Rozkład pola electro- magnetycznego (e
Transkrypt
Rozkład pola electro- magnetycznego (e
Technika światłowodowa Rozkład pola electromagnetycznego (e-m) w światłowodzie Równanie falowe Równanie Maxwella ∂ µH ∂t ∂ εE ∇ H= ∂t ∇ • εE = ∇ • µH = ∇ E=− Operatory matematyczne E – wektor pola elektrycznego, H – wektor pola magnetycznego, ∇ A - curl (rotacja) ∇ • A - div (dywergencja) Stałe materiałowe: ∇•A = ∇ A≠ – przenikalność magnetyczna ∇ A = przenikalność elektryczna Równania Maxwella dla pola oscylującego z częstością kołową Ert = Es r jωt Hrt = Hs r jωt ∇ E s = − jωµH s ∇ • εE s = ∇ H s = jωεE s ∇ • µH s = – rozkład oscylującego pola e-m – równania Maxwella dla oscylującego pola e-m TS-EM 2 Równanie falowe Założenia: ośrodek o stałym współczynniku załamania n, Równania Maxwella dla oscylującego pola wektorowego e-m E = iE x + jE y + kE z n=const. r=n 2=const Równanie falowe dla elektrycznego oscylującego pola wektorowego Operatory matematyczne ∇ E+k E= ∇ = ∂ ∂ ∂ + + - Laplasjan ∂ x ∂ y ∂ z Równanie falowe dla falowodu (światłowodu) X ! Pole e-m nie zanika podczas propagacji w kierunku z tylko wtedy gdy jest niezmienne Z E=E x y − jβ z ∂E = const = − jβ ∂z MOD: pole e-m niezmienne podczas propagacji TS-EM 3 Równanie falowe: Równanie falowe dla falowodu (światłowodu) cd. λ = λ n E=E x y 1< λ n E=E x y πjz λ − Rozkład pola e-m dla falowodu (światłowodu) E=E x y c c = n n2 X β= n1 πjz − λ Z k c n – stała propagacji – efektywny współczynnik załamania dla światłowodu Z π n λ eff β neff = c = − jβ z Równanie falowe dla falowodu (światłowodu): ∇ ⊥E + k ε r − neff E = ε r - przenikalność elektryczna (oddzielnie dla rdzenia i płaszcza) Dla światłowodu: n1 neff n2 λ = Operatory matematyczne ∇⊥ = ∂ ∂ + ∂ x ∂ y - Laplasjan Wniosek: W światłowodzie rozchodzą się tylko mody okerślone przez efektywny wspólczynnik załamania światłowodu neff MOD: Pole e-m rozchodzące się z daną stałą propagacji (efektywnym współczynnikiem załamania) TS-EM 4 Opis modów światłowodu o skokowym rozkładzie współczynnika załamania r z ∇ ⊥E⊥ + k n2-płaszcz ε r − neff E⊥ = (1) Operator matematyczny dla współrzędnych biegunowych a ∇ = ∇⊥ + n1-rdzeń Wiemy, że: ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ = + + + r ∂r r ∂θ ∂z ∂r ∂z E=E r θ Dlatego interesuje nas − jβ z E rθ =R r Θθ (2) Zakładamy taką postać pola Podstawiając (2) do (1) otrzymujemy równanie: ∂ R r ∂R r + R r ∂r r ∂r ∂ Θθ + + k ε r − neff r Θ θ ∂θ = TS-EM 5 Opis modów światłowodu o skokowym rozkładzie współczynnika załamania Dlatego: r ∂ R r ∂R r + + r k ε r − neff R r ∂r r ∂r =− ∂Θθ Θ θ ∂θ Obydwie strony są funkcją jednej zmiennej dlatego obie strony muszą być stałe: Stąd otrzymujemy dwa równania: ∂ Θθ +l Θ θ = ∂θ i ∂ Rr ∂R r + + k ε r − neff r ∂r ∂r l − r R r = Przypomnijmy: y’’+w2y=0 cdn. Rozwiązaniem tego równania jest funkcja oscylująca o pojedynczej częstości: Θθ = lθ + φ TS-EM-6 ∂ Rr ∂R r l + + k ε r − neff − R r = r ∂r ∂r r Równanie to