Marilyn Monroe - Komunikat

238
Zerwanie, 1954 – 1955
Sammy Davis Jr., który znał Marilyn dobrze, twierdził, że nie
zażywała więcej leków niż większość hollywoodzkich aktorów, aczkolwiek mógł bagatelizować jej problem415. Niebezpieczeństwo barbituranów polega na tym, że organizm się do nich przyzwyczaja,
domagając się coraz większych dawek. Z początku uzależnienie nie
jest uciążliwe, a symptomy „głodu” są niewielkie. Jednak z czasem
zależność od leków osiąga taki stopień, że objawy odstawienne mogą
być poważne. Skuteczną metodą odwykową jest zmiana stosowanych
środków – na przykład przejście od barbituranów do opiatów (morfina, heroina, kodeina). Samo uzależnienie może wywołać bezsenność, ataki paniki, obniżenie nastroju, rozkojarzenie i halucynacje.
Amfetamina też może być niebezpieczna. Długotrwałe jej zażywanie
zmniejsza funkcjonalność ośrodków ciała produkujących serotoninę,
hormon naturalnie poprawiający humor, co często prowadzi do depresji, czyli stanu, któremu środek miał przeciwdziałać.
Dla odprężenia i poprawy nastroju Marilyn sięgała też po alkohol, chociaż przez wiele lat utrzymywała picie pod kontrolą. Zaczęło się to, kiedy ginekolog zalecił niewielkie ilości wódki jako środka
rozkurczowego przy bólach menstruacyjnych. Kiedy Sammy Davis Jr.
odwiedził ją na planie Mężczyzn, nie zauważył, by piła zbyt dużo,
chociaż John Strasberg twierdził, że używała płynu do płukania ust,
by nie zdradził jej oddech. Mając naturalną skłonność do przybierania na wadze, starała się nie przesadzać z alkoholem, który jest
bombą kaloryczną. Kiedy mieszkała z Miltonem i Amy Greene’ami
w Connecticut na początku 955 roku, piła jedynie jeden kieliszek
wina dziennie do kolacji. Inni jej znajomi twierdzili, że nie piła, bo
miała uczulenie na alkohol, choć może unikała go czasem z powodu
zażywania barbituranów i amfetaminy416.
Marilyn miała za sobą operację usunięcia wyrostka robaczkowego,
ale ogólnie nie skarżyła się na nic poza bolesnym miesiączkowaniem.
Wiosną 953 roku, przed rozpoczęciem zdjęć do Jak poślubić milionera,
jej zdrowie zaczęło się pogarszać. Często wymiotowała przed wyjściem na plan, cierpiała na bóle głowy, pokrzywkę i wysypki. Miała objawy zapalenia oskrzeli, a nembutal, który często przyjmowała,
mógł powodować mdłości, migreny i zaparcia. Lekarze kilkakrotnie
Zerwanie, 1954 – 1955 239
stwierdzali u niej anemię, którą leczyli zastrzykami z witaminy B2,
która na krótki czas poprawiała samopoczucie. Czasem symulowała,
ponieważ była wykończona i potrzebowała odpoczynku lub chciała
wymóc coś na producentach. Według Jacka Cole’a, jeśli zauważyła
najmniejszą krostkę na twarzy, zawiadamiała, że nie przyjdzie z powodu choroby. Cole przesadza, ale Marilyn perfekcjonistka i Marilyn,
której brakowało pewności siebie, czasem się spotykały i dochodziły
do wniosku, że nie są w stanie pracować417.
Nabawiła się też alergii. Alkohol i leki mogą przeciążyć wątrobę, ośrodek detoksykacji ciała, a wtedy może się pojawić uczulenie
na jakiś typ pokarmu czy pyłki roślin, wywołując katar i utrudniając
oddychanie. Do tego jeszcze Marilyn paliła papierosy jak większość
jej pokolenia.
Amy Greene podaje, że Marilyn dwanaście razy poddała się aborcji. Kiedy spytałam o to Steffi Skolsky, odpowiedziała wymijająco, że
aborcja była w Hollywood popularną metodą regulacji urodzeń. Marilyn niejednokrotnie zapewniała, że chce mieć dziecko, ale jednocześnie według Susan Strasberg obawiała się, że ciąża zdeformuje jej ciało
i bała się bólów porodowych. Z drugiej strony jej poronienia i aborcje
poskutkowały depresją i żalem, że nigdy nie będzie mieć dziecka418.
Mimo nie zawsze dobrego samopoczucia na planie Jak poślubić milionera Marilyn dawała z siebie wszystko, korzystając z zapasów swej
niespożytej energii. Wytwórnia, płacąc swym gwiazdom stałe pensje,
musiała maksymalnie je wykorzystać, zmuszając do kręcenia jednego
filmu za drugim. Marilyn zdarzały się momenty depresji, ale ukrywała je podobnie jak bóle menstruacyjne. Wciąż dręczyła ją bezsenność
i jej demony. Zdradzała objawy hipomanii, która jednak nie była na
tyle rozwinięta, by uniemożliwić jej ukończenie filmu.
Pod koniec września 953 roku zmarła Grace Goddard. To był dla
Marilyn cios. Od dzieciństwa była dla niej największym wsparciem.
