SUPLEMENT 3 do RAPORTU KOŃCOWEGO

Ewaluacja ex-ante
Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Kujawsko Pomorskiego
na lata 2014-2020
SUPLEMENT DO RAPORTU KOŃCOWEGO
Nr 3
Wykonawca:
Agrotec Polska sp. z o.o. (Lider konsorcjum)
Ecorys Polska Sp. z o.o.
ul. Dzika 19/23 lok. 55
ul. Łucka 2/4/6
00-172 Warszawa
00-845
845 Warszawa
Zamawiający:
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Kujawsko
Pl. Teatralny 2
87-100 Toruń
wrzesień 2014
Badanie jest finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko Pomorskiego na lata 2007-2013
2007
1
Spis treści
1.
Wstęp .................................................................................................................................... 3
2.
Uwaga KE nr 3..................................................................................................................... 4
3.
Uwaga KE nr 98 .................................................................................................................. 5
4.
Uwaga KE nr 118 ................................................................................................................ 6
5.
Uwaga KE nr 121 .............................................................................................................. 13
6.
Uwaga KE nr 139 .............................................................................................................. 16
2
1. Wstęp
Niniejszy dokument stanowi suplement nr 3 do raportu końcowego z ewaluacji ex-ante kujawskopomorskiego regionalnego programu operacyjnego na lata 2014-2020, zaakceptowanego w
grudniu 2013 roku. Na zlecenia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego
ewaluację zrealizowało konsorcjum firm Agrotec Polska sp. z o.o. oraz Ecorys Polska sp. z o.o.
Przedmiotem badania był Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa KujawskoPomorskiego na lata 2014-2020 wersja 2.0 z października 2013 roku.
We wrześniu 2014 roku Instytucja Zarządzająca otrzymała z KE uwagi do projektu RPO WK-P
2014-2020 (przedmiotem negocjacji była wersja 4.0 dokumentu) i poprosiła wykonawcę
ewaluacji ex-ante o szczegółowe odniesienie się do wybranych uwag, co zostało dokonane
w poniższym dokumencie.
3
2. Uwaga KE nr 3
(uwaga KE nr 3)
(3) Measures financed under TO1 should be business-oriented and market-driven. This applies to
all investments under TO1. The regional OP must outline concrete mechanisms to ensure that
market demands will shape the scope of interventions and not inversely. Currently, the
companies have little influence on the direction and scope of regional R&D activities. The design
of regional OP should guarantee the reversal of this persisting trend.
(3 tłumaczenie) Środki finansowane w ramach CT1 powinny być zorientowane na biznes i rynek.
Dotyczy to wszystkich inwestycji w ramach CT1. Regionalny PO musi przedstawić konkretne
mechanizmy w celu zapewnienia, że wymagania rynku będą kształtować zakres interwencji, a
nie odwrotnie. Obecnie firmy mają niewielki wpływ na kierunek i zakres regionalnych działań
badawczo-rozwojowych. Projekt regionalnego PO powinny zagwarantować odwrócenie tej
utrzymującej się tendencji.
Poniższe odniesienie się do uwag Komisji Europejskiej nr 3 i 98 do Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020 (RPO WKP 2014-2020)
zostało poczynione przy wykorzystaniu otrzymanego materiału opracowanego przez Ministerstwo
Infrastruktury i Rozwoju (MIR) oraz pozostałych Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO).
Przede wszystkim, dążono do uwzględnienia stanowiska MIRu w analizowanych kwestiach, tak
aby zaproponowane uzupełniania były z nimi spójne. Dodatkowo, dokonano przeglądu
pozostałych RPO, zwłaszcza w zakresie identyfikacji rozwiązań, które zyskały akceptację Komisji
Europejskiej. Wreszcie, bazowano na znajomości specyfiki województwa i jego RPO nabytej w
toku wcześniejszych prac.
Zaprezentowane rozwiązania są propozycjami zapisów, jakie naszym zdaniem powinny
odpowiadać na wskazane zastrzeżenia. Mamy jednak duże wątpliwości co do uwagi nr 3, która
naszym zdaniem w zakresie możliwym do wprowadzenia na poziomie RPO w znacznej mierze
została już zrealizowana, zaś dalsze działania są trudne biorąc pod uwagę ograniczony obszar
kompetencji IZ. Poniżej wskazano jednak możliwe ustosunkowanie się do wskazanej uwagi.
Województwo Kujawsko-Pomorskie podjąwszy się aktualizacji Regionalnej Strategii Innowacji
Województwa Kujawsko-Pomorskiego (RSI WKP), opracowało również Strategię na rzecz rozwoju
inteligentnych specjalizacji, której wdrażanie będzie olbrzymim wyzwaniem dla regionu. Głównym
założeniem stojącym za tymi dwoma aktami jest celowe ukierunkowanie podejmowanych
interwencji na obszary bądź to o dużym obecnym znaczeniu dla konkurencyjności regionu, bądź
to o wyraźnym potencjale w zakresie stymulowania rozwoju województwa.
Rozwijanie inteligentnych specjalizacji jest procesem złożonym, czasochłonnym i wymaga
zaprojektowania systemu zachęt dla przedsiębiorstw, mających nakłonić je do zwiększenia
innowacyjności (np. poprzez rozszerzenie współpracy biznesu z nauką czy profesjonalizację
instytucji otoczenia biznesu). Dlatego też w ramach OP 1 RPO WKP 2014-2010 przewidziano
szereg działań mających służyć wzmacnianiu potencjału badawczego regionu, a także rozwojowi
technologii i innowacji w województwie. Przewiduje się, że interwencja ukierunkowana na
zwiększenie aktywności badawczej przedsiębiorstw oraz komercjalizację badań i prac
rozwojowych – w obszarach specjalizacji regionalnej – będzie komplementarna wobec działań
wdrażanych przy wykorzystaniu innych instrumentów regionalnych, krajowych i wspólnotowych.
4
3. Uwaga KE nr 98
(uwaga KE nr 98)
(98) The OP should present a clear strategy for R&D activities including infrastructure, taking
into account the experience from the 2007-2013 period. Therefore, further information should be
included on the intended actions under the category of intervention relating to public research
infrastructures, including projects of European interest under the European Strategy Forum on
Research Infrastructures (ESFRI). Already known ESFRI projects, in which the region is involved,
could be mentioned.
(98 tłumaczenie) PO powinien przedstawić jasną strategię działań badawczo-rozwojowych, w tym
infrastruktury, biorącą pod uwagę doświadczenia z okresu 2007-2013. W związku z tym,
powinny zostać podane dalsze informacje na temat działań zamierzonych w ramach kategorii
interwencji odnoszących się do publicznej infrastruktury badawczej, w tym projektów o
znaczeniu europejskim w ramach Europejskiego Forum Strategiczne Infrastruktur Badawczych
(ang. ESFRI). Należy wymienić znane już projekty ESFRI, w których uczestniczy region.
Interwencje podejmowane w ramach OP 1 RPO WKP 2014-2020 mają służyć realizacji zapisów
Umowy Partnerstwa w zakresie ulepszania infrastruktury B&R&I w sektorze nauki oraz wśród
przedsiębiorstw, a także usprawnieniu transferu wiedzy i technologii do gospodarki celem jej
praktycznego zastosowania.