należy rozważyć w dwu przypadkach: Przypadek (1): ε r ≥ neff Przypadek (2): ε r ≤ neff Co po wprowadzeniu parametrów u =k ε r − neff > w =k neff − ε r > Daje równania: Przypadek (1): ε r ≥ neff Przypadek (2): ε r ≤ neff ∂ Rr ∂R r l + + u − R r = (1) r ∂r ∂r r ∂ Rr ∂R r l + − w + R r = r ∂r ∂r r (2) Równ. Bessela i zmodyfikowane równ. Bessela Ponieważ: 1 w całym światłowodzie fala w kierunku z porusza się zgodnie z eff. wsp.załam. neff 2 dla wielomodowego neff przyjmuje różne wartości dla różnych modów 3 ponieważ w światłowodzie εr1 > εr2 εr=n2 więc: ε r ≥ neff ≥ ε r i n ≥ neff ≥ n Stąd też: równania (1, 2 ) dotyczą: (1) – rdzeń, (2) - płaszcz TS-EM-7 Rozwiązanie równań: ur ur (1) - rdzeń + dla r < a AJ BY l l a a R r = CK l wr + DI l wr dla r > a (2) - płaszcz a a Gdzie: Gdzie: J i Y funkcje Bessela 1-go i 2-go rodzaju stopnia l K i D zmodyfikowane funkcje Bessela pierwszego i drugiego rodzaju stopnia l u = u a = k a ε r − neff w = w a = k a neff − ε r Sumując u2 i w2 otrzymujemy Yl=1,2,3 bardzo ważny parametr: 0.1 V =u +w V= πa εr − εr λ - Częstość znormalizowana (mówiąca o ilości modów dozwolonych w światłowodzie ) Przypomnijmy (apertura numeryczna): NA = n −n →V = πa NA λ 0.2 0.3 0.4 0.5 -20 -40 -60 -80 -100 Ponieważ funkcje: Y – funkcja rozbieżna dla argumentu r i funkcja I rozbieżna dla r = ∞ Il=1,2,3 100 80 60 Dlatego współczynniki B D muszą być równe zero i rozwiązanie równania opisującego poprzeczny rozkład modów upraszcza się: ur AJ dla r < a l a R r = CK l wr dla r > a a 40 20 2 4 6 8 TS-EM-8 Równanie charakterystyczne: Warunki brzegowe równania opisującego poprzeczny rozkład modów: 1. Ciągłość pola R na granicy ośrodków r a R a− =R a+ 2. Ciągłość pochodnej pola R na granicy ośrodków r a ∂R r ∂R r = ∂r a − ∂r a + Równania opisujące warunki brzegowe mogą zostać zapisane AJ l u − CK l w = AuJ l u − CwK l w = Powyższe równanie zapisane w postaci macierzowej J l u − Kl w A uJ u − wK w C = l l Którego wyznacznik musi być równy 0 dając równanie charakterystyczne uJ l u wK l w = Jl u Kl w u w są funkcją neff dlatego równanie charakterystyczne jest funkcją neff; rozwiązaniem równania charakterystycznego są liniowo spolaryzowane mody LP MOD: pole e-m będące rozwiązaniem równania charakterystycznego TS-EM-9 Równanie charakterystyczne: dokładna forma równania charakterystycznego Pochodne funkcji Bessela są równe: ν ν J v z = J v − z − Jν z i K v z = − K v − z − Kν z z z Stąd dokładna postać równania charakterystycznego przyjmuje postać uJ l − u wK l − w (1) = Jl u Kl w Częstość graniczna Vc (minimalna wart. neff) neff → n Jeżeli w>>1 można udowodnić, że wK l − w →∞ Kl w w→ więc także lewa strona równania (1) uJ l − u = Jl u u= LP01 LPlm uJ l − u →∞ Jl u Jl− u = Vc = Vc = jl − stąd otrzymujemy warunek J l u → mod LP01 zawsze się propaguje dając u ≈ jl m m Podsumowując: Mod LP01 Mod LP0m Mod LPlm ≤u< j j− m− ≤ u < j jl − m m ≤ u < jl m Warunek podany bez wyprowadzenia TS-EM-10 