Kliknij, aby pobrać dokument w formacie PDF

Transkrypt

Internet – moja przyszłość
Wykorzystanie technologii informatycznych
we własnym rozwoju
Andrzej Wodecki
E-learning szansą na dobrą edukację
dla mieszkańców wsi
Krzysztof Markiewicz
Internet a niepełnosprawni na wsi
Zespół Interklasy
Internet w szkole
WARSZAWA 2005
Inernet_moja_przysz³oœæ.indd 1
2005-05-16 11:43:36
© Copyright by Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2005
Fundacja Wspomagania Wsi
ul. Bellottiego 1
01-022 Warszawa
tel. +22 636 25 70 do 75
fax +22 636 62 70
http://www.fww.org.pl
http://www.witrynawiejska.org.pl
Publikacja powstała w ramach programu
„Wieś aktywna. Budowanie społeczeństwa informacyjnego »e-VITA«”,
a sfinansowana została ze środków
Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
Partnerami programu są:
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności,
Cisco Systems,
Fundacja Wspomagania Wsi
ISBN 83-922176-2-4
Wydawca: Fundacja Wspomagania Wsi
Ilustracje: Michał Dąbrowski
Projekt okładki: Fundacja Wspomagania Wsi
na podstawie grafiki Witryny Wiejskiej
Skład i łamanie: Studio Impet, tel. (0-12) 257-14-34, www.studioimpet.pl
Wydanie I, Warszawa, kwiecień 2005
2005-05-16 11:43:36
Szanowni Państwo,
Internet zmienia oblicze świata, bo stwarza ogromny dostęp do informacji. Chcielibyśmy, aby także mieszkańcy polskich wsi mogli korzystać z jego
dobrodziejstw. W serii poradników, które przekazujemy na Państwa ręce,
pokażemy możliwości wykorzystania technologii internetowych w rozwoju
społeczności lokalnych, regionów, firm, organizacji pozarządowych, edukacji czy wreszcie rozwoju samego siebie.
W tym poradniku, napisanym w formie odrębnych artykułów, przedstawiamy wybrane kwestie dotyczące rozwoju Internetu oraz tego, jak może on
służyć ludziom młodym w nauce i w zabawie. Znajdą tu Państwo między innymi:
– Nauka przez Internet, oczywiście tak. O tym, jakie mamy możliwości studiowania czy podnoszenia swoich kwalifikacji przez sieć, pisze Andrzej
Wodecki – E-learning szansą na dobrą edukację dla mieszkańców wsi.
– Artykuł Krzysztofa Markiewicza – Internet a niepełnosprawni na wsi
wprowadza nas w świat osób niepełnosprawnych, ich potrzeb, możliwości i szans jakie oferują im Nowe Technologie Informacyjne.
– Zespół portalu Interklasa pisze o wykorzystaniu sieci w szkole. Stara się
spojrzeć oczami ucznia, ale również nauczyciela, czy rodzica na możliwości, jakie stwarzają Nowe Technologie Informacyjne – Internet – moja
przyszłość.
Wszystkie publikacje znajdą Państwo dodatkowo w Bibliotece Witryny
Wiejskiej – wortalu internetowym adresowanym do mieszkańców wsi i małych miast (www.witrynawiejska.org.pl). W ramach Witryny prowadzone są
również serwisy tematyczne dla przedsiębiorców, samorządu, organizacji
pozarządowych, młodzieży oraz serwis regionalny, w którym można znaleźć aktualne informacje interesujące mieszkańców z poszczególnych części Polski. W witrynie znajdują się także rozbudowane bazy, m.in. Atlas Inicjatyw, szeroka baza danych dotycząca aktywności społecznych na terenach
wiejskich i wiejsko-miejskich.
Piotr Szczepański
Prezes Fundacji Wspomagania Wsi
3
2005-05-16 11:43:37
2005-05-16 11:43:37
Andrzej Wodecki
Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie,
Polski Uniwersytet Wirtualny
E-learning szansą na dobrą edukację
dla mieszkańców wsi
E-learning: uczmy się sami?
Czym tak naprawdę jest e-learning? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć
na to pytanie. Dosłowne tłumaczenie terminu angielskiego sugeruje u c z e n i e s i ę (learning) z wykorzystaniem m e d i ó w e l e k t r o n i c z n y c h
(„e”). Warto podkreślić różnicę pomiędzy u c z e n i e m s i ę (sami zdobywamy wiedzę) a n a u c z a n i e m (ktoś nas uczy): okazuje się, że e-learning
jest bardzo efektywny szczególnie w tym pierwszym przypadku.
Technologie
„E” w e-learning oznacza ogólnie rozumiane media elektroniczne.
W szczególności może być to radio (audycje edukacyjne), telewizja (pamiętacie Państwo NURT?), komputer (niekoniecznie podłączony do Internetu),
Internet, ale również telefon komórkowy, coraz częściej również podłączony
do sieci. E-learning nie ogranicza się więc tylko do nauczania poprzez sieć.
5
2005-05-16 11:43:38
Jak może wyglądać nauka?
Uczenie się w formule e-learning może przybierać wiele form. Poniżej
prezentuję kilka przykładów.
Samouczki programów komputerowych
Zacznę od najprostszego przykładu. Często zdarza się sytuacja, w której nie potrafimy rozwiązać problemu z komputerem bądź jakimś programem na nim zainstalowanym. Najczęściej dzwonimy wtedy do znajomego z błagalną prośbą o pomoc. Niekiedy próbujemy znaleźć rozwiązanie
w systemie „Pomocy” danego programu (każdy program posiada tę funkcję). Okazuje się, że można w ten sposób znaleźć odpowiedzi na większość
pytań. To najprostszy przykład e-learningu. Kluczowymi umiejętnościami,
jakie powinniśmy nabyć, aby efektywnie korzystać z tego dobrodziejstwa,
są nawyk korzystania z samouczków oraz umiejętność określania problemu
i poszukiwania adekwatnej odpowiedzi.
Multimedialne CD-ROMy
Multimedialne kursy do nauki różnych przedmiotów są obecnie bardzo
popularne. Kursy języków obcych, przedmiotów przyrodniczych, rozmaite
encyklopedie na CD-ROMach są dostępne w wielu księgarniach czy sklepach komputerowych. Adresatami są już nie tylko osoby dorosłe, ale również młodzież i nawet 3–4 letnie dzieci.
M u l t i m e d i a l n o ś ć oznacza zastosowanie wielu rozmaitych form
przekazu: nie tylko tekstu, ale również obrazu, dźwięku, filmu.
Innym określeniem cechującym te kursy jest ich i n t e r a k t y w n o ś ć.
Użytkownik (uczestnik) szkolenia może wpływać na jego kształt, sprawdzać
swoją wiedzę (rozwiązując np. testy elektroniczne), uczestniczyć w różnych
symulacjach itp.
W efekcie kursy multimedialne są w pewnym sensie bardzo inteligentnymi i ciekawymi książkami. Użytkownik skazany jest tu na „samotność”:
uczy się sam, bez kontaktu z nauczycielem czy innymi studentami. Jest to
źródłem podstawowego problemu w nauczaniu on-line: u t r a t y m o t y w a c j i d o n a u k i. Trzeba być naprawdę mocno zmotywowanym, aby
ukończyć kilkumiesięczny kurs, opierając się wyłącznie na multimediach,
bez względu na ich atrakcyjność.
6
2005-05-16 11:43:38
Wyszukiwarki internetowe
Przejdźmy teraz do Internetu, czyli globalnej sieci połączonych ze sobą
komputerów. Sieć ta rozwija się bardzo dynamicznie, czego konsekwencją
jest ogromny przyrost treści w niej zawartych. A im jest jej więcej, tym trudniej znaleźć coś naprawdę potrzebnego. Na szczęście, mamy do dyspozycji tzw. w y s z u k i w a r k i i n t e r n e t o w e , czyli strony oferujące usługę
przeszukiwania nieograniczonych wręcz zasobów Internetu.
Co umożliwiają wyszukiwarki? Jeśli interesuje nas odpowiedź na jakieś pytanie, chcemy rozwiązać problem bądź po prostu znaleźć jakiś dokument, wpisujemy odpowiednią frazę (jedno lub wiele słów z odpowiednimi symbolami), po czym wyszukiwarka wskazuje strony w sieci, które z dużym prawdopodobieństwem zawierają poszukiwane przez nas informacje.
Co ciekawe, można w ten sposób wyszukiwać nie tylko dokumenty, ale również obrazy, wypowiedzi na forach dyskusyjnych czy też przeszukać pliki na
naszym komputerze.
W jaki sposób wyszukiwarki wiążą się z e-learningiem? Okazuje się, że
w Internecie można znaleźć odpowiedzi na wiele nurtujących nas problemów. I jak w przypadku samouczków komputerowych, coraz częściej szukamy tam rozwiązań, podpowiedzi, informacji – czyli zdobywamy wiedzę za
pośrednictwem medium elektronicznego. Co ciekawsze, informacje uzyskane z zastosowaniem wyszukiwarki są często bardziej aktualne od tych zawartych w książkach czy przekazywanych na wykładach.
Dyskusje w Internecie
Samotność w sieci raczej nam nie grozi. Jest wiele bardzo aktywnych
społeczności, w których rozmowach możemy uczestniczyć. Najczęściej używanymi formami komunikacji są f o r u m d y s k u s y j n e, c z a t, k o m u n i k a t o r (tekstowy, głosowy bądź wideo). Zainteresowani mogą znaleźć wyjaśnienie tych pojęć na końcu tego opracowania.
Internet jest medium wysoce interaktywnym. Oznacza to, że jego użytkownicy mogą aktywnie wpływać na zawartość sieci, współtworzyć ją. To
prawdziwe źródło jej potęgi. I n t e r n e t nie jest tylko zbiorem plików czy
informacji: t o p r z e d e w s z y s t k i m m i e j s c e s p o t k a ń l u d z i.
Użytkownicy Internetu mają dostęp do bardzo przyjaznych i efektywnych
form komunikacji. Należy jednak pamiętać, że są to tylko narzędzia: praw7
2005-05-16 11:43:39
dziwej wartości nabierają one wtedy, gdy zasilone zostaną wartościowymi
dyskusjami.
Okazuje się, że sieć pełna jest bardzo żywych i interesujących społeczności. Ludzie rozmawiają o gotowaniu, bezpieczeństwie sieciowym, miłości i seksie, religii, polityce. Nie są to zwykłe dyskusje: bardzo często fora
służą jako miejsce wymiany doświadczeń czy rozwiązywania problemów.
Wyszukiwarki typu www.google.com umożliwiają bardzo efektywne wyszukiwanie pożądanych informacji wśród wypowiedzi na forach. Jeśli
mamy jakiś problem (nie wiemy, czy warto kupić interesujący nas rower,
szarlotka zawsze nam się przypala itp.) wystarczy zobaczyć, czy ktoś już
o tym nie napisał lub po prostu zapytać.
Trzeba oczywiście umieć zachować dystans wobec pewnych opinii czy
porad, czy też posiąść umiejętność oceny wiarygodności zdobywanych
w ten sposób informacji. Niemniej doświadczenie pokazuje, że zdobywane na wspomnianych forach informacje są często nadzwyczaj praktyczne
i przydatne.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że wymagania „technologiczne” tych
bardzo żywych wspólnot są naprawdę minimalne. Często wystarczy tylko
forum dyskusyjne oraz możliwość załączenia pliku. Przydatne są też proste
mechanizmy wyszukiwania, subskrypcji oraz pokazujące statystykę aktywności. Jest to kolejny dowód na to, że efektywne procesy uczenia się czy też
nauczania za pośrednictwem Internetu nie wymagają bardzo drogich i zaawansowanych technologii informatycznych, czy też „bogatych”, a tym samym drogich, multimediów.
I znowu pojawia się pytanie: jak dyskusje na forach dyskusyjnych mają
się do e-learningu? Bardzo prosto: to kolejna efektywna forma uczenia się
i zdobywania wiedzy.
Intranety i zarządzanie wiedzą
Coraz częściej różne organizacje zaczynają postrzegać wiedzę jako jeden
ze swoich kluczowych aktywów. Jak można zarządzać wiedzą? Istnieje wiele rozwiązań usprawniających jej identyfikację, procesy tworzenia, jej obieg.
Jednym z najprostszych rozwiązań jest tzw. intranet, czyli wewnętrzna sieć
komunikacji w firmie.
8
2005-05-16 11:43:39
Intranet to najczęściej proste oprogramowanie dostępne przez przeglądarkę internetową, umożliwiające gromadzenie dokumentów firmowych,
dyskusje, współdzielenie kalendarzy, posiadające własną tablicę ogłoszeń,
i często większość narzędzi komunikacji stosowanych w Internecie. Dobrze
funkcjonujące intranety są świetnym narzędziem e-learningu.
I tu ciekawostka: z obserwacji największych światowych firm wynika, że
inwestycje w infrastrukturę wspierającą nieformalną wymianę wiedzy (czyli wszystkie procesy, o których do tej pory pisałem) są niekiedy bardziej efektywne od inwestycji w tradycyjne szkolenia. Warto o tym pamiętać.
E-learning w firmach
E-learning jest coraz popularniejszy również w firmach. Może być przy
tym stosowany w wielu rozmaitych celach.
Najpopularniejszym i chyba najbardziej efektywnym zastosowaniem są
tzw. szkolenia masowe, w których relacja człowiek–człowiek nie pełni kluczowej roli. Mogą być to szkolenia np. z procedur (firmowych, BHP, obsługi klienta) bądź też podstawowych umiejętności obsługi komputera. Najczęściej odbywają się one za pośrednictwem Internetu bądź też w oparciu
o multimedialne kursy dystrybuowane na CD-ROM-ach.
„Masowość” owych szkoleń oznaczać może wykształcenie nawet do kilku tysięcy pracowników. Rozwój technologii informatycznych umożliwia
przy tym (na szczęście) dostosowanie poziomu kursu do umiejętności danego pracownika. W tym sensie możemy mówić o tzw. personalizacji nauczania on-line.
Jak to działa? Szkolenie składa się najczęściej z kilku rozdziałów podzielonych na kilka-kilkanaście lekcji, w skład których wchodzą z kolei kilkuminutowe, multimedialne moduły (tzw. obiekty uczące). Na samym początku
szkolenia uczestnik proszony jest o rozwiązanie kilkunastominutowego testu. W oparciu o jego wyniki zaawansowany system informatyczny określa
poziom umiejętności studenta, a następnie proponuje mu jedynie te lekcje,
które uzupełnią jego luki. W efekcie osoba bardzo dobrze znająca zagadnienie przejdzie cały kurs np. w 2 godziny, podczas gdy początkującej to samo
szkolenie zajmie np. 10 godzin.
9
2005-05-16 11:43:40
Coraz bardziej popularne stają się obecnie symulacje elektroniczne. Nauka odbywa się najczęściej w formie gry w środowisku odwzorowującym
rzeczywiste sytuacje. Przykładowo, mamy za zadanie sprzedać samochód
parze zainteresowanej kupnem. Możemy w tym celu zadawać różne pytania
i udzielać odpowiedzi: nasze wybory określą potem poziom satysfakcji kupujących, co z kolei zakończyć się może sprzedażą (sukces) lub ich rezygnacją (klęska).
Innym popularnym zastosowaniem e-learningu w biznesie jest kontrola jakości szkoleń klasycznych za pomocą testów elektronicznych. Testy te
mogą nie tylko sprawdzać poziom kompetencji, ale również służyć jako metoda nauczania (nauka przez testy, podobna do przygotowania do egzaminu
teoretycznego na prawo jazdy).
Innym interesującym kierunkiem rozwoju jest tzw. mobile learning: nauka z zastosowaniem urządzeń przenośnych, takich jak telefony komórkowe
czy też małe, mieszczące się w dłoni komputery (tzw. hand-held). Będąc np.
w podróży i dysponując wolnym czasem, często chętnie wykorzystujemy takie urządzenia do zabawy: nauka bywa czasem ciekawszą alternatywą.
Studia przez Internet?
Do tej pory rozważaliśmy różne nieformalne metody samokształcenia
z zastosowaniem mediów elektronicznych. Nie oznacza to, że nie funkcjonują również sformalizowane przedsięwzięcia typu Uniwersytetów czy Szkół
Wyższych uczących przez sieć. Zjawisko to jest bardzo popularne w Stanach
Zjednoczonych, w Polsce funkcjonuje zaś dopiero od kilku lat, zdobywając
jednak coraz większą popularność.
10
2005-05-16 11:43:41
Jako przykład przedstawię projekt Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego
(PUW): jednej z pierwszych w Polsce inicjatyw studiów przez Internet.
PUW jest wspólnym przedsięwzięciem Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (UMCS) i Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (WSHE). Obecnie nauka odbywa się tam na 4 kierunkach studiów (Informatyka, Zarządzanie i Marketing, Politologia i Pielęgniarstwo),
aktywnie studiuje ok. 900 osób. Oprócz tego w ofercie PUW jest kilkadziesiąt tzw. kursów otwartych (trwających od 2 do 6 tygodni).
Rok szkolny zaczyna się dwudniowym zjazdem, podczas którego odbywają się tradycyjne uroczystości inauguracji roku szkolnego oraz szkolenia
z podstaw obsługi oprogramowania służącego do nauki przez Internet. Studenci otrzymują login i hasło zarówno do personalizowanego środowiska
dziekanatowego, jak i tzw. platformy zdalnego nauczania.
Po wejściu (zalogowaniu) na platformę student widzi przygotowane dla
niego kursy elektroniczne oraz podstawowe narzędzia komunikacji internetowej (w tym fora dyskusyjne, czat, tzw. wirtualną tablicę, bibliotekę plików
itp.). Oprogramowanie to łączy cechy biblioteki elektronicznej i środowiska
pracy grupowej.
Rok szkolny podzielony jest na 4 półsemestry trwające po 8 tygodni każdy (czyli inaczej niż na tradycyjnych, dwusemestralnych studiach). Studenci realizują średnio po 3 przedmioty w półsemestrze, przy czym materiał
realizowany na jednym takim kursie odpowiada semestralnemu tradycyjnemu wykładowi. Mówiąc krótko, przedmiotów w półsemestrze jest mniej, ale
są za to intensywniej realizowane.
Nauka na kursie polega na rozwiązywaniu zadań i dyskutowaniu problemów. Studenci podzieleni są najczęściej na 20-osobowe grupy uczące się pod
opieką nauczyciela. W ciągu ośmiu tygodni (składających się na jeden półsemestr) praca przebiega w rytmie 3 tygodni nauki, 1 tygodnia przerwy, znowu 3 tygodni pracy i ostatniego tygodnia przeznaczonego na uzupełnienie
zaległości. Podczas takiego kursu studenci najczęściej otrzymują 6 dużych
zadań do rozwiązania, które często po zrealizowaniu składają się na tzw.
projekt. Zadania te są z kolei podzielone na drobne polecenia, z określoną
liczbą punktów możliwych do otrzymania.
11
2005-05-16 11:43:41
Oprócz zadań i materiałów pomocniczych umieszczonych w Internecie, student otrzymuje również multimedialne CD-ROMy z podręcznikami
elektronicznymi ściśle związanymi z realizowanymi przedmiotami. Często
do nauki przydatna jest również klasyczna książka: wartością dodaną e-learning w modelu PUW nie jest więc treść w formie elektronicznej, ale przede
wszystkim możliwość wspólnego rozwiązywania problemów za pośrednictwem Internetu.
Nauka w trakcie półsemestru odbywa się praktycznie tylko przez Internet. Jak wspomniałem, podstawową metodą jest praca na forach dyskusyjnych, uzupełniana spotkaniami na żywo (czaty). W efekcie (z wyjątkiem
czatów) nie jest konieczna jednoczesna obecność studentów w Internecie,
można uczyć się o dowolnej porze dnia i nocy. Każdy z przedmiotów kończy
się klasycznym (to wymóg ustawowy) egzaminem. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywna ocena z zajęć internetowych.
Ceny za studia przez Internet są niższe od cen studiów tradycyjnych. Przykładowo, w marcu 2005 roku czesne za rok nauki na kierunku Informatyka
wynosiło 2 900 PLN (+ 350 PLN wpisowego), zaś na kierunku Zarządzanie
i Marketing: 2 400 PLN (+ 350 PLN wpisowego). Przy obliczaniu kosztów
studiów należy również uwzględnić mniejszą ilość przyjazdów na uczelnię
oraz fakt, że w cenę studiów wliczone są podręczniki elektroniczne.
Jak widać, e-learning w modelu PUW jest czymś pośrednim pomiędzy
zdobywaniem wiedzy w nieformalny sposób na forach dyskusyjnych a pracą z interaktywnymi, multimedialnymi CD-ROM-ami. Kluczowa jest tu
współpraca z innymi ludźmi: jest to jedna z ważniejszych różnic między
metodyką PUW a np. e-learningiem stosowanym w środowiskach biznesowych.
Kiedy jaki e-learning?
Powyżej przedstawiłem wiele obliczy e-learning – od zupełnie nieformalnego (fora dyskusyjne, czaty etc.) po w pełni sformalizowane (np. studia przez Internet). W każdym z tych podejść widać inną metodę uczenia
się i nauczania. O żadnej z nich nie można powiedzieć, że jest obiektywnie
12
2005-05-16 11:43:42
dobra: wszystko zależy od kontekstu i założonego celu. Przykładowo, badania nad efektywnością e-learning w środowiskach akademickich pokazują,
że tzw. „czysty” e-learning (bez kontaktu fizycznego) jest dużo mniej efektywny od tzw. mieszanego nauczania (tzw. blended-learning), w którym nauka odbywa się – w odpowiednich proporcjach – w sposób klasyczny i elektroniczny.
Mówiąc krócej, trzeba mieć świadomość różnorodności form kształcenia
elektronicznego oraz umieć dobrać odpowiednią formę do konkretnej potrzeby. A przede wszystkim:
1. E-learning nie może być utożsamiany z technologią.
2. Powinien być traktowany jako środek do celu, a nie cel sam w sobie.
Pamiętajmy też, że dobry kurs elektroniczny nie wymaga niesamowitych
inwestycji. Kluczowa jest wyobraźnia nauczyciela oraz ucznia, umiejętność
wyszukiwania dobrych informacji w sieci (w celu ich późniejszego wykorzystania, np. jako źródeł informacji) oraz inteligentne prowadzenie dyskusji on-line. Nie jest to łatwe, ale też na pewno nie jest związane tylko z technologią.
Dla kogo e-learning?
Czego potrzebuję i gdzie mogę się uczyć?
E-learning jest dobrym rozwiązaniem dla osób posiadających już podstawowe umiejętności pracy z komputerem. Zdecydowana większość oferowanych kursów jest bardzo prosta w obsłudze (prostota obsługi to jeden
13
2005-05-16 11:43:43
z kluczowych atutów dobrego kursu), niemniej np. sprawność pisania na
klawiaturze jest bardzo przydatna przy pracy na forum dyskusyjnym czy na
czacie. Warto tu również wspomnieć o zasadach Netykiety (etykiety w świecie Internetu), której podstawy należy opanować przed zaangażowaniem się
w grupową naukę on-line.
Zakres tematyczny szkoleń (zwłaszcza jeśli potraktujemy USENET jako
miejsce wymiany wiedzy) jest właściwie nieograniczony. Z tego względu ta
forma nauki ograniczona jest tylko wyobraźnią i zainteresowaniami uczącego się. Z łatwością powinniśmy znaleźć kursy odpowiadające naszym oczekiwaniom, przy czym oczywiście dużo szerszą ofertę znajdziemy w języku
angielskim.
Do nauki przez sieć niezbędny jest oczywiście komputer podłączony do
Internetu. Wystarczy do tego naprawdę podstawowy zestaw (choć czasem
nowoczesne gry edukacyjne bądź kursy na CD-ROM-ach wymagają średnio
zaawansowanych urządzeń).
W większości przypadków nie jest wymagana duża szybkość dostępu do
Internetu. W przypadku studiów on-line w zupełności powinno wystarczyć
łącze modemowe. Warto tu jednak pamiętać, że czas spędzony w sieci na nauce może być dość spory – z tego względu warto rozważyć zapewnienie tzw.
stałego dostępu do sieci. Można też pomyśleć o nauce poza domem (kafejki
internetowe, biuro, szkoła), niemniej w przypadku poważniejszej pracy (np.
studiów) takie miejsca są z wielu względów niewskazane.
Od czego zacząć?
Osobom zainteresowanym uczeniem się on-line na wstępie sugeruję dogłębne rozpoznanie możliwości wyszukiwarki (i portalu) www.google.pl.
Umiejętność wyszukiwania informacji w sieci jest dziś, moim zdaniem,
z wielu względów kluczowa.
Polecam w szczególności bliższą analizę forów dyskusyjnych USENET,
dostępnych np. pod adresem http://groups.google.com. Sprawdźmy strukturę polskich forów USENET-u, a zobaczmy, o czym ludzie rozmawiają. Przeszukajmy wypowiedzi, zadajmy pytanie, odpowiedzmy na pytania innych.
Społeczności internetowe mają naprawdę ogromny potencjał.
14
2005-05-16 11:43:43
W przypadku multimedialnych CD-ROM-ów szczególnie polecam wydawnictwa polskiej firmy Young Digital Poland (http://www.ydp.com.pl).
Firma ta oferuje szeroką gamę naprawdę nowoczesnych, uznanych na całym
świecie kursów, zarówno z języków obcych, jak i z przedmiotów przyrodniczych na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Początkującym projektantom dydaktycznym sugeruję analizę metodyczną wspomnianych kursów, polecam w szczególności rozmaitość interakcji, dobre scenariusze i nawigację kursu.
Studia on-line oferowane są w Polsce przez kilka instytucji. Sporą ofertę
studiów i kursów on-line posiada wspomniany już Polski Uniwersytet Wirtualny (http://www.puw.pl) oraz OKNO – projekt realizowany przez Politechnikę Warszawską (http://www.okno.pw.edu.pl). Warto w tym miejscu
również wspomnieć interesujące projekty Szkoły Głównej Handlowej, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz Uniwersytetu Warszawskiego
(COME: http://www.come.uw.edu.pl).
Istnieje również w Internecie wiele stron edukacyjnych z bardzo wartościowymi, darmowymi kursami on-line. Moje ulubione przykłady to:
1. Szkolenia ekonomiczne na portalu edukacyjnym Narodowego Banku
Polskiego: http://www.nbportal.pl/. Aby uczestniczyć w wybranym kursie należy (po wejściu w zakładkę Kursy) zarejestrować się w portalu,
a potem po prostu uczyć się.
2. Szkoła Giełdowa w Internecie organizowana przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie: http://sgi.gpw.com.pl. To z kolei bardzo dobry
przykład mieszanego nauczania: kursy elektroniczne dostępne na stronie internetowej stanowią uzupełnienie klasycznych warsztatów Szkoły
Giełdowej, organizowanych przez różne instytucje edukacyjne w całej
Polsce. Kursy te mogą być z powodzeniem realizowane tylko przez Internet: w bardzo prosty, poglądowy i przede wszystkim praktyczny sposób
są w nich przedstawione podstawowe zasady operacji na giełdach papierów wartościowych.
3. Wiele przykładów bardzo dobrej jakości kursów elektronicznych, między
innymi z oferty jednej z największych światowych firm e-learning Thomson NETg, można znaleźć na portalu Europejskiego Centrum Kształcenia Menedżerów i Inżynierów IT, dostępnego pod adresem http://www.
eckm.pl. Po łatwym procesie rejestracji otrzymujemy dostęp do biblioteki
15
2005-05-16 11:43:44
kursów, np. z podstaw obsługi komputera. Są to wersje demonstracyjne (nie otrzymujemy dostępu do całego szkolenia), niemniej dają w miarę pełny przegląd możliwości szkoleń e-learning na najwyższym światowym poziomie.
4. Portal edukacyjny BBC: http://www.bbc.co.uk/learning/onlinecourses/
jest jednym z najciekawszych na świecie zbiorów szkoleń elektronicznych
w języku angielskim. Można tam znaleźć kursy z nauk przyrodniczych,
języków obcych i wielu innych dziedzin. Szczerze polecam!
5. I na koniec: również anglojęzyczny zbiór blisko 10 000 kursów on-line
zebrany (i wciąż zasilany nowościami!) w ramach projektu http://www.
merlot.org.
E-learning w środowiskach wiejskich
Przesłanek za wdrożeniem systemów e-learning w środowiskach wiejskich jest wiele. Przede wszystkim daje on możliwość kontaktu z wysokiej
klasy specjalistami osobom zamieszkałym w miejscach, do których trudno dotrzeć. Po drugie, dzięki Internetowi można uczyć się bez konieczności częstych wyjazdów, co jest nierzadkim ograniczeniem dla osób mieszkających w regionach wiejskich. Szkolenia oparte o treści multimedialne,
zamieszczone w sieci lub na CD-ROM-ach, dobrze nadają się do przekazywania informacji proceduralnych, często spotykanych w zagadnieniach
z zakresu np. weterynarii czy hodowli roślin.
Istnieją już dobre praktyki szkoleń e-learning realizowanych przez instytucje szkolące samorządy bądź specyficzne dla środowisk wiejskich. Przykładem może być inicjatywa Fundacji Wspomagania Wsi (http://www.
fww.org.pl), w ramach której realizowane są szkolenia elektroniczne z zakresu zarządzania projektami.
I na koniec: czy warto?
To bardzo trudne pytanie. Inaczej podejdzie do niego osoba reprezentująca instytucję zainteresowaną inwestycją w szkolenia on-line, inaczej pra-
16
2005-05-16 11:43:44
cownik tej instytucji, inne zdanie mieć będzie potencjalny student przez Internet. Z pewnością warto spróbować, zwłaszcza szeroko przeze mnie opisanych metod nieformalnego uczenia się przez sieć.
O korzyściach, jakie niesie z sobą e-learning, mówi się bardzo dużo. Najczęściej wspominane to niezależność od miejsca i czasu (studiuję kiedy chcę
i gdzie chcę), związane z nią oszczędności oraz po prostu możliwość uczenia
się (wielu studentów PUW ze względu na specyfikę swojej pracy nie mogłaby podjąć studiów w innej formule).
Pamiętać należy również o „drugiej stronie medalu”. Podstawowym problemem w nauce on-line jest motywacja uczestników szkolenia. Samodzielna nauka wymaga dużej motywacji, z tego względu dobre szkolenia internetowe są wysoce interaktywne, muszą pobudzać szkolącego się do rozmaitych
aktywności. Nie można jednak przesadzić: zbyt intensywne nauczanie jest
z kolei męczące (to jedno z pierwszych doświadczeń Polskiego Uniwersytetu
Wirtualnego...). Jak zwykle, trzeba znaleźć jakieś optimum. Z kolei w przypadku szkoleń firmowych e-learning może wiązać się z poważnymi inwestycjami, rodzić opór pracowników przyzwyczajonych do szkoleń tradycyjnych
itp. Z pewnością jednak warto zacząć traktować sieć jako źródło nieprzebranej wiedzy: im wcześniej to zrozumiemy, tym lepiej.
Internet daje nie tylko szansę na edukację, ale również na zawarcie interesujących znajomości, i to nie tylko w celach matrymonialnych. Dla wielu osób, np. niepełnosprawnych, to jedno z najważniejszych okien na świat.
Od wymiany poglądów do znalezienia pracy jest w Internecie bardzo blisko
(tzw. telepraca). Powstają nawet tak interesujące przedsięwzięcia, jak giełdy zleceń on-line (pierwszy w Polsce portal tego typu to http://www.2b3.pl).
Można więc wyobrazić sobie sytuację, w której żyjąc na wsi, będziemy realizować zlecenia dla wielu instytucji równolegle, nie zmieniając miejsca zamieszkania.