Przez kilka lat wraz z Docem zajmowała się jej rachunkami, podatkami i odpowiadała na listy od wielbicieli. Nadzorowała też opiekę
nad Gladys i regularnie ją odwiedzała. Marilyn zapłaciła za pochówek Grace na Westwood Memorial Cemetery and Mortuary, gdzie
spoczywała Ana Lower.
240
Zerwanie, 1954 – 1955
Po śmierci Grace Joe postanowił wziąć w swoje ręce sprawy związane z karierą Marilyn. Uważał, że potrzebuje profesjonalnego menedżera, a nie kolejnego członka rodziny. W końcu była wielką gwiazdą.
Za pośrednictwem swego prawnika Loyda Wrighta dotarł do Inez
Melson, która prowadziła w Hollywood niewielką firmę zajmującą
się zarządzaniem. Namówił Marilyn, by ją zatrudniła419.
Marilyn lubiła Inez, kolejną starszą kobietę, na którą mogła liczyć,
kiedy potrzebowała porady. Dobrze czuła się w jej domu w Hollywood
Hills. Inez hodowała papużki aleksandretty, takie same, z jakimi
Marilyn uwielbiała się bawić w ptaszarni Giffenów, kiedy mieszkała u nich jako dziecko. Inez nie zajęła jednak miejsca Grace w życiu
Marilyn – aktorka miała już kilka starszych przyjaciółek, które czasem jej matkowały: Anne Karger, Xenię Czechow i Lottę Goslar420.
Inez przejęła nadzorowanie opieki nad Gladys Eley. Odwiedzała ją mniej więcej raz na tydzień i pilnowała, by w każdą niedzielę
zabierano ją do miejscowego kościoła scjentystycznego. Wysyłała jej
w imieniu Marilyn kartki świąteczne i urodzinowe. Gladys nadal nosiła pielęgniarski uniform, przekonana, że jest pielęgniarką Stowarzyszenia Chrześcijańskiej Nauki. Spędzała czas na czytaniu Nauki
i zdrowia i pisaniu listów do władz kościoła matki w Bostonie. Inez
nigdy ich nie wysyłała421. Inez pracowała przez wiele lat dla Marilyn,
zawsze rzetelna i lojalna, dlatego była rozżalona, kiedy się okazało,
że aktorka pominęła ją w testamencie, choć wyznaczyła ją jego wykonawczynią. Zatrzymała szafę z papierami zawierającą wiele prywatnych dokumentów Marilyn.
  
We wrześniu 953 roku magazyn „Look” wysłał fotografa Miltona
Greene’a do Hollywood, by przygotował artykuł o Marilyn. Może
i spotkali się cztery lata wcześniej, kiedy przyjechał do Hollywood,
ale to była jego pierwsza sesja zdjęciowa z Marilyn. Był teraz sławny:
„Look” właśnie podkupił go z „Life” za sto tysięcy dolarów rocznej
pensji, ogromną kwotę jak na lata pięćdziesiąte. Prowadził eleganckie, artystyczne, światowe życie w Nowym Jorku, zajmując studio
Zerwanie, 1954 – 1955 241
na najwyższym piętrze starego biurowca przy Lexington Avenue.
Ogromne i tonące w światłach było miejscem spotkań sław: muzyków jazzowych, ludzi teatru i gwiazd filmowych. Greene był jednym
z pierwszych nowojorczyków, którzy przebudowali stodołę w Connecticut na dom, łączyli marmurowy stolik Noguchiego ze szkłem
bakaratowym, wykańczali płaszcz futrem z norek422. Zawsze ubierał
się na czarno. Miał trzydzieści lat, ale wyglądał na znacznie mniej.
Kiedy Marilyn go poznała, powiedziała: „Wyglądasz jak chłopiec!”.
Odpowiedział: „Wyglądasz jak dziewczynka”.
Urodzony jako Milton Greengold w Brooklynie w niezbyt zamożnej rodzinie rozpoczął karierę jako pomocnik fotografa magazynu „Life”. Szybko zdobył uznanie, rozwijając styl, w którym jego
zdjęcia opowiadały historie. Ustawiał modelki, jakby były postaciami
w produkowanej przez niego sztuce. Marilyn nie była zadowolona ze
sposobu, w jaki inni ją fotografowali. Chciała czymś się wyróżniać,
a nie tylko emanować seksem. Greene obiecał, że sfotografuje ją tak,
jakby była Garbo – wyrazista i tajemnicza zarazem. W następnych
czterech latach dotrzymywał tej obietnicy wielokrotnie.
Na sesji jesienią 953 roku pozowała między pniami drzew ubrana w zwykłą sukienkę. Na innym zdjęciu ma na sobie długi czarny sweter założony na nagie ciało. Na kolejnym tuli bałałajkę. To
ostatnie zdjęcie opowiada skomplikowaną historię. Kobieta grająca
na instrumencie strunowym jak lutnia jest częstym motywem w zachodniej sztuce. Jest uosobieniem domatorki, dobrego ducha domu,
muzy artysty lub samej artystki. Ubrana w długą satynową koszulę,
ale z bosymi stopami Marilyn wygląda jak bogini sztuki. Bałałajka,
kojarząca się z rosyjską muzyką ludową, to aluzja do roli Gruszeńki
w Braciach Karamazow, do której Marilyn nadawała się jak mało kto.
