Wykład - systemy

Wykład - systemy
System
z Systemy nie są realnie egzystującymi
stworami, lecz konstrukcjami myślowymi ludzi
tworzonymi w celu lepszego zrozumienia
rzeczywistości. Systemy stanowią wycinki
rzeczywistości, których rozpoznanie jest
utrudnione ze względu na niewyobrażalną liczbę
związków występujących w naszym świecie,
sprawiających, że podejmowane decyzje mogą
powodować różnorodne skutki.
System cd.
z System to całość składająca się z pewnej
liczby elementów, pomiędzy którymi zachodzą
określone związki. System ze względu na swoją
strukturę i porządek stanowi więcej niż tylko
sumę poszczególnych jego elementów. System
wyodrębnia się z otoczenia przez wydzielenie
elementów, między którymi zachodzą związki o
szczególnie silnym natężeniu.
Kategorie systemów (wg K.E.
Bouldinga)
1.
Poziom struktur statycznych (poziom pojedynczej molekuły).
2.
Poziom zegara (ruch systemów po przewidzianych torach określanych
przez stałe prawa przyczynowo-skutkowe).
3.
Poziom mechanizmów kontrolno-regulacyjnych (utrzymywanie systemów
wg zasad regulacji, tzn. odpowiednio do odchyleń „jest-powinno być”).
4.
Poziom mechanizmów samoutrzymujących (ze zdolnością do
dostosowania się do otoczenia, np. pojedyncza komórka).
5.
Poziom roślin
6.
Poziom zwierzęcia (duża ruchliwość celowe działanie).
7.
Poziom pojedynczego człowieka (zdolność do rozpoznawania,
świadomość czasu, rozumienie symboli).
8.
Poziom społeczeństwa (rola jednostki, komunikowanie się, systemy
wartości, sztuka).
9.
Poziom systemów transcendentalnych (prawda absolutna, wiara w
prawdę).
Kategorie systemów
z 1–3 to systemy mechaniczne, techniczne.
z 4–7 to systemy biologiczne.
z 8–9 to systemy socjalne.
System produkcyjny
z System produkcyjny to układ elementów
składowych i ich wzajemnych relacji oraz
sposobów przekształceń czynników
wchodzących z zewnątrz do systemu
produkcyjnego na czynniki wychodzące na
zewnątrz z danego systemu.
System produkcyjny
z System produkcyjny stanowi celowo
zaprojektowany i zorganizowany układ
materialny, energetyczny i informacyjny
eksploatowany przez człowieka i służący
produkowaniu okre-ślonych produktów
(wyrobów lub usług) w celu zaspokajania
różnorodnych potrzeb konsumentów.
Podstawowymi elementami wektora
wejścia do systemu produkcyjnego
są:
1. Środki techniczne produkcji,
2. Przedmioty pracy, czyli materiały, półwyroby
przeznaczone do dalszej obróbki lub montażu,
3. Czynniki energetyczne,
4. Czynnik ludzki (załoga),
5. Informacje,
6. Kapitał.
Podstawowymi elementami wektora
wyjścia z systemu produkcyjnego
są:
1. Wyroby przemysłowe,
2. Usługi produkcyjne,
3. Braki produkcyjne i surowce wtórne,
4. Szkodliwe odpady zanieczyszczające środowisko:
ścieki, wyziewy, odpady stałe, i śmieci, hałas,
5. Informacje o jakości wyrobu, o faktycznym koszcie
własnym, o stanie procesu produkcyjnego,
doświadczenie produkcyjne załogi, i inne informacje
wyjściowe z systemu lub pozostające w systemie dla
następnych cykli produkcyjnych.
Powiązania w systemach
produkcyjnych
z
W systemach produkcyjnych ważną rolę
odgrywają sprawnie zorganizowane powiązania,
umożliwiające efektywny przepływ materia-łów
i półwyrobów od magazynów wejściowych
do magazynu wyro-bów gotowych, a nawet
użytkownika produkowanych wyrobów.
Problem polega na:
1.
Zsynchronizowaniu w czasie wszelkich dostaw aby skrócić do
minimum czas oczekiwania na materiału czy półwyrobu na
obróbkę albo montaż, a także minimalizacji czasu pomiędzy
wyprodukowaniem, a włączeniem wyrobu do normalnej
eksploatacji.
2.
Zapewnieniu właściwych środków transportu i środków
technicznych ułatwiających magazynowanie i wyszukiwanie
potrzebnych w danej chwili materiałów, półwyrobów i wyrobów.
3.
Obniżeniu do minimum strat transportowych i
magazynowych; zaprojektowaniu takiej struktury przepływu, aby
charakteryzowała się ograniczeniem dróg transportowych,
minimalizacją przeładunków i minimalizacją pracochłonności
przeładunków.
