zredukuj ją wpisując kluczowe idee
i hasła po lewej stronie kartki. Przyspieszysz zapamiętywanie i naukę zapisując
pytania o kluczowe informacje.
3. Zrób powtórkę. Zakryj prawą część. Patrząc na lewą stronę, widząc słowa – klucze
i pytania opowiedz na głos o wszystkim co sobie przypominasz, że zanotowałeś po
prawej stronie. Opisuj wszystko swoimi słowami z jak największymi szczegółami.
Następnie odkryj prawą część i sprawdź czy przypomniałeś sobie wszystkie ważne
informacje.
4. Stwórz podsumowanie w dolnej części notatki. Możesz tam dodać swoje
przemyślenia i refleksje. Własne przemyślenia powodują połączenie nowej wiedzy
z Twoimi doświadczeniami i bardzo wydajnie podnoszą efektywność nauki.
5. Powtarzaj. Krótkie przeglądy notatek raz w tygodniu pozwolą Ci utrzymywać
informacje w pamięci dostępnej przez długi czas oraz z wysoką szczegółowością.
II. Właściwe Mapy Myśli.
Co to jest . Jak stworzyć? Metoda Cornella przynosi doskonale podstawy do notowania i uczenia
się z jeszcze większą skutecznością, z wykorzystaniem „Mind- mappingu” - wielowymiarowej
„fotografii myśli” na dany temat.
Oto podstawy:
Mózg pracuje w sposób koncepcyjny, integrujący i międzypołączeniowy. Mapy Myśli w pełni uwzględniają
ten mechanizm, dzięki czemu moŜemy notować zgodnie z naturą mózgu. To dlatego Mapy Myśli są tak
skuteczne.
Myślisz koncepcyjnie – dlatego na Mapę Myśli wpisujesz słowa – klucze
Myślisz w sposób integrujący – dlatego notując na jednej kartce papieru masz zawsze wgląd w całość
notatki. Problem, zadanie, dowolną treść widzisz holistycznie..
Myślisz „międzypołączeniowo” – dlatego na „całościowej”, jedno kartkowej Mapie Myśli moŜesz łatwo
znaleźć i zaznaczyć interesujące, twórcze związki między pozornie odległymi od siebie koncepcjami
(myślami).
Główne zasady tworzenia Map Myśli
1. Notuj zawsze na czystej kartce papieru, formatu A4 (lub większym), ułoŜonym poziomo
Peryferyjna szerokość widzenia oka jest większa w
papieru
zachęca
do
nieskrępowanego
Ŝadnym
Tak naprawdę im większy format, tym lepiej
poziomie
wzorem
niŜ w pionie. Biała kartka
wypełniania
pustej
przestrzeni.
2. Temat mapy zaznaczaj na środku kartki, najlepiej symbolem (w ostateczności skrótem
literowym) co najmniej trójkolorowym i wielowymiarowym.
Obraz mówi więcej niŜ słowa i wytwarza więcej skojarzeń; jeśli w dodatku jest kolorowy i
przestrzenny, łamie monotonie zapisu (a więc zaciekawia) i ułatwia zapamiętanie.
3. Od środka mapy prowadź linie, na wzór gałęzi drzewa, nie więcej niŜ pod kątem 45°,
zmniejszając ich grubość w miarę oddalania się od centrum. Wszystkie linie powinny się ze sobą
łączyć.
Pionowe lub bliskie pionu prowadzenie linii zmuszałoby przy czytaniu do obracania mapy,
a to byłoby stratą czasu, róŜnicowanie grubości sprzyja zrozumieniu hierarchii i stopnia
zaleŜności myśli, ulogicznia mapę. Łączenie linii podkreśla „kojarzeniowy”, asocjacyjny
charakter naszych myślenia; kaŜda myśl zawsze wypływa z jakiejś poprzedniej i rodzi
następną.
4. Linie podpisuj słowami – kluczami, jedno na kaŜdej linii, nad i wzdłuŜ całej jej długości. Pisz
literami drukowanymi, róŜnicując ich wielkość i grubość w zaleŜności od połoŜenia od centrum.
Tu: wykorzystuj lewą i dolną część notatki Cornella, o której czytałeś poprzednio.
KaŜde słowo wywołuje strumień skojarzeń. Słowo pojedyncze daje większą swobodę
myślenia. Natomiast sugerowany wyŜej sposób podpisywania linii zwiększa przejrzystość i
zrozumiałość notatki, ułatwia i przyspiesza twórcze kojarzenie i przypominanie.
RóŜnicowanie liter dodatkowo ulogicznia całość (por. p.3 powyŜej)
5. Stosuj własne akcenty i oznaczenia.
Im bardziej „osobista” mapa, tym lepiej. Wszelkie własne rysunki, piktogramy, strzałki,
symbole, podkreślenia i liczby pobudzają pamięć, pomagają mózgowi znaleźć, zrozumieć i
zapamiętać znaczące (czyt. logiczne) związki i relacje między róŜnymi częściami mapy.
Podkreślaj własnymi piktorgamami dynamikę skojarzeń i zawarte w nich pozytywne emocje.
6. Pierwszą wykonywaną Mapę Myśli traktuj jako materiał roboczy. Nie musisz od
razu rysować ładnie.
Przede wszystkim dbaj o swobodę i szybkość myślenia, po prostu wyłapuj i zaznaczaj najwaŜniejsze myśli i skojarzenia.
Przede wszystkim bądź twórczy. Pozwalaj sobie nawet na notowanie głupich myśli. Ocenisz je potem, przy drugiej
mapie. Wtedy będzie teŜ czas na porządkowanie, ulogicznianie i dbałość o elementy estetyczne, dodatkowy kolor, rytm i
przestrzeń KaŜda następna mapa zawsze jest lepsza i ładniejsza, i bardziej pobudza cały twój intelektualny potencjał.
Jeśli mapa właściwa wychodzi „za gęsta”, co ogranicza czytelność, najbardziej rozbudowane galęzie Ŝe ujmij w osobne
Mapy Myśli.
7.
Szczególnie dbaj o kolor. Staraj się kaŜdą gałąź i przynaleŜne jej linie i słowa - klucze
rysować/pisać innym kolorem, zaznaczając wyraźne granice między nimi.
Kolor, podobnie jak kształty przestrzenne, bardzo pobudza pamięć. RóŜnicowanie koloru wspiera zapamiętanie logiki
związków i asocjacji między poszczególnymi strumieniami myśli, tą samą rolę spełnia oddzielenie głównych gałęzi
wyraźnymi granicami i tym samym kolorem co one.
8. Zostawiaj/zaznaczaj wolne linie.
Szczególnie przy twórczym myśleniu, kiedy zaczyna brakować ci pomysłów, dołączaj wolne linie do juŜ istniejących i
podpisanych. Natura nie lubi próŜni; umysł automatycznie będzie dąŜył do wypełnienia wolnej przestrzeni Zostawiaj
Mapę Myśli otwartą. Wprowadź nie zaczernioną gałąź „RóŜne”, na notowanie treści, które uwaŜasz za waŜne, ale
które wiesz, w którym miejscu na mapie je zaznaczyć. Zrobisz to potem, rysując Mapę właściwą.
9. Numeruj główne linie
Dzięki temu uporządkujesz logicznie kolejność głównych wątków, co moŜe się bardzo przydać, jeśli na podstawie mapy
masz wygłosić przemówienie albo napisać artykuł. Numerowanie dodatkowo integruje, scala mapę
Mapy Myśli
- ułatwiają i przyspieszają rozumienie, zapamiętywanie i utrwalanie nowych informacji,
- ułatwiają koncentrację uwagi na odbiorze nowych informacji, gdyŜ mniej czasu poświęcasz na
notowanie,
- pobudzają twórcze myślenie, gdyŜ kaŜda myśl ma nieskrępowane moŜliwości rozwoju; łatwiej
poszukujesz i znajdujesz twórcze związki i uzupełnienia,
- pobudzają cały potencjał intelektualny i stymulują synergię L/P,
- porządkują myśli własne i cudze i pozwalają na wnikliwą ich analizę.
PoniŜej zobacz trzy przykłady Map Myśli, dwie „komputerowe” i jedna „odręczna”. Więcej patrz
równieŜ Google. Mapy Myśli
Mapa Myśli. Przygotowanie szkolenia
Przykładowa, prosta Mapa Myśli wykonana programem MindManager:
Mapa Myśli „Jak się uczyć?
Ćwiczenie: Jeśli tego jeszcze nie robiłeś, narysuj teraz swoją pierwszą Mapę Myśli na temat
przyszłorocznych wakacji. Przy okazji dobrze je zaplanuj. Zobacz, jak notowanie w nowym stylu
ułatwia i porządkuje myślenie – ba!, pozwala wpadać na wiele twórczych pomysłów.... Wakacje
staną się lepsze!
6. I Ty moŜesz być poetą.
Napisz wiersz. Tak, potrafisz! Jesteś urodzonym poetą, tylko sam o tym nie wiesz.
Wykorzystaj potęgę skojarzeń i wyobraźni, a więc to, co ćwiczyłeś (całkiem intensywnie)
przez ostatnie dni. Szczególnie przydatne okaŜą się Mapy Myśli, które pozwalają równieŜ
zbadać, przeanalizować kaŜdą poetycką myśl.
1.
Weź dwa całkowicie oderwane od siebie pojęcia (albo wybrane przypadkowo dwa
słowa ze słownika).
2.
Wokół kaŜdego pojęcia wypisz min. 10 wyrazów (na zasadzie skojarzeń i „Ŝywego”
obrazu).
3.
Wybierz jeden z tych wyrazów wokół jednego pojęcia i znajdź skojarzenia między
nim a wszystkimi dziesięcioma wyrazami, wypisanymi wokół drugiego pojęcia.
4.
Zrób to samo z drugim wyrazem, potem z następnym, aŜ do momentu, kiedy kaŜde
słowo z jednej dziesiątki zostanie skojarzone z kaŜdym z drugiej. Będziesz zdziwiony, ile
powstanie skojarzeń zabawnych, wzruszających, fantazyjnych i prowokujących.
5.
Wybierz najlepsze pojęcia i stwórz z nich kilka oryginalnych zdań; zobacz, czy mogą
ułoŜyć się w wiersz.
7.
Dziewięć Muz
Córki Zeusa, władcy bogów, i Mnemosyne, tytanidy, i towarzyszki Apolla - syna Zeusa
i Latony. Było ich dziewięć i kaŜda miała zdolność wieszczenia.
Kalliope – poezja epicka oraz filozofia i retoryka, przedstawiano ją z tabliczką i rylcem
Klio – historia, przedstawiano ją ze zwojem papirusu
Erato – poezja miłosna, przedstawiano ją z kitarą
Euterpe – poezja liryczna, gra na flecie, przedstawiano ją z aulosem
Melpomene – tragedia i śpiew, przedstawiano ją z maską tragiczną
Polihymnia – poezja chóralna, pantomima przedstawiano ją zawsze głęboko zamyśloną, bez
atrybutu
Talia – komedia, przedstawiano ją z maską komiczną
Terpsychora – taniec, przedstawiano ją z lirą i plektronem
Urania – astronomia i geometria, przedstawiano ją z cyrklem i kulą ziemską
Twoje zadanie: skojarz imię kaŜdej Muzy z jej postacią opisaną i przedstawioną powyŜej,
po czym spójrz na ich sylwetki na dolnym rysunki (w innej kolejności) i podpisz je
właściwymi imionami.
8.
Alfabet migowy
Zapamiętaj całość wykorzystując obrazkowe zakładki alfabetyczne.
9. śongluj!
W czasie jednej z dziennikarskich podróŜy po Stanach Zjednoczonych miałem okazję odwiedzić
parę lat temu uniwersytet w Yale. Wraz z grupą dziennikarzy oprowadzał nas dziekan jednego z
wydziałów. Idąc korytarzem minęliśmy jakiegoś wychudzonego, brodatego osobnika w
postrzępionych dŜinsach, który intensywnie Ŝonglował. Aaa! – rzucił mimochodem dziekan – to
nasz najzdolniejszy matematyk właśnie w trakcie przygotowywania się do wykładu...
Świat dzisiaj Ŝongluje; na uniwersytetach, w instytutach, ba!, nawet w duŜych, uznanych firmach
wykładowcy, studenci, pracownicy i członkowie Zarządu wychodzą w czasie przerw na świeŜe
powietrze i Ŝonglują. Dlaczego? PoniewaŜ Ŝonglowanie to jedno z najskuteczniejszych ćwiczeń i
zabaw ruchowych, które dzięki poprawie synergii lewej i prawej półkuli mózgu pobudza twórcze
myślenie, usprawnia działanie pamięci i jednocześnie odpręŜa i relaksuje.
Ta zabawa uczy jeszcze kilku rzeczy. Po pierwsze udowadnia jak waŜne są błędy, zwłaszcza w
procesie uczenia się. Kiedy się uczysz, popełniasz błędy. Zawsze. Ale to dzięki nim się uczysz.
Tylko rozpoznając i eliminując błędy dojdziesz do perfekcji. A więc doceniaj błędy, i jeśli się
zdarzą, nie wstydź się ich..
Po wtóre Ŝonglowanie pokazuje, Ŝe kaŜde skomplikowane zadanie staje się łatwe, kiedy rozbijesz
go na etapy prostsze i te po kolei wyćwiczysz.
Po trzecie to doskonałe ćwiczenie aarobiczne; na początku będziesz musiał stale schylać się po te
cholerne piłki...
I wreszcie coś, co lubię najbardziej: czy widziałeś kogoś, kto Ŝongluje i byłby smutny?!...
śonglowanie pozwala zrozumieć, Ŝe proces uczenia się to nieunikniony ciąg „wzlotów i
upadków"; we wszystkim, co robisz na drodze ku doskonałości, błędy są po prostu niezbędne !!!
Rozpoznaj błędy, wyeliminuj je – i będziesz lepszy.
Co trzeba wiedzieć przed nauką Ŝonglowania
1. NajwaŜniejsze w Ŝonglowaniu to rzucanie piłki i rytm. Zasada pierwsza: nie martw się tym, co jest w powietrzu,
dbaj o to co masz w rękach; koncentruj się na rzucaniu, nie na łapaniu. A więc początkowo celowo upuszczaj
piłkę (zwłaszcza źle rzuconą). Łapanie „zrobi się" samo po pewnym czasie;
2. Najtrudniejsze w Ŝonglowaniu to przełamanie „reakcji Pawłowa" - Ŝe jedna ręka rzuca, a druga łapie; otóŜ nie!
Piłeczkę łapie i rzuca ta sama ręka...
3.
Jeśli stale powtarzasz jakiś błąd, zamknij na chwilę oczy, weź kilka głębokich oddechów i zwizualizuj
sukces;
4.
MoŜesz chodzić w czasie Ŝonglowania;
5.
Staraj się trzymać łokcie przy ciele i tak, Ŝeby „chodziły" w poziomie. Nie unoś rąk ani za nisko, ani za
wysoko;
6.
śonglując, mów głośno do siebie: rzuć - łap, rzuć - łap, później juŜ tylko rzuć, rzuć...
7.
Nie daj się zwieść szkodliwym w sumie hasłem „postaraj się jeszcze bardziej"; jeśli będziesz bardziej i
bardziej powtarzać te same błędy, Twój nawet szalony wysiłek pójdzie na marne! Dlatego jeśli nie idzie Ci
dobrze, wróć do wcześniejszych kroków i wyćwicz je do perfekcji. Tylko doskonała praktyka czyni mistrza;
8.
Pamiętaj o tym, jak stać, oddychać i jak rzucać piłkę z ręki.
9.
W domu dobrze jest ćwiczyć nad łóŜkiem lub nad wanną. Nie będziesz musiał tak często schylać się po piłki..
10.
Najłatwiej będzie ci Ŝonglować specjalnymi piłeczkami, wypełnionymi piaskiem lub ziarnami roślin
(np. prosem). W Polsce szukaj takich w sklepach z pomocami dla niepełnosprawnych. Są jednak
importowane i dosyć drogie. MoŜna próbować zrobić je samemu lub Ŝonglować zwykłymi piłeczkami do
tenisa, w które dobrze jest wstrzyknąć bardzo cienką igłą zwykłą wodę. CięŜsze nie będą tak daleko uciekać.
Etapy w nauce Ŝonglowania
Kroki 1
1.
Najpierw naucz się właściwie stać. A więc tułów jest prosty, nogi lekko ugięte w kolanach, stopy
rozstawione o stopę od siebie), oddychasz spokojnie i rzucasz tak; aby piłka wychodziła z palców, po lekkim ugięciu
łokcia i nadgarstka. Teraz pobaw się jedną piłką, prze dłuŜszą chwilę rzucaj ją w górę i łap tą samą ręką, potem
drugą .
2.
Zobacz swoją „skrzynkę Ŝonglera" i naucz się rozpoznawać i koncentrować na dwóch
charakterystycznych punktach na wieczku tej skrzynki; ćwicząc wzrok kieruj na swoje „punkty Ŝonglera”, patrz tam,
gdzie chcesz rzucać, nie patrz na ręce.
3.
Rzucaj j piłkę z jednej ręki i łap drugą , ale nie na siłę; jeśli rzuciłeś źle, pozwól, aby piłka spadła na ziemię!
Pamiętaj: nie :martwiąc się o łapanie, moŜesz bardziej skoncentrować się na precyzji rzutu: piłka ma lecieć w pobliŜe właściwego
„punktu Ŝonglera”.
Krok 2
Dobra wiadomość: Ŝonglowanie 2. lub 3. piłkami to dokładnie to samo, co jedną tylko w kolejności i na zmianę...
1. Rzuć jedną piłką, a kiedy osiągnie znany Ci punkt i zacznie spadać, rzuć drugą tak, aby i ona poleciał w
swój punkt przeznaczenia i niech obie spadną! (najlepiej 10 cm przed Twoimi stopami)
2. Teraz powtórz głośno instrukcję dla swego mózgu: „Za chwilę rzucę ze znanym mi opóźnieniem 2 piłki pod
wieczko mojej skrzynki, i jeśli pierwsza z nich spadnie w pobliŜu mojej ręki, złapię ją”. Zacznij ćwiczyć. Uwaga:
druga piłka musi spaść!
3. Teraz rzucaj i łap obie piłki: koncentruj się na dokładności rzutu. Jeśli rzuciłeś niezbyt dokładnie , pozwól, piłce
spaść.
4. Po 10-20 minutach spróbuj zaŜonglować 3 piłkami! Od razu
Krok 3
ZaŜongluj trzema piłeczkami i złap je wszystkie, tzn. świadomie złap trzecią piłkę (złapiesz ją oczywiście w tą
rękę, w której będziesz trzymał juŜ piłkę pierwszą, rzuconą najpierw). Powtórz to kilkanaście razy, po czym zanim
złapiesz trzecią piłkę, odrzuć tą pierwszą, na początku byle jak, po prostu odrzuć. Powtórz kolejnych kilkanaście
razy, starając się tą pierwszą, złapaną juŜ piłkę odrzucać świadomie w stronę przynaleŜnego jej „punktu Ŝonglera” i
oswajaj się z myślą, Ŝe zaraz znajdziesz swój rytm i tempo.
Krok 4
1.
A teraz po prostu Ŝongluj! Dobierz sobie stosowną muzykę i Ŝongluj. śongluj, Ŝongluj!...
2.
Jeśli Ci się nie udało, zacznij rzucać 3. piłkami, i niech wszystkie spadają; koncentruj się jedynie na precyzji.
Nie martw się łapaniem, rzucaj piłki tam, gdzie powinny lecieć.
3.
Teraz łap tylko jedną piłkę(ostatnią), a dwie niech spadną..
4.
Łap dwie piłki i pozwól, aby jedna spadła (tym razem pierwsza).
5.
Teraz zaŜongluj trzema, do pełnego cyklu. Kontroluj wysokość, trajektorię i tempo kaŜdego rzutu. Nie
napinaj karku, oddychaj swobodnie. Łap piłki nie myśląc o tym, i pozwalaj im spadać, jeśli rzut był niedokładny.
Znajdź swój rytm: jeśli się znuŜysz, przerwij ćwiczenie, weź kilka głębokich oddechów i wróć do treningu;
jeśli to nie pomaga, wróć do wcześniejszych etapów/kroków, a więc niech trzy piłki spadną, potem dwie.,
wreszcie jedna. Baw się cały czas. Udawaj, Ŝe jesteś największym Ŝonglerem wszech czasów. Ćwicz w stanie
czujnej relaksacji, mając maksymalnie rozluźnione ciało i maksymalnie skupiony (chociaŜ spokojny) umysł.
Zobacz teŜ inne metody i demo http://kuglarstwo.pl/dropsy/4pnauka.php i
www.youtube.com/watch?v=MqDAf_lg9Xs
10. Zapamiętuj kształty
PoniŜej zobacz proste kształty ułoŜone w siedem rzędów. Pracując wyobraźnią, zamień kaŜdy z
nich na obraz bardziej przekonujący dla Twojego umysłu i połącz łańcuchem „Ŝywych” skojarzeń.
Powinno Ci to zając nie więcej niŜ 3,5 minuty. Po czym odtwórz wszystkie w oryginalnym
kształcie i kolejności.
11. Sprzyjające otoczenie.
ŚRODOWISKO SPRZYJAJACE TWÓRCZEJ PRACY MÓZGU
I SZYBKIEMU UCZENIU SIĘ
Mózg, jeśli ma sprawnie działać, reagować na narzucane zadania, musi się „odŜywiać”. Właściwej
do utrzymywania go w gotowości poŜywki dostarczają wszystkie właściwie pobudzające bodźce,
czyli moŜliwie najwięcej wraŜeń zmysłowych. W bogatym w takie bodźce otoczeniu nie tylko
przyjemniej będzie się uczyć, ale i łatwiej wykorzystać tzw. prawo kontekstu, wspierające działania
pamięci. A więc:
32.
Zadbaj (niekoniecznie od razu), aby pokój w którym się uczysz miał ściany pomalowane w
kolorach, które lubisz, łagodnych i optymistycznych. W wyborze moŜesz kierować się ogólną analizą cech
kolorów*, z której wynika, Ŝe w pomieszczeniach przeznaczonych do nauki (równieŜ w biurach) bardzo dobrze
funkcjonuje kolor turkusowy, wywołujący uczucie miłego chłodu, świeŜości i oŜywienia.
33.
Pokój powinien być wolny od hałasów
34.
Na ścianach zawieś ulubione i inspirujące dzieła malarskie, które co jakiś czas zmieniaj.
Jeśli moŜesz, wstaw równieŜ rzeźby. Zadbaj o formę graficzną z wyraźnym wzorem, rytmem i
geometrią, kontemplowanie których polepszy twoją koncentrację. Bardzo dobre są na przykład
wycinanki ludowe.
35.
Z dobrego sprzętu stereo puszczaj delikatną muzykę klasyczną; moŜna ją dobrać bardzo
fachowo, zaleŜnie od rodzaju wysiłku umysłowego, w który się angaŜujesz. Szczególnie zalecane są
zestawy utworów, składające się na tzw. koncert „aktywny” i „pasywny” (patrz dalej)
36.
Świetnie sprawdza się (równieŜ jako źródło kojącego dźwięku) mała fontanka z zamkniętym
obiegiem wody, którą moŜesz zainstalować w małym „oczku”, dodatkowo obsadzonym roślinami
wodnymi. Przy tym oczku postaw wygodne siedzenie, moŜe mały stolik i niech to będzie miejsce
do „zadań specjalnych”. W ciszy wypełnionej szmerem wody o wiele łatwiej popaść w twórczą
zadumę, przypomnieć sobie Ŝyciowe cele, pogadać ze swoim „ja” czy sięgnąć do pokładów intuicji
37.
Ustaw wygodne meble, jak sofa, fotele, wypchane poduszki do siedzenia, materac na
podłodze (chodzi o to, abyś mógł się gdzieś połoŜyć dla relaksu), zawieś nawet hamak.. Ale przy
biurku/stole siadaj na normalnym krześle, owszem, z oparciem, ale dość twardym, zapewniającym
lekkie napięcie mięśni pośladków i nóg. Pod nogi moŜesz podłoŜyć podstawkę wysokości dwóch
grubszych ksiąŜek. To bardzo pomaga, zwłaszcza przy dłuŜszej pracy przy biurku.
38.
Na biurku (stole) miej tylko to, czym zajmujesz się w danej chwili (nie powinno cię nic
rozpraszać). Ale kilka ulubionych przedmiotów lub pamiątek moŜe sprzyjać koncentracji i
podtrzymaniu miłego nastroju.
39.
Zorganizuj miejsce do prostych ćwiczeń gimnastycznych, dla odpręŜenia i rozluźnienia
ciała. Zainstaluj w drzwiach prosty drąŜek gimnastyczny, do ćwiczeń w leŜeniu połóŜ na podłodze
mały dywanik.
40.
Zadbaj o kwiaty, cięte i doniczkowe, zwłaszcza te przyjazne człowiekowi. Szczególnie
„zdrowe” są paprocie, geranium i pelargonie, takŜe domowe lipki (np. afrykańska), wrzośce, fiołki alpejskie, hiacynty i
tulipany (trzy ostatnie kwitną cały rok). Spróbuj pobawić się takŜe w uprawę róŜ miniaturowych.
Paprocie domowe (udają się równieŜ ogrodowe) produkują spore ilości tlenu, ale przede wszystkim jonizują ujemnie
powietrze, wzmacniając swoim biopolem biopole człowieka. Prawdziwym mistrzem w tym względzie jest geranium,
inaczej bodziszek (w Bułgarii nazywanym „zdrawec”, i słusznie). Cenną cechą pelargonii (oprócz tego, ze znakomicie
odświeŜają powietrze) są pachnące liście, u niektórych gatunków dopiero po potarciu palcami, dlatego warto ustawiać
je w zasięgu ręki. Zdecyduj się jednak na jeden gatunek, gdyŜ zapachów róŜnych pelargonii nie naleŜy mieszać.
Polecane odmiany to: „Lady Plymouth”, „Old Spice” i „Fragrans”
Uwaga: jeśli nie uda ci się utrzymać w mieszkaniu paproci, geranium lub pelargonii, przyczyną mogą być Ŝyły wodne.
Wstaw odpromienniki, a jeszcze lepiej skonsultuj się z radiestetą.
Zadbaj o dobre, świeŜe powietrze, a więc wstaw wentylator, grzejnik i nawilŜacz (jeśli trzeba).
Kup domek „zapachowy” i uŜywaj zapachów sprzyjających pracy umysłowej i relaksowi.
Lawenda, eukaliptus i pomarańcza rozjaśniają umysł, działają odświeŜająco i pobudzająco, podobnie werbena (nie bez
powodu lubił ją szczególnie Petroniusz, mistrz smaku i elegancji z „Quo vadis”. Działanie pamięci usprawniają
natomiast bazylia i rozmaryn.
Pamiętaj, Ŝe bardzo szkodliwy nie tylko dla pracy umysłowej, ale w ogóle dla zdrowia jest tzw. smog
elektromagnetyczny (czytaj dalej). Źródłem tego niewidzialnego „zanieczyszczenia” są wszystkie pobliskie urządzenia
elektryczne i elektroniczne. W miejscu, gdzie uczysz się lub pracujesz takich urządzeń powinno być jak najmniej.
Trzymaj w pobliŜu zestaw prostych klocków, plastelinę albo modelinę do zabawy w trakcie
twórczego namysłu.
Miej blisko siebie zdrową, dobrą wodę do picia. Woda, najlepszy elektrolit, ułatwia przebieg
procesów myślowych. Nawadniaj się.
Wykorzystuj silę rytuału, przyzwyczajeń i nawyków. Do nauki zmień ubranie (np., zakładaj
„koszulkę Mistrza”, ulubioną czapeczkę, itp.,, na biurku/stole ustaw ulubione gadŜety, ucz się o
stałych porach dnia, itp.
Zadbaj o właściwe oświetlenie – najlepsze są zwykłe Ŝarówki lub lampy halogenowe (uciekaj
od jarzeniówek). Jak najwięcej korzystaj ze światła dziennego.
Zawieś gdzieś w widocznym miejscu abstrakcyjną formę, poruszaną podmuchami powietrza.
„Poszerz” przestrzeń, zawieszając w zasięgu wzroku lustro. Jeśli wierzysz w idealne
dopasowanie mebli i przedmiotów domowych do całości domu i jego otoczenia, poznaj zasady
feng-shui ) lub zasięgnij rady specjalisty)
W widocznym miejscu zawieś/postaw obrazek, zdjęcie lub znak (moŜe być w formie napisu
lub symbolu), jako „przypominacz” głównego celu, do którego dąŜysz. MoŜe twoje równieŜ twoje
godło, ulubiony aforyzm lub dewizę?...
Wstaw globus, mapę nieba gwiaździstego (lub graficzną wizję Wszechświata) i obraz
bezmiaru i głębi oceanu, abyś zawsze pamiętał, dokąd moŜesz sięgać twórczą myślą. We
Wszechświecie i głębinach oceanu leŜy przyszłość ludzkości. Oswajaj podświadomość z obszarami
przyszłej aktywności.
