Błękitna Szkoła – Warsztaty Morskie 2014

Hel, dn. 05.01.2015 r.
„Błękitna Szkoła – Warsztaty Morskie 2014”
Edukacja w zakresie problematyki Morza Bałtyckiego i jego strefy przybrzeżnej.
1. Opis zadania edukacyjnego.
Błękitna Szkoła to trwający od 2000 projekt edukacyjny realizowany prze Fundację
Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego i Stację Morską Instytutu Oceanografii Uniwersytetu
Gdańskiego. Prowadzona działalność edukacyjna propaguje pro-przyrodnicze współistnienie
ze środowiskiem, zrównoważone korzystanie z jego zasobów, a także pozwala poznać kulisy
pracy naukowców związanej z Morzem Bałtyckim. Wiedza dystrybuowana jest wśród dzieci i
młodzieży zarówno w wykładni teoretycznej, jak i praktycznej, gdzie prezentowane treści
pozwalają na bezpośredni kontakt ze światem natury.
Tematyką prowadzonych wykładów, pogadanek i prezentacji jest Bałtyk i jego
mieszkańcy, ich biologia i ekologia, a przede wszystkich problemy związane z ochroną
bałtyckiej przyrody. Głównym celem prowadzenia zajęć jest podnoszenie poziomu wiedzy na
temat tego akwenu oraz kształtowanie pro-przyrodniczych postaw wśród uczestników zajęć,
poprzez uświadamianie w jakim stopniu podejmowane przez nich na co dzień działania mają
wpływ na stan naszych morskich wód.
Dzięki interaktywnemu charakterowi zajęć nasi odbiorcy szybciej i chętniej
przyswajają wiedzę na temat żywych zasobów tego akwenu, funkcjonowania bałtyckiego
ekosystemu, jak i zagadnień prawa unijnego i krajowego związanego z ochroną przyrody.
Każdego roku tematyka wykładów poszerzane jest o nowe aspekty, przekazywane
informacje są na bieżąco uzupełniane i aktualizowane. Wprowadzane są również nowoczesne
metody nauczania tak aby nasza oferta była dostosowana do wszystkich grup
zainteresowanych udziałem w zajęciach. Ze względu na realizację zajęć na obszarze
europejskiego systemu ochrony przyrody NATURA 2000, część wykładów i prelekcji jest
tematycznie z nim związana, co pozwala uwrażliwić słuchaczy na ochronę unikatowych
siedlisk i zagrożonych gatunków.
Nasze zajęcia odbywają się przede wszystkim w trakcie roku szkolnego, latem
głównymi odbiorcami przekazywanej wiedzy są studenci kierunków przyrodniczych z uczelni
w całej Polsce biorący udział w letnich kursach, turyści odwiedzający fokarium Stacji
Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego oraz uczestnicy letnich kolonii.
Do naszych gości należą nie tylko turyści z Polski, ale także zagraniczne wycieczki
i delegacje.
Oferowana forma zajęć to dwugodzinne lekcje, skierowane do dzieci
i młodzieży, kursy jedno- i dwudniowe, prelekcje oraz praktyki w formie wolontariatu
w fokarium, na które w szczególności zapraszamy osoby zainteresowane poznaniem specyfiki
pracy w placówce badawczej.
Zajęcia w Błękitnej Szkole to głównie interaktywne wykłady połączone
z prezentacjami multimedialnymi, projekcjami filmów o tematyce morskiej i pokazami
eksponatów przyrodniczych a także zajęcia laboratoryjne z anatomii i fizjologii zwierząt
morskich. W okresie wiosenno-letnim część zajęć praktycznych odbywa się w terenie m in.
uczestnicy robią zaciąg włokiem wzdłużbrzeżnym w wodach Zatoki Puckiej, zebrany materiał
1
jest szczegółowo omawiany i analizowany. Prowadzimy także monitoring Cypla Helskiego,
organizujemy krótkie rejsy badawcze po Zatoce Gdańskiej, a także prowadzimy obserwacje
ptaków w helskim porcie. Podczas rejsu uczniowie mają możliwość zbadania m.in.
temperatury, zasolenia, pH, ilości tlenu rozpuszczonego oraz przezroczystości wody morskiej.
Organizujemy również wycieczki terenowe podczas których uczniowie obserwują awifaunę
Cypla Helskiego jak również procesy ekologiczne kształtujące ekosystem Morza Bałtyckiego.
Podczas prowadzenia tych zajęć nasza uwaga nie tylko skupia się na zagadnieniach
przyrodniczych, ale także poszerzamy ją o aspekt kulturowy i historyczny. Wyprawy te
pozwalają młodzieży zarówno poznać przyrodniczo cenne miejsca o szczególnym znaczeniu
dla funkcjonowania ekosystemu strefy brzegowej morza, jak i ważne historycznie miejsca.
2. Osiągnięty efekt rzeczowy.
W roku 2014 w zajęciach lekcyjnych Błękitnej Szkoły wzięło udział 4294 uczniów ze
177 grup (Tab. 1). Przeprowadzono łącznie 914 godzin zajęć, w tym 184 godzin lekcyjnych,
469 godzin zajęć kursów jednodniowych oraz 252 godzin zajęć dwudniowych.