Przykłady systemów produkcyjnych
i usługowych 1
Nazwa
systemu
Wejście
Zakład mon- Części samotażu samo- chodów
chodów
Praca
Energia
Maszyny i
urządzenia
Proces
Wyjś Sprzężenie
przetwarzania cie
zwrotne
– Spawanie
– Montaż ręczny
– Lakierowanie
– Kontrola jakości
– Transport
– Magazynowanie
Samoc Koszty
materiałowe
hody
Koszty pracy
Jakość
produktu
Przykłady systemów produkcyjnych
i usługowych 2
Nazwa
Wejście
systemu
Szpital
Pacjenci
Proces przetwarzania
Wyjście
Sprzężenie
zwrotne
Leczenie operacyjne i
zachowawcze
Zdrowie
pacjenta
Reakcje
leczonych
Administrowanie lekami
Wyniki
badań
laboratoryjnych
Komplikacje
chirurgiczne
Monitorowanie stanu
zdrowia pacjentów
Przykłady systemów produkcyjnych
i usługowych 3
Nazwa
systemu
Wejście
Proces
przetwarzania
Wyjście
Sprzężenie
zwrotne
Restauracja
Produkty
żywnościowe i
inne
Przygotowanie
żywności
Posiłki
Komentarze
klientów
Zaopatrzenie
Gotowanie
Pieczenie
Serwowanie
posiłków
Zadowolony
klient
Wielkość zysku
Określanie efektywności systemu
produkcyjnego i produkcyjności
cząstkowych
z Produktywność systemu produkcyjnego można obliczyć
następująco:
z Pc =
z Pc =
Y (efekty)
X (nakłady)
lub,
Przychody
Koszty
z Wszystkie wartości są przyjmowane w jednostkach
pieniężnych i dotyczą określonego przedziału czasu.
Wielkość przychodów jest pomniejszana o koszty
utylizacji odpadów produkcyjnych, a także koszty braków
i reklamacji użytkowników.
Produktywność cząstkowa
z Produktywność cząstkową można obliczyć
wychodząc z założenia:
Y (efekty)
Pc =
Pc =
X (nakłady)
y 1 + ...... + yn
x1 + ........ + xn
Y
Pcz5 =
x5
Działania organizatorskie - cel
z Wszelkie działania organizatorskie mają służyć
temu, aby minimalizować wektor X kosztów, a
maksymalizować wektor Y przychodów ze
sprzedaży.
Przykłady mierników
produktywności cząstkowej
Rodzaj miernika Przykłady wyrażenia miernika
Produktywność
pracy
zliczba wyrobów, wydobytego surowca na
roboczogodzinę
zwartość produkcji na 1 zł kosztów pracy
pracowników produkcyjnych
zsprzedaż na 1 zł kosztów pracy wszystkich
zatrudnionych
Przykłady mierników
produktywności cząstkowej
Rodzaj miernika Przykłady wyrażenia miernika
Produktywność
maszyn i urządzeń
zliczba wyrobów na 1 maszynogodzinę
zliczba wyrobów na przepracowaną
maszynogodzinę
zwartość produkcji na jednostkę kosztu pracy
maszyn
Przykłady mierników
produktywności cząstkowej
Rodzaj miernika Przykłady wyrażenia miernika
Produktywność
kapitału
zliczba wyrobów na jednostkę kosztu
zwartość sprzedaży na jednostkę kosztu
zwartość produkcji na jednostkę wartości
środków trwałych
zwartość produkcji na jednostkę średniej
wartości środków obrotowych
Przykłady mierników
produktywności cząstkowej
Rodzaj
miernika
Przykłady wyrażenia miernika
Produktywność
energii
zliczba jednostek wyrobu (ton) na 1 kW mocy
zainstalowanej
zliczba jednostek wyrobu (ton) na 1 kWh energii
zużytej
zliczba jednostek wyrobu na jednostkę kosztów
opłat za energię
zwartość produkcji na jednostkę zużytej energii,
ciepła, paliwa stałego czy płynnego
Otoczenie systemowe
Kondycja ekonomiczna państwa
Finanse
Regulacje państwowe
konkurencja
Marketing
Wyposażenie
techniczne
System produkcyjny
Służby ekonomiczne
Środowisko naturalne
(zasoby i środowisko)
Zakład
przemysłowy
Badania i rozwój
Otoczenie zakładu przemysłowego
środowisko
społeczno-polityczne
Otoczenie systemowe I stopnia
z Na organizację systemu produkcyjnego i wyniki jego eksploatacji w ramach otoczenia
systemowego pierwszego stopnia mają istotny wpływ takie czynniki, jak:
z struktura zarządzania firmą,
z zatrudniony personel wykonawczy i zarządzający,
z prowadzone prace badawcze i rozwojowe,
z posiadany poziom techniki dla wykonywania operacji technolo-gicznych, a także do
przetwarzania informacji i transmisji danych,
z organizacja zbytu, obsługi serwisowej, i innej działalności handlowej,
z wykorzystywane środki i techniki marketingu,
z organizacja zaopatrzenia i gospodarki materiałowej i poziom zapasów,
z posiadane środki finansowe firmy oraz szybkość rotacji tych środków,
z sposób liczenia kosztów własnych ponoszonych przez przedsię-biorstwo w
obszarze poszczególnych systemów produkcyjnych, a także kosztów wewnętrznych
(pomiędzy poszczególnymi systemami produkcyjnymi),
Otoczenie systemowe II stopnia
z Otoczenie systemowe drugiego stopnia to gospodarka kraju. Najważniejsze
czynniki to:
z poziom techniki, dystrybucji i obsługi serwisowej, czyli możliwości zakupu,
z poziom nowoczesności i jakości oraz cena maszyn i urządzeń produkcyjnych, a
także technicznych środków przetwarzania i przekazywania informacji.