Dobór muzyki do róŜnych celów
Muzyka do nauki (koncert :”aktywny”)
Tomasz Albinioni: koncert op. 9 nr 2, adagio
Carl Philip Bach: koncert Es-dur na organy, adagio
Jan Sebastian Bach: inwencje 2- i 3-głosowe, Das Wohltemperierte Klavier, koncert
G-dur na flet i smyczki, largo, koncert F-dur na harfę, largo,
koncert C-dur na harfę,
Wolfgang Mozart: Koncert na skrzypce i oriestrę nr 7 D-dur
Arcangello Corelli: koncert D-dur nr 7, sarabanda, konceret a-moll nr 9,
Piotr Czajkowski: koncert fortepianowy b- moll
Haydn: Symfonia nr 67 F-dur, Symfonia nr 69 B – dur,
Georg Haendel: sześć fantazji na harfę, koncert B-dur op. R nr 6 – wersja na harfę,
koncert g-moll na wiolonczelę i smyczki, largo
Jan Pachelbel: koncert D-dur, andante, sinfonia B-dur, andante,
Antonio Vivaldi: sześć oncertów na flet op. 6, koncert D-dur na lutnie/gitarę EXII nr
15, koncert d-moll na violę RXII nr 38, largo, koncert C-dur na
mandolinę, largo
George Teleman: podwójna fantazja G-dur na harfę, largo
Beethoven: koncert skrzypcowy D-dur, op. 61, koncert fortepianowy V – Es- dur, op. 73
Utwory relaksacyjne (do koncertu „pasywnego”)
Jan Sebastian Bach: Fantazja na organy G-dur, Fantazja c- moll, Trio d-moll,
Wariacje kanoniczne
Arcangello Corelli: Concerti Grossi, op. 6, nr 2, 5, 8, 9, Concerti Grossi, op. 4, nr 10,
11, 12
George Haendel: Muzyka na wodzie
Samuel Barber: adagio na orkiestrę
Piotr Czajkowski: nokturn d-moll op. 19 nr 4
Gabriel Faure: Siciliana
Christopher Gluck: Taniec błogosławionych duchów
Vivaldi: pięc koncertów na flet i orkiestrę kameralną
Wolfgang Mozart: koncert klarnetowy A-dur KV 622, adagio
Sergiusz Prokofiew: I. koncert fortepianowy, III. część
Jules Massenet: medytacja na orkiestrę z opery „Thais”
Smog elektromagnetyczny
Organizm człowieka składa się z ok. 70 bilionów komórek. Jesteśmy zdrowi, jeśli te komórki są
równieŜ zdrowe i pracują w stanie optymalnym. Kiedy tak się stanie? Kiedy kaŜda komórka
otrzyma odpowiednia ilość substancji odŜywczych (w tym witamin i soli mineralnych), tlen, i kiedy
zapewni się sprawne usuwanie produktów przemiany materii (inaczej metabolików) oraz dwutlenku
węgla i wody. Wszystkie te procesy przebiegają dzięki własnemu polu elektromagnetycznemu
komórki (plus wewnątrz, minus na zewnątrz). Inaczej mówiąc kaŜda komórka przypomina małą
elektrownię i. im róŜnica wspomnianego potencjału jest większa, tym lepsza praca komórki i
sprawniejsza wymiana komórkowa.
Od kilkudziesięciu lat wiemy, ze potencjał elektrostatyczny komórki ulega zachwianiu pod
wpływem długotrwałego działania pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz, czyli
takiego, jakie powstaje wokół przewodów i urządzeń elektrycznych. Doprowadza to do
depolaryzacji komórki, zaburzeń w jej funkcjonowaniu, a w konsekwencji do jej obumierania. Bóle
i zawroty głowy, bezsenność, nadciśnienie, drŜenie rąk, ogólne osłabienie i zmęczenie, mniejsza
odporność – przyczyn tych i wielu innych chorób upatruje się dzisiaj w zaburzeniu procesów
elektrycznych bądź magnetycznych wewnątrz organizmu ludzkiego, a te z kolei są skutkiem
oddziaływań szkodliwych pól elektromagnetycznych, wytwarzanych przez maszyny i rozmaite
urządzenia techniczne, wszechobecne w naszym środowisku.
W domu wcale nie jesteśmy bezpieczni. Suszarki, maszynki do golenia, mikser, kuchenka
mikrofalowa, radio, telewizor, Ŝelazko, toster, komputer, telefon komórkowy, elektryczne
ogrzewanie podłogowe, ba! – zwykłe włączniki światła, instalacje podtynkowe i kontakty są
źródłem smogu elektromagnetycznego
Unikaj tego jak moŜesz!
12. Koło zdrowia
Trzynaście uniwersalnych zasad
kształcenia osobowości uzdrawiającej
Uznane w kaŜdej kulturze jako podtrzymujące zdrowie i pomagające w wyjściu z choroby
(pierwsze sześć często podpada pod nazwę „dieta mentalna”).
Zacznij dbać o to , aby w twoim Ŝyciu we właściwych proporcjach (a pozycja 6-ta zawsze) znalazły
się:
1.
śmiech,
2.
muzyka,
3.
sen,
4.
właściwy relaks,
5.
pozytywne nastawienie (poczynając od „dobrych” myśli),
6.
czyste sumienie
7.
miłość,
8.
wysoka samoocena
9.
twórczość,
10.
wiara (i siła modlitwy),
11.
Ŝyczliwi, wspierający ludzie
12.
(właściwa) dieta,
13.
ruch,
Co zrobić z tą listą? Najpierw naucz się jej na pamięć. Łatwiej będziesz ją przypominał sobie, a
moŜesz i innym. Po czym zrób swoje „koło zdrowego Ŝycia”.
Narysuj koło o dość duŜej średnicy i podziel je na 13 części. (na kartce A4 wystarczy). Poczynając
od dowolnego punktu, końce promieni oznacz teraz stosownie od „śmiechu” do „ruchu”, a kaŜdy
promień podziel na 10 stopni, licząc od środka. Przyjrzyj się następnie całej powyŜszej liście raz
jeszcze i oceń, ile w twoim Ŝyciu jest śmiechu, miłości, muzyki, itd. (w skali od 1 do 10). Na
kaŜdym promieniu zaznaczaj stosowne punkty, po czym połącz je kolejno prostymi odcinkami. Jaką
figurę otrzymałeś?. Jeśli zbliŜoną do koła, i bliską oryginalnego – świetnie! Tak trzymaj! Wyraźnie
dbasz o siebie, o swoje zdrowie i kondycję psychofizyczną. Ale jeśli twoja figura jest nieregularna,
poszarpana i bliska środka koła - zrób coś z tym, jak najszybciej. Weź się za siebie! Od zaraz.
Szkoda Ŝycia i zdrowia. I zacznij od promienia z najniŜszą oceną.
Zrób takie koło dla kogoś bliskiego, kto ma (lub przewidujesz, Ŝe moŜe mieć) kłopoty ze zdrowiem
i pokaŜ mu je. Jeśli nie zrobisz tego zbyt brutalnie, a zwłaszcza nie okaŜesz swojej nadmiernej
wyŜszości i „mądrości”, jest szansa, Ŝe to przemyśli.
śyj długo, zdrowo i szczęśliwie!
13. Nie zapominaj!
Nie ma złej pamięci, a tylko dobrze lub źle ją ćwiczymy. I niewiele trzeba, aby stworzyć warunki,
w których pamięć rozkwita – to kondensat wiedzy o współczesnym treningu pamięci i odpowiedź
na tytułowe pytanie.
MoŜliwości mózgu w tym względzie są rzeczywiście niezwykle; wiemy, Ŝe moŜemy uczyć
się o wiele szybciej, niŜ do tej pory, z o wiele większą radością, w stylu „raz a dobrze”, niezaleŜnie
od zakresu i stopnia skomplikowania nowej wiedzy, i nawet w podeszłym wieku (byleby mózg był
zdrowy).
Co o tym decyduje? Wykorzystanie potencjału całego mózgu (zwłaszcza półkuli prawej
odpowiedzialnej za świat naszej fantazji i wyobraźni), znajomość własnych strategii i technik
uczenia się (wiedza jak uczy się najlepiej TWÓJ mózg i przy uŜyciu jakich metod), tworzenie
odpowiedniego środowiska i umiejętność uczenia się w stanie relaksu (aby odpręŜyć ciało, uspokoić
umysł zainspirować i pobudzić koncentrację). I – co najwaŜniejsze – dbałość o właściwą kondycję
psychofizyczną (zdrowie, energię, nastawienie do siebie i świata)). Ten ostatni warunek trzeba
postawić na pierwszym miejscu. Mózg, który choruje lub jest osłabiony nie będzie chciał sprawnie
myśleć ani zapamiętywać, uczyć się, nawet przy znajomości bardziej rozbudowanych metod czy
systemów. Banał, ale o ponadczasowej prawdzie, którą trzeba przypominać na kaŜdym kroku, bo
kto tak naprawdę realizuje to wszystko w praktyce?
A rzecz jest naprawdę waŜna.
Prezydent Clinton ostatnią dekadę minionego wieku nazwał dekadą mózgu. Nie ulega dziś
wątpliwości, Ŝe cała nadchodząca przyszłość upłynie pod znakiem tego naszego biokomputera
„między uszami”, który przede wszystkim myśli, zaraz potem zapamiętuje. I wygra ten, kto będzie
w tym lepszy, w nieprzerwanie zmieniającym się i konkurencyjnym świecie. To trend
współczesności; wydaje się, Ŝe praca człowieka juŜ za chwilę rzeczywiście będzie polegała na
krótkich, intensywnych i twórczych wysiłkach mózgu, który będzie się uczył.
Więc ćwiczmy mózg! I pamięć i twórcze myślenie (cóŜ zrobić, szkoła w tym nie pomaga,
ale pomagajmy sobie sami), i karmmy go wszystkim, co najlepsze, dbając przede wszystkim o trzy
główne paliwa „mózgowe”: tlen (tak, ćwicz, umięśniaj się!), glukozę (stosuj właściwą dietę) i wodę
(kiedy się uczysz lub twórczo pracujesz nawadniaj mózg). I warto e tej diecie wykorzystywać
zdobycze współczesnej farmakologii, udoskonalającej znane od stuleci specyfiki, chociaŜby jak
Bilobil, lek produkowany z liści miłorzębu, poprawiający pamięć i koncentrację (wzmacniający
dodatkowo układ nerwowy i pomocny w leczeniu wielu chorób wieku dojrzałego, w tym
Parkinsona i Alzheimera).
A najprostsze sekrety pamięci wyćwiczonej? Uczenie się ma być twórcze, więc kreuj,
wykorzystuj w tym procesie wyobraźnię i świat niezwykłych skojarzeń. Sekret jest prosty, chociaŜ
do wyuczenia. Trzeba „widzieć” nowe informacje, zamieniać je na przekonujące dla siebie obrazy
(co się da zrobić zawsze) i łączyć je z czymś, co juŜ zapamiętało się wcześniej (przy pełnej
koncentracji na tym zadaniu); sam zaś „łącznik” winien być z załoŜenia niezwykły, śmieszny,
dynamicznym nawet poza granicami nonsensu. To dzięki temu staniesz się uczniem nie tylko
nieprzeciętnie skutecznym, ale i radosnym. Tak, moŜna uczyć się i śmiać! W kaŜdym wieku.
Przykłady? Omelet po węgiersku to półpiętro. MoŜesz albo do upojenia (i znudzenia)
powtarzać w kółko i słowo i jego znaczenie, albo przez chwilę popracować wyobraźnią,
uśmiechnąć się i zobaczyć jak na znanym Ci półpiętrze smaŜysz omleta, co brzmi bardzo podobnie
do słowa oryginalnego, i jest na tyle absurdalne, Ŝe od razu zapada w pamięć (lekka zmiana
brzmienia przypomni się sama)*. Spójrz na rysunek poniŜej.
To znak japoński oznaczający wschód (strona świata lub zjawisko atmosferyczne). Nie kuj, kreuj!
Zobacz Meksykanina w ogromnym sombrero, który czyta rozłoŜoną gazetę, stoi na jednej nodze i
jest ubrany w sukienkę. Wszystko na tle wschodzącego słońca. Jesteś roztargniony? Od dzisiaj z
waŜną do zapamiętaną rzeczą, czynnością łącz świadomie jakąś myśl, a więc i obraz, teŜ moŜliwie
niezwykły. Wyciągasz sznur od Ŝelazka z kontaktu? Przez chwilę wyobraź sobie, Ŝe ten sznur,
sycząc jak Ŝmija, gryzie Cię w rękę. Auć! Zobacz, usłysz i poczuj to. Gwarantuję, Ŝe nie będziesz
wybiegał z kina jak szalony, niepewny, czy dom juŜ spłonął czy jeszcze nie. Przypomnisz sobie; tak
- na pewno wyłączyłeś Ŝelazko. Itd., itp.
Ta wiedza i metody są proste, zabawne, naprawdę skuteczne i na KAśDĄ głowę. Tylko ćwiczyć!
14. Umysł w formie
KaŜdy go ma, ale nie wszyscy wiedzą jak się nim posługiwać. Ba! - czują się dotknięci, jeśli ktoś
im to wytknie. Powiedz komuś, Ŝe nie potrafi myśleć – obrazi się. A od jakości wykorzystania tego
niezwykłego narzędzia, prawdziwego skarbu „między uszami”, zaleŜy dziś właściwie wszystko, co
najwaŜniejsze w wydaniu jednostkowym i społecznym – i nasza praca, i Ŝycie osobiste, los narodu,
powodzenie i szeroko pojęty sukces na kaŜdym polu naszej aktywności.
O czym mowa? O naszym mózgu.
Co tak naprawdę robi mózg? Myśli (w tym twórczo), uczy się (zapamiętuje), ocenia,
wspomina i kreuje w wyobraźni poŜądane stany (wizualizuje).
Bez względu na to, czy robi to Pan Bóg czy Natura, przychodzimy na świat jako doskonali
„uŜytkownicy mózgu” - perfekcyjnie zaprojektowane maszyny do myślenia i uczenia się, wedle
znanych dziś zasad, praw i reguł, znajomość których optymalizuje wszystkie wymienione wyŜej
procesy. Tyle, Ŝe nikt nas tego nie uczy! Szkoła w tym nie pomaga. Nie ma ciągle w programie
szkolnym takich przedmiotów, jak Accelerated Learning (jak się uczyć), „Podstawy twórczego
myślenia”, „Jak kierować własnym Ŝyciem” (realizacja marzeń i własnej misji), „Kształtowanie
odwagi” czy „Jak być skutecznym”, doskonalących posługiwanie się mózgiem. Nie znaczy to
jednak, Ŝe mamy zakładać ręce. Wiedzę teoretyczną i praktyczną moŜna zdobyć samemu (chociaŜ z
braku konkretnych programów, skazujących na własne poszukiwania, bywa to czasem Ŝmudne i
czasochłonne), ale wcześniej moŜna zrobić coś bardzo prostego. Zadbać o warunki (środowisko), w
których nasz mózg rozkwita, w których automatycznie, „sam z siebie” pokaŜe, na co go stać. w
których – przynajmniej w dwóch najwaŜniejszych obszarach - myślimy i uczymy się najlepiej,
najszybciej, z największą skutecznością i przyjemnością. MoŜe to zrobić kaŜdy.
Jakie to warunki?
Zadbaj o właściwy poziom energii, fizycznej i psychicznej. Banał, ale po prostu dbaj o
zdrowie, o właściwy tryb Ŝycia; nie jedz i nie pij byle czego (stosuj właściwą dietę, najlepiej
zrównowaŜoną, „śródziemnomorską). W przypadku intensywnego wysiłku intelektualnego pij
więcej wody. Wykorzystuj zdobycze „mózgowej” farmakologii, zwłaszcza preparatów na bazie liści
miłorzębu, które wspomagają główne funkcje umysłu, a dodatkowo wzmacniają układ nerwowy
(godny polecania jest chociaŜby znany i sprawdzony Bilobil). Ćwicz, regularnie umięśniaj się i
dotleniaj (wystarczy kilka, kilkanaście minut dziennie) i właściwie wypoczywaj (zanim się
zmęczysz, jak mawiał Churchill). Co znaczy wysypiaj się i relaksuj w ciągu dnia. Jest o co walczyć.
Badania potwierdzają, Ŝe piętnastominutowy sen koło południa lub w czasie popołudniowego niŜu
wydajności moŜe zwiększyć naszą produktywność o 35%, kreatywność o 40%, a umiejętność
podejmowania decyzji nawet o 50%.Nie pracuj w niedziele i dobrze spędzaj urlopy. MoŜliwie
najszybciej określ wizję i misję swego Ŝycia, swoje Ŝyciowe role i cele, bo nic nie daje takiej
energii do działania i radości istnienia, nie zwiększa naszego potencjału jak świadomość, Ŝe robisz
to, co do realizacji TWOICH celów Cię zbliŜa. Myśl pozytywnie (pamiętaj: nasze ciało reaguje na
stres psychiczny tak samo jak na fizyczny, więc nie zamartwiaj się na zapas), śmiej się jak
najczęściej, słuchaj dobrej muzyki, tańcz. Szukaj przyjaznych Ci ludzi, którzy Cię lubią i wesprą,
którzy znają zasadę „Nie usprawiedliwiaj się i nie rezygnuj”, bezcenną w sytuacji poraŜek,
niepowodzeń i trudnych chwil, którzy dodadzą Ci sił swoim zaufaniem i wiarą, Ŝe sobie poradzisz.
Naucz się rezygnować z tego, co zbyt trudne; Nie graj herosa, kiedy nie trzeba. Dwunasty wers
„Dezyderat” mówi: „Oprócz zdrowej samodyscypliny bądź łagodny dla siebie”... A przed kaŜdym
powaŜniejszym działaniem zadaj sobie bardzo waŜne pytanie (i odpowiedz na nie): czy warto? DąŜ
do harmonii i równowagi. Dbaj o wszystkie obszary swojego Ŝycia, zwłaszcza o ciało, emocje,
relacje, intelekt, autorozwój i duchowość. Kształtuj takie cechy charakteru jak odwagę, cierpliwość
i wytrwałość (przede wszystkim znajduj oparcie w sobie). I wreszcie naucz się zarządzać czasem
(ściślej sobą w czasie), skupiając się nie na ilości, a na jakości. Nie „dziesiątki rzeczy w ciągu
dnia”, ale „kilka rzeczy właściwych”, zbliŜających Cię do swoich celów i maksymalnie
efektywnych.
Mówiąc inaczej, zanim go zaczniesz uŜywać - „naoliw” mózg. Jeśli będzie w formie,
zaczniesz wygrywać w lawinowo zmieniającym się i konkurencyjnym świecie, w którym nawet
najmniejsze róŜnice w jakości posługiwania się własnym mózgiem będą decydowały o Twojej
przewadze.
Przede wszystkim dbaj o mózg!
15. Zahipnotyzuj się!
Autohipnoza jako technika motywacyjna i wzmacniająca poczucie pewności siebie. Czyli jak
defragmentować umysł, aby uwolnić się od nieprzyjemnych myśli, emocji i stanów świadomości.
Nie moŜesz skutecznie myśleć, kiedy czujesz gniew, przygnębienie czy przestrach albo
kiedy Twój umysł jest zagracony rozmaitymi myślami lub myślisz chaotycznie. Co zrobić, aby
zyskać przejrzystość, wolność myślenia? Jeden ze sposobów to autohipnoza.
Autohipnoza pozwala wyświetlać i reŜyserować rodzaj filmu w Twoim umyśle, filmu, w
który moŜesz zaangaŜować się w całej pełni, decydując, co chcesz oglądać i wydobywając takie
emocje i przekonania, jakich pragniesz. Słuchając ponownie własnych celów (bo tak naprawdę o
cele chodzi – dalsze lub bliŜsze) moŜesz je sobie lepiej, bardziej szczegółowo wyobrazić, a zabieg
ten sprawia, Ŝe umysł wie, jak będzie wyglądało osiągnięcie celu. W ten sposób w kaŜdej chwili
będziesz wiedział, co robić, a takŜe łatwiej dostrzegać nadarzające się okazje i okoliczności. Czytaj
dalej...
Autohipnoza to równieŜ bardzo dobrą technika motywacyjna, wzmacniającą przy okazji
poczucie pewność siebie. Naprawdę warto ja wykorzystywać. Przebiega w trzech etapach: najpierw
powinieneś się odpręŜyć, potem skoncentrować, a na końcu poddać korzystnym sugestiom (które
sam wybierasz). Omawiam je po kolei. .
1. OdpręŜenie.
Znajdź ciche, zacienione lub zaciemnione pomieszczenie, w którym mógłbyś się połoŜyć, w
luźnym ubraniu lub nago. Zrób to, powiedz sobie, Ŝe ma teraz 15 minut dla siebie, oddychaj wolno i
spokojnie, i odpręŜ ciało, najlepiej skupiając uwagę na poszczególnych jego partiach, wyobraŜając
sobie, po kolei, jak stają się rozluźnione i ocięŜałe. Sprawdź, czy pamiętasz jedną lub dwie wybrane
sugestie, powtarzając je kilkakrotnie.
2. Koncentracja
A. Teraz powiedz do siebie: „będę liczyć od 100 do 0, wchodząc coraz głębiej w stan
hipnotyczny. Im głębiej zejdę, tym bardziej moja podświadomość będzie podatna na sugestie. Kiedy
dojdę do 0 moja podświadomość będzie całkowicie na nie otwarta. Po ich przedstawieniu obudzę
się i nie będę czuł zmęczenia. W kaŜdej chwili będę mógł równieŜ wrócić do stanu pełnej
świadomości, jeśli zajdzie taka potrzeba”.
B. Zacznij odliczanie od 100 do 0, wyobraŜając sobie, Ŝe schodzisz co raz niŜej po
schodach, aŜ do stopniu 0, i na tym najgłębszym poziomie znajdujesz się w swoim refugium –
ulubionym miejscu, gdzie jest Ci dobrze, ciepło, bezpiecznie, gdzie moŜesz w pełni wypocząć,
słyszysz najbardziej kojące Cię dźwięki, widzisz przepiękne otoczenie, itp.
C. Sprawdź głębokość autohipnozy. Powiedz do siebie: teraz jestem w głębokim transie.
Moje ręce są cięŜkie jak ołów. Spróbuję podnieść rękę, ale mi się nie uda, bo jest za cięŜka. Itp.
3. Sugestywność.
A. Teraz powtórz wybrane sugestie/polecenia - wielokrotnie, nawet 20 razy lub więcej (aŜ
uznasz, Ŝe dalsze powtarzanie nie wzmocni efektu). Utrzymuj stan spokoju ducha, pełnego
rozluźnienia ciała i spowolnionego oddechu.
B. Wyjdź z transu, mówiąc: to wszystko, co zaplanowałem na tą sesję. Czuję, ze moje
sugestie zostały przyjęte. Po doliczeniu do pięciu otworzę oczy, będę całkowicie odpręŜony i
wypoczęty, z ładunkiem pozytywnej energii i chęci do działania, jak po kilku godzinach zdrowego,
krzepiącego snu. 1, 2, 3, 4, 5. Budzisz się.
A jak tworzyć i wybierać skuteczne autosugestie? OtóŜ winny one spełniać pewne warunki,
ujęte w listę jak niŜej:
Elementy skutecznej autosugestii
a. Prosta forma i treść, w pierwszej osobie i czasie teraźniejszym, ułatwiające kilkukrotne
powtórzenie.
b. Pozytywne emocje i konkretne ramy czasowe
c. Dokładny obraz poŜądanego wyniku (w czasie egzaminu jestem odpręŜony i spokojny...
Dobrze odpowiadam na kaŜde pytanie.... Rozmówca jest zachwycony moją postawą, itd.)
e. Sugestia winna być wiarygodna (łatwo wyobraŜalna), dostępna (moŜliwa do osiągnięcia)
i poŜądana.
Przykłady
1.
Odkrywam i formułuję swoje przekonujące i oryginalne cele Ŝyciowe. I wiem, jak je
realizować.
2.
Wiem, Ŝe mogę zdać i zdaję egzamin z …..........
3.
Wiem, ze mogę dostać i dostaję prace w …...............
4. Wiem, Ŝe wszystko mi wolno, ale nie wszystko przynosi mi korzyść. Potrafię wybierać i zawsze
wybieram to, co mi słuŜy.
5. Wiem, Ŝe szansa zawiera się w kaŜdej trudności, jaką napotykam w Ŝyciu. Moje poraŜki to
lekcje, z których wyciągam wnioski i które wiodą mnie do końcowego sukcesu.
6. Zapamiętuję i przypominam sobie wszystko, co chcę i kiedy chcę. Z kaŜdego przedmiotu,
równieŜ z ….........
7. Do najbliŜszego weekendu zrozumiem i zapamiętam budowę układu okresowego. Z
doskonałym wynikiem piszę klasówkę z chemii.
8. W sierpniu 20... jadę na wymarzoną wycieczkę do Tajlandii.
9. Za trzy lata, począwszy od tej chwili, kupuję dwupiętrowa kamienicę z ogrodem w
….. …............
10. Do czerwca przyszłego roku opanowuję w zadowalającym stopniu język angielski. Z łatwością
rozumiem i przypominam sobie 2000 podstawowych słów i najwaŜniejsze konstrukcje
gramatyczne.
Inne sugestie/alfamatyki znajdziesz na www.eccehomo21.pl, polecam równieŜ(sklepik) CD
„Accelerated Learning. Techniki wspomagające” (przykład konkretnej sesji autohipnozy).
16. Medytuj!
Sztuka odzyskiwania i pogłębiania spokoju i przejrzystości myśli, na podstawie medytacji
wglądu (vipassana).
Bierz drobny urlop kaŜdego dnia. KaŜdego dnia choć na chwilę wróć do siebie.
Techniki medytacyjne, zwłaszcza rozwinięte w kulturze Dalekiego Wschodu, pozwalają oczyścić
umysł z dystraktorów (nieprzyjemnych, stresujących myśli i emocji), poprawić/przywrócić
koncentrację, dowiedzieć się więcej o sobie, zrozumieć/usłyszeć lepiej sygnały z podświadomości i
pokładów intuicji, ale przede wszystkim odzyskać spokój, równowagę i „zimną krew” (zwłaszcza
kiedy wpadasz w depresję, buzują w tobie wściekłość i gniew, albo natłok myśli całkowicie
rozprasza).
Medytacja to swoiste lekarstwo na typowe mankamenty naszego myślenia, przebiegające
wedle smutnego na ogół schematu: obserwujesz coś, myślisz o tym, reagujesz na te myśli,
obserwujesz powstającą reakcję emocjonalną, myślisz o niej, ponownie reagujesz emocjonalnie, itd.
Medytacja wycisza ten proces. Jezioro pokryte zmarszczkami wygładza się na nowo.
ChociaŜ nauka nie jest w stanie tego wyjaśnić, medytacja wywiera równieŜ pozytywny
wpływ na Twoje zdrowie (efekty autoleczenia)
Najprostsza sesja medytacyjna obejmuje cztery poniŜsze kroki.
41.
Przyjmij wygodną, wyprostowaną pozycję na krześle, poduszce czy w jakimkolwiek innym
miejscu, w którym nie zaśniesz.
42.
Skoncentruj się na oddychaniu. „Obserwuj” je. Poczuj jak powietrze wchodzi przez nozdrza
do płuc i wypełnia je. Nie oddychaj „na silę”. To się ma dziać samo. Pozwól, aby organizm sam
spowolnił i uspokoił oddech. MoŜesz na tym etapie mówić do siebie cicho „od” i „do” podczas
wdechów i wydechów. W przyszłości moŜesz koncentrować się na czym innym, na przykład na
swoich stopach w marszu
43.
Obserwuj teraz swoje przepływające myśli. Nie zatrzymuj ich, nie koncentruj się na Ŝadnej.
Patrz na nie jak na przepływające po niebie chmury. Kiedy myśl odpłynie, skieruj uwagę na oddech.
44.
Medytuj przez co najmniej 10 minut. Pomaga w tym budzik lub inny rodzaj dźwiękowego
alarmu, Ŝebyś nie martwił się koniecznością ciągłego spoglądania na zegarek. Na koniec wykonaj
ukłon albo inny gest – sygnał zakończenia medytacji.
Ćwicz w ten sposób przez kilka dni. Powinieneś zauwaŜyć, Ŝe po medytacji Twój umysł
staje się czystszy i spokojniejszy. Jeśli masz ochotę na kontynuowanie medytacji, przedłóŜ ją do
20, a nawet 30 minut i powtarzaj dwa razy dziennie (jeśli czas i warunki pozwolą). Wzmacniaj
pozytywne efekty medytacji, w trakcie dnia robiąc uwagi w pamięci przy codziennych działaniach.
Rozwijaj spostrzegawczość wyobraŜając siebie, Ŝe Twój umysł robi notatki.
17. Oddech poczwórny.
Jak szybko rozluźnić się i poprawić zdolność myślenia.
Pierwsza pomoc dla skutecznego myślenia, aby odzyskać rozsądek i jasność myśli w chwili
napięcia lub paniki lub jako wstęp, przygotowania umysłu i ciała przed jakimś trudnym zadaniem.