Dyskusja: liczba modów 3 4 5 6 3.83 2.40 3.83 5.14 6.40 7.60 8.77 9.94 7.01 5.52 7.01 8.40 9.70 11.00 12.30 13.60 13.00 14.40 15.70 17.00 8.65 13.30 11.80 13.30 14.80 16.20 17.60 19.00 20.30 16.50 14.90 16.50 18.00 19.40 20.80 22.20 23.60 LP01 – istnieje zawsze (v>0) – światłowód jedno modowy dla v < 2.4 LP11: v >= 2.40; LP21: v >= 3.83; LP52: v>= 11.00 LP02: v >= 3.83; LP03: v >= 7.01; Przypomnijmy: Mod LP01 Mod LP0m Mod LPlm Przykład: Rozkłady modowe dla światłowodu a=4.5um, V = j− ≤ u < j m− ≤ u < j jl − m ≤ u < jl m m um, n1=1.4645, n2=1.45 W takim światłowodzie jest prowadzonych jest 13 modów: LP0,1;0,2;0,3, LP1,1;1,2;1,3, LP2,1;2,2, LP3,1;3,2, LP4,1, LP5,1, LP6,1 Mod LP01 odpowiada modowi TM00 TS-EM-11 Rys. 1 Dyskusja: rozkład pola modów wK l− w Kl w Jaka jest wartość neff uJ l − u wK l − w = Przypomnijmy: Jl u Kl w uJ l − u Jl u LP11 w Rys. 1 Graficzne rozwiązanie równania charakterystycznego V=4, Rys. 2 Przykładowe rozkłady polaKawano V=20 Kawano K., Kitoh T. Introduction to optical waveguide analysis (Wiley, 2001) u LP5,2 Rys. 2 MOD: pole e-m opisane przez przez stałą propagacji (effekt. wsp. załamania) będącą rozwiązaniem równania charakterystycznego LP01 LP2,2 TS-EM-12 Dyskusja: duże wartości V Liczba modów (poszukujemy liczbę pierwiastków funkcji Jl-1 u Dla x>>1 funkcja Bessela Jl może być aproksymowana przez π Jl x ≈ x − l + x >> πx Stąd rozkład pierwiastków modu l w przybliżeniu jest opisany przez xlm − l − + π = m+ π dając xlm = l + m π Dla danej liczby l liczba modów Ml jest opisana równaniem V l π dając Ml = − l + Ml =V π Stąd stosując graficzne rozwiązanie: (1)* l Ml = Min. l. modów Ml (2)* V π 0 M l= = (1)* Dla modu l (2)* Dla modu l V π V π − m Co daje: l= l= m Max. l. modów Ml Przykład (typowy światłowód): n1 =1.452; n2= 1.43748 l. polaryz. l>0 i l<0 M≈ ⋅ M≈ V π V π V/π 1-sze miejsce zerowe jest tak oddalone, e nie wyst puje ju występuje największa liczba modów NA = V≈ aden mod tego rz du TS-EM-13 Dyskusja: duże wartości V Stała propagacji: Można udowodnić że dla V>>1, stałą propagacji opisuje równanie + m β lm = n k − ∆ M Przypomnijmy: dla analizowanej liczby modów V π ≤l+ m≤ = M l + Ml =V ∆= n −n n π stąd n k ≤ β lm ≤ n k Efektywny współczynnik załamania Przypomnijmy: neff = stąd stąd neff lm n ≤ neff =n − lm β k + m ∆ M ≤n Możemy udowodnić, że prędkość grupowa dϖ l+ m gdzie c1 jest prędkością fazową w rdzeniu ≈c − ∆ υl m = dβlm M stąd c ≤ υlm ≤ c − ∆ MOD: pole e-m poruszające się z określoną dla danego modu prędkością fazową TS-EM-14 Przykład analizy światłowodu wielomodowego wykorzystując komercyjne oprog. FEMLAB Kolejne kroki : 1 Rysowanie światłowodu wraz z oznaczeniem materiału 2 Ustawienie długości fali Światłowód: a=4um, n2=1.43748 Options and Settings • In the Application Scalar Variables dialog box, ω0=c0*k0=2*pi/sqrt(epsilon0*mu0)/0.6328e-6 3 Inicjalizacja siatki obliczeniowej Mesh Mode • Initialize the mesh. • Refine the mesh once. 3 