Wsparcie w ramach RPO zostanie skoncentrowane na obszarach wynikających z RSI. Podjęte
zostaną działania dotyczące rozwijania infrastruktury badawczej w jednostkach naukowych, w
zakresie niezbędnym do uruchomienia lub rozszerzenia działalności badawczo-rozwojowej
(zwłaszcza umożliwiającej prowadzenie prac przewidzianych do komercjalizacji), w obszarach
kluczowych dla rozwoju gospodarczego województwa kujawsko-pomorskiego. Wspierana
infrastruktura ma służyć odbiorcom zarówno po stronie sektora nauki, jak i biznesu. Mając na
uwadze zapisy linii demarkacyjnej, wyłączono ze wsparcia inwestycje w infrastrukturę
dydaktyczną szkół wyższych. Dodatkowo, podejmowane interwencje powinny bazować na
istniejącym potencjale (zwłaszcza tym powstałym w perspektywie 2007-2013). Realizowane
projekty nie mogą powielać istniejących zasobów, muszą mieć charakter uzupełniający względem
uprzednio stworzonej infrastruktury.
Wzmocnienie potencjału jednostek naukowych w zakresie prowadzenia działalności B&R
w obszarach specjalizacji regionalnych, poza rozwojem województwa, powinno także stymulować
budowę reputacji lokalnych uczelni i instytutów badawczych, a także ugruntowanie włączenia
wspartych jednostek w krajową i międzynarodową sieć badawczą (por. fakt, iż realizacji tego
celu, a także budowie inteligentnych specjalizacji regionu, ma służyć wpisany do Polskiej Mapy
Drogowej Infrastruktury Badawczej projekt znajdujący się w fazie koncepcyjnej, jakim jest 90 m
Radioteleskop – Narodowe Centrum Radioastronomii i Technologii Kosmicznych (UMK)).
Główne typy przedsięwzięć
•
inwestycje w infrastrukturę oraz wyposażenie B+R jednostek naukowych i szkół wyższych
zgodnie z regionalnymi specjalizacjami, w tym specjalizacjami inteligentnymi.
5
4. Uwaga KE nr 118
(uwaga KE nr 118 ostatnie zdanie oraz UP str. 100)
(118) The SO increase of entrepreneurship is too general. The accompanying description
suggests it is about direct support to future or newly created enterprises and preparation of
investment sites for all enterprises. It is therefore quite heterogeneous. An option to consider is
splitting it in two SOs, but the question remains whether preparation of investment sites will
indeed help enterprises to grow.
(118 tłumaczenie), Cel szczegółowy dotyczący wzrostu przedsiębiorczości jest zbyt ogólny.
Towarzyszący mu opis sugeruje, że chodzi o bezpośrednie wsparcie przyszłych lub nowo
utworzonych przedsiębiorstw oraz przygotowanie terenów inwestycyjnych dla wszystkich
przedsiębiorstw. Zagadnienia, których dotyczy ten cel są zatem bardzo różnorodne. Opcją do
rozważenia jest podzielenie go na dwa odrębne cele, ale pozostaje pytanie, czy przygotowanie
terenów inwestycyjnych będzie rzeczywiście wpływać na pomoc dla przedsiębiorstw.
Uwaga KE odnosi się do konieczności zapewnienia logiki lub filozofii gwarantującej zapewnienie
całościowego i skoordynowanego podejścia czego efektem mają być najlepsze rezultaty.
Przedmiotem analizy jest uzasadnienie odpowiedzi na pytanie, czy projekty finansowane ze
środków RPO W-KP 2014-2020 rzeczywiście pomogą przedsiębiorstwom się rozwijać.
Potencjał inwestycyjny jest rozumiany jako ogół zasobów, stawianych do dyspozycji inwestorów
na danym terenie. Ma on umożliwiać realizację celu działalności przedsiębiorców, którym jest
osiągnięcie sukcesu w gospodarczej rywalizacji - konkurencyjność przedsiębiorstwa. Ocena
atrakcyjności inwestycyjnej woj. kujawsko-pomorskiego wskazuje na przeciętną pozycję regionu
wśród innych regionów kraju. Według badań Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową (IBnGR)1,
ocena atrakcyjności inwestycyjnej województwa kujawsko-pomorskiego pozwala na umieszczenie
go na dziewiątej pozycji wśród województw Polski2, przy czym widoczna jest niewielka poprawa w
stosunku do rankingu z 2011 roku3oraz znaczny progres w odniesieniu do zestawień z lat 2006–
20104, w których zajmowało ono pozycję jedenastą. Największe zmiany odnotowano przy tym w
ocenie aktywności województwa wobec inwestorów, która dotyczy zdolności do kreowania
wizerunku regionu, jego popularyzacji, a także stworzenia dobrego klimatu dla inwestycji5. W tym
obszarze województwo kujawsko-pomorskie awansowało w rankingach IBnGR z trzynastego
miejsca w latach 2008–2009 i czternastego w 2010 roku na dziewiąte w 2011 i ósme w 2012
roku. W tym kontekście dokonano analizy narzędzi podnoszenia atrakcyjności inwestycyjnej,
stosowanym przez władze samorządowe województwa kujawsko-pomorskiego. W badaniach
obszaru6ważnymi i jednocześnie skutecznymi instrumentami podnoszenia atrakcyjności
inwestycyjnej kujawsko- pomorskiego– zdaniem jednostek samorządowych – są czynniki miękkie,
które w procesie decyzyjnym inwestora odgrywają rolę znaczną, ale nie najważniejszą. Wydaje
się jednak, że czynniki miękkie są niewystarczające dla skłonienia inwestorów zagranicznych do
podjęcia działalności w konkretnym regionie. Warunkiem koniecznym napływu kapitału są
1
Według IBnGR, atrakcyjność inwestycyjna związana jest z kombinacją możliwych do uzyskania korzyści lokalizacji
wynikających ze specyficznych cech obszaru, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza. Ocena tej atrakcyjności
opiera się głównie na interpretacji wartości kilkudziesięciu wskaźników, pogrupowanych w dziewięciu obszarach: dostępność
transportowa, zasoby i koszty pracy, rynek (chłonność rynku), infrastruktura gospodarcza, infrastruktura społeczna, poziom
rozwoju gospodarczego, stan środowiska, poziom powszechnego bezpieczeństwa oraz aktywność wobec inwestorów. W
oparciu o wskaźniki cząstkowe konstruowane są syntetyczne wskaźniki atrakcyjności inwestycyjnej. Atrakcyjność
inwestycyjna województw i podregionów Polski 2007, red. T. Kalinowski, IBnGR, Gdańsk 2007, s. 13.
2
Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2012, red. M. Nowicki, IBnGR, Gdańsk 2012, s. 7.
3
Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2011, red. M. Nowicki, IBnGR, Gdańsk 2011, s. 7.
4
Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2006, red. T. Kalinowski, IBnGR,
Gdańsk 2006, s. 9; Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2007, red. T. Kalinowski, IBnGR, Gdańsk
2007, s. 4; Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2008, red. T. Kalinowski, IBnGR, Gdańsk 2008, s. 6;
Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2009, red. M. Nowicki, IBnGR, Gdańsk 2009, s. 7; Atrakcyjność
inwestycyjna województw i podregionów Polski 2010, red. M. Nowicki, IBnGR, Gdańsk 2010, s. 7.
5
Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2012, red. M. Nowicki, IBnGR, Gdańsk 2012, s. 18.
6
por. Jaworek M, Kuzel M, Aktywność jednostek samorządu terytorialnego województwa kujawsko-pomorskiego
w przyciąganiu inwestorów zagranicznych, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Finanse, Rynki Finansowe,
Ubezpieczenia Nr 62, nr 766, 2013
6
elementy twarde tj. uzbrojenie terenu pod inwestycje.