Przydaje się w chwilach gniewu, zagroŜenia czy strachu lub kiedy nie moŜesz zasnąć.. W
gabinecie dentystycznym, w czasie egzaminu, kartkówki i podczas rozmowy kwalifikacyjnej.
Chodzi po prostu o świadome kontrolowanie tempa i sposobu oddychania.
Jak to wygląda w praktyce?
Krok 1. Poznaj oddychanie brzuszne.
1.
Wypchnij powietrze z płuc do samego końca.
2.
Wciągnij powietrze powoli i głęboko, tak jak byś oddychał brzuchem, z okolic pępka.
Unosić się powinien wyłącznie brzuch, nie klatka piersiowa.
3.
Powtarzaj ćwiczenie, aŜ stanie się jasne i będziesz wykonywał je bez trudności.
Krok 2. Poznaj oddychanie piersiowe. W sumie łatwe, bo większość ludzi tak właśnie oddycha,
wyłącznie górną częścią płuc.
Wypchnij powietrze z płuc do samego końca.
Wciągnij powietrze powoli i głęboko, tak aby unosiła się wyłącznie klatka piersiowa, nie
brzuch.
Uwaga 1: aby lepiej zaobserwować ruch brzucha lub piersi w trakcie oddychania, leŜąc na plecach
połóŜ na brzuchu lub klatce piersiowej ksiąŜkę.
Uwaga 2. Najlepiej ćwicz w pozycji siedzącej lub leŜącej. Odradzam jednak to drugie, jeśli łatwo
zasypiasz.
Teraz połącz oba rodzaje oddychania, tworząc oddech pełny. Wykorzystaj tempo 4-2-4-2
h.
Wykonaj pełny wdech, licząc do czterech, wypełniając najpierw dolną część płuc (oddech
brzuszny), a potem górną (oddech piersiowy).
i.
Zatrzymaj powietrze w płucach, licząc do dwóch.
j.
Całkowicie wypuść powietrze z płuc licząc do czterech.
k.
Pozostaw płuca puste, licząc do dwóch.
l.
Powtórz.
Uwaga 3. MoŜesz, w zaleŜności od rytmu Twojego organizmu optymalizować to tempo do
schematu 6-3-6-3 albo 8-4-8-4. MoŜliwy jest takŜe rytm 4-4-4-4., nawet rytm „potrójny” 4-2-2
(poczynając od wdechu do czterech) czy 1-4-2..Eksperymentuj i znajdź rytm najlepszy dla siebie.
Słuchaj ciała; podpowie Ci. kiedy poczuje się najlepiej.
•
WyŜsza szkoła jazdy to synchronizacja pełnego oddechu z biciem serca. Wtedy spokój
przyjdzie jeszcze szybciej, przeradzając się w głębokie odpręŜenie.
•
W kaŜdym przypadku nie spiesz się. Oddech ma być pełny, a tempo stabilne. Koncentruj się
na oddechu i liczeniu.
•
Ćwicz poczwórny oddech przy kaŜdej okazji, tak, aby stał się odruchem automatycznym
18. Święty od pamięci
Święty Antoni Padewski, Obywatelu Niebieski
Zguba moja, chwała Twoja!
Tym dwuwierszem całe pokolenia Polaków, zawsze, kiedy coś zgubiły lub nie mogły znaleźć,
wzywały na pomoc świętego Antoniego, z niezawodnym skutkiem. Wierz - nie wierz –
sprawdzałem. Babcie i prababcie miały racje. Działa! NajwyŜej po paru dniach zguba się znajduje
(czyli Broń BoŜe nie wolno „Antosia” popędzać, święty – wie co robi...). Wejdź z nim w
komitywę, pamiętając zawsze o serdecznym podziękowaniu...
Jak to się stało, Ŝe święty Antoni został „świętym od pamięci”?
Antoni, franciszkanin, doktor Kościoła (1195 – 1231), współczesny św. Franciszka z AsyŜu, to
niezwykła postać w dziejach chrześcijańskiej wspólnoty. Do grona świętych Kościół zaliczył go juŜ
w rok po śmierci – był to najkrótszy proces kanonizacyjny w historii, a po wtóre stało się tak mimo
bardzo skromnej spuścizny: Antoni pozostawił po sobie bowiem właściwie tylko szkice swoich
kazań. Był jednak, jak się okazało, jednym z najbardziej natchnionych kaznodziejów w historii
Kościoła. Wygłaszał kazania nie tylko z ambon, ale i na wielkich placach, na brzegu morza,
wszędzie. Mówił czasem do 30 tysięcy ludzi; aby wszyscy mogli usłyszeć, pierwsze rzędy
przekazywały słowa Antoniego dalej. No i imponował rozległą wiedzą teologiczną - przede
wszystkim znał na wylot cała Biblię i cytował z pamięci dowolne jej fragmenty. To głównie z tego
powodu papieŜ Grzegorz XI dał nadał mu przydomek „Arka Zakonu”. Kiedy stan zdrowia zmusił
Antoniego w 1231 r. do zaniechania działalności kaznodziejskiej, przyszły święty osiadł na wsi
koło Padwy dla nabrania sił. Wypoczywał najlepiej w koronie pobliskiego drzewa (!), w którym
kazał wyciosać sobie jakby krzesło, na którym z upodobaniem przesiadywał. Nadzwyczajny facet.
A skąd pamięć? Po pierwsze - wspomniana wcześniej znakomita znajomość Biblii, a po drugie taka
oto historia: Święty Antoni miał ponoć ulubiony egzemplarz Pisma Świętego, na marginesach
którego czynił liczne uwagi i notatki. Opowiada się, Ŝe pewien kandydat na zakonnika, któremu
Antoni odmówił przyjęcia do zakonu, z zemsty ukradł tę bardzo cenną dla Antoniego Biblię. Święty
zwrócił się z gorącą modlitwą do Boga, prosząc o pomoc. Ku zdumieniu towarzyszy, następnego
dnia rano Biblię znaleziono na progu jego celi. Złodziej, ruszony sumieniem, zwrócił to, co ukradł.
Kochany święty... Swoje imieniny ma 13.go czerwca.
Zguba moja, chwała twoja...
19. Twoje mocne/słabe strony
Czyli jak odkryć swoje talenty i uzdolnienia
Kluczem do największych osiągnięć i szczęścia w Ŝyciu jest odkrycie i skuteczne wykorzystywanie
swoich silnych stron. Czym one są i jak je rozpoznać? Marcus Buckingham i Donald O. Clifton,
autorzy bestsellera Now, discover your strenghts sugerują wykorzystanie w tym celu siedmiu
poniŜszych metod, którym moŜna przydać teŜ formułę konkretnych ćwiczeń:
1.
Przypomnij sobie, jak reagowałeś (lub mógłbyś zareagować) w sytuacji ekstremalnej,
trudnej. niebezpiecznej, kiedy brak czasu uniemoŜliwia przemyślane reakcje. Na przykład w
samolocie, który nagle zaczyna pikować w dół w ogłuszającym brzęczeniu dzwonków alarmowych.
Z duŜym prawdopodobieństwem tak właśnie moŜesz zachowywać się w pracy i na co dzień Cz
obserwujesz ludzi i sprawdzasz reakcje otoczenia? Szukasz precyzyjnych wyjaśnień? Sięgasz po
„czarny humor”? Przejmujesz odpowiedzialność i inicjujesz działania? Rzucasz na wszystkich
podejrzenia, obwiniasz innych?
Jak to było/jest z Tobą?.....................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
2.
Nie musisz jednak przeŜywać traumy w spadającym jak kamień samolocie, aby
zdefiniować swoje talenty. Setki sytuacji w bardziej spokojnym Ŝyciu codziennym spełniają równie
skutecznie podobną rolę. Przypomnij sobie na przykład ostatnie przyjęcie, na którym znałeś
niewiele osób. Z kim spędziłeś większość czasu? Z gośćmi, których znałeś czy z nieznajomymi?.
Jeśli „ciągnęło” cię do obcych, zapewne jesteś ekstrawertykiem, moŜesz tez wykazywać naturę
skłonną do dominacji.. I odwrotnie, jeśli szukałeś towarzystwa osób ci znanych i ‘wieszałeś” się na
nich do końca wieczoru, traktując obcych jak intruzów – moŜe to być dowodem twojej naturalnej
potrzeby pogłębiania juŜ istniejących relacji i związków.
Jak to było/jest z Tobą?.....................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
3.
A co zrobiłeś lub co byś zrobił, słysząc, ze jeden z twoich pracowników nie przyjdzie do
pracy, bo ma chore dziecko? Jaka była twoja pierwsza myśl? Jeśli pomyślałem o dziecku, co mu
dolega i kto się nim opiekuje, kierujesz się w Ŝyciu empatią. Lecz jeśli pomyślałeś, kto zastąpi
nieobecnego w pracy pracownika, wykazujesz niewątpliwy zmysł organizacyjny, działasz jak
organizator.
Jak to było/jest z Tobą?.....................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
4.
A co z sytuacją, kiedy musiałeś podjąć decyzję nie znając wszystkich faktów lub znając ich
bardzo niewiele? Jeśli niepewność nie wpłynęła na twoje dobre samopoczucie i kierujesz się
zasadą, Ŝe kaŜde posunięcie, nawet niewłaściwe będzie lepszym rozwiązaniem, wykazujesz cechy
„aktywatora”, który woli działać niŜ czekać. Z kolei jeśli właśnie czekasz, odwlekasz działanie do
momentu, kiedy zdobędziesz więcej danych, wykazujesz talent analityka
Jak to było/jest z Tobą?.....................................................................................................
...........................................................................................................................................
Na powyŜszych przykładach widać, jak spontaniczność reakcji odsłania nasze przyrodzone
uzdolnienia. Ale czy tylko nie kontrolowane, instynktowne reakcje słuŜą temu celowi?. Nie. Są
jeszcze zamiłowania, zwłaszcza te, które charakteryzowały nas w dzieciństwie. Sytuacje, w których
tęskniłeś do robienia czegoś, a kiedy juŜ to robiłeś, nie mogłeś lub nie dawałeś się od tego oderwać,
a świat przestawał istnieć. One mogą wskazywać twoją „drogę”. W dorosłym Ŝyciu na ogół
zapominamy o predyspozycjach i talentach, jakie ujawnialiśmy swobodnie i bez przeszkód jako
dzieci, bez ograniczeń i nacisków środowiska, których ofiarą padaliśmy (świadomie lub nie) na
drodze dojrzewania i w dorosłym juŜ Ŝyciu. Picasso w wieku 13 lat juŜ chodził do Akademii Sztuk
Pięknych, pięcioletni Frank Gehry, późniejszy wybitny architekt konstruował wszędzie, gdzie tylko
mógł dziwaczne i wymyślne budowle z deseczek i odpadków drewna, jakie wynosił z warsztatu
swojego ojca, dwunastoletni Mozart napisał swoja pierwszą symfonię. Właśnie w dzieciństwie
jedne rzeczy przyciągają nas z nieodpartą siłą, na inne pozostajemy obojętni. Kiedy twój brat gonił
się z rówieśnikami na podwórku, a ty siedziałeś nad starym zegarkiem, próbując go rozłoŜyć na
części – ujawniałeś juŜ swój analityczny umysł. A moŜe mama zamiast urządzić ci siódme urodziny
w domu, jak planowaliście wspólnie, zabrała cię do McDonalda? A ty się rozbeczałeś, juŜ jako
małolat wykazując przywiązanie do dyscypliny, planowania i rutynowych działań.
W myśleniu i analizie wykazywanych w dzieciństwie predyspozycji i uzdolnień mogą Ci pomóc
takŜe odpowiedzi na następujące pytania, sugerowane przez Laurie Beth Jonem w ksiąŜce pod
tytułem „Droga”
W co najchętniej bawiłeś się jako dziecko?
Jakie były twoje ulubione zabawki?
W co najbardziej lubiłeś grać?
Co w dzieciństwie przychodziło ci szczególnie łatwo?
Czego uczyłeś się szczególnie chętnie?
Co najczęściej odpowiadałeś na pytanie, kim będziesz, jak dorośniesz?
Co cię szczególnie ekscytowało? Tak ze zapominałeś o „świecie boŜym”?
A co najbardziej złościło?
Jakie „porywy serca” pamiętasz? Konkretne reakcje i sytuacje?
W jakich trudnych sytuacjach musiałeś reagować spontanicznie? Jak i i co to było?
Jakie wyzwania podejmowałeś chętnie?
Jakich wyzwań unikałeś lub przed jakimi wycofywałeś się?
A więc jak to było/jest z Tobą?.......................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
5. Jeśli jest coś, czego łatwo i szybko się uczysz – to w tej dziedzinie moŜesz wykazywać talent i
uzdolnienia. To moŜe ujawnić się niekiedy w bardzo późnym wieku, niekoniecznie w dzieciństwie.
Henri Matisse, którego twórczość inspirowała Picassa, do dwudziestego pierwszego roku Ŝycia nie
miał pędzla w ręku. Był wtedy prawnikiem – dodajmy, słabym i sfrustrowanym prawnikiem
ZłoŜony kolejną grypą otrzymał od matki pudełko farb, aby miał się czymś zająć. I nagle wszystko
się zmieniło, całe Ŝycie. Matisse zaczął malować z tak niespotykaną energią i przejęciem, ze cztery
lata później, jako malarz samouk został przyjęty do najbardziej prestiŜowej Szkoły Sztuk Pięknych
w ParyŜu.
Jak to było/jest z Tobą?.....................................................................................................
...........................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………
6. Czy robisz coś z przyjemnością, radością, najwyŜszym zadowoleniem? Coś pozytywnego? To
kolejny ślad prowadzący do rozpoznania talentu. (Uwaga: jeśli uszczęśliwia cię widok staruszki,
która fiknęła kozła na skórce od banana, to lepiej przed odpowiedzią na powyŜsze pytania
przeredaguj swoją listę wartości...). Satysfakcja, zadowolenie dla kaŜdego człowieka moŜe
oczywiście przyjmować róŜne formy i mieć róŜne znaczenie, ale dobrym kryterium oceny w tym
względzie jest pytanie (i odpowiedź): kiedy znowu będę mógł to robić?
Tak, to naprawdę najwaŜniejszy i najpewniejszy sposób rozpoznawania swoich największych
moŜliwości i prawdziwych uzdolnień. MoŜe czasochłonny, ale bardzo skuteczny.. Po prostu zajmij
się czymś i spójrz na siebie z boku. Jak szybko uczysz się tego, co nowe? Czy ćwiczysz z radością?
Jak bardzo temat cię wciąga? Czy tak cię pochłania, ze wręcz zapominasz o „boŜym świecie”?
Wydaje się, Ŝe to, co robisz, przychodzi ci z zadziwiającą łatwością? Jeśli po kilku, kilkunastu
tygodniach nic się takiego nie zdarza, odpuść sobie. To nie ten talent.. Zajmij się czymś innym i
znowu przypatrz się, jak ci idzie.
Ten system jest szczególnie wart zachodu w procesach wychowawczych i edukacyjnych których
odbiorcami są dzieci Niestety szkoła tego nie robi. Jest tak przejęta przekazem wiedzy i ćwiczeniem
stosownych umiejętności, Ŝe uświadamianie uczniom ich naturalnych talentów ucieka uwadze (i
wykracza poza moŜliwości czasowe). CięŜar ego zadania spada więc na ucznia. I na dom rodzinny,
jeśli jest świadom wagi i konieczności działań w tym kierunku.
Czy na podstawie powyŜszych notatek, uwag i przemyśleń moŜesz dopisać moŜliwie najbardziej
szczegółowo i wiarygodnie, dokończenie zdania:
Moje mocne strony to:
……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………….
20. Rzeźbij się sam.
Czyli bądź kowalem swego losu
Pierwsza zasada skutecznego działania mówi, abyś brał swoje Ŝycie w swoje ręce. Abyś był kierowcą, a nie
pasaŜerem. Na świecie są dwa rodzaje ludzi: proaktywni i reaktywni. Ci pierwsi biorą odpowiedzialność za
swoje Ŝycie, ci drudzy obwiniają za wszystko innych. Pierwsi kształtują bieg rzeczy, drudzy biorą to, co los
im da.
A wiesz, co jest w tym najwaŜniejsze i najtrudniejsze zarazem? Uwierzyć, Ŝe właśnie sam moŜesz
kształtować swoje Ŝycie. śe moŜesz nim rządzić. Ty.
PAMIĘTAJ: SAM MOśESZ KSZTAŁTOWAĆ SWOJE śYCIE. I NIM RZĄDZIĆ.
NIKT INNY, TYLKO TY. WŁAŚNIE TY.
Mówi się, ludzie są dokładnie tak szczęśliwi, jak postanawiają być. NiezaleŜnie od sytuacji, chociaŜ mogą
być pod jej wpływem. Na tym przede wszystkim polega róŜnica. Osoby reaktywne zazwyczaj dokonują
wyboru pod wpływem impulsu, buzują jak wstrząśnięta butelka wody gazowanej. Natomiast osoby
proaktywne zdają sobie sprawę, Ŝe pewnych rzeczy, które im się przytrafiają, nie mogą kontrolować, ale
mogą kontrolować swoje reakcje.. Są spokojni, chłodni i potrafią nad sobą panować.
Jak sprawdzić, do której grupy naleŜysz? Wsłuchaj się w swój język. Osoby reaktywne mówią: „Po prostu
taka jestem” - co znaczy tak naprawdę „Nie odpowiadam za siebie i swoje zachowanie”. Mówią: „Gdyby
mój szef nie był taki głupi, wszystko potoczyłoby się inaczej”. Co znaczy „Mój szef jest przyczyną
wszystkich moich problemów”. Mówią teŜ: „Piękne dzięki. Zepsułeś mi cały dzień”. Co znaczy „Nie jestem
odpowiedzialny za moje nastroje. Ty jesteś winien”.
Wiesz, co tu jest najgorszego? śe taki język odbiera siłę i przekazuje ją komuś albo czemuś innemu. Tak
naprawdę osłabia ciebie, nie tego drugiego.
RóŜnice w języku reaktywnym i pro aktywnym. Porównaj:
Spróbuję, ale… . – Zrobię to
JuŜ taki jestem – Mogę postąpić lepiej.
Nie mogę nic na to poradzić – RozwaŜmy wszystkie moŜliwości,
Muszę - Wybieram
Nie potrafię – Musi znaleźć się jakiś sposób
Zepsułeś mi dzień – nie pozwolę, aby twój zły nastrój popsuł mi humor
Ludzie reaktywni to równieŜ ludzie – ofiary. Tacy victimitis (to po lacinie) - specjalna nazwa na owych
osobników -. przyczyn swoich niepowodzeń szukają zawsze na zewnątrz, narzekają, skarŜą się, i zmieniają
coś tylko wtedy, gdy są zmuszeni. Natomiast ludzie proaktywni myślą przed działaniem, szybko biorą się w
garść, zawsze znajdują na wszystko sposób, koncentrują się na tym, co mogą zrobić, a nie na tym, na co nie
maja wpływu. Znają powiedzenie „Nieistotne, co ci się w Ŝyciu przytrafiło, waŜne jest, co z tym zrobisz”.
Bycie proaktywnym oznacza przejęcie odpowiedzialności za swoje Ŝycie oraz nastawienie „Mogę” A to
znaczy przejmować inicjatywę.
Pamiętaj: dzieciństwo, geny, rodzice i otoczenie w jakiś sposób wpływają na ciebie – to na pewno - ale nie
mogą cię do niczego zmusić. Jesteś wolnym człowiekiem i nic cię nie determinuje. Zawsze masz wybór.
W wyborze drogi, sposobu działania pomogą ci cztery narzędzia:
1. Samoobserwacja – popatrz na siebie z boku i zaobserwuj swoje myśli i działania.
2. Sumienie – moŜesz słuchać swojego wewnętrznego głosu, który pomoŜe ci odróŜnić dobro od zła
3. Wyobraźnia – moŜesz wymyślić nowe moŜliwości, zobaczyć inną drogę
4. Siła woli – masz moc wyboru, aby iść nową trasą.
Jesteś kierowcą czy tylko pasaŜerem w swoim Ŝyciu? Dyrygujesz symfonią swego Ŝycia czy tylko jej
słuchasz? Zachowujesz się jak napój gazowany czy jak czysta woda?
Sprawdź teraz, jak zapamiętałeś najwaŜniejsze myśli z powyŜszego tekstu, uzupełnij wykropkowane miejsca
(DUśYMI LITERAMI) i (daj) prześlij mi do sprawdzenia.
Bierz Ŝycie w swoje ……..bądź kierowcą, a nie ……………….
Na świecie mamy ludzi proaktywnych i ……………….. Ci pierwsi biorą odpowiedzialność za swoje Ŝycie,
ci drudzy obwiniają za wszystko………..Pierwsi kształtują bieg rzeczy, drudzy biorą to, co ……..im da.
Pamiętaj, ………… moŜesz kształtować swoje Ŝycie. Nikt inny, tylko ………
Osoby reaktywne zazwyczaj dokonują wyboru pod wpływem …………., buzują jak ………………...
Natomiast osoby proaktywne zdają sobie sprawę, Ŝe pewnych rzeczy, które im się przytrafiają, nie mogą
kontrolować, ale mogą kontrolować swoje ………...
RóŜnice w języku reaktywnym i proaktywnym:
Spróbuję, ale… . – ………. to
JuŜ taki jestem – Mogę postąpić ………...
Nie mogę nic na to poradzić – RozwaŜmy wszystkie …………,
Muszę - …………..
Nie potrafię – Musi znaleźć się ……………..
Zepsułeś mi dzień – nie pozwolę, aby twój zły nastrój popsuł ………………
Ludzie reaktywni to równieŜ ludzie – ………… Swoich niepowodzeń szukają zawsze ……………..
Ludzie proaktywni przede wszystkim koncentrują się na tym, co mogą ………, a nie na tym, na co nie mają
………. Znają powiedzenie „Nieistotne, co ci się w Ŝyciu przytrafiło, waŜne jest, co z tym ………”.
Bycie proaktywnym oznacza przejęcie ……………..za swoje Ŝycie oraz nastawienie „……….”
Pamiętaj: dzieciństwo, geny, rodzice i otoczenie w jakiś sposób wpływają na ciebie, ale nie mogą
…………… cię do niczego. Jesteś wolnym człowiekiem i nic cię nie determinuje.
Aby wybrać lepsza drogę, być proaktywnym dobrze jest popatrzyć na siebie z ………….., przeanalizować
swoje myśli i ……………., posłuchać …………….., aby odróŜnić dobro od …………, wykorzystać
…………….. wymyślając inną trasę i uruchomić silną ……….., aby ruszyć nową trasą.
Ćwiczenia/zadania
1.
Następnym razem, gdy ktoś cię zdenerwuje, uśmiechnij się ugodowa lub daj inny, pojednawczy znak
2.
UwaŜniej wsłuchaj się dzisiaj w swoje słowa. Policz, ile razy uŜywasz reaktywnego języka, słów
takich jak „przez ciebie”, „Muszę”, „Dlaczego oni nie mogą…”. „Nie potrafię” i podobne. Zapisz je, i od
następnego dnia zacznij unikać, jak ognia.
3.
Zrób dzisiaj coś, na co zawsze miałeś ochotę, lecz nigdy się nie odwaŜyłeś.
4.
Napisz na kartce samoprzylepnej: „Nie pozwolę, aby …………………………………………………
zepsuł mi nastrój. Przyklej karteczkę na lustrze lub w innym widocznym miejscu, abyś stale na nią
spoglądał.
5.
Jeśli posprzeczasz się z bratem, przyjacielem lub rodzicami – pierwszy wyciągnij rękę do zgody.
6.
Sprawdź, jaką rzeczą, na którą nie masz wpływu, przejmujesz się najbardziej – i przestań się nią
zamartwiać!...
7.
Wciśnij klawisz „pauza” , zanim odgryziesz się komuś z jakiegoś powodu. Wytrwałość i uprzejmość
działają cuda.
8.
Przyjrzyj się sobie w wolnej chwili (moŜe tuŜ przed zaśnięciem?) i spytaj: „Jaki jest mój najgorszy
nawyk?” Po czym wymyśl coś, aby pozbyć się tego przyzwyczajenia.
21. Respice finem
Czyli zaczynając coś, zawsze określ cel działania.
Respice FINEM (z łacińskiego: patrzaj końca). Kontroluj własne Ŝycie, bo ktoś zrobi to ZA CIEBIE
– moŜna by inaczej ująć główną tego wątku.
Znajomość Ŝyciowych celów pozwala ci wybrać właściwą DROGĘ, jeśli znajdziesz się na
rozdroŜu, ale co najwaŜniejsze, daje ci kontrolę nad całym TWOIM śYCIEM.
ŚcieŜki, które wybierzesz DZISIAJ, mogą cię ukształtować na ZAWSZE. Bo ścieŜki moŜesz
WYBIERAĆ, ale ich konsekwencji juŜ NIE.
Przyjaciele
Nie wybieraj przyjaciół tylko dlatego, Ŝe cię AKCEPTUJĄ. Uwierz, czasami lepiej nie mieć
przyjaciół PRZEZ JAKIŚ CZAS, niŜ wybrać ZŁYCH. Akceptuj przede wszystkim siebie.
Rzeczywiście, wybieraj przyjaciół MĄDRZE. Od tego, z kim się ZADAJESZ zaleŜy duŜa część
twojej PRZYSZŁOŚCI.
Seks
Wyobraź sobie siebie w dniu ślubu. Kim chciałbyś być dla swojej/swego PARTNERA ? Jak sam
chciałbyś się CZUĆ? Czy lepiej widzisz teraz, jakie zachowanie wybrać dzisiaj w tym obszarze?
O Ŝyciu moŜna powiedzieć wszystko tylko nie to, Ŝe jest STABILNE. Czy znaczy to jednak, Ŝe na
nic w Ŝyciu nie moŜesz liczyć? Poznałeś juŜ znaczenie zasad, niewzruszony fundament tego co
robisz i efektów twoich działań, ale jest jeszcze coś, co pośrednio z tych zasad wynika. OtóŜ stałość
w Ŝyciu i poczucie wewnętrznego SPOKOJU zapewnia własna, przekonująca DEKLARACJIA
MISJI Ŝycia.
Talenty i uzdolnienia
KaŜdy człowiek ma jakieś UZDOLNIENIA. Bo jest oryginalny, niepowtarzalny. W związku z tym
ma teŜ oryginalne, niepowtarzalne cele. W ich określeniu nie trzeba się specjalnie spieszyć.
Odkryć swoje prawdziwe TALENTY I PRZEZNACZENIE nie musisz od razu. KaŜdy zakwita w
swoim CZASIE. Ale dobrze by było, abyś regularnie pisał pamiętnik….
Wydaje się, ze nie kreujemy swoich TALENTÓW, a raczej je ODKRYWAMY. Victor Frankl
Twoje wielkie odkrycie
Deklaracja Ŝyciowej misji
śeby lepiej wiedzieć, co cię inspiruje, co lubisz robić, kogo podziwiasz jak chciałbyś spędzić Ŝycie,
napisz kilka zdań, rozwijając poniŜsze myśli:
m.
Pomyśl o jakiejś osobie, która wniosła pozytywne zmiany do twojego Ŝycia. Jakie poŜądane
przez ciebie cechy ma ta osoba?
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
n.
Wyobraź siebie za 20 lat w otoczeniu najwaŜniejszych osób w twoim Ŝyciu. Kim są te osoby
i czym się zajmują?
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….
o.
Gdyby między dachami dwóch wieŜowców rozciągniętą stalową kładkę szerokości 15 cm, co
sprawiłoby, Ŝe zdecydowałbyś się na przejście po tej kładce? 1000 dolarów? Milion? Twój ulubiony
zwierzak?
Brat?
Chęć
zdobycia
sławy?
Zastanów
się
dobrze
………………………………………………………………………………………..………………
………………………………………………………………………………….
p.
Opisz sytuacje, w której czułbyś prawdziwe natchnienie, szczęście
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………….
q.
Wypisz dziesięć rzeczy, które uwielbiasz robić. Śpiew, taniec, czytanie, rysowanie, marzenia
na jawie, jedzenie, bieganie, gra w piłkę, kosza, oglądanie telewizji, gry
………………........................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................
r.
Jeśli miałbyś spędzić jeden dzień w wielkiej bibliotece czytając, jaką wybrałbyś ksiąŜkę?
……………………………………………………………………………………………..
s.
Wyobraź sobie, ze za kilka lat lokalna gazeta pisze reportaŜ o tobie i przeprowadza wywiad z
trzema osobami: jednym z rodziców, bratem/siostrą i z przyjacielem. Co chciałbyś, by powiedzieli o
tobie?
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………
t.
Pomyśl o czymś, co mogłoby cię przedstawiać, np. róŜa, piosenka, jakieś zwierzę. Dlaczego
akurat to cię reprezentuje?
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
u.
Gdybyś mógł spędzić godzinę z jakimś człowiekiem, który Ŝyje lub Ŝył, kto by to był?
……………………………………………………………………………………………..
v.
KaŜdy ma jeden lub więcej talentów. Które z poniŜszej listy dotyczą ciebie?