Ustawienia szukanych stałych propagacji nk = <β < n k = • Open the Solver Parameters dialog box. • On the Eigenvalue page, set the Search strategy to All prop. constants in search range, and set the search range to [1.427751061549875e7 1.442172789444318e7]. This serach interval will make sure we find the eigenmodes in the upper part of the possible interval. TS-EM-15 Analiza wyników Rozkład pola elektrycznego (Ex) dla Otrzymane stałe propagacji i beta(2)=14407249.7973, electric field (Ex) βlm 1 1,44073E+07 1,45101 2 1,43922E+07 1,44949 3 1,43723E+07 1,44748 4 1,43655E+07 1,44680 5 1,43482E+07 1,44505 6 1,43349E+07 1,44371 7 1,43202E+07 1,44223 8 1,43005E+07 1,44025 9 1,42950E+07 1,43970 10 1,42886E+07 1,43905 Ex Numer modu Rozkład pola elektrycznego (Ex) dla Ex beta(32)=14288550.8013, electric field (Ex) TS-EM-16 Analiza światłowodu jednomodowego Przypomnijmy, rozkad modu podstawowego LP0,1 (HE11) jest dany: ur dla r < a J a E r θ ∝ K wr dla r > a a Jako że w światłowodzie propagują się obie polaryzacje to rozkłady pola e-m są opisane: ur J a Z Ex = Hy ∝ n K wr a Gdzie stała Z = dla r < a dla r > a i ur J Z a Ey = Hx ∝ n K wr a dla r < a dla r > a ε µ Przypomnijmy energia pola e-m jest równa 0.5 części rzeczywistej wektora Pointinga: P= E×H TS-EM-17 Analiza światłowodu jednomodowego Dlatego, moc pola e-m niesiona w kierunku z przez mod podstawowy ∞ 2π Pt = ∫ ∫ E x H*y r dr dϕ 0 0 Aby obliczyć moc Pt najpierw należy rozwiązać równanie charakterystyczne a następnie należy podstawić równania opisujące rozkłady pola e-m Otrzymane równanie można rozwiązać numerycznie bądź zastosować przybliżenie za pomocą funkcji Gaussa TS-EM-18 Aproksymacja funkcją Gaussa Przypomnijmy: V= πa εr − εr λ Porównanie rozkładów natężenia pola modu podstawowego obliczonych wg dokładnych wzorów dla trzech długości fali – linia ciągła, wg funkcji Gaussa – linia przerywana. Z porównania przebiegu funkcji na rysunku zauważymy zbieżność rozkładu natężenia pola dla V = 2,4 otrzymaną z rozwiązania i przybliżenia funkcją Gaussa. Ogólnie przybliżenie funkcją Gaussa jest poprawne dla ≥ TS-EM-19 Moc prowadzona w rdzeniu światłowodu jednomodowego Wykres stosunku mocy optycznej w rdzeniu (P) i w płaszczu (Pc) światłowodu w zależności od długości fali λ (wg L.Jeunhomme’a). V>2.4 Dla długości fali λ = λc około 90% mocy rozchodzi się w rdzeniu światłowodu. TS-EM-20 Przykład analizy światłowodu jednomodowego wykorzystując komercyjne oprog. FEMLAB Przeanalizujmy światłowód jednomodowy zaprojektowany dla 0.55um i wykorzystany dla 0.450um i 0.650um Przypomnijmy V= Dane światłowodu πa NA λ V=2.3 n = NA = n − n ∆= n −n n [β β λ [nm] n1 n2 k 550 1.452 1.43748 1.142e+7 650 1.452 1.43748 450 1.452 1.43748 ] V NA a [1.642e+7 1.659e+7] 2.3 0.20483 0.98e-06 9.666e+6 [1.390e+7 1.404e+7] 1.95 0.20483 0.98e-06 1.396e+7 [2.007e+7 2.027e+7] 2.81 0.20483 0.98e-06 DANE SWIATLOWODU JEDNOMODOWEGO DO SYMULACJI TS-EM-21 Przykład analizy