W celu pozyskania inwestorów i wykorzystania potencjału poszczególnych rejonów województwa,
jednostki samorządu terytorialnego przygotowują oferty inwestycyjne. Zgodnie z diagnozą
zaprezentowaną w projekcie RPO WK-P 2014-2020, na początku 2014 roku w bazie KujawskoPomorskiego Centrum Obsługi Inwestora znajdowało się 84 ofert typu brownfields (o powierzchni
gruntów wynoszącej ok. 464.232 m2 i hal 172.885,32 m2) oraz 338 ofert typu greenfields (ok.
2.556,26 ha). Analogiczne instytucje funkcjonują we wszystkich większych miastach regionu. Na
terenie kujawsko-pomorskiego funkcjonują również parki przemysłowe w Solcu i Grudziądzu,
przemysłowo technologiczne we Włocławku i Bydgoszczy oraz park technologiczny
połączony z centrum transferu technologii w Toruniu7. Władze regionalne i lokalne
systematycznie podejmują działania związane z uzbrajaniem i promocją terenów przeznaczonych
pod inwestycje przedsiębiorstw. Poniżej znajduje się szczegółowa informacja o stanie wypełnienia
parków przemysłowych na podstawie danych PAIZ:
Lp.
Park przemysłowy
Stan wypełnienia zasobów parków
1.
Park Przemysłowy
w Solcu Kujawskim
Tereny inwestycyjne parku przemysłowego wynoszą ok. 68,0 ha. I
etap Parku Przemysłowego został zrealizowany na obszarze 36,3 ha
i zagospodarowany do końca 2006 roku. Na terenie Parku
Przemysłowego (I etap) działa 15 firm. Na obszarze Parku
Przemysłowego wybudowano także Inkubator Przedsiębiorczości
(PHARE 2002). Jest to obiekt o powierzchni 5000 m² wyposażony
we wszystkie media potrzebne do prowadzenia działalności
gospodarczej, w którym funkcjonują 22 firmy (mikro i małe
przedsiębiorstwa). Park został rozbudowany ze środków RPO WK-P
2007-2013 (II etap). Wartość projektu - 21,3 mln zł, w tym RPO 9,6 mln zł. W lipcu 2012 roku oddano do zagospodarowania II etap
Parku Przemysłowego o powierzchni ponad 31 ha, który tworzy
integralną całość z już istniejącym Parkiem Przemysłowym.
Aktualnie Park Przemysłowy znajduje się w fazie zasiedlania.
2.
Grudziądzki
Przemysłowy
Obszar
inwestycyjny
należący
do
Grudziądzkiego
Parku
Przemysłowego
obejmuje
ok.
40
hektarów
terenów
niezabudowanych, dwie hale przemysłowe o łącznej powierzchni 12
tys. metrów kwadratowych i Inkubator Przedsiębiorczości. Na
terenie Parku działa Grudziądzki Inkubator Przedsiębiorczości
oferujący wynajem powierzchni biurowych, wynajem pomieszczeń
szkoleniowo- konferencyjnych oraz wynajem powierzchni usługowomagazynowo- produkcyjnych.
Park
Oferta nr 1. Dostępna powierzchnia: 4, 3 ha
Oferta nr 2. Dostępna powierzchnia: 3,4 ha
Oferta nr 3. Dostępna powierzchnia: ok. 89 ha objęta Pomorską
Specjalną Strefą Ekonomiczną
Oferta nr 4. Powierzchnia użytkowa: 2 hale o powierzchni około
6000 m2
Oferta nr 5. Inkubator Przedsiębiorczości.
Aktualnie Grudziądzki Park Przemysłowy jest na etapie rozwoju i
bieżącej
działalności.
Oferty
inwestycyjne
dotyczą
7
Kujawsko-Pomorskie Centrum Obsługi Inwestora w Toruniu
7
zagospodarowania terenów niezabudowanych stanowią 19%
dostępnych powierzchni, co wskazuje na wykorzystanie blisko 80%
dostępnej powierzchni terenów niezabudowanych.
3.
Włocławska Strefa
Rozwoju
Gospodarczego
Park Przemysłowo
- Technologiczny
Włocławska strefa podzielona jest na obszary pozwalające na
prowadzenie działalności w różnych sektorach przemysłu, m.in. w
branży budowlano-magazynowej, chemicznej, metalowej, usług
specjalistycznych. WSRG – PPT obejmuje ogółem 33 ha
kompleksowo uzbrojonego terenu (drogi, energia elektryczna, sieć
gazowa, sieć wodno-kanalizacyjna i teletechniczna), z czego
powierzchnia działek inwestycyjnych wynosi 26,2 ha. Aktualnie do
zagospodarowania pozostało 12 ha terenu. Docelowo przewidywano
zlokalizowanie 14 firm.
Aktualnie WSRG-PPT znajduje się w fazie zasiedlania.
4.
Bydgoski
Park
PrzemysłowoTechnologiczny
Bydgoski
Park
Przemysłowo-Technologiczny
to
jeden
z
największych parków przemysłowo-technologicznych w Polsce.
Zlokalizowany jest w centralnej części kraju - województwie
kujawsko - pomorskim - i obejmuje tereny inwestycyjne o
powierzchni 280 hektarów. Obszar ten jest uzbrojony w
nowoczesną infrastrukturę techniczną i drogową oraz dogodnie
skomunikowany. Został objęty w całości miejscowym planem
zagospodarowania przestrzennego i częściowo Strefą Ekonomiczną.
Pod koniec 2009 roku część obszaru BPPT o powierzchni blisko 36
ha włączono do Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Aktualnie BPPT oferuje ponad 100 ha wolnych terenów pod nowe
inwestycje. Dostępna oferta inwestycyjna stanowi 43% dostępnej
powierzchni, co wskazuje na wykorzystanie blisko 57% dostępnej
powierzchni terenów niezabudowanych.
5.
Toruński
Park
Technologiczny
Toruński Park Technologiczny (TPT) został powołany do życia w
maju 2005 r. i jest zarządzany przez Toruńską Agencję Rozwoju
Regionalnego S.A. (TARR S.A.).Park zlokalizowany jest w
przemysłowej części Torunia na obszarze o łącznej powierzchni ok.
14 ha. Obecnie w swoje ofercie inwestycyjnej posiada ostatnią
działkę nr 363 z obrębu 68 o powierzchni 0,3595 ha. Aktualne Park
jest zapełniony. Wkrótce uruchomiony zostanie Exea Smart Space –
1000 m2 kreatywnej powierzchni, która będzie pobudzać do
twórczego działania i przyspieszy rozwój biznesu inkubowanych
firm.
6.
Vistula Park
Obszar podlegający współfinansowaniu ze środków Phare - 35 ha.
Na terenie parku działa aktualnie 12 firm. Obok parku
zlokalizowane
są
dostępne
tereny
inwestycyjne.
Obszar
inwestycyjny - planowany obszar inwestycyjny 40 ha. Aktualnie
Vistula Park 2 jest w fazie zasiedlania.
Źródło: http://www.paiz.gov.pl/strefa_inwestora
W wyniku analizy dostępnych informacji dostępności parków przemysłowych i technologicznych
w woj. kujawsko-pomorskim wskazać można na znaczną ofertę istniejących w regionie parków
przemysłowych i technologicznych. W fazie zasiedlania są Vistula Park 2 - Świecie (40 ha) i
8
Włocławska Strefa Rozwoju Gospodarczego - Park Przemysłowo - Technologiczny (12 ha). BPPT
oferuje ponad 100 ha wolnych terenów pod nowe inwestycje. Tereny pod inwestycje w parkach
posiadają różny stopień uzbrojenia, co wskazuje na zasadność kontynuacji wsparcia
oferowanego na kompleksowe uzbrojenie terenów pod inwestycje. W projekcie RPO WK-P 20142020, diagnoza należy dopisać informację o Vistula Park - Świecie, który nie został wymieniony
w opisie.