Zdolności do nauk ścisłych
Zdolności humanistyczne
Twórcze myślenie
Wysportowanie
Aktywność
Empatia
Zdolności manualne
Zdolności artystyczne
Umiejętność współpracy
Tworzenie
Tolerancja
Zdolność przewidywania
Przemawianie
Pisanie
Taniec
Opowiadanie
Umiejętność słuchania
Muzykowanie
Śpiewanie
Poczucie humoru
Dzielenie się
Zapamiętywanie
szczegółów
………………….
…………………..
……………………
……………………
Deklaracja misji
Trzy metody, które moŜesz połączyć w jedno, jeśli chcesz.
1.
Napisz na kartce od jednej do pięciu twoich ulubionych „złotych myśli”. Zobacz, czy nie da
się ułoŜyć z nich prawdziwej, wielki misji twojego Ŝycia.
2.
Pisz szybko przez 15 minut (nie mnie) na temat swojej misji. Nie redaguj ani nie oceniaj.
Po prostu pisz i nie przestawaj. Zapisuj wszystkie pomysły. Wykorzystuj, kiedy „staniesz”
zastanawiając się zbyt długo, notatki z „wielkiego odkrycia” powyŜej. Kiedy skończysz, następny
kwadrans poświęć na uporządkowanie całości i nadanie sensu swoim pomysłom. Przez następne
tygodnie poprawiaj, dodawaj coś, objaśniaj, i zredaguj całość tak, abyś czytając czuł inspirację i
chęć do natychmiastowego działania.
3.
Wykorzystaj introspekcję. Znajdź ulubione, spokojne, ciche i samotne miejsce,
wygospodaruj sobie wolne popołudnie, i głęboko przemyśl swoje Ŝycie i co chcesz z nim zrobić.
Weź ze sobą notatki z „wielkiego odkrycia” i stwórz zaląŜek swojej misji.
Pamiętaj: twoja misja nie musi być szczytem doskonałości, bo nawet nie będziesz wiedział jak
zacząć. Zredaguj na początek szkic z niedociągnięciami, które poprawisz później. No i nie idź
niczyim śladem. Nie kopiuj cudzej misji. To największy błąd.
NajwaŜniejsze rzeczy dla deklaracji misji Ŝycia, to czy jest ORYGINALNA, TWOJA WŁASNA. I
czy cię INSPIRUJE.
Świat moŜe ci pomóc
Czy ktoś przyczepił ci juŜ jakąś ETYKIETKĘ? To się często zdarza. Z tym moŜna Ŝyć. O ile tylko
nie uwierzysz sam, Ŝe to PRAWDA. śe rzeczywiście taki jesteś. Ale sprawdzaj siebie w oczach
innych. Sami nie widzimy siebie zbyt dokładnie. Ocena negatywna czasami jest prawdziwa.
Popatrz na nią uczciwie. I doceń. Nawet PODZIĘKUJ. Bo daje ci szansę na cenną zmianę..
Pamiętaj, śe jeśli coś ci się nie udało, zawsze jest czas ma poprawę. To znaczy na wyciągnięcie
WNIOSKÓW z tego doświadczenia i kolejną PRÓBĘ. Bóg do Bruce’a Wszechmogącego w filmie
pod tym samym tytułem mówi: bez względu na to, jak nabałaganisz, zawsze moŜesz posprzątać”.
Więc podnoś się tak szybko jak to moŜliwe i idź dalej. Tylko pewniej. Znoś PORAśKI coraz lepiej.
Bez USPRAWIEDLIWIEŃ i bez REZYGNACJI.
Opieraj drabinę o właściwą ŚCIANĘ. Jak to sprawdzić? Zatrzymaj się na chwilę, przestań się
wspinać i zapytaj: Czy Ŝycie, które prowadzę, wiedzie mnie we właściwym KIERUNKU? Bądź
brutalnie, bezwzględnie szczery, gdy będziesz słuchał swojego sumienia, swojego wewnętrznego
głosu.. Co on ci mówi?
Pamiętaj, Ŝe nie zawsze trzeba zmieniać kierunek marszu o 180 stopniu. Czasem wystarczy mała
korekta, byle nie za późno. Małe zmiany dzisiaj mogą dokonać ogromnych zmian w przyszłości.
Gdybyś leciał z Nowego Jorku do Tel Awizu i zmienił zaraz po starcie kurs tylko o jeden stopień,
wylądowałbyś w Moskwie.
Co jeszcze pomaga w realizacji celów? Dostajesz to, co WIDZISZ.
Wizja to przekonujący, szczegółowy, bogaty w pozytywne emocje obraz tego, co chcesz w Ŝyciu
osiągnąć, do czego zmierzasz. Misja to kierunek, w którym powinieneś iść, aby zrealizować swoją
wizję. Cele są bardziej konkretne niŜ misja i pozwalają ci rozłoŜyć jej zalecenia na mniejsze (na
przykład codzienne) kawałki.
Jak najlepiej ustalić cele? W pięciu krokach:
Zrób rachunek KOSZTÓW i zysków. Chcesz coś poprawić, zmienić? Sprawdź, czego to będzie
od ciebie wymagało. Jaką CENĘ zapłacisz? Bo jest zawsze „coś za coś? Określ raz jeszcze
korzyści. Co zyskasz? I zadaj na końcu najwaŜniejsze pytanie: Czy chcę się tak poświęcić? Jeśli
nie, nie rób tego. Tak więc urealniaj cele. Najlepsze droga to „duŜego słonia je się po kawałku”.
Zapisuj swoje cele. Co nie zapisane, pozostaje tylko Ŝyczeniem.. Cel przeniesiony na papier ma
dziesięciokrotnie większą siłę oddziaływania. Czytaj swoje cele codziennie. Tylko ludzie szczególni
zapisują swoje cele. Pamiętasz, co robią milionerzy i miliarderzy?
Nie próbuj realizować swoich celów. Zrób to! Realizuj! W działaniu tkwi siła. Rób albo nie
rób. Nie próbuj. Tak mówił Yoda, Mistrz Jedi z Gwiezdnych wojen
Śmiałość ma geniusz, SIŁĘ i magię. Goethe
Wyczuj moment. Realizuj cele w chwilach, które mają szczególna moc. Te chwile to nie tylko
wydarzenia radosne, ale często złe doświadczenia, poraŜki, nawet tragedie. Mogą być źródłem
prawdziwych zmian. Wykorzystuj właściwe chwile.
Szukaj wsparcia i związuj się z innymi.
Charakter to dyscyplina spełniania postanowień lub robienia rzeczy słusznych, potrzebnych lub
wartościowych nawet, kiedy minie pierwszy ENTUZJAZM.
W słabości siła
Jeśli masz jakieś słabości, jesteś niezadowolony z siebie, brakuje ci jakichś uzdolnień albo
umiejętności - gratulacje!! Bo Ŝeby poprawić, zmienić tę sytuację, zmusisz się do dyscypliny i
wytrwałości, znajdziesz dodatkowe siły, będziesz walczył cięŜko i odnajdziesz w sobie takie cechy,
których w inny sposób byś nie odkrył. Tak, twoje niedociągnięcia mogą być twoimi wspaniałymi
sprzymierzeńcami. Jakie są twoje słabości?
Uczyń twoje Ŝycie niezwykłym
śycie jest misją, nie karierą. Kariera moŜe być zawodowa. Misja – Ŝyciowa. Karierowicz pyta: co z
tego będę MIAŁ? Człowiek z misją: co mogę tu ZMIENIĆ? Pamiętaj: nie musisz realizować
wielkich misji na wzór Lutera Kinga, matki Teresy, Ghandiego. Większość z nas nigdy nie dokona
wielkich czynów. Ale moŜemy dokonywać małych rzeczy w WIELKI sposób.
Sprawdź teraz, jak zapamiętałeś najwaŜniejsze myśli z powyŜszego tekstu i uzupełnij
wykropkowane miejsca (DUśYMI LITERAMI). MoŜesz ten mini-test przesłać równieŜ do mnie,
do sprawdzenia, jeśli chcesz i lubisz działania perfekcyjne w uczeniu się..
Respice …… (z łacińskiego: patrzaj końca). Kontroluj własne Ŝycie, bo ktoś zrobi to …………...
Znajomość Ŝyciowych celów pozwala ci wybrać właściwą ………., jeśli znajdziesz się na rozdroŜu,
ale co najwaŜniejsze, daje ci kontrolę nad całym ……………...
ŚcieŜki, które wybierzesz …………, mogą cię ukształtować na zawsze. Bo ścieŜki moŜesz
……………, ale ich konsekwencji juŜ …….
Nie wybieraj przyjaciół tylko dlatego, Ŝe cię …………... Uwierz, czasami lepiej nie mieć przyjaciół
przez ………….., niŜ wybrać ……... Akceptuj przede wszystkim siebie.
Rzeczywiście, wybieraj przyjaciół ………. Od tego, z kim się ………… zaleŜy duŜa część twojej
……………...
Wyobraź sobie siebie w dniu ślubu. Kim chciałbyś być dla swojej/swego …………. ? Jak sam
chciałbyś się ………? Czy lepiej widzisz teraz, jakie zachowanie wybrać …… w tym obszarze?
O Ŝyciu moŜna powiedzieć wszystko tylko nie to, Ŝe jest ………... Czy znaczy to jednak, Ŝe na nic
w Ŝyciu nie moŜesz liczyć? Poznałeś juŜ znaczenie zasad, niewzruszony fundament tego co robisz i
efektów twoich działań, ale jest jeszcze coś, co pośrednio z tych zasad wynika. OtóŜ stałość w Ŝyciu
i poczucie wewnętrznego ………… zapewnia własna, przekonująca ………………….. Ŝycia.
KaŜdy człowiek ma jakieś ……………... Bo jest oryginalny, niepowtarzalny. W związku z tym ma
teŜ oryginalne, niepowtarzalne ……... W ich określeniu nie trzeba się specjalnie spieszyć.
Odkryć swoje prawdziwe ………………………… nie musisz od razu. KaŜdy zakwita w swoim
…………. Ale dobrze by było, abyś regularnie pisał pamiętnik…. Pamiętaj: deklaracja Ŝyciowej
misji daję największą …………… do działania, pozwala Ŝyć z …………. i dawać radość i
……………. innym. A wtedy ludzie zrobią dla ciebie ……………..
Pamiętaj: twoja misja nie musi być szczytem ………………….., bo nawet nie będziesz wiedział
jak zacząć. Zredaguj na początek ………………który poprawisz później. No i nie idź niczyim
…………. Nie ………. cudzej misji.
NajwaŜniejsze rzeczy dla deklaracji misji Ŝycia, to czy jest ………………. I czy cię …………….
Czy ktoś przyczepił ci juŜ jakąś …………….? To się często zdarza. Z tym moŜna Ŝyć. O ile tylko
nie uwierzysz, Ŝe rzeczywiście taki …………... Ale sprawdzaj siebie w oczach ………... Sami nie
widzimy siebie zbyt dokładnie. Ocena negatywna czasami jest …………….. Popatrz na nią
……………. I doceń. Nawet ………….. Bo daje ci szansę na cenną …………...
Pamiętaj: jeśli coś ci się nie udało, zawsze jest czas ma …………... To znaczy na wyciągnięcie
…………….. z tego doświadczenia i kolejną ……….. Bóg do Bruce’a Wszechmogącego w filmie
pod tym samym tytułem mówi: bez względu na to, jak nabałaganisz, zawsze moŜesz ………….”.
Więc podnoś się tak szybko jak to moŜliwe i ……. dalej. Tylko pewniej. Znoś …………… coraz
lepiej. Bez ………………….i bez …………………..
Opieraj drabinę o właściwą …………….. Jak to sprawdzić? Zatrzymaj się na chwilę, przestań się
wspinać i zapytaj: czy Ŝycie, które prowadzę, wiedzie mnie we właściwym ……………..? Bądź
brutalnie, bezwzględnie szczery, gdy będziesz słuchał swojego sumienia, swojego wewnętrznego
głosu.. Co on ci ……………?
Pamiętaj, Ŝe nie zawsze trzeba zmieniać kierunek marszu o 180 stopniu. Czasem wystarczy mała
……………., byle nie za późno. Małe zmiany …………… mogą dokonać ogromnych zmian w
……………….. Gdybyś leciał z Nowego Jorku do Tel Awizu i zmienił zaraz po starcie kurs tylko o
jeden stopień, wylądowałbyś w Moskwie.
Co jeszcze pomaga w realizacji celów? Dostajesz to, co ……………..
Wizja to przekonujący, szczegółowy, bogaty w pozytywne emocje ………… tego, co chcesz w
Ŝyciu osiągnąć, do czego zmierzasz. Misja to ………….., w którym powinieneś iść, aby
zrealizować swoją wizję. Natomiast cele są bardziej ……………….. niŜ misja i pozwalają ci
rozłoŜyć jej zalecenia na ……………. (na przykład codzienne) kawałki.
Jak najlepiej ustalić cele? W pięciu krokach:
d. Zrób rachunek …………… i zysków. Chcesz coś poprawić, zmienić? Sprawdź, czego to będzie
od ciebie wymagało. Jaką …………. zapłacisz? Bo jest zawsze „coś za coś? Określ raz jeszcze
korzyści. Co zyskasz? I zadaj na końcu najwaŜniejsze pytanie: Czy chcę się tak ……………? Jeśli
nie, nie rób tego. Tak więc urealniaj cele. Najlepsze droga to „duŜego słonia je się po …………..”.
e. Zapisuj swoje ………… Co nie zapisane, pozostaje tylko Ŝyczeniem.. Cel przeniesiony na
papier ma …………………. większą siłę oddziaływania. …………….. swoje cele codziennie.
Tylko ludzie szczególni zapisują swoje cele. Pamiętasz, co robią milionerzy i miliarderzy?
f. Nie ………… realizować swoich celów. Zrób to! Realizuj! W działaniu tkwi ………. Rób albo
nie rób. Nie ……….. Tak mówił Yoda, Mistrz Jedi z Gwiezdnych wojen
g. Wyczuj ………….. Realizuj cele w chwilach, które mają szczególna moc……… Te chwile to
nie tylko wydarzenia radosne, ale często złe doświadczenia, poraŜki, nawet tragedie. Mogą być
źródłem prawdziwych …………. Wykorzystuj właściwe chwile.
h. Szukaj ………….. i związuj się z innymi.
Charakter to dyscyplina spełniania postanowień lub robienia rzeczy słusznych, potrzebnych lub
wartościowych nawet, kiedy minie pierwszy …………………..
Jeśli masz jakieś ……………, jesteś niezadowolony z siebie, brakuje ci jakichś uzdolnień albo
umiejętności - gratulacje!! Bo Ŝeby poprawić, zmienić tę sytuację, zmusisz się do ………………. i
wytrwałości, znajdziesz dodatkowe siły, będziesz …………cięŜko i odnajdziesz w sobie takie
cechy, których w inny sposób byś nie odkrył. Tak, twoje …………….. mogą być twoimi
wspaniałymi sprzymierzeńcami. Jakie są twoje słabości?
śycie jest ………., nie …………... Kariera moŜe być zawodowa. Misja – Ŝyciowa. Karierowicz
pyta: co z tego będę ………..? Człowiek z misją: co mogę tu …………….? Pamiętaj: nie musisz
realizować wielkich misji na wzór Lutera Kinga, matki Teresy, czy Ghandiego. Większość z nas
nigdy nie dokona wielkich czynów. Ale moŜemy dokonywać małych rzeczy w ………… sposób.
22. First things first.
Czyli cokolwiek robisz, poczynaj od najwaŜniejszego
NajwaŜniejszy nawyk skutecznego działania. Wola działania i nie-działania. Jak sobie z tym radzić?
Przypomnij sobie: nawyk 1 mówi „Jesteś kierowcą, nie pasaŜerem” (Rzeźbij się sam), nawyk 2
nakazuje zdecydować, gdzie i którędy chcesz jechać (miej mapę – Respice finem). Nawyk 3 uczy:
dojedź tam. Nie zatrzymuj się w zajazdach i nie pozwól, aby rozmaite blokady sprawiły, Ŝe
zboczysz z drogi albo spowolnisz jazdę. Jedź konsekwentnie i wytrwale – aŜ do celu. Nawyk trzeci
pozwoli ci równieŜ pokonać rozmaite lęki i być silnym w trudnych sytuacjach.
Ćwiartki czasu
Q1. Wiecznie zagoniony. Sprawdzian jutro, chory przyjaciel, zaległości w pracy, projekt „na
wczoraj”, zepsuty samochód… Wszystko na raz i na juŜ. Jego motto: Zamierzam zorganizować
sobie czas i skończyć z opóźnieniami – od jutra. Jest tak zajęty jazdą, ze nie ma czasu zatankować
paliwa…. Wieczny odkładacz. Rezultat? Wieczny stres i napięcie, ,wybuchowość, i mierne
osiągnięcia..
Q2. Dobry organizator. Planowanie, wyznaczanie celów, , wypracowanie (rysunek) na przyszły
tydzień, samorealizacja, systematyczność i działania z wyprzedzeniem, ćwiczenia fizyczne,
pielęgnowanie przyjaźni i miłości, odpoczynek. Mówi „nie” z uśmiechem. Na te sprawy nie
potrzebujesz wiele czasu, potrzeba ci tylko planowania. Hasło? Nie odwlekaj robienia rzeczy
waŜnych, choć nie pilnych. Nie jesteś doskonały, ale jesteś pozbierany. Patrzysz, co masz do
zrobienia i wybierasz priorytety. Rezultaty? Kontrolowanie swego Ŝycia, równowaga, osiągnięcia w
wielu dziedzinach
Q3. Zawsze chętny. Niezbyt waŜne telefony, rzeczy, które odrywają od pracy, drobne problemy
innych, presja otoczenia. Kiedy starasz się zadowolić innych i spełniać wszystkie ich potrzeby.
Kiedy rzeczy pilne wydają się waŜne. Kiedy boisz się odmówić, Ŝeby kogoś nie urazić. Rezultaty?
Mówiąc „tak” wszystkim, tak naprawdę nie zadowolisz nikogo, a najmniej siebie, masz opinię
lizusa, nie masz samodyscypliny, co gorsza sam o sobie ,myślisz, Ŝe dla innych jesteś wycieraczką
do obuwia…
Q4. Obibok. Zbyt duŜo czasu przed telewizorem, zbyt wiele grania na komputerze, nie kończące
się gadanie przez telefon, maratony po sklepach, złodzieje czasu. Uwielbia wszystko w nadniarze.
Zawodowy próŜniak. Uwielbia komiksy – czyta ich kilkadziesiąt tygodniowo. Szkoła na ostatnim
miejscu. Przyjaciele są waŜni – jeśli nie musisz dla nich czegoś zrobić. Rezultaty? Brak
odpowiedzialności, słabość psychiczna, zerowe osiągnięcia.
Kluczem do pozytywnych zmian i osiągnięć w Ŝyciu jest spędzanie jak najwięcej czasu w Q2. A to
znaczy ograniczanie czasu spędzanego w pozostałych ćwiartkach.
Więc: ogranicz czas w Q1, robią więcej rzeczy waŜnych, choć nie pilnych. Naucz się mówić „nie”
rzeczom z Q3. Nie pozwalaj sobie przeszkadzać. I ukróć nadmierne upodobanie do działań z Q4.
Nie rezygnuj z nich całkowicie, ale rób je rzadziej.
Ułatw sobie zadanie zakładając terminarz i planując tygodniowo. Najlepiej według trzech
poniŜszych punktów:
Wielkie-Zadanie-do-Wykonania. Twoje mini cele, cele cząstkowe, związane z misją i wizją
Ŝycia, i wielkimi, odległymi celami, w poszczególnych rolach, jakie odgrywasz w najwaŜniejszych
dziedzinach swego Ŝycia. Bądź przy tym realistą i nie wyznaczaj sobie więcej niŜ 10-15 minicelów
tygodniowo. Patrz załącznik TabelaTerminarzTygodniowy.
Zarezerwuj sobie czas na Wielkie Zadania. Najpierw do wiadra wkładaj wielkie kamienie,
dopiero potem Ŝwir i piasek…
Zarezerwuj czas na sprawy pozostałe
Tak, poświęć 15 minut w tygodniu na zaplanowanie następnego (całego) tygodnia, wykonaj
załoŜone zadania i zobacz po miesiącu, jaka nastąpi zmiana.
W realizacji tego wszystkiego przeszkodzą ci twój własny strach i presja otoczenia. Więc wychodź
z bezpiecznej kryjówki, podejmuj ryzyko, wkraczaj w strefę odwagi, rób rzeczy, których jeszcze nie
robiłeś, bo to jedyna droga do poznania swoich moŜliwości i wielkich, pozytywnych zmian. Bądź
silny i odwaŜny w trudnych momentach. Nie poświęcaj przyszłości dla krótkiej, przyjemnej czy
nawet radosnej chwili, ale tylko chwili. Zainwestuj w o wiele więcej radości i przyjemności w
przyszłości. Nie oddawaj reszty swego Ŝycia dla zabawki. Nie niszcz winorośli dla słodkiego
owocu. Nigdy nie pozwól, aby twoje lęki podejmowały za ciebie decyzje. Ty je podejmuj. Nigdy
nie bój się próbować. I pamiętaj: wygrywać to znaczy podnosić się z kaŜdego upadku. Bez
usprawiedliwień i bez rezygnacji. Czyli iść dalej. Bój się, ale rób swoje.
Jak skutecznie mówić „nie”? Jak mieć wolę nie-działania? Zwalczyć potrzebę przynaleŜności do
„złej” grupy? Iść własną ścieŜką?
Aby przezwycięŜyć presję otoczenia, przede wszystkim musisz bardziej dbać o to, co ty myślisz o
sobie, niŜ o to, co myślą o tobie inni. JeŜeli masz się juŜ zmieniać, zmieniaj się dla siebie, nie dla
otoczenia. śeby to sobie ułatwić, rób stale dwie rzeczy: (1) zwiększaj swoją samoocenę, wiarę w
siebie i w swoje moŜliwości. PomóŜ komuś w potrzebie, rozwijaj jakiś talent, regeneruj siły. (2)
Zadeklaruj swoją Ŝyciową misję. ustal cele, rozpoznaj swoje wartości..
Rób to, czego się boisz i nie rób niczego ze strachu
W Ŝyciu szukaj szansy, nie bezpieczeństwa. Statek stojący w porcie jest bezpieczny,
ale jego dno i tak przerdzewieje.
Jeśli nie strzelasz, na sto procent nie trafisz.
I prawie na koniec: w zarządzaniu sobą w czasie najwaŜniejsza jest świadomość i zdecydowanie,
aby danego dnia robić nie jak najwięcej rzeczy, ale robić rzeczy właściwe, waŜne. Na początek
szukaj i usuwaj „wąskie gardła”. Autostradą moŜesz pojechać szybciej albo naciskając gaz albo
usuwając rozmaite zwęŜenia i przeszkody. Wybierz więc jakieś waŜne pole swojej aktywności,
związane z waŜną rolą Ŝyciową i zobacz, gdzie tkwią bariery, przeszkody, które nie pozwalają ci w
pełni rozwinąć skrzydeł, zaniŜają efektywność, i wyraźnie spowalniają drogę do pełnego sukcesu. I
zaraz potem ustal, co moŜesz zrobić, aby te „wąskie gardła” zniknęły. I zrób to. MoŜesz teŜ pójść o
krok dalej. Zobacz, jak moŜesz przyspieszyć. Wykorzystaj zasadę Pareta, zwaną inaczej 20/80.
Przeanalizuj co i jak robisz, po czym wybierz 20% swoich działań, które w danym obszarze
przynoszą ci 80% (lub więcej) korzyści, i na nich skup się w praktyce. Pozostałe działania, te
najmniej produktywne, po prostu odpuść. Szkoda na nie czasu.
I jeszcze zapamiętaj najwaŜniejszy czynnik sukcesu
Wszyscy ludzie sukcesu mają nawyk robienia rzeczy,
których ludzie poraŜki nie lubią robić
Sprawdź teraz, jak zapamiętałeś najwaŜniejsze myśli z powyŜszego tekstu, uzupełnij
wykropkowane miejsca (DUśYMI LITERAMI) i, jeśli chcesz, prześlij mi do sprawdzenia.
Przypomnij sobie: nawyk 1 mówi „Jesteś ………..nie pasaŜerem”, nawyk 2 nakazuje zdecydować,
…… i ………. chcesz jechać (miej mapę). Nawyk 3 uczy: ……. tam. Nie zatrzymuj się w
zajazdach i nie pozwól, aby rozmaite blokady sprawiły, Ŝe zboczysz z drogi albo spowolnisz jazdę.
Jedź konsekwentnie i wytrwale – aŜ do celu.
Ćwiartki czasu
Q1. Wiecznie …………. Sprawdzian jutro, chory przyjaciel, zaległości w pracy, projekt „na
wczoraj”, zepsuty samochód… Wszystko na raz i na juŜ. Jego motto: zamierzam zorganizować
sobie czas i skończyć z opóźnieniami – od ………. Jest tak zajęty jazdą, Ŝe nie ma czasu
zatankować paliwa. Wieczny ……….. Rezultat? Wieczny stres i napięcie, wybuchowość, i mierne
………...
Q2. Dobry …………. Planowanie, wyznaczanie celów, , wypracowanie (rysunek) na przyszły
tydzień, samorealizacja, systematyczność i działania z wyprzedzeniem, ćwiczenia fizyczne,
pielęgnowanie przyjaźni i miłości, odpoczynek. Mówi „….” z uśmiechem. Na te sprawy nie
potrzebujesz wiele czasu, potrzeba ci tylko ……….. Hasło? Nie odwlekaj robienia rzeczy
…………., choć nie ………. Nie jesteś doskonały, ale jesteś pozbierany. Patrzysz, co masz do
zrobienia i wybierasz ……………. Rezultaty? ……………… swego Ŝycia, równowaga,
………………. w wielu dziedzinach
Q3. Zawsze …………. Niezbyt waŜne telefony, rzeczy, które odrywają od pracy, drobne problemy
innych, presja otoczenia. Kiedy starasz się ……………. innych i spełniać wszystkie ich
……………. Kiedy rzeczy pilne wydają się ………... Kiedy boisz się …………, Ŝeby kogoś nie
urazić. Rezultaty? Mówiąc „tak” wszystkim, tak naprawdę nie zadowolisz ……………, a najmniej
…………, masz opinię …………., nie masz samodyscypliny, co gorsza sam o sobie ,myślisz, Ŝe
dla innych jesteś wycieraczką do obuwia…
Q4. Obibok. Zbyt duŜo czasu przed telewizorem, zbyt wiele grania na komputerze, nie kończące
się gadanie przez telefon, maratony po sklepach, złodzieje czasu. Uwielbia wszystko w
……………. Zawodowy ……………. Uwielbia komiksy – czyta ich kilkadziesiąt tygodniowo.
Szkoła na ostatnim …………... Przyjaciele są waŜni – jeśli nie musisz dla nich czegoś ………..
Rezultaty? Brak ……………….., słabość ……………….., zerowe osiągnięcia.
Kluczem do pozytywnych zmian i osiągnięć w Ŝyciu jest spędzanie jak najwięcej czasu w ćwiartce
……. A to znaczy …………….. czasu spędzanego w pozostałych ćwiartkach.
Więc: ogranicz czas w Q1, robią więcej rzeczy …………., choć nie …………. Naucz się mówić
„…..” rzeczom z Q3. Nie pozwalaj sobie …………... I ukróć nadmierne upodobanie do działań z
…….. Nie rezygnuj z nich całkowicie, ale rób je …………..
Ułatw sobie zadanie zakładając ………….. i planując tygodniowo. Najlepiej według trzech
poniŜszych punktów:
Ustalaj Wielkie-Zadanie-do-Wykonania. Twoje minicele, cele cząstkowe, związane z misją i
wizją Ŝycia, i wielkimi, odległymi celami, w poszczególnych rolach, jakie odgrywasz w
najwaŜniejszych dziedzinach swego Ŝycia. Bądź przy tym realistą i nie wyznaczaj sobie więcej niŜ
………… minicelów tygodniowo.
Zarezerwuj sobie czas na Wielkie Zadania. Najpierw do wiadra wkładaj wielkie …………….,
potem Ŝwir i piasek…
Zarezerwuj czas na sprawy ………….
Tak, poświęć ………. minut w tygodniu na zaplanowanie następnego (całego) tygodnia,
…………….. załoŜone zadania i zobacz po miesiącu, jaka nastąpi ………….
W realizacji tego wszystkiego przeszkodzą ci twój własny ………. i presja …………... Więc
wychodź z bezpiecznej kryjówki, podejmuj ryzyko, wkraczaj w strefę odwagi, rób rzeczy, których
jeszcze nie robiłeś, bo to jedyna droga do poznania swoich ………………… i wielkich,
pozytywnych …………... Bądź silny i odwaŜny w trudnych momentach. Nie poświęcaj
…………… dla krótkiej, przyjemnej czy nawet radosnej chwili, ale tylko chwili. Zainwestuj w o
wiele więcej radości i przyjemności w przyszłości. Nie oddawaj reszty swego Ŝycia dla zabawki.