To ogromna szansa, zwłaszcza dla regionów wiejskich w Polsce. Pewne
jest przy tym to, że obecnie nie wystarczy już jeden typ wykształcenia na
całe życie. Musimy wciąż się uczyć, zmieniać profesje, doskonalić. I tu Internet z pewnością będzie bardzo pomocny.
17
2005-05-16 11:43:45
Słownik podstawowych pojęć
Forum dyskusyjne, jak sama nazwa wskazuje, służy dyskusjom: użytkownik może tam wpisać własną opinię (tzw. wątek), która natychmiast stanie się widoczna dla innych internautów. Zainteresowani tematem mogą
odpowiedzieć: w efekcie powstaje zbiór opinii, komentarzy do tych opinii, komentarzy do tych komentarzy itd. Są one widoczne przez cały czas:
nie znikają po ich napisaniu. Oznacza to, że do dyskusji można włączyć się
w dowolnym momencie, komentując np. wypowiedź, która pojawiła się kilka godzin, dni czy miesięcy wcześniej. Taka forma komunikacji określana
jest mianem a s y n c h r o n i c z n e j: nie wymaga jednoczesnej obecności
dyskutujących osób.
Przez Internet można komunikować się również „na żywo”. Czat to prosty program umożliwiający rozmowy tekstowe w czasie rzeczywistym. Aby
z niego skorzystać, trzeba wejść na wybraną stronę internetową, wybrać interesujący nas tzw. pokój tematyczny (czyli miejsce, gdzie toczą się rozmowy na wybrany przez nas temat), wybrać pseudonim, pod którym będziemy
występować w rozmowie (tzw. nick), i rozmawiać. W odróżnieniu od dyskusji na forum, rozmowy na czatach nie są najczęściej zapisywane (wypowiedzi znikają więc z ekranu praktycznie na bieżąco) i toczą się „na żywo”. Taki
sposób komunikacji często określany jest mianem komunikacji s y n c h r o n i c z n e j (wymaga jednoczesnej obecności użytkowników w sieci).
Komunikatory to łatwe, darmowe programy instalowane na komputerze, umożliwiające rozmowę na żywo w formie podobnej do czatu, ale również rozmowy głosowe czy wideokonferencje. Czymś, co wyróżnia komunikatory od zwykłych czatów, jest możliwość sprawdzenia, kto ze znajomych
jest obecnie dostępny (tzn. pracuje lub bawi się w Internecie) i zaproszenia
do rozmowy (bądź wysłania komunikatu tekstowego). Najnowsze wersje komunikatorów umożliwiają naprawdę efektywną rozmowę głosową (jakość
zbliżona, a czasem lepsza niż przez telefon) oraz połączenia telefoniczne na
telefony stacjonarne. Coraz bardziej popularne stają się również programy
umożliwiające konferencje wideo.
18
2005-05-16 11:43:46
Andrzej Wodecki
Polski Uniwersytet Wirtualny
Dyrektor Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego oraz Uniwersyteckiego Centrum Zdalnego Nauczania i Kursów Otwartych Uniwersytetu Marii
Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Oprócz zarządzania jednym z największych
przedsięwzięć e-learning w Polsce, obecna jego aktywność koncentruje się
wokół zagadnień badania efektywności szkoleń e-learning, zarządzania
wiedzą oraz kompetencjami. Konsultant ds. Systemów Informacyjnych Biznesu, zarządzania wiedzą w organizacjach, biznesu elektronicznego i marketingu internetowego.
Kilkuletnia praktyka zagraniczna, programy badawcze m.in. w Weizmann Institute of Science (Izrael), Tuebingen University (Niemcy), University of California – Santa-Cruz (USA), University of Helsinki (Finlandia),
University of Ioannina (Grecja).
2005-05-16 11:43:46
2005-05-16 11:43:46
Internet a niepełnosprawni na wsi
„Niedostatek informacji jest jednym z najpoważniejszych problemów,
przed jakimi stają niepełnosprawni. Większość osób niepełnosprawnych
nie uzyskuje należytego wykształcenia z powodu barier fizycznych i społecznych uprzedzeń, a to z kolei jest dodatkową przyczyną ich ubóstwa i zepchnięcia na margines. Coraz większy zasięg i rozwój technik informacyjnych może oznaczać wyzwolenie dla wielotysięcznych rzesz ludzi niepełnosprawnych. (...) systemy komunikacji zbiorowej mogą położyć kres niedoinformowaniu i izolacji wielu osób niepełnosprawnych.”
Niepełnosprawni lecz pełnoprawni, broszura BBC Worldwide, 3.12.1995
1. O sytuacji osób niepełnosprawnych
Wymownym komentarzem jest informacja opublikowana w internetowej witrynie Sekcji Osób Niepełnosprawnych NSZZ „Solidarność” (www.
idn.org.pl/sonnszz/statystyka_on.htm) o najnowszych badaniach statystycznych dotyczących polskich gospodarstw domowych osób niepełnosprawnych:
W maju 2002 roku ludność Polski liczyła 38 230 tys. osób – wynika z przedstawionych przez Główny Urząd Statystyczny danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego
w 2002 r. Spis ujawnił, że szybko zwiększa się liczba niepełnosprawnych Polaków; w 2002 r. było ich prawie 5,5 mln – o 1,7 mln więcej niż w 1988r.
Oznacza to, że niepełnosprawny jest co siódmy Polak.
Główną przyczynę tego zjawiska raport GUS upatruje w starzeniu się społeczeństwa. Potwierdza to również fakt, że 60% niepełnosprawnych stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym. Rozkład niepełnosprawności według
płci wskazuje na niewielką liczebną przewagę kobiet, które stanowią 52,9%
wszystkich osób niepełnosprawnych. Najwięcej niepełnosprawnych żyje
w województwach lubelskim i małopolskim (ponad 189 osób na 1000 mieszkańców), najmniej w województwie opolskim (100) oraz mazowieckim
i śląskim (mniej niż 120).
21
2005-05-16 11:43:47
W raporcie GUS do osób niepełnosprawnych zaliczono zarówno te, które
posiadają odpowiednie orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność (osoby niepełnosprawne prawnie), jak i te, które same uważają się za niepełnosprawne (osoby niepełnosprawne biologicznie). Osób niepełnosprawnych
prawnie odnotowano 4 450 100, natomiast osób niepełnosprawnych biologicznie 1 006 600.
*****
Wiesław Łagodziński, dyrektor Biura Informacji i Wydawnictw GUS przedstawił najnowsze badania statystyczne dotyczące polskich gospodarstw domowych. Badania wykonano na losowej grupie, wśród 10 tysięcy rodzin
z całej Polski.
Przeprowadzone badania pokazały, że:
– gospodarstwa z osobami niepełnosprawnymi, żyją ostrożnie i oszczędnie
– zadłużają się głównie u swoich rodzin. (Nie ma instytucji, w których mogą
szukać pieniędzy.)
– co czwarta rodzina z osobami niepełnosprawnymi żyje w poczuciu zagrożenia biedą
– co trzecia osoba niepełnosprawna nie ma ciepłej wody
– co czwarta ma ogrzewanie np. węglowe, wymagające dużego wysiłku fizycznego
– co trzecie gospodarstwo nie ma pralki
– co trzecia z rodzin nie ma telefonu stacjonarnego
– 80 proc. osób niepełnosprawnych nie ma telefonu komórkowego
– w 16 proc. gospodarstw domowych z łazienką nie ma wanny i umywalki
– 90 proc. rodzin z osobą niepełnosprawną nie ma komputera
– 95 proc. rodzin nie ma dostępu do Internetu
– 45 proc. osób niepełnosprawnych, z powodu ubóstwa, nie wykupuje przepisanych recept
Wszystkie dane zaprezentowano 4 czerwca 2003 w trakcie konferencji zatytułowanej ,,Tworzenie lokalnego systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych – doświadczenia Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy”. Została
ona zorganizowana przez jeden z najlepiej funkcjonujących w Warszawie
Ośrodków Pomocy Społecznej. W jej trakcie przedstawiciele rządu, organizacji samorządowych i pozarządowych zaprezentowali lokalne działania na
rzecz osób niepełnosprawnych.
W połowie lat osiemdziesiątych, znając już nieco realia środowiska osób
niepełnosprawnych, spotkałem w Warszawie starszego człowieka na wózku.
Przyjechał z odległej wsi pod Ciechanowem koleją – dobrzy ludzie pomogli
wtaszczyć wózek do i z wagonu kolejowego. Tę całodniową uciążliwą wyprawę do stolicy odbywał raz w roku wykazując niezwykły hart ducha. Po co?
– żeby zasięgnąć informacji. Uświadomił mi jaka przepaść otacza osoby niepełnosprawne na wsi.
22
2005-05-16 11:43:47
2. Czym jest Internet dla osób niepełnosprawnych?
Wobec wielu dotkliwych barier utrudniających niepełnosprawnym aktywizację społeczną, telekomunikacja jest jednym z najbardziej skutecznych
środków zapewniających niepełnosprawnym kontakt z otoczeniem, stwarzając im realną możliwość poprawy standardu życia. Co więcej, możliwość posługiwania się nowoczesnymi usługami telekomunikacyjnymi stanowi dla setek tysięcy osób dotkniętych różnymi rodzajami niesprawności
najbardziej odpowiedni, a często jedyny, sposób rozwiązania ich wielu podstawowych trudności życiowych. Usługi te są czynnikiem silnie sprzyjającym rehabilitacji społecznej i zawodowej tych osób oraz integracji ze społeczeństwem.
2.1. Dane liczbowe
Według badań przeprowadzonych w 1996 roku około 5 milionów mieszkańców Polski to osoby niepełnosprawne. W tej liczbie około 2,5–3 mln
osób to osoby mające bardzo utrudniony kontakt z otoczeniem (głusi, głuchoniewidomi, niesprawni ruchowo, niesprawni umysłowo). Uwzględniając
skutki postępu cywilizacji (wypadki przy pracy, wypadki komunikacyjne
i inne) liczba osób niepełnosprawnych będzie ciągle wzrastać.
W ciągu 2004 roku liczba nowych internautów w Polsce wzrosła o ponad
1,5 miliona osób1. Interactive Advertising Bureau Polska (IAB) ocenia, że na
1
Informacja z portalu www.e-gospodarka.pl z 16 lutego 2005 roku.
23
2005-05-16 11:43:48
koniec 2005 roku w naszym kraju będzie już co najmniej 10 milionów internautów. Polska jest na trzecim miejscu w Unii Europejskiej pod względem
dynamiki przyrostu nowych internautów. W ciągu ostatnich czterech lat ich
liczba podwoiła się. Szacuje się, że obecnie ok. kilkunastu tysięcy internautów jest w środowisku osób niepełnosprawnych.
2.2. Dlaczego Internet?
Często padają słowa, że Internet dla osób niepełnosprawnych to okno
na świat, to olbrzymia szansa, wielka nadzieja i tak naprawdę nie ma w tym
żadnej przesady.
Osoby niepełnosprawne najczęściej mówią, że Internet nie tylko umożliwia podjęcie pracy, ale w szerszym pojęciu pozwala im istnieć. W żaden inny
sposób nie ma możliwości nawiązania tylu znajomości i dotarcia do różnorodnych zbiorów informacji. Rzeczywistość wirtualna umożliwia kontakt
na tyle bezosobowy, że znikają wszelkie naturalne zahamowania ludzi pełnosprawnych wobec osób niepełnosprawnych. Ludzie mają szansę w ten
sposób poznać się wzajemnie. Dopiero potem odkrywają ułomność fizyczną
i wtedy na ogół przechodzą nad tym do porządku dziennego.
Dla osób, które są skazane na przebywanie w domu z powodu ich fizycznej niesprawności, albo dla tych, którym niepełnosprawność nie pozwala na
czytanie, Internet zwiększył dostęp do informacji w sposób niewyobrażalny.
Książki, czasopisma, gazety i inna informacja niedostępna dla ludzi niepełnosprawnych przed Internetem teraz stała się dostępna.
W ostatnich latach gwałtownie rośnie wykorzystanie Internetu. Przestrzeń internetowa jest otwarta dla wszystkich i każdy ma możliwość skorzystania z jej ogromnych zasobów informacji. Również osoby niepełnosprawne znajdują tu alternatywne sposoby komunikowania się na równi z innymi.
Internet udostępnia ogromne zasoby publicznych informacji z wielu dziedzin. Jest tam także mnóstwo informacji ważnych dla osób z niesprawnościami.
Poprzez łącza telekomunikacyjne można mieć w domu takie usługi sieciowe jak serwisy informacyjne, reklamy, zasoby edukacyjne, pocztę elektroniczną, możliwość wykonywania pracy na odległość (telepracy). Możliwe
jest zamawianie usług, towarów, zlecanie płatności ze swego konta, a nawet
24
2005-05-16 11:43:48
wybór audycji telewizyjnych. Rozwój internetowej infrastruktury zmierza
do pełnego zespolenia przekazów multimedialnych. Już dziś za pośrednictwem Internetu realizowane są wideokonferencje, transmisje programów
radiowych, międzykontynentalne rozmowy telefoniczne za cenę lokalnego
połączenia telefonicznego.
Internet znakomicie ułatwia funkcjonowanie ludziom sprawnym, a osobom z niesprawnościami daje szansę równorzędnego współuczestnictwa,
a przez to bardziej samodzielnej aktywności zawodowej i społecznej.
D l a o s ó b n i e p e ł n o s p r a w n y c h r u c h o w o, które mają problemy z poruszaniem i często są uwięzione we własnych domach – komputer
i Internet to często jedyna szansa na nawiązanie zwykłych międzyludzkich
kontaktów, a nawet na znalezienie pracy. Osoby te znajdują tu środowisko
wolne od barier związanych z przemieszczaniem się. Anonimowość w Internecie daje im poczucie uwolnienia się od swojej trudnej sytuacji i choroby.
Jednocześnie istnieje możliwość nawiązania kontaktu i wymiany cennych
informacji z innymi osobami.
Dla osoby o znacznej niesprawności ruchowej podstawowym kryterium
samodzielności jest sprawne funkcjonowanie w otoczeniu domowym, a więc
możliwość uruchamiania urządzeń domowych2, a także automatycznego
powiadomienia o zagrożeniu lub o stanie własnego zdrowia (np. EKG na odległość itp). Już dzisiaj funkcje takie może pełnić komputer domowy. Ten
sam komputer może być równocześnie przyjaznym narzędziem do pracy,
samokształcenia lub rozrywki.
Osoby niepełnosprawne z bardzo poważnym uszk o d z e n i e m m o w y i s ł u c h u, które nie mogą używać głosu mogą
komunikować się w sposób swobodny poprzez pocztę elektroniczną lub internetowe komunikatory. Istnieje dosyć duża grupa osób niepełnosprawnych z poważnym uszkodzeniem słuchu, które nie mogą korzystać z telefonicznych usług głosowych. Osoby te mogą korzystać alternatywnie z faksu,
tekstofonu lub poczty elektronicznej.
2
R. Bianchi Bandinelli, A. Saba, DEFIE – An Environment Control System for Elderly and Disabled
People, ERCIM News No.28 – January 1997, www.ercim.org/publication/Ercim_News/enw28/bandinelli.html.
25
2005-05-16 11:43:49
D l a o s ó b n i e w i d o m y c h wspartych odpowiednimi rozwiązaniami technicznymi (np. czytnik ekranu, klawiatura brajlowska itd.) otwiera się
nieograniczony dostęp do informacji w postaci elektronicznej. Dzięki temu
osoby te potrafią sprawnie korzystać z zasobów sieciowych a nawet publikować własne witryny internetowe.
Telematyka (informatyka + telekomunikacja) rozwija się bardzo dynamicznie. Istnieje już wiele usług telematycznych ułatwiających codzienne
życie osób starszych i niepełnosprawnych, jak telealarm, telepomoc, telemedycyna, telezakupy, telebankowość, teleedukacja, zdalny dostęp do danych,
usługi pośredniczące i ciągle powstające nowe usługi bardzo sprzyjające ludziom niepełnosprawnym i starszym.
Teleusługi to bardzo obiecujący motyw rozwoju sieci teleinformatycznych. Określenie to obejmuje szeroki zakres form przekazu multimedialnego. Indywidualny odbiorca może mieć do nich dostęp za pośrednictwem
tradycyjnego komutowanego łącza telefonicznego, telefonii komórkowej,
dzierżawionego łącza stałego, cyfrowej telefonii z integracją usług (ISDN)
czy domowego przyłącza telewizji kablowej, a nawet indywidualnej instalacji
satelitarnej. W wymienionej kolejności każdy z tych środków technicznych
zapewnia dostęp do sieci z coraz większą przepustowością łącza.
2.2.1. Zasoby informacyjne WWW
Internetowa usługa WWW (World Wide Web) zwana po polsku Światową Pajęczyną (lub bardziej poetycko – Wszechnicą Wiedzy Wszelakiej)
wykorzystuje na masową skalę ideę hipertekstu wywodzącą się jeszcze z lat
60-tych. Hipertekst jest takim tekstem, w którym wyróżnia się wybrane słowa i przypisuje im tzw. odsyłacze do innych miejsc w dokumencie lub do innego dokumentu, który może znajdować się na dysku komputera lokalnego lub komputera zlokalizowanego gdzieś w świecie, np. za oceanem. Dokumenty hipertekstowe wzbogacone zostały o obiekty multimedialne (grafika,
animacja, dźwięk, wideo). Strony WWW mogą stanowić tzw. aktywne formularze, co prowadzi do bezpośredniej interakcji z odbiorcą. Wszystko to
zdecydowało o gwałtownym upowszechnieniu i rozwoju technologii WWW
od początku lat 90-tych.
26
2005-05-16 11:43:50
Łatwość przygotowania publikacji elektronicznej w atrakcyjnej formie
sprawia, że w „pajęczynie” pojawia się mnóstwo dokumentów z dowolnej
dziedziny. Aby ułatwić wyszukiwanie w tym oceanie informacji, wykorzystuje się internetowe „szperacze” czyli komputery o dużej wydajności, które
nieustannie śledząc zawartość globalnej pajęczyny rejestrują dziesiątki milionów dokumentów. Przy okazji odpowiadają na setki tysięcy zapytań
dziennie od użytkowników Internetu, wskazując im adresy dokumentów
zawierających np. zadaną frazę tekstu. Listę internetowych wyszukiwarek
można znaleźć np. pod adresem www.wyszukiwarki.onsi.pl.
W minionym dziesięcioleciu liczba polskich witryn internetowych dedykowanych osobom niepełnosprawnym stopniowo rosła. Oto niektóre z nich:
1. W ramach inicjatywy Internet dla Niepełnosprawnych od 1995 roku
działa w sieci serwer www.idn.org.pl administrowany przez Fundację
Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo. Obecnie są na nim witryny kilkudziesięciu stowarzyszeń i wielu osób prywatnych. Ze skrzynek pocztowych korzysta ok. 700 użytkowników.
2. Organizacja Niesłyszących Internautów (ONSI) prowadzi swój własny
serwer www.onsi.pl dedykowany osobom niesłyszącym.
3. Witryna Fundacji Fuga Mundi www.ffm.pl realizującej szeroko zakrojoną działalność na rzecz osób niepełnosprawnych.
4. Portal informacyjny dla osób niepełnosprawnych www.niepelnosprawni.
info prowadzony od 2 lat przez Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji.
5. Witryna Polskiego Związku Niewidomych (PZN) www.pzn.org.pl
6. Witryna Polskiego Związku Głuchych (PZG) www.pzg.org.pl
7. Strona DZIECI Sprawnych Inaczej www.dzieci.org.pl
8. Wiele organizacji osób niepełnosprawnych korzysta również z platformy
www.ngo.pl Stowarzyszenia Klon/Jawor
9. Witryna Osoby Niepełnosprawne na serwerze Ministerstwa Polityki
Społecznej http://www.mps.gov.pl/_osobyniepelnosprawne.php
10. Serwis Państwowego Funduszu Osób Niepełnosprawnych (PFRON)
www.pfron.org.pl – m.in. są tu publikowane zasady przyznawania pomocy finansowej w ramach programów celowych.
27
2005-05-16 11:43:50
W katalogach prowadzonych przez wielkie portale (np. www.onet.pl,
www.wp.pl) odszukać można pogrupowane adresy setek witryn instytucji
i organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych.
2.2.2. Poczta elektroniczna
Poczta elektroniczna (e-mail) należy do podstawowych usług internetowych. Ponieważ realizowana jest w formie komunikacji tekstowej, więc stanowi znakomite wsparcie dla osób głuchoniemych (możliwość korespondowania z dowolną osobą) i niewidomych (możliwość czytania tekstu z ekranu
przy pomocy syntetyzera mowy). Dla niesprawnych ruchowo, tak jak inne
usługi sieciowe, służy ona pokonaniu ograniczeń lokomocyjnych.
Aby usprawnić korespondencję pomiędzy grupą zainteresowanych osób
wprowadzono usługę zwaną l i s t ą d y s k u s y j n ą. Obsługuje ją wyspecjalizowany serwer listy (listserver). Przyjmuje on korespondencję od jednego korespondenta (adresatem jest lista dyskusyjna) i automatycznie rozsyła do uczestników listy dyskusyjnej. Aby zostać uczestnikiem (subskrybentem) listy należy wcześniej wysłać jednorazowo do serwera listy zgłoszenie
zamiaru korzystania z listy. Nazwa listy dyskusyjnej związana jest z jej tematyką.. Oto kilka anglojęzycznych list dyskusyjnych związanych z edukacją specjalną:
– ALTLEARN (alternatywne podejście do uczenia),
adres: [email protected],
– DVH-S (kwestie edukacji dzieci niewidomych),
adres: [email protected],
– SPEDTALK (kwestie edukacji specjalnej),
adres: [email protected].
Inną formą publicznego wypowiadania się przy pomocy poczty elektronicznej są tzw. g r u p y n e w s o w e (zob. www.usenet.pl, www.polnews.pl).
Tu nie trzeba dokonywać subskrypcji. Wystarczy połączyć się z najbliższym
serwerem newsowym (np. news.nask.org.pl., news.onet.pl) i wyszukać spośród kilkudziesięciu tysięcy odpowiednie grupy tematyczne.
Od października 1997 roku funkcjonuje polska grupa newsowa pl.soc.
inwalidzi, której celem jest wymiana informacji i opinii dotyczących tego środowiska. Inne anglojęzyczne grupy newsowe związane z problemami
28
2005-05-16 11:43:51
niepełnosprawnych to m.in.: alt.education.disabled, alt.support.hearing-loss,
bit.listserv.deaf-l, misc.handicap, uk.people.deaf
2.2.3. Publiczne archiwa plików (FTP)
FTP (File Transfer Protocol) jest określeniem usługi i zarazem protokołu transmisji plików. Szczególnie atrakcyjną formą są publiczne archiwa plików, do których można dotrzeć przy pomocy programu FTP lub przeglądarki internetowej wyposażonej w protokół FTP. Są one dostępne dla anonimowego użytkownika, tzn. bez konieczności autoryzacji dostępu. Użytkownikowi pozostaje jedynie dokonanie wyboru plików do pobrania. Archiwa plików to często starannie uporządkowane tematycznie skarbnice oprogramowania.
Archiwa plików tekstowych to forma przekazu informacji bardzo ceniona przez osoby niewidome z racji korzystania przez nie z tzw. czytników ekranu i syntetyzerów mowy. Forma ta wykorzystywana jest przez
Centrum Studentów Niewidomych CNIN na Uniwersytecie Warszawskim
(www.cnin.uw.edu.pl, ftp.cnin.uw.edu.pl).
Archiwa plików dla osób niepełnosprawnych z oprogramowaniem dla
PC dostępne są np. pod adresem (ftp.icm.edu.pl, http://sunsite.icm.edu.pl/
pub/coast) w podkatalogu handicap.
2.2.4. Teleedukacja
W ostatnich latach widoczny jest intensywny rozwój w dziedzinie zdalnej edukacji. Staje się ona niezbędnym narzędziem w sytuacji gdy gwałtowny postęp technologiczny wymusza konieczność ustawicznego kształcenia się i doskonalenia kwalifikacji pracownika. Problemom tym wiele
uwagi poświęcono np. w portalach czasopisma Wirtualna Edukacja (http:
//lttf.ieee.org/we) czy Ośrodka kształcenia na Odległość Politechniki Warszawskiej (www.okno.pw.edu.pl).
Teleedukacja jest interesującą dla osób niepełnosprawnych alternatywą
zdobywania wiedzy. Jest to szczególnie ważne dla osób nie mogących samodzielnie dojeżdżać do szkoły z powodu wciąż istniejących barier architektonicznych, transportowych, znacznego oddalenia od szkoły lub wymagań
medycznych. Celem kształcenia jest wyposażenie osoby niepełnosprawnej
29
2005-05-16 11:43:51
w umiejętności zgodne ze standardami rynku pracy. Nieodzownym jest
więc uzyskanie stosownego certyfikatu własnych umiejętności.
W krajowych warunkach szansą w tym zakresie jest zdobycie tzw. Europejskiego Komputerowego Prawa Jazdy (European Computer Driving
Licence – w skrócie ECDL), na zasadzie standardowego egzaminu umiejętności proponowanego przez Polskie Towarzystwo Informatyczne. Jest ono
jednolitym certyfikatem zaświadczającym, że jego posiadacz ma podstawowe umiejętności w zakresie obsługi komputera i potrafi je efektywnie wykorzystać w codziennej pracy. Europejskie Komputerowe Prawo Jazdy jest
uznawane w całej Europie i zostało opracowane przez Unię Europejską. Od
1997 roku Polskie Towarzystwo Informatyczne przeprowadza egzaminy
w Polsce i wydaje ECDL zgodne z europejskimi standardami i honorowane
w całej Zjednoczonej Europie.
Fundacja Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo od lat współpracuje z Polskim Towarzystwem Informatycznym, nawiązała także współpracę z głównym biurem ECDL i przygotowuje do egzaminu swoich podopiecznych (http://ecdl.idn.org.pl).
2.2.5. Telepraca
Telepraca3 (praca zdalna) jest rozumiana jako praca wykonywana z daleka od konwencjonalnego miejsca zatrudnienia przy użyciu współczesnych
technologii teleinformatycznych. Taki tryb pracy jest proponowany dla
osób, które są samodzielne w wykonywaniu swojej pracy, potrafią pracować
niezależnie – bez bezpośredniego nadzoru, umieją obsługiwać komputer.
W szczególności jest to forma odpowiednia dla prac, które można jasno
sprecyzować i które nie wymagają częstych konsultacji. Przykładami takich
prac są: wprowadzanie danych, przepisywanie i edycja tekstów, komputerowy skład tekstów i prace publikacyjne, prace menedżerskie jak np. pisanie raportów lub analiz finansowych, księgowość i buchalteria, tłumaczenia, programowanie, projektowanie systemów, projektowanie wspomagane
3
Zob. K. Markiewicz, Telepraca – co to jest, jak ją zorganizować i znaleźć”, Fundacja Wspomagania
Wsi, Warszawa 2004, http://www.witrynawiejska.org.pl/strona.php?p=456.
30
2005-05-16 11:43:52
komputerowo, prace badawcze. Dzięki infrastrukturze teleinformatycznej
telepraca stała się dla wielu ludzi rzeczywistością.
Według Raportu Unii Europejskiej z 1999 r. na progu trzeciego Milenium
ponad 9 mln Europejczyków pracuje w systemie telepracy (1997 r. – 1,5–2 mln;
1998 r. – 4,6 mln). Szacowano, że do końca 2000 r. około 18 mln Amerykanów
będzie pracowało w systemie pracy zdalnej. Według danych amerykańskich
w 1998 roku w USA szacowano liczbę telepracowników na ok. 8 mln osób, wg
innych źródeł – było ich 20 mln. W Wielkiej Brytanii 3 mln spośród 27 mln
zatrudnionych pracuje w domu.
Według innych danych, obecnie pracę w domu wykonuje tylko 2% Polaków. Najczęściej prowadzą oni własne firmy lub pracują dla pracodawcy
z sektora prywatnego.
W ramach społecznej inicjatywy Internet dla Niepełnosprawnych4 udaje się skutecznie organizować telepracę dla osób niepełnosprawnych, które
tworzą zdalnie zasoby serwisu informacyjnego WWW. W trybie telepracy
realizowano m.in. zlecenia na tłumaczenia tekstów od znanych firm komputerowych.
2.2.6. Telehandel
Dziś w Internecie można zrobić zakupy w wirtualnym sklepie, a zamówione towary będą dostarczone do domu. Handlują w sieci zarówno wielkie
markety (np. www.leclerc.com.pl, www.gigasklep.pl, www.mango.pl, http://
zakupy.wp.pl) jak i pojedyncze osoby, zwłaszcza w ramach aukcji internetowych (www.allegro.pl, www.swistak.pl, www.aukcje24.pl).
Aukcje stwarzają osobom niepełnosprawnym w małych miejscowościach możliwość wygodnego sprowadzenia artykułów, po które trzeba by
było jechać do większego miasta. Inną ich zaletą jest możliwość spróbowania własnych sił w sprzedaży własnych przedmiotów, np. wyrobów rękodzielniczych. Warto zwrócić uwagę, że w tego typu przedsięwzięciach dość
często biorą udział młodzi ludzie z małych miejscowości.
Wiejscy producenci mają dzięki internetowi atrakcyjną możliwość bezpośredniego kontaktowania się ze swymi odbiorcami z pominięciem łańcuszka pośredników.
4
http://telepraca.idn.org.pl.
31
2005-05-16 11:43:53
Oczywiście, powyższe uwagi nie wyczerpują wszystkich aspektów handlu elektronicznego ale wskazano w nich elementy atrakcyjne dla osób niepełnosprawnych.
2.2.7. Telepomoc
Obecny poziom rozwoju telekomunikacji i techniki komputerowej w Polsce
umożliwia świadczenie usług nowej generacji. [...] Celem tych usług jest zapewnienie opieki, pomocy oraz niezbędnych świadczeń w miejscu zamieszkania pacjenta. W sektorze najnowszej technologii powstawać będą nowe
miejsca pracy w nowych zawodach z zakresu teleopieki.5
W powiatowym mieście, w którym dokładnie przeanalizowano informacje
demograficzne, stwierdzono nie tylko, że 70-latków jest więcej niż niemowlaków. Zauważono też, że na renty i pierwsze emerytury zaczyna przechodzić wielki powojenny wyż demograficzny. Za kilka lat na jednego przedszkolaka przypadać będzie troje dziadków i pradziadków. To nie żart. Już
wiemy, że nie da się wybudować tylu domów pomocy społecznej, ile trzeba,
by zaspokoić potrzeby gwałtownie starzejącego się społeczeństwa. Teleopieka stanie się więc naturalną koniecznością. Osoby starsze i niepełnosprawne będą bezpiecznie pozostawać w swoich domach, a ich opiekunowie będą
mogli spokojnie podejmować pracę – pewni, że w razie pogorszenia się stanu zdrowia podopiecznego, pomoc zostanie niezwłocznie udzielona. Możliwa będzie mobilna obserwacja własnego domu i pozostających wewnątrz
osób. Nawet na dalekich wyjazdach będziemy mogli utrzymywać stały kontakt z domem i reagować w najwłaściwszy sposób. Pierwsze w Polsce instalacje teleopieki są przygotowywane właśnie na Śląsku.6
Interesującym rozwiązaniem jest elastyczny system wizualnej komunikacji TRIASYS7 powstały w ramach RACE Project TeleCommunity prezentowany jako medium dla systemu nadzoru zdrowia i zdalnej opieki socjalnej dla osób starszych i niepełnosprawnych. W domu pacjenta elementami
technicznymi systemu są standardowy odbiornik telewizyjny, miniaturowa
kamera i urządzenie z dużą klawiaturą. Całość jest przyłączona do gniazd
5
A. Jarczewski, Teleopieka w społeczeństwie informacyjnym. Projekt Śląskiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera. Program nowych usług, www.republika.pl/ajarczewski/teleopieka/
teleopieka.htm.