Obszar województwa kujawsko-pomorskiego objęty jest Pomorską Specjalną Strefą
Ekonomiczną. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna obejmuje 24 podstrefy położone w
czterech województwach. Łączna powierzchnia terenów strefowych to 1863,2748 ha, z czego
586,2502 ha znajduje się w woj. zachodniopomorskim, 736,2711 ha w woj. kujawskopomorskim, 21,8883 ha woj. wielkopolskim, natomiast: 518,8643 ha - to tereny na obszarze
województwa pomorskiego. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna (PSSE) została utworzona
na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 11 lipca 2001 o połączeniu dwóch Specjalnych
Stref Ekonomicznych: w Tczewie i Żarnowcu i będzie działać do 31 grudnia 2026 r. Aktualnie
liczba inwestorów w Pomorskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej wynosi 111, łączna wysokość
nakładów poniesionych przez inwestorów: 8,13 mld PLN (dane na dzień 31.03.2014) natomiast
łączna ilość miejsc pracy wynosi 15 554 (dane na dzień 31.03.2014).
Źródło: http://www.strefa.gda.pl/pl/o-strefie.html
Według danych z 2009 roku stopień zagospodarowania gruntów w PSSE wynosił 70% i ulegał
zwiększeniu w kolejnych latach. Tereny woj. kujawsko-pomorskiego objęte PSSE są to tereny
znajdujące się w Łysomicach, Kowalewie Pomorskiem, Barcinie, Świeciu, Grudziądzu, Brodnicy,
Bydgoszczy, Inowrocławiu, Rypinie, Toruniu i Wąbrzeźnie. Na podstawie informacji PAiZ
udostępnionych na stronie internetowej http://www.paiz.gov.pl/strefa_inwestora/sse/sopot#,
łączna powierzchnia wolnych terenów pod inwestycje w strefie - 657,3 ha, z czego na wolne
tereny inwestycyjne obejmujące teren woj. kujawsko-pomorskiego to:
9
Teren
Obszar PSSE w
zagospodarowania
Łysomice
48 ha
Kowalew Pomorski
-
Barcin
33,5 ha
Świecie
-
Grudziądz
60,5 ha
Brodnica
-
Bydgoszcz
8,4 ha
Inowrocław
-
Rypin
-
Toruń
-
Wąbrzeźno
0,5 ha
Łącznie
150,9 ha
woj.
kujawsko-pomorskim
do
Źródło: http://www.paiz.gov.pl/strefa_inwestora
Ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U.
Nr 118, poz. 746) zwiększyła limit łącznej powierzchni stref w Polsce z 12 tys. ha do 20 tys. ha.
Zasady włączania do stref nowych obszarów zostały określone w Koncepcji rozwoju
specjalnych stref ekonomicznych, zwanej dalej „Koncepcją”, przyjętej przez Radę Ministrów
dnia 27 stycznia 2009 r. Koncepcja określa główny cel włączania nowych terenów do specjalnych
stref ekonomicznych, którym jest wspieranie nowych inwestycji pożądanych dla gospodarki kraju,
a więc takich, które w najwyższym stopniu przyczynią się do zrównoważonego rozwoju społecznogospodarczego regionów.
W Koncepcji wskazuje się, że Wyniki działalności specjalnych stref ekonomicznych potwierdzają
atrakcyjność tego instrumentu wsparcia. Strefy stymulują rozwój lokalnych rynków tworząc sieci
kooperacyjne z firmami w otoczeniu. Często są to małe, krajowe przedsiębiorstwa, dla których
możliwość kooperacji jest szansą na rozwój i dostęp do najnowszych rozwiązań technologicznych i
organizacyjnych. Większość bezpośrednich inwestycji produkcyjnych realizowanych przez duże
koncerny, zarówno polskie jak i zagraniczne, lokuje się w strefach. Fiskalna forma pomocy jest
dogodna i bezpieczna dla budżetu państwa, ponieważ udzielanie jej jest rozłożone na wiele lat i
następuje po uruchomieniu działalności oraz osiągnięciu dochodu. Wysoka efektywność
wspierania rozwoju inwestycji za pomocą zwolnień podatkowych i duże zainteresowanie
inwestorów lokowaniem projektów w strefach przesądza o zasadności dalszego rozwoju tego
instrumentu. W Koncepcji wskazano priorytety rozwoju stref ekonomicznych w oparciu o
kryterium:
a)
b)
c)
d)
e)
kryterium
kryterium
kryterium
kryterium
kryterium
innowacyjności,
sektorów priorytetowych,
wspierania rozwoju klastrów, parków przemysłowych i technologicznych,
stopnia uprzemysłowienia;
stopy bezrobocia.
10
W celu analizy planów rozwoju PSSE dokonano analizy dokumentów regulujących funkcjonowanie
PSSE. W załączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 31 sierpnia 2009 r. (poz. 1248)
określony został Plan rozwoju pomorskiej specjalnej strefy ekonomicznej. Różne
uwarunkowania i cele rozwojowe tych regionów determinują politykę zagospodarowania terenów
strefy, inną dla każdego województwa. Zgodnie z Planem rozwoju, dla woj. kujawskopomorskiego — zakłada się pozyskiwanie inwestorów z sektora nowoczesnych usług, branży
maszynowej, elektronicznej i przetwórstwa spożywczego oraz gwarantujących tworzenie miejsc
pracy w dziedzinach, w których województwo dysponuje dużym potencjałem kadrowym. Zgodnie
z „kryterium sektorów priorytetowych” planuje się poszerzenie strefy o branżę papierniczą i
produkcję wyrobów na rzecz budownictwa. Plan rozwoju ma charakter strategiczny oraz
długookresowy i dzieli się na 3 etapy:
Etap
Okres
Główne cele etapu
I
2009—2016
• rozwój nowych inwestycji na terenie strefy,
• dostosowanie obszarów strefy do potrzeb inwestorów,
• kontynuacja rozbudowy infrastruktury technicznej i realizacja nowych inwestycji
infrastrukturalnych na terenie poszczególnych podstref,
• rozwój usług na terenie strefy i w jej otoczeniu,
• osiągnięcie pełnego zagospodarowania strefy
II
2016—2019
• stworzenie przedsiębiorcom optymalnych warunków prowadzenia działalności
gospodarczej na terenie strefy
III
2019—2020
• przygotowanie warunków do funkcjonowania obszaru przemysłowego po
wygaśnięciu regulacji prawnych obowiązujących w okresie funkcjonowania strefy
Finansowanie działań określonych niniejszym Planem będzie realizowane w następujący sposób:
1) ze źródeł własnych pozyskanych z działalności statutowej (działalność gospodarcza), w
tym z przychodów pochodzących z opłat za administrowanie uzyskiwanych na podstawie
umów cywilnoprawnych zawieranych z przedsiębiorcami;
2) ze źródeł zewnętrznych, w tym z funduszy strukturalnych.
W kolejnym okresie programowania, podobnie jak obecnie, wsparcie Specjalnych Stref
Ekonomicznych będzie pośrednie – skierowane zostanie do podmiotów zlokalizowanych na ich
terenie, przede wszystkim małych i średnich przedsiębiorstw. W latach 2007-2013 ze środków
unijnych nie wspiera bezpośrednio stref, choć niektóre inwestycje były realizowane w ich pobliżu
bądź też na ich obszarze. Odnośnie planów na kolejny okres programowania w PO IR, tak jak w
PO IG, nie wyodrębniono instrumentu dedykowanego SSE, nie będą one także wyszególnione
jako beneficjenci. Nie mniej jednak, podmioty nimi zarządzające będą mogły ubiegać się o
dofinansowanie na zasadach ogólnych. Z poziomu regionalnego Specjalne Strefy Ekonomiczne
będą mogły korzystać ze wsparcia dedykowanego przedsiębiorstwom. W kontekście pomocy dla
Instytucji Otoczenia Biznesu, w niewielkim stopniu finansowana będzie ich działalność. Fundusze
Europejskie będą przeznaczane na profesjonalizację ich usług, rozwój inkubatorów
technologicznych oraz projekty realizowane przez klastry.