Nie niszcz …………..// dla słodkiego ……….. Nigdy nie pozwól, aby twoje ………. podejmowały
za ciebie decyzje. Ty je podejmuj. Nigdy nie bój się ………….. I pamiętaj: wygrywać to znaczy
…………. się z kaŜdego upadku. Bez ……………….. i bez …………………. Czyli iść …………..
Bój się, ale rób swoje.
A jak skutecznie mówić „nie”? Jak mieć wolę nie-działania? Zwalczyć potrzebę przynaleŜności do
„złej” grupy? Iść własną ścieŜką?
Aby przezwycięŜyć presję otoczenia, musisz bardziej dbać o to, co ty ……….. o sobie, niŜ o to, co
myślą o tobie ………. JeŜeli masz się juŜ zmieniać, zmieniaj się dla ………., nie dla otoczenia.
śeby to sobie ułatwić, rób stale dwie rzeczy: (1) zwiększaj swoją …………….., wiarę w siebie i w
swoje ……………. PomóŜ komuś w ……………, rozwijaj jakiś talent, regeneruj …………….. (2)
Zadeklaruj swoją Ŝyciową ……………. ustal ………., rozpoznaj swoje ……………...
Rób to, czego się ………… i nie rób niczego ze ……………
W Ŝyciu szukaj szansy, nie ………………... Statek stojący w porcie jest ………………,
ale jego dno i tak ……………………...
Jeśli nie strzelasz, na sto procent nie ……………..
I prawie na koniec: w zarządzaniu sobą w czasie najwaŜniejsza jest świadomość i zdecydowanie,
aby danego dnia robić nie jak …………………… rzeczy, ale robić rzeczy …………….. waŜne. Na
początek szukaj i usuwaj „………………..”. Autostradą moŜesz pojechać szybciej albo naciskając
gaz albo usuwając rozmaite …………… i ………………. Wybierz więc jakieś waŜne pole swojej
aktywności, związane z waŜną rolą Ŝyciową i zobacz, gdzie tkwią …………., przeszkody, które nie
pozwalają ci w pełni rozwinąć skrzydeł, zaniŜają efektywność, i wyraźnie spowalniają drogę do
pełnego sukcesu. I zaraz potem ustal, co moŜesz zrobić, aby te „………….” zniknęły. I zrób to.
MoŜesz teŜ pójść o krok dalej. Zobacz, jak moŜesz ……………... Wykorzystaj zasadę
……………., zwaną inaczej 20/80. Przeanalizuj co i jak robisz, po czym wybierz …………swoich
działań, które w danym obszarze przynoszą ci 80% (lub więcej) korzyści, i na nich skup się w
…………. Pozostałe działania, te najmniej ……………., po prostu odpuść. Szkoda na nie czasu.
NajwaŜniejszy czynnik sukcesu
Wszyscy ludzie sukcesu mają nawyk ……………… rzeczy, których ludzie poraŜki
nie ………….. robić
Ćwiczenia
1.
Postaw sobie za cel uŜywanie terminarza przez miesiąc. Trzymaj się swoich planów i
zobacz, co się zmieni w twoim Ŝyciu.
2.
Zastanów się, na co marnujesz najwięcej czasu? Zapisz to:
……………………………………………………………………………..……….
…...…………………………………………………………………………………
3.
Powiedz komuś przy pierwszej okazji świadomie „nie”, jeśli będziesz miał coś
waŜniejszego do zrobienia. Uczyń z tego nawyk.
4.
Jeśli w następnym tygodniu masz klasówkę lub większe zadanie do wykonania, nie odkładaj
tego na ostatnią chwilę, ale zacznij przygotowywać się to tego juŜ dzisiaj. Codziennie rób mały
krok.
5.
Pomyśl o tym, co jest dla ciebie waŜne, a co od dawna odkładasz na później. I zarezerwuj na
to czas w tym tygodniu. Zapisz to: od dawna ociągam się z
………………………………………………………………………………………
6.
Zanotuj dziesięć Wielkich-Zadań-do-Wykonania w nadchodzącym tygodniu. Następnie
zarezerwuj dla kaŜdego z nich czas w swoim terminarzu, tak aby wykonać je wszystkie.
7.
Zastanów się, jaki lęk powstrzymuje cię od realizacji jakiegoś celu i co juŜ jutro moŜesz
zrobić, aby wkroczyć do Strefy Odwagi? Mój lęk, który mnie powstrzymuje to
…………………………………………………………………
8.
Kto z twojego środowiska wywiera na ciebie największą presję? Kto ma na ciebie
największy wpływ? Zapytaj: czy robię to, czego ja chcę, czy to, czego oczekują ode mnie inni?
Osoby, które mają na mnie największy wpływ:
……………………………………………….…………………………………….
…………………………………………………………………………………..…
23. Twój wymarzony świat
Wejdź do swojej Krainy Marzeń
Zadanie wstępne do ustalenia/potwierdzenia misji/wizji własnego Ŝycia.
Przyjrzyj się kaŜdemu zaplanowanemu aspektowi Ŝycia z uwagą i wnikliwie, tak, abyś zobaczył
bogaty, pełny obraz na ekranie swojej wyobraźni. Notuj szczegóły w postaci Mapy Myśli (przykład
znajdziesz poniŜej), zapisując słowa kluczowe wzdłuŜ poszczególnych gałęzi. Jak juŜ wiesz
pierwsza Mapa jest obrazem zgrubnym, który ma Ci pomóc w zrobieniu pełnej, kolorowej i
estetycznej wersji końcowej. Rysuj i pisz na papierze formatu A4 (moŜe być większy), ułoŜonym
poziomo, potem z oryginału zrób pomniejszone ksero, które noś zawsze przy sobie. I zaglądaj doń
moŜliwie często. Oryginał opraw i zawieś na ścianie w widocznym miejscu (chyba, Ŝe wolisz
dyskrecję).
Opisz swój idealny świat, świat w którym chciałbyś Ŝyć. Przyjmij zasadę: „precz z sufitem!”, a
więc nie zastanawiaj się, czy coś będzie moŜliwe, czy potrafisz, będziesz mieć na to pieniądze,
czas, czy ci pozwolą, itd. Po prostu uwolnij marzenia i zalŜ, ze wszystko jest moŜliwe. Popatrz na
swoje Ŝycie z perspektywy takich wątków jak zdrowie i sprawność fizyczna (moŜe chciałbyś zrobić
szpagat, albo pływać “motylkiem”?), hobby (czym pasjonujesz się poza pracą), dom (w którym
chciałbyś mieszkać, jak duŜy, gdzie postawiony, jak umeblowany, ile pokoi, jakich), własność
materialna (co chciałbyś mieć), ludzie (jakich chciałbyś mieć koło siebie, łącznie z najbliŜszą
rodziną i przyjaciółmi), praca (gdzie, na jakim stanowisku, w jakim charakterze), finanse (ile
chciałbyś zarabiać, konkretnie i w jakiej walucie), duchowość (jaką filozofię, sztukę Ŝycia chcesz
uprawiać, jakie wartości cenić, w co wierzyć, jakie masz relacje z Bogiem), rozwój osobisty (kim
chciałbyś być, jakie cechy osobowości i charakteru posiadać), nauka (co chciałbyś wiedzieć, jakie
wykształcenie zdobyć, co jeszcze umieć), miłość ( kogo lub co chcesz kochać, co robić z
prawdziwą pasją i entuzjazmem), podróŜe (co chciałbyś zwiedzić, zobaczyć), rozrywki (co
chciałbyś przeŜyć), uŜyteczność (w czym mógłbyś przysłuŜyć się ludziom i światu), itd.; ta lista
oczywiście nie jest zamknięta. Budując ten wymarzony świat nie pytaj, czy to jest moŜliwe, czy to
ci się uda, czy nie jest za duŜe, nie na twoją miarę. Powiedz sobie: “precz z sufitem!” i określ
prawdziwe pragnienia, szukaj prawdziwych, wielkich marzeń. Własnych marzeń.. Pisz ile chcesz.
Niektórzy zapisują w tym ćwiczeniu nawet kilkadziesiąt stron. Być moŜe i ciebie to wciągnie, bo
przecieŜ to prawdziwa “podróŜ w siebie”. Piszesz w końcu o sobie, o swoim świecie i swojej
przyszłości, a nie ma niczego waŜniejszego na świecie. Kiedy skończysz, sczytaj niespiesznie
całość i skondensuj opis swego idealnego świata do pół strony, strony najwyŜej, zapisując to, co
najwaŜniejsze. I ten właśnie skrót ujmij w Mapę Myśli. KaŜdą gałąź i przynaleŜne jej gałązki i
podpisy staraj się zaznaczać innym kolorem. Charakter otwarty notatki sprawia, Ŝe z upływem
czasu zawsze będziesz mógł dodać do oryginału nowe szczegóły lub poprawki.
Powodzenia!
24. Twoja misja
Pomyśl powaŜnie o najwaŜniejszej dla Ciebie sprawie – o Twoim Ŝyciu. I odwaŜ się określ
swoją misję – kierunek, w którym masz lub powinieneś iść, aby zrealizować wizję Ŝycia.
24. Twoja misja*
Pomyśl powaŜnie o najwaŜniejszej dla Ciebie sprawie – o Twoim Ŝyciu. I odwaŜ się określić swoją
misję – kierunek, w którym masz lub powinieneś iść, aby zrealizować wizję Ŝycia – czyli obraz tego
wszystkiego, co chcesz osiągnąć, swoje marzenia, które na razie utrzymujesz w wyobraźni. To nie
jest zadanie dla mięczaków. Wielu ludzi tego nie robi, bo nie wie, jak to jest waŜne, inni nie wiedzą
jak to zrobić, jeszcze inni sądzą, Ŝe nie potrafią, a najbardziej nieszczęśliwi co ci, którzy uwaŜają,
Ŝe nie zasługują na to, aby wieść pełne, udane i szczęśliwe Ŝycie. Ale Ty, rozwijając wszechstronnie
umysł, wkraczasz śmiało na drogę autorozwoju, wiesz, Ŝe uŜywając lepiej mózgu, który myśli i
uczy się, moŜesz dotrzeć do swojej oryginalności i niepowtarzalności, i odkryć i zrealizować swoje
równie oryginalne i niepowtarzalne cele. Aby być kierowcą, nie pasaŜerem.
To prawda, to nie jest zadanie na dwie godziny, moŜe nawet nie na jedną noc, moŜe wymagać
będzie jakiegoś dodatkowego wysiłku, moŜe na początku okazać się trudne – ale uporaj się z tym
wzywaniem jak najprędzej! śyj świadomie, świadomy swoich ról, celów i przeznaczenia. I zobacz
jak szybko zmieni się Twoje Ŝycie, i jak szybko stanie się łatwiejsze.
Misja Ŝycia*
Pomyśl powaŜnie o najwaŜniejszej dla Ciebie sprawie – o Twoim Ŝyciu. I odwaŜ się określić swoją
misję – kierunek, w którym masz lub powinieneś iść, aby zrealizować wizję Ŝycia – czyli obraz tego
wszystkiego, co chcesz osiągnąć, swoje marzenia, które na razie utrzymujesz w wyobraźni. To nie
jest zadanie dla mięczaków. Wielu ludzi tego nie robi, bo nie wie, jak to jest waŜne, inni nie wiedzą
jak to zrobić, jeszcze inni sądzą, Ŝe nie potrafią, a najbardziej nieszczęśliwi co ci, którzy uwaŜają,
Ŝe nie zasługują na to, aby wieść pełne, udane i szczęśliwe Ŝycie. Ale Ty, rozwijając wszechstronnie
umysł, wkraczasz śmiało na drogę autorozwoju, wiesz, Ŝe uŜywając lepiej mózgu, który myśli i
uczy się, moŜesz dotrzeć do swojej oryginalności i niepowtarzalności, i odkryć i zrealizować swoje
równie oryginalne i niepowtarzalne cele. Aby być kierowcą, nie pasaŜerem.
To prawda, to nie jest zadanie na dwie godziny, moŜe nawet nie na jedną noc, moŜe wymagać
będzie jakiegoś dodatkowego wysiłku, moŜe na początku okazać się trudne – ale uporaj się z tym
wzywaniem jak najprędzej! śyj świadomie, świadomy swoich ról, celów i przeznaczenia. I zobacz
jak szybko zmieni się Twoje Ŝycie, ja szybko stanie się łatwiejsze.
1. Twoim największym obowiązkiem jest ratować własne marzenia – mówiła matka
Modiglianiego, wspaniałego francuskiego malarza z XIX w., twórcy m.in. takich obrazów,
jak Kobieta w kapeluszu, PejzaŜ Toskanii, Alicja, i Piękna Rzymianka. Więc na początek
uporządkuj marzenia.
a. Opisz swój idealny świat. Sięgnij raz jeszcze do tekstu „Twój wymarzony świat” i
przeczytaj go
b. Skondensuj opis z p. (a) powyŜej do treściwej, krótkiej notki, najwyŜej na pół strony
tekstu.
2. Zapisz dziesięć rzeczy, które lubisz lub lubiłeś robić, „zapominając o świecie boŜym”, za
robienie których mógłbyś nawet zapłacić, które dawały Ci lub dają prawdziwą radość,
satysfakcję i dumę z siebie, poczucie spełnienia i mocy. Wyrzuć z listy uŜywki (dobrze,
kawę moŜesz sobie darować), Ŝycie erotyczne i gry komputerowe.
3. Wybierz trzy-cztery Twoim zdaniem najwaŜniejsze.
4. Pamiętając o punkcie 3 powyŜej zapisz teraz dziesięć obszarów aktywności, w które
angaŜujesz się lub angaŜowałeś, i co potwierdzałoby, Ŝe robisz to co lubisz.
5. Określ trzy-cztery najwaŜniejsze z nich.
6. Sformułuj pierwszą deklarację swojej misji, według schematu jak w ramce:
Misją mojego Ŝycia jest wykorzystanie wszystkich moich talentów i uzdolnień na polu (otwórz
teczkę “To ja, cały ja” i wykorzystaj notatki z PodróŜy IX), aby przez takie formy aktywności jak
(otwórz teczkę “To ja, cały ja” i wykorzystaj notatki z PodróŜy X) zbudować mój idealny świat
(teczka Kraina Marzeń, PodróŜ I).
7. Porównaj i wykorzystaj swoją misję z plikiem „Moje osobiste motto”
Kiedy będziesz wiedział, Ŝe „trafiłeś”? śe na pewno jest to „Twoja” misja? Własna i w pełni
osobista? Kiedy całe Twoje ciało, kaŜda komórka i wewnętrzna myśl krzykną: tak, to JA! I kiedy
czytane słowa pchną Cię do działania, od dzisiaj, od zaraz. Własna, przekonująca misja zawsze
inspiruje.
Co z tym teraz zrobić? Nie myśl o swojej misji - pozwól, aby Tobą kierowała. Po prostu ją czytaj,
codziennie i najlepiej na głos. Zobaczysz, jak szybko Twoje Ŝycie zacznie się zmieniać; nabierze
barw i zupełnie innej jakości.
CóŜ, milionerzy czytają swoje cele raz dziennie, miliarderzy dwa razy......
*Więcej: zobacz „Artykuły New Mind Master”, www.eccehomo21.pl zakladka Sklepik.
25. Twoje osobiste motto
KaŜdy z nas jest niepowtarzalną kombinacją genów we Wszechświecie. To znaczy nikt taki jak ja, Ty, on,
ona - po prostu kaŜdy z nas - nie zdarzył się na tym świecie. I nie zdarzy. W swoim myśleniu, odczuwaniu,
zdolnościach, marzeniach i działaniu jesteśmy niepowtarzalni, całkowicie oryginalni.
Jeśli potrafisz sam uczciwie i rzetelnie opisać tę oryginalność,, i ją krótko, acz treściwie i z odwagą
wyeksponować, pokazać – wzbogacisz świat i ludzi. Ale przede wszystkim ułatwisz sobie drogę do szeroko
pojmowanego sukcesu, w tym osobistego (będącego podstawą wszystkich innych).
śycie stanie się inne, lepsze. Twoje i innych.
Jak to zrobić? Zadanie ciekawe, chociaŜ dość trudne (więc moŜe nie dla kaŜdego). Ale w końcu czy w Ŝyciu
chodzi o to, aby robić rzeczy łatwe?
Oto wyzwanie: czy potrafisz określić swoje osobiste, przekonujące motto? 10-sekundową wypowiedź,
utwierdzającą cię w przekonaniu o słuszności obranej drogi i inspirującą innych? Świadomość własnego
motta i jego krótkiej formy to jeden z najbardziej skutecznych wyzwalaczy wewnętrznej siły i sposób na
ułatwienie i rozjaśnienie sobie Ŝycia, szybsze osiąganie celów, większą motywację i wydajność.
Zwerbalizowana, Ŝyciowa dewiza ustawia wiele spraw na właściwym miejscu, pomaga w planowaniu i
podjęciu decyzji, daje realne poczucie kontroli nad wydarzeniami,, zwiększa wewnętrzny optymizm,
poczucie pewności siebie i wiarę w swoje moŜliwości. To równieŜ podstawa kaŜdej skutecznej perswazji, tak
istotnej w komunikacji międzyludzkiej. śyciowe motto to narzędzie liderów i przywódców.
To, co robisz, czym się zajmujesz, winno wypływać z wartości, które uznajesz i znaczenia, jakie przypisujesz
swojej pracy. Powinieneś umieć w sposób prosty i niezapomniany wyrazić to w odpowiednio
sformułowanym, ambitnym haśle. Taki osobisty rodzaj motta powinien sterować twoim działaniem, sięgając
do jego prawdziwego charakteru i ułatwiając odpowiedź na pytania: „Czy jestem spójny w tym co robię?”,
„Czy to właśnie kieruje moim postępowaniem?”, Czy moje cele, motywy i sposoby ich osiągania są ze sobą
zgodne?”
Jak takie motto określić? Wystarczą dwa kroki
A. Dotrzyj do tego, co jest dla ciebie waŜne, jakie są twoje najgłębiej skrywane wartości i przekonania,
odpowiednio do róŜnych aspektów twojej działalności. Wybierz jeden na początek i spytaj „Co w tym jest
dla mnie najwaŜniejsze?” i zgłębiaj, uściślaj odpowiedzi, pytając, być moŜe szereg razy „Co jeszcze?”, aŜ
dojdziesz do odpowiedzi „To juŜ wszystko”. MoŜesz wykorzystać teŜ przydatne pytania w rodzaju „Na czym
polega efekt końcowy mojej pracy?”,, „Z jakich powodów pracuję?”, „Jaki to ma wpływ na rzeczywistość?”
„Kto i jak na tym korzysta?”, Przejdź do następnego aspektu i powtarzaj tę procedurę, nieustannie drąŜąc
istotę tego, czym się zajmujesz, aŜ dojdziesz do sedna, do twoich najgłębszych inspiracji i motywów. Zapisuj
wszystkie odpowiedzi, przejrzy całą listę i zbuduj krótkie, ekscytujące hasło – zdanie-klucz, opis twojej
„katedry”, którą odnawiasz, codziennie obtłukując małe kamienie, i która oddaje najgłębszą esencję tego,
czym się zajmujesz i to, co pcha Cię do działania lub zmian. To dzięki temu powinieneś wiedzieć, dlaczego
rano wstajesz z łózka. I niech się zaczyna od czasownika w rodzaju: daję, czynię, sprawiam, itp. Sprawdź,
czy twoje motto jest uniwersalne, zapada w pamięć, czy wskazuje kierunek i dopuszcza (stymuluje) rozwój. I
czy umoŜliwia natychmiastową odpowiedź na podane juŜ wyŜej kluczowe pytanie: „Czy tak właśnie robię,
postępuję czy nie?” Całość w czytaniu nie powinna ci zająć dłuŜej niŜ jedną minutę.
B. Zrób teraz z tego 10-sekundowy kondensat, jak reklamówkę do telewizji lub radia. Powinieneś w nim
zawrzeć i wabik i puentę, ale przede wszystkim opis tego, czym się zajmujesz, dla kogo to robisz i jakie
korzyści odbiorca z twojego działania czerpie, jak dzięki temu ulepsza swoje Ŝycie. Masz pobudzić jego
wyobraźnię i emocje, i sprowokować do rozmowy, a zwłaszcza do zadania pytań w rodzaju „Mogę znać
więcej szczegółów?”. Ten zabieg przypomina układanie trafnego, przyciągającego tytułu dla tekstu
prasowego lub tworzenie tzw. „mocnych słów”, co jest waŜkim elementem sztuki dziennikarskiej
(zainteresuj się kiedyś wątkiem wątek „Pamięć dla dziennikarzy i polityków”
Poprzez motto uzmysławiasz sobie ostrość, kierunek i charakter tego, co robisz. Jest motywującą informacją
dla ciebie. Natomiast „mini-reklamówka” mówi o tym innym – szybko, skutecznie i w inspirujący sposób.
Nie gub swego motta, zapamiętaj je i wykorzystuj w kontaktach z innymi. I zobacz, jak szybko i znacząco
zmieni się Twoje Ŝycie. Powodzenia!
26. Dekalog Mistrza
MoŜe jesteś uczniem, moŜe dorosłym, moŜe dzieckiem, a moŜe rodzicem. Nie ma to specjalnego
znaczenia. PoniŜszy tekst ma charakter uniwersalny. W kaŜdym przypadku warto nauczyć się go na
pamięć, przełoŜyć Dekalog na małe, codzienne kroki i pierwszy zrobić juŜ dziś. A potem cieszyć
się zmianami szybciej niŜ myślisz. Tak więc
Mistrz:
1.
Jest cierpliwy, uprzejmy, pogodny i wytrwały. Fortitudine vincimus! Zaczyna dzień od słów
rozjaśniających twarze domowników. Zawsze wybiera swoje reakcje i bierze odpowiedzialność za
siebie – za to, co mu się uda lub nie.
2.
Dba o porządek i czystość, zwłaszcza koło siebie. Zamiata lub odkurza to, co nabrudzone,
nie oglądając się na innych, porządnie składa ubranie, dba o toaletę poranną i wieczorną, składa na
swoje miejsce ksiąŜki i zeszyty (zwłaszcza po lekcjach), podlewa kwiaty, upiększa otoczenie.
3.
Codziennie robi coś dla domu, wychodzi z psem, odnosi i zmywa naczynia po posiłku,
wynosi śmieci, odkurza mieszkanie, robi proste zakupy. Nie wykłóca się, kto.
4.
Ceni wiedzę, stale się uczy, równieŜ ponad program. Pomaga w nauce rodzeństwu lub
kolegom. Odkrywa i rozwija swoje talenty: muzykuje, śpiewa, maluje. Najrzadziej co miesiąc
czyta nową ksiąŜkę.
5.
Przed zaśnięciem robi jedną rzecz WIĘCEJ. Czyta stronę podręcznika, uczy się nowego
słowa, itp. Jeśli przywiązuje wagę do własnej religijności, nie zapomina o modlitwie. Ale tej dobrej,
nie „klepanej”..
6.
Codziennie ćwiczy, dba o kondycję. Ćwiczy teŜ odwagę, robiąc często to, czego nie lubi lub
czego się boi. Przełamuje się. Prowadzi dziennik swoich sukcesów i poraŜek.
7.
Na rozrywki i zabawę pozwala sobie dopiero PO odrobieniu lekcji i wszystkich
obowiązkach. Wie, jakie to waŜne w walce ze swoimi słabościami. Panuje nad nimi.
8.
Codziennie czyta swoją deklarację celów i je szczegółowo wizualizuje. Respice finem! Zna
prawo koncentracji. Stale dba o dobre, optymistyczne myśli. I wielkie myśli. Mierzy wysoko.
9.
Planuje swoje zadania z wyprzedzeniem. Określa codzienne i cotygodniowe cele, zbieŜne z
celami głównymi (wizją Ŝycia). Korzysta z terminarza. Zna zasadę 20/80. Zawsze skupia się na
najwaŜniejszym i od tego zaczyna. Jest SKUTECZNY. Troszczy się o przyjaciół i najbliŜszych.
Gdzie tylko moŜe, pomaga.
10.
Wie, Ŝe jest i będzie wartościowym, pięknym człowiekiem, zdobędzie wszystko, co będzie
chciał i co sobie wymarzy, Ŝe będzie miał spełnione i udane Ŝycie. I tak się zachowuje.
27. Ucz się i baw! (I)
Artykuł opublikowany we wrześniowym numerze miesięcznika „Dyrektor Szkoły”
Jeść moŜna na dwa sposoby. Albo ktoś podsunie nam gotowe danie, a my je zjemy, nawet jeśli
nie jest zbyt smaczne, albo otrzymując wszystkie niezbędne składniki sami zrobimy sobie
takie danie, w którym zasmakujemy najlepiej. Co by się stało – to dobre pytanie na początku
roku szkolnego – gdyby, nawiązując do poprzedniej metafory, uczenie się nie było
konsumpcją, a kreacją? Z załoŜenia radosną zabawą z umysłem i wyobraźnią? Czy nie
zmieniłoby to diametralnie jakości procesu dydaktycznego? Nie uszczęśliwiłoby i ucznia i
szkołę, i nauczyciela? Nie mówiąc juŜ o większej skuteczności uczenia się w ogóle?
Co juŜ wiemy? Przychodzimy na świat jako perfekcyjnie zaprojektowane i działające
maszyny do myślenia i uczenia się. Uczenia się nie tylko szybkiego i skutecznego, ale i radosnego.
Jako dzieci pozostajemy mistrzami w tym zakresie jeszcze w przedszkolu i pierwszych latach
szkoły. Ale tą naturalną umiejętność i doświadczenie, tą radosną skuteczność gubimy wkrótce
potem. Czy moŜna do niej wrócić? Ścisłej: odkryć na nowo? Wcielić w Ŝycie hasło „ucz się i
baw!”? MoŜna, jeśli przełoŜymy śmielej na codzienną praktykę szkolną znane nie od dziś prawo:
mózg uczy się najlepiej w akcie kreacji, przez własne doświadczenie, i po swojemu. I co
najwaŜniejsze: bardzo niewiele trzeba, aby mu w tym pomóc. Diabeł, jak zawsze, leŜy w
szczegółach.
Chwila teorii. Wymyślili to Grecy, i wymyślili dobrze. Dzisiejsza wiedza o uczącym się
mózgu tylko potwierdza, Ŝe o sprawnym, szybkim uczeniu się, radosnym i w stylu „raz a dobrze”
decyduje przede wszystkim wyobraźnia i siła naszych skojarzeń, własna kreatywność. Grecy ujęli
to w zgrabny mit o Mnemozynie i Zeusie, i ich potomstwu – dziewięciu Muzach. Rzeczywiście:
mózg myśli obrazami. I szuka skojarzeń, połączeń. Jest do tego stworzony. Dlatego wszystko co
jest przekonującym dla nas obrazem, co da się '”zobaczyć” na ekranie umysłu, zapamiętujemy
bardzo szybko, zwłaszcza jeśli ten obraz połączymy później świadomie wykreowanym mocnym,
„Ŝywym” skojarzeniem z czymś, co juŜ znamy, co, zapamiętaliśmy wcześniej. I to się da zrobić
ZAWSZE, bez względu na to, czego i ile się uczymy.
Uczenie się winno być aktem kreacji, nie konsumpcji, błyskotliwą (z załoŜenia) zabawą z
umysłem i wyobraźnią, skutkującą nadzwyczajną skutecznością, a nie mechanicznym
powtarzaniem, kuciem – Ŝmudnym frustrującym wysiłkiem z obrzydliwie miernymi rezultatami.
Czy trzeba do tego geniusza?
To jest na KAśDĄ głowę. KaŜdy zdrowy mózg to potrafi. Nie trzeba tu Ŝadnych ponadnaturalnych zdolności czy niezwykłej, tajemnej wiedzy, aby przekonująco twórczo pracować
wyobraźnią. PrzecieŜ kiedy powiem: pociąg - zobaczysz pociąg w wyobraźni. Pewnie będzie inny
niŜ mój, ale pociąg. Drzewo? Podobnie. Wzrokowiec zobaczy, słuchowiec posłyszy, kinestetyk
poczuje. KaŜdy przełoŜy pociąg, drzewo, itp. na obraz, po swojemu. Z konkretem nie ma problemu,
a co z abstrakcją? MoŜna radzić sobie specjalnymi technikami pamięciowymi (które sprawdzają się
zawsze – o czym później), ale w wielu wypadkach wystarczy znajomość symboli, obserwacja i
doświadczenie codziennego Ŝycia. Wolność? Zobacz Statuę Wolności, Bezpieczeństwo? Pasy
bezpieczeństwa. Radość? Śmiejące się dziecko, itd.