6
A. Jarczewski, Społeczeństwo informacyjne rodzi się na Śląsku, www.ajarczewski.republika.pl/
czasopisma/Slask/informacyjne.htm.
7
J. Floch, Triasys: Videotelephony Adapted to Elderly and Disabled People’s Needs, ERCIM News
No. 28 – January 1997, www.ercim.org/publication/Ercim_News/enw28/floch.html.
32
2005-05-16 11:43:54
sieci ISDN oraz telewizji kablowej. Za pośrednictwem tego systemu jeden terapeuta może prowadzić np. ćwiczenia gimnastyczne z rozproszoną grupą
podopiecznych mając możliwość obserwacji ich zachowań na monitorach.
Pacjenci z kolei mogą obserwować prowadzącego i naśladować wykonywane
przez niego ćwiczenia. Ta sama instalacja może służyć teleedukacji, poradnictwu, konsultacjom, telekonferencjom itp.
2.2.8. Telemedycyna
Internet, który w chwili swego powstania jako sieć wojskowa miał służyć
w nuklearnej odpowiedzi na ewentualny radziecki atak na Stany Zjednoczone,
stał się nieocenionym narzędziem wymiany informacji i ratowania ludzkiego
życia i zdrowia. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż wśród użytkowników
tej sieci na całym świecie, drugą najbardziej aktywną grupą zawodową, po
specjalnościach czysto technicznych są właśnie... lekarze. To oni tworzą i rozwijają serwisy medyczne (np. www.esculap.pl, www.telemedycyna.krakow.pl,
www.telezdrowie.pl) oraz wymieniają uwagi i opinie konsultując skomplikowane przypadki kliniczne.
Od 1 lutego trwa badanie rynku w ramach projektu Medical Care Continuity (MCC) w 4 państwach – w Polsce, Belgii, Francji i Włoszech. Projekt ma
na celu zapewnienie ciągłości opieki zdrowotnej po wypisaniu przewlekle
chorego pacjenta ze szpitala. Wypisaniu wcześniejszemu...
Projekt MCC odpowiada na zapotrzebowanie starzejącej się Europy, gdzie
przybywa przewlekle chorych, brakuje personelu medycznego, a koszty publicznej opieki zdrowotnej są wysokie. Dzięki hospitalizacji w domu pacjenci unikają też powikłań pochodzenia szpitalnego. Dodatkową korzyścią jest
fakt przebywania chorego wśród swoich bliskich.
Nowe świadczenia na poziomie opieki szpitalnej dzięki telemedycynie będą
możliwe w domu pacjenta. Jest to rozwiązanie znacznie tańsze niż hospitalizacja w placówce zdrowotnej. [...]
Projekt MCC (Ciągłość Opieki Zdrowotnej) jest w 50% finansowany przez
Komisję Europejską w ramach programu eTEN – części planu działań eEurope 2005, który wspiera wdrożenie oraz rozwój usług i aplikacji elektronicznych. Polska została wybrana do projektu zgodnie z założeniem, że ma
się tam znaleźć jeden z nowych krajów Unii Europejskiej. [...]
W tej chwili na wykorzystanie aplikacji elektronicznych w opiece nad pacjentem wydawany jest około 1% europejskich budżetów na zdrowie publiczne. Według planów Unii Europejskiej opieka medyczna oparta na sieci
ma do 2025 roku stanowić 5% budżetów. Pierwszym krokiem ku e-medycynie ma być wprowadzenie elektronicznego systemu identyfikacji pacjentów
2005-05-16 11:43:54
pochodzących z UE już w 2006 roku. Do 2008 roku mają być możliwe telekonsultacje z lekarzem oraz telemonitoring stanu zdrowia przewlekle chorych przebywających w domu.8
Telemedyczne konsultacje bez wychodzenia z domu (zdalny pomiar tętna, ciśnienia, EKG itp.) to dostępne już dziś usługi dla osób starszych, niepełnosprawnych, rekonwalescentów, kobiet w ciąży. W sieci internet znaleźć
można wiele tego przykładów 9.
2.2.9. Informacja publiczna w internecie
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Art. 61) stanowi:
Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje
również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych
w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują
mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.
Inicjatywa powołania Biuletynu Informacji Publicznej10 ma na celu realizację tego prawa poprzez utworzenie ogólnodostępnej bazy informacji publicznych obejmującej cały kraj. Ma ona ułatwić i przyspieszyć wyszukiwanie potrzebnych informacji każdemu obywatelowi, podmiotowi gospodarczemu lub instytucji.
Nowoczesna Administracja Publiczna11 to postulowane rozwiązania pozwalające obywatelowi zdalnie załatwiać swoje sprawy w e-gminie.
Wrota Polski to projekt związany z realizacją przez Polskę założeń programu „eEurope 2005”. Ma on m.in. usprawnić przepływ informacji oraz
zapewnić możliwość załatwienia spraw miedzy urzędami a obywatelem
drogą elektroniczną. Dzięki temu bez wychodzenia z domu będziemy mogli rozliczyć się z podatku dochodowego od osób fizycznych, wypełnić PIT,
złożyć wniosek o dowód osobisty, prawo jazdy, a nawet dokonać wszelkich
8
M. Górak, Telemedycyna – dzięki internetowi ze szpitala wypiszą nas wcześniej, NetWorld online,
23.02.2005, www.networld.pl/news/75819.html.
9
www.telemedical.com, www.ehto.org, www.cordis.lu, www.americantelemed.org, www.tatrc.org,
http://narcisus.esd.ece.ntua.gr/~www/euromed.html,www.partners.org/homecare/telehealthproject.htm.
10
http://www.bip.pl.
11
http://www.egov.pl.
34
2005-05-16 11:43:55
formalności związanych z założeniem firmy. Projekt zakłada utworzenie
jednego miejsca do kontaktu i załatwiania spraw z urzędami, dzięki któremu obywatel, za pośrednictwem Internetu, będzie miał dostęp do urzędu
przez całą dobę, siedem dni w tygodniu.
Pierwszym wzorcowym portalem w tym zakresie jest portal Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego „Wrota Małopolski”
(www.wrotamalopolski.pl) gdzie w dziale „Niepełnosprawni” zgromadzono
lokalne informacje ważne dla osób niepełnosprawnych.
2.2.10. Elektroniczne biblioteki i publikacje (e-books)
W opracowaniu Stan czytelnictwa w Polsce opublikowanym w portalu
WYDAWCA12 czytamy:
Z bibliotek publicznych korzystają czytelnicy niepełnosprawni: niewidomi,
inwalidzi (często na wózkach), seniorzy przebywający głównie w domu, obłożnie chorzy w szpitalach, kuracjusze w sanatoriach itp. Obsługa tych osób
jest trudna i kosztowna. Znakomita część bibliotek nie ma podjazdów dla
wózków inwalidzkich, nie mieszczą się one w czytelniach. Obsługa seniorów
i osób przewlekle chorych w domach ma charakter sporadyczny. Zakupy
i wypożyczenia książek mówionych są kosztowne. Jeszcze droższe są komputery czytające. Żadnej biblioteki nie stać na zakup tego typu urządzeń
elektronicznych.
Aby wypożyczyć książkę w tradycyjnej bibliotece trzeba się najpierw do
niej wybrać, poszperać w katalogu, wypełnić rewers, pobrać książkę (jeśli
szczęśliwie nikt wcześniej jej nie wypożyczył) i w określonym terminie ją
oddać. Trochę to kłopotliwe. Zwłaszcza dla osób niepełnosprawnych.
Aby wypożyczyć książkę w wersji elektronicznej (e-book) w Internecie
wcale nie trzeba wychodzić z domu. Wystarczy wejść na stronę biblioteki internetowej i pobrać odpowiedni plik. Jeśli plik nie jest darmowy trzeba zapłacić – również w jednej z możliwych form elektronicznych, np. sms-em
czy przelewem z banku internetowego.
Pobrany plik może zawierać tylko sam tekst publikacji. Ale nic nie stoi na
przeszkodzie żeby zawierał więcej: ilustracje, schematy, fotografie, a nawet
12
Stan czytelnictwa w Polsce (Uwagi do programu jego rozwoju), red. prof. J. Kołodziejska, Biblioteka Narodowa, Instytut Książki i Czytelnictwa, Warszawa 2000, www.wydawca.com.pl/sinfo/hurt/
h0008.HTML.
35
2005-05-16 11:43:56
dźwięki i animacje czy sekwencje audio/wideo. Może zawierać aktywne odsyłacze (hyperlinki) prowadzące do innych miejsc w publikacji czy na zewnątrz niej – do miejsc w Internecie.
Plik może być przeglądany przy pomocy programu zwanego czytnikiem
(reader). Stosownie do budowy pliku (formatu danych) dostępnych jest wiele czytników, najczęściej dostępnych w sieci bezpłatnie. Ale w sam plik może
zostać wbudowany kod programu i w rezultacie mamy do czynienia z plikiem wykonywalnym np. typu .exe, który można uruchomić jak zwykłą
aplikację.
W czasie przeglądania elektronicznej publikacji można korzystać z udogodnień takich, jak wyszukiwanie frazy tekstu, robienie zakładek, notatek
lub cytatów, dostosowanie kontrastowości obrazu, powiększanie fragmentów obrazu (funkcja lupy) itd.
Komputerowy program-lektor może odczytać zawartość pliku tekstowego. Ale sam plik może być przecież czystym nagraniem dźwiękowym lub nawet filmem.
Internetowa biblioteka (e-biblioteka) może oferować każdą z form elektronicznych publikacji w postaci pliku, darmowo lub komercyjnie.
Książki elektroniczne (e-booki) mają wbrew pozorom konstrukcję bardzo tradycyjną. Są podzielone na strony, tekst jest formatowany w taki sposób, aby można było łatwo wydrukować taką elektroniczną publikację. „Najczęściej można spotkać w internecie e-booki w formacie PDF firmy Acrobat.
Jest to format zapewniający wygląd publikacji elektronicznej zgodny z drukowanym oryginałem. Można oczywiście też spotkać e-booki w innych formatach – najczęściej jako plik wykonywalny (.exe), plik tekstowy (.txt), dokument Worda (.doc) jednak klasyczne e-booki to format pdf. Taką e-książkę możesz w łatwy sposób przesyłać jako załącznik e-mail, nagrać na dyskietkę, płytę CD/DVD lub całą bibliotekę zgromadzić na swoim twardym
dysku w komputerze.” (zob. http://www.e-booki.com/cotoebook.html).
Bogaty wykaz zasobów dotyczących książki elektronicznej, niezbędnego
oprogramowania itp. jest prowadzony jest pod adresem www.vulcan.edu.pl/
biblioteka/ebook/o_ebookach.html – na stronie firmy Vulcan.
Załącznik 1 zawiera spis niektórych bibliotek internetowych.
36
2005-05-16 11:43:56
2.2.11. Internetowe radio i telewizja
Rozwój transmisji multimedialnych (http://pl.wikipedia.org/wiki/
Media_strumieniowe) w internecie sprawił, że dziś w sieci można znaleźć
bardzo liczne „radiostacje” będące przedsięwzięciami amatorskimi albo dodatkowymi kanałami nadawczymi dla istniejących stacji radiofonicznych
czy telewizyjnych. Nie wnikając w zawiłości techniczne warto wiedzieć,
że przy pomocy darmowego oprogramowania można odbierać przekazy
multimedialne nawet przez łącze o przepustowości modemowej, używając komputera o minimalnej konfiguracji np. z procesorem Intel Pentium II
233MHz, pamięcią RAM 64MB i 16-bitową kartą dźwiękową z głośnikami
oraz kartą grafiki o rozdzielczości 800x600 pikseli z 16-bitową paletą barw.
Na rynku sprzętu audio/video pojawiają się już także sprzętowe tunery obsługujące transmisje internetowe.
Bogate zróżnicowanie tematyczne internetowych stacji nadawczych decyduje dodatkowo o atrakcyjności tej formy przekazu – dostępne są rozmaite profile muzyczne, filmowe, rozrywkowe, edukacyjne. Docelowo doprowadzi to do upowszechnienia przekazów interaktywnych stwarzających odbiorcy możliwość aktywnego współuczestnictwa lub swobodę pobierania jedynie wybranych pozycji programowych na żądanie.
Dla osób z ciężkimi dysfunkcjami fizycznymi sprzyjającą okolicznością
jest fakt, że dostęp do wymienionych mediów można uzyskać przy pomocy
tego samego komputera wyposażonego w odpowiednio dobrane urządzenia
wspomagające. Komputer stanowi więc dla nich nie tylko przyjazne stanowisko pracy ale także centrum komunikacji, informacji i rozrywki, a może
być także centrum sterowniczym do manipulowania urządzeniami domowymi czy biurowymi. Ujednolicona obsługa komputera zastępuje osobom
niepełnosprawnym, niekiedy nieosiągalne, manipulowanie przyciskami,
przełącznikami, pokrętłami lub odczytywanie wskazań urządzeń domowych takich, jak radioodbiornik, telewizor, magnetowid, wieża audio itd.
Najpopularniejszymi obecnie darmowymi programami do odbioru transmisji audio/wideo są: Windows Media Player, Real Player i Winamp. Każdy
z nich poza bogactwem funkcji i obsługiwanych formatów obsługuje również swój własny format strumienia audio/video. A ponieważ internetowi nadawcy nie zawsze oferują transmisje w każdym z tych formatów, więc
37
2005-05-16 11:43:57
warto zainstalować wszystkie trzy odtwarzacze. Sytuacja ta może być dla
użytkownika kłopotliwa, bo trudno pamiętać, które stacje radiowe czy telewizyjne „odbiera” konkretny program.
Bogactwo funkcji i opcji nie każdemu odpowiada. Dlatego wymyślono
bardzo proste w obsłudze programy zwane tunerami internetowymi, które zawierają z reguły już przygotowany spis internetowych stacji radiowych
i telewizyjnych. Po kliknięciu myszką na wybraną ze spisu stację, stosownie
do używanego przez nią formatu, uruchamia się transmisja wykorzystując
automatycznie komponenty jednego z wymienionych odtwarzaczy. Przykładem takiego programu-tunera jest, dostępny bezpłatnie, polski tuner internetowy WUUP (www.wuup.com). Są tu trzy mechanizmy w jednym programie: odtwarzacz stacji radiowych, odtwarzacz stacji telewizyjnych oraz
przeglądarka stron internetowych. Jedynym wymogiem systemowym jest
posiadanie w swoim systemie operacyjnym zainstalowanego Windows Media Player’a w wersji 9. WUUP! wykorzystuje tzw. kodeki tego odtwarzacza
i technologie WindowsMediaAudio firmy Microsoft. Program jest przeznaczony dla systemów Windows 98, Me, 2000 oraz XP.
Na aukcjach www.allegro.pl oferowane są w cenie kilku złotych inne tunery internetowe o nazwach watchTV oraz NetTV.
W Internecie pod adresem http://www.radio-locator.com dostępna
jest baza danych o adresach internetowych nadawców radiowych z całego świata. Z kolei przewodnik po darmowych internetowych transmisjach telewizyjnych na całym świecie można znaleźć pod adresem http://
mediahopper.com/portal.htm.
Załącznik 2 zawiera wykaz aktualnie czynnych (styczeń 2005) w Internecie polskich stacji radiowych. Zalącznik 3 zawiera wykaz polskich stacji telewizyjnych.
38
2005-05-16 11:43:58
3. Bariery dostępu do internetu
3.1. Uwagi ogólne
Należy podkreślić, że możliwości nowych usług telekomunikacyjnych są
bardzo przydatne dla osób niepełnosprawnych. Posiadanie dostępu do wielkich zbiorów bieżącej informacji na dowolne tematy otwiera światowe zasoby, przedtem niedostępne, dla ludzi niepełnosprawnych. Trzeba więc zrobić
wszystko by przeciwdziałać powstawaniu barier utrudniających i eliminujących te osoby z dostępu do nowoczesnych usług teleinformatycznych. Istnieje kilka czynników, które mogą być powodem powstawania barier, a mianowicie względy techniczne, ekonomiczne oraz wynikające z niesprawności
użytkowników.
Osoby niewidome i niedowidzące, głuche i niedosłyszące, osoby z różnymi problemami ograniczenia ruchu mają różne utrudnienia i różne możliwości. To co może stanowić bariery dla jednych, może być bez znaczenia dla
drugich; każda osoba jest inna, ma inne możliwości i inne potrzeby.
Największą przeszkodą dla niepełnosprawnych jest dostęp do komputera. W celu uzyskania dostępu do Internetu ludzie niepełnosprawni potrzebują nie tylko podstawowych zestawów komputerowych, ale także urządzeń
wspomagających. Wyposażenie wspomagające jest konieczne do uczynienia
komputera dostępnym, co może być dla wielu osób barierą cenową przed korzystaniem z Internetu. Należy jednak pamiętać, że niepełnosprawność każdej osoby jest inna i rozwiązania zapewniające dostęp też są różne dla każdej osoby.
39
2005-05-16 11:43:58
Osoba niedowidząca i niewidoma, by móc korzystać z komputera i mieć
dostęp do Internetu musi posiadać dodatkowe wyposażenie wspomagające
umożliwiające odczyt z ekranu. Osoba niesprawna ruchowo również wymaga wyposażenia wspomagającego, by móc korzystać np. funkcji z klawiatury komputera.
Internet otwiera nowe niespotykane możliwości dostępu do książek, czasopism i innych informacji. Pojawiające się nowe rozwiązania w technice lub
oprogramowaniu często utrudniają osobom niepełnosprawnym dostęp do
Internetu. Przykładem tego stanu jest rozwój zaawansowanej grafiki w wielu miejscach w Internecie. Oprogramowanie do czytania z ekranu nie jest
w stanie interpretować grafiki, a jedynie tylko tekst. Jeśli do grafiki nie jest
dodany opis tekstowy, to dostęp do informacji okazuje się niemożliwy.
3.2. Bariery dla niewidomych i niedowidzących
Możliwość dostępu do olbrzymich ilości słowa drukowanego poprzez
program do czytania na głos z ekranu (screen reader) jest wielkim darem dla
ludzi niesprawnych wzrokowo.
Kontakty z innymi osobami, poprzez udział w listach dyskusyjnych lub
wysyłanie osobistych listów nie stanowią problemu tak długo, jak program
odczytujący jest oparty na tekście.
Problem powstaje wraz z rosnącym udziałem graficznego interfejsu
użytkownika. Język HTML i jego odmiany są najczęściej używanym kodem do tworzenia stron w sieci. Łącza hipertekstowe na stronie mogą również łączyć z innymi stronami, gdzie można znaleźć dodatkową informację.
Jeśli łącza te są graficznymi guzikami albo innymi obrazkami, są one niedostępne dla niewidomych, ponieważ czytniki ekranu nie mogą czytać grafiki,
dopóki nie są one związane z opisami tekstowymi, które muszą być dodane
podczas projektowania strony.
Układ strony również może okazać się problemem, jeśli informacja jest
wyświetlona w formie tabeli lub kolumny. Czytniki ekranu zazwyczaj czytają od lewej do prawej wzdłuż linii, przez co tabele i kolumny są prawie niemożliwe do odcyfrowania. Również niewidomi użytkownicy, którzy używają przeglądarek internetowych nie mogą, ogólnie rzecz biorąc, używać
myszy. Również opisy w treści strony takie, jak „kliknij tutaj” nie zawierają
jednoznacznej informacji.
40
2005-05-16 11:43:59
Dostępność zasobów internetowych dla osób niepełnosprawnych to problem, o którym w Polsce cały czas mówi się za mało13. [...] Zalecenia dla
twórców serwisów dostępnych zostały opublikowane przez konsorcjum
W3C w ramach inicjatywy „The Web Accessibility Initiative” (WAI)14. [...]
W tej chwili w sieci dostępne są dwa narzędzia, tzw. walidatory, za pomocą których można sprawdzić czy dana strona spełnia standardy dostępności,
a jeśli nie, to jakie błędy pojawiają się na niej. Można je znaleźć na pod adresami: www.w3c.org oraz http://bobby.watchfire.
3.3. Bariery dla osób głuchych i niedosłyszących
Wyjścia audio lub ścieżki dźwiękowe, które pojawiają się coraz częściej
w sieci mogą być bardzo dobrym rozwiązaniem dla osób niedowidzących,
ale stanowią problem dla osób niedosłyszących i głuchych. Pewnym problemem dla ludzi głuchych i niedosłyszących może być trudność w usłyszeniu
dźwięków ostrzegawczych wskazujących na popełnienie błędu. Oprogramowanie, które wprowadza migające elementy w miejscach ostrzegawczych
oraz dodanie tekstu do ścieżek dźwiękowych, znacznie łagodzi te problemy.
3.4. Bariery dla osób z ograniczeniami ruchowymi
Dla osób posiadających niesprawne ręce lub palce używanie klawiatury i myszki stanowi bardzo poważny problem. W tym przypadku konieczne
są alternatywne klawiatury lub wskazujące umożliwiające realizację funkcji myszki15. Opracowano także rozmaite systemy wskazywania przy pomocy ruchu gałki ocznej. Intensywnie prowadzone są prace nad sterowaniem
komputera przy pomocy mowy. Ostatnie doniesienia mówią o pomyślnych
eksperymentach w zakresie wykorzystania fal mózgowych do komunikacji
z komputerem.
3.5. Bariery ekonomiczne
Zarówno podstawowy sprzęt komputerowy, jak i urządzenia wspomagające oraz specjalistyczne oprogramowanie oznaczają koszty. Ponadto, do
kosztów dochodzi jeszcze dodatkowy koszt „czasu połączenia”, czyli stawka
http://www.niepelnosprawni.info/labeo/app/cms/x/11565.
http://www.w3c.org/WAI.
15
K. Markiewicz, Komputer w pracy z osobą niesprawną ruchowo, http://www.idn.org.pl/techno/
comp_npn.htm.
13
14
41
2005-05-16 11:44:00
godzinowa płacona dostawcy usługi. Używanie urządzeń wspomagających
wymaga dodatkowego czasu do przetworzenia informacji, czyli niepełnosprawny musi więcej zapłacić za czas połączenia. Ludzie niepełnosprawni
mogą potrzebować więcej czasu na wyszukanie potrzebnej informacji, stąd
koszty dostępu do Internetu mogą być dla nich wyższe. Duże koszty związane z ceną sprzętu oraz koszty dołączenia mogą stanowić istotną barierę dostępu do Internetu. W programach celowych PFRON przewidziane są formy
pomocy finansowej również w tym zakresie.
3.6. Rozwiązania wspomagające pracę z komputerem
Należy stwierdzić, że nie ma łatwego rozwiązania dla tych wszystkich barier utrudniających dostęp. Jak już podkreślono niesprawność każdej osoby
jest inna. Każda osoba wymaga indywidualnego potraktowania i osobistego wyposażenia wspomagającego. A oto niektóre urządzenia wspomagające
(zob. www.pcbezbarier.idn.org.pl):
– Czytniki ekranu i czytniki pisma Braille’a dla niewidomych.
– Oprogramowanie do powiększenia napisów na ekranie dla osób słabo
widzących.
– Oprogramowanie do przewidywania (predykcji) słów. Użytkownik wprowadza początkowe litery aby pojawiły się słowa do wyboru, spomiędzy
których wybiera się pożądane słowo.
– Różne urządzenia do wspomagania klawiatury dla ludzi o ograniczonej
sprawności ruchowej.
– Systemy rozpoznania głosu dla osób z trudnościami w posługiwaniu się
klawiaturą itp.
Niejednokrotnie tego typu problemy można rozwiązać niewielkim nakładem kosztów, przy zachowaniu zasady „Projektowania dla wszystkich”
(ang. Design-for-All, Universal Design). Zasada ta zakłada branie pod uwagę
specyficznych potrzeb osób niepełnosprawnych w procesie projektowania.
Myślą przewodnią projektowania jest hasło – „Dobre rozwiązanie dla osób
niepełnosprawnych jest często dobrym rozwiązaniem dla każdego”.
42
2005-05-16 11:44:00
4. Powinność społeczeństwa wobec
osób niepełnosprawnych
Prawa osób niepełnosprawnych są przedmiotem uwagi Narodów Zjednoczonych i wielu organizacji międzynarodowych. Najważniejszym dorobkiem Międzynarodowego Roku Osób Niepełnosprawnych w roku 1981, było
opracowanie Światowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, przyjętego przez Zgromadzenie Ogólne rezolucją 37/52 z dnia 3 grudnia 1982 roku.
Pod wpływem dyskusji na forum Zgromadzenia Ogólnego w roku 1990
powołano grupę roboczą składającą się z ekspertów rządowych, której zadaniem było opracowanie standardowych Zasad Wyrównywania Szans Osób
Niepełnosprawnych.
Zasady równych szans oznaczają, że potrzeby każdej jednostki są jednakowo ważne. Osoby niepełnosprawne są członkami społeczeństwa i mają
prawo do pozostawania we własnym środowisku lokalnym. Powinny one
otrzymać potrzebne im wsparcie w ramach normalnych struktur edukacyjnych, opieki zdrowotnej, zatrudnienia i usług społecznych. Wśród kilkudziesięciu przyjętych zasad i powinności warto wymienić te, które w dużym stopniu mogą być spełnione i realizowane dzięki telekomunikacji, a są
to między innymi:
– Zapewnienie dostępności we wszystkich obszarach życia społecznego,
a w szczególności:
a) działania zmierzające do usuwania barier utrudniających poruszanie
się w środowisku,
b) dostęp do informacji i środków komunikacji międzyludzkiej;
– Zagwarantowanie pełnego zakresu służb wspierających oraz wszelkich
urządzeń pomocniczych;
– Zapewnienie skutecznej pomocy medycznej osobom niepełnosprawnym;
– Uznanie zasady równych szans w zakresie edukacji podstawowej, średniej i wyższej;
– Uznanie zasady, że prawo i przepisy w dziedzinie zatrudnienia nie mogą
ich dyskryminować i przeszkadzać w ich zatrudnianiu.
43
2005-05-16 11:44:01
W Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych, która została przyjęta przez
Sejm RP uchwałą z dnia 1 sierpnia 1997 roku, znalazły swoje odzwierciedlenie Zasady Wyrównania Szans Osób Niepełnosprawnych przyjęte przez
Zgromadzenie Ogólne ONZ. Karta ta określa prawa osób niepełnosprawnych, między innymi prawo do dostępu do leczenia i opieki medycznej, dostępu do nauki w szkołach wspólnie ze swymi pełnosprawnymi rówieśnikami, do pracy na otwartym rynku pracy zgodnie z kwalifikacjami, do życia
w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych, do swobodnego przemieszczania się i powszechnego korzystania ze środków transportu, dostępu
do informacji, możliwości komunikacji międzyludzkiej, do pełnego uczestnictwa w życiu publicznym.
4.1. Inicjatywa eEurope – Społeczeństwo Informacyjne
dla wszystkich
W portalu Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej16 czytamy:
eEurope jest inicjatywą polityczną, która została sformułowana po zakończeniu szczytu Rady Unii Europejskiej w Lizbonie. Projekt eEurope stanowi
fragment większego programu, którego celem jest wzrost konkurencyjności
gospodarki europejskiej opartej na wiedzy i innowacyjności. Promocja Internetu i technologii informatycznych staje się jednym z podstawowych narzędzi polityki Unii Europejskiej zmierzającej do pełniejszego wykorzystania
szans, jakie daje rozwój technologii cyfrowych i komunikacyjnych. Inicjatywa eEurope zawiera dziesięć punktów programowych, których realizacja
przyczyni się do rozwoju nowego typu gospodarki europejskiej i zmniejszy
dystans gospodarczy dzielący Unię od Stanów Zjednoczonych. Należy podkreślić, że eEurope jest wyłącznie dokumentem programowym i nie zawiera instrumentów finansowych. Cele ogólne wyznaczone przez projekt realizowane są w ramach istniejących programów europejskich takich, jak Piąty
Program Ramowy.
Najważniejsze założenia projektu eEurope:
– Przygotowanie młodzieży do korzystania z ery cyfrowej;
– Tańszy dostęp do Internetu;
– Dynamiczny rozwój handlu elektronicznego;
– Promocja zastosowania Internetu dla współpracy ośrodków naukowych
i badawczych;
16
http://bdwe.ukie.gov.pl.
44
2005-05-16 11:44:01
– Rozwój technologii inteligentnych kart;
– Dostęp do kapitału wysokiego ryzyka;
– Wykorzystanie Internetu dla lepszego zintegrowania osób niepełnosprawnych w społeczeństwie;
– Opieka zdrowotna w Internecie;
– Inteligentny transport;
– Instytucje rządowe w Internecie”.
4.2. Krajowe Dni Informacyjne
Jedną z inicjatyw na rzecz osób niepełnosprawnych jest projekt Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych poświęcony systemowi informacji dla osób niepełnosprawnych. Projekt jest finansowany przez
Wspólnotę Europejską i Ministerstwo Polityki Społecznej RP.
Głównym przedsięwzięciem w ramach Krajowych Dni Informacyjnych17
będzie duża konferencja poświęcona analizie stanu informacji dla osób niepełnosprawnych w Polsce oraz wypracowaniu założeń systemu takiej informacji. Konferencja odbędzie się 7–8 czerwca 2005 roku w Warszawie.
Konferencja adresowana jest do instytucji rządowych i samorządowych
oraz innych instytucji publicznych zajmujących się problematyką osób niepełnosprawnych i świadczących dla nich usługi, jak również do samych osób
niepełnosprawnych i ich organizacji oraz innych organizacji działających na
rzecz osób niepełnosprawnych. W konferencji wezmą także udział przedstawiciele Sejmu i Senatu, pracodawców, instytucji naukowo-badawczych, placówek oświatowych, mediów oraz goście zagraniczni.
Konferencja ma posłużyć przede wszystkim prezentacji przykładów dobrej praktyki w odniesieniu do zakresu i sposobu przekazywania informacji
osobom niepełnosprawnym, jak również informowania całego społeczeństwa o niepełnosprawności. Poprzez wymianę doświadczeń i zaprezentowane przykłady konferencja będzie również stanowić forum do dyskusji nad
stworzeniem efektywnego systemu informacji dla osób niepełnosprawnych
w Polsce. Cenny wkład w budowę takiego systemu mogą wnieść zagraniczni uczestnicy konferencji dzieląc się doświadczeniem w tym zakresie zdobytym w swoich krajach.
17
http://www.mps.gov.pl/infodni/kdi-info.html.
45
2005-05-16 11:44:02
4.3. Programy PFRON
W internetowej witrynie PFRON (www.pfron.org.pl) w dziale programów celowych podano, że zgodnie z dyrektywami unijnymi wśród podejmowanych działań jest wsparcie obszarów wymagających aktywizacji i zagrożonych marginalizacją.
Dla osób niepełnosprawnych na wsi interesujące informacje18 o planach
PFRON podano w serwisie www.niepełnosprawni.info:
W roku 2004 pierwszoplanową sprawą dla PFRON będzie rozpoczęcie
wdrożenia Działania 1.4. Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich. Dla wszystkich instytucji wdrażających programy pomocowe UE to będzie bardzo trudny rok, w którym wiele wysiłków poświęcić
trzeba będzie zagadnieniom organizacyjnym związanym z uruchomieniem
nowych procedur i mechanizmów działania.
Projekt programu „wiejski księgowy” jest przygotowany. W trakcie prac koncepcja programu uległa rozwinięciu. W koncepcji odeszliśmy od ograniczenia kompetencji niepełnosprawnych uczestników programu tylko do spraw
prowadzenia księgowości. W nowym ujęciu podstawowymi umiejętnościami osób, które zdobędą zatrudnienie w ramach programu będą: umiejętność
przygotowania aplikacji do programów unijnych, które w całości lub w części skierowane są do osób i podmiotów z obszarów wiejskich, umiejętność
obsługi systemu „Ajaks”, orientacja w zagadnieniach związanych z rachunkowością rolną. W związku z tym hasłem identyfikującym projekt programu nie może pozostać nazwa „wiejski księgowy”.