W ramach analizy ex-ante ocena doświadczeń zdobytych podczas stosowania podobnych
instrumentów i ocen ex-ante przeprowadzonych w przeszłości przez region oraz inne
województwa, a także w jaki sposób te doświadczenia mogą zostać zastosowane w perspektywie
finansowej 2014 - 2020. Jak wskazuje analiza SWOT regionu dokonana na potrzeby Strategii
Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2020 słabą stroną regionu jest
11
niedostateczny rozwój otoczenia instytucjonalnego biznesu w ośrodkach powiatowych8.
Odpowiedzią na potrzebę pośredniego wsparcia rozwoju przedsiębiorczości w regionie było
działanie 5.6. Kompleksowe uzbrojenie terenów pod inwestycje, na które przeznaczono w latach
2007-2013 kwotę 39 mln euro. W ramach działania 5.6 podpisano umowy na realizację 7
projektów. W sześciu przypadkach wnioskodawcami były JST. Jeden projekt realizowany jest
przez Bydgoski Park Przemysłowo–Technologiczny (BPPT). Wyniki badania Analiza wsparcia
przedsiębiorczości w ramach RPO WK-P na lata 2007-2013 – Raport końcowy9, potwierdzają
istotny wpływ projektów realizowanych dzięki bezzwrotnej pomocy w ramach RPO WK-P na
wzrost konkurencyjności indywidualnych przedsiębiorstw będących beneficjentami Programu. W
ocenie ewaluatora raportu ewaluacyjnego on-going realizowane projekty stanowią strategiczne
przedsięwzięcia dla rozwoju gospodarki w skali regionalnej. Również sami beneficjenci działania
5.6 pytani w ramach wywiadów pozytywnie odnoszą się do otrzymanego wsparcia pośredniego. W
wyniku realizacji projektu przedsiębiorcy odczuwają wzrost konkurencyjności przedsiębiorstwa. Z
analizy przeprowadzonej na potrzeby wskazania efektów realizowanych przedsięwzięć z zakresu
przedsiębiorczości wynika, że firmy zwracają uwagę na wzrost atrakcyjności inwestycyjnej na
obszarze, którego dotyczył projekt oraz lepsze poznanie instytucji otoczenia biznesu w swoim
regionie10.
Zasadniczym aspektem tworzenia trwałych podstaw do budowania konkurencyjności regionalnej
są działania zorientowane na rozwój przedsiębiorczości. Uzasadnieniem wyboru PI 3.1. jest
właśnie potrzeba jest dobrej jakości usług otoczenia biznesu, które działać będą na rzecz bardziej
profesjonalnych,
wyspecjalizowanych,
skoncentrowanych
na
osiąganych
wynikach
i
dostosowanych do faktycznych potrzeb korzystających z nich podmiotów. W badaniach
ewaluacyjnych wskazuje się na konieczność realizacji dalszych projektów twardych wsparcia
infrastruktury na rzecz rozwoju gospodarczego. Warto przy tym zauważyć zgodnie powtarzany
postulat pośród przedsiębiorstw badanych w ramach badań ewaluacyjnych zlecanych przez UM
WK-P, że koncentracja interwencji regionalnego programu operacyjnego wskazana jest w
obszarze przedsiębiorczości i inwestycji, a nie działań aktywizacyjnych. Obszarem, w którym
Samorząd Województwa powinien rozważyć dokonanie interwencji, jest przygotowanie terenów
pod inwestycje.11
Analiza wolnych terenów inwestycyjnych PSSE pokazała, że spośród łącznej powierzchni strefy w
woj. kujawsko-pomorskim (736,2 ha) aktualnie pozostaje wolnych 150 ha terenów pod
inwestycje, co stanowi 20% łącznej powierzchni PSSE w regionie. Warto zintensyfikować
starania, aby przyłączenie nowotworzonych stref gospodarczych do Pomorskiej Specjalnej Strefy
Ekonomicznej nastąpiło jak najszybciej. Ponieważ działalność stref przewidziano do końca 2020
r., to szybsze przyłączenie ułatwi ich zagospodarowanie. Zgodnie z Planem rozwoju pomorskiej
specjalnej strefy ekonomicznej, dla woj. kujawsko-pomorskiego — zakłada się pozyskiwanie
inwestorów z sektora nowoczesnych usług, branży maszynowej, elektronicznej i przetwórstwa
spożywczego oraz gwarantujących tworzenie miejsc pracy w dziedzinach, w których
województwo dysponuje dużym potencjałem kadrowym. Zgodnie z „kryterium sektorów
priorytetowych” planuje się poszerzenie strefy o branżę papierniczą i produkcję wyrobów na
rzecz budownictwa. Finansowanie działań strefy odbywać ma się ze źródeł zewnętrznych, w tym
z funduszy strukturalnych. W kolejnym okresie programowania, podobnie jak obecnie, wsparcie
Specjalnych Stref Ekonomicznych będzie pośrednie – skierowane zostanie do podmiotów
zlokalizowanych na ich terenie, przede wszystkim małych i średnich przedsiębiorstw.
8
Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2020, załącznik do Uchwały Nr XLI/586/05 Sejmiku
Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 12 grudnia 2005 r., str. 17
9
Analiza wsparcia przedsiębiorczości w ramach RPO WK-P na lata 2007-2013 – Raport końcowy, Agrotec Polska, Warszawa
2013
10
Analiza wsparcia przedsiębiorczości w ramach RPO WK-P na lata 2007-2013 – Raport końcowy, Agrotec Polska, Warszawa
2013, str. 110
11
Por. Raport końcowy Analiza potrzeb rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego w kontekście nowej perspektywy
finansowej UE 2014-2020, IBS na zlecenie UM WK-P, Warszawa 2012, str. 64.
12
5. Uwaga KE nr 121
(uwaga KE nr 121)
(121) In case business infrastructure is envisaged, it should be provided only if tailored to the
business demand, with emphasis on start-ups and expanding companies. Section 2.A.6.1 should
be rewritten to be more specific (references can be made, for example, to relay buildings,
demonstration centres, prototyping centres, co-working space, fab labs or living labs). Thus,
giving preference to local, regional start-ups and expanding companies should be considered.
(121 tłumaczenie) Odnośnie infrastruktury dla biznesu przewiduje się, aby działania z tego
obszaru były prowadzone jedynie w przypadku dostosowania do potrzeb biznesowych, z
naciskiem na start-upy i firmy rozwijające się. Rozdział 2.A.6.1 powinien być bardziej
szczegółowy (odniesienia, np. do przekazywania budynków, centrów demonstracyjnych, centrów
prototypowania, przestrzeni współpracy, czy laboratoriów). W ten sposób, należy więc dawać
pierwszeństwo lokalnym, regionalnym start-upom i firmom rozwijającym się.