Film nadal był w fazie projektu i nie został jeszcze obsadzony.
Milton tak jak Marilyn był nieśmiały i zamknięty w sobie. Również się jąkał i czasem można było odnieść wrażenie, że mówi od rzeczy. Zawsze miły miał urok małego zagubionego chłopca. Modelki
go uwielbiały: był czarujący, miał miękki, uwodzicielski głos, lubił
ludzi i był bezkonfliktowy. Gloria Vanderbilt, która mu pozowała,
wspomina: „Przekazywał swoją wizję tak subtelnie, że wchłaniałam
242
Zerwanie, 1954 – 1955
ją jak w czasie medytacji zen”. Marilyn została jego muzą. Powiedziała o nim: „Nigdy nie podobał mi się sposób, w jaki mnie fotografowano, dopóki nie zobaczyłam zdjęć Miltona. Jest artystą. Nawet jeśli fotografuje modę, co jest nudne, potrafi stworzyć coś bardzo
pięknego”423.
Marilyn opowiedziała Miltonowi o swoich problemach z karierą – niskiej pensji, niechęci Darryla Zanucka do obsadzenia jej w poważnych filmach oraz o tym, jak producenci i reżyserzy nią pomiatają.
Greene wyznał jej, że chce założyć wytwórnię filmową. Podobali się
sobie nawzajem, ale on musiał wracać do Nowego Jorku, gdzie żenił
się z Amy Franco, byłą modelką Richarda Avedona. Amy była stanowczą kobietą o wspaniałych zdolnościach organizacyjnych, wzbudzała zaufanie i potrafiła uporządkować każdy chaos. Taką rolę pełniła wobec Miltona, później również wobec Marilyn.
Po ślubie przyjechał wraz z Amy do Hollywood, żeby zrobić kolejną sesję dla „Look”. Spotykali się z Marilyn, zabierali ją na hollywoodzkie przyjęcia, kończąc jej okres „Grety Garbo”, w którym
fanmagazyny donosiły, że unika życia towarzyskiego, spędzając czas
w domu, czytając książki i studiując scenariusze. Amy uwielbiała
chodzić w sobotnie wieczory do Gene’a Kelly’ego na przyjęcia z szaradami, ponieważ była mistrzynią w tej grze. Milton i Marilyn byli
beznadziejni, siedzieli więc w kącie i rozmawiali. Milton i Marilyn
mogli nawiązać romans, gdy któregoś tygodnia Amy i Joe DiMaggio byli poza miastem, jednak Amy wykluczyła taką wersję jako niemożliwą424. Jakkolwiek było, Milton nie zamierzał porzucać żony,
a Marilyn postanowiła poślubić Joego, ujęta dobrocią, jaką okazał
jej w Kanadzie.
Była teraz wielką hollywoodzką gwiazdą. Jean Negulesco opisał
niezwykłą premierę Jak poślubić milionera, zorganizowaną w Wilshire
Theater pod koniec listopada. Kino wypełnione było po brzegi i otoczone z zewnątrz tłumem, kiedy nagle rozległ się krzyk „jak nadchodzące trzęsienie ziemi”. „Marilyn! Marilyn!” – wołano z wszystkich stron. Miała na sobie platynowe i białe koraliki mieniące się na
białym jedwabiu, podkreślającym każdą krągłość jej ciała. Czterech
policjantów przeniosło ją nad głowami tłumu do kina, gdzie także
Zerwanie, 1954 – 1955 243
tłoczyła się publiczność. Niektórzy wdrapywali się na krzesła dla lepszego widoku – nawet Cecil B. DeMille tak zrobił. Negulesco podsumował: „Byłem świadkiem wykraczającego poza wszelkie oczekiwania splendoru jej sławy”425.
Ale w jej życiu panował bałagan. W grudniu jej nagie zdjęcie
z 949 roku, Golden Dreams, pojawiło się jako pierwsza rozkładówka
w nowym magazynie „Playboy”. To był nieoczekiwany powrót nieprzyzwoitej Marilyn. Fanmagazyny wzięły na cel jej znajomość z Natashą, sugerując, że są kochankami426. Marilyn musiała powstrzymać te spekulacje, chociaż na swój paradoksalny sposób pod koniec
grudnia zaczęła włączać swoje przygody erotyczne do autobiografii
dyktowanej Benowi Hechtowi, który miał ją napisać za Marilyn. Następnie mimo prób nacisku – jej oraz Charlesa Feldmana, nadal jej
agenta – Zanuck odmówił obsadzenia jej w poważnej roli. Podobno
zaproponował jej The Girl in the Red Velvet Swing i The Revolt of Mamie Stover. Pierwszą propozycję odrzuciła, ponieważ rola wydała się
jej bezbarwna, a drugą, bo Mamie Stover była prostytutką, a Marilyn nie chciała grać takiej roli427. Pod koniec 953 roku Zanuck rozwścieczył ją jeszcze bardziej, obsadzając jako tancerkę w remake’u
Coney Island Betty Grable. Zaabsorbowana problemami w wytwórni
nie zauważyła notatki służbowej, którą napisał w marcu 953 roku,
anulującej wszystkie poważne filmy, nawet te, które już kręcono. Fox
miał robić wyłącznie filmy rozrywkowe kręcone głównie w technologii CinemaScope. Kilka dramatów Foxa zrobiło klapę, w tym Viva
Zapata! – mimo iż występowali w nim Marlon Brando i Anthony
Quinn. Odwołał nawet produkcję Na nabrzeżach, którą przejął Harry
Cohn. Spyros Skouras oświadczy stanowczo, że Zanuck ma zarobić
pieniądze dla Foxa. Listy w papierach Spyrosa Skourasa wskazują na
to, że Zanuck nie chciał rezygnować z poważnych filmów – działał
pod dyktando Skourasa. Marilyn przynosiła wytwórni krocie, o ile
grała blond seksbomby. Zanuck mógł dużo zarobić, obsadzając ją
w musicalach Foxa428.