Na obecnym etapie prac program ma tytuł „Osoby niepełnosprawne w doradztwie rolniczym”. Nowym rozwiązaniem jest też wprowadzenie dla
poszczególnych projektów finansowanych w ramach tego programu, tzw.
drugiego etapu realizacji związanego z wymogiem współfinansowania ze
środków unijnych. W trakcie prac nad programem poszczególne rozwiązania konsultowane były z partnerami społecznymi zaangażowanymi w problematykę wiejską (Fundacja Rozwoju Wsi, Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości w Suwałkach). Dalsze prace nad programem prowadzone będą wspólnie z przedstawicielami Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, istnieje bowiem konieczność uzgodnienia rozwiązań programowych z całym systemem pozyskiwania środków unijnych dla terenów wiejskich, którego przygotowanie nadzorowane jest przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
18
Plany PFRON na rok 2004. Wypowiedź Prezesa Zarządu PFRON Romana Sroczyńskiego dla
magazynu „Integracja”, 2003-09-26, www.niepelnosprawni.info/labeo/app/cms/x/5159.
46
2005-05-16 11:44:03
Załącznik 1 – Biblioteki internetowe i witryny poświęcone
literaturze
(Stan na styczeń 2005)
http://www.pbi.edu.pl/
Polska Biblioteka Internetowa. Bezpłatny dostęp do największego zbioru
książek, co do których prawa autorskie wygasły.
www.staropolska.gimnazjum.com.pl
„Staropolska on-line” jest serwisem edukacyjnym poświęconym głównie
dawnej literaturze polskiej (średniowiecze, renesans, barok) usytuowanej
w kontekście dziedzictwa europejskiego.
http://www.literatura.zapis.net.pl/start.htm
Skarbnica literatury polskiej. Strona zawierająca informacje na temat literatury polskiej od czasów średniowiecza do współczesności. Dodatkowo przewodnik encyklopedyczny w postaci haseł biograficznych i rzeczowych.
http://www.literatura.net.pl
Literatura – portal wydawniczy. Wymaga zarejestrowania.
http://akk.net.pl/~bodzio/
Biblioteka Exlibris Na łamach strony setki pełnych tekstów książek z klasyki
polskiej i światowej. Witryna zawiera indeks tytułowy, autorski lektur oraz
oprogramowanie niezbędne do czytania książek.
hamlet.pro.e-mouse.pl
Serwis polonistyczny „Hamlet” zawiera wiedzę związaną z literaturą oraz
językiem polskim.
http://polonista.w.interia.pl/
Dużo książek, dużo linków do innych stron z książkami.
Biblioteka Dzieci OnLine
http://www.dzieci.best.pl/Biblioteka/spis_autorow.htm
Akademicka Biblioteka Internetowa (ABI)
http://abi.amu.edu.pl
Pracownia Komunikacji Multimedialnej Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu uruchamia Akademicką Bibliotekę Internetową (ABI). Celem jest udostępnienie w Sieci publikacji naukowych i dydaktycznych, w tym wartościowych materiałów hipermedialnych
47
2005-05-16 11:44:03
(zwłaszcza filmowych i dźwiękowych); projekt wspierany jest przez władze
wydziału i uczelni.
Biblioteka Literatury Polskiej w Internecie
http://monika.univ.gda.pl/~literat
Projekt Badawczo-Naukowy
Instytut Filologii Polskiej
Wydział Filologiczno-Historyczny
Uniwersytet Gdański
Zadanie: „Biblioteka jest pośrednikiem pomiędzy osobą a wiedzą (innych
osób)”.
„Naszym czytelnikom oferujemy: możliwość przeczytania książek w wersji
elektronicznej, dostęp do szczegółowych indeksów oraz możliwość zgrania/
ściągnięcia na swój komputer obszernych fragmentów lub nawet całości
udostępnianych książek.
Nie wierzymy, że zaprzestaniecie Państwo czytania książek w wersji tradycyjnej. Jednak prawdziwy amator książek wie, że nigdy nie będzie go stać na
kupienie wszystkich, o których marzy. No i cytowanie... Teraz to po prostu
Copy-Paste, a nie żmudne klepanie dwóch akapitów – prosimy zmierzyć, ile
to razy szybciej”.
Biblioteka Internetowa Izydor
http://www.biizy.com/izydor.html
Naszym celem jest udostępnianie pozycji o historii antycznej w wersji elektronicznej.
Biblioteka Internetowa Exlibris
http://akk.net.pl/~bodzio
Zawiera największy zbiór literatury polskiej i obcej w formie e-booków.
Dostęp do książek poprzez Indeksy autorów, tytułowy, lektur i oczywiście
wyszukiwarkę książek. Do zarządzania i czytania zbiorów możesz pobrać
program Biblioteka w dziale Niezbędnik.
Giecka Biblioteka Internetowa
http://www.giecz.obywatel.pl/Varia/Bibl_Glw.html
48
2005-05-16 11:44:04
W tej chwili można (bez wstawania od komputera!) przeczytać 90 prac naukowych i popularno-naukowych (wraz z przypisami, bibliografią i ilustracjami) oraz 17 artykułów z prasy codziennej, poświęconych historii grodu
w Gieczu.
BIIZY – Biblioteka Internetowa Izydor
http://www.biizy.com/
ABI – Akademicka Biblioteka Internetowa
http://abi.amu.edu.pl/projekt.php
Biblioteka Literatury Polskiej w Internecie
http://monika.univ.gda.pl/~literat
Exlibris – biblioteka internetowa
Giecz – Giecka Biblioteka Internetowa
http://www.giecz.obywatel.pl/Varia/Bibl_Glw.html
Książki dla małych i dużych
http://strony.wp.pl/wp/litpow/
Witryna ta to rodzaj podręcznika online traktującego o postaciach, powieściach, pisarzach, epokach i innych zjawiskach literackich
http://www.literatura.net.pl/
Portal wydawniczy zawierający duży zbiór darmowych książek do pobrania.
http://ebooki.boo.pl/biblioteka.html
Zbiór opracowań lektur szkolnych.
http://www.ebook.pl/
Serwis poświęcony książce elektronicznej oraz innym publikacjom wydawanym w formie elektronicznej. Aktualne informacje o sprzęcie, programach, rynku oraz zbiór bezpłatnych książek w wersji elektronicznej.
49
2005-05-16 11:44:04
Zalącznik 2 – Polskie stacje radiowe w Internecie
Lokalizacja
Nadawcy
radiowi
Adres witryny nadawcy
Adres nadawanego strumienia
http://www.radio.
bialystok.pl/radio.ram
Białystok
Polskie
Radio
Bialystok
http://
www.radio.bialystok.pl
Białystok
Radio
Akadera
http://
http://www.akadera.
www.akadera.bialystok.pl bialystok.pl/listen.pls
Białystok
Radio Jard 1
http://www.jard.pl
mms://195.205.214.
163:8081
Białystok
Radio Jard 2
http://www.jard.pl
mms://195.205.214.
163:8082
Bielsko-Biała
Radio
Planeta
Bielsko
http://www.planetafm.pl
http://www.abradio.
cz/www/adpointdelta.asx
Bydgoszcz
Polskie Radio
Pomorza
i Kujaw
http://www.
radiopik.bydgoszcz.pl
rtsp://live.radiopik.
pl/encoder/radiopik.rm
http://shoutcast.
bygoszcz.sprint.com.
pl:8000/listen.pls
http://shoutcast.
bygoszcz.sprint.com.
pl:8010/listen.pls
Częstochowa
Radio
Jasna Góra
http://www.rjg.pl
rtsp://real.allmedia.
pl:554/encoder/jgora/
live.rm
Elbląg
Radio EL
http://www.radioel.pl
–
Gdańsk
Radio HYPE!
http://hype.pl
http://hype.pl/hype.pls
http://stream1.
hype.pl:9100
Gdańsk
Studencka
Agencja
Radiowa
http://www.sar.pg.gda.pl
http://sar1.ds.pg.
gda.pl:8004/listen.pls
Gliwice
Radio Flash
http://www.flash.com.pl
http://www.
platforma.pl/cgi-bin/
ramgen/encoder/flash.rm
Gorzów
Radio RMG
http://www.radiormg.pl
rtsp://195.136.33.
180:554/encoder/rz.rm
50
2005-05-16 11:44:05
Grudziądz
Radio
Grudziądz
http://www.rgi.com.pl
–
Internet
Radio B.A.C.H. http://
www.platforma.pl/bach
http://www.
platforma.pl/bach/play
Internet
Radio Biblia
http://
www.platforma.pl/biblia
http://www.
platforma.pl/biblia/play
Internet
Radio
Brawo
–
http://www.abradio.
cz/www/
adpointradiobrawo.asx
Internet
Radio Celt
http://
www.platforma.pl/celt
http://www.
platforma.pl/celt/play
Internet
Radio Friko
http://
www.radio.friko.pl
http://friko.pl/radio2/
friko.pls
Internet
Radio
Moovie
http://
http://www.
www.platforma.pl/moovie platforma.pl/moovie/play
Internet
Radio Net
http://www.radionet.pl
http://radionet.pl/rock.pls
http://antena.radionet.pl:
8000/rock.ogg
http://radionet.pl/
elektro.pls
8000/elektro.ogg
http://radionet.pl/
street.pls
8000/street.ogg
Internet
Radio
Rebelia
http://
rebelia.mega.com.pl
–
Internet
Radio Szalom
http://
http://www.
www.platforma.pl/szalom platforma.pl/szalom/play
Internet
Radio
Szanty
http://
http://www.
www.platforma.pl/szanty platforma.pl/szanty/play
Internet
Radio
TRZEPAK
Całkowicie
Polska
Mieszanka
http://www.
platforma.pl/trzepak
http://www.
platforma.pl/trzepak/cpm
Jelenia Góra
Radio
JOWISZ
http://www.jowisz.pl
–
51
2005-05-16 11:44:06
Katowice
Radio Flash
Katowice
http://www.flash.com.pl
http://www.abradio.
cz/www/adpointflash.asx
Katowice
Radio
Katowice
http://www.
radio.katowice.pl
mms://85.128.122.
236:85/
Katowice
Radio
NRJ FM
http://www.nrjfm.com
http://www.abradio.cz/
www/adpointnrj.asx
Katowice
Radio
Planeta FM
mms://stream.
adpoint.pl/planeta
Kołobrzeg
Radio
Kołobrzeg
http://www.okfm.prof.pl
http://radio.kol.pl:8000/
listen.pls
Konin
Radio 66
http://www.
radio66.com.pl
pnm://www.konin.lm.pl/
on-line/radio66.rm
Kraków
Radio Alfa
http://www.
radioalfa.com.pl/
http://www.radioalfa.
com.pl/audio/
radioalfa.smil
Kraków
Radio
Kraków
http://www.
radio-krakow.pl/
http://emiter.radio-krakow.pl:8080/ramgen/
encoder/krakow.rm
Kraków
Radio
Planeta
Kraków
http://www.abradio.
cz/www/
adpointplanetakrakow.asx
Kraków
Radio Plus
http://www.
radioplus.com.pl/
http://www.ipl.net/
radioplus.ram
Kraków
Radio R.A.K
http://www.
rak.krakow.pl
http://www.rdp.pt/
antena1/antena1.ram
Kraków
Radio
RMF Classic
http://www.rmfclassic.pl
http://www.abradio.
cz/www/classic32.asx
http://www.abradio.
cz/www/classic128.asx
Kraków
Radio
RMF FM
http://www.rmf.fm
http://www.rmf.pl
http://www.abradio.
cz/www/rmffm.asx
Kraków
Radio RMF
MAXXX
http://www.rmfmaxxx.pl http://www.abradio.
cz/www/rmfmaxxx.asx
Niepokalanów
Radio Niepokalanów
http://www.rn.com.pl
rtsp://rn.pronet.pl/mono
Olsztyn
Radio
Olsztyn
http://www.ro.com.pl
http://www.ro.com.pl/
Radio_Olsztyn.ram
52
2005-05-16 11:44:06
Olsztyn
Radio Wama
Olsztyn
http://www.wama.pl
http://www.abradio.
cz/www/
adpointwama.asx
Opole
Radio Opole
http://www.
radio.opole.pl
http://www.radio.
opole.pl/real_audio/
start.smi
http://www.radio.
opole.pl:8020/listen.pls
mms://195.187.141.3:1203/
http://www.radio.
opole.pl:8000/listen.pls
Opole
Radio
Planeta Opole
http://www.abradio.
cz/www/
adpointplanetaopole.asx
Opole
Radio Plus
Opole
http://www.rdo.pl
http://www.abradio.
cz/www/plusopole.asx
Poznań
Radio
88.4 FM, Złote
Przeboje
http://www.
zloteprzeboje.pl
http://lodz.radio.
pionier.net.pl:8000/pl/
zloteprzeboje.ogg
http://www.
zloteprzeboje.pl/88.ram
http://www.radio88.
com.pl/real.ram
http://www.bor.
com.pl/radio88/real.ram
Poznań
Radio Afera
http://www.afera.com.pl
http://www.afera.
com.pl/afera48.pls
Poznań
Radio
Mercury
http://www.
radiomerkury.pl
pnm://212.126.
6.181:554/encoder/
merkury.rm
Poznań
Radio
Play Net
http://www.
twojeradio.net
http://www.abradio.
cz/www/playnet.asx
Rzeszów
Radio
Centrum
http://www.
radiocentrum.pl
rtsp://radio.przrzeszow.pl/radio/radio.rm
pnm://sys.net.pl/radio/
radio.rm
Rzeszów
Radio
Rzeszów
http://www.
radio.rzeszow.pl
http://www.radio.
rzeszow.pl/rr-s-playist.pls
53
2005-05-16 11:44:07
Sanok
Radio
Bieszczady
http://www.
radiobieszczady.pl
http://radiobieszczady.pl/
radio.m3u
Szczecin
Radio
Szczecin
http://www.
radio.szczecin.pl
http://www.radio.
szczecin.pl/prs.ra
Tarnów,
Bochnia
Radio MAKS
http://www.
radiomaks.tarman.pl
http://www.
radiomaks.pl/
maks32.m3u
http://www.
radiomaks.pl/
maks56.m3u
http://www.
radiomaks.pl/maks.rm
Toruń
Radio
Maryja
http://www.
radiomaryja.pl
http://www.
radiomaryja.pl/live.ram
mono
http://www.
radiomaryja.pl/live2.ram
stereo
Toruń
Radiosfera
http://www.sfera.umk.pl
http://www.sfera.
umk.pl:8000
Trójmiasto
Radio Gdańsk
http://www.
radio.gdansk.pl
http://www.
radio.gdansk.pl/audio/
radio_gdansk_low.asx
Warszawa
Polskie
Radio BIS
http://www.
radio.com.pl/bis
http://www.radio.
com.pl/st/RadioBis.asx
Warszawa
Polskie
Radio
POLONIA
http://www.
radio.com.pl/polonia
http://www.radio.
com.pl/st/
RadioPolonia.asx
Warszawa
Polskie
Radio
Program 1
http://www.
radio.com.pl/jedynka
http://www.radio.
com.pl/jedynka/
jedynka.ram
Warszawa
Polskie
Radio
Program 2
http://www.
radio.com.pl/dwojka
–
Warszawa
Polskie
Radio
Program 3
http://www.
radio.com.pl/trojka
http://www.radio.
com.pl/trojka/internoc/
trojka.ram
Warszawa
Polskie
Radio S.A.
http://www.radio.com.pl
–
54
2005-05-16 11:44:08
Warszawa
Radio 94 FM
http://www.radio94.pl
http://www.abradio.
cz/www/adpoint94fm.asx
Warszawa
Radio ESKA
http://www.eska.com.pl
–
Warszawa
Radio JAZZ
http://radiojazz.pl
Strona w budowie
(2005.01.27)
Warszawa
Radio
KOLOR
http://www.radiokolor.pl
http://www.
radiokolor.pl/
player.html#
http://www.abradio.
cz/www/kolor.asx
Warszawa
Radio PiN
http://www.radiopin.pl
Należy się zarejestrować
aby słuchać przez
Internet.
Warszawa
Radio Plus
http://www.plusradio.pl
http://www.abradio.
cz/www/plus32.asx
Warszawa
Radio
Pogoda
http://www.
radiopogoda.pl
http://realaudio.
gazeta.pl/ramgen/
encoder/pogoda.rm
Warszawa
Radio
Polonia
http://www.wrn.org/
ondemand/poland.html
http://www.radio.
com.pl/polonia/
Warszawa
Radio
PowerBalanga
http://powerbalanga.com http://www.
powerbalanga.com/all.pls
http://66.90.73.84:8000/
listen.pls
http://66.90.73.84:8500/
listen.pls
Warszawa
Radiosfera
http://www.radiosfera.pl
Warszawa
Radio Stacja
http://www.radiostacja.pl http://www.
radiostacja.pl/odbiornik/
odbiornik.html
Warszawa
Radio
Tok FM
http://www.tokfm.com.pl Z witryny Radia Tok FM
można pobierać
pliki mp3.
Warszawa
Radio WAWA
http://www.wawa.com.pl
http://radiosfera.pl:8000
http://trance.
radiosfera.pl:8888/
vero.ogg
http://www.abradio.
cz/www/wawa.asx
55
2005-05-16 11:44:08
Warszawa
Radio Zet
http://www.radiozet.pl
http://www.abradio.
cz/www/zet32.asx
Warszawa
Radiostacja
http://www.radiostacja.pl http://www.abradio.
cz/www/radiostacja.asx
Warszawa
Sejm – tylko w
czasie
posiedzeń
http://www.sejm.gov.pl
http://www.sejm.
gov.pl/audio.ram
http://www.sejm.
gov.pl/sejm.ram
Wodzisław
Radio 90 FM
http://www.radio90.pl
–
Wrocław
Muzyczne Radio
http://www.
muzyczneradio.com.pl
http://70.85.72.42:9000/
live.m3u 96 kB/s
http://70.85.72.42:9100/
live.m3u 64kB/s
Wrocław
Radio RAM
http://
www.miastoplusa.pl/
m/popups/centrum/
radio/wlacz_radio.jsp
http://www.
miastoplusa.pl/listen.pls
Wrocław
Radio
Wrocław
http://www.okfm.prof.pl
http://radio.kol.pl:8000/
listen.pls
http://217.96.4.229/PRW
LiveRegion22k32kStere
o.asx
http://217.96.4.229/PRWL
iveRAM22k32kStereo.asx
Zielona Góra
Radio Index
http://www.
index.zgora.pl
http://www.
index.zgora.pl/listen.pls
http://www.
index.zgora.pl/listen_
32k.pls
Zielona Góra
Radio
Zachód
http://www.
radio.zachod.pl
rtsp://195.136.33.
180:554/encoder/rz.rm
Zielona Góra
Radio
Zielona Góra
http://www.rzg.pl
–
56
2005-05-16 11:44:09
Zalącznik 3 – Polskie stacje telewizyjne w Internecie
Lokalizacja
Tarnów
Warszawa
Warszawa,
Poznań
Warszawa
Warszawa
Nadawcy
telewizyjni
Małopolska
Telewizja
Kablowa S.Tar
Interaktywna
Telewizja
TV Biznes
Adres witryny
nadawcy
http://
www.star.net.pl
Adres nadawanego strumienia
http://www.star.
com.pl/ttk4.ram
http://www.itv.net.pl mms://www.itv.
net.pl/ITV
http://
http:
www.tvbiznes.pl
//193.23.51.218:
886/tv.asf
http:
//193.23.51.218:
886/tv100.asf
http:
//193.23.51.218:
886/tv56.asf
Telewizja
http://153.19.49.17/tz
portalu
http://
TELEZDROWIE www.telezdrowie.pl
TV Fly
http://www.tvfly.com
Akademicka
http://www.atvn.pl
Telewizja
Naukowa ATVN
Załącznik 4 – Udogodnienia dla osób niepełnosprawnych
w systemach operacyjnych komputerów
Dostosowanie systemów operacyjnych
W przeszłości opracowano wiele „zewnętrznych” sposobów dostosowania systemów operacyjnych tak, aby obsługa komputera stała się łatwiejsza
57
2005-05-16 11:44:10
dla osób niepełnosprawnych. Z czasem producenci wprowadzili stosowne
rozwiązania jako standardowe składniki oferowanych systemów operacyjnych: MS Windows19, Mac OS X 20 (już od 1985 roku), Unix 21, Linux 22. Niewątpliwie miało tu wpływ spostrzeżenie, że osoby z niesprawnościami stanowią znaczący odsetek użytkowników komputerów.
Począwszy od systemu Windows 95, funkcje ułatwień dostępu są wbudowane we wszystkie systemy Windows23. Funkcje te są użyteczne dla osób
mających trudności z pisaniem lub używaniem myszy oraz osób mających
wady wzroku lub słuchu. Można je wybrać jako opcje instalacyjne albo dodać później z dysków instalacyjnych systemu Windows.
– Niektóre z funkcji ułatwień dostępu wbudowanych w systemy operacyjne Windows można dodać do wcześniejszych wersji tych produktów oraz
do systemu MS-DOS korzystając z plików zestawu Access Pack. Pliki te
można pobrać z witryny internetowej firmy Microsoft.
– Można również użyć Panelu sterowania i innych wbudowanych funkcji,
aby dostosować wygląd i działanie systemów operacyjnych Windows do
różnych wad wzroku czy ruchu. Obejmuje to dostosowanie kolorów i rozmiarów, poziomu głośności oraz działania myszy i klawiatury.
– Kreator ułatwień dostępu pomaga dostosować system Windows do indywidualnych potrzeb wzrokowych, słuchowych i motorycznych.
– W układach klawiatury typu Dvorak najczęściej używane znaki są łatwiej dostępne dla osób mających trudności z korzystaniem ze standardowych układów QWERTY lub QWERTZ. Istnieją trzy układy klawiatury
typu Dvorak: dla osób dwuręcznych, dla osób piszących tylko lewą ręką
i dla osób piszących tylko prawą ręką. Nie trzeba zamawiać żadnego specjalnego urządzenia, aby korzystać z tych funkcji.
– W zintegrowanej z systemem operacyjnym Windows przeglądarce MS
Internet Explorer również dostępne są udogodnienia dla osób niepełnosprawnych – szczegóły w pliku pomocy przegladarki.
http://www.microsoft.com/enable.
http://www.apple.com/accessibility.
21
http://accessibility.kde.org/forum/.
22
http://trace.wisc.edu/redirects/linux/, http://www.tldp.org/HOWTO/Accessibility-HOWTO/.
23
W tekście wykorzystano opisy zawarte w modułach pomocy MS Windows 2000.
19
20
58
2005-05-16 11:44:10
– Opis ułatwień dostępu znajdujących się w konkretnej wersji systemu operacyjnego Windows znaleźć można w dokumentacji Resource Kit dla
tego systemu operacyjnego.
Dostępność określonych funkcji oraz to, czy są one wbudowane czy trzeba je instalować osobno, zależą od rodzaju i wersji używanego systemu operacyjnego.
Ułatwienia dostępu w Windows 2000
Wygląd i zachowanie systemu Windows 2000 można dostosować tak,
aby ułatwić dostęp użytkownikom upośledzonym wzrokowo, słuchowo
oraz ruchowo bez potrzeby instalowania dodatkowego oprogramowania lub
sprzętu.
System Windows 2000 zawiera następujące programy, ułatwiające dostęp:
– Program Lupa24 powiększa część ekranu, ułatwiając oglądanie.
– Program Narrator25 korzysta z techniki zamiany tekstu na mowę, aby odczytywać na głos zawartość ekranu. Jest on przydatny dla osób niewidomych lub niedowidzących.
– Program Klawiatura ekranowa26 umożliwia użytkownikom ograniczonym ruchowo pisanie na ekranie za pomocą urządzenia wskazującego.
– Menedżer narzędzi27 umożliwia użytkownikom z dostępem na poziomie administratora sprawdzanie stanu programu Ułatwienia dostępu,
uruchamianie lub zatrzymywanie programu Ułatwienia dostępu oraz
wyznaczanie uruchamiania programu podczas uruchamiania systemu
Windows 2000.
Za pomocą apletu Opcje ułatwień dostępu (rysunek poniżej) w Panelu
sterowania można łatwo ustawić sposób korzystania z funkcji klawiatury,
ekranu lub myszy.
Klikać myszką kolejno: Start/Programy/Akcesoria/Ułatwienia dostępu/Lupa.
Wywołanie programu jest możliwe np. poprzez skrót C:\WINNT\system32\narrator.exe. Niestety, nawet w Windows 2000 PL program Narrator ma aparat wymowy tylko dla języka angielskiego.
26
Klikać myszką kolejno: Start/Programy/Akcesoria/Ułatwienia dostępu/Klawiatura ekranowa.
27
Klikać myszką kolejno: Start/Programy/Akcesoria/Ułatwienia dostępu/Menedżer narzędzi.
24
25
59
2005-05-16 11:44:11
Narzędzia ułatwień dostępu znajdujące się w aplecie Opcje ułatwień dostępu w Panelu sterowania pełnią różne funkcje:
– Funkcja KlawiszeTrwałe zapewnia podczas pojedynczego naciskania klawiszy (np. CTRL, ALT, DEL) uzyskanie tego samego efektu jak w przypadku równoczesnego naciśnięcia klawiszy (np. CTRL + ALT + DEL) co
umożliwia operowanie jedną ręką, a nawet jednym palcem czy pałeczką.
– Funkcja KlawiszeFiltru dostosowuje odpowiedź klawiatury na powtarzające się naciśnięcia klawisza.
– Funkcja KlawiszePrzełączające emituje dźwięki podczas naciskania określonych klawiszy.
– Funkcja WartownikDźwięków zapewnia wizualną sygnalizację występowania dźwięków systemowych co jest ważne dla osób niesłyszących.
– Funkcja PokażDźwięki nakazuje programom wyświetlanie napisów dla
mowy i dźwięków generowanych przez programy.
– Funkcja DużyKontrast poprawia kontrast ekranu za pomocą alternatywnych kolorów i wielkości czcionek.
– Funkcja KlawiszeMyszy umożliwia wykonywanie na klawiaturze funkcji
myszy.
– Funkcja KlawiszeSzeregowe pozwala na korzystanie z alternatywnych
urządzeń wejścia zamiast klawiatury i myszy.
60
2005-05-16 11:44:11
Szeroka gama dostępnego sprzętu i oprogramowania ułatwia osobom
niepełnosprawnym posługiwanie się komputerem osobistym. Wśród różnych typów produktów dostępnych dla systemów operacyjnych są między
innymi:
– Programy dla osób niedowidzących, powiększające lub zmieniające kolory prezentowanych informacji.
– Programy dla osób niewidomych lub mających problemy z czytaniem,
opisujące informacje na ekranie alfabetem Braille’a lub za pomocą mowy
syntetyzowanej.
– Udogodnienia sprzętowe i programowe, modyfikujące działania myszy
i klawiatury.
– Programy umożliwiające użytkownikowi pisanie z wykorzystaniem myszy lub głosu.
– Oprogramowanie odgadujące wyrazy lub frazy, pozwalające użytkownikom pisać szybciej i przy mniejszej liczbie uderzeń w klawisze.
– Alternatywne urządzenia wejścia dla osób, które nie mogą korzystać
z myszy lub z klawiatury, takie jak pojedynczy przełącznik lub urządzenia sterowane ustami.
Narzędzia ułatwień dostępu zawarte w systemie Windows 2000 mają zapewniać minimalny poziom funkcjonalności użytkownikom ze specjalnymi potrzebami. Większość osób niepełnosprawnych będzie potrzebowała
do codziennego użytku narzędzi o wyższej funkcjonalności. Listę narzędzi
ułatwień dostępu zgodnych z systemem Windows można uzyskać pod adresem www.microsoft.com/poland/enable/.
Ułatwienia dostępu w systemie operacyjnym Linux
System Linux dostępny jest w tzw. dystrybucjach – w każdej z nich można
znaleźć mechanizmy ułatwień dostępu. Na przykład w spolonizowanej dystrybucji Mandrake Linux 10.0 w dziale Centrum sterowania znajduje się pozycja Dostępność obejmująca dwie następne: Dzwonek i Klawiatura. Podobnie jak w MS Windows można określić zachowanie oraz wizualizację sygnalizacji dźwiękowej dla systemu i aplikacji. Podobnie też można zdecydować
o zachowaniu klawiatury przy pomocy funkcji Klejące się klawisze, Powolne klawisze, Odbijaj klawisze.
Analogiczne rozwiązania znajdują się w spolonizowanych dystrybucjach:
Aurox, PLD, Suse Linux czy Lycoris.
61
2005-05-16 11:44:12
Społeczność linuksowa rozwija opracowania ułatwień dla osób niepełnosprawnych. Szczególnym projektem poświęconym specjalnie problemom
osób niewidomych jest Blinux 28 (Blind + Linux).
Ułatwienia dostępu w przeglądarkach internetowych
Obecnie jest dostępnych bezpłatnie kilka przeglądarek internetowych
w wersjach dla różnych systemów operacyjnych, w tym dla MS Windows
i Linux. Przeglądarka internetowa Mozilla zaprojektowana jest z uwzględnieniem reguł dostępności dla osób niepełnosprawnych29. To samo dotyczy
innych przeglądarek jak Opera30, Firefox31 czy Netscape Communicator32.
Absolwent elektroniki Politechniki Warszawskiej. Tworzył serwer dla środowiska osób niepełnosprawnych – „Internet dla niepełnosprawnych”. Zbierał dane do baz na temat oprogramowania i sprzętu wspomagającego osoby
niepełnosprawne w pracy z komputerem. Wszystkie te informacje są dostępne dla zainteresowanych na administrowanym przez niego serwerze, który
należy do Fundacji Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym
Ruchowo. Za działalność w tym portalu nagrodzony przez Billa Gatesa nagrodą w ramach pierwszej edycji inicjatywy – „Wspólnie kreujemy lepszą
rzeczywistość”. Członek zarządu Fundacji Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo. Całkowicie sparaliżowany w wyniku
choroby Heinego-Medina.
http://leb.net/blinux.
http://www.mozilla.org/access.
30
http://www.opera.com/features/access/.
31
http://www.firefox.pl/.
32
http://wp.netscape.com/comprod/mirror/client_download.html.
28
29
2005-05-16 11:44:12
Opracowanie: zespół portalu www.interklasa.pl w składzie:
Katarzyna Maniszewska, Marcin Pol, Anita Rejch, Gracjana Więckowska,
Milena Więckowska
Internet w szkole
1. Wstęp
Publikacja ta przeznaczona jest
dla nauczycieli, uczniów i rodziców
korzystających z komputera z dostępem do Internetu. W formie miniporadnika przedstawiamy, jak mądrze, efektywnie i bezpiecznie korzystać z Internetu. Zaproponowaliśmy następujące zagadnienia:
komputer w szkole, bezpieczne surfowanie, rozmawiamy przez Internet (w tym: metody komunikacji w sieci, wyjaśnienie pojęcia „netykieta”,
emotikony i skróty), zasoby edukacyjne, szkolne projekty i konkursy internetowe oraz bardzo obszerny zbiór przydatnych linków. W ramkach
umieściliśmy ważne i praktyczne informacje. Mamy nadzieję, że zebrane
przez nas wiadomości będą pomocne w pracy z komputerem i poszukiwaniu materiałów w Internecie. Dzięki temu poradnikowi można będzie
więcej czasu poświęcić na naukę, a mniej na znalezienie informacji w Internecie, bo większość z nich zawarliśmy już w niniejszym tekście. Należy jednak pamiętać, że w Internecie wszystko szybko się zmienia – radzimy więc
zawsze zachowywać krytyczne spojrzenie. Publikacja powstała na początku
2005 roku, a internetowe zasoby edukacyjne i możliwości zmieniają się i rozwijają każdego dnia.