Niejednokrotnie potencjalni przedsiębiorcy mimo posiadania niezbędnej wiedzy merytorycznej
odpowiadającej wytworzeniu produktu lub świadczenia usługi wstrzymują się od podejmowania
decyzji o prowadzeniu dzielności na własny rachunek. Często powodem rezygnacji jest z
prowadzenia działalności gospodarczej są braki przygotowania z zakresu podstaw prawnych,
rachunku ekonomicznego czy też nieznajomości uwarunkowań rynkowych, marketingu lub
pozyskiwania potencjalnych kontrahentów. Jednym z ważnych okresów w trakcie funkcjonowania
każdej firmy jest okres początkowy, w którym następuje podjęcie decyzji o założeniu działalności,
wyznaczenie podstawowych celów jej funkcjonowania, określenie rynkowej koncepcji
prowadzonego biznesu i wreszcie rejestracja prowadząca do formalnoprawnego wyodrębnienia
nowego podmiotu gospodarczego.
W literaturze naukowej faza startowa traktowana jest jako strategiczny etap rozwoju
przedsiębiorstwa12.Faza startowa jako faza podejmowania istotnych decyzji dotyczących kształtu
przyszłego biznesu powinna być uporządkowana wewnętrznie i zrealizowana według określonej
procedury obejmującej szereg przedsięwzięć. Propozycję takiego procesu przedstawia J. Bielak13,
zwracając uwagę, iż pełny i poprawny proces powstawania nowej firmy powinien uwzględniać
następujące fazy:
−
−
−
−
−
−
−
−
−
świadome podjęcie decyzji o uruchomieniu własnej firmy,
wybór charakteru gospodarczego przedsiębiorstwa,
określenie potencjału startowego, skali i perspektywy nowego przedsięwzięcia
gospodarczego,
wybór optymalnej formuły organizacyjno-prawnej,
wstępne rozpoznanie marketingowe,
przeprowadzenie analizy efektywności ekonomicznej ex-ante,
określenie zapotrzebowania, źródeł i zasad finansowania,
dokonanie obowiązujących zgłoszeń formalnych,
uruchomienie pierwszych przedsięwzięć reklamowych, informacyjnych i promocyjnych.
Fazy te związane są z przeprowadzaniem różnorodnych analiz i podejmowaniem decyzji
przyszłego przedsiębiorcy. Decyzje podjęte w tych obszarach wpływają w sposób strategiczny na
dalsze etapy rozwoju podmiotu, a błędne decyzje podjęte w fazie startowej mogą skutkować
konsekwencjami rynkowymi i finansowymi w trakcie dalszego funkcjonowania.
System instytucji otoczenia biznesu w Polsce jest bogaty i zróżnicowany, zarówno pod względem
12
Por. Matejun M., Faza startowa jako strategiczny etap rozwoju przedsiębiorstwa, [w:] Lachiewicz S., Matejun M. (red.),
Zarządzanie rozwojem małych i średnich przedsiębiorstw, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011, s. 61-84.
1313
Bielak J.: Tworzenie i działanie małej firmy, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2001,
str. 14-15
13
charakteru instytucji, jak i gramy oferowanych przedsiębiorstwom usług. Badania Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości14 wskazują, że w województwie kujawsko-pomorskim występuje
średnie w kraju nasycenie ośrodkami innowacji i przedsiębiorczości, natomiast dobra dostępność
ośrodków innowacji i przedsiębiorczości - liczba mieszkańców przypadająca na 1 ośrodek wynosi
48,12 tys. w stosunku do przeciętnej liczby mieszkańców wynoszącej 47,68 tys.; liczba
przedsiębiorstw przypadających na 1 ośrodek wynosi 4288 podczas gdy najgorsza sytuacja ma
miejsce w woj. mazowieckim gdzie na 1 ośrodek przypada ok 7,3 tys. firm.
Jednak system instytucji otoczenia biznesu w województwie jest niewystarczający do potrzeb. W
woj. kujawsko-pomorskim identyfikuje się niski procent przedsiębiorców zrzeszonych w IOB oraz
małą liczbę instytucji okołobiznesowych, profesjonalnie wspierających rozwój przedsiębiorczości o
oddziaływaniu lokalnym i regionalnym. Przedsiębiorstwa prywatne najczęściej nie tworzą
wspólnego łańcucha wartości i nie posiadają tradycji wzajemnej współpracy, co utrudnia
osiągnięcie efektu sprzężenia, w znacznym stopniu warunkującego osiągnięcie przewagi
konkurencyjnej w danej branży. Badania regionalne wskazują, że stworzony system nie zapewnił
– jak dotąd – wystarczających narzędzi, które pozwoliłyby beneficjentom (lub ich do tego
zmusiły) tworzyć projekty komplementarne wobec ich własnych działań, jak i na szerszym
poziomie - wobec działań w otoczeniu beneficjenta. W Województwie Kujawsko-pomorskim jedną
z głównych barier rozwoju przedsiębiorczości jest niewystarczające wsparcie Instytucji Otoczenia
Biznesu w zakresie zakładania przedsiębiorstw, czy wdrażania systemów jakości i zarządzania w
początkowej fazie funkcjonowania. Wyniki badania Analiza wsparcia przedsiębiorczości w ramach
RPO WK-P na lata 2007-2013 – Raport końcowy (Agrotec Polska) wskazują również, że
zdecydowana większość przedsiębiorstw regionu kujawsko-pomorskiego wykazuje bierność w
samodzielnym
budowaniu
relacji
proinnowacyjnych
z
innymi
podmiotami
z
branży15.Przedsiębiorcy często wskazywali na problem niedopasowania oferty regionalnych IOB
do własnych potrzeb. Wszyscy respondenci przyznali, iż istnieje duża luka w ofercie w zakresie
specjalistycznych szkoleń, które byłyby certyfikowane i posiadały uznanie wśród innych
uczestników areny biznesowej16.
W badaniach regionach wskazuje się propozycje działań, jakie powinny podjąć IOB w
województwie kujawsko-pomorskim w celu poprawy i zintensyfikowania kontaktów z i pomiędzy
przedsiębiorstwami w zakresie działań innowacyjnych. Jeden z wniosków sformułowanych w
ramach badania ewaluacyjnego zrealizowanego w woj. kujawsko-pomorskim wskazuje na
potrzebę wdrażania instrumentów wsparcia zorientowanych na powstawanie nowych podmiotów
gospodarczych w stosunku do osób aktywnych zawodowo (nie tylko zaś w aspekcie osób
bezrobotnych). działania te będą jednak wspierane w ramach Osi priorytetowej 8 Aktywni na
rynku pracy, PI 8.7.
W RPO WK-P 2014-2020, w ramach PI 3.1. planuje się realizować przedsięwzięcia wspierające
zakładanie i rozwój nowych przedsiębiorstw w szczególności w obszarach regionalnej inteligentnej
specjalizacji, poprzez wsparcie bezpośrednie, jak również poprzez świadczenie usług przez
inkubatory przedsiębiorczości oraz inkubatory akademickie.
W projekcie RPO WK-P 2014-2020, w obszarze PI 3.1 wskazuje się, że szczególnie ważna jest
konieczność stworzenia odpowiedniej oferty wsparcia początkowej fazy rozwoju przedsiębiorstwa
(pomysł, preinkubacja, inkubacja), kiedy to istnieje najwyższe ryzyko upadku (aż 80%
przedsiębiorstw upada w pierwszym roku funkcjonowania). Potencjał instytucjonalny stanowi
ważny element regionalnego potencjału inwestycyjnego. Szczególnie ważne znaczenie odgrywają
instytucje wspierające przedsiębiorczość, rozwiązania proinwestycyjne, komercjalizację badań
naukowych i innowacyjności przedsiębiorstw. Potrzeby w zakresie rozwijania instytucji otoczenia
14
Zob. Ośrodki innowacyjności i przedsiębiorczości w Polsce. Raport 2012, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
Warszawa 2012
15
Analiza wsparcia przedsiębiorczości w ramach RPO WK-P na lata 2007-2013 – Raport końcowy, Agrotec Polska, Warszawa
2013, str. 201
16
Por. Badanie przedsiębiorstw oraz instytucji otoczenia biznesu w ramach projekt Współpraca na rzecz budowania zdolności
innowacyjnych przedsiębiorstw w regionie kujawsko-pomorskim, Accreo Business Consulting Sp. z o.o. oraz Instytut
Badawczy IPC Agnieszka Kotlińska, Toruń 2012, str. 260
14
biznesu oraz kształtowania regionalnego systemu transferu innowacji i wymiany informacji
zostały wskazane w Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 – Plan
modernizacji 2020+, gdzie jako słabe strony regionu wskazuje się trwale wysoki poziom
bezrobocia i słabo rozwiniętą przedsiębiorczość. Problem ten został zdiagnozowany również w
poprzednio obowiązującej Strategii regionalnej. Jak wskazuje analiza SWOT regionu dokonana na
potrzeby Strategii Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2020 słabą stroną
regionu był niedostateczny rozwój otoczenia instytucjonalnego biznesu w ośrodkach
powiatowych17.