światłowodu jednomodowego wykorzystując komercyjne oprog. FEMLAB Pr w rdzeniu Pp w płaszczu Pr/PC P(550) 7.23 1.73 0.81 P(650) 7.24 2.79 0.72 P(450) 7 0.97 0.88 Moc prowadzona przez mod podstawowy LP01 w światłowodzie o 2.3 zaprojektowanym dla dł. fali 0.55 um i wykorzystanym dla dł. Fali 0.45 i 0.65 um TS-EM-22 Światłowody gradientowe Dlaczego? Światłowody gradientowe pozwalają na zmniejszenie rozszerzenia impulsu podczas propagacji w światłowodzie wielomodowym. Dla światłowodu gradientowego zmniejszona jest prędkość grupowa odpowiadająca za modowe rozszerzanie się impulsu w zastosowaniach telekomunikacyjnych Rozkład współczynnika załamania światłowodu gradientowego p r n r = n − ∆ r < a a n −n ∆= n n −n ≈ n Rys. Rozkład współczynnika załamania w światłowodzie wielomodowym dla różnych wartości p* * B. Saleh, M. Teich „Fundamentals of Photonics” TS-EM-23 Porównanie światłowodu skokowego i gradientowego Liczba modów Światłowód gradientowy Światłowód skokowy p→∞ p V M≈ p+ M≈ V Przypomnijmy: Poprzednia przybliżona zależność M≈ Stała propagacji Światłowód gradientowy p p+ q Bq ≈ n k − ∆ M π V Światłowód skokowy p→∞ β lm Zależność ta jest q identyczna z ≈ n k − ∆ zależnością otrzymaną M poprzednio Rys. Stała propagacji dla światłowodu skokowego i optymalnego gradientowego (p=2) * B. Saleh, M. Teich „Fundamentals of Photonics” TS-EM-24 Prędkość grupowa światłowód w telekomunikacji minimalny zakres prędkości grupowych Prędkość grupowa Światłowód gradientowy Światłowód skokowy p p→∞ q p + − dϖ p q q= M υ ≈ c − ∆ q ≈c − υq = ∆ (1) M p+ M dβ q Jaka wartość p aby dla optymalnego światłowodu gradientowego dla zastosowań w telekomunikacji? Podstawiając p=2 w przybliżonym równaniu (1) otrzymamy stałą prędkość grupową c1 dla wszystkich modów Prowadząc dokładniejsze obliczenia otrzymujemy dokładniejszą zależność na prędkość grupową υq dla optymalnego profilu światłowodu gradientowego p=2 q ∆ υq ≈ c − M TS-EM-25 Prędkość grupowa Przypomnijmy q ∆ υq = c − M Rys. Prędkość grupowa dla światłowodu skokowego i optymalnego gradientowego (p=2) Zakres prędkości grupowych Optymalny światłowód gradientowy (p=2) ∆ c − ÷ c Światłowód skokowy c ( − ∆) ÷ c W porównaniu z światłowodem o profilu skokowym różnica prędkości grupowych zmniejsza się dla światłowodu gradientowego o profilu ∆ Dla p=2 liczba modów światłowodu gradientowego zmniejsza się 2 krotnie porównaniu z światłowodem skokowym * B. Saleh, M. Teich „Fundamentals of Photonics” TS-EM-26 Polaryzacyjne właściwości światłowodów Przypomnijmy Światłowód jednomodowy tak naprawdę nie jest jednomodowy ponieważ propagują się w nim dwa wzajemnie ortogonalne mody LP01X i LP01Y, mające wzajemnie prostopadłe polaryzacje. Oba te mody są wzajemnie nierozróżnialne. Motywacja -Coraz dłuższe linie światłowodowe osiągalne przez światłowody jednomodowe (coraz to większa liczba elementów dla jednej gałęzi światłowodowej – wzmacniacze światłowodowe, złącza…) -Coraz to