Tabela 1. Frekwencja ilości zajęć, liczby godzin i uczniów biorących udział w zajęciach w
Błękitnej Szkole od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 roku.
2014
Lekcja
Kurs 1 dniowy
Kurs d dniowy
SUMA
Liczba zajęć
92
67
18
177
Liczba godzin
184
469
252
905
Liczna uczniów
2180
1689
425
4294
W zajęciach edukacyjnych Błękitnej Szkoły w roku 2014 wzięło udział ponad
dwukrotnie więcej grup ze szkół podstawowych (104) niż ze szkół gimnazjalnych (40).
Ponadto zorganizowano zajęcia dla 30 grup ze szkół ponadgimnazjalnych oraz dla dwóch
grup seniorów (Tab.2).
Tabela 2. Ilość grup uczestniczących w zajęciach Błękitnej Szkoły w 2014 roku.
Rodzaj szkoły
Przedszkole
Szkoła podstawowa
Gimnazjum
Szkoła ponadgimnazjalna
Inne
Suma
Ilość grup
0
104
41
30
2
177
Najczęściej wybieranymi tematami w roku 2014 były:
 Bałtyckie foki (97 grup)
 Mieszkańcy Bałtyku i ich siedliska (72 grupy)
 Morświny, delfiny i inne walenie w Bałtyku (42 grupy)
 Ryby Bałtyku (39 grup)
 Ptaki wodne Morza Bałtyckiego (23 grupy)
2
Wszystkie wymienione wyżej tematy posiadają w swoim programie część praktyczną (
np. zajęcia laboratoryjne, obserwacje w terenie, zbiór prób do analizy). Z tego powodu były
najchętniej wybieranymi tematami przez nauczycieli, spośród oferty edukacyjnej Błękitnej
Szkoły.
Biorąc pod uwagę czynnik jakim jest odległość, na zajęcia Błękitnej Szkoły
przyjeżdżały głownie grupy z terenu województwa pomorskiego (Tab.3). Dodatkową zachętą
jest również fakt, że kursy dla grup z obszaru tego województwa są prowadzone bezpłatnie.
Od 2000 roku w zajęciach edukacyjnych organizowanych przez Błękitną Szkołę
wzięło udział łącznie 55169 osób (Rys. 1).
Tabela 3. Liczba grup biorących udział w zajęciach Błękitnej Szkoły w 2014 roku, z
poszczególnych województw.
Województwo
dolnośląskie
kujawsko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
Suma
Ilość grup
1
5
0
0
4
0
24
0
2
1
107
10
2
5
7
7
175
3
Liczba osób biorących udział w zajęciach Błękitnej Szkoły w latach 2000 - 2014
5000
4500
4000
Liczba osób
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Rok
Rysunek 1. Wykres przedstawiający liczbę osób w poszczególnych latach działalności
Błękitnej Szkoły.
3. Osiągnięty efekt ekologiczny.
Głównym efektem ekologicznym projektu jest podnoszenie poziomu wiedzy na temat
biologii, bioróżnorodności oraz ochrony Morza Bałtyckiego, przez co możliwe jest
kształtowanie pro-przyrodniczych postaw i zachowań wśród społeczeństwa.
Doświadczenie nabyte w skutek wieloletniej działalności Błękitnej Szkoły, ukazuje
niestety, brak rzetelnej wiedzy na temat Morza Bałtyckiego wśród polskiego społeczeństwa.
Ze względu na niewielką liczbę godzin przeznaczonych na realizację tego typu tematów, a
także pominięcie tej problematyki w programach nauczania i podstawach programowych,
wiedza dotycząca ekologii i biologii zamieszkujących Bałtyk organizmów jest znana tylko
wąskiej grupie odbiorców. Stan ten skutkuje często brakiem społecznej akceptacji dla
zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich oraz dla wielu projektów dotyczących
ochrony przyrody.
Błękitna Szkoła z racji odmiennej formy zajęć niż ta z jaką spotykają się uczniowie w
szkołach, jest niezwykle atrakcyjną formą edukacji. Dzięki temu posiada duże możliwości w
kształtowaniu świadomości i postaw pro-ekologicznych wśród dzieci i młodzieży z całej
Polski. Projekt ten pomaga wyrobić poczucie obowiązku do wypełnienia zobowiązań wobec
międzynarodowych konwencji i porozumień, w szczególności tych, które dotyczą ochrony
zagrożonych gatunków bałtyckiej fauny i flory oraz ich siedlisk.
Poprzez szerokie grono odbiorców, projekt „Błękitna Szkoła” trafia również do osób
związanych z sektorem turystycznym, co skutkuje mniej agresywnym zachowaniem w
stosunku do naturalnych walorów brzegu morskiego.
Ponadto proces edukacji nie kończy się na uczestnikach zajęć prowadzonych w
ramach projektu. Po powrocie do domów, kursanci rozpowszechniają zdobytą wiedzę wśród
swojej rodziny i znajomych, co sprawia, że problem potrzeby ochrony środowiska morskiego
staje się coraz bardziej popularny.
4