Pomimo wysokiej roli sektora MSP w gospodarce województwa, w regionie obserwowany jest
deficyt przedsiębiorczości. Na ten problem wskazują również badania ewaluacyjne podkreślając,
że najpoważniejszy problem rozwoju regionu – wysokie bezrobocie – jest konsekwencją
negatywnych tendencji obserwowanych w gospodarce województwa kujawsko-pomorskiego. Choć
działania aktywizacyjne dotyczące polityki rynku pracy i polityki społecznej mają sens w
przypadku niektórych grup, rozwiązaniem tego problemu jest przede wszystkim przyspieszenie
rozwoju sektora przedsiębiorstw na terenie województwa kujawsko-pomorskiego18.
Firmy start-up w Polsce charakteryzują się bardzo niestabilną pozycją strategiczną i finansowa,
zagrażającą ich przetrwaniu. W badanych firmach start-up, stwierdza się niedostateczny poziom
potencjału intelektualnego i innowacyjnego, co wpływa na ich obniżone zdolności do ekspansji i
rozwoju19. Z analizy badań ewaluacyjnych wynika, że potrzeby przedsiębiorców skierowane są
raczej na wsparcie doradcze, marketingowe, księgowe i prawne. Zasadne będzie również
wsparcie
pozyskiwania
potencjalnych
kontrahentów
oferowane
przez
inkubatory
przedsiębiorczości oraz inne IOB.
Proponuje się wprowadzenie do opisu Sekcji 2.A.6.1 polegające na doprecyzowaniu kierunków
interwencji w PI 3.1: W województwie Kujawsko-Pomorskim jedną z głównych barier rozwoju
przedsiębiorczości jest niewystarczające wsparcie Instytucji Otoczenia Biznesu w zakresie
zakładania przedsiębiorstw, czy wdrażania systemów jakości i zarządzania w początkowej fazie
funkcjonowania. Dla początkującego przedsiębiorcy za pośrednictwem IOB przewiduje się
wsparcie wielowymiarowe przez udostępnienie infrastruktury, doradztwo w zakresie tworzenia i
prowadzenia przedsiębiorstwa oraz inne usługi niezbędne we wczesnych fazach rozwoju firmy.
Sformułowany w ramach niniejszego Priorytetu Inwestycyjnego cel szczegółowy „wzrost
przedsiębiorczości” wymaga zaadresowania wsparcia dla przedsięwzięć wspierających zakładanie
i rozwój nowych przedsiębiorstw w szczególności w obszarach regionalnej inteligentnej
specjalizacji, poprzez świadczenie usług przez instytucje otoczenia biznesu, m.in. inkubatory
przedsiębiorczości oraz inkubatory akademickie.
Celem interwencji będzie zwiększenie efektywności i skali działania przedsiębiorstw lub
wzmocnienie innych czynników decydujących o ich konkurencyjności, takich jak np.
wykorzystanie nowoczesnych technologii, Dofinansowanie, przede wszystkim, będą mogły
uzyskać przedsięwzięcia ukierunkowane na wspieranie branż o największym potencjale rozwoju
tj. projekty zgodne z obszarami inteligentnej specjalizacji regionu wynikającymi z RIS.
17
Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2020, załącznik do Uchwały Nr XLI/586/05 Sejmiku
Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 12 grudnia 2005 r., str. 17
18
Raport końcowy Analiza potrzeb rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego w kontekście nowej perspektywy
finansowej UE 2014-2020, IBS na zlecenie UM WK-P, Warszawa 2012, str. 256
19
Por. Nowoczesna inżynieria finansowa dla firm start-up w Polsce w latach 2009 – 2012 – raport z badań screeningowych,
Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie, 2013, str. 311
15
6. Uwaga KE nr 139
(uwaga KE nr 139 oraz UP str. 101)
(139) The Commission welcomes the envisaged competitive project selection mode. However, the
OP should further improve the project selection criteria with regard to EU added value, i.e.
ensuring that the selection captures the most worthwhile projects that can be implemented, with
the minimal public support delivering the maximum impact.
(139 tłumaczenie) Komisja z zadowoleniem przyjmuje planowany tryb konkursowy wyboru
projektów. Jednak RPO powinien dodatkowo poprawiać kryteria wyboru projektów w odniesieniu
do wartości dodanej dla UE, czyli zapewnienie, że wybierane będą najbardziej interesujące
projekty, które mogą być realizowane, z minimalnym wsparciem publicznym zapewniając
maksymalne działanie.
Uwaga KE dotyczy uszczegółowienia kryteriów wyboru w ramach PI 3.2 Opracowywanie i
wdrażanie nowych modeli biznesowych dla MŚP, w szczególności w celu umiędzynarodowienia. W
projekcie RPO WK-P 2014-2020, w podsekcji 2.A.6.2 w PI 3.2. wskazuje się na konkursowy tryb
wyboru projektów wskazując, że „Szczegółowe zasady wyboru projektów zawierać będzie
Szczegółowy Opis Priorytetów, które zgodnie z art. 110 CPR zatwierdzi KM RPO. Zasady te
zgodnie z art. 125 ust. 3 CPR będą niedyskryminujące i przejrzyste oraz uwzględniać będą zasady
określone w art. 7 dotyczący promowania równouprawnienia kobiet i mężczyzn oraz
niedyskryminacji, a także w art. 8 dotyczącym zrównoważonego rozwoju”.
Zasadne będzie rozszerzenie zapisu w podsekcji 2.A.6.2 w PI 3.2. dodając zapisy wskazujące, że
zakłada się wielostopniowy proces oceny projektów, w ramach którego weryfikowana będzie
m.in. zgodność operacji z demarkacją określającą zakres interwencji EFRR i EFS na poziomie
regionalnym oraz spełnianie zasad horyzontalnych wykonalność projektu i efektywność oraz
wkład w realizację celu szczegółowego PI 3.2.
W ramach nowej zintegrowanej polityki przemysłowej UE niezwykle ważne jest wsparcie
w zakresie tworzenia, rozwoju i internacjonalizacji MSP20.Zidentyfikowane w projekcie RPO WK-P
problemy wynikają z następujących zawodności rynku (ang. market failure):
−
−
zawodność
konkurencji
(funkcjonowanie
przedsiębiorstw
monopolistycznych
i
oligopolistycznych) powodująca zmniejszenie możliwości funkcjonowania i wejścia na
rynek mikro, małych i średnich przedsiębiorstw;
istnienie dóbr publicznych, generujących władzy publicznej koszty utrzymania,
amortyzacji oraz renowacji.