63
2005-05-16 11:44:13
2. Komputer w szkole
Informatyzacja oświaty
otwiera przed nauczycielami
wiele możliwości nowoczesnego nauczania z zastosowaniem multimedialnej techniki komputerowej. Wspomagani przez urządzenia umożliwiające przekaz treści multimedialnych oraz dostęp do
internetowych zasobów edukacyjnych, mogą znacznie
bardziej, niż przy zastosowaniu tradycyjnych metod, zainteresować uczniów
tematem zajęć. Wyszukując i demonstrując zasoby zawarte w Internecie,
wprowadzają wychowanków w obecną rzeczywistość, w której docieranie
do informacji staje się kluczowym elementem życia codziennego i pracy zawodowej.
Od 1998 roku systematycznie rośnie w Polsce ilość szkolnych pracowni
komputerowych. W polskich szkołach, według danych MENiS, jest już ponad 200 000 komputerów, w tym skomputeryzowane są wszystkie gimnazja.
Mimo wysiłków podejmowanych przez Ministerstwo Edukacji i wiele organizacji pozarządowych, rozwój technologii informacyjnych przebiega w Polsce
wolniej niż w innych krajach UE. W dalszym ciągu liczba uczniów przypadająca na jeden komputer jest w naszym kraju znacznie wyższa niż w innych
państwach unijnych. Należy również zwrócić uwagę na fakt, że sprzęt komputerowy bardzo szybko „się starzeje” – w wielu szkołach jest wyeksploatowany
i uniemożliwia korzystanie z wielu programów i aplikacji.
Strona internetowa Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu:
www.menis.gov.pl
Przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, według raportu Edukacja Informatyczna 2002 przygotowanego przez MENiS, liczba uczniów
na jeden komputer wynosiła w szkołach podstawowych 44, a w UE – 13,2.
Liczba uczniów szkół podstawowych na komputer podłączony do Internetu
64
2005-05-16 11:44:13
w UE wynosiła średnio 32,9, a w Polsce – aż 79. Sytuacja przedstawiała się
lepiej w szkołach średnich – tu liczba polskich uczniów na komputer podłączony do Internetu wynosiła 26,1, a średnia unijna wynosiła – 14,9.
W roku 2004, wg raportu GUS, liczba uczniów (szkół publicznych dla
dzieci i młodzieży) na komputer wynosi już 21,73. W związku z przystąpieniem do UE przed polską edukacją otworzyły się nowe możliwości – w ramach wykorzystania środków Funduszy Strukturalnych Ministerstwo Edukacji planuje masowe zakupy komputerów, tak by po ich zrealizowaniu liczba uczniów na jeden komputer osiągnęła poziom nie wyższy niż 10, a wszystkie szkoły posiadały komputery.
Wybrane organizacje i inicjatywy pozarządowe wspierające edukację informatyczną:
Program Interkl@sa: www.interklasa.pl
Internet w szkołach – Program Prezydenta RP: www.prezydent.pl
Program Edukacyjno-Rozwojowy Społeczeństwa Informacyjnego „Polska–Europa–Polonia”: www.waw.org.pl
Interszkoła: www.interszkola.pl
Multimedia w dydaktyce: www.kana.gliwice.pl/siemens-dydaktyka
SzkołaNET: www.szkolanet.pl
Linux w szkole: www.linux.com.pl/lws
Międzyszkolny Klub Internautów: http://e-szkola.net
Intel – Nauczanie ku przyszłości: www.intel-nauczanie.pl
Ogólnopolska Fundacja Edukacji Komputerowej: www.ofek.waw.pl
Ośrodek Informatyki i Zastosowań Komputerów: www.oeiizk.waw.pl
Samo posiadanie sprzętu komputerowego w szkole nie znaczy jeszcze, że
jest on wykorzystywany. Komputery często znajdują zastosowanie tylko na
zajęciach informatyki. Tymczasem pilotażowy program „Internet w każdej
klasie”1, przeprowadzony przez Interkl@sę w roku 2002 i 2003 wykazał, że
W ramach programu na początku zainstalowano w szkołach urządzenia pozwalające na połączenie z Internetem wszędzie tam, gdzie jest gniazdko elektryczne. Przenośny komputer oraz projektor zainstalowano na wózku, który w miarę potrzeb może jeździć z klasy do klasy. W ten sposób w każdym pomieszczeniu szkoły, w którym jest gniazdko elektryczne, można korzystać z Internetu – nawet
w piwnicy czy stołówce.
1
65
2005-05-16 11:44:14
z komputera podłączonego do Internetu najczęściej korzystali na swoich lekcjach nauczyciele przedmiotów humanistycznych.
Problemem jest również fakt, że komputery nie są udostępniane uczniom
po zajęciach szkolnych. Komputer w szkole to nie tylko możliwość korzystania z ogromu zasobów edukacyjnych, to także niepowtarzalna okazja do nawiązania międzynarodowej współpracy szkolnej i wspólnej, twórczej pracy nad interesującymi zagadnieniami. Komputer z Internetem to wreszcie
możliwość ciągłego zdobywania wiedzy i wykształcenie nawyku uczenia się
przez całe życie.
Komputer z dostępem do Internetu to także odpowiedzialność.
Osoby, które pracują na co dzień z młodzieżą, w obliczu dynamicznego
rozwoju nowych mediów powinny posiadać przynajmniej podstawową wiedzę na temat Internetu, jego możliwości oraz potencjalnych zagrożeń czyhających w sieci, a także sposobów funkcjonowania w niej młodzieży. Młodzi
ludzie czują się bowiem często w Internecie swobodnie i są świadomi, że jest
to świat nieznany dorosłym.
Konto poczty e-mail można założyć bezpłatnie na serwerze Polskiego Portalu Edukacyjnego Interkl@sa www.interklasa.pl, a także m.in. na stronach:
www.gazeta.pl
www.onet.pl
www.wp.pl
Internet jest medium, które stwarza wiele nowych możliwości, szans i korzyści, jednak jego niewłaściwie i nieodpowiedzialne wykorzystanie może
nieść ze sobą szereg zagrożeń.
W niniejszej publikacji przedstawiamy zarówno korzyści, jak i potencjalne zagrożenia, jakie mogą wynikać z nieodpowiedzialnego korzystania
z Internetu. Mamy nadzieję, że nasz „mini-poradnik” przypadnie do gustu
zarówno nauczycielom, jak i uczniom. Mamy też nadzieję, że znajdziecie
Państwo w naszej publikacji wiele praktycznych informacji, które pomogą
Wam w korzystaniu z bogactwa Internetu – w sposób świadomy, odpowiedzialny i bezpieczny.
66
2005-05-16 11:44:14
3. Bezpieczne surfowanie2
1. Internet przyjazny i nieprzyjazny
Internet jest wspaniałym wynalazkiem, ale – jak w przypadku
każdego narzędzia – ważne, kto
z niego korzysta i w jakim celu go
używa. To świetne narzędzie komunikacji, edukacji i rozrywki.
Jest kopalnią wiedzy, miejscem doskonałej zabawy, może pozwolić na
poznanie ludzi z całego świata, ułatwić naukę i pracę. Dla dzieci i młodzieży jest czymś niezwykle potrzebnym,
a w przyszłości – wręcz niezbędnym. Oprócz wielu niewątpliwych zalet globalna sieć ma jednak i wady. Dzieci narażone są w niej na kontakt ze szkodliwymi treściami – pornografią, przemocą, kradzieżą, wulgarnością, nienawiścią, hazardem i używkami.
W Internecie dzieci mogą też stać się ofiarami przestępców, którzy wykorzystają ich naiwność w celu uzyskania określonych informacji, w tym także pedofilii, którzy w sieci szukają swoich ofiar, wymieniają się materiałami
oraz pornografią dziecięcą.
Aż 87 proc. badanych polskich dzieci – jak wynika z ankiety przygotowanej i zamieszczonej w Internecie przez Fundację Dzieci Niczyje – w ciągu
ostatniego roku podało obcemu swój adres e-mail, 64 proc. – numer telefonu, 42 proc. – miejsce zamieszkania, a 44 proc. przesłało swoje zdjęcie.
Na szczęście zawsze są środki, które pozwalają przeciwdziałać niebezpieczeństwom i zagrożeniom. Podstawą jest oczywiście wiedza o istnieniu
tych zagrożeń oraz rozsądne kontrolowanie tego, w jaki sposób dzieci korzystają z Internetu. Wielką rolę odgrywają tutaj rodzice, a także nauczyciele,
2
W tekście zostały wykorzystane materiały ze strony prowadzonej przez Fundację Dzieci Niczyje
(www.fdn.pl) i „Wysokich Obcasów” – dodatku do „Gazety Wyborczej”.
67
2005-05-16 11:44:15
którzy mogą wiedzę na ten temat przekazać. Dlatego też istnieje potrzeba
uczenia zasad bezpieczeństwa w Internecie zarówno dzieci, jak i nauczycieli
i rodziców. Jedną z ważniejszych zasad bezpiecznego surfowania po Internecie jest nie podawanie swoich danych. Jeśli młody człowiek zakłada adres
poczty elektronicznej, nie powinien używać prostego wzoru: imienazwisko@
interklasa.pl, ale na przykład bardziej zakamuflowanego kretek@interklasa.
pl. Nawet drobiazgi mogą być wskazówką i informacją, dotyczącą na przykład wieku. Adres zatytułowany [email protected] może wskazywać
na wiek dziecka – rocznik 93., czyli 12 lat.
Jednym ze źródeł niosących ewentualne zagrożenie bezpośredniego kontaktu dziecka z obcymi ludźmi jest czat – ze względu na fakt, iż tego typu
komunikatory nie dadzą się rzetelnie skontrolować i zabezpieczyć przed niewłaściwym wykorzystaniem. Dużo lepsze są fora dyskusyjne, które są monitorowane i kontrolowane.
Aby skutecznie chronić dziecko w Internecie, nie trzeba być informatykiem ani mieć ogromnej wiedzy o komputerach. Podstawą ochrony jest po
prostu dobry kontakt z dzieckiem i najzwyklejsza rozmowa z nim... Oczywiście najlepiej, gdy rozmawiamy z dzieckiem codziennie o wszystkim, nie
tylko o komputerach i Internecie. Świetnie, gdy dobrze się rozumiemy. Należy poświęcać dziecku dużo czasu, ale przede wszystkim słuchać, co do nas
mówi. Zwracajmy uwagę na negatywne sygnały.
Dla rodziców
Zasady bezpiecznego surfowania:
– Najlepiej, jeśli komputer może
stać w ogólnodostępnym,
widocznym dla rodziców
miejscu.
– Dziecko powinno korzystać
z komputera wtedy, kiedy
rodzice są w domu.
– Na komputerze warto zainstalować sprawdzony program
filtrujący niepożądane treści.
68
2005-05-16 11:44:16
– Można ustalić czas korzystania z komputera i Internetu.
– Można spisać z dzieckiem umowę dotyczącą korzystania z komputera
z zasadami obowiązującymi rodzica i dziecko.
– Rodzice powinni interesować się tym, co robi dziecko, rozmawiać o tym
i nie bać przyznać się do ewentualnej niewiedzy. Poprosić dziecko, żeby
pokazało, jaka jest jego ulubiona strona internetowa, jak działa jego ulubiony czat czy gra komputerowa, wspólnie założyć konto pocztowe.
– Należy nauczyć dziecko, że osoba poznana w sieci nie zawsze musi być
tym, za kogo się podaje i nie musi mówić prawdy.
– Dziecko nie powinno podawać swoich danych osobowych (żadnych!)
i przesyłać swoich zdjęć.
– Dziecko nie powinno bez wiedzy rodziców umawiać się na spotkania
z osobami poznanymi w Internecie.
Jako rodzice bądźmy w kontakcie ze szkołą, wychowawcą. Dobry kontakt
z dzieckiem daje większe szanse na to, że jeśli zdarzy się mu krzywda, zwróci się do nas z prośbą o pomoc.
Gdy jednak sytuacja budzi nasz niepokój lub wątpliwości i stwierdzimy,
że sami sobie z nią nie poradzimy, zawsze można zwrócić się z prośbą o pomoc do specjalistów. Oto adresy stron, na których można szukać informacji
i ewentualnej pomocy:
www.fdn.pl
www.dzieckowsieci.pl
www.niebieskalinia.pl
8 lutego – Dzień Bezpiecznego Internetu
8 lutego 2005 roku we wszystkich
krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, był obchodzony Dzień Bezpiecznego Internetu. Jest to inicjatywa Komisji Europejskiej, mająca na celu zwrócenie uwagi na kwestię bezpiecznego dostępu dzieci i młodzieży do Internetu.
Z tej okazji w całej Europie organizowane są kampanie medialne, konferencje,
69
2005-05-16 11:44:16
festyny, seminaria, wystawy i konkursy związane z problematyką bezpieczeństwa w sieci.
W Polsce Dzień Bezpiecznego Internetu obchodzony był w roku 2005
po raz pierwszy. Z jego okazji organizatorzy stworzyli stronę internetową
www.saferinternetday.pl. Można tu znaleźć informacje na temat obchodów oraz pomysły na scenariusze lekcji i zabaw z dziećmi i młodzieżą, które warto wykorzystać na zajęciach. Współorganizatorem obchodów jest portal edukacyjny Interklasa.pl oraz Naukowa i Akademicka Sieć Internetowa.
Od początku tego roku w Polsce realizowany jest też program unijny – Safer Internet Action Plan (SIAP), którego koordynatorem jest Fundacja Dzieci Niczyje.
Uruchomiła ona również serwis internetowy sieciaki.pl. Jest to internetowy projekt edukacyjny poświęcony bezpieczeństwu dzieci w Internecie.
Serwis został przygotowany w ramach II etapu kampanii „Dziecko w Sieci”. Główni bohaterowie projektu – Sieciaki – to dzieci, które znają zasady
bezpiecznego korzystania z Internetu, zwalczają zło i robią porządki w sieci. W prezentacjach, grach i innych elementach projektu Sieciaki pokazują
dzieciom, jak bezpiecznie i efektywnie można z niej korzystać. Internetowe
zło i związane z siecią zagrożenia dla najmłodszych przedstawiają Sieciuchy.
Dzięki nim dzieci poznają je i dowiadują się, jak ich unikać.
Polska jest pierwszym krajem z nowych członków Unii Europejskiej,
w której uruchomiono punkt kontaktowy ds. zwalczania nielegalnych
treści w Internecie (NIFC Hotline). Wszystko, co może wydać się niewłaściwe lub nielegalne w Internecie, można zgłaszać przez całą dobę pod
numerem telefonu: 0801615005, faksem lub e-mailem podanym na stronie www.hotline.org.pl. Organizatorzy zapewniają, że każdy ze sposobów przekazywania informacji zapewnia poufność. Hotline współpracuje z Policją.
Internet oferuje ogromne możliwości uczenia się, poznawania innych
ludzi, krajów, kultur, rozwijania własnych zainteresowań i biznesu. Coraz
trudniej bez niego funkcjonować. Należy jednak pamiętać, że także i w sieci są ludzie, którzy mają nieczyste zamiary wobec dzieci i młodzieży. Dzięki anonimowości, którą oferuje Internet, często czują się bezkarni. Takie
70
2005-05-16 11:44:17
inicjatywy, jak opisana powyżej, dążą do ukrócenia ich działań. Należy jednak pamiętać, że tylko dzięki czujności dorosłych można będzie zdecydowanie walczyć z takimi zachowaniami! Sytuacja jest poważna. Według badań
przeprowadzonych przez Gemius na zlecenie Fundacji Dzieci Niczyje, w zeszłym roku aż 65% młodych internatów dostało od osób poznanych w Sieci
propozycje spotkania. Co trzeci z nich spotkał się z taką osobą!
2. Trochę techniki, czyli bezpieczne korzystanie z sieci
w szkolnej pracowni komputerowej (i nie tylko!)
1.
2.
3.
4.
5.
W tej części znajdziesz wiele pojęć, które mogą
wydawać się dziwne, czasem śmieszne. Zajrzyj do
słowniczka umieszczonego na końcu tekstu – wyjaśniliśmy w nim terminy związane z komputerem
i Internetem.
Stosując kilkanaście prostych zasad, znacznie
zwiększymy bezpieczeństwo związane z korzystaniem z usług dostępnych w ogólnoświatowej sieci:
Korzystając z czatów, irc-a lub innych wymyśl nick (czyli nazwę użytkownika), który nie może być łatwo skojarzony z twoją osobą.
Przy połączeniach ze stronami szyfrowanymi (https) zawsze sprawdzaj
certyfikaty.
Hasła powinny zawierać co najmniej 8 znaków, przy czym co najmniej
2 cyfry oraz dwa znaki specjalne. Hasło nie powinno składać się ze słów
powszechnie używanych – są one najprostsze do złamania. Bardzo dobry
sposób tworzenia haseł znajdziesz pod adresem:
http://www.cert.pl/PDF/dobre_haslo.pdf
Strzeż swoich haseł tak jak strzeżesz portfela! Zdarzają się strony spreparowane w celu ich wyłudzenia, dlatego przed podaniem hasła do konta
internetowego zalecane jest upewnienie się co do wiarygodności strony
WWW.
Staraj się często skanować komputer w poszukiwaniu wirusów. Często
aktualizuj swoje oprogramowanie antywirusowe (co najmniej raz w tygodniu).
71
2005-05-16 11:44:17
6. Kasuj spam bez czytania treści.
7. Nie otwieraj załączników z maili otrzymanych od nieznajomych.
8. Nie uruchamiaj linków z maili pochodzących od nieznanych ci osób lub
firm.
9. Stosuj zasadę „Nieznane znaczy niebezpieczne”.
10. Jeśli już dokonałeś którejś z powyższych czynności, postaraj się jak najszybciej przeskanować komputer w poszukiwaniu wirusów.
11. Jeśli jesteś podłączony w sieci, koniecznie stosuj programowe zapory
ogniowe – firewalle.
12. Skanuj komputer programami antyszpiegowskimi typu Spybot s&d,
AdAware. Służą one do usuwania programów szpiegowskich, reklamowych, wysyłających do nas informacje o naszych komputerowych preferencjach.
13. Stale aktualizuj zainstalowane oprogramowanie, począwszy od systemu
operacyjnego po używane aplikacje.
14. Wykonuj często kopie zapasowe najważniejszych danych na CD-Rom
lub inny nośnik zewnętrzny.
15. Ograniczaj ilość aplikacji zainstalowanych na komputerze; jeśli czegoś
nie potrzebujesz – nie instaluj.
16. Jeśli uważasz, że ktoś się włamał się do twojego komputera, zgłoś to na
policję oraz do CERT-u – www.cert.pl. CERT (Computer Emergency Response Team) jest zespołem powołanym do reagowania na zdarzenia naruszające bezpieczeństwo w Internecie.
17. Posiadając stałe łącze do Internetu, wyłączaj komputer, gdy z niego nie
korzystasz.
Dla nauczycieli
W szkolnej pracowni komputerowej
Stosowanie komputera nauczyciela lub serwera jako punktu dostępowego nie jest najlepszym rozwiązaniem. Rolę pośrednika w połączeniu do sieci powinien pełnić oddzielny router z funkcjonalnością firewalla, bądź też
starszy komputer działający jako router i firewall dla sieci w pracowni (np.
oparty na jednodyskietkowej dystrybucji Linuxa o nazwie FreeSCO).
72
2005-05-16 11:44:18
Jeśli pracownia jest połączona za pomocą sieci bezprzewodowej, należy stosować wszystkie opcje zabezpieczeń, jakie udostępnia punkt dostępowy sieci WiFi, tj. kodowanie WEP, ukrywanie SSID itp.
Aby uniknąć żmudnego przeinstalowywania komputerów w pracowni,
można użyć programu wykonującego obraz dysku komputerów pracowni
typu Norton Ghost. W razie kłopotów z komputerami można wtedy w prosty sposób odzyskać zapisane w nich dane.
Ważną rzeczą jest częste skanowanie komputerów programami antywirusowymi oraz antyszpiegowskimi.
Przydatne adresy
http://www.free-av.com
Darmowy program antywirusowy
http://www.mks.com.pl
Strona polskiego programu antywirusowego
http://www.mcaffee.com Strona programu antywirusowego firmy
McAffee
http://www.symantec.com Strona firmy Symantec oferującej oprogramowanie służące do ochrony komputerów
http://www.sygate.com
Strony oferujące oprogramowanie typu
http://www.kerio.com
firewall osobisty
http://www.looknstop.com
http://www.tpffaq.com
FAQ na temat osobistych firewalli,
w szczególności Kerio Personal Firewall
http://nospam-pl.net
Strona WWW na temat spamu
http://www.cert.pl
CERT Polska, aktualne informacje
z dziedziny bezpieczeństwa
73
2005-05-16 11:44:19
4. Rozmawiamy przez Internet
1. Metody komunikacji w sieci
Jedną z podstawowych właściwości Internetu jest możliwość komunikacji i wymiany poglądów między ludźmi połączonymi siecią komputerową. Przedstawiamy
najpopularniejszej metody komunikacji
dostępne w Internecie. Korzystając z nich
pamiętaj zawsze o zasadach bezpieczeństwa, opisanych w poprzednim rozdziale.
Poczta elektroniczna (e-mail) – podstawowa usługa internetowa, służąca do przekazywania (wysyłania i odbierania) wiadomości tekstowych (listów elektronicznych). Wraz z rozwojem Internetu została ona rozbudowana o możliwość dołączania plików. Każdy użytkownik jest identyfikowany
za pomocą adresu, np. [email protected], gdzie pierwszy człon to nazwa
użytkownika, a po znaku „@”(„at”, potocznie „małpa”) znajduje się nazwa
serwera, na którym jest skrzynka. Powszechność poczty elektronicznej jest
tak duża, że trudno sobie wyobrazić Internet bez tej usługi. Można założyć
konto bezpłatne lub płatne, na którym można np. mieć większą pojemność
skrzynki pocztowej.
Forum dyskusyjne – to usługa najczęściej pojawiająca się na portalach,
dzięki której użytkownicy mogą wyrażać swoje opinie na różne tematy. Zazwyczaj użytkownicy, chcąc uczestniczyć w forum, muszą się najpierw zarejestrować, choć często można także występować jako tzw. gość. Rejestracja
wiąże się często z udogodnieniami, które nie są dostępne dla „gości” forum,
tj. możliwość personalizacji wyglądu i zachowania forum, możliwość otrzymywania wiadomości prywatnych itp. Fora dyskusyjne mogą być moderowane – wiadomości trafiające na forum są akceptowane przez moderatora
i dopiero wtedy wyświetlane (moderator to osoba kontrolująca wypowiedzi
uczestników forum, oceniająca je, aby zapobiegać nadużyciom). Przykładem
może być forum na serwerze Interkl@sy.
74
2005-05-16 11:44:19
Chat, czat, IRC – usługi umożliwiające dyskusję w pokojach (kanałach) w czasie rzeczywistym. W przypadku IRC do komunikacji potrzebne
jest oprogramowanie tzw. „klient IRC”. Czaty zazwyczaj wymagają jedynie
przeglądarki internetowej. Są to jedne z najpopularniejszych metod komunikacji w społeczności internautów. Korzystając z czatów, pamiętaj o zasadzie ograniczonego zaufania do osób, z którymi rozmawiasz. Czaty rzadko
są moderowane, a w sieci łatwo podać się za kogoś innego.
Komunikatory internetowe – jedna z najbardziej rozpowszechnionych
metod komunikacji za pomocą Internetu. Komunikatory to programy, które umożliwiają rozmowę przy pomocy klawiatury (lub coraz częściej także
głosowo) z dowolną osobą (osobami), która ma zainstalowany w komputerze ten sam program. Ogromna popularność pierwszego komunikatora, jakim był ICQ spowodowała wysyp różnego rodzaju komunikatorów. Najpopularniejszymi programami tego typu w Polsce są: Gadu-Gadu (www.gadu-gadu.pl), Tlen (www.tlen.pl) oraz WPKontakt (http://kontakt.wp.pl). Komunikatory często umożliwiają również przesyłanie plików, a także oferują
dodatkowe usługi typu tablica itp. Są bardzo łatwe w obsłudze.
Lista dyskusyjna – to prosta usługa umożliwiająca rozsyłanie wiadomości do wszystkich zapisanych na listę osób za pomocą e-maila z adresem listy. Często wykorzystywana jest do dyskusji o ściśle określonym temacie.
Usenet (grupa dyskusyjna) – to powszechny ogólnoświatowy system wymiany wiadomości. Aby korzystać z usenetu należy mieć zainstalowany specjalny czytnik grup dyskusyjnych, który łącząc się z serwerem pobiera z niego wiadomości. Dzięki temu, że istnieje wiele serwerów z tymi samymi wiadomościami, które będąc ze sobą w stałym kontakcie wymieniają się postami (wiadomościami), dostęp do serwerów jest szybki. Wiadomości na Usenecie mogą być moderowane.
Blog (weblog, dziennik internetowy) – rodzaj strony internetowej, internetowego pamiętnika, w którym oprócz przedstawienia swoich myśli, opinii, twórczości artystycznej innym internautom, prezentowane są także odnośniki do stron internetowych, które autor bloga uważa za interesujące.
Wpisy do bloga są zazwyczaj ułożone chronologicznie, od najbardziej aktualnych do najstarszych.
75
2005-05-16 11:44:20
Uwaga!
Przy korzystaniu z usług komunikacyjnych należy pamiętać, że żaden
użytkownik nie jest anonimowy. Dlatego nikt nie powinien czuć się bezkarnie przy wyrażaniu opinii w Internecie. Postęp technik śledzenia incydentów umożliwia w tej chwili bardzo szybką reakcję na wszelkiego rodzaju
przypadki łamania prawa przez użytkowników.
Ponadto, każdy program używany do komunikacji przez sieć może stać
się potencjalną furtką dla włamywacza, dlatego należy dbać o jak najczęstsze uaktualnianie oprogramowania służącego do komunikacji – szczególnie
komunikatorów internetowych.
2. Co to jest Netykieta?
Netykieta to zbiór zasad kulturalnego zachowania obowiązujących
w Internecie. Jest szczególnie ważna
tam, gdzie publikujesz swoje opinie
i komunikujesz się z innymi osobami
przez Internet.
Internet pozwala na dużą swobodę wypowiedzi, stwarza pozory anonimowości, umożliwia przybieranie
fałszywych tożsamości; sprawia, że
wiele osób nie czuje się odpowiedzialnymi za treści, które publikuje. Wiemy już, że tak naprawdę nikt
w Internecie nie powinien czuć się anonimowy, ale są też tacy, którzy wykorzystują te „pozory anonimowości” do publikowania najróżniejszych opinii,
w tym wulgarnych czy nawet sprzecznych z prawem.
Netykieta jest formą samoregulacji i dobrowolnie przyjętym przez społeczność internetową zbiorem zasad. Istnieje więc wiele netykiet – odnoszące się np. do forum, czatu, grup dyskusyjnych. Ogólna zasada brzmi „Nie
czyń drugiemu, co Tobie niemiłe!”. Korzystając z Internetu, pamiętaj zawsze, że po drugiej stronie też jest człowiek.
2005-05-16 11:44:20
Przedstawiamy poniżej dwie popularne netykiety, a na końcu tej publikacji znajdziesz załącznik – Netykietę gotową do wycięcia i powieszenia np.
nad komputerem lub w szkolnej pracowni internetowej.
Netykieta poczty elektronicznej
– Nie rozsyłaj żadnych reklam bądź informacji do użytkowników, którzy
wcześniej nie wyrazili na to zgody. Masowe wysyłanie listów często przynosi efekt odwrotny od zamierzonego.
– Wypełniaj zawsze pole „temat” wiadomości.
– Żadna linia listu nie powinna mieć więcej niż 70 znaków. Dłuższe linie
mogą sprawiać problemy niektórym systemom pocztowym.
– W liście nie powinno być linii zawierających jedynie znak „=”. Może to
sprawiać problemy z akceptacją takich listów, ponieważ niektóre systemy pocztowe automatycznie wstawiają taką linię po nagłówku tekstu,
a przed jego treścią.
– Kiedy odpowiadasz na inną wiadomość, staraj się nie cytować całego listu, a jedynie tę część, której dotyczy Twoja odpowiedź. W złym tonie jest
pozostawienie sygnatury nadawcy w cytowanej części. Równie naganne
jest cytowanie całego listu, tylko po to, aby dodać pod nim tekst w stylu:
„też tak myślę” lub „zgadzam się z tym”
– Twój podpis nie powinien przekraczać 4 linii. Długa sygnatura może być
początkowo zabawna, ale szybko się starzeje.
– Listy powinny być zawsze podpisane prawdziwym nazwiskiem i imieniem ich autora. Zadbaj o to, aby oprócz twojego imienia i nazwiska w sygnaturze znalazł się też twój adres e-mailowy
– Pomyśl, zanim wyślesz list. Czy to aby na pewno jest to, co chcesz powiedzieć światu? Przeczytaj ponownie, co napisałeś – pamiętaj, wysłanego
listu nie da się zawrócić.
– Aby zasygnalizować humorystyczne intencje wypowiedzi, używaj „uśmiechów”, takich jak :). Żart i sarkazm mogą być błędnie zrozumiane
w swej elektronicznej postaci.
– Bądź wyrozumiały dla innych – każdy stawiał kiedyś swoje pierwsze kroki w Internecie.
77
2005-05-16 11:44:21
– Unikaj pisania całego tekstu dużymi literami. Po pierwsze jest to mniej
czytelne, po drugie dużych liter najczęściej używa się, by podkreślić jakiś
fragment – nadać mu zabarwienie emocjonalne.
– Zwracaj uwagę na słownictwo, którego używasz. Słowa i zwroty, które
stosujesz, mogą wydawać Ci się zupełnie naturalne, ale inni mogą odebrać je jako obraźliwe. Pamiętaj, że słowo pisane ma zupełnie inną siłę
wyrazu niż słowo mówione.
Netykieta grup dyskusyjnych
1. Nie zapominaj, że ten ktoś na drugim końcu to też człowiek. Nie pisz
tego, czego byś nie powiedział osobiście, prosto w oczy, w pokoju pełnym ludzi.
2. Streszczaj się!
3. Stosuj tytuły i śródtytuły oddzielające zawartość Twojego listu.
4. Jeśli włączasz się do grupy dyskusyjnej, przeczytaj uważnie, co zostało
powiedziane dotychczas, zanim wyślesz swoją pierwszą wypowiedź.
5. Zastanów się, do kogo chcesz mówić. Staraj się dotrzeć do ludzi, których
może zainteresować to, co mówisz, a nie, koniecznie, do jak największej
liczby odbiorców.
6. Wysyłaj wypowiedzi tylko raz.
7. Nie pisz dużymi literami. Wyglądają jakbyś KRZYCZAŁ!
8. Odpowiadaj bezpośrednio pytającemu, a nie wszystkim uczestnikom
dyskusji. Pytający może później podsumować wszystkie odpowiedzi i
podać je do wiadomości grupy. Oszczędzasz innym użytkownikom czytania wielu podobnych maili.
9. Staraj się precyzyjnie przedstawić trapiący Cię problem. Pytanie w rodzaju „mój komputer nie chce działać – pomóżcie!” może zdenerwować
pozostałych uczestników grupy.
10. Przed zadaniem jakiegokolwiek pytania odszukaj list będący zbiorem
najczęściej zadawanych pytań (FAQ). Większość grup posiada taki zbiór
pytań i odpowiedzi. Jeśli niczego takiego nie znajdziesz, sprawdź, czy
ktoś w ostatnim czasie nie zadał podobnego pytania.
11. Nie zwracaj innym uwagi na literówki i błędy językowe. To irytuje. Wielu pisze w języku, który nie jest ich ojczystym językiem.