Marilyn musiała zrobić coś, żeby zyskać przewagę. Przecinając
swój węzeł gordyjski, poślubiła Joego DiMaggio. Jako partnerka króla narodowego sportu Amerykanów weszła do „rodziny królewskiej”.
244
Zerwanie, 1954 – 1955
Królowa piękności i gwiazda sportu – marzenie wszystkich Amerykanów. Teraz do jej wielbicieli dołączyli jeszcze fani Joego, wśród
których byli nie tylko miłośnicy sportu, ale także kobiety zafascynowane jego pozycją bohatera429. Jakiekolwiek grzechy popełniła Marilyn, wymazywała je reputacja Joego uchodzącego za wzór wszelkich
cnót. Marilyn postawiła Zanucka w szachu. Zawiesił ją, kiedy nie
pojawiła się na planie Pink Tights, ale było oczywiste, że jako żonę
Joego przywróci ją do łask.
Ślub odbył się 4 stycznia 954 roku w gabinecie sędziego w sądzie
San Francisco. Przystając na życzenie Joego, Marilyn włożyła dopasowany ciemny kostium z białym kołnierzem. Jej ciało było szczelnie zakryte, kostium nie miał nawet głębokiego dekoltu. Przed gmachem i w środku tłoczyło się prawie pięciuset reporterów, fotografów
i fanów. Nie znaleźli się tam przez przypadek. Kiedy zapadła decyzja
o ślubie, Marilyn zadzwoniła do dyrektora promocji Foxa, Harry’ego
Branda, i podała mu szczegóły, licząc na rozgłos.
Jednak Zanuck pozostał nieugięty. W nowym kontrakcie Marilyn nadal odmawiał jej twórczego wkładu w filmy. Zamiast tego
zaproponował jej główną rolę w filmowej wersji Słomianego wdowca,
broadwayowskiego hitu, który miał być reżyserowany przez Billy’ego
Wildera. Marilyn chętnie skorzystała z szansy pracy ze sławnym reżyserem, mimo że Zanuck postawił warunek: miała także zagrać
w Nie ma jak show. Marilyn uległa, chociaż nie podobały jej się ani
fabuła, ani piosenki musicalu. Obawiała się, będzie musiała wystąpić
z najlepszymi tancerzami i piosenkarzami Broadwayu: Ethel Merman, Danem Daileyem, Donaldem O’Connorem czy Mitzi Gaynor,
przy których wypadnie blado. Zgodziła się jednak, mając nadzieję, że
wszystko się ułoży. Zgodnie z jej kontraktem wytwórnia nadal miała
kontrolę nad tym, w jakich filmach występuje.
  
Na początku lutego Joe i Marilyn pojechali w podróż poślubną do Japonii, gdzie Joe miał organizować wykłady na temat baseballu i trenować miejscowe drużyny. Baseball był popularny w Japonii: Joe był już
Zerwanie, 1954 – 1955 245
tam wcześniej i podejmował się podobnego zadania. W czasie lotu do
Honolulu, punktu przesiadkowego do Tokio, zdarzył się pewien incydent, kiedy Marilyn dotknęła delikatnie jego pleców. Joe nie znosił,
by ktoś dotykał go publicznie. Zaskoczony odwrócił się gwałtownie
i złapał jej palec swoją wielką dłonią, łamiąc kość. To z pewnością
był wypadek, a jednocześnie zła wróżba… Kiedy dziennikarze pytali
o opatrunek na jej dłoni, wyjaśniła, że uderzyła się o drzwi430.
Joe miał być gwiazdą w Japonii, ale Marilyn całkowicie go przyćmiła. Tłumy wiwatowały na jej cześć, wołając monchan, co oznacza
małą dziewczynkę, lub wywrzaskując japońskie wyrażenie określające „kołyszące się pośladki”. Tydzień po przyjeździe do Japonii
Marilyn wyjechała do Korei, żeby wystąpić dla żołnierzy. Chętnie
przyjęła zaproszenie amerykańskiego generała, bo już od jakiegoś
czasu chciała tam pojechać, by podziękować mężczyznom, których
listy przyczyniły się do tego, że została gwiazdą. Jesienią 953 roku,
kiedy William Holden odwiedzał bazy wojskowe w Korei, wszędzie
widział jej nagie zdjęcie431. Zanuck odrzucił jej prośbę o wyjazd, ale
teraz miała przewagę i mogła go zignorować. Joe prawdopodobnie
próbował powstrzymać ją przed wyjazdem, ale ona go nie słuchała.