A co skojarzeniami? Szczególnie one pozwalają doświadczyć radości i przyjemności
uczenia się, niekiedy na granicy „ekstazy edukacyjnej” - stanu, w którym zapominamy o świecie
boŜym, a istotny staje się sam proces, sposób uczenia się (nawet nie temat czy sam przedmiot).*
Bowiem właściwe skojarzenie, „mental glue” - jak mówią Anglicy - winno być niezwykłe,
dynamiczne, śmieszne, nawet absurdalne i z naszą aktywną obecnością. Tworząc w wyobraźni
asocjacje typu „ja robię coś niezwykłego” między nowymi informacji a czymś co juŜ znam, co
zapamiętałem wcześniej - tworząc akcję, nonsens, niecodzienne sytuacje i emocje - moŜna
przekonać się o słuszności reguły, którą stworzył mój ulubiony autor Harry Lorayne: tak, to jest
śmieszne, „głupie” i absurdalne. I wiesz co? – TO DZIAŁA! (słowo „głupie” ująłem w cudzysłów,
bo czy coś jest głupie, czy nie ocenia to lewa, logiczna półkula mózgu, dla której świat niezwykłych
skojarzeń, obrazów i alogicznych asocjacji jest właściwie nie przyjęcia).
I nie trzeba się tego bać. Po pierwsze nie grozi to ani zdziecinnieniem ani ogłupieniem wręcz przeciwnie!Taka mentalna zabawa znakomicie pobudza potencjał twórczy, trzeba bowiem
naprawdę wyobraźni i kreatywności, aby stworzyć „coś głupiego”. A potem jeszcze to wykorzystać
, o czym wiedzą wszyscy „pogromców problemów”, szukający twórczych rozwiązań w pierwszym
etapie „burzy mózgów” (przypomnę – grupa generuje wtedy moŜliwie największą ilość najbardziej
szalonych pomysłów, nawet poza granicami absurdu - bez ocen, wyśmiewania czy jakiejkolwiek
formy krytyki). A po wtóre, po szybkim, skutecznym nauczeniu się w ten sposób nowej informacji
samo późniejsze jej uŜywanie (a więc i powtarzanie) sprawi, Ŝe wszystkie skojarzenia, obrazy,
nonsensy zbledną, znikną, nie będą juŜ potrzebne. Nie „zaśmiecą” pamięci. Zostanie w niej czysta
wiedza. Przepływamy rzekę - zapominamy o łodzi
Morze i zachodzące słońce? To oczywiście województwo zachodniopomorskie! Dołączone do
rysunki ołówki przypominają, Ŝe to pierwsze województwo, zapamiętywane z listy. A poniŜej –
las z grzybkami na krześle – to województwo czwarte, podlaskie....
Jak to działa?
Popatrz przez chwilę na poniŜszy ciąg cyfr i następujące po nim zdanie
9479340946328872012
Barak Obama rozbraja miny w Afganistanie
Zasłoń obie informacje. Czy wymienisz tę liczbę z pamięci? MoŜe jeszcze od tyłu? Nie? A
powtórzysz przeczytane zdanie? Dziecinnie proste. Co było bardziej zabawne? Co przemawiało do
wyobraźni? I co było łatwiejsze? Na razie uwierz na słowo: w zdaniu z Barakiem Obamą tkwi
zakodowana cała ta 19-cyfrowa liczba, i wystarczy naprawdę nieskomplikowana wiedza, aby ją z
tego zdania rozszyfrować..
W tym szaleństwie jest metoda. Obrazujesz nowe informacje, łączysz je w niezwykły
sposób, dzięki czemu stosowne obrazy łatwo zapamiętujesz, a potem dzięki prostym narzędziom
(które „łapie” juŜ 8-9 - latek), odtwarzasz z nich konkretne informacje. To naprawdę zabawne,
szybkie i skuteczne. A zapamiętujesz na długo, niekiedy „na zawsze”, poniewaŜ przy samodzielnej
pracy wyobraźni (tj. jeśli nie idziesz niczyim śladem) działa niepisane prawo takiego uczenia się:
CO SAM STWORZYSZ – NIE ZAPOMNISZ.
Zobacz teraz sam. Zobacz, jak skutecznie pamięć zapamiętuje obrazy. Czytaj uwaŜnie
(wystarczy raz, ale z pełną koncentracją i świadomym wysiłkiem wyobraźni), dodawaj własne
szczegóły do opisywanego „mini-filmu”, twórz/czuj emocje. Wykonuj schematyczne, proste
rysunki przy kaŜdym przykładzie, w czasie nie dłuŜszym niŜ 10 sekund. Bardziej rozbudowane
rysunki/ilustracje znajdziesz w tekście poniŜej.
Pierwszy przykład opatrzyłem dłuŜszym
komentarzem.
1. Informacji „głębokość Bajkału wynosi 1620 m.” moŜesz nauczyć się na dwa sposoby.
Albo powtarzasz ileś tam razy Bajkał 1620, Bajkał 1620, czyli kujesz, w Ŝmudnym wysiłku i bez
śladu uśmiechu (i, niestety, z wiadomym skutkiem – po kilku dniach, najwyŜej tygodniach, nie
powtarzając tej informacji zapomnisz ją), albo w zabawie z umysłem i wyobraźnią – kreując swój
„film”. Zobacz na przykład, jak bajka, ksiąŜka z ulubionymi w dzieciństwie bajkami (siedzisz na
niej, słyszysz plusk wody dookoła, czujesz wilgoć pod siedzeniem), do której doczepiasz najpierw
tuję (ogrodowe drzewo ozdobne), a za nią jeszcze wielki, nadmuchany nos. I kierując teraz tym
„pociągiem holowniczym” nurkujesz w swojej wyobraźni na dno jeziora. Nieskomplikowana
wiedza – jak wspominałem, na razie uwierz na słowo) pozwoli Ci potem w kilka sekund odtworzyć
– przy zachowaniu „kolejności nonsensu” - bajka-tuja-nos - potrzebną informację, to jest Bajkał,
1620 m. Zobacz więc, narysuj, zapamiętaj: bajka – tuja – nos. Metoda pozornie dłuŜsza gwarantuje
jednak zapamiętanie tej informacji skuteczniej, bo w stylu „raz a dobrze”, bez nadmiernych
powtórek, z pobudzeniem wyobraźni i z uśmiechem, odstresowującym proces uczenia się.
Zwłaszcza przypomnę raz jeszcze - jeśli opisywane wyŜej obrazy i skojarzenia stworzysz sam, nie
idąc moim (niczyim) śladem I takiej kreacji moŜna się nauczyć. Wystarczą ćwiczenia w stylu „ja
robię coś niezwykłego” (czytaj w drugiej części tego artykułu).
2. Zobacz teraz jak tańczysz z Anią (znaną ci Anią), którą odciąga Doda, i razem słuchają,
koncertu zespołu O.N.A., wymachując kurtkami, wśród krzyku i entuzjazmu publiczności. Tan – z
– Ania – Doda- ONA. Właśnie zapamiętałeś, Ŝe stolicą Tanzanii jest Dodona. Zobacz, narysuj,
zapamiętaj: tań(czysz) – Ania – Doda – O.N.A.
3. Zobacz, jak na półpiętrze (moŜe w bloku, w którym mieszkasz) smaŜysz omleta.
Rozbijasz jajka, nakładasz tłuszcz na patelnię, podrzucasz do góry gotowy omlet – cały czas na tym
półpiętrze. Właśnie zapamiętałeś, Ŝe półpiętro (po węgiersku) to omelet. Zobacz, narysuj,
zapamiętaj: półpiętro - omlet
4. Średni promień Ziemi 6370 km. Nie kuj, popracuj wyobraźnią. Kopiesz teraz wielką
jamę, tak głęboką, Ŝe dochodzisz do środka Ziemi (wykreowałeś właśnie „obraz” promienia Ziemi),
po czym wrzucasz tam kosy, tysiące kos, jedną za drugą. Zobacz, narysuj, zapamiętaj: narysuj,
zapamiętaj: promień Ziemi – jama – kosy. Łatwe do zobaczenia i zapadające w pamięć, bo
śmieszne, i niezwykłe (w kolejności tego nonsensu). Na razie uwierz na słowo: tę jamę zawsze
przełoŜysz na 63, a kosy – na 70.
5. Długość Nilu. Po rzece Nil płynie tysiąc strusich jaja., z których na twoich oczach
wylęga się tysiąc kotów. Miauczą i skaczą po skorupach jaj, płynących ciągle po leniwym nurcie
rzeki. Zobacz, narysuj, zapamiętaj: Nil – jaja – koty.
6. Bitwa pod Chocimiem. Zobacz, jak król Jan Sobieski, pijąc piwo Okocim, chowa się za
tują i rzuca kamieniami w Turków. Zobacz, narysuj, zapamiętaj:Sobieski – Okocim – tuja –
kamienie.
7. Prędkość dźwięku w powietrzu Lecące w powietrzu i dźwięczące nutki („obraz”
prędkości dźwięku w powietrzu) uderzają w mur (jak kule z karabinu maszynowego), na co ten
mur wyskakuje tysiąc myszy. Zobacz, narysuj, zapamiętaj: nutki (w powietrzu) - mur – myszy
8. Ten znak – przyjrzyj mu się prze kilka sekund – to po japońsku „wschód”: Zobacz na tle
wschodzącego słońca Meksykanina w szerokim sombrero, czytającego rozłoŜoną gazetę, ubranego
w sukienkę i stojącego na jednej nodze. Zobacz, narysuj, zapamiętaj to.
9. Symbol, nazwa, liczba i cięŜar atomowy ołowiu. Zobacz irlandzki pub którego ściany i
podłoga są wyłoŜone ołowiem, i jak na środek tego pubu wyskakuje wielka butelka wina, zaczyna
tańczyć z kawą „Nescą”, i z której w czasie tego tańca wyrasta wielki, rozłoŜysty dąb. Tak, sen na
jawie. I niech się Salvatore Dali przewróci z zazdrości w grobie.... Zobacz, narysuj, zapamiętaj: pub
– ołów (na ścianach) – wino – Nesca – dąb.
Odczekaj teraz chwilę. Idź na krótki spacer, pozmywaj naczynia, posprzątaj na biurku,
popatrz na drzewo za oknem. Po czym zobacz w mini-sprawdzianie poniŜej, jak pamiętasz
kluczowe obrazy, .w kolejności opisywanego wcześniej „nonsensu”. Co widzisz?
Sprawdzian
Prędkość dźwięku w powietrzu...........................................................................................
Bitwa pod Chocimiem ...........................................................................................
Głębokość Bajkału ...........................................................................................
Promień Ziemi ...........................................................................................
Półpiętro po węgiersku ...........................................................................................
Znak „wschód” po japońsku ...........................................................................................
Symbol, nazwa, liczba i cięŜar atomowy ołowiu ...............................................................
Długość Nilu ...........................................................................................
Stolica Tanzanii ...........................................................................................
Sprawdź teraz w tekście powyŜej pracę własnej wyobraźni. czy zapamiętałeś dobrze. Udało
się? Uśmiechnąłeś się trochę przy tej powtórce? Zrób sobie dodatkowy sprawdzian, i nie czytając
tego artykułu, wróć do powyŜszych pytań na przykład po tygodniu. I znowu przekonaj się, jak
dobrze pamiętasz te wszystkie „mini-filmy”. Co jest oczywiście polową zadania, bo chodzi o
odtworzenie z zapamiętanych słów-obrazów konkretnych informacji. (czego jeszcze nie potrafisz,
zwłaszcza w pp. 1, 2, 3, 4 i 7). Więc zadanie na ten tydzień: kliknij www.eccehomo21.pl, znajdź w
zakładce „Aktualności” komentarz do tego artykułu, naucz się Fonetycznego Alfabetu Cyfrowego
(co zajmuje najwyŜej godzinę, łącznie z ćwiczeniami utrwalającymi) i, przypominając sobie raz
jeszcze wszystkie stosowne ciągi słów – obrazów, podawaj teraz konkretne dane liczbowe.. Z
łatwością i z uśmiechem! To proces juŜ swoiście „mechaniczny”, jak podstawianie liczb do
wzoru**. Automat. Zaryzykuję podejrzenie: jeśli ci się udało, właśnie wszedłeś na drogę stawania
się „uczniem radosnym”. I doskonałym. Perfect Pupil - witaj w gronie!
W rowie leŜy Marian, a obok hasają Tytus (ten od Romka i Atomka) i moja osobista mama... 11033
m.
Do czego namawiam i przekonuję? śe twórcze wykorzystanie wyobraźni łącznie z
umiejętnością budowania „Ŝywych”, niezwykłych skojarzeń to droga i klucz do realizacji tak
potrzebnej zmiany stylu uczenia się. WIEDZA POTRZEBNA DO TEGO JEST BARDZO
PROSTA, A CZAS NA NABYCIE STOSOWNYCH UMIEJĘTNOŚCI – NIEPOMIERNIE
KRÓTKI. Wszystko po to, aby zarzucić kucie, rycie, mechaniczne powtarzanie i metodę „3Z”, a
odkrywać radość zabawy z umysłem i wyobraźnią,w szkole i na co dzień. W kaŜdym wieku i przy
kaŜdym zadaniu
Hasło „ucz się i baw!”winno krąŜyć w krwiobiegu kaŜdej współczesnej szkoły, tworzyć jej
etos i widnieć nad głównym wejściem. Póki w programie nie znajdzie się oficjalnie przedmiot „Jak
się uczyć”, póki nie nastąpią zmiany systemowe, wiele moŜna zrobić samemu (ogromnym
potencjałem są sami uczniowie, nauczyciele, dyrekcja, rodzice). W kolejnej części tego artykułu
podzielę się kilkoma przemyśleniami w tym względzie, skupiając się na takich wątkach, jak na co
stać pamięć wyćwiczoną, dodatkowe korzyści, jak i kiedy (się) tego nauczyć, nie wszystko jest
takie róŜowe i moŜliwość zmian.
HiMemory!
Q.B.F.F.F.S.
Marek Szurawski
*Stan charakterystyczny dla uczenia się autotelicznego. Pisze o tym przekonująco w swoim Przepływie
(Flow).Mihaly Csikszentmihalyi
** Co jest jeszcze jednym aspektem takiego sposobu uczenia się – doświadczeniem „wymuszenia”
zapamiętania. Chcesz czy nie chcesz - zapamiętujesz.
28. Ucz się i baw (II)
Artykuł opublikowany w listopadowym numerze miesięcznika „Dyrektor Szkoły”
Studenci anglosascy mówią: nie trać Ŝycia na uczenie się. W domyśle: Ŝmudne, nieefektywne i
bez przynaleŜnej temu procesowi radości. To prawda. Skoro musisz się juŜ uczyć, dlaczego nie
miałbyś się przy tym dobrze bawić? Imponując przy tym nadzwyczajną skutecznością,
brawurowo i błyskotliwie? W dzisiejszej szkole waŜniejsze od „nauczania” winno być
„uczenie SIĘ” - w tej nowej szkole albo tej zmieniającej się, uczeń powinien być mniej
nauczany, a bardziej uczyć się sam, doświadczając przy tym immanentnej naszej naturze
przyjemności uczenia się INACZEJ.
Zapamiętujemy, rozumiemy najszybciej i najlepiej efekty pracy naszej wyobraźni –
przypomnę główne myśli z poprzedniego artykułu. Kiedy uczy się CAŁY mózg. Zamiana nowych
informacji na przekonujące dla naszego umysłu obraz lub obrazy i łączeniu ich niezwykłymi,
dynamicznymi skojarzeniami sprawia, Ŝe obrazy te zapamiętujemy szybko i skutecznie, a przy
samodzielnym wysiłku wyobraźni z zapamiętanych w ten sposób obrazów (słów) moŜemy równie
szybko odtworzyć potrzebne, konkretne informacje.
Nauka staje się przyjemną, nośną zabawą, pobudzającą potencjał całego mózgu, a przy tym
zwiększającą pewność siebie i wiarę w swoje moŜliwości (jak byś się czuł, gdybyś po 2-3
miesiącach samodzielnie opanował jakiś język obcy?). MoŜna teŜ mówić o większym optymizmie i
wewnętrznym uśmiechu, jeśli załoŜyć, Ŝe nasze Ŝycie pomalowane jest na kolor naszej wyobraźni
(Ŝe powołam się na swego imiennika Marka Aureliusza).
Tak, kreatywność zawsze daje radość. A juŜ szczególnie nasze poczucie humoru włącza się
przy tworzeniu „Ŝywych”, niezwykłych obrazów i skojarzeń. Ucząc się w zabawie z umysłem i
wyobraźnią moŜna całkowicie zatopić się w sam ten proces, zapominając dosłownie o „świecie
boŜym”. To dzięki temu moŜna stawać się uczniem autotelicznym (nastawionym na sam proces
zdobywania wiedzy), doświadczającym wspominanej juŜ „ekstazy edukacyjnej” (termin ciągle
szokujący, ale przecieŜ znany).
NajwaŜniejsze podstawy.
Od tego naleŜałoby zacząć w praktyce szkolnej, bo rzecz jest ciągle nowa. Przede
wszystkim chodzi o zrozumienie zasady „widzieć i kojarzyć”, wymuszającej twórczą, samodzielną
pracę wyobraźni, o poznanie sekretów trzech głównych technik pamięciowych (Łańcuchowej
metody skojarzeń, Zakładkowej metody zapamiętywania i Techniki słów zastępczych), warto
nauczyć się Fonetycznego Alfabetu Cyfrowego (dla zaawansowanych zakładek liczbowych) –
pisaliśmy o tym w poprzednim artykule, opanować kilka innych przydatnych systemów zakładek
pamięci i zacząć notować przy pomocy Map Myśli. Przydadzą się, zwłaszcza na początek, poznanie
metod szybkiej poprawy pamięci (na przykład rozpoznanie własnych strategii uczenia się, uczenie
się na głos i w ruchu, z odpowiednim systemem powtórek i we właściwym środowisku)*. Zajmuje
to 10-14 dni (co sprawdzamy od lat m.in. na zimowych i letnich Obozach pamięciowych); w
warunkach szkolnych wystarczy 30 godzin zajęć. „Nie ma złej pamięci, a tylko dobrze lub źle ją
ćwiczymy.” - to naprawdę tak jest - jak podkreśla nasz ulubiony autor Harry Lorayne, który dodaje
jeszcze: „niewiele trzeba, aby naszej pamięci pomóc”.
Ciekawa rzecz. Mówimy: praktyka czyni mistrza. Banał. Ale juŜ niebanalne jest
przypomnienie, Ŝe tylko „dobra praktyka”, czyli właściwe i właściwie wykonywane ćwiczenia. Co
to znaczy? śe wybrane metody trzeba ćwiczyć bez powtarzania błędów (ze stałą ich eliminacją), z
pełnym zaangaŜowaniem i pełnym wewnętrznym przekonaniem o końcowym sukcesie (niektórzy
ujmują to terminem „twórcza wizualizacja”). I moŜna to zrobi w czasie 3 minut na lekcji!* Jeśli
dodatkowo stworzymy warunki do tej „dobrej” praktyki.
Kiedy pamięć, którą ćwiczymy, działa najlepiej?
MoŜemy mówić przynajmniej o sześciu warunkach, spełnienie których decyduje o
maksymalnej skuteczności radosnego uczenia się.
śeby pobudzić i wykorzystywać pełnię potencjału ucznia. Jego intelekt, fizyczność, nawet
duchowość. śeby uczył się „całym sobą”. Szczególnie potrzebne jest pobudzenie potencjału
twórczego, umiejętności kreacji.
śeby uczeń znał własne strategie uczenia się, to jak i kiedy JEGO mózg uczy się najlepiej
(znał i wykorzystywał swoje Indywidualne Wzorce Myślenia). śeby w proces uczenia się włączał
kanał wizualny, czuciowy, słuchowy i intelektualny, wedle własnych preferencji i wybranych
proporcji.
śeby znał podstawy i główne zasady nowoczesnej pracy umysłowej, w tym najwaŜniejsze
techniki pamięciowe, podstawy szybkiego czytania i „mind mapping”.
śeby wiedział, jak uczyć się w stanie relaksu i jak osiągać optymalny stan uczenia się
(Optimal Learning State). Aby wiedział, jak radzić sobie ze stresem edukacyjnym. W stanie
charakteryzującym się maksymalnie uspokojonym umysłem i maksymalnie odpręŜonym ciałem mózg
uczy się najlepiej
śeby wiedział jak tworzyć środowisko sprzyjające twórczej pracy mózgu, środowisko, które
powinno odpręŜać, pobudzać koncentrację i inspirować. Uczący się mózg powinien otrzymywać jak
najwięcej pobudzających bodźców z otoczenia – głownie w sferze wzrokowej, słuchowej i
czuciowej.
śeby doceniał wagę dysponowania odpowiednimi zasobami, przede wszystkim energią
(fizyczną i psychiczną), czasem i kształtowanymi stopniowo, poŜądanymi walorami
charakterologiczno-osobowościowymi (jak chociaŜby odwaga, wytrwałość i pozytywne
nastawienie). Tak, potrzebne są zupełnie nowe przedmioty w programie szkolnym!
Po spełnieniu tych warunków czego moŜemy oczekiwać od własnej pamięci?.
Tekst w ramce
Poćwicz trochę. Głównie budowę „Ŝywych” skojarzeń. Wedle zasady „ja robię coś niezwykłego”.
Skojarz - zobacz, usłysz, poczuj.
45.
rak – północ (geograficzna). Na grzbiecie raka, coraz bardziej zmarzniętego i ośnieŜonego
wędrujesz w stronę bieguna północnego..
46.
Oszczep – drzewo – lina. Rzucasz oszczepem w drzewo, obwiązane grubą liną.
47.
Brat – biustonosz. Zakładasz bratu biustonosz.
48.
Dolina Śmierci – leje – jeŜe. W Dolinie Śmierci (pełnej kościotrupów) ustawiasz wielki
lejek (lej), taki na 3 metry, z którego wypełzają tysiące jeŜy.
49.
Adam Mickiewicz – paw – lale. Pan Adam wskakuje na pawia i goni uciekające przed nim
lale. Jesteś w tłumie uciekających...
50.
Nutki – mur – myszy. Wypuszczasz z pięciolinii nutki, które uderzają w mur, jak kule z
karabinu maszynowego, skutkiem czego na mur wybiegają przestraszone tysiące myszy.
51.
Napoleon – korona – ser. Nakładasz na głowę Napoleona koronę, a spod niej ścieka po
twarzy cesarza ser, Ŝółty ser.
Uwaga: Co dzięki temu zapamiętałeś, moŜesz sprawdzić na końcu artykułu
Co moŜe pamięć wyćwiczona.
Po przełoŜeniu na praktykę prostej wiedzy, (z uporem maniaka nawiązujemy do zasady
„widzieć i kojarzyć”), której podstawy łapie bez problemu 9 - 10-ciolatek moŜna, bawiąc się przy
nauce, zapamiętywać dosłownie tysiące rozmaitych informacji. Pamięć będzie stać na rzeczy
niezwykłe. Oto przykładowa lista, czego i jak szybko moŜesz nauczyć się INACZEJ:
Pamiętasz przykład (z poprzedniego artykułu) - ciąg obrazów z pubem? Ściany , podłoga z
ołowiu? Wino tańczy z kawą Nescą , z której wyrasta rozłoŜysty dąb? Robisz to 118 razy i masz
cały układ okresowy w głowie*. Zajmie ci to 3-4 godziny. W podobnym czasie (i stylu) moŜesz
zapamiętać wszystkie państwa i stolice świata (w tym – jeśli chcesz - państwa Europy, od
największego do najmniejszego, to dodatkowe wyzwanie), stany USA i ich stolice, poczet władców
polskich, 250-300 podstawowych informacji z przyrody i historii – program VI klasy (robimy to w
w dwa dni), mapę świata (rysowaną z pamięci), wszystkie dramaty Szekspira i główne ich wątki
(postaci), wszystkie dopływy Wisły, główne miasta Polski i gdzie leŜą, .alfabet Morse'a, alfabet
migowy, wszystkie przypowieści ewangeliczne, 1000 najczęściej uŜywanych słów w dowolnym
języku (to parę lat nauki w szkole) w 1000 minut (17 godzin). A są jeszcze cytaty z literatury
ojczystej, powiedzenia i aforyzmy, wiersze, wzory, definicje, dzieła malarskie i ich twórczy, dzieła
muzyczne i kompozytorzy, dzieła architektury i ich budowniczowie, fragmenty prozy, i dziesiątki,
jeśli nie setki przydatnych danych liczbowych, potrzebnych w fizyce, chemii, biologii. Praktycznie
w grę wchodzą wszystkie wyzwania pamięciowe, które stawia przed uczniem współczesna szkoła.
Podane całej listy (i tak nie byłaby zamknięta) zajęłoby osobny artykuł, pisany drobnym
maczkiem... Skupiliśmy się na podaniu tych szczegółów, aby uzmysłowić przy okazji, jaki
potencjał pozostaje nie wykorzystany.
Ktoś moŜe spytać (i słusznie), a po co mi na przykład ten poczet królów w głowie? Zwykle
odpowiadamy, Ŝe po pierwsze, nigdy nie wiadomo, kiedy ci się to przyda, po drugie wykształcony
Europejczyk (i Polak) po prostu parę rzeczy powinien wiedzieć, po trzecie – jeśli zajmie ci to parę
godzin, i będziesz pamiętać „na zawsze”, to co ci to szkodzi? Poza tym, któŜ chciałbym połoŜyć się
na stole operacyjnym pod nóŜ chirurga, który co chwila otwierałby komputer albo ksiąŜkę i szukał
potrzebnej mu do wykonania zabiegu informacji?... WaŜne informacje trzeba mieć po prostu „w
sobie”, a nie w „pamięci zewnętrznej”, jaką tworzy i daje komputer czy dostęp do internetu. I nie
chodzi o to – ujmijmy to jeszcze inaczej - aby się tego w ogóle nauczyć. Dobry uczeń/student pyta,
kiedy egzamin – ale w jakim czasie, z jaką skutecznością i w jakim stylu.
Rysunki ułatwiają zapamiętywanie (w tym przypadku jak jest po angielsku oszczep),
bo pomagają budować “Ŝywe" skojarzenia
Zobacz komentarz niŜej.
O tym, jaka jest prędkość dźwięku w powietrzu, przypomną
nutki, mur i myszy
Dolina Śmierci (powyŜej) to jeden z trzech rysunków, które zostały wykonane przez
dorosłego w ciągu 30 sekund. Wielki lejek z którego wypełzają jeŜe przekłada się na jedną z
najwyŜszych temperatur na Ziemi....
Chwila o korzyściach.
Pytanie, czy warto operować „radosną pamięcią” jest oczywiście retoryczne, ale warto i tu
pokusić się o uporządkowanie wiedzy, bo korzyści dodatkowych jest naprawdę wiele
Uczenie się z pasją , szybko i skutecznie, to wyŜsza samoocena, więcej uśmiechu (waŜkie
odstresowanie nauki), więcej wewnętrznego optymizmu, satysfakcja, płynąca z przekonania, Ŝe
mogę nauczyć się wszystkiego, co chcę, wprowadzenie do twórczego myślenia (którego cechy to
przecieŜ elastyczność, płynność, oryginalność i poszukiwanie związków), to równieŜ ćwiczenie
koncentracji , wymuszające skupienie uwagi na pracy wyobraźni i budowie silnych skojarzeń, to
wreszcie kapitalny trening wyobraźni i ćwiczenie pamięci jako takiej, którego ta pamięć się
domaga. Ujmijmy to całościowo w poniŜszą listę:
Uśmiech! Uśmiech na lekcji. Lepsza atmosfera w klasie, lepszy kontakt nauczyciela z klasą i
odwrotnie, większy autorytet nauczyciela w ogóle. Przede wszystkim mniej stresu w szkole.
Zachęta do uczenia się, nowy czynnik motywacyjny. Jeden z głównych motywów naszych
działań to dąŜenie do przyjemności. Więc jeśli uczenie, dzięki kreatywnej pracy wyobraźni staje się
przyjemne...
Wchodzenie w nawyk koncentracji (dłuŜsze skupienie na przedmiocie i celu nauki).
Większa szansa na opanowanie w zadowalającym stopniu ,szybko i skutecznie (przynajmniej
od strony podstaw) równieŜ nielubianych przedmiotów (a koniecznych do zaliczenia).
Uczenie się (w wielu wypadkach) juŜ w trakcie odbioru nowych informacji (wykład, czytanie,
dyskusja ...)
Pobudzenie kreatywności. Związek między kreatywnością a pamięcią jest większy niŜ nam się
wydaje. Uczenie się jest aktem kreacji – tworzeniem (własnych obrazów i skojarzeń. Ale aby
twórczo myśleć - rozwiązywać problemy, wpadać na nowe pomysły, wynajdywać coś - trzeba mieć
poŜywkę dla tych myśli, a tę daje pamięć - to, czego się nauczyłem, co juŜ wiem. Jedno napędza
drugie. Przy okazji: komputery rzeczywiście zmieniły sposób funkcjonowania ludzkiej pamięci.
„Komputerowi” zapamiętują raczej nazwę folderu, w którym zapisali nowe informacje (nie same
informacje)*.. Ale to błąd! Postęp technologiczny ułatwia nam Ŝycie, niewątpliwie, ale w tym w
przypadku zwalnia pamięć z wysiłku, osłabia ją. Poza tym technologia, czasami zawodzi urządzenia się psują, system pada, brakuje zasilania albo baterie są słabe. Jeśli przy „wyzwaniu” 7 x
9 uczeń włącza komórkę, to juŜ tragedia!...