z funkcjonowanie systemu bankowego, system łączności, komu-ni-kacji, transportu,
z możliwości pozyskania surowców, materiałów, półwyrobów, paliw i energii,
z poziom i możliwości konkurencji, barier prawno-administracyjnych, stabilność
pieniądza, poziom inflacji,
z regulacje państwowe dotyczące gospodarki i ekonomiki (własno-ściowe,
podatkowe, cenowe, celne, opieki społecznej),
z środowisko społeczno-polityczne: prawa własnościowe, samorzą-dność
pracownicza, rola partii politycznych i związków zawodowych,
z środowisko naturalne, możliwość jego wykorzystania,
z formy zarządzania produkcją przez naczelne władze administracyjne kraju, a więc
system planowania centralnego i gospodarki rynkowej, ewentualnie systemy
pośrednie.
Otoczenie przedsiębiorstwa
z Każde nowo powstające przedsiębiorstwo
funkcjonuje w określonym otoczeniu, na które
składają się cztery jego sfery:
{środowisko naturalne,
{środowisko społeczne,
{środowisko technologiczne,
{środowisko ekonomiczne.
Środowisko naturalne
z Na środowisko naturalne składa się system
ekologiczny z jego ograniczonymi zasobami.
Wpływ działalności na środowisko
z Efektem działalności firmy jest mniej lub bardziej
intensywne wykorzystanie zasobów i ciągła emisja
zanieczyszczeń. Stwarza to zagrożenie dla równowagi
systemu ekologicznego i stawia przed firmą problemy z
zakresu ochrony środowiska, gdyż:
{ większość zasobów naturalnych jest nieodnawialna,
{ ilość zasobów wolnych ulega ciągłej redukcji,
{ rozwój gospodarczy powoduje rosnące zużycie i zmiany
naturalnych surowców, fauny i flory,
{ firma ma do czynienia z coraz większą liczbą uregulowań
prawnych w zakresie ochrony środowiska,
{ ograniczanie zanieczyszczenia środowiska i utylizacja odpadów
pociąga za sobą wysokie często koszty obciążające produkcję.
Otoczenie przedsiębiorstwa –
środowisko naturalne
z Firma ma do wyboru kilka strategii działania
z Strategie zachowawcze
z Strategie dostosowawcze
z Strategie odwrotu
Otoczenie przedsiębiorstwa –
środowisko społeczne
z Na środowisko społeczne składa się kompleksowy
system mający – poprzez system polityczny i prawny,
kulturę, wyznanie, i rodzinę – istotne znaczenie dla
procesów założycielskich i funkcjonowania firmy.
z System polityczny i prawny stanowią określony
porządek:
{ po pierwsze gwarantujący swobodne prowadzenie działalności
gospodarczej,
{ po drugie tworzący podstawy do tego aby reguły i konsekwencje
obrotu gospodarczego były przewidywalne, czyli możliwe do
wkalkulowania w ryzyko działalności gospodarczej.
Otoczenie przedsiębiorstwa –
środowisko technologiczne
z Środowisko technologiczne jest tworzone przez
rozwijającą się technikę i technologię. Zmiany w technice
inspirują zmiany ekonomiczne
z Postęp techniczo-technologiczny stanowi jeden z
warunków rozwoju kraju, a powstające sprzężenia
zwrotne związane z tworzeniem nowych przedsiębiorstw
powodują:
{ zwiększone zapotrzebowanie na środki finansowe,
{ zwiększone ryzyko prac badawczo-rozwojowych,
{ zmniejszającą się skuteczność ochrony swoich wyników
przez przedsiębiorstwa,
{ skrócenie cyklu życia produktu.
Otoczenie przedsiębiorstwa –
środowisko ekonomiczne
z Pojedyncza firma jest tylko jednym z trybów
krajowego lub międzynarodowego systemu
gospodarczego. W takim przypadku
najważniejszym elementem ekonomicznego
otoczenia firmy jest sektor, w którym ona
funkcjonuje. Porter definiuje sektor jako grupę
firm wytwarzających produkty będące
substytutami. Jednym z istotniejszych
elementów sektora jest rynek. Rozwój segmentu
rynku sektora przebiega zgodnie z cyklem życia
produktu.
Powiązania firmy z otoczeniem
z Między firmą a otoczeniem istnieje bardzo dużo
dynamicznych (o zmiennym w czasie
charakterze) powiązań. Przez te powiązania
otoczenie kształtuje system firmy, a
jednocześnie firma wywiera wpływ na
otoczenie. Można wyodrębnić wiele grup
roszczeniowych wpływających na
przedsiębiorstwo:
z zewnętrzne grupy roszczeniowe,
z wewnętrzne grupy roszczeniowe.