większa szybkość transmisji nawet dla krótkich połączeń światłowodowych, -Coraz ważniejsza staje się koherentna optyczna telekomunikacja wykorzystująca techniki interferencyjne Dlatego stają się ważne: - straty związane z polaryzacyjnymi właściwościami światłowodu - zmiana stanu polaryzacji wiązki podczas propagacji TS-EM-27 Efekty polaryzacyjne w rzeczywistym światłowodzie (LP01X) (LP01Y) I. P. Kaminow, t. L. Koch: Optical fiber telecommunications TS-EM-28 Efekty polaryzacyjne w rzeczywistym światłowodzie W rzeczywistym światłowodzie współczynniki załamania dla obu modów LP01X i LP01Ysą różne dla obu spolaryzowanych. Dlatego też definiuje się efektywną dwójłomność światłowodu: ∆neff = nx − n y Dla danej wartości parametru oba mody wymieniają się mocą na drodze LB zwanej drogą dudnień: λ LB = ∆neff Rys. Ilustracja drogi zdudnień I. P. Kaminow, t. L. Koch: Optical fiber telecommunications TS-EM-29 Efekty polaryzacyjne w rzeczywistym światłowodzie dla długich połączeń światłowodowych I. P. Kaminow, t. L. Koch: Optical fiber telecommunications TS-EM-30 Światłowód utrzymujący stan polaryzacji Aby utrzymać stan polaryzacji stosujemy światłowody o efektywnej dwójłomności znacznie przewyższającej polaryzacyjne efekty przypadkowe w światłowodzie. Wtedy otrzymujemy światłowód o dwóch stałych propagacji znacznie się różniących, które niwelują przypadkowe efekty dwójłomności. Światłowody typu „panda” (bow-tie) w procesie wyciągania światłowodu wprowadza się do szkło borokrzemiankowe (borosilicate) - materiał o innycch parametrach fizycznych Rys. Wprowadzanie dwójłomności w światowidach * Otrzymywanie dwójłomności w światłowodach: -stosowanie eliptycznych rdzeni: otrzymywana dwójłomność rzędu 10-6, -celowe wprowadzenie naprężeń: otrzymywana dwójłomność rzędu 10-4, *P. L. Kelley, i. P. Kaminow g. P. AGRAWAL: Nonlinear fiber optics TS-EM-31 Światłowód utrzymujący stan polaryzacji Dla światłowodu typu „bow tie” („panda”) typowa droga dudnień wynosi 1 m, a dla silnie dwójłomnych nawet 1 cm ( ∆neff rzędu 10-4) W celu utrzymania stanu polaryzacji do światłowodu wprowadzamy wiązkę spolaryzowaną zgodnie z szybką albo wolną osią światłowodu Rys. Efektywna dwujłomność dla różnych światłowodów utrzymujących stan polaryzacyjnych w funkcji szerokości materiału wprowadzającego dwójłomność d * *P. L. Kelley, i. P. Kaminow g. P. AGRAWAL: Nonlinear fiber optics TS-EM-32 Pytania na kolokwium zaliczające 1. Światłowody gradientowe 2. Światłowody polaryzacyjne 3. Znając równanie falowe dla światłowodu dla współrzędnych biegunowych wyprowadzić równanie charakterystyczne i równanie opisujące rozkład modów poprzecznych światłowodu ∂ R r ∂R r ∂ Θθ + + + k ε r − neff = R r ∂r r ∂r r Θ θ ∂θ 4. Znając równanie charakterystyczne wyprowadzić warunek aby w światłowodzie był propagowany jedynie mod podstawowy LP01 (TM00) uJ l u wK l w = Jl u Kl w 5. Omówić pojęcia: mod światłowodu, efektywny współczynnik załamania