78
2005-05-16 11:44:21
12. Nie używaj grupy dyskusyjnej jako źródła wiadomości przy odrabianiu
lekcji. Postaraj się szukać tego typu informacji na własną rękę.
13. Pamiętaj – grupa dyskusyjna nie służy do celów reklamowych.
3. Emotikony i skróty
Emotikony (ang. smiley), zwane także minkami, buźkami lub uśmiechami, pojawiły się po raz pierwszy w 1982 roku. Te krótkie ciągi znaków
są schematycznym zapisem stanu emocjonalnego wypowiadającej się osoby
i pozwalają w prosty sposób wyrazić swoje uczucia w tekście pisanym. Skąd
zapotrzebowanie na tego typu znaczki? Wypowiedź pisemną można interpretować na wiele sposobów – używanie symbolicznych minek uzupełnia
przekaz i zapobiega mylnemu odczytaniu intencji autora. Z biegiem czasu
buźki stały się także sposobem pozwalającym skrócić do minimum długość
przekazywanej informacji.
Prezentujemy najpopularniejsze emotikony i ich „słowne” odpowiedniki:
:) :-) :] :-]
– uśmiech
;) ;-)
– uśmiech z przymrużeniem oka
:d :-d :D :-D – szeroki uśmiech
:* :-*
– buźka, pocałunek
:( :-(
– smutek
:0 :-0
– zdziwienie
:\ :-\
– grymas
:-@
– krzyk
8) 8-)
– mam okulary
:-#
– noszę aparat na zębach
:p :-p
– pokazuję język
:->
– jestem sarkastyczny
>:->
– jestem diabelsko sarkastyczny
:-|
– jestem poważnie zaniepokojony lub nie rusza mnie to
;-(
– łezka się w oku zakręciła
;-)
– jak wyżej tylko ze szczęścia
:-c
– mam skrajną depresję
:-e
– jestem niezadowolony
:-7
– „to nie było zbyt smaczne sformułowanie...”
79
2005-05-16 11:44:22
:-x
– nic nie powiem
:-&
– mam związany język (muszę milczeć)
<:-)
– jestem niewinny
0:-)
– aniołek, święty
[:)-<-<] – leżę w łóżku
@--->--– kwiatek, róża
,,,^..^,,, – kot zza płota
:-[
– wampir
]:o
– byczek
W internetowym świecie niebagatelną rolę odgrywają też wszelkiego rodzaju skróty, które są kolejnym po emotikonach sposobem pozwalającym
skrócić długość przekazywanej wiadomości. Najbardziej popularne i uniwersalne z nich stosowane są w języku angielskim:
LOL
– Laughing out loud
– Bardzo głośny śmiech
ROTFL – Rolling on the floor laughing – Tarzanie się na podłodze
ze śmiechu
BTW
– By the way
– Przy okazji...
TIA
– Thanks in advance
– Dziękuję z góry
NP
– No problem
– Nie ma problemu
IMO
– In my opinion
– Moim zdaniem...
IMHO – In my humble opinion
– Moim skromnym zdaniem...
IMVHO – In my very humble opinion – Moim bardzo skromnym
zdaniem...
AFAIK – As far as I know
– Z tego, co mi wiadomo...
BRB
– Be right back
– Zaraz wracam
ASAP
– As soon as possible
– Tak szybko, jak to tylko
możliwe
THX
– Thanks
– Dzięki, dziękuję
W wyjątkowych sytuacjach przyjmują się także skróty z języków ojczystych,
lecz ich zasięg bywa bardzo wąski; polskim przykładem skrótu jest:
URSOM – Uwaga rodzice są obok mnie
Jeżeli podoba Ci się pomysł stosowania emotikonek i skrótów zapraszamy
do tworzenia i uzupełnienia podanej listy swoimi własnymi propozycjami.
80
2005-05-16 11:44:23
4. Inne zastosowania Internetu
Bankowość internetowa – czy moje pieniądze są bezpieczne?
Jednym z najnowszych, a jednocześnie
budzących dużo kontrowersji, zastosowań
Internetu jest możliwość obsługi internetowego konta bankowego. Prawie każdy bank
oferuje w tej chwili dostęp do specjalnego
serwisu internetowego (tzw. „serwisu transakcyjnego”), w ramach którego
posiadacz konta może dokonywać operacji bankowych, takich jak przelewy
czy tworzenie lokat terminowych itp. Dzięki temu, że do dokonywania tych
operacji nie korzystamy z usług oddziału, lecz Internetu, ich koszty są wielokrotnie niższe.
Pozostaje pytanie: j a k b e z p i e c z n e j e s t k o r z y s t a n i e z u s ł u g
b a n k o w y c h p o p r z e z I n t e r n e t? Bezpieczne połączenie z serwisem bankowym jest możliwe do zrealizowania. Banki chwalą się, że zastosowane przez nich nowoczesne metody szyfrowania poufnych informacji
i danych minimalizują ryzyko przeprowadzania transakcji przez Internet.
Niemniej jednak, co chwila pojawiają się informacje o oszustach podszywających się pod strony banków i wyłudzających nazwy użytkownika oraz
hasła w celu przejęcia kontroli nad kontem bankowym. Aby uchronić się
przed tego typu sytuacjami, n a l e ż y z a c h o w a ć o s t r o ż n o ś ć przy
korzystaniu z usług bankowości internetowej.
Zalecić tu można d o k ł a d n e p r z e c z y t a n i e i z a s t o s o w a n i e i n s t r u k c j i na temat bezpiecznej komunikacji z serwisem transakcyjnym, które każdy bank zamieszcza na swoich stronach. W razie jakichkolwiek niezapowiedzianych zmian w wyglądzie strony transakcyjnej, bądź
też w innych podejrzanych sytuacjach, należy skontaktować się telefonicznie z bankiem.
Uwaga!
Nie należy także wchodzić na stronę serwisu korzystając z linków umieszczonych w e-mailach, ponieważ mogą one przekierowywać na inne strony,
przygotowane przez oszustów. Strony te mogą wyglądać podobnie do stron
banku, ale służą jedynie uzyskaniu informacji o loginach i hasłach do kont.
81
2005-05-16 11:44:23
Kupujemy przez Internet
W Internecie działa również coraz więcej sklepów (polskich i zagranicznych), w których można zakupić wybrany towar. Z reguły płatności możliwe są elektronicznie – za pomocą karty kredytowej, czasami istnieje również
możliwość innych form płatności, np. zaliczenia pocztowego lub tradycyjnego przelewu. Niezależnie od formy płatności dzieci nie powinni samodzielnie dokonywać zakupów w sklepach internetowych. Na dokonanie transakcji zawsze zgodę powinien wyrazić rodzic/opiekun, ponieważ to on ponosi
odpowiedzialność finansową za zamówione towary. Praktyczne porady, jak
w bezpieczny i satysfakcjonujący sposób korzystać z e-sklepów, znajdziesz
na stronach Federacji Ochrony Konsumentów: http://www.federacja-konsumentow.org.pl
Federacja Ochrony Konsumentów radzi!
Nim klikniesz w koszyk sprawdź:
Czy wiem, gdzie znajduje się siedziba sklepu?
Czy wiem, jak skontaktować się ze sprzedawcą?
Czy wiem dokładnie, co kupuję, znam wszystkie parametry produktu?
Czy znam całkowity koszt zakupu, łącznie z podatkiem, cłem, transportem?
Czy – kupując za granicą – wiem, w jakiej walucie podana jest cena?
Czy znam termin dostawy produktu i czy jest on dla mnie odpowiedni?
Czy sklep gwarantuje mi bezpieczny sposób zapłaty?
Czy sklep poinformował mnie, jak mogę zwrócić produkt?
Jeśli na chociaż jedno pytanie odpowiedziałeś Nie, zastanów się jeszcze raz,
czy na pewno chcesz skorzystać z tego e-sklepu.
źródło: http://www.federacja-konsumentow.org.pl
Po maturze: elektroniczna rekrutacja na wyższe uczelnie
Coraz więcej szkół wyższych udostępnia dla kandydatów na studia systemy elektronicznej rejestracji. Kandydat może więc podać swoje dane i złożyć podanie przez Internet, a np. odpis świadectwa maturalnego dostarczyć
w dniu egzaminu na studia. Rozwiązanie takie ma wiele zalet, pozwala na
oszczędność pieniędzy i czasu kandydata, a uczelnia dzięki takiemu rozwią-
82
2005-05-16 11:44:24
zaniu automatycznie otrzymuje elektroniczną bazę wszystkich kandydatów.
Takie rozwiązanie wprowadził np. Uniwersytet Warszawski (www.uw.edu.pl)
– pod adresem http://irk.uw.edu.pl
Wszystkie państwowe wyższe uczelnie (i większość prywatnych) mają
swoje strony internetowe. Ich adresy znajdziesz w serwisie ministerstwa
edukacji: www.menis.gov.pl
Kandydaci na studia powinni odwiedzić stronę internetową danej uczelni – większość uczelni, nawet jeśli nie oferuje jeszcze elektronicznej rejestracji, udostępnia wiele przydatnych informacji dla kandydatów, w tym np. zakresy egzaminacyjne i dokładne informacje o zasadach rekrutacji.
Serwisy internetowe wybranych szkół wyższych
Uniwersytet Warszawski www.uw.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński www.uj.edu.pl
Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu www.uni.torun.pl
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego www.sggw.waw.pl
Politechnika Warszawska www.pw.edu.pl
Akademia Górniczo-Hutnicza www.agh.edu.pl
Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach
www.ae.katowice.pl
Szkoła Główna Handlowa www.sgh.edu.pl
Akademia Medyczna w Warszawie www.amwaw.edu.pl/
Akademia Marynarki Wojennej www.amw.gdynia.pl
Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy www.atr.bydgoszcz.pl
83
2005-05-16 11:44:24
5. Zasoby edukacyjne
Zasoby edukacyjne Internetu są bardzo
różnorodne. Istnieją dobre portale edukacyjne, które publikują materiały ze wszystkich
dziedzin nauki, a prezentowane przez nie treści przygotowane są z największą starannością
i dbałością o poprawność merytoryczną, metodyczną i językową. Najciekawsze ich zasoby
powstają we współpracy z pracownikami naukowymi wyższych uczelni i doświadczonymi
nauczycielami. Gwarantuje to wysoki poziom merytoryczny artykułów,
a także ich poprawność pod kątem metodycznym i językowym.
W sieci funkcjonują również serwisy przedmiotowe, zbierające wiadomości z wybranej dziedziny nauki. Materiały tam prezentowane są mniej
zróżnicowane, ale za to często bardziej precyzyjne i bogatsze.
Zasoby edukacyjne dostępne są często także na portalach szkolnych,
stronach bibliotek lub stronach domowych nauczycieli.
Pamiętaj!
Istnieją również strony internetowe prezentujące wiadomości zawierające
błędy rzeczowe i ortograficzne. Na takie strony należy uważać i nie powtarzać bezkrytycznie wszystkiego, co przeczytamy w Internecie.
Jak szukać, by znaleźć rzetelne informacje?
Jeśli nie masz pełnego zaufania do swoich umiejętności poruszania się w gąszczu internetowych informacji, zapoznaj się z kilkoma naszymi wskazówkami:
– ufaj znanym witrynom – tym, które od lat istnieją i działają w sieci,
– korzystaj z katalogów linków dostępnych na dobrych, znanych Ci stronach (szukaj informacji o tym, że linki te są sprawdzane przed przyjęciem ich do katalogu),
– nie przyjmuj informacji bezkrytycznie – analizuj znalezione wiadomości,
– sprawdzaj swoje wątpliwości na kilku różnych stronach,
84
2005-05-16 11:44:25
– przy wyszukiwaniu korzystaj ze sprawdzonych wyszukiwarek, a słowa
kluczowe wybieraj z uwagą i precyzją,
– jeżeli na kilkudziesięciu wyszukanych stronach nie znalazł się link odpowiadający ci, zmień hasło kluczowe,
– pytaj znajomych o przydatne adresy internetowe,
– zwracaj uwagę na adresy internetowe polecane przez prasę komputerową
i dobre programy telewizyjne.
Poniżej prezentujemy przykłady d o b r y c h zasobów edukacyjnych,
które można znaleźć w Internecie. Dla ułatwienia zostały one podzielone
na kilka kategorii. Opisy stron obcojęzycznych wyróżnione zostały kolorem
niebieskim.
Edukacja i oświata
Inicjatywy oświatowe
Program „Szkoła ucząca się” zainicjował
w polskiej oświacie skuteczny model podnoszenia jakości pracy szkoły poprzez tworzenie i upowszechnienie narzędzi wewnętrznej
oceny jakości pracy szkoły. W ramach programu w szkołach działają zespoły zadaniowe realizujące wybrane cele i monitorujące stopień
ich osiągania. Powstały całe sieci współpracujących ze sobą szkół, w których zespoły nauczycielskie (rady pedagogiczne) określają standardy własnej pracy, prowadzą rzetelną ewaluację stosowanej praktyki nauczania i wychowania oraz
wymieniają się zdobytymi doświadczeniami. Więcej informacji na temat
tego programu znajduje się na stronie http://www.pafw.pl/strony/edukacja/
sus.htm.
Program „Równać szanse” ma za zadanie pobudzenie i wsparcie inicjatyw służących podniesieniu efektywności edukacji młodzieży. Szczególny
nacisk położony w nim został na wyrównywanie szans edukacyjnych młodzieży z terenów wsi i małych miast (http://www.pafw.pl/strony/edukacja/
eqopp.htm).
85
2005-05-16 11:44:25
Dydaktyka
Podstawy programowe kształcenia ogólnego, programy nauczania, plany
wynikowe, podręczniki dopuszczone do użytku szkolnego oraz pomoce dydaktyczne zatwierdzone przez MENiS internauci znajdą na stronie: http://
www.scholaris.pl/. (W poziomej belce na środku strony należy kliknąć na
słowo „Przedmioty” – bez korzystania z rozwijalnej listy).
Materiały metodyczne dla nauczycieli informatyki zamieszczone są również na stronie: http://www.migra.pl/tekst.php?id=34. Pomogą one nauczycielom w przygotowaniu rozkładów materiału, wymagań na oceny, planów
wynikowych, a także sprawdzianów i testów.
Porady prawne
Często wprowadzane zmiany dotyczące środowiska oświatowego powodują potrzebę konsultacji nauczyciela z prawnikiem w zakresie spraw związanych m.in. z awansem zawodowym. Pomocą w tym zakresie może być kącik bezpłatnych porad prawnych, prowadzony od dłuższego czasu na stronach Polskiego Portalu Edukacyjnego Interkl@sa.
Dostępny jest on pod adresem:
http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/idd/482/
Biblioteki w Internecie
Biblioteka Multimedialna Interkl@sy (http://www.interklasa.pl/bmi)
umożliwia nauczycielom, pedagogom i innym osobom zajmującym się nauczaniem zapoznanie się z nowymi programami edukacyjnymi, które mogą
stanowić ciekawe uzupełnienie lekcji z różnych przedmiotów. Dostępne do
wypożyczenia multimedia opisane są w katalogu biblioteki.
Biblioteka literatury polskiej (http://monika.univ.gda.pl/) prowadzona
przez Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego zawiera bogaty
księgozbiór i przewodnik po literackich zasobach Internetu. Na stronie dostępne są również materiały multimedialne.
Polska Biblioteka Internetowa (http://www.pbi.edu.pl/) to projekt realizowany przez Ministerstwo Nauki oraz Akademię Góniczo-Hutniczą
w Krakowie. Wirtualna książnica ma za zadanie m.in. wyrównać szanse
uczniów i studentów w dostępie do literatury pięknej i naukowej, uporząd-
86
2005-05-16 11:44:26
kować istniejące już publikacje cyfrowe oraz popularyzować na świecie piśmiennictwo w języku polskim. Internetowa biblioteka zawiera woluminy
literatury pięknej, książek naukowych i czasopism, ale także starodruków,
map, obrazów, nut itp.
Biblioteka Licealisty – znajdziesz tu wybór lektur szkolnych podzielony
według epok literackich, z indeksem autorów i utworów. Prezentowane są
pełne teksty wielu lektur szkolnych:
http://6plus.interklasa.pl/szesc/strony/str150.htm
Biblioteka Witryny Wiejskiej – znajdują się tu cenne publikacje dotyczące spraw ważnych dla mieszkańców wsi i małych miast. Można tu znaleźć
poradniki przeznaczone dla pracowników samorządów, organizacji lokalnych, młodzieży i przedsiębiorców:
http://www.witrynawiejska.org.pl/strona.php?p=100
Encyklopedie
Wikipedia – encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/wiki/ zawiera szeroki zakres haseł pogrupowanych w kilkudziesięciu katalogach.
Wyraźny system odnośników do materiałów uzupełniających pozwala na
szybkie odszukanie żądanych informacji.
Encyklopedia Wiem http://portalwiedzy.onet.pl/encyklopedia.html – znajdują się tu setki tysięcy haseł z kilku pozycji encyklopedycznych i leksykalnych. Zawiera następujące zasoby: Wielkiej Interaktywnej Encyklopedii Multimedialnej, edycja 2004 (WIEM 2004), Leksykonu Biznesu, Encyklopedii Marketingu, Słownika wyrazów obcych.
Encyklopedia Wirtualnej Polski http://encyklopedia.wp.pl/index.html
– znajduje się tu kalendarium wydarzeń historycznych i wyszukiwarka.
Słowniki
Na stronie www.ling.pl znajdują się znakomite słowniki. Użytkownicy
mogą korzystać ze słowników: angielsko-polskiego, polsko-angielskiego, angielsko-angielskiego, języka niemieckiego, języka francuskiego, języka hiszpańskiego, języka włoskiego oraz słownika ortograficznego języka polskiego. Podobnej pomocy można szukać również na stronie „Słowniki” Onetu:
http://portalwiedzy.onet.pl/tlumacz.html.
87
2005-05-16 11:44:27
Ekonomia
Serwis ekonomiczny NBP www.nportal.pl oferuje możliwość skorzystania z kursów multimedialnych np.: „Ekonomia wokół nas”, „Euro coraz
bliżej”, „Analiza finansowa firmy”, „Kredyty i Ty” (http://www.nbportal.pl/
common/Kursy.jsp?active=3774&). Naukę ekonomii przez zabawę można
kontynuować korzystając również z zamieszczonych na portalu różnych gier
ekonomicznych (http://www.nbportal.pl/do/games_intro?active=3068&).
Zasoby edukacyjne z różnych przedmiotów
Język polski
Szczególnie wart polecenia jest artykuł Analiza
i interpretacja wiersza dostępny pod adresem http://
eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3690/.
Napisanie eseju interpretacyjnego wymaga wyobraźni, oczytania, wrażliwości na język poetycki,
a także znajomości poetyki. W artykule w przystępny i zrozumiały dla uczniów sposób omawia
się środki stylistyczne, rodzaje i układ rymów, systemy wersyfikacyjne, rodzaje strof, gatunki liryki. Podsumowanie stanowi
spis kolejnych etapów analizy wiersza i rady dla młodych czytelników, pomocne w interpretacji utworu.
Znakomitym powtórzeniem i przypomnieniem gramatyki dla jednych,
a jednocześnie materiałem do nauki dla innych jest cykl artykułów Części
mowy iczęścizdania (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/idd/600/).
Materiał ten uzupełniają wykresy zdań złożonych.
Rodzaje i gatunki literackie (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/
ida/2500/) to forma poradnika. Uczniowie znajdują tu podstawowe informacje
o gatunkach, z którymi spotykają się podczas wykonywania prac domowych.
„Czym różni się nowela od opowiadania?”, „Czy epopeja i epos to ten sam gatunek literacki?”, „Jak się nazywa osoba mówiąca w wierszu?” – po przeczytaniu artykułu te pytania nie powinny już sprawiać nikomu trudności.
88
2005-05-16 11:44:27
Dział„Jakpisać?”(http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/2720/)
jest poradnikiem pomocnym w tworzeniu podań, życiorysów, opowiadań,
opisów, sprawozdań, streszczeń, recenzji, rozprawek i wypracowań.
Każdy z nas codziennie używa w swoich wypowiedziach związków frazeologicznych, często nie zdając sobie z tego sprawy. Wielu uczniów poszukuje
informacji na ten temat. Pomocny będzie im artykuł Związki frazeologiczne, zamieszczony na stronie:
http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/44/.
Kto poszukuje informacji o pisarzach i dziełach literackich w sieci Internet, koniecznie powinien zajrzeć na stronę http://www.wszpwn.com.pl/ do
działu „Język polski” (spis działów znajduje się z lewej strony serwisu). Tam
w poddziale „Co w sieci? Ciekawe linki” znajdują się linki do stron zawierających informacje o różnych pisarzach.
Matematyka
Dużą popularnością wśród gimnazjalistów cieszy się lekcja on-line „Procenty”, dostępna na stronie
http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/
880/.
Licealiści na pewno chętnie skorzystają z artykułu
Podstawy kombinatoryki, prezentującego algorytm
postępowania podczas rozwiązywania prostych zadań z podstaw kombinatoryki (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3399/).
Ciekawostki matematyczne i wybrane konstrukcje (w postaci prezentacji) można znaleźć na stronie http://www.wsipnet.pl/oip/m2001_2/ucz/
main/prezentacje.htm. Internauci mogą skorzystać z materiałów na temat
ułamków Fareya, obliczania długości łuku i pola wycinka, prostowania koła
(konstrukcja Adama Kochańskiego), zamiany rozwinięcia okresowego liczby na ułamek zwykły, trójkąta Pascala, liczb wielokątnych i wzorów skróconego mnożenia.
Animacje i aplety matematyczne (http://www.snm.org.pl/strony/animacje.htm) to strona, na której znaleźć można animowane konstrukcje geometryczne, wielościany foremne, dowód twierdzenia Pitagorasa, grę w Sito
Eratostenesa, wykresy funkcji lub materiał o zamianie ułamków.
89
2005-05-16 11:44:28
Programy i gry komputerowe, przydatne w nauczaniu matematyki, zostały zebrane na stronie: http://www.jakubas.pl/. Można tu znaleźć: obrazy matematyczne, pola figur płaskich, wykresy funkcji, ciągi i szeregi, powierzchnie, przekształcenia geometryczne, test pochodnej, test funkcji pierwotnej, test XYZ oraz gry matematyczne: „Piraci”, „NiM”, „Próżniak”,
„Wieże Hanoi”. Na stronach dostępne są też konspekty i scenariusze lekcji
matematyki z komputerem.
Ciekawe zasoby z wielu działów matematyki, przeznaczone dla ucznia
i nauczyciela, dostępne są także na stronie http://www.bbc.co.uk/education/
asguru/maths/index.shtml.
Gry, zabawy edukacyjne, quizy i wiadomości podstawowe z matematyki
znaleźć można również po adresem: http://www.mathsisfun.com/.
Historia
Animacje wielkich bitew z historii Polski (Grunwald, Legnica, Kircholm) uzupełnione artykułami tematycznymi znaleźć można w portalu edukacyjnym Interkl@sa pod adresem http://eduseek.
interklasa.pl/artykuly/artykul/idd/422/.
Z Matejką przez polskie dzieje (http://eduseek.
interklasa.pl/artykuly/artykul/idd/680/) to bardzo
ciekawy cykl artykułów proponujących nauczanie
historii z wykorzystaniem malarstwa historycznego. Artykuły przedstawiają uczniom znakomite obrazy mistrza Jana i ich tło historyczne. Internauci mogą przeanalizować takie obrazy, jak: „Bitwa pod Grunwaldem”, „Batory pod Pskowem”, „Hołd pruski”, „Konstytucja 3 maja”, „Kościuszko pod
Racławicami”, „Rejtan”, „Unia Lubelska”, „Zawieszenie dzwonu Zygmunta”, „Stańczyk” czy „Kazanie Skargi”. Na uwagę zasługuje również staranne
przygotowanie strony graficznej całego cyklu – można obejrzeć powiększenie postaci głównych i istotnych szczegółów obrazów.
Dzieje ojczyste (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/idd/408/)
to zbiór znakomitych artykułów dotyczących historii Polski. W ich skład
wchodzą m.in. materiały na temat Józefa Piłsudskiego, Unii lubelskiej i powstań śląskich.
90
2005-05-16 11:44:29
Materiał „Historia współczesna”, obejmujący lata 1939–1999, dostępny pod adresem: http://6plus.interklasa.pl/szesc/strony/str740.htm, pozwala prześledzić zdarzenia, które miały miejsce w Polsce, Europie i na świecie
w latach II wojny światowej i w okresie powojennym.
„Strefa Rzymu” to znakomita strona poświęcona historii, kulturze i obyczajom starożytnego Rzymu (http://www.strefarzymu.one.pl/main.htm).
Działy „Wielcy rzymianie”, „Życie codzienne”, „Społeczeństwo”, „Sztuka”, „Ustrój”, „Religia” wyczerpująco omawiają poszczególne aspekty życia
w tym okresie historii starożytnej.
Chemia
„Układ okresowy, stopnie utlenienia, tworzenie jonów” to animacja dostępna pod adresem http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3442.
Jest to materiał, który pomoże gimnazjalistom zrozumieć dlaczego dany
pierwiastek tworzy jony lub związki na danych stopniach utlenienia i jak to
jest związane z jego położeniem w układzie Mendelejewa.
Animacja „Budowa powłok elektronowych – wybrane zagadnienia”
(http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3450/) przeznaczona jest
dla licealistów, którzy często mają trudności ze zrozumieniem i zapamiętaniem rozmieszczenia elektronów w atomie, a także pojęć: powłoki, podpowłoki, hybrydyzacja orbitali sp3, sp2, sp, budowy metanu, etanu, etenu i acetylenu.
Tworzenie i rodzaje wiązań chemicznych to artykuł wyjaśniający różnice
pomiędzy wiązaniami: atomowym (kowalencyjnym niespolaryzowanym),
kowalencyjnym spolaryzowanym, jonowym i koordynacyjnym. Materiał dostępny jest na stronie http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/4248/.
W portalu Interkl@sa działają również tzw. „Kąciki Eksperta”. Przez
cały rok szkolny uczniowie mogą wpisywać swoje pytania do formularza
i w krótkim czasie otrzymają odpowiedź pocztą elektroniczną. Kącik
eksperta z chemii dostępny jest na stronie: http://eduseek.interklasa.pl/
artykuly/artykul/ida/1159/. Najczęściej zadawane pytania, razem z wyjaśnieniami, umieszczane są w specjalnych archiwach dostępnych na stronach
portalu (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/1373/).
91
2005-05-16 11:44:29
Fizyka
Fizyka dla licealistów (http://6plus.interklasa.pl/
szesc/strony/str288.htm) zawiera: słowniczek pojęć fizycznych, opracowane wiadomości podstawowe, tematy wzbogacone zadaniami z rozwiązaniami, opisy stałych i jednostek oraz tablice fizyczne – czyli wszystko,
co może być potrzebne licealiście. Szczególnie ciekawy dla uczniów może być polsko-angielski i angielsko-polski słowniczek pojęć fizycznych. Na stronie można znaleźć także informacje o słynnych fizykach i ciekawostki fizyczne.
Dział „Fizyk domowy” (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/
idd/842/), dostępny w portalu Interkl@sa, zawiera propozycje prostych, ale
efektownych doświadczeń, łatwych do przeprowadzenia w warunkach domowych. Są to np.: drgania wzajemnie prostopadłe, polaryzacja światła i sumowanie fal dźwiękowych.
Warto także skorzystać z obudowy internetowej podręczników WSiP do
gimnazjum. Strona http://www.wsipnet.pl/oip/fizyka_gim10.htm zawiera
materiały dla ucznia (animowane przykłady, testy, krzyżówki) i dla nauczyciela (propozycje testów, scenariusze lekcji, prace domowe, zadania).
Laboratorium internetowe (http://www.if.pw.edu.pl/~kupczak/cwiczint.
html) to animacje edukacyjne, przedstawiające ciekawe zjawiska fizyczne:
efekt Comptona, falę stojącą, drgania wahadła, dyfrakcje i interferencję fal,
proces ładowania i rozładowania kondensatora, zasadę działania cyklotronu
i zasadę działania tomografu roentgenowskiego.
Wspaniała strona na temat zdobywania przestrzeni kosmicznej to strona NASA (http://www.nasa.gov/). Zdjęcia i krótkie filmy video, dostępne
w portalu, będą przydatne jako materiały urozmaicające lekcje fizyki.
Biologia
Najciekawsze zasoby internetowe z biologii pomagają poznać i zrozumieć procesy i zjawiska biologiczne. Na stronie http://eduseek.interklasa.pl/
artykuly/artykul/idd/326/ internauci znajdą animacje ułatwiające zrozumienie procesów zachodzących w komórkach, np.: mitozę, mejozę, plazmolizę, deplazmolizę, ruchy cytoplazmy. Materiały te są o tyle ciekawsze od
92
2005-05-16 11:44:30
innych, że procesy przez nie prezentowane są niemożliwe do zaobserwowania w tradycyjnych, szkolnych pracowniach biologicznych,
Ciekawe animacje wyjaśniające budowę i występowanie protein, lipidów
i innych związków występujących w organizmach żywych znaleźć można
w artykule Biological Molecules (http://www.bbc.co.uk/education/asguru/
maths/index.shtml).
Przyroda
Na lekcjach przyrody warto wykorzystać ciekawe artykuły o zwierzętach
żyjących w Polsce, np. Ptaki (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/
ida/4141/) i Ssaki (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/4153/).
Zawierają one podstawowe informacje, ciekawe zdjęcia i ścieżki dźwiękowe
z odgłosami omawianych gatunków.
Na stronie http://www.scholaris.pl/ w dziale „Przedmioty” pod hasłem
„Przyroda” w podkategorii „Dla ucznia” znajduje się link „Gry, quizy i zabawy”, gdzie można pobrać do ściągnięcia m.in. mapę Polski i kontury liści.
Na stronie http://www.arkive.org/species/GES/ zamieszczone są wspaniałe zdjęcia ssaków, ryb, ptaków, gadów, płazów, owadów, a także roślin
i grzybów.
Geografia
Lekcja on-line pt. „Współrzędne geograficzne” dostępna pod adresem: http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/2055/ sprawia, że trudny dla wielu
gimnazjalistów temat szkolny staje się prosty i zrozumiały. Materiał ten zawiera wyjaśnienia pojęć takich,
jak: południki, równoleżniki, szerokość i długość geograficzna. Przygotowane animacje pomagają je zapamiętać i utrwalić, a test na zakończenie umożliwia sprawdzenie i utrwalenie zdobytej wiedzy.
Bardzo ciekawa jest animacja powstawania bryzy dziennej i nocnej, która znajduje się na stronie http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/
1553/. Staranne wykonanie animacji, dokładne wyjaśnienia uwzględniające
nie tylko zmiany temperatury powietrza, ale także ciśnienia, przyciski nawigacyjne umożliwiające zatrzymanie animacji w dowolnym momencie
93
2005-05-16 11:44:31
sprawiają, że jest to znakomita pomoc naukowa do wykorzystania zarówno
podczas lekcji, jak i po lekcji, do powtórzenia i utrwalenia wiadomości.
Cykl testów z geografii (http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/
idd/417/) stanowi znakomite powtórzenie materiału. Testy geograficzne dostępne na stronach zostały podzielone na trzy działy: „Geografia fizyczna”,
„Geografia społeczno-gospodarcza świata”, „Polska w Europie”.
Mapa z zaznaczeniem największych erupcji wulkanów na kuli ziemskiej
od 1995 do 2002 roku znajduje się na stronie: http://www.wszpwn.com.pl/
w dziale „Geografia” pod linkiem „Mapy komputerowe”.
Na stronie http://www.scholaris.pl/ na stronie poświęconej geografii
(Przedmioty/Geografia) znajduje się referat dotyczący energii geotermicznej
jako alternatywnego źródła energii.