Lepsza pamięć na co dzień, w codziennych wyzwaniach. Radzenie sobie z roztargnieniem,
pamiętaniem ludzi, dat, terminów, zakupów, spraw do załatwienia, itp. (I moŜna jeszcze tego
nauczyć dziadków, rodziców, dorosłych... AleŜ tak!).
Kształtowanie pozytywnych postaw. Takich jak wiara w swoje moŜliwości, duma z własnych
osiągnięć, poczucie wartości i wysoka samoocena. Nasz najzdolniejszy uczeń, obecny mistrz świata
w zapamiętywaniu, Jędrzej Cytawa (w konkurencji zapamiętywanie liczb binarnych) juŜ w liceum,
kiedy zrozumiał i opanował podstawy, sam szukał wyzwań, nawet jeśli miał nauczyć się czegoś, co
nie było mu do niczego potrzebne. Układ okresowy w kilka godzin, rzeki całej Azji? Proszę bardzo!
Ot tak, dla siebie, dla własnej frajdy. A był miernym uczniem...
Doświadczanie satysfakcji autorozwoju. Chcąc być mistrzem w uczeniu się INACZEJ
automatycznie wchodzi się na drogę stawania się INNYM człowiekiem, bardziej świadomym
siebie, swoich moŜliwości, celów, przeznaczenia. To droga prowadząca do mistrzostwa osobistego
(jednej z najwaŜniejszych dyscyplin XXI wieku). Doświadczanie satysfakcji autorozwoju!
Lawinowy wzrost skuteczności uczenia się, w miarę przyrostu wiedzy bezwzględnej. Bo im
więcej wiesz, tym więcej moŜesz zapamiętać. Masz większy, obszerniejszy fundament do
dokonywania skojarzeń. Po przekroczeniu pewnej „masy krytycznej” uczysz się naprawdę jak
burza! Zasady skutecznego, samodzielnego i radosnego uczenia się to nic innego jak wykorzystanie
zasady Pareta w edukacji!
Korzyść dla szkoły.. Wprowadzenie przedmiotu „Jak się uczyć”, realna pomoc uczniowi w
łatwiejszym, szybszym i przyjemniejszym przyswajaniu wiedzy to istotna przewaga szkoły na
rynku :”konkurującej edukacji”. Szybsi (na tym polu) wygrają!
Chwila o trudnościach.
Oczywiście nie wszystko jest takie róŜowe. Są trudności, jak we wszystkim co nowe. I od
strony ucznia (A) i nauczyciela (B). Ograniczymy analizę tych trudności do tych dwóch obszarów..
A. 1 Przede wszystkim uczeń nie wie, Ŝe moŜna INACZEJ. Nie wie, bo jest pozbawiony
stosownych wskazówek i właściwych ćwiczeń., aby wykształcić umiejętności praktyczne w tej
materii. A o praktykę głównie chodzi. Problem polega na tym ,Ŝe nawet jeśli kierując się
wyczuciem próbuje metodą prób i błędów, ta (przy braku wytrwałości) często zawodzi, co rodzi
zniechęcenie i powrót do starych metod, pozornie prostszych i łatwiejszych, niestety tragicznie
nieskutecznych. Uczeń dalej kuje.
2. PowaŜną barierą jest teŜ nie wyćwiczona, „oporna” wyobraźnia. A to ona przede
wszystkim decyduje o skuteczności „nowego” uczenia się. Dzisiejszy młody człowiek ma raczej
ubogi fundament do dokonywania skojarzeń. Powodem jest i mała wiedza ogólna, i braki w
oczytaniu., i nadmiar telewizji, nie wymuszającej z racji podrzucanych „gotowców” pracy
wyobraźni. Jeśli nie znasz bajek Andersena (i nie znasz w ogóle tego nazwiska), musisz przekładać
„bajkę” (w przykładzie z Bajkałem w poprzednim artykule) na coś innego...
3. Kolejna trudność to równieŜ nieznajomość własnych strategii uczenia się – wiedzy, jak
uczy się mój mózg, z czym wiąŜe się rozpoznanie wspomnianych juŜ Indywidualnych Wzorców
Myślenia, ale i pobudzonych rodzajów inteligen,cji czy dominującej półkulowości mózgu. Wymaga
to jednak dostępności do konkretnych testów i zachęty, aby uczeń zechciał przez nie przejść (co jest
dodatkowym zadaniem wymagającym i czasu i wysiłku; szkoła poza tym tego nie proponuje, z
wyjątkiem jednostkowych przypadków).
4. Wreszcie niektórych systemów pamięciowych trzeba się nauczyć perfekcyjnie, tak, aby
posługiwać się nimi automatycznie. Trzeba je znać „na blachę” Obowiązuje zasada „wszystko albo
nic”. Więc kolejny czas i wysiłek, chociaŜ przy pełnej świadomości, Ŝe chodzi o narzędzia
uniwersalne, przydatne juŜ później na cale Ŝycie, w radzeniu sobie z dowolnym wyzwaniem
pamięciowym na dowolnym polu aktywności..
B. A nauczyciel? Niestety, sam musi to wszystko umieć. Nic tak przecieŜ nie przekonuje,
jak przykład. I bycie wzorem. Więc nauczyciel winien demonstrować i wyjaśniać, stale zachęcać,
pomagać, i pokazywać korzyści.. Pokazywać jak sam się uczy. Ale to znowu dodatkowa praca i
ćwiczenia – a więc i czas i wysiłek. Poza tym gdzie ma się tego nauczyć? Oficjalnego programu nie
ma, w Ŝadnej szkole pedagogicznej. Pozostaje samodzielna praca, pomoc niepublicznych centrów
oświatowych lub szkolenia specjalistyczne (a to z kolei dodatkowe koszty).
Mimo tych barier (a moŜe dzięki nim), warto zastanowić się nad zasadą „dobrze robić
rzeczy proste”, nie wymagające dłuŜszych zabiegów czy przygotowań.
Sposób w jaki zostało zilustrowane hasło Nie waŜne kim jesteś, waŜne kim moŜesz być, pokazuje jak
dziecko moŜe rozumieć znaczenie automotywacji
Co moŜna zrobić juŜ?
Walczący o inne oblicze edukacji (a temat staje się coraz bardziej palący i na czasie) albo
potępiają w czambuł starą szkołę, nadmiernie zinstytucjonalizowaną i skostniałą (Ŝądając tworzenia
czegoś w rodzaju zmiennych, luźnych i dynamicznych sieci grup kształceniowych, albo chcą
zachować jej obecną formę, lecz sprawić, aby uczyła lepiej (z większą ilością projektów, zadań
specjalnych, programami twórczego myślenia i znakomitą, wyspecjalizowaną kadrą, z wysokimi
uposaŜeniami).
Bez względu na kierunek tych zmian i wybraną drogę wydaje się, Ŝe „radosne uczenie się”
moŜe połączyć te dwie koncepcje, pokazując, Ŝe uczeń moŜe uczyć się sam, bez względu na
program – szkoła staje się miejscem nie nauczania, a uczenia się - i Ŝe moŜe na tej drodze
pobudzać kreatywność i krytyczne myślenie, tak niezbędne w lawinowo zmieniającym się
współczesnym świecie.
MoŜe w tym pomóc budowa społeczności uczących się INACZEJ. Społeczności,
utworzonej z uczniów, nauczycieli, administracji szkolnej (dyrekcji) i rodziców. Co mogłyby robić
poszczególne jej grupy (dzielimy się wybranymi pomysłami)?
Uczniowie. Otoczyć się koleŜeństwem zainteresowanym praktyką innego uczenia się, na
przykład w Kołach MemoryLab* (rodzaju Szkolnych Klubów Mnemonistyki Stosowanej, na wzór
kółek plastycznych, teatralnych...), w których uczniowie, pod kierunkiem nauczyciela/opiekuna
(mającym do dyspozycji stosowne materiały i wskazówki) podejmowaliby rozmaite wyzwania
pamięciowe, doskonaląc umiejętności praktyczne w tym względzie, z róŜnych przedmiotów i
obszarów wiedzy.
Skąd juŜ tylko krok do memoriad wewnątrz klasowych, potem szkolnych i
międzyszkolnych*. RównieŜ konkursów plastycznych na najciekawszą, najzabawniejszą ilustrację
świata skojarzeń dla konkretnych wyzwań pamięciowych.
Tak, marzy nam się korytarz/korytarze w kaŜdej szkole, z wywieszoną na ścianach galerią
rysunków, pokazujących przełoŜenie na świat wyobraźni i skojarzeń zapamiętywanie dziesiątków
informacji (nie tylko z wyŜej sygnalizowanych), do pokazywania i komentowania (przez samych
uczniów) rodzicom, młodszym kolegom, itp. „Korytarz” układu okresowego, pocztu królów
polskich, państw i stolic świata... Spójrz, w naszej szkole nie tylko waŜne jest, czego się uczymy,
ale i jak!
Nauczyciele. Przygotowywać klasę do innego uczenia się, rozwijając przede wszystkim
wyobraźnię uczniów (co w ogóle mogłoby być elementem Narodowego Programu Pobudzania
Wyobraźni – jak by to nam się przydało!...), jako podstawę kreatywnego uczenia się i myślenia.
Poprzez liczne i urozmaicone przykłady, wsparte niezbędnym komentarzem zainteresować i
spasjonować ucznia procesem INNEGO uczenia się (na bazie trzyminutowych zabaw, ćwiczeń i
wyzwań pamięciowych z konkretnych przedmiotów, do aplikowania w trakcie lekcji,
przygotowujących uczniów do swobodnego poruszania się w świecie wyobraźni i Ŝywych
skojarzeń)*. Przekonać, Ŝe zakuwanie to hańba dla moŜliwości uczącego się mózgu.
Jeśli nauczyciel geografii na kaŜdej lekcji poda propozycję zapamiętania jednego państwa i jego
stolicy, poświęcając trzy minuty na wspólną zabawę z umysłem i wyobraźnią, to nawet przy jednej
godzinie geografii w tygodniu po trzech latach gimnazjum uczeń moŜe znać wszystkie państwa i
stolice świata. Na wyrywki. Ucząc się tego niejako „przy okazji”. I ile tu pomysłów na ciekawe
sprawdziany, wspominane juŜ konkursy plastyczne na najlepiej oddaną pracę wyobraźni, ale przede
wszystkim na oswajanie i zaciekawianie ucznia (od strony efektów) nową metodą uczenia się.
Prosimy pamiętać – to tylko 3 minuty na lekcji.
Dyrekcja. Jak tylko moŜliwe włączać do programu przedmiot „Jak się uczyć”,
wykorzystując istniejące juŜ i dostępne programy, materiały i siły fachowe. Tworzyć nowy model,
zmieniając stary. Korzystać z doświadczeń innych szkół, innowacyjnych na tym polu. Zwiększać
nacisk „oddolny” na zmiany systemowe w programach szkolnych i edukacji nauczycieli. Inicjować
współpracę w przedmiotowym zakresie z rodzicami i środowiskiem domowym uczniów. Ciekawy
pomysł: mini-seminarium (20-30 minut) dla rodziców po kaŜdym zebraniu rodzicielskim (jeśli
temat w szkole okrzepł i ma go kto prowadzić).
Rodzice. Dać się wciągnąć w zabawę z dziećmi w inne uczenie się, równieŜ w domu.
Wesprzeć teorię praktyką. W myśl hasła „Masz w domu geniusza. Obudź go i rośnijcie razem”.
Patrz Domowa Akademia Rodzinna (DAR)*. Wiele moŜe tu zrobić (i pomóc) szkoła (patrz wyŜej)
UwaŜny czytelnik spostrzegł zapewne, Ŝe nie piszemy tu nic o oficjalnych czynnikach
rządowych (programowych i decyzyjnych), które takŜe powinny tworzyć zaplanowaną społeczność.
Nie chodzi o nadmierne krytykanctwo, ale myślimy z pewnym rozrzewnieniem o „czynniku
ludzkim” na wysokich szczeblach, tak trudnym w procesie zmiany przekonań, nastawienia i
podejmowania konkretnych, dobrze zaplanowanych i przemyślanych akcji. „Czynnikowi
ludzkiemu” ośmielamy się tylko przypomnieć trzy wartościowe pytania, zadawanie których na
kaŜdym polu naszej aktywności polecał guru zarządzania Peter Drucker: (1) co tak naprawdę
robimy? (2) po co to robimy? (3) i jak moŜemy lepiej (czyli inaczej)? W czym pobrzmiewa echo
spostrzeŜenia genialnego analityka rzeczywistości, Ryszarda Kapuścińskiego (Ŝe posłuŜymy się
jeszcze jednym cytatem): „problemem dzisiejszego świata nie jest brak wiedzy, ale zbyt wolne
przekładanie jej na praktykę codzienności”. Zmiany są nieuniknione. I lepiej nimi sterować,
przewidywać i włączyć się w nie odpowiednio wcześnie, Ŝeby nie zostać w tyle lub nie zmarnować
szansy. Nie trzeba do tego geniuszy...
Co na zakończenie?
Jeśli zasialiśmy trochę niepokoju – to dobrze. Jeśli skłoniliśmy do dodatkowych przemyśleń
i wygenerowania kolejnych pomysłów – jeszcze lepiej. Dzielimy się końcową myślą: gdyby przyjąć
za słuszne załoŜenie, Ŝe w nadchodzącej juŜ milowymi krokami przyszłości praca człowieka będzie
polegała na krótkich, intensywnych, twórczych wysiłkach mózgu, który będzie się uczył (cytat z
wypowiedzi sprzed paru lat profesora Riffkina, z Uniwersytetu w Yale), to znaczy, Ŝe potrzebny
nam system, kształcący kreatywnych, uczących się myślicieli, a więc i tych, którzy uczą się
kreatywnie – uczniów perfekcyjnych i radosnych. Podzielamy przekonanie, Ŝe taki właśnie
powinien być model i cel współczesnej edukacji.
MoŜna by jeszcze spytać wyraźniej: po co? (duch Petera Druckera krąŜy wokół tej myśli).
Tu trzeba by sięgnąć głębiej. Po to, aby na bazie pamięci, wiedzy, którą mamy w głowie i własnej
oryginalności, zacząć lepiej, skuteczniej i bardziej twórczo myśleć. A potem poszukiwać mądrości,
znajdując podstawy do lepszego, spełnionego i szczęśliwego Ŝycia.
Radości uczenia się i osiągania wszystkich wymarzonych szczytów serdecznie Ŝyczymy.
Q.B.F.F.F.S.
Marek Szurawski
*Szersze
komentarze
do
myśli
i
sugestii,
oznaczonych
gwiazdką
znajdziesz
na
www.eccehomo21.pl/aktualności. Czytaj równieŜ dalej plik 29 . Kluby MemoryLab.
A co zapamiętałeś dzięki Ŝywym skojarzeniom w ćwiczeniach wyobraźni? Po opanowaniu Fonetycznego Alfabetu
Cyfrowego, o którym pisaliśmy w poprzednim artykule (patrz równieŜ www.eccehomo21.pl) wiesz teraz, Ŝe:
1.
Zwrotnik Raka leŜy na półkuli północnej.
2.
Oszczep po angielsku to javelin (czyt. dŜewlin)
3.
Bra po angielsku to biustonosz.
4.
W Dolinie Śmierci (Kalifornia) panuje najwyŜsza temperatura na Ziemi. 56, 6 stopnia Celsjusza
5.
Data urodzin i śmierci Adama Mickiewicza (1798 - 1855)
6.
Prędkość dźwięku w powietrzu 343 m/s
7.
Data koronacji Napoleona 1804 r. (zapamiętujesz tylko końcówkę -04, wystarczy, przy minimum wiedzy
historycznej)
29. MemoryLab
Czyli co zrobić z „koniem w rzece”
MoŜna wepchnąć konia do rzeki, ale nie moŜna go zmusić, aby się napił. Wiemy.
Gdyby jednak sposoby motywacji (bo przecieŜ tego dotyczy powyŜsze juŜ banalne
przypomnienie, od których pękają dziesiątki ksiąŜek i opracowań) wzbogacić o system, który
odsłoniłby uczniowi łatwość i przyjemność samego PROCESU uczenia się i ułatwił zdobycie
stosownych NARZĘDZI pracy umysłowej, wielce prawdopodobne, Ŝe idąc za naturalną
ciekawością i instynktem zdobywania wiedzy uczyłby się wtedy SAM. I być moŜe innych.
Jest sposób, ale...
Nikt jeszcze tego nie robił, tyle, Ŝe warto spróbować. Nakłady niewielkie, przewidywane
korzyści co najmniej znaczące., cały pomysł wystarczająco nietypowy. Czysta zasada Pareta w
szkolnej rzeczywistości.. Memory Lab. Szkolne „kluby pamięciowe”. Czy rozwiązałyby tytułowy
problem „konia w rzece”?
Pomysł wziął się z przekonania, Ŝe trudno jest walczyć z negatywnymi naleciałościami
starego modelu (to znaczy trudno go ulepszyć); a wiele lepszym (i często prostszym) rozwiązaniem
jest stworzyć model nowy. ZawaŜyła teŜ świadomość najwaŜniejszych załoŜeń, wpływających na
stopień naszej motywacji do nauki w ogóle (potraktowaliśmy je jako elementy kluczowe dla
omawianego tematu)/ PrzybliŜmy je, tytułem wstępu:
Potrzeba, chęć uczenia się jest immanentną cechą natury ludzkiej,; z tym przychodzimy na
świat. Chcemy się uczyć.
Uczymy się najszybciej tego, co zapewnia przeŜycie (w dzisiejszym świecie równieŜ tego, co
Ŝycie upraszcza lub ułatwia). Chcemy odnosić korzyści (lub unikać straty) na tym polu
Zapamiętujemy szczególnie szybko to, co nas rozbawia lub śmieszy. Zabawa to najlepsza
motywacja wewnętrzna.
Przedmiot, którego się uczymy, nie powinien być zbyt prosty (łatwy), bo łatwo znudzi, ani
zbyt trudny i rozbudowany – bo zniechęci. Jeśli lekko przekracza granice naszych obecnych
moŜliwości, nie niszcząc przekonania, Ŝe „damy radę!”, rodzi się wyzwanie zachęcające do
dodatkowego wysiłku, sprostanie któremu daje prawdziwą satysfakcję i zachęca do poszukiwania
kolejnych wyzwań. Od dzieciństwa chętnie pokonujemy bariery.
Po przekroczeniu pewnego wieku (progu dojrzałości) uczymy się równieŜ tego, co przyczynia
się do naszego autorozwoju i co zaspokaja ciekawość świata. Nosimy w sobie potrzebę spelnienia i
samorealizacji.
Co z tych punktów wynika, w kontekście naszego „konia z pyskiem daleko od wody”?
Punkt pierwszy pokazuje dość bolesną prawdę, Ŝe w większości wypadków za
niepowodzenia edukacyjne naleŜy winić system, nie ucznia (co ma miejsce równieŜ w dorosłym
Ŝyciu, w sferze zawodowej na przykład).
Lepsze wykorzystanie załoŜenia w punkcie drugim wymagałoby dłuŜszego komentarza i
przykładów (w podręcznikach i w czasie lekcji) jak zdobywana wiedza przekłada się na korzyści w
codziennym Ŝyciu lub w wybranym w przyszłości zawodzie czyli DLACZEGO i PO CO warto
uczyć się danego przedmiotu. Nie jest z tym najlepiej, bo to dodatkowy wysiłek dla autorów i
nauczycieli, wymagający przy okazji rozległej wiedzy i orientacji w zmieniającej się niekiedy
lawinowo rzeczywistości, pogrąŜonej w „powodzi informacyjnej”.
Punkt piąty to tak naprawdę najwaŜniejsza dla jakości naszego Ŝycia świadomość własnych
Ŝyciowych celów – inaczej misji i wizji własnego Ŝycia. To równieŜ nie jest łatwe, bo na ogół
ludzie (uczniowie) nie widzą potrzeby takiego samopoznania, po wtóre nie wiedzą jak to zrobić, po
trzecie boją się tego lub – co gorsza - uwaŜają, Ŝe na to nie zasługują. Inni tak, oni nie. (jakŜe
przydałby się tu osobny przedmiot „Realizacja marzeń”, najpóźniej w klasie maturalnej; czy
wyobraŜacie sobie lepsze przygotowanie do Ŝycia?!).
O wiele prostszy w realizacji i pozwalający na relatywnie najszybsze efekty wydaje się
punkt trzeci i czwarty, w dodatku z duŜą ilością korzyści pośrednich. Tak, uczenie się moŜe być
zabawą! (o czym pisaliśmy w dwóch poprzednich artykułach traktujących o powrocie do radości
uczenia się, patrz „Dyrektora Szkoły”, nr 9 i 11/2011). Jeśli tylko uczeń pozna i opanuje stosowne
„narzędzia”, którymi są metody i techniki „Accelerated Learning”, moŜe uczyć się „jak burza”
dowolnego przedmiotu, w najłatwiejszy dla siebie sposób, z nadzwyczajną skutecznością i
przyjemnością. I Ŝe będzie tego chciał! Dla samej frajdy uczenia się INACZEJ.
„Koń zacznie pić...”
Jak to zrobić? Jak opanować tą sztukę?
(a) zaliczając przedmiot „Nowoczesne techniki pracy umysłowej”, ale droga do
wzbogacenia programu szkolnego o tą tematykę jest jeszcze daleka,
(b) sięgając do podręczników, ksiąŜek i licznych opracowań dostępnych w sieci i na rynku
ale wymaga to samodzielnego wysiłku i umiejętności wyboru – nie wszystko bowiem jest w tej
mierze najlepsze i w pełni odpowiadające indywidualnym w sumie potrzebom i moŜliwościom
ucznia,
(c) zapisując się na odpowiednie kursy i szkolenia, ale bywa to kosztowne i nierzadko
czasochłonne, bywa teŜ trudne, bo chociaŜ temat „funkcjonuje” i coraz bardziej docenia się jego
wagę, dobrych propozycji rynkowych nie ma zbyt wiele.
(d) powołanie do Ŝycia Szkolnych Klubów „MemoryLab”, na wzór kołek chemicznych,
geograficznych, matematycznych, itp.
Zatrzymajmy się na tym przez chwilę, nie tylko dlatego, Ŝe zaczyna migać światełko
NOWOŚĆ! NOWOŚĆ! NOWOŚĆ!
Ten pomysł ma swój potencjał. Jest jak hodowane i hołubione w wyobraźni przez wiele lat
„dziecko”, które moŜe szybko urosnąć i przynieść poŜytek.
Rzeczywiście. śeby powołać do istnienia Szkolny Klub MemoryLab nie trzeba duŜo.
Wystarczy obeznany ogólnie z tematem nauczyciel (opiekun), garstka zainteresowanych uczniów i
trochę materialów i wskazówek na początek. I oczywiście szkoła, która zrozumie i doceni wagę i
korzyści tego pomysłu dla uczniów, nauczycieli, swojego wizerunku i swojej roli jako cegiełki w
innowacyjnym systemie (auto)edukacji.
Mamy nadzieję, Ŝe podany niŜej pełny opis struktury, organizacji, celów i form działania
„kółek pamięciowych” ułatwi pierwsze poczynania organizacyjne i realizację głównej idei Klubów
„MemoryLab”.
śeby uczeń uczył się sam, poznając radość i skuteczność tego procesu, a potem pokazywał jak to
robić innym.
śeby zmienił nastawienie do swoich moŜliwości i ubarwiał, po pierwszych sukcesach, szkolną
rzeczywistość.
I Ŝeby szkoła, dzięki wdraŜanemu oddolnie innemu modelowi uczenia (się) stawała się prawdziwie
atrakcyjna.
Dalsze wywody prosimy jednak traktować jedynie jako sugestie, owoc pierwszych
przemyśleń. Nie pretendują do miana jedynych lub najlepszych; ot, puszczamy „iskrę w kręgu” ,
zachęcając jednocześnie do dalszych innowacji i ulepszeń. Ale przede wszystkim do sprawdzenia
jak i czy Kluby MemoryLab będą działać w praktyce, czy znajdą swoje miejsce w Ŝyciu szkoły,
spotkają się z uznaniem uczniów lub czy okaŜą się – jeśli wszystko inne zawiedzie - pomysłem na
przynajmniej dobrą,zabawą (na co nigdy nie szkoda czasu).
Szkolne Kluby MemoryLab
Nie chodzi o to, aby rozumieć zasady innego uczenia się,
ale o umiejętność ich skutecznego wykorzystania w praktyce.
Cele Klubu
Klub stawia swoim członkom następujące cele:
Praktykowanie uczenia się radosnego. Realizacja hasła „Ucz się i baw”.
Nauka i rozwijanie tej sztuki w sposób usystematyzowany i rozmyślny, jako umiejętności
praktycznej, z wykorzystaniem twórczej pracy wyobraźni i budową silnych, niezwykłych skojarzeń
(wedle zasady „widzieć i kojarzyć”).
Doskonalenia umiejętności uczenia się, zapobieganie „spadku formy” i/lub dla rozrywki (jak
traktuje się sport i hobby).
Dzięki znajmości technik i metod .nowoczesnego uczenia się podejmowanie zadań i wyzwań
pamięciowych, których nie brak w programie współczesnej szkoły. Cenne będą tu zarówno wyniki
jak i sam proces treningu.
Spotkania z ludźmi i przyjemność z ich towarzystwa. Wspólne uczenie się, w „klubowej”,
przyjaznej i bezpiecznej atmosferze., co moŜe zaowocować nie tylko większą skutecznością tego
procesu, ale być teŜ ciekawym i pozytywnym sposobem nawiązywania kontaktów. Zamiast
zdawkowej konwersacji klub daje ramy do twórczej dyskusji na interesujący wszystkich temat
(tematy), połączonej z szerokim wachlarzem ciekawych zadań, ćwiczeń i rozmaitych wyzwań.
Stworzenie ognisk, które słuŜą krzewieniu idei rozpowszechnienia metod twórczego uczenia się
wśród społeczności uczniowskiej (uczniowie uczą uczniów), w przekonaniu, Ŝe idea ta jest waŜna i
dla pomyślnej przyszłości systemu edukacji i całego społeczeństwa.. Nie trzeba juŜ udowadniać, Ŝe
głównym źródłem przewagi w dzisiejszym świecie jest szybsze uczenie się.
Członkowie
Działalność klubowa obejmuje wszystkich chętnych, z programem i profilem działania
uzaleŜnionym jednak od wieku i potrzeb członków (patrz dalej). Jest przede wszystkim szansą i
propozycją dla:
52.
uczniów, rodziców i nauczycieli, którzy doceniają wagę umiejętności uczenia się i
wszechstronnego treningu pamięci, w dzisiejszym świecie i chcą zapewnić sobie ramy
organizacyjne dla stosownych działań praktycznych w tym zakresie.
53.
tych, którzy opanowali podstawy kreatywnego uczenia się,
ale wiedzą, Ŝe bez
systematycznego treningu i braku wyzwań ich umiejętności spadną.
54.
tych, którzy odkrywszy radosne uczenie się chcieliby to robić systematycznie, czyniąc z
tego obszaru aktywności umysłowej pobudzające i rozwijające hobby.
55.
tych, którym brakuje samodyscypliny i zbyt wolno rozwijają umiejętność sprawnego
uczenia się INACZEJ, i którym sprawia przyjemność praca w grupie.
56.
tych, którzy chcieliby doświadczyć innego rodzaju relacji z ludźmi, w ustalonym czasie i
miejscu , i w towarzystwie podobnych sobie osób.
Wstąpienie do Klubu następuje po małej uroczystości zaprzysięŜenia* członków i zostaje
potwierdzone wręczeniem legitymacji członkowskich* (patrz dalej).
Liczba członków
Nie ma ścisłej granicy, ale praktyka narzuca pewne ograniczenia.. Najlepsza jest grupa do
10 osób. W przypadku większej liczby chętnych winny powstać dwie grupy(lub więcej),
spotykających się
jednak w tym samym Klubie (pomieszczeniu) i z osobnym
opiekunem/gospodarzem. W przypadku trudniejszych lub dłuŜszych zadań grupa moŜe podzielić
się na dwie części. Zbyt duŜo członków to zbyt wiele zdań i propozycji. Nowych kandydatów
powinno się najpierw zaprosić, jako gości na dwa spotkania. Następnie grupa dyskutuje przyjęcie
kandydata, w dyskusji jawnej – a nie przez tajne głosowanie. Podobna procedura ma miejsce przy
wręczaniu legitymacji po okresie próbnym . Przyjęcie do Klubu winno być swego rodzaju
nobilitacją i wydarzeniem specjalnym. Tak, ma to być przyjęcie do elity (ale otwartej dla
wszystkich).
Działalność
Dwuetapowa (wzajemnie przeplatająca się).
A. Zdobywanie wiedzy i umiejętności (metody i techniki) potrzebnych, aby uczyć się
sprawnie, skutecznie, z większą radością, i w stylu „raz a dobrze”, wedle zasady
„widzieć, kojarzyć”. Z wykorzystaniem zalecanych lub dostępnych materiałów, ksiąŜek i
opracowań i programów.
B. Wykorzystywanie nowych umiejętności w konkretnych zadaniach i wyzwaniach
pamięciowych, z roŜnych przedmiotów i obszarów codziennego Ŝycia, jak równieŜ:
c. Przy okazji uczenia się INACZEJ (kreacja) - poznawanie zasad twórczego myślenia.
d. Omawianie artykułów, opracowań, ksiąŜek i wydawnictw tematycznych, pojawiających się na
rynku, ciekawych filmów i stron internetowych, i wprowadzanie wartościowych nowości do
programu działania Klubu (poszerzanie i modyfikacja treningu).
e. Zastanawianie się/dyskusja, jak przedmiotową wiedzę przełoŜyć na poprawę jakości Ŝycia.
f. Dyskusja nad wprowadzeniem programu „Jak się uczyć” do powszechnej praktyki szkolnej.
Zbieranie pomysłów pod przyszłe zmiany programowe.
g. Omawianie organizacji (ewentualnie przygotowań) i programu lokalnych i ogólnopolskich
Memoriad Szkolnych.
h. Trening przygotowawczy do udziału w Mistrzostwa Świata (Memory Championships) w
Londynie (i innych miejscach) lub samodzielnego bicia rekordów „pamięciowych”*.
Ciekawy pomysł na przyszłość: obszary działalności klubów mogą być róŜne, zaleŜnie od
zainteresowań, potrzeb i wieku członków. Klub skupiający młodzieŜ uczącą się moŜe koncentrować
się
głównie na opanowaniu podstawowych metod i technik i podejmowaniu wyzwań
pamięciowych w szkole (w przypadku uczniów młodszych, z klas IV-VI przydatny moŜe okazać się
zmodyfikowany program „Perfect Pupil, Perfect Student”, szczegóły - pisz [email protected]). Klub
z przewagą dorosłych moŜe iść w kierunku wykorzystania technik pamięciowych w pracy
zawodowej. A Klub, zrzeszający seniorów moŜe zajmować się utrzymaniem moŜliwie wysokiej
sprawności umysłowej i psychofizycznej osób w starszym wieku. Itp.
Zasady
e.
Uczenie się zawsze winno być kreatywne. W Klubie odchodzimy świadomie od „kucia”
(mechanicznego, wielokrotnego i nuŜącego powtarzania).
f.
Trening powinien przebiegać w myśl zasady „Ćwiczenie czyni mistrza; ale tyko ćwiczenie
dobre”, tzn. z wyłuskiwaniem i eliminacją błędów i wysokim poziomem automotywacji. WaŜkim
elementem treningu jest zwiększanie samooceny; istotnie staje się więc wzajemne wsparcie,
budowanie wiary w swoje moŜliwości i przekonania co do końcowego sukcesu (nauka twórczej
wizualizacji). Nie mniej waŜne winno być moŜliwie wszechstronne wykorzystanie w trakcie
ćwiczeń zasad Accelerated Learning (zwłaszcza metody SIWA*), przygotowujące do pełnego i
skutecznego wykorzystania nowych metod uczenia się.
g.
Trening powinien uwzględniać gradację trudności zadań i wyzwań. Na końcu skaczemy
naprawdę wysoko!
h.
Zadania i wyzwania pamięciowe powinny dotyczyć spraw/treści uznawanych powszechnie
za wartościowe i przydatne w Ŝyciu, bez uraŜania czyjejkolwiek godności, przekonań religijnych,
politycznych, itp..
i.
Uczenie się (i trening) powinno sprawiać przyjemność. Być radosne. Stanowić rozrywkę,
prawdziwą zabawę i przygodę intelektualną. Klub w którym nie ma atmosfery zabawy i uśmiechu
powinien zostać rozwiązany!...
Dyscyplina
Dotyczy czasu, tematu i zachowań Prowadzący spotkanie wyznacza konkretny
temat/wyzwanie i określa czas (raczej mniej niŜ więcej) na zrealizowanie planu i wszystkich zadań
(uwzględniając ewentualne sprawdziany i powtórki.). Świadomość tego, co ma się do zrobienia
ułatwia myślenie o tym, jak to zrobić. To najlepsza metoda, aby uniknąć zagubienia, skrępowania i
stresu. Na spotkaniach unikamy czczej gadaniny i sporów. Czuwa nad tym opiekun i/lub gospodarz
(wybierany kaŜdorazowo przez opiekuna i/lub grupę). Wybrana osoba moŜe, za zgodą ogółu,
prowadzić spotkania przez dłuŜszy czas. Jeśli ktoś opuści trzy spotkania z rzędu - wyklucza się go z
klubu (chyba, Ŝe był chory lub zaistniały powody losowe). Powodem wykluczenia moŜe być
równieŜ postawa i zachowanie niegodne członka klubu lub zakłócające jego funkcjonowanie.
Powinna o tym zdecydować Rada Klubu (patrz dalej) lub zebranie wszystkich członków.
Czas trwania spotkań klubowych
Nie dłuŜej niŜ 1-1,5 godziny.. ZaleŜy to oczywiście od członków klubu i winno być ustalane
zawczasu. Po części „roboczej” moŜe mieć miejsce część towarzyska, nie naleŜy jednak
rozbudowywać tej części kosztem roboczej.
Częstotliwość spotkań
W warunkach szkolnych – najlepiej raz w tygodniu, w stałych dniach i godzinach. Kluby
często się rozpadają, jeśli zmienia się terminy.
Organizator
Sukces i trwałość klubu zaleŜy od energii i zdolności organizacyjnych załoŜyciela. Powinien
to być ktoś energiczny, umiejący postępować z ludźmi (rówieśnikami). W warunkach szkolnych na
początku dorosły opiekun (nauczyciel), obeznany z tematem przynajmniej od strony podstaw. I
raczej jedna osoba, niŜ liczna grupa załoŜycielska. To się nie sprawdza. Dyskusja i wymiana
poglądów, nadmiar politykowania i debat moŜe zgubić kaŜdy klub. Organizator moŜe mieć komitet
pomocniczy, który weźmie na siebie część obowiązków, moŜna teŜ powołać w demokratycznych
wyborach kilkuosobową Radę Klubu.
Miejsce
Pomieszczenie szkolne (klasa), mieszkanie prywatne lub dowolne inne lokum, w którym
warto stworzyć warunki sprzyjające twórczemu myśleniu i uczeniu się (zapach, muzyka, kolory,
rośliny.* Środowisko takie winno uspokajać, odpręŜać, inspirować i pobudzać koncentrację. Stoliki,
krzesła do wyboru. PoŜądane najprostsze zaplecze kuchenne. Wystrój pomieszczenia warto
wzbogacić o tematyczne rysunki , obrazki, banery i stosowne plansze edukacyjne*.
Dziennik zajęć
Spotkania powinny być protokołowane. MoŜe to robić ktoś spośród członków klubu
(wybrany na stałe lub indywidualnie na kaŜdym spotkaniu). Do notowania wystarczy zwykły
zeszyt. Zapisy winny być krótkie i konkretne: data, godzina, czas trwania, lista obecności, moŜliwie
najkrótszy opis części „lekcyjnej”, temat/zadanie praktyczne, ewentualnie najciekawsze rysunki i
opisy skojarzeń, równieŜ uwagi, pomysły, itp. MoŜna załoŜyć teŜ specjalną teczkę/teczki na zadania
specjalne, wspomniane wyŜej rysunki, itd. (patz dalej).
Przykładowy przebieg spotkania
Przy zachowaniu opisanej wyŜej dyscypliny, pod okiem gospodarza i w warunkach zapewniających
koncentrację i maksymalną efektywność treningu moŜe wyglądać to tak.
d. Sprawy formalne. Odczytanie protokołu z poprzedniego spotkania. Usprawiedliwienia
nieobecnych. Przedstawienie gości. Sprawy organizacyjne. Czas do 5 min.
e. Ewentualne omówienie prac domowych (trudności, pomysły). Do 5 min.
f. Rozruch mentalny. Ćwiczenia aktywizujące – podwyŜszenie koncentracji i pobudzenie lewej i
prawej półkuli mózgu* - nie dłuŜej niŜ 3 minuty. Wymiennie z Ŝonglowaniem, po nauczeniu się tej
zabawy*.
g. Trening konkretnych metod, technik i systemów pamięciowych, z niezbędną (ale moŜliwie
najkrótszą) podbudową teoretyczną, i częścią praktyczną, po wyborze konkretnych zadań/ wyzwań
pamięciowych (z listy lub wedle propozycji lub potrzeb własnych). Wszystkie propozycje naleŜy
notować i przechowywać w specjalnej teczce oznaczonej jako „Katalog wyzwań”. W tej części
spotkania powinna znaleźć się przynajmniej jedna 2-minutowa przerwa na „gimnastykę mózgu”. W
przypadku konkretnych zadań (i odpowiedniej wprawie) czas na skojarzenie/zapamiętanie
informacji ustala się na 5-8 sekund, co wymusza i koncentrację i pozytywne napięcie emocjonalne
(uczymy się szybko!), chociaŜ generalnie na kaŜde zadanie naleŜy przeznaczać tyle czasu, ile trzeba
na jego wykonanie. Prowadzący dba, aby zapamiętywanie przebiegało zgodnie z systemem SIWA
(wykorzystanie wszystkich kanałów sensorycznych ucznia)*. Zakończenie sesji to urozmaicone w
formie powtórki, gry i zabawy pamięciowe, celem utrwalenia nowego materiału (z ewentualnym
wzmocnieniem skojarzeń w razie błędów). Czas tej części spotkania: 30-45 minut, co moŜna
przedłuŜyć po 5-minutowej przerwie.
h. Ewentualne ćwiczenia i zadania dodatkowe. Do 10 min.
i. Zamknięcie spotkania. Sprawy organizacyjne, szczegóły dotyczące następnego spotkania,
ewentualny wybór gospodarza, zadania/wyzwania domowe, sprawy róŜne, wolne wnioski. Czas 5
min.
Czas spotkania moŜna skracać w rozmaity sposób.
f. Nie trzeba realizować wszystkich punktów porządku dziennego. Niektóre moŜna powtarzać co
kilka spotkań.
g. MoŜna wybierać zadania krótsze. A dłuŜsze dzielić na części. Na przykład zapamiętywanie
państw i stolice świata - dzisiaj Afryka, ale tylko 15 państw, kolejne następnym razem, itd.
h. Czas poświęcony właściwemu treningowi i doskonaleniu metod i technik pamięciowych nie
powinien jednak być ograniczany. To podstawa. Pół godziny to niezbędne minimum. MoŜna
skracać natomiast wszystkie komentarze i dyskusje. Spotkanie jednogodzinne moŜe zawierać
sprawy formalne (5 min.), nauka konkretnej umiejętności (30 min.), praktyczne zastosowanie nowo
zdobytej wiedzy/powtórka (15 min.), wybór stosownych zadań i wyzwań na przyszłość (5 min.),
zamknięcie sesji (5 min). WaŜne, aby czas trwania poszczególnych punktów ustalać z góry i nie bać
się przerywać ćwiczenia, jeŜeli brzkuje czasu (dokończenie moŜna potraktować jako pracę
domową).
Legitymacje i odznaki
Dowodem przynaleŜności do Klubu MemoryLab jest legitymacja* z numerem członkowskim,
deklaracją misji Klubu i miejscem na zdjęcie i stosowne wpisy i adnotacje. Otrzymuje ją kaŜdy
członek Klubu po formalnym przyjęciu do grona, które ma miejsce po dwumiesięcznym okresie
próbnym, potwierdzającym aktywność kandydata, jego zaangaŜowanie w działalność klubu, jak
równieŜ chęć do nauki i demonstrowanie postawy człowieka, doceniającego rolę kształcenia umysłu
w dzisiejszym źwiecie i rozwijania moŜliwości swojego intelektu. . .
Odznaką członka Klubu MemoryLab jest stylizowany liść miłorzębu, zielony i Ŝółty*. Odznakę
przyznaje się dopiero po sprostaniu określonej liczby wyzwań i wymogów, ustalonych osobno* (na
poziomie mistrzowskim). Wręczenie legitymacji i oznak powinno odbywać się w specjalnej
oprawie organizacyjnej, z gratulacjami od całego Klubu, osób wspierających i zaprzyjaźnionych,
być moŜe rodziców, itp. Świętujemy!
Lista wyzwań
1. Zadania/wyzwania bieŜące (z programu szkolnego, i poszczególnych przedmiotów)*.
2. Zadania stałe (wysoka półka) – poczet królów polskich, państwa/stolice świata, stany USA
(nazwy i główne miasta), układ okresowy pierwiastków, itp., oraz wszelkie tematy i zadania
przydatne i pomocne w Ŝyciu szkolnym, zawodowym, prywatnym i na drodze autorozwoju*.
3. Zadania indywidualne (wedle własnych upodobań lub potrzeb).
4. Popisy pamięciowe „Czas na show”*.
Materiały
KaŜdy Klub powinien stopniowo kompletować swoją biblioteczkę: „dyŜurny” komplet ksiąŜek,
artykułów, płyt, kaset, zestawów do gier, zabaw i ćwiczeń pamięciowych, i innych materiałów (i
pomysłów), jak równieŜ katalogu zadań, ćwiczeń i wyzwań pamięciowych.* Katalog taki moŜna
potem wymieniać z innymi klubami. Za przechowywanie i udostępnianie tych materiałów powinna
odpowiadać konkretna osoba.
RóŜne
PoŜądane i mile widziane mogą być równieŜ takie formy działania jak:
w.
Konkursy plastyczne na oddanie w rysunku najlepszych skojarzeń (pracy wyobraźni).
x.
Forum internetowe – tworzenie ogólnopolskiej szkolnej społeczności MemoryLab - Perfect
Pupils. Tworzenie klubowych stron internetowych. Aktywność w sieci.
y.
Wzajemne kontakty między klubami w Polsce, z wymianą doświadczeń, a nawet kontaktami
osobistymi. A moŜe by tak pomóc i Unii Europejskiej?....
z.
Doskonalenie sztuki prezentacji – kaŜdy członek Klubu w ciągu 5-7 minut opisuje pracę
wyobraźni przy konkretnym wyzwaniu pamięciowym, poddając potem swój występ pod dyskusję i
ocenę słuchaczy (z załoŜenia Ŝyczliwą i przyjazną).
aa.
Organizowanie towarzyskiego Ŝycia klubowego (spotkania, małe party, Wigilie, potańcówki,
itp).
bb. Organizowanie wspólnych wyjazdów, obozów, spływów, wypraw turystycznych, wycieczek,
specjalnych szkoleń lub warsztatów, zapraszanie gości-ekspertów, itp.
cc.
Poznawanie Ŝycia słoni, jedynych – poza nami – ssaków lądowych o tak znakomitej pamięci.
W kolejce czekają delfiny ssaki morskie...
dd. Prezentacja i omawianie nietypowych metod i technik uczenia (się), w połączeniu z
doskonaleniem sztuki prezentacji – patrz p. 4 powyŜej.
ee.
Omawianie/prezentacja celem poszerzania wiedzy (ale i w aspekcie skutecznego
zapamiętywania) ciekawych programów Discovery Channel, National Geographic, Animal Planet,
TVP Jak to działa i podobnych.
ff.
Omawianie warunków większej skuteczności uczenia się, na przykład automotywacji,
uczenia się w stanie relaksu, dbałości o kondycję psychofizyczną, zarządzanie czasem, itp.
gg. DyŜury Uczniowskiego Pogotowia Mnemotechnicznego.
hh. Zasadzenie przez członków Klubu przynajmniej jednego miłorzębu – najbardziej
„pamięciowego” drzewa świata (na zasadzie miłej uroczystości klubowej).
Podsumowanie
Kluby „MemoryLab”
d.
zapewniają organizacyjne, stabilne ramy dla rozwoju i propagowania umiejętności INNEGO
uczenia się jako wszechstronnego treningu pamięci, rozrywki, hobby i „mentalnego sportu”,
e.
pomagają uczniom osiągać wysoką skuteczność zdobywania i poszerzania wiedzy na drodze
radosnej, kreatywnej zabawy z umysłem i wyobraźnią, kierując ich w stronę autorozwoju i
samodoskonalenia,
f.
uczą pracy w zespole, oswajają ze zdrową rywalizacją, podnoszą samoocenę uczniów i wiarę
w swoje moŜliwości,
g.
tworzą środowisko zwiększające samoocenę ucznia, wiarę w swoje mozliwości i pewność
siebiem zarówno dzięki uznaniu grupy, jak i własnej satysfakcji płynącej ze sprostania wyzwaniom.
h.
zbliŜają uczniów ze szkołą jako miejscem atrakcyjnego (innego) i ciekawego spędzania
czasu,
i.
pozwalają tworzyć zespoły uczniów (młodych trenerów), którzy dzieląc się nowo zdobytą
wiedzą i umiejętnościami z szerszym środowiskiem szkolnymi (i na zasadzie własnego przykładu)
przekaŜą dalej sekrety radosnego i skutecznego uczenia się.
"Musimy stać się dobrzy w jednej z dwóch rzeczy - sadzeniu wiosną lub zbieraniu jesienią."
- twierdził Jim Rohn o porach roku. Uprzejmie informujemy, Ŝe właśnie mamy wiosnę. No to
sadźmy coś, pamiętając na zakończenie, Ŝe „Jeśli nie zrobisz tego dzisiaj, jutro będzie takie samo
jak wczoraj.”
Drobna manipulacja, ale w dobrej wierze. Mamy nadzieję, Ŝe wybaczycie.
Q.B.F.F.F.S.
Marek Szurawski
PS.
1.
Trudności? Przeszkody? Wady? Dodatkowe korzyści? Interesujące pomysły? Działania na
przyszłość? Autorzy zapraszają do swego bloga „HiMemory! Ucz się i baw!, do lektury cyklu
tematycznych artykułów na www.eccehomo21.pl i do dyskusji o pierwszych doświadczeniach
związanych z działalnością Waszych Klubów MemoryLab. Piszcie pod [email protected].
2.
Nazwę, opis i ideę Klubów MemoryLab autor traktuje jako własność intelektualną,
zastrzegając sobie prawo autorskie do całego pomysłu
*Pozycje oznaczone gwiazdką omawiamy dokładnie na www.eccehomo21.pl
30. Zasadź miłorząb.
Najbardziej „pamięciowe” drzewo świata
Miłorząb japoński (Ginkgo biloba - z japońskiego "gin" srebrny, "kyo" morela (więc srebrna
morela), przez Chińczyków nazywany ze względu na kształt liścia Ya Chio - kacza stopa) to drzewo
o charakterystycznych dwuklapowych, wachlarzykowatych liściach i grubym pniu. Wiosną liście
mają soczysty, jasnozielony kolor, jesienią wszystkie jednocześnie przebarwiają się na kolor
cytrynowoŜółty. W Chinach, Japonii i Korei jest uznawany za drzewo święte - sadzi się je wokół
świątyń. Rośnie bardzo wolno do wysokości ok. 40 metrów. Osiąga wiek nawet 1000 lat. Miłorząb
najbujniej rozwijał się w trzeciorzędzie, a więc jego praprapradziadowie przed milionami lat
oglądali dinozaury. Do dziś jako Ŝywa skamielina przetrwał w niezmienionej postaci. Ma
zadziwiające mechanizmy obronne, jest w stanie przetrwać nawet w ekstremalnie trudnych
warunkach. Miłorzęby były pierwszymi roślinami, które odrodziły się samoczynnie z nasion
zachowanych w glebie po wybuchu bomby atomowej w Hiroszimie. To znaczy, Ŝe nie straszne im
nawet promieniowanie radioaktywne.
Do Europy miłorząb przywędrował w XVIII wieku z Chin. Pierwsze drzewo zostało posadzone w
1727 roku w ogrodzie botanicznym w Utrechcie i rośnie tam do dzisiaj. Jednak Europejczycy
zdrowotne właściwości miłorzębu odkryli dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku, choć od
setek lat wykorzystywane były w medycynie chińskiej i japońskiej Najstarszy – ponad dwustuletni miłorząb w Polsce rośnie w parku pałacowym w Łańcucie. Piękny okaz rośnie teŜ w Parku
Ujazdowskim w Warszawie
AŜ trudno wyliczyć, no co korzystnie wpływa miłorząb. Więc przede wszystkim na układ
krąŜenia: poprawia przepływ krwi, hamuje rozwój miaŜdŜycy, rozszerza naczynia krwionośne,
poprawiają elastyczność ich ścian i zmniejszają lepkość krwi, co zapobiega zakrzepom. Wzmacnia
teŜ układ nerwowy, jest pomocny w leczeniu wielu chorób wieku dojrzałego, w tym Parkinsona i
Alzheimera, bo pomaga na zawroty głowy, zaburzenia równowagi, wzmacnia pamięć i poprawia
zdolność koncentracji.. Ba! – działa teŜ antydepresyjnie, przeciw lękowo i przeciw migrenowo.
Zawiera przeciwutleniacze - związki neutralizujące wolne rodniki powodujące uszkodzenia
komórek, a tym samym przyspieszające starzenie się organizmu. Stwierdzono równieŜ wpływ
miłorzębu na utrzymanie właściwego poziomu cholesterolu. Z miłorzębu mogą tez w pełni
korzystać ludzie młodzi i zdrowi, którym zawsze, a szczególnie przed waŜnymi egzaminami i
podczas intensywnej pracy umysłowej przyda się lepsze krąŜenie mózgowe i dotlenienie
sprzyjające koncentracji, kojarzeniu faktów i uczeniu się.
W aptekach mamy wprost zatrzęsienie preparatów z miłorzębem: tabletki, kapsułki, wzmacniające
nalewki. MoŜna je kupić bez recepty. Najpopularniejsze to Bilobil, Ginkofar, Memoplant, Tinctura
Ginkgo Bilobae, Ginkgocard, Passibil, Venoforton, Cardiobonisol. Ale uwaga: przedawkowanie
tych preparatów grozi pojawieniem się stanów zapalnych skóry, bezsenności, niepokoju, wymiotów,
a nawet krwotoków i wylewów krwi do mózgu. Szczególną ostroŜność w przyjmowaniu preparatów
z miłorzębu winny zachować osoby z zaburzeniami krzepliwości krwi lub przyjmujące leki
zmniejszające agregację płytek (np. aspirynę). Więc kupując preparat, najpierw uwaŜnie przeczytaj
ulotkę: dla kogo jest przeznaczony, jak go łykać, jaką ma zawartość (najlepiej gdy zawiera 20--25proc. wyciągu z miłorzębu). miłorząb jeszcze lepiej skonsultuj kurację z lekarzem. By miłorząb
zadziałał, trzeba go brać przez minimum trzy-cztery tygodnie.
Słowem : miłorząb – nasze drzewo! Zasadź je. Wydasz pewnie równowartość biletu do kina, ale
mądrze upiększysz świat. Naprawdę moŜesz wiele zrobić dla świata, bo liczą się małe kroki (byle
konsekwentnie, z udziałem jak największej liczby ludzi i przez dłuŜszy czas). Wybierz miejsce w
ogrodzie, na działce, w pobliskim parku, na szkolnym dziedzińcu, ba!- dobierz swoją grupę
„wspaniałych” i stwórzcie aleję miłorzębową w swoim mieście!... (w porozumieniu z administracją
szkolną, Radą Miasta i/lub terenów zielonych oczywiście). MoŜesz rozdmuchać wspaniałą akcję
twojego Klubu MemoryLab (jeśli juŜ działa), ale akcje „samotnych wilków” teŜ bardzo polecam.
31. Test pamięci (II)
Trzymam kciuki, Mistrzu....
1. Zapamiętaj w ciągu 75 sekund kolejność poniŜszych słów;
ocena, zagroŜenia, przyszłość, działania, ludzie, mienie, środowisko, strategia, eksperci, sztab,
grupy, komunikacja, alternatywy, ryzyko, szanse.
Nie patrząc teraz na zadanie oryginalne, zapisz w ciągu 1 minuty zapamiętane słowa, (w tej samej
kolejności). Sprawdź z oryginałem i postaw sobie 5 punktów za kaŜde dobrze zapisane słowo.
Sprawdzaj do pierwszego błędu.
Ocena..................
2.
W ciągu 80 sekund zapamiętaj poniŜszą liczbę wielocyfrową:
75975747494784147801436127487717
Odtwórz z pamięci w ciągu 1minuty,sprawdź z oryginałem i postaw sobie 5 punktów za kaŜdą
dobrze zapisaną cyfrę (sprawdzasz do pierwszego błędu)
Ocena...................
3. Rzuć 7 kostek do gry i, nie patrząc, zasłoń je ręką. Odsłoń na jedną sekundę (powiedz głośno
„121”), zasłoń powtórnie, po czym podaj sumę oczek. Postaw sobie 5 punktów za kaŜdą dobrze
zapamiętaną kostkę.
Ocena...................
4. Poproś partnera aby ułoŜył Ci listę 15 cyfr/liczb i przyporządkowanych im dowolnych słów.
Niech przeczyta Ci całość w przypadkowym porządku, dając Ci tylko 5 sekund na zapamiętanie
kaŜdej pary. Zapamiętaj, a potem odtwórz wszystkie relacje w porządku numerycznym. Poświęć na
to 1 minutę. Sprawdź z oryginałem i postaw sobie 5 punktów za kaŜdą dobrze zapisaną parę.
Ocena...................
5. Oto lista numerów telefonów wraz z ich właścicielami. Zapamiętaj ją w ciągu 90 sekund i
uzupełnij tabelę kontrolną.
Świadek I – 3721594
Świadek II –501 119048
Archiwum – 5563458
Dziennikarz – 42 5184274
Laboratorium – 501457530
Strzelnica – 541094270
Tabela kontrolna. Uzupełnij ją w ciągu 1 minuty i postaw sobie 10 punktów za kaŜdą dobrze
zapamiętaną parę: telefon - adresat
Adresat
Numer telefonu
.........9048
Laboratorium
54109..........
..................2159...
Archiwum
Dziennikarz
Ocena...................
6. Oto lista nazwisk, z charakterystycznymi cechami fizjonomii i szczegółem ubioru.
Zapamiętaj je w czasie 2 minut, po czym uzupełnij tabelę kontrolną.
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
Grymaszewski
Pyrda
Walicka
Kowalski
Wypych
Burda
Palowska
Kogut
Wręgowska
okulary w złotych ramkach
krzaczaste brwi
afro
szrama na policzku
łysina
rude włosy
dołki na policzkach
orli nos
znamię na czole
sygnet na prawym ręku
czerwony krawat
kolczyki w uszach
ozdobna klamra przy pasku
koszula golf
zamszowa kurtka
białe szpilki
mundur pułkownika
fioletowa apaszka
Tabela kontrolna. Uzupełnij brakujące dane w ciągu 1.5 minuty i postaw sobie 10 punktów za
.kaŜdą dobrą daną w pozostałych dwóch kolumnach.
Nazwisko
Szczegół fizjonomii
Szczegół garderoby
łysina
Kowalski
Zamszowa kurtka
kolczyki
Palowska
krzaczaste brwi
orli nos
apaszka
Grymaszewski
Ocena...................
7. Zapamiętaj w czasie 23minut poniŜsze marki samochodów i ich kolory i numery
rejestracyjne, po czym uzupełnij tabelę kontrolną.
czerwone Mitsubichi
czarna Toyota Corolla
białe Cinquecento
zielony Fiat Panda
niebieski śuk
LU 94567
GD 24007
WA 35678
BS 87120
SC 87358
Tabela kontrolna. Masz minutę na uzupełnienie poniŜszej listy:. Punktacja”: 7 punktów za kaŜdą
prawidłową daną w pozostałych dwóch kolumnach.
Kolor
Marka
Nr rejestracyjny
Biały
Toyota Corolla
....... 04567
SC ................
Niebieski
Fiat Panda
Ocena...................
8. Zapamiętaj w ciągu 45 sekund minuty marszrutę przez miasto z poniŜszymi znakami
orientacyjnymi, po czym uzupełnij tabelę kontrolną.
Z ronda idziesz ul. Matejki
Przy McDonaldzie skręcasz w lewo
Na pierwszych światłach idziesz w prawo
Mijasz pomnik
Przy kościele skręcasz w lewo
Przy sklepie akwarystycznym skręcasz w lewo
Za parkiem idziesz w prawo
Dalej prosto przejściem podziemnym
AŜ do Domu Towarowego
Tabela kontrolna. Uzupełnij dane w ciągu 40 sekund i postaw sobie 6 punktów za kaŜdy dobrze
zapisany kierunek
Punkt orientacyjny
Kierunek marszu (lewo, prawo prosto)
Dom Towarowy
Park
Kościół
Pomnik
Światła
Sklep alwarystyczny
McDonald
ul. Matejki
Przejście podziemne
Zadanie dodatkowe:
Naszkicuj w ciągu 1 minuty orientacyjny plan marszu. Sprawdź z oryginałem i postaw sobie 20
punktów za dobrze narysowany plan.
Ocena...................
Ocena zbiorcza ......../604
GRATULACJE! OWACJE! STANDING OVATION! WARM HANDS!
WITAJ W GRONIE, MISTRZU!
śyj i idź swoją Drogą...