Kariera była dla niej najważniejsza.
Wyjazd okazał się wielkim sukcesem. Ubrana w śliwkowego
koloru cekinową sukienkę wykonywała Let’s Do It Again! w typowy
dla siebie sugestywny sposób. Dziesięć tysięcy mężczyzn w każdej
z odwiedzonych przez nią dziesięciu baz wojskowych szalało. Podczas jednego z występów tłum wkroczył na scenę „jak podlotki na
Times Square”, jak pisał „Los Angeles Times”. W którejś z baz pijani oficerowie na przyjęciu na cześć gwiazdy pozwalali sobie na niestosowne uwagi. Piszący na ten temat reporterzy „Stars and Stripes”
stwierdzili, że „tydzień upływał od jednych zamieszek do drugich”.
Marilyn zignorowała to i zawsze utrzymywała, że to było apogeum
jej kariery432.
Joe, który oglądał relacje z jej występów w japońskiej telewizji, wpadł we wściekłość. Kiedy wróciła do Japonii, zagroził, że się
z nią rozwiedzie, jeśli nie zacznie postępować według obowiązujących zasad433. Wielokrotnie to powtarzał, ale był na straconej pozycji.
246
Zerwanie, 1954 – 1955
Powinien był się zorientować, że pod słodyczą Marilyn kryje się upór.
Nie miała zamiaru zmieniać swojego zachowania.
Po powrocie z Japonii Joe i Marilyn pojechali do San Francisco,
żeby pobyć trochę z rodziną. Joe miał tam duży dom w północnej
części miasta, w którym mieszkała jego matka z jedną z sióstr. Joe
łudził się, że sytuacja się unormuje i Marilyn zostanie przykładną
żoną. Ona jednak, gdy tylko doszła do siebie po przeziębieniu, jakiego nabawiła się w podróży, zaczęła myśleć o Hollywood. 9 marca
wróciła tam, by odebrać nagrodę „Photoplay” dla najlepszej aktorki
za role w Mężczyźni wolą blondynki i Jak poślubić milionera. Jak zwykle
na ceremonii towarzyszył jej Sidney Skolsky. 2 marca zrezygnowała ze współpracy z agencją William Morris, która od jakiegoś czasu
nic dla niej nie zrobiła, i podpisała umowę z Famous Artists Agency
Charlesa Feldmana. Feldman reprezentował ją od 95 roku w negocjacjach kontraktowych z Darrylem Zanuckiem.
2 maja przeniosła się do Hollywood, aby rozpocząć zdjęcia do
Nie ma jak show. Joe pojechał z nią. Powiedziała mu, że jest związana umową z Foxem, a zatem ich małżeństwo i dzieci będą musiały
poczekać. Joe wyobrażał sobie, że stworzą taką parę jak menedżer
baseballowy Leo Durocher i aktorka Laraine Day – w tym związku
ona skoncentrowała się na rodzinie, odsuwając karierę na dalszy plan.
W przypadku Marilyn taki wariant nie wchodził jednak w grę.
Wiosną 954 roku Marilyn powiedziała Sidneyowi Skolsky’emu,
że zamierza poślubić Arthura Millera. Nie wiadomo, czy tylko się
z nim droczyła, czy wyrażała swoje prawdziwe pragnienie. W kwietniowym artykule do magazynu „Pageant” wyraziła swój podziw dla
Millera, ujawniając, że przeczytała większość jego sztuk.
Nie pozostała zbyt wierna Joemu. Tej samej wiosny zaczęła romans
z Halem Schaeferem, muzykiem jazzowym, który przygotowywał ją
wokalnie do filmu Mężczyźni wolą blondynki, a teraz do Nie ma jak show.
Marilyn twierdziła, że był najłagodniejszym mężczyzną, jakiego kiedykolwiek znała. Joe nadal wyjeżdżał do Nowego Jorku, gdzie prowadził telewizyjne show, poza tym często towarzyszył Yankees w trasie.
W czasach swej sportowej kariery przyzwyczaił się do ciągłego podróżowania i najwyraźniej odpowiadał mu taki wędrowny tryb życia434.
Zerwanie, 1954 – 1955 247
Schaefer nalegał, by Marilyn za niego wyszła. Zgodziła się, ale
przyjmowała czasem dwie wykluczające się propozycje. Powiedziała
Schaeferowi, że przejdzie dla niego na judaizm. Poznała jego rodziców i spędzała godziny, słuchając, jak gra na fortepianie. „Lubiła towarzystwo muzyków – napisał Jean Negulesco. – Lubiła pogawędki
z nimi, ich żarty. A oni ją uwielbiali. Zawsze uważałem, że muzyk
byłby dla niej najbardziej odpowiednim mężem”435. Przez długi czas
Joe przymykał oko na jej znajomość z Halem, zwłaszcza że mówiono o nim, że jest gejem.
Kiedy została jego żoną, oczekiwał, że mu się podporządkuje,
ale tak się nie stało. Przez rok mieszkała w apartamencie przy Doheny Drive w Beverly Hills. Wiele gwiazd mieszkało przez pewien
czas w tym budynku. Otaczający go mur z pustaków skutecznie odgradzał od dziennikarzy i fanów. Marilyn uwielbiała to miejsce, ale
Joe chciał mieć mieszkanie, w którym mógłby też zamieszkać jego
syn, a apartament przy Doheny Drive miał tylko jedno pomieszczenie. Inez znalazła dla nich mały domek w elitarnej części Beverly
Hills, który mogli wynająć na sześć miesięcy. Wprowadzili się tam,
ale ich stosunki były już wtedy coraz bardziej napięte. Joe spędzał
większość czasu przy pokerze lub oglądając telewizję. Coraz częściej
się kłócili, pojawiła się przemoc fizyczna. Marilyn prawdopodobnie bała się męża, ale nadal robiła, co chciała. I nadal romansowała
z Halem Schaeferem.
Joe wynajął prywatnych detektywów, żeby ją śledzili. Na początku lipca osaczony groźbami najemników Joego Hal próbował
popełnić samobójstwo. Wyszedł z załamania, a Marilyn opiekowała się nim przez wiele tygodni. Właściwie można przyjąć, że była
już wtedy w separacji z Joem. Mimo to pojawił się na planie Nie ma
jak show, kiedy kręcono numer Heat Wave. Nie wiadomo, dlaczego
Marilyn zaprosiła go tamtego dnia na plan, bo numer jest bardzo
prowokujący. Ubrana w krótki top i szeroką spódnicę z rozcięciem,
z widoczną talią i wielkim pióropuszem à la Carmen Miranda na
głowie, kręcąc biodrami, wykonywała seksowną wersję jednego
z odważniejszych numerów Jacka Cole’a. DiMaggio wypadł jak
burza ze studia.
248
Zerwanie, 1954 – 1955
Nie ma jak show przekroczył znacznie plan zdjęć, ponieważ Marilyn często zgłaszała chorobę. Wiedziała, że towarzyszący jej tancerze są o niebo lepsi od niej, a partnerując Donaldowi O’Connorowi,
który był od niej dużo niższy, czuła się po prostu śmieszna. Poza numerami muzycznymi, które wykonywała z werwą, sprawia wrażenie
znudzonej swoją rolą tancerki. W filmie nie gra bynajmniej słodkiej
idiotki – jest pracującą kobietą, która próbuje osiągnąć sukces jako
artystka estradowa. Podobno podczas zdjęć dużo piła i brała leki, ale
Hal Schaefer, który spędzał z nią wiele czasu, zaprzeczał. Twierdził,
że ledwo dawała się namówić na lampkę wina. Prawdopodobnie bardzo cierpiała tej wiosny z powodu bólów menstruacyjnych wywołanych przez endometriozę. Przeszła poważną operację ginekologiczną w listopadzie.
  
Wiosną 954 roku, co nie było dla niej niezwykłe, Marilyn prowadziła życie na kilku równoległych płaszczyznach. Była żoną Joego DiMaggio, pozostawała w związku z Halem Schaeferem i próbowała
ukończyć Nie ma jak show. Nadal dyktowała swoją autobiografię Benowi Hechtowi, chociaż na tym etapie Joe DiMaggio zażądał, żeby
usunęła z niej swoje erotyczne przygody. Nieoczekiwanie szkic autobiografii pojawił się bez jej zgody w angielskim brukowcu w Manchesterze. Milton Greene nadal był obecny w jej życiu – wciąż snuli
plany o założeniu wytwórni. Tej wiosny przyjechał do Hollywood
i sfotografował ją na terenach Foxa. W garderobie znaleźli kostium
Jennifer Jones z Pieśni o Bernadette, filmu o wiejskiej dziewczynie, która zostaje świętą, i Milton zrobił Marilyn sesję w oryginalnym planie
filmowym. Amy Greene skomentowała to następująco: „To był naprawdę niezły dowcip: ubrać światowy symbol seksu w szaty świętej
Bernadetty”. Marilyn wiedziała, że Hilda, garderobiana, ma kłopoty
finansowe, więc kiedy skończyli zdjęcia, wsunęła studolarowy banknot do jej kieszeni. To był gest typowy dla Marilyn436.
W 954 roku elegancja stała się dla Marilyn swoistą obsesją, a Amy
Greene była jej niedoścignionym wzorem. Wciąż opowiadała o niej
Zerwanie, 1954 – 1955 249
Glorii Romanoff. Jak Amy się ubiera, jak zachowuje, jakich ma przyjaciół. Sam Shaw stwierdził, że miała teraz ambicje, by pojawić się
w „Vogue” i „Harper’s Bazaar”. Chciała być wytworna i modna jak
modelki haute couture, jak Amy. Magazyny filmowe sugerowały, że
Audrey Hepburn, wysoka, szczupła i z małym biustem, uosobienie
modelki haute couture, wkrótce zdetronizuje zmysłową Marilyn. Tym
bardziej chciała więc walczyć z własnym wizerunkiem blond seksbomby437.
Zastanawiała się już nad przeprowadzką do Nowego Jorku, gdzie
Milton miał swoje studio. Marzyła o Nowym Jorku od czasów Actors
Lab, słuchając opowieści swych nauczycieli o Broadwayu. Arthur
Miller i Elia Kazan byli nowojorczykami. Dla naiwnej dziewczyny
z Los Angeles, które w latach pięćdziesiątych było prowincjonalnym
miastem, Nowy Jork był skrzącym się, wyrafinowanym centrum mediów, finansów i mody, zupełnie odmiennym od reszty kraju.
W 950 roku wzięła w księgarni do rąk egzemplarz nowego magazynu „Flair”. Zafascynował ją. Połączenie „Vanity Fair” i „Atlantic
Monthly” adresowany był do powojennych elit towarzyskich i awangardowych intelektualistów i wychwalał ich działalność w Nowym
Jorku. Zaprojektowała go i redagowała Fleur Cowles, ówczesna redaktor „Look”. Kosztowny w produkcji, przetrwał zaledwie rok,
z rocznikiem wydawanym przez kilka następnych lat. Artykuły we
„Flair” zajmowały się tak różnorodnymi tematami jak Norbert Wiener i cybernetyka, Rudolph Bing i Metropolitan Opera, Walker Evans
i Salvador Dali, i nowe słowo cool, które rozpowszechniało się w szerszej kulturze od przedstawicieli kontrkultury artystycznej i paryskich studentów z egzystencjalistycznych kafejek. Cowles włączyła
też artykuły o różach, które Marilyn uwielbiała, i o Shelley Winters
jako nowej Jean Harlow. Zastanawiające, co Marilyn sądziła o tym
porównaniu. „Flair” wydawał się dla Marilyn lampą Aladyna, zapowiedzą światowego życia. Wciąż snuła o nim fantazje, wertując bez
końca czasopismo438.
W czerwcu i lipcu 954 roku nadal kręciła Nie ma jak show. Skończyła film w połowie sierpnia, a już następnego dnia zaczęła zdjęcia
do Słomianego wdowca. Trzy tygodnie później, 9 września, poleciała
250
Zerwanie, 1954 – 1955
do Nowego Jorku, żeby nakręcić zdjęcia plenerowe. Została przywitana jak królowa. Ulice, na których miała grać, były zatłoczone, a gazety publikowały bez końca fotografie i artykuły na jej temat. Sam
Shaw przedstawił ją Richardowi Avedonowi, który zrobił jej zdjęcia
do „Harper’s Bazaar”. Byli tam też Amy i Milton Greene’owie i Amy
zabrała ją na zakupy do Bergdorf Goodman, najelegantszego sklepu
z ubraniami w Nowym Jorku. Ale przyciągała takie tłumy, że kupienie czegokolwiek okazało się niemożliwe. Amy namówiła Normana
Norella, czołowego nowojorskiego projektanta ubrań, żeby przyszedł
do apartamentu hotelowego Marilyn omówić zaprojektowanie dla niej
strojów. Znała Norella z czasów, gdy była modelką439.
Któregoś wieczoru Marilyn wybrała się z Greene’ami na kolację,
żeby porozmawiać o własnej wytwórni. Wiele gwiazd decydowało się
na taki krok, przejmując kontrolę nad swoją karierą. Czemu nie Marilyn? Joe DiMaggio, który przyleciał do Nowego Jorku niezależnie
od Marilyn, towarzyszył jej podczas tej kolacji. Był podejrzliwy wobec Miltona i zazdrosny o jego zażyłość z Marilyn, ale nie sprzeciwiał
się planom założenia studia filmowego. Amy, fanka baseballu, uwielbiała Joego: był jednym z jej idoli. Swoją znajomością sportu zdołała
oczarować Joego na tyle, że nie przeszkadzał Marilyn.
Joe przyszedł także na słynną sesję zdjęciową 5 września, w czasie której Marilyn stała nad kratą wentylacyjną metra otoczona tłumem dziennikarzy, fotografów i wielbicieli. Kiedy Joe wszedł na
ulicę, tłum zaczął do niego wołać: był bohaterem narodowym, ulubieńcem wszystkich. Ale kiedy zobaczył, jak podmuch powietrza
unosi suknię Marilyn, wpadł w pasję i jak poprzednio odszedł wzburzony. Kilka setek mężczyzn wpatrywało się w krocze jego żony –
czuł się tak, jakby wszyscy przyprawiali mu rogi. Po sesji w pokoju
hotelowym doszło do gwałtownej kłótni, w trakcie której Joe uderzył
Marilyn. Whitey Snyder zatuszował siniaki makijażem. Po powrocie Marilyn do Hollywood widziano, jak spaceruje po ulicach Beverly Hills, płacząc440.
Po raz kolejny wykorzystała swój związek, by zdobyć jeszcze
większy rozgłos. Zadzwoniła do Harry’ego Branda i powiedziała,
że odchodzi od Joego oraz że zatrudniła znanego hollywoodzkiego
Zerwanie, 1954 – 1955 251
prawnika Jerry’ego Geislera, by ją reprezentował. Geisler, zanim 5 października złożył w sądzie papiery rozwodowe, zorganizował konferencję prasową. Reporterzy i fotografowie oczekiwali przed jej domem.
Geisler poprzedniego wieczoru przygotował Marilyn na konferencję.
Poinstruował ją, jak ma się zachowywać, i wciągnął do gry Skolsky’ego. Marilyn wsparta na ramieniu Geislera miała iść w stronę jego
auta. W pewnym momencie miała się zachwiać, sprawiając wrażenie,
że zemdleje, a Sidney miał podbiec i ją podtrzymać. Wszystko odbyło się według planu, a Marilyn była wspaniała. Na zdjęciach wygląda na zdruzgotaną. Cyniczny reporter napisał, że powinna dostać
Oscara za swój występ441.
27 października przeprowadzono rozprawę rozwodową. Marilyn oskarżała Joego, że porzucił ją w sensie emocjonalnym, że całymi
dniami się do niej nie odzywał. Nie powiedziała nic o jego brutalnym
zachowaniu. Jedynym jej świadkiem była Inez Melson. Skrytykowała Joego jedynie za to, że odmówił zabrania ze sobą Marilyn na wyścigi konne, ponieważ przyciągała takie tłumy, że nie mógł się przez
nie przedrzeć, żeby obstawić zakłady. Joe nie kwestionował rozwodu
i nie był obecny na rozprawie. Marilyn uzyskała rozwód tymczasowy.
Ostateczny rozwód zostanie przyznany w ciągu roku442.
Sześciomiesięczny okres najmu domku w Beverly Hills dobiegał
akurat końca i Marilyn wprowadziła się do Bel Air Hotel. Pomimo
jego ustronnej lokalizacji tłumy wielbicieli uniemożliwiały jej normalne życie. Na pewien czas przeniosła się do swej garderoby w studiu, po czym wprowadziła się do domu Anne Karger, która pozostawała jej bliską przyjaciółką. W końcu wynajęła nowe mieszkanie,
co świadczyło o tym, że nie jest całkiem przekonana do opuszczenia
Hollywood. Przez cały ten czas utrzymywała kontakt z Joem. Zatrzymał się u jej lekarza Leona Krohna i Marilyn dzwoniła do niego
codziennie w środku nocy. W typowy dla siebie sposób martwiła się
o niego, mimo że właśnie się z nim rozwodziła.
Niektórzy snują błędne przypuszczenia, że miała w tym okresie
romans z Sinatrą i wprowadziła się do jego domu. Z pewnością go
znała, bywali razem na przyjęciach. W 95 roku producent Richard
Baer spotkał Marilyn i Sinatrę na przyjęciu u George’a Jessela – wyszli
252
Zerwanie, 1954 – 1955
razem. Ale w 954 roku Marilyn była żoną Joego, a Frank i Joe byli
bliskimi przyjaciółmi. Jak utrzymywała Amy Greene, Sinatra nie romansowałby z Marilyn przed sfinalizowaniem rozwodu. Obaj mężczyźni przestrzegali sycylijskiego kodeksu honorowego, według którego żona przyjaciela jest nietykalna. Reporterzy widzieli ją na kolacji
z Joem, spekulowano, że się pogodzą443.
Wieczorem 5 listopada Frank wraz z Joem próbowali przyłapać
Marilyn z Halem Schaeferem. Joe chciał prawdopodobnie zademonstrować swą męskość, bijąc się z Halem. Ten z kolei obawiał się, że
Joe ma zamiar połamać mu palce, żeby nie mógł więcej grać na fortepianie. Bernie Spindel, prywatny detektyw zatrudniony przez Joego,
śledził Marilyn aż do mieszkania Sheili Stewart, przyjaciółki Schaefera. (Spindel jak wielu innych podejrzewał, że Marilyn ma romans
z Sheilą, nie Halem). Joe i Frank podkręceni alkoholem postanowili
się włamać, a Spindel wraz z kilkoma współpracownikami towarzyszył im. Włamali się jednak do niewłaściwego mieszkania. Spindel,
obawiając się, że Joe może poważnie narozrabiać, celowo wprowadził
go w błąd. Słysząc harmider, jaki powstał podczas włamania i odgłosy awantury, Hal i Marilyn uciekli przez wychodzące na tyły budynku okno i pobiegli do samochodów. Byli przerażeni. Zapłakana
Marilyn pojechała do domu444. Incydent został zatuszowany. Pełna
wersja wydarzeń nie dotarła do gazet, dopiero kilka lat później ujrzała światło dzienne w śledztwie kalifornijskiej legislatury stanowej
w sprawie prywatnych firm detektywistycznych. Wydarzenie przeszło do historii jako „Wrong Door Raid”445.
Marilyn, jak zwykle, szybko się otrząsnęła. Następnego wieczoru
(6 listopada) pojawiła się na przyjęciu zorganizowanym na jej cześć
w Romanoff’s, by świętować ukończenie Słomianego wdowca. Tryskała energią, kiedy odbierała pochwały od członków elitarnych kręgów
Hollywood, ludzi, którzy często jej unikali. Poznała Clarka Gable’a,
którego w dzieciństwie wyobrażała sobie jako ojca, i tańczyła z nim.
Magazyn „Life” opublikował artykuł na temat przyjęcia, nazywając
Gable’a królem Hollywood, a Marilyn jego królewną446. Reporterzy
wymyślili nawet romans między nimi. Dwa dni po owym wieczorze została przyjęta do szpitala na kolejną operację ginekologiczną.