Wspaniałe galerie zdjęć, pejzaże, zwierzęta, rośliny, a także mapy i ciekawe artykuły składają się na zawartość strony http://www.nationalgeographic.
com/. Jest tu także dział dla nauczycieli (http://www.nationalgeographic.
com/education/) i dla dzieci (http://www.nationalgeographic.com/kids/).
Język angielski
W Polskim Portalu Edukacyjnym Interkl@sa (http://www.interklasa.pl)
spis zasobów edukacyjnych z języka angielskiego znajduje się w dziale „Języki obce/Język angielski”. Szczególnie warte polecenia są scenariusze lekcji wyróżnione w konkursie British Studies Web Pages, organizowanym
przez British Council: „Famous British People” i „How to Make Something
to Eat?”.
Zasłużoną popularnością internautów cieszy się od lat również kalendarz English Day by Day (http://eduseek.interklasa.pl/dbd/index.php). Zawiera on nie tylko informacje kulturowe związane z danym dniem, ale również dział gramatyczny, ciekawe słowa w języku angielskim oraz informacje
o krajach anglojęzycznych. Materiał ten może być rozsyłany do internautów
w ramach subskrypcji (codziennych e-maili wysyłanych do osób chętnych).
Język francuski
Święta i obyczaje we Francji, podzielone na pory roku opisane są na stronie http://www.wszpwn.com.pl/ w dziale „Język francuski/Święta i obycza-
94
2005-05-16 11:44:31
je”. Znajdziemy tu m.in.: Dzień Wszystkich Świętych, Dzień Zmarłych,
Dzień Świętego Marcina, zakończenie I wojny światowej, Święto Zwycięstwa, Święto młodego wina, Mikołajki, Boże Narodzenie, Nowy Rok, Święto Trzech Króli, Święto Matki Boskiej Gromnicznej, Walentynki, Tłusty
czwartek, Dzień Matki, Dzień Ojca, Wielkanoc, Prima aprilis, Święto konwalii, Święto Wyzwolenia, Wniebowstąpienie Chrystusa, Zielone Święta,
Boże Ciało, 14 lipca (Święto narodowe Francuzów, upamiętniające Wielką
Rewolucję Francuską i zdobycie Bastylii przez lud paryski w 1789 r.), Wniebowzięcie Matki Boskiej i początek roku szkolnego.
„Retrouvez le Sourire” to zabawna gra oparta na fikcyjnej fabule kryminalnej. Aby rozwikłać intrygę gracz musi odpowiedzieć na kilka pytań
i rozwiązać kilka zagadek. Konieczna jest przy tym umiejętność porozumiewania się po francusku, potrzebna turyście zwiedzającemu Paryż (http:
//frantice.interklasa.pl/sourire/ouvrir.html).
Gra edukacyjna „Uśmiechnij się ponownie” (http://www.ciep.fr/sourire)
jest bardzo sympatyczna i sprawia, że języków obcych uczysz się z uśmiechem. Strona dostępna jest w językach: angielskim, niemieckim, hiszpańskim portugalskim i arabskim.
Wiedza o kulturze
Artykuły tematyczne np.: Melancholiczny świat Albrechta Dürera, Hieronim Bosch – szaleństwo wyobraźni, Mistrz światłocienia – Jan Vermeer van
Delft zostały zebrane na stronie http://www.wszpwn.com.pl/ w dziale „Wiedza o kulturze/Magiczna soczewka”.
Wiedza o społeczeństwie
Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) – www.ceo.org.pl – upowszechnia wiedzę obywatelską, praktyczne umiejętności oraz postawy niezbędne
do budowania demokratycznego państwa prawa i społeczeństwa obywatelskiego. Prowadzi też niepubliczną placówkę doskonalenia nauczycieli, zarejestrowaną przez Ministra Edukacji Narodowej.
Wiedza o Społeczeństwie w portalu Interklasa (http://eduseek.interklasa.
pl/przedmioty/wos/) – znajdują się tu: niezbędnik Unii Europejskiej, prawa
człowieka, prawa dziecka, scenariusze lekcji, artykuły, testy.
95
2005-05-16 11:44:32
Informatyka
Na stronie Informatyka w portalu Interklasa można
znaleźć poradnik dotyczący programów komputerowych,
wirusów komputerowych, wyszukiwarki, netykietę, scenariusze lekcji, artykuły, testy.
Przedmiot „Informatyka” znajduje się również na stronie Gimnazjum.pl
http://www.gimnazjum.pl/przedmioty/informatyka/informatyka.phtml.
Strona zawiera wykaz podręczników, programy nauczania, podstawy programowe, recenzje podręczników.
Ciekawy projekt
Szkoła pod biegunem
Internetowe lekcje z geografii, biologii, fizyki, chemii, języka angielskiego,
a nawet z wychowania fizycznego przygotowane w ramach projektu „Szkoła pod biegunem” można znaleźć na stronie: http://eduseek.interklasa.pl/
artykuly/artykul/ida/3792/. Powstawały one wiosną 2004 roku (od 14–26
kwietnia) podczas niezwykłej wyprawy na biegun północny znanego podróżnika Marka Kamińskiego i niepełnosprawnego chłopca – 15-letniego
gimnazjalisty, Jasia Meli. Każda lekcja jest przygotowywana ze szczególną
uwagą, zawiera słowniczki tematyczne, bogaty materiał ilustracyjny, czasem animacje pozwalające zrozumieć i zapamiętać trudniejsze zagadnienia,
a także testy, krzyżówki, zagadki, gry edukacyjne.
Przestrzegaj praw autorskich!
Materiały dostępne w Internecie zostały przez kogoś stworzone. Autorzy
często określają na stronach, w jaki sposób można korzystać z ich tekstów
czy zdjęć. Przestrzegaj tych zaleceń. W razie wątpliwości skontaktuj się z autorem lub administratorem strony (najczęściej na stronie podawany jest adres e-mail do kontaktu).
96
2005-05-16 11:44:32
6. Szkolne projekty i konkursy internetowe
1. Projekty szkolne
Wystarczy komputer podłączony do Internetu, chęć i pomysł – i już możemy stać się częścią
jednego z wielu dostępnych projektów edukacyjnych i współpracować ze szkołami z całego świata! Europejskim szkołom w nawiązaniu międzynarodowej współpracy pomaga organizacja European Schoolnet. Organizowane i wspierane
przez nią projekty są szczególnie godne polecenia – wartościowe pedagogicznie, łączą zdobywanie wiedzy z zabawą. W tym rozdziale dowiesz się, jak znaleźć partnerów
do współpracy i w jakich projektach możesz wziąć udział.
Co warto wiedzieć o European Schoolnet?
European Schoolnet (EUN) zajmuje się koordynacją aktywności w sieci
wszystkich szkół europejskich, wspieraniem edukacji wykorzystującej najnowsze technologie, a także kreuje światowe standardy wykorzystania komputerów i Internetu w nauczaniu. Jest wspólnym przedsięwzięciem dwudziestu trzech ministerstw edukacji z całej Europy. Organizacja wspierana
jest przez Komisję Europejską, zarówno politycznie, jak i finansowo.
Informacje o aktualnych projektach EUN znajdziesz na stronie
www.eun.org
Europejska Sieć Szkół jest nie tylko miejscem międzynarodowej współpracy, ale i serwisem przeznaczonym dla szkół europejskich. Ma on na celu
wspieranie współpracy międzyszkolnej w całej Europie oraz wykorzystywanie w szkołach technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Z European
Schoolnet współpracuje program Interkl@sa. Prowadząc kampanię informacyjną, dotyczącą projektów Schoolnetu oraz mobilizując aktywność polskich
szkół, na łamach Polskiego Portalu Edukacyjnego Interkl@sa publikowana
97
2005-05-16 11:44:33
jest cyklicznie polska wersja biuletynu European Schoolnet. Polscy nauczyciele i uczniowie dowiadują się z niego, w jakich europejskich projektach
i inicjatywach mogą uczestniczyć. Biuletyny dostępne są w dziale Unia Europejska portalu www.interklasa.pl
– Jeśli chcesz zobaczyć w biuletynie European Schoolnet swój projekt, informacje lub poszukujesz partnerów do współpracy, prześlij opis projektu w języku angielskim na adres [email protected]. Nie zapomnij
opisać typu projektu i wieku uczestników oraz podać innych pomocnych
szczegółów. Jeśli poszukujesz partnerów, podaj informacje o Twojej szkole i adres e-mail do kontaktu.
– Jeśli chcesz zobaczyć na łamach portalu www.interklasa.pl swój projekt
lub poszukujesz partnerskich szkół z innych regionów Polski, prześlij
opis projektu wraz z informacjami o Twojej szkole na adres:
[email protected]
Wybrane projekty europejskie
eTwinning to program UE, mający na celu wspieranie współpracy bliźniaczych szkół
podstawowych i średnich w Europie za pośrednictwem mediów elektronicznych. Akcja
eTwinning, oficjalnie zainaugurowana przez
Komisję Europejską na początku roku 2004,
stanowi integralną część unijnego programu
eLearning (www.e-learning.org.pl). eTwinning
upowszechnia partnerstwa, w których dwie różne szkoły z dwóch różnych
krajów europejskich wykorzystują we wspólnej pracy narzędzia technologii
informacyjno-komunikacyjnych. Umożliwia młodym ludziom poznawanie
różnych kultur, dając jednocześnie możliwość podnoszenia umiejętności
w zakresie ICT. Koordynatorem akcji (tzw. Centralny Serwis Wsparcia
– CSS) jest European Schoolnet. Inicjatywa wspierana jest także przez sieć
Narodowych Serwisów Wsparcia (NSS). Polskim NSS jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
98
2005-05-16 11:44:33
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Narodowe Biuro Kontaktowe Programu eLearning
ul. Mokotowska 43
00-551 Warszawa
Telefon: +48 22 622 37 12
Fax: +48 22 622 37 10
Informacje na temat projektu eTwinning znajdziesz na stronach:
http://www.e-learning.org.pl/etwinningportal.php
http://www.etwinning.net/ww/pl/pub/etwinning/index.htm
MyEurope – internetowa baza ułatwiająca poszukiwanie partnerskich
szkół do współpracy. Do współpracy zaproszone są szkoły z wszystkich
państw Europy, nie tylko państw należących do UE.
http://myeurope.eun.org.
Na portalu myEurope prezentowane są także pomysły i przykłady projektów, nad którymi mogą wspólnie pracować europejskie szkoły:
http://myeurope.eun.org/goto.cfm?did=31672
eLearning Awards – doroczny konkurs, którego celem jest wyłonienie
i nagrodzenie najlepszych przykładów praktycznego wykorzystania technik
informatyczno-komunikacyjnych w nauczaniu. Wszystkie prace zgłoszone
do konkursu muszą być widoczne w Internecie. Informacje:
http://www.elearningawards.eun.org
Comenius Space – serwis dla nauczycieli i edukatorów zainteresowanych programem Komisji Europejskiej Comenius, który wspiera współpracę międzyszkolną. Dofinansowanie w ramach programu Comenius
w większości przypadków uzyskać można przez narodowe agencje programu:
http://www.eun.org/ww/en/pub/comenius/agencies.htm. Możliwe są różne
projekty, które pozwalają nauczycielom na podróżowanie, spotykanie się,
wspólną pracę podczas szkoleń, seminariów, a także długoterminowe, trzyletnie projekty współpracy.
Informacje o programie Comenius znajdziesz na stronach:
http://www.eun.org/ww/en/pub/comenius/about.htm
http://comenius.eun.org
99
2005-05-16 11:44:34
Informacje o europejskich i polskich projektach edukacyjnych znajdziesz co
tydzień w bezpłatnym, elektronicznym biuletynie Polskiego Portalu Edukacyjnego Interkl@sa www.interklasa.pl
Edukacja europejska – Dzień Wiosny w Europie
Dzień Wiosny w Europie organizowany jest przez European Schoolnet
przy wsparciu Komisji Europejskiej oraz we współpracy z Parlamentem Europejskim. Polskim szkołom w przygotowaniach do Dnia Wiosny pomaga
program Interkl@sa.
Głównym zadaniem „Dnia Wiosny w Europie” jest zwiększenie zaangażowania uczniów i nauczycieli w kształtowanie wizji przyszłej Europy
i włączenie tematyki UE do programów zajęć szkolnych. Projekt odniósł olbrzymi sukces w 2003 roku (skoncentrowany był wówczas na pracy Konwentu Europejskiego) oraz w 2004 roku (skoncentrowany na rozszerzeniu
UE). Przewodnim tematem Dnia Wiosny 2005 jest Konstytucja Europejska.
Dzień Wiosny to doskonała okazja do nawiązania międzynarodowej współpracy.
Aby wziąć udział w „Dniu Wiosny 2005”,
należy zarejestrować szkołę na stronie: http://futurum2005.eun.org
Dla szkół organizowane są także liczne konkursy, projekty edukacyjne
(np. gra strategiczna przybliżająca proces podejmowania decyzji w Unii Europejskiej) oraz internetowe spotkania z politykami europejskimi. Kulminacja szkolnych projektów odbywa się w okolicach pierwszego dnia wiosny.
Tego dnia w szkołach w całej Europie, a co roku do projektu przystępuje ponad 6000 szkół, organizowane są debaty europejskie, konkursy, festyny, wystawy, spotkania z ciekawymi ludźmi. Szkoły, które prześlą sprawozdania
z organizacji Dnia Wiosny, otrzymują z Brukseli certyfikat uczestnictwa.
Dlaczego warto wziąć udział w Dniu Wiosny? Niech odpowiedzią będą
dwa cytaty pochodzące z wypowiedzi nauczycieli, którzy brali udział
w Dniu Wiosny w 2004 roku:
„Kiedy doświadczysz Dnia Wiosny, nie będziesz mógł wrócić do starych
wzorców i metod dydaktycznych. Ten projekt wprowadza życie do atmosfe-
100
2005-05-16 11:44:35
ry w klasie: wykorzystanie nowych technologii sprawia, że uczniowie zapominają o tym, że właściwie uczą się języka obcego, a entuzjazm dla wspólnych wartości powoduje, że grupa swobodnie wyraża swoje poglądy i pomysły, które w innych przypadkach skrywa. Wszyscy pracują na rzecz wspólnego celu. To wyjątkowa okazja do wspierania i promowania rozwoju Unii
Europejskiej.”
Noemi Lusi, Włochy
„To jest wspaniały projekt, który zbliża nauczycieli i uczniów z całej Europy. Projekty współpracy sprawiają, że zajęcia o innych krajach stają się
dużo ciekawsze. Uczniowie uczą się, a jednocześnie lekcje naprawdę im się
podobają.”
Susanne Pratscher, Austria
Jak Dzień Wiosny wygląda w praktyce?
W ramach obchodów Dnia Wiosny 2003 uczniowie i nauczyciele Zespołu Szkół Chłodniczych i Elektronicznych w Gdyni zaprosili do szkoły Lecha Wałęsę. Prezydent przyjął zaproszenie i zgodził się poprowadzić prelekcję na temat: „Polska droga do Unii Europejskiej”. Po wykładzie odbyła
się debata polityczna i dyskusja z młodzieżą. W III Liceum Ogólnokształcącym im. S. Żeromskiego w Bielsku-Białej 21 marca 2003 poświęcony był
europejskiej literaturze, uczniowie wzięli także udział w debacie internetowej na stronach www.interklasa.pl i http://futurum.eun.org. Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki z Wielunia wzięło udział w konkursie „Europe 2025”, organizowanym przez European Schoolnet z okazji Dnia
Wiosny i zdobyło 1 miejsce. Uczniowie z Wielunia stworzyli niezwykłą gazetę internetową, wydanie datowane na 9 maja... 2025 roku! Z kolei VIII
LO w Poznaniu Dzień Wiosny 2004 świętowało wraz z partnerską szkołą w Berlinie – 23 marca młodzież spotkała się tam z Angelą Merkel, szefową CDU.
To tylko przykłady – Dzień Wiosny każdy może zorganizować według własnego pomysłu!
101
2005-05-16 11:44:35
Inspiracja
Komputer, Internet, pomysł i... wspaniały projekt! Oto dwa przykłady
nieszablonowego wykorzystania Internetu w szkole.
Zamki Europy – celem projektu jest współpraca młodzieży i pogłębianie
wiedzy w różnych dziedzinach: historii, kultury, architektury, języka. Zadaniem uczestników jest zaprezentowanie zamku, który znają i lubią zwiedzać. Końcowym efektem ma być wspólna witryna w języku angielskim
z wizerunkami zamków Europy. Prace mogą być stworzone dowolną techniką - wszystkie środki artystyczne są dopuszczalne. Oprócz prac artystycznych, zapisanych z użyciem technik komputerowych, należy przedstawić
krótki rys historyczny obiektu oraz informacje o legendach i duchach w nim
zamieszkałych. Organizatorami projektu są uczniowie i nauczyciele Gimnazjum nr 1 w Zawierciu. Strona internetowa projektu: http://castles-of-europe.
interklasa.pl
Równie ciekawa inicjatywa to „Program inspiracja–aktywacja” (http://
www.inspiracja-aktywacja.org.pl). Jest to program analizy i promocji skutecznych metod aktywizacji grup młodzieżowych, także w zajęciach pozaszkolnych. W programie tym organizacja przyglądała się przez kilka miesięcy
aktywności młodzieży oraz analizowała ofertę, jaką mają organizacje pozarządowe dla młodzieży, która chce żyć aktywnie. Młodzi ludzie z całej Polski zmieniali własne pomysły na konkretne, twórcze projekty. Organizowali
warsztaty artystyczne, budowali boiska i skateparki, wydawali gazety, zakładali kluby astronomiczne, świetlice i kluby młodzieżowe. Dzięki tym działaniom nauczyli się przedsiębiorczości i zwalczyli nudę. W programie „Inspiracja–aktywacja” celem było inspirowanie dwóch grup – dorosłych, którzy
pracują z młodzieżą, oraz samej młodzieży. Dorosłym pokazywano, jak pracują inni oraz jakie ogólnopolskie programy mogą pomóc im w pracy z młodzieżą. Z kolei młodym osobom prezentowano działania ich rówieśników
i w ten sposób zostali zainspirowani do własnej aktywności.
Stronę internetową szkolnego projektu lub konto poczty e-mail
możesz założyć bezpłatnie na serwerze Polskiego Portalu Edukacyjnego
Interkl@sa – www.interklasa.pl
102
2005-05-16 11:44:36
Granty dla szkół i środowisk lokalnych
Internet można wykorzystywać nie tylko do
zdobywania i poszerzania wiedzy – może on także być narzędziem ułatwiającym znalezienie informacji pomocnych w rozwoju środowiska lokalnego. Różne organizacje oferują możliwości
zdobywania dodatkowych funduszy na ciekawe
i potrzebne inicjatywy. Informacje o projektach,
grantach i dotacjach najłatwiej znaleźć właśnie za
pomocą Internetu.
Możliwości uzyskiwania funduszy na rozwój szkoły dostępne są na stronach Ministerstwa Edukacji i Sportu (www.menis.gov.pl). W serwisie MENiS-u powstała instytucja wdrażająca dla środków finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego (z własną stroną internetową – http://
www.fundusze-ue.menis.gov.pl/). Instytucja ta ma za zadanie pomóc pracownikom oświaty w poznaniu zagadnień unijnych funduszy strukturalnych i sposobu ich wykorzystania w sektorze edukacji w Polsce.
Sposób, w jaki środowiska oświatowe mogą skorzystać ze środków strukturalnych, prezentowany jest na stronie: www.fundusze-ue.menis.gov.pl
Inne strony, na których znajdziesz informacje
o funduszach strukturalnych:
www.funduszestrukturalne.gov.pl
www.erdf.edu.pl
www.europa.edu.pl
Przykładem możliwości uzyskania funduszy dla osób mieszkających
w małych miejscowościach jest program „Równać szanse” (http://www.
rownacszanse.pl/). Program ten powstał w 2001 roku, a jego celem jest wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży ze wsi i małych miast
(do 20 tys. mieszkańców). Dotychczas w programie „Równać szanse” uczestniczyły organizacje pozarządowe, placówki oświatowe i niesformalizowane
grupy młodzieży z całej Polski, które prowadziły działania (o szerokim zakresie tematycznym) adresowane do uczniów gimnazjów i szkół średnich
103
2005-05-16 11:44:36
oraz do nauczycieli i rodziców. Jego twórcą jest Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności (http://www.pafw.pl/), a administratorem Polska Fundacja
Dzieci i Młodzieży (http://www.pcyf.org.pl/), która na swojej stronie oferuje również inne możliwości uzyskania pieniędzy. Warto też zwrócić uwagę
na program „Biblioteka-Centrum Informacji Lokalnej” (CIL). Dzięki udziałowi w tym programie, biblioteka ma szansę stać się miejscem promieniowania szeroko rozumianej aktywności lokalnej. Polska Fundacja Dzieci
i Młodzieży zapewnia w pierwszym roku programu pokrycie 50% kosztów
rozbudowy, modernizacji, remontów, zakupu wyposażenia (w tym komputerów i drukarek), uzupełnienia księgozbioru. (http://www.pcyf.org.pl/
szanse/biblioteki.shtml).
Informacje o aktualnych projektach, wspomagających wszystkie dziedziny
aktywności młodzieży, dostępnych w kolejnych edycjach programu „Równać szanse”, można znaleźć na stronie – http://www.rownacszanse.pl/.
Szkoły, które uzyskały tytuł „Szkoły z klasą”, mają możliwość uzyskania pieniędzy w „Akademii Szkoły z klasą” (http://szkolazklasa.gazeta.pl/
szkolazklasa/0,58420.html). W ramach tego projektu szkoły mogą wylosować pomoc w formie pieniężnej lub w formie interesujących zajęć dodatkowych, które na ich terenie zorganizowane zostaną przez studentów-wolontariuszy. Fundusze „Akademii Szkoły z klasą” pochodzą od firm, instytucji
i osób prywatnych, które zdecydowały się na finansowe wsparcie programu.
Fundusze na wsparcie lokalnych inicjatyw znaleźć można również
w konkursach grantowych organizowanych przez Fundację Wspomagania
Wsi. Informacje o aktualnych możliwościach zdobycia pieniędzy dostępne
są na stronie: http://www.fww.org.pl/polski/konkurs/intro.htm. Również
w innym serwisie FWW – www.witrynawiejska.org.pl – znajdują się informacje o projektach wspierających aktywność i inicjatywy wśród społeczności wiejskich w całym kraju.
Informacje o dotacjach tematycznych z zakresu kultury zainteresowani znajdą np. na stronach Ministerstwa Kultury (http://www.mk.gov.pl/website/
index.jsp?catId=11).
Warto również wspomnieć o tym, że działa duży program Unii Europejskiej „Młodzież”, w ramach którego szkoły i grupy uczniów oraz nauczycieli
104
2005-05-16 11:44:37
mogą ubiegać się o dofinansowanie na realizację własnych projektów – najczęściej we współpracy z partnerskimi szkołami z zagranicy.
Co warto wiedzieć o programie Młodzież?
Program Młodzież adresowany jest do młodych ludzi w wieku 15–25 lat
oraz osób pracujących z młodzieżą. Jego celem jest przygotowanie młodzieży do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym państw europejskich.
Program stwarza możliwości wymiany doświadczeń, poglądów, zdobywania wiedzy. Priorytetem wszystkich akcji programu są projekty z udziałem
młodzieży znajdującej się w trudnej sytuacji ze względów ekonomicznych,
społecznych lub zdrowotnych (bezrobotni, osoby ze środowisk patologicznych i ubogich, niepełnosprawni). Program funkcjonuje w 30 krajach: kraje
Unii Europejskiej, kraje kandydujące oraz Norwegia, Lichtenstein i Islandia.
Z młodzieżą z tych krajów można zorganizować wymianę, wspólne seminarium, wizytę czy projekt sieciowy, a także wyjechać do tych krajów jako wolontariusz, a z programu Młodzież uzyskać można dofinansowanie takich
projektów.
Program Młodzież zaplanowany na lata 2000–2006 składa się z pięciu
akcji:
Akcja 1 Młodzież dla Europy – Wymiana Młodzieży
Spotkania grup młodych ludzi różnych narodowości w jednym z krajów europejskich, które realizują wspólny pomysł. Jego charakter zależy od samych
uczestników wymiany. Projekty trwać mogą od 6 do 21 dni.
Akcja 2 Wolontariat Europejski – EVS
Indywidualne wyjazdy do pracy społecznej w jednym z krajów europejskich.
Aby zostać wolontariuszem, trzeba być pełnoletnim. Projekty takie trwają
do 12 miesięcy.
Akcja 3 Inicjatywy Młodzieżowe
W tej akcji nie jest wymagany partner zagraniczny. Akcja składa się z dwóch
niezależnych części: Inicjatyw Grupowych – kilkumiesięcznych przedsięwzięć o charakterze lokalnym, inicjowanych przez młodzież, ale bez udziału rówieśników z zagranicy (z wyjątkiem projektów współpracy w sieci) oraz
Kapitału Przyszłości – przeznaczonego dla byłych wolontariuszy Programu
„Młodzież”, którzy otrzymują dofinansowanie na przedsięwzięcia związane
z tym, co robili w czasie wolontariatu.
105
2005-05-16 11:44:38
Akcja 4 Wspólne Działania
Przedsięwzięcie łączące edukację szkolną, pozaszkolną oraz szkolenie zawodowe, czyli wszystkie trzy programy edukacyjne Unii Europejskiej: „Socrates”, „Młodzież i Leonardo da Vinci”. Akcja ta ma charakter scentralizowany i koordynowana jest bezpośrednio przez Komisję Europejską. Wnioski
należy składać właśnie do KE.
Akcja 5 Działania Wspierające
Staże, seminaria, wizyty, kursy, sieci informacyjne inne działania, dzięki
którym pracownicy, liderzy młodzieżowi i uczestnicy programu „Młodzież”
podnoszą swoje kwalifikacje. Dofinansowywane są tu działania, które ułatwiają znalezienie partnerów do projektu i przygotowują grupy do realizacji projektów wymiany.
Młodzież w Internecie
Narodowa Agencja Programu Młodzież: http://www.mlodziez.org.pl/.
Formularze, przewodnik po akcjach programu Młodzież można pobrać ze
strony: http://www.mlodziez.org.pl/index.php/ida/18/.
Warto także odwiedzić portal Unii Europejskiej poświęcony młodzieży:
http://www.europa.eu.int/youth/index_pl.html oraz europejską stronę programu Młodzież: http://europa.eu.int/comm/youth/index_en.html.
Podane powyżej informacje nie wyczerpują zagadnienia grantów i dotacji, o jakie można się ubiegać na zrealizowanie projektów. Powstawanie coraz to nowych możliwości powoduje, że jedynie uważne śledzenie informacji pozwala na lepsze wykorzystanie wielu potencjalnych możliwości ukrytych w lokalnych środowiskach. Dobrą orientację zapewnia m.in. dostęp do
Internetu.
Do czego jeszcze wykorzystać Internet?
Internet świetnie pomaga w nauce, szczególnie
w nauce języków obcych. Wielu nauczycieli zachwala tę formę. Można utrzymywać kontakt e-mailowy,
korespondować z uczniami z innych państw, uczestniczyć w obcojęzycznych listach i grupach dyskusyjnych, a nawet utworzyć i prowadzić (w języku obcym)
106
2005-05-16 11:44:38
tematyczne grupy dyskusyjne, opracować i umieścić na serwerze przedmiotową, klasową lub szkolną stronę WWW (w języku obcym).
Wiemy już, że Internet służy jako narzędzie komunikowania się z innymi. Niektóre szkoły w bardzo oryginalny sposób potrafią wykorzystać je
w swojej szkole.
Co wymyślili uczniowie Zespołu Szkół Zawodowych w Pszowie (http://
zspszow.slask.pl). W ramach konkursu wśród uczniów przeprowadzono
„burzę mózgów” na temat wykorzystania Internetu w szkole. Oto niektóre pomysły: kontakt z rodzicami, wysyłanie ocen, zawiadomień, kontakt nauczycieli z uczniem chorym, oglądanie przez rodziców, co ich dzieci robią
w szkole, odrabianie zadań domowych, uzyskiwanie pomocy w odrabianiu
zadań domowych, konkursy wiedzy online, szkoła w domu, lekcje online,
internetowe korepetycje, komunikaty wakacyjne, zastępstwa na następny
dzień, uczenie się obcych języków, streszczenia lektur w Internecie, dokładne mapy całego świata, pozyskiwanie informacji naukowej do referatów,
nawiązywanie kontaktów i porozumiewanie się z innymi szkołami, także
z zagranicy. Na stronach został zrealizowany już jeden nowatorski pomysł
– wywiadówka on-line.
W innej szkole wprowadzono dzienniki on-line. Internetowy dzienniczek ucznia, jako jeden z niewielu w kraju, prowadzi wiejskie gimnazjum
w Podlipiu (powiat dąbrowski).
Wprowadzenie internetowych dzienniczków było możliwe dzięki funkcjonującym w gimnazjum, już kilka lat, elektronicznym dziennikom klasowym. Jedne i drugie dzienniki posiadają odpowiednie zabezpieczenia, tak
by nikt niepowołany nie mógł nic do nich dopisać.
Niewykluczone, że to nie koniec innowacji technicznych w Podlipiu.
W gimnazjum w przyszłości pod duży e-dziennik ma zostać podpięte forum, dzięki któremu rodzice będą mogli dyskutować z nauczycielami.
2. Najlepsze praktyki
Jeśli w Twojej szkole
– Uczniowie i nauczyciele wykorzystują komputery i sieć Internet do wyszukiwania, selekcjonowania i celowego wykorzystywania informacji.
107
2005-05-16 11:44:39
– Biblioteka szkolna z centrum multimedialnym jest miejscem dostępu do
Internetu oraz zasobów edukacyjnych i źródeł informacji.
– Nauczyciele i uczniowie opracowali program bezpieczeństwa w sieci.
– Nauczyciele stosują komputery i technologię informacyjną, w tym możliwości sieci Internet, w pracy dydaktycznej.
– Uczniowie uczestniczą w międzyszkolnych konkursach i olimpiadach,
w których komputer i sieć Internet jest elementem zadań konkursowych
lub ich rozwiązań.
– Uczniowie zaprojektowali, wykonali i prowadzą szkolną witrynę WWW.
– Pracownie komputerowe są wykorzystywane nie tylko w procesie nauczania poszczególnych przedmiotów, ale także w innych przedsięwzięciach oczekiwanych przez społeczność lokalną.
to warto zgłosić szkołę do programu Znak Jakości Interkl@sa!
Znak Jakości Interkl@sa to ogólnopolska inicjatywa, której głównym celem jest promowanie szkół przygotowujących uczniów do funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym, zgodnie ze standardami przyjętymi
w Unii Europejskiej. To prestiżowe wyróżnienie potwierdza, że szkoła stała
się ośrodkiem wdrażania idei społeczeństwa informacyjnego.
Regulamin Znaku Jakości Interkl@sa:
1. O Znak Jakości „Interkl@sa” mogą ubiegać się wszystkie szkoły w kraju
w kategoriach:
– szkoły podstawowe,
– gimnazja,
– szkoły ponadpodstawowe (ponadgimnazjalne).
2. Zgłoszenie szkoły polega na przesłaniu do końca lutego danego roku wypełnionej ankiety wraz z załącznikami do Sekretariatu Programu „Interkl@sa”.
3. Zespół roboczy Znaku Jakości „Interkl@sa” zapoznaje się w terminie marzec–kwiecień z osiągnięciami szkoły w trakcie zorganizowanej w tym
celu wizyty referencyjnej.
4. Komisja Znaku Jakości „Interkl@sa”, w oparciu o zebrane informacje
oraz materiały, sporządza raport, który przedstawia do 15 maja Kapitule
Znaku Jakości.
108
2005-05-16 11:44:40
5. Na podstawie raportu Kapituła Znaku Jakości „Interkl@sa” podejmuje
decyzję o przyznaniu szkole Znaku Jakości „Interkl@sa”.