Pierwsza wskazana zawodność rynku jest związana z istotnym problemem, jakim jest
zmniejszenie możliwości rozwoju mikro, małych i średnich przedsiębiorstw konkurujących z
dużymi przedsiębiorstwami. Mniejsze podmioty gospodarcze nie posiadają na tyle
znaczącego, jak duże przedsiębiorstwa, zaplecza – zasobów finansowych, zasobów
personalnych oraz doświadczenia – dającego szansę na realizację inwestycji w
obszarze innowacji. Z tej perspektywy, przedstawiona ocena sytuacji uzasadnia interwencję
publiczną wspomagającą mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, zarówno przy wchodzeniu na
rynek, jak i rozwoju innowacyjności, ale także wzmacniania otoczenia biznesu. Trudno byłoby
znaleźć w regionie branżę, która nie eksportuje w regionie kujawsko-pomorskim. Na zlecenie
Centrum Obsługi Inwestorów i Eksporterów (COIE) powstał w 2012 roku raport, w którym mowa
20
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów: Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji. Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym
planie, Komisja Europejska, Bruksela 2010, s. 4.
16
o 1412 podmiotach z województwa kujawsko-pomorskiego, prowadzących wymianę handlową z
zagranicą (dane z sierpnia 2012 r. wg Centrum Analitycznego Administracji Celnej w
Warszawie).Najważniejszym partnerem handlowym województwa kujawsko-pomorskiego są od
lat Niemcy (33 proc. eksportu województwa w 2011 roku). W sumie do krajów UE z KujawskoPomorskiego wysyłanych niemal 70% towarów eksportowych. W dziesiątce największych
odbiorców wyrobów z regionu przewijają się: Węgry, Włochy i Francja. Rosja i Republika Czeska,
Hiszpania, Szwecja, Holandia, Ukraina, Finlandia i Belgia. Region jest znany z eksportum.in.
papieru i tektury, pojazdów szynowych, maszyn i urządzeń elektrycznych, artykułów z tworzyw
sztucznych, mebli, wyrobów z żeliwa i stali oraz przetworów ze zboża i mleka.
O nieprawidłowości rynku, mogącej skutkować suboptymalnym poziomem inwestycji w
przypadku poszczególnych kategorii beneficjentów mówi się w kontekście możliwości
zastosowania instrumentów finansowych. W projekcie RPO WK-P 2014-2020, w ramach PI
3.2 jest brana pod uwagę możliwość zastosowania instrumentów zwrotnych.
Szczegółowa analiza nieprawidłowości rynku, nieoptymalnego poziomu inwestycji lub potrzeb
inwestycyjnych w ramach danych polityk lub obszarów tematycznych albo określenie priorytetów
inwestycyjnych w ramach których znajdą zastosowanie instrumenty finansowe w celu wspierania
strategii lub spodziewanych rezultatów programu operacyjnego w PI 3.2. zostanie przedstawiona
w ocenie ex-ante IF przez ewaluatora w ramach badania Analiza ex-ante instrumentów
finansowych w perspektywie finansowej 2014-2020 w województwie kujawsko-pomorskim ze
szczególnym uwzględnieniem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa KujawskoPomorskiego na lata 2013-2020. W maju 2014 r. konsorcjum firm: PAG Uniconsult, IMAPP oraz
Fundacja Naukowa Instytut Badań Strukturalnych podpisało z Urzędem Marszałkowskim
Województwa Kujawsko-Pomorskiego umowę na realizację tego badania.
Pośród niedoskonałości rynku skutkujące ograniczeniem w dostępie do finansowania dłużnego
MSP należy wskazać: działanie dostawców finansowania w warunkach tzw. niedoskonałej
informacji, działanie dostawców finansowania w warunkach tzw. asymetrii informacji oraz
technologie bankowe: jednym z kluczowych procesów napędzających obecny rozwój sektora
bankowego jest znaczna standaryzacja i automatyzacji obsługi klienta. Jak wskazano powyżej na
rynku finansowym można spodziewać się niedoskonałego jego funkcjonowania związanego z
asymetrią informacji – podmioty dysponujące kapitałem (banki, fundusze VC, inwestorzy) nie są
w stanie dokonać pełnej oceny ryzyka i rentowności przedsięwzięcia ubiegającego o finansowanie
– czy to ze względu na niedostępność informacji, czy też zbyt wysokie koszty takiej oceny.
Zawodności rynku wynikające z asymetrii informacji, negatywnej selekcji i w konsekwencji
prowadzące do racjonowania kredytu zostały potwierdzone zarówno przez wcześniejsze badania
dla polskich przedsiębiorstw21.
Analizują stronę popytową projektów inwestycyjnych o charakterze eksportowym wspieranych w
ramach PI 3.2. można wskazać, że zastosowanie instrumentów zwrotnych w odniesieniu do
przedsięwzięć z zakresu promowania kontaktów proeksportowych nie jest wskazane (brak
bezpośredniego komercyjnego charakteru takiego projektu, wysokie ryzyko niespłacenia
zobowiązania)22.
Projekty z zakresu inwestycji proeksportowych w kontekście luki finansowej można przypisać do
sektora MŚP w ramach wskazanej grupy docelowej podmiotów nieobsługiwanych przez rynek
komercyjny. W województwie kujawsko-pomorskim na koniec 2012 r. w Krajowym Rejestrze
Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON) zarejestrowanych było 187 996
podmiotów gospodarki narodowej (bez osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo
rolne). Odnosząc wielkość liczby eksporterów z woj. kujawsko-pomorskiego (1412) do rozmiarów
21
Por. Ocena luki finansowej w zakresie dostępu polskich przedsiębiorstw do finansowania zewnętrznego. Wnioski i
rekomendacje dla procesu programowania polityki spójności w okresie 2014-2020, IBS, 2013
22
Por. Analiza w zakresie możliwości zastosowania zwrotnych instrumentów finansowych w województwie małopolskim w
okresie programowania 2014-2020, Ecorys, Taylor Economics, Warszawa 2014, str. 90
17
populacji przedsiębiorstw aktywnych (dane GUS) w liczbie 86 266 podmiotów otrzymujemy udział
eksporterów w całej populacji na poziomie ok. 0,75%. Zgodnie z szacunkami wysokości luki
finansowej w ujęciu wojewódzkim dokonanej na potrzeby badania Ocena luki finansowej w
zakresie dostępu polskich przedsiębiorstw do finansowania zewnętrznego. Wnioski i rekomendacje
dla procesu programowania polityki spójności w okresie 2014-2020, IBS, 2013, wielkość luki
finansowej w woj. kujawsko-pomorskim wynosi 608 485041,92 mln zł23. Zakładając, że udział
eksporterów w populacji podmiotów natrafiających na ograniczenia w dostępie do komercyjnego
rynku finansowego może być analogiczny, ok. 0,75% wartości zapotrzebowania na finansowanie
(tzw. luka finansowa) może odnosić się do projektów inwestycyjnych o charakterze eksportowym.
Szacunkowa wartość luki lub zapotrzebowania na finansowanie wynikające z niesprawności rynku
dla projektów proeksportowych MSP finansowanych w ramach PI 3.2 Opracowanie i wdrażanie
nowych modeli biznesowych wynosić powinna ok. 4,5 mln zł (alokacja jednoroczna) tj. 0,75%
łącznej wielkości luki szacowanej na ok. 608 mln zł w woj. kujawsko-pomorskim według
szacunków IBS na potrzeby badania luki finansowej prowadzonej na zlecenie MRR w czerwcu
2013 roku.
23
Ocena luki finansowej w zakresie dostępu polskich przedsiębiorstw do finansowania zewnętrznego. Wnioski i rekomendacje
dla procesu programowania polityki spójności w okresie 2014-2020, IBS, 2013, str. 63
18