6. Znak Jakości „Interkl@sa” jest wręczany uroczyście raz w roku – w czerwcu każdego roku.
7. Łączna liczba punktów do uzyskania wynosi 1000 pkt.
8. Znak Jakości „Interkl@sa” jest przyznawany na okres:
– 1 roku szkole, która uzyskała 50%–69% punktów,
– 2 lat szkole, która uzyskała 70%–89% punktów,
– 3 lat szkole, która uzyskała 90%–100% punktów.
Członkami Kapituły Znaku Jakości Interkl@sa są wybitne osobistości
polskiej kultury, nauki i polityki – Grażyna Staniszewska, prof. Andrzej Blikle, Marek Borowski, Krystyna Janda, prof. Aleksander Łuczak, prof. Jan
Madey, Kazimierz Marcinkiewicz, bp. Tadeusz Pieronek, prof. Aleksander
Wolszczan, prof. Andrzej Zoll. Uroczyste wręczenie Znaków Jakości odbywa się raz do roku, w czerwcu w Sejmie.
Odwiedźcie witryny internetowe wybranych szkół, które już zdobyły Znak
Jakości! Może staną się one dla was inspiracją?
Szkoła Podstawowa nr 21 im. Królowej Jadwigi w Lublinie
http://www.21sp.lublin.pl
Zespół Szkół im. H. Sienkiewicza w Grabowcu
http://www.zs-grabowiec.interszkola.pl
Szkoła Podstawowa nr 13 im. Janka Bytnara „Rudego” w Mielcu http://
www.sp13.edu.ptc.pl
Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Stanisława Staszica w Koszalinie
http://www.ckukoszalin.edu.pl
Liceum Ogólnokształcące nr III im. Adama Mickiewicza we Wrocławiu
http://www.lo3.wroc.pl/home/news/index.php
Publiczne Gimnazjum nr 2 w Mielcu
http://www.gim2.mielec.pl/serwis/index.php
Zespół Szkół im. Ignacego Łukasiewicza w Policach
http://www.zspolice.pl
109
2005-05-16 11:44:40
Oprócz prawa do używania godła Znaku Jakości, wyróżnione szkoły
otrzymują również nagrody rzeczowe. Ministerstwo Edukacji Narodowej
i Sportu wyraziło poparcie dla inicjatywy, a dyrektorzy wyróżnionych szkół
otrzymali nagrodę Ministra Edukacji.
3. Konkursy
W Internecie dostępnych jest wiele konkursów, dzięki którym uczniowie
mogą uczyć się i współpracować, ale również wygrać cenne nagrody. Przedstawiamy przegląd konkursów internetowych.
Pamiętaj – aktualne informacje o konkursach edukacyjnych
znajdziesz na stronach:
www.menis.gov.pl
www.witrynawiejska.org.pl
www.interklasa.pl
www.ceo.org.pl
www.ngo.pl
www.eun.org
Poznawaj Polskę! Konkurs internetowy, organizowany przez Fundację
Wspomagania Wsi, skierowany do uczniów gimnazjów zlokalizowanych
w Polsce w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców oraz uczniów w wieku do lat 16 ze szkół polskich we wszystkich krajach świata. www.know-poland.org
Know America. Dwuetapowy konkurs organizowany przez Fundację
Wspomagania Wsi skierowany do uczniów szkół ponadgimnazjalnych.
W pierwszym etapie uczniowie, po zarejestrowaniu się na stronie konkursu,
internetowo odpowiadają na 80 pytań w języku polskim (test wielokrotnego
wyboru) z dziedziny kultury, pop-kultury, historii, amerykańskiego systemu politycznego, stosunków polsko-amerykańskich, systemu edukacji, geografii, słynnych cytatów, sportu USA. Ilość prawidłowych odpowiedzi zlicza komputer. Zwycięzcy pierwszego etapu zostają zaproszeni do drugiego
etapu, który polega na napisaniu eseju (po polsku), na jeden z 15 tematów.
www.know-america.org
Skok w przedsiębiorczość. Konkurs organizowany jest przez Fundację
Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości i Za110
2005-05-16 11:44:41
rządzania im. Leona Koźmińskiego oraz Program Interkl@sa. Skierowany
jest do uczniów szkół ponadgimnazjalnych, a jego celem jest popularyzacja
idei przedsiębiorczości oraz kształtowanie zachowań rozwijających przedsiębiorczość. Konkurs składa się z trzech etapów przeprowadzanych za pośrednictwem Internetu oraz finału, który odbywa się w WSPiZ.
www.skokwprzedsiebiorczosc.pl.
Konkurs na szkolną witrynę. Od roku 1999 r. prowadzony jest konkurs
na szkolną witrynę miesiąca. Szkolne witryny oceniane są w edycjach miesięcznych w trzech kategoriach: szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne. Ale efekty prowadzenia konkursu są wyraźnie widoczne
– coraz więcej szkół przygotowuje własne, coraz wspanialsze szkolne witryny. http://eduseek.interklasa.pl/urn/konkurs/index.php.
Konkurs Europejski. Konkurs ogłoszony został z okazji Dnia Wiosny
w Europie przez Program Interkl@sa i Parlament Europejski we współpracy z Punktem Informacyjnym Unii Europejskiej w Polsce. Przeznaczony jest
dla klas, które wspólnie, pod kierunkiem nauczyciela, rozwiążą test konkursowy. Dotychczas odbyły się dwie edycje konkursu w roku 2003 i 2004.
www.interklasa.pl.
Z wiedzą bezpiecznie. W związku z obchodzonym 1 grudnia Międzynarodowym Dniem AIDS, Program Interkl@sa oraz Program ds. HIV/AIDS
i Rozwoju Społecznego, działający w ramach Przedstawicielstwa Narodów
Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), ogłaszają konkurs dla nauczycieli na
najciekawsze zajęcia z zakresu wiedzy o HIV/AIDS „Z wiedzą bezpiecznie”.
www.undp.org.pl/hiv-aids.
Folklor mojego regionu. Konkurs dla szkół podstawowych, gimnazjów
i szkół ponadgimnazjalnych, organizowany przez program Interkl@sa oraz
Fundację Wspomagania Wsi. Zadaniem szkolnego zespołu jest przygotowanie i opublikowanie na łamach portalu Interkl@sa tematycznej strony
WWW, omawiającej ludową twórczość artystyczną i zwyczaje ludowe regionu, w którym znajduje się szkoła. www.interklasa.pl oraz www.fww.org.pl.
Powszechny Internetowy Konkurs dla Uczniów Szkół Średnich – Matematyka. Konkurs organizowany jest przez Wydział Matematyki i Nauk
Informacyjnych Politechniki Warszawskiej pod patronatem Programu Interkl@sa. Konkurs, aż do ścisłego finału, przeprowadzany jest za pośrednictwem Internetu. Nagrodami głównym są indeksy na atrakcyjne studia na
111
2005-05-16 11:44:42
Wydziale Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej.
www.konkurs.mini.pw.edu.pl/konkurs/konkurs.cgi.
Konkurs informatyczny UMK w Toruniu. Laureat konkursu uzyskuje prawo do podjęcia studiów na kierunku informatyka na Wydziale Matematyki i Informatyki UMK w roku otrzymania świadectwa maturalnego.
www.mat.uni.torun.pl/ki/.
Ogólnopolski Konkurs Informatyczny. Konkurs organizowany jest
przez Koło Naukowe Samorządu Studenckiego Wyższej Szkoły Ekonomii
i Administracji w Bytomiu. Przeznaczony jest dla uczniów wszystkich typów szkół średnich (z wyjątkiem szkół policealnych) z całego kraju. Za zgodą dyrektora szkoły mogą w nim uczestniczyć uczniowie gimnazjum i szkoły podstawowej. www.intersiec.pl/3OKI/index.php.
CyberINDEKS. Olimpiada Naukowa organizowana jest przez Wyższą
Szkołę Komunikacji i Zarządzania w Poznaniu oraz Wielkopolskie Kuratorium Oświaty (patronat merytoryczny). Jej celem jest ułatwienie zdolnym
ludziom zdobycia wyższego wykształcenia. Nagrodami są: indeks na studia (czyli zwolnienie z egzaminów wstępnych) oraz stypendium olimpijskie
(czyli pieniądze na opłacenie nauki). www.cyberindeks.wskiz.edu.
Pupilpower. Konkurs organizowany przez British Council dla uczniów
szkół średnich (ponadgimnazjalnych) z całej Polski na zaprojektowanie
stron internetowych w języku angielskim. www.britishcouncil.pl
Infogimus. Konkurs organizowany jest przez Gimnazjum nr 1 w Czeladzi, Gimnazjum im. J. Piłsudskiego w Psarach oraz I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Będzinie. Patronami są: Śląski Kurator Oświaty,
Starosta Będziński, Stowarzyszenie KISS. „Infogimus” przeznaczony jest dla
uczniów gimnazjów z terenu województwa śląskiego. Ma on na celu przygotowanie młodzieży do życia w globalnym społeczeństwie informacyjnym
www.interklasa.pl/portal/dokumenty/infogimus
Ziemia z nieba. Konkurs towarzyszy słynnej wystawie fotograficznej
„Ziemia z nieba”. Celem konkursu jest – poprzez zabawną, a zarazem artystyczna formę – pogłębienie świadomości w kwestiach ekologicznych, zarówno na poziomie uniwersalnym (planeta), europejskim (Europa), jak i lokalnym (Polska, miejsce zamieszkania). www.ziemiaznieba.pl/konkurs
112
2005-05-16 11:44:42
Wasze 5 minut sławy
Udział w konkursach to nie tylko zdobywanie wiedzy, możliwość sprawdzenia swoich umiejętności i dobra zabawa, to także atrakcyjne nagrody,
szansa na spotkanie znanych osób oraz informacje o zwycięzcach w prasie.
2004-04-07
Finał konkursu „Ojczyzna Polszczyzna”
Marta Koronkiewicz i Filip Wójcik – uczniowie wrocławskich liceów – zwyciężyli ex aequo w Wielkim Finale konkursu „Ojczyzna Polszczyzna”. Będą
współgospodarzami programu „Ojczyzna Polszczyzna” wraz z Profesorem
Janem Miodkiem. Zostali też zaproszeni do Warszawy, do studia popularnej Dwójki TVP. (...)
2004-04-25
Skoczyli w przedsiębiorczość... i wygrali!
25 kwietnia 2004 roku w Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Zarządzania
im. L. Koźmińskiego odbył się finał konkursu Skok w Przedsiębiorczość.
Zwycięzcą został Mikołaj Zakrzewski z Lublina - wygrał indeks WSPiZ oraz
zwolnienie z opłat za studia. (...) Zwycięzca konkursu przedstawił nowatorski pomysł na uruchomienie w Polsce hodowli grzybów shitake. Grzyby te,
popularne i cenione na świecie ze względu na właściwości smakowe i lecznicze, są praktycznie nieznane w Polsce. Mikołaj wykazał się ogromną wiedzą
z dziedziny hodowli tych grzybów, a także dokonał dokładnej analizy konkurencji oraz przedstawił biznesplan przedsięwzięcia. (...)
2004-04-20
Debaty Szkolne – zwycięzcy z Łochowa
19 kwietnia zakończył się X Ogólnopolski Konkurs Debat Szkolnych pod patronatem Marszałka Senatu Rzeczypospolitej, zorganizowany przez Fundację Młodzieżowej Przedsiębiorczości. Pierwsze miejsce zajęła reprezentacja
Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych z Łochowa, która w finale pokonała zespół z I LO im. M. Kopernika z Katowic. Debatę finałową na temat „Dążenie
do europejskiego uniwersalizmu jest korzystniejsze dla polskiego społeczeństwa, niż podkreślanie tożsamości kulturowej” prowadził Marszałek Longin
113
2005-05-16 11:44:43
Pastusiak. Funkcję Przewodniczącej Komisji Sędziowskiej pełniła pani senator Grażyna Staniszewska, Koordynator Programu Interkl@sa i inicjatorka przeprowadzenia finałowej rozgrywki w Senacie RP. (...)
2004-06-22
Rogate ranczo w Waszej klasie – finał!
Wielki konkurs plastyczny „Rogate ranczo w Waszej klasie” rozstrzygnięty!
Komisja Konkursowa najwyższej oceniła pracę dzieci ze Społecznej Szkoły
Podstawowej Integracyjnej nr 100 z Warszawy. Dla swojej szkoły dzieci wygrały zestaw multimedialny – projektor i laptop na specjalnym wózku, dzięki któremu sprzęt może być wykorzystywany w wielu klasach. Sami autorzy
pracy otrzymają pakiety gadżetów związanych z filmem „Rogate ranczo”.
Zwycięską pracę, zatytułowaną „Rogate gospodarstwo”, przygotowywało
wspólnie 15 dzieci – z klasy I i III pod opieką nauczycielki, pani Ewy Boguckiej. (...) Organizowany przez program Interkl@sa i Forum Film konkurs towarzyszył polskiej premierze najnowszego filmu Walta Disneya „Rogate ranczo”.
4. Instytucje organizujące w Polsce edukacyjne projekty
z wykorzystaniem IT
W Polsce działa wiele instytucji organizujących dla szkół projekty, konkursy, programy z wykorzystaniem IT. Przedstawiamy wybrane instytucje. Warto odwiedzać
prowadzone przez nie strony internetowe, by
wiedzieć w jakich projektach aktualnie można wziąć udział.
Misją Fundacji Wspomagania Wsi jest
wspieranie inicjatyw gospodarczych, społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi i małych miast oraz inicjatyw związanych z poprawą infrastruktury obszarów wiejskich.
Fundacja wspiera również rozwój niekon-
114
2005-05-16 11:44:43
wencjonalnych źródeł energii. www.fww.org.pl oraz www.witrynawiejska.
org.pl
Program Interkl@sa powstał, aby przygotować młode pokolenie Polaków do swobodnego funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym.
Interkl@sa pomaga między innymi w wyposażeniu szkół w sprzęt komputerowy, ułatwia szkołom dostęp do Internetu, organizuje szkolenia dla nauczycieli, liczne konkursy dla nauczycieli, uczniów i szkół oraz prowadzi, we
współpracy z Polsko-Amerykańską Fundacją Wolności, niekomercyjny Polski Portal Edukacyjny www.interklasa.pl
Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności została utworzona przez Polsko-Amerykański Fundusz Przedsiębiorczości (PAFP) w 1999 roku w USA,
zaś w roku 2000 otworzyła Przedstawicielstwo w Polsce i rozpoczęła działalność programową. Fundacja wspiera przedsięwzięcia w następujących obszarach tematycznych przyjętych przez Radę Dyrektorów PAFW: edukacja,
rozwój społeczności lokalnych, obywatel w demokratycznym państwie prawa, upowszechnianie polskich doświadczeń związanych z transformacją.
www.pafw.pl
Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży (PCYF) powstała w maju 1992
roku przy wsparciu International Youth Foundation. Celem działań Fundacji jest wszechstronny rozwój dzieci i młodzieży. PCYF pomaga w formowaniu się pokolenia odpowiedzialnych, twórczych ludzi, aktywnie kształtujących własne życie i środowisko lokalne, a tym samym przyszłość kraju.
www.pcyf.org.pl
Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej jest pozarządową instytucją
oświatową działającą od 1994 roku. CEO upowszechnia wiedzę obywatelską,
praktyczne umiejętności oraz postawy niezbędne do budowania demokratycznego państwa prawa i społeczeństwa obywatelskiego. www.ceo.org.pl
Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości jest organizacją pozarządową, której celem jest przygotowanie dzieci i młodzieży do życia w warunkach gospodarki rynkowej i społeczeństwie obywatelskim, umożliwienie
młodym ludziom zdobycia wiedzy i praktycznych umiejętności ułatwiających realizację planów zawodowych. www.junior.org.pl
115
2005-05-16 11:44:44
7. Linkownia
Każdy użytkownik, korzystający z zasobów sieci Internet, ma swoje sprawdzone strony zawierające przydatne informacje, każdy
ma swój wypracowany sposób poruszania się
po globalnej sieci i własny tryb wyszukiwania wiadomości. Zbiory przydatnych linków
ulegają ciągłym zmianom – są aktualizowane
i uzupełniane w miarę pojawiania się w sieci nowych lub usuwania dotychczas dostępnych stron.
Pomimo że to każdy sam powinien stworzyć sobie taką podręczną internetową biblioteczkę, początkującym internautom można zaproponować
pewien „podstawowy” zbiór linków, które ułatwią im „zadomowienie się”
w sieci.
Prezentujemy wybrane strony, które uznaliśmy za przydatne dla polskich
uczniów i nauczycieli.
Zaznaczmy, że wybrane przez nas linki n i e w y c z e r p u j ą zasobu stron
internetowych wartych polecenia! Nie należy również zakładać, że wszystkie wymienione tu strony będą dostępne w sieci w kolejnych latach.
Wyszukiwarki internetowe (opisane w języku polskim):
– http://www.google.pl/ – polska wersja znanej na całym świecie wyszukiwarki Google działającej w obszarze ponad 8 miliardów stron internetowych z całego świata;
– http://netoskop.pl/ – pierwsza polska wyszukiwarka, przy pomocy której
można wyszukać informacje dostępne na polskich stronach WWW;
– http://www.netsprint.pl/ – polska wyszukiwarka z przyjaznym dla użytkownika formatowaniem wyników wyszukiwania;
– http://www.szukacz.pl/ – narzędzie służące do wyszukiwania w Internecie dokumentów napisanych po polsku;
– http://www.emulti.pl/ – pierwsza polska wyszukiwarka zadająca zapytania do kilku światowych wyszukiwarek w tym samym czasie;
116
2005-05-16 11:44:45
Słowniki, encyklopedie:
–
–
–
–
–
–
–
Encyklopedia PWN – http://encyklopedia.pwn.pl/;
Encyklopedia internetowa – Wikipedia - http://pl.wikipedia.org/;
Encyklopedia Wiem – http://portalwiedzy.onet.pl/encyklopedia.html;
Encyklopedia Wirtualnej Polski – http://encyklopedia.wp.pl;
Słownik języka polskiego PWN – http://sjp.pwn.pl/;
Słownik ortograficzny języka polskiego – http://venus.ci.uw.edu.pl/;
Słownik wyrazów obcych Władysława Kopalińskiego – http://www.
slownik-online.pl;
– Słowniki języków obcych (angielski, francuski, niemiecki, hiszpański,
włoski) – http://www.ling.pl/;
– Słowniki języków obcych (angielski, francuski, niemiecki, hebrajski) http://portalwiedzy.onet.pl/tlumacz.html.
Edukacja (serwisy i portale przeznaczone dla uczniów i nauczycieli):
– http://www.interklasa.pl/ – Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa; strona
zawierająca informacje i materiały edukacyjne ze wszystkich przedmiotów, przeznaczone dla uczniów i nauczycieli;
– http://www.scholaris.pl/ – internetowe centrum zasobów edukacyjnych
przygotowane przez MENiS;
– http://www.witrynawiejska.org.pl – tematyczny serwis internetowy adresowany do mieszkańców wsi i małych miast;
– http://www.gazeta.pl/edukacja – serwis edukacyjny portalu gazeta.pl zawierający artykuły i materiały związane z edukacją i szkołą;
– http://www.nbportal.pl/ – portal edukacji ekonomicznej;
– http://www.korba.pl/ – serwis internetowy dla studentów;
– http://www.wiw.pl/ – portal zawierający wiadomości edukacyjne z różnych przedmiotów szkolnych;
– http://www.wsip.com.pl/ – strona internetowa Wydawnictw Szkolnych
i Pedagogicznych;
– http://www.wszpwn.com.pl/ – strona wydawnictwa szkolnego PWN;
– http://frantice.interklasa.pl/ – portal edukacyjny francuskojęzycznych
zasobów internetowych Frantice.
117
2005-05-16 11:44:45
Serwisy studenckie:
– http://www.info.korba.pl/ – studencki serwis internetowy;
– http://www.sggw.waw.pl/ – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
w Warszawie;
– http://www.atr.bydgoszcz.pl/ – Akademia Techniczno-Rolnicza im. J. J.
Śniadeckich;
– http://www.ar.krakow.pl/ – Akademia Rolnicza im. Hugona Kołłątaja
w Krakowie;
– http://www.ar.lublin.pl/ – Akademia Rolnicza w Lublinie;
– http://www.au.poznan.pl/ – Akademia Rolnicza w Poznaniu;
– http://www.ar.szczecin.pl/ – Akademia Rolnicza w Szczecinie;
– http://www.ar.wroclaw.pl/ – Akademia Rolnicza we Wrocławiu.
Inne:
– strona Fundacji Wspomagania Wsi, organizacji wspierającej inicjatywy
gospodarcze, społeczne i kulturalne mieszkańców wsi i małych miast
– http://www.fww.org.pl/;
– strona Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, organizacji propagującej m.in. wyrównywanie szans rozwoju indywidualnego i społecznego
– http://www.pafw.pl/;
– Wirtualna książnica, której celem jest m.in. wyrównywanie szans uczniów i studentów w dostępie do literatury pięknej i naukowej oraz popularyzowanie na świecie piśmiennictwa w języku polskim
– http://www.pbi.edu.pl/;
– utwory literatury polskiej w wersji elektronicznej, od Bogurodzicy do
Witkacego – http://monika.univ.gda.pl/~literat/index.htm;
– serwis edukacyjny poświęcony literaturze i kulturze staropolskiej
– http://staropolska.gimnazjum.com.pl/;
– ciekawe strony matematyczne polecane przez Stowarzyszenie Nauczycieli Matematyki – http://www.snm.org.pl/ulubione.html;
– serwis matematyczny – http://www.jakubas.pl/;
– Serwis chemiczny – http://www.chemmix.artnet.pl/;
– Chemia popularnonaukowa – http://menzurka.mm.zv.pl/;
– Ciekawostki z przedmiotów ścisłych – http://zagadkicyw.webpark.pl/;
2005-05-16 11:44:45
– polski Portal Astronomiczny – http://www.astronomia.pl/;
– historia i chronologia Starożytnego Egiptu – http://narmer.pl;
– strona poświęcona starożytnemu państwu rzymskiemu
– http://www.strefarzymu.one.pl/main.htm.
Unia Europejska:
– http://euro.pap.com.pl/ – internetowy serwis tematyczny Polskiej Agencji Prasowej zawierający najświeższe wiadomości dotyczące Unii Europejskiej;
– http://www.europarl.eu.int/ – oficjalna strona internetowa Parlamentu
Europejskiego (dostępna w polskiej wersji językowej), zawierająca ABC
Parlamentu oraz informacje na temat bieżącej działalności tej instytucji;
– http://www.cie.gov.pl/ – oficjalna strona Centrum Informacji Europejskiej, której zadaniem jest informowanie społeczeństwa polskiego o Unii
Europejskiej;
– http://ue.eu.int/ – oficjalna strona Rady Europejskiej, czyli spotkań szefów państw i rządów krajów członkowskich UE (dostępna w języku polskim);
– http://www.eea.eu.int/ – portal Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska zawierający raporty, analizy i artykuły na temat ochrony środowiska
w krajach europejskich;
– http://www.europa.edu.pl/ – portal Krajowego Systemu Przygotowań do
Funduszy Strukturalnych (KSP), przygotowujący polskie instytucje, organizacje i przedsiębiorstwa do korzystania z funduszy europejskich;
– http://www.erdf.edu.pl/ – strona internetowa Projektu Phare „Przygotowanie do wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
(ERDF) w Polsce”;
– http://www.ukie.gov.pl/ – Urząd Komitetu Integracji Europejskiej;
– http://www.mlodziez.org.pl/ – Narodowa Agencja Programu Młodzież.
Instytucje państwowe:
– http://www.bip.gov.pl/ – Biuletyn Informacji Publicznej;
– http://www.brpd.gov.pl/ – Rzecznik Praw Dziecka RP;
– http://www.sejm.gov.pl/ – Sejm Rzeczypospolitej Polskiej;
119
2005-05-16 11:44:46
– http://www.cke.edu.pl/ – Centralna Komisja Egzaminacyjna;
– http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/ – internetowy serwis informacyjny Ministerstwa Gospodarki i Pracy;
– http://www.minrol.gov.pl/ – Ministerstwo Rolnictwa;
– http://www.arimr.gov.pl/ – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa;
– http://www.cdr.gov.pl/ – Krajowe Centrum Doradztwa Rolniczego;
– http://www.cbr.edu.pl/ – Centralna Biblioteka Rolna.
Organizacje pozarządowe:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
http://www.ngo.pl/ – portal organizacji pozarządowych;
http://www.fww.org.pl/ – Fundacja Wspomagania Wsi;
http://www.eurodesk.org/ – Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji;
http://www.fwie.eco.pl/ – Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych;
http://www.wielokulturowo.pl/ – Centrum Współpracy Kultur;
http://www.pcyf.org.pl/ – Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży;
http://www.altum.org.pl/ – Towarzystwo Wspierania Rozwoju Dzieci
i Młodzieży ALTUM;
http://www.jsprobono.pl/ – Fundacja Pro Publico Bono;
http://www.frdl.org.pl/ – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej;
http://www.pah.ngo.pl/ – Polska Akcja Humanitarna;
http://www.hfhrpol.waw.pl/ – Helsińska Fundacja Praw Człowieka;
http://www.fapa.com.pl/ – Fundacja Programów Pomocy dla Rolników.
Zasoby obcojęzyczne:
– Arka Noego XXI wieku – anglojęzyczne materiały prezentujące życie zagrożonej fauny i flory oraz gatunki zwierząt, które już wyginęły (na stronie znajdują się również pliki audio i wideo) – http://www.arkive.org/;
– Znakomita anglojęzyczna strona internetowa National Geographic – http://
www.nationalgeographic.com/ (W serwisie dostępne są również strony przeznaczone specjalnie dla dzieci – http://www.nationalgeographic.
com/kids/ oraz dla nauczycieli – http://www.nationalgeographic.com/
education/);
120
2005-05-16 11:44:46
– Strona umożliwiająca obejrzenie przez Internet zbiorów jednego z najwspanialszych muzeów świata, Luwru – http://www.louvre.fr/;
– Serwis dający możliwość przeprowadzenia wirtualnej wycieczki po Kaplicy Sykstyńskiej – http://www.vatican.va/;
– UNHCR – agenda Organizacji Narodów Zjednoczonych, zajmująca się
uchodźcami (strona w języku polskim) – http://www.unhcr.pl.
Jak stworzyć swoją podręczną biblioteczkę internetową?
Zachęcamy wszystkich do skorzystania z załącznika „Przydatne adresy internetowe”, powieszenia go w szkolnej pracowni internetowej lub w domu
i uzupełnienia zaproponowanej listy o inne dobre zasoby Internetu.
Program Interkl@sa
Powstał, aby przygotować młode pokolenie Polaków do swobodnego
funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym. Projekt uzyskał poparcie Ministerstwa Edukacji, organizacji rządowych i pozarządowych. Interkl@sa pomaga między innymi w wyposażeniu szkół w sprzęt komputerowy, ułatwia szkołom dostęp do Internetu, organizuje szkolenia dla nauczycieli oraz stymuluje tworzenie zasobów edukacyjnych w Sieci, czemu służy
powołany do życia w ramach programu Interkl@sa projekt niekomercyjnego Polskiego Portalu Edukacyjnego www.interklasa.pl.
Portal Interkl@sa jest wspólnym przedsięwzięciem programu Interkl@sa
i Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
Publikacja przygotowana przez zespół Interkl@sy w składzie:
Katarzyna Maniszewska,
Marcin Pol,
Anita Rejch,
Gracjana Więckowska,
Milena Więckowska.
121
2005-05-16 11:44:47
Załączniki
Przydatne adresy internetowe
Wyszukiwarki:
– http://www.google.pl
– http://www.netsprint.pl
– http://www.szukacz.pl
– http://www.yahoo.com
– http://www.emulti.pl
Edukacja:
– http://www.interklasa.pl
– http://witrynawiejska.org.pl
– http://www.scholaris.pl
– http://www.gazeta.pl/edukacja
– http://www.nbportal.pl
– http://www.korba.pl
.................................................................
– http://www.wiw.pl
................................................................. – http://www.wsip.com.pl
................................................................. – http://www.wszpwn.com.pl
– http://frantice.interklasa.pl
.................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
.................................................................
Słowniki, encyklopedie:
– http://encyklopedia.pwn.pl
– http://www.wikipedia.pl
– http://sjp.pwn.pl
– http://www.ling.pl
– http://www.slownik-online.pl
– http://portalwiedzy.onet.pl/
tlumacz.html
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
Matematyka:
– http://www.snm.org.pl/
ulubione.html
– http://www.jakubas.pl
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
122
2005-05-16 11:44:47
Język polski:
– http://www.pbi.edu.pl
– http://monika.univ.gda.pl/
~literat/index.htm
– http://staropolska.gimnazjum.
com.pl
Zasoby obcojęzyczne:
– http://www.arkive.org
– http://www.nationalgeographic.
com
– http://www.louvre.fr
– http://www.vatican.va
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
Chemia:
– http://www.chemmix.artnet.pl
– http://menzurka.mm.zv.pl
Historia:
– http://narmer.pl
– http://www.strefarzymu.onet.pl
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
123
2005-05-16 11:44:48
Unia Europejska:
– http://euro.pap.com.pl
– http://www.europarl.eu.int
– http://www.cie.gov.pl
– http://ue.eu.int
– http://www.eea.eu.int
Inne:
– http://www.fww.org.pl
– http://www.pafw.pl
– http://zagadkicyw.webpark.pl
– http://www.astronomia.pl
.................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
.................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
................................................................. .................................................................
.................................................................
124
2005-05-16 11:44:49
Emotikony
:) :-) :] :-]
– uśmiech
;) ;-)
– uśmiech z przymrużeniem oka
:d :-d :D :-D – szeroki uśmiech
:* :-*
– buźka, pocałunek
:( :-(
– smutek
:0 :-0
– zdziwienie
:\ :-\
– grymas
:-@
– krzyk
8) 8-)
– mam okulary
:-#
– noszę aparat na zębach
:p :-p
– pokazuję język
:->
– jestem sarkastyczny
>:->
– jestem diabelsko sarkastyczny
:-|
– jestem poważnie zaniepokojony lub nie rusza mnie to
;-(
– łezka się w oku zakręciła
;-)
– jak wyżej tylko ze szczęścia
:-c
– mam skrajną depresję
:-e
– jestem niezadowolony
:-7
– „to nie było zbyt smaczne sformułowanie...”
:-x
– nic nie powiem
:-&
– mam związany język (muszę milczeć)
<:-)
– jestem niewinny
0:-)
– aniołek, święty
[:)-<-<] – leżę w łóżku
@--->--– kwiatek, róża
,,,^..^,,, – kot zza płota
:-[
– wampir
]:o
– byczek
125
2005-05-16 11:44:49
Netykieta
– Bądź kulturalny!
Twoje słowa świadczą o Tobie
i nie zapominaj, że ten ktoś,
na drugim końcu to też człowiek.
– Bądź odpowiedzialny za to, co piszesz.
Pamiętaj, w Internecie nikt nie jest anonimowy.
– Nie kradnij!
Posługując się cudzymi materiałami – podawaj autora i źródło.
– Nie bądź wścibski!
Nie staraj się zobaczyć tego, co ktoś przed Tobą zabezpieczył hasłem.
– Szanuj czas innych!
Pisz zwięźle.
– Szanuj przestrzeń!
Nie używaj w mailach html-a, tabeli i zdjęć.
– Nie śmieć!
Nie zmieniaj tematu, nie spamuj.
– Nie pisz samymi wielkimi literami!
Wielkie litery wyglądają, jakbyś KRZYCZAŁ!
– Dokładnie adresuj i podawaj temat listu.
– Nie rozsyłaj wirusów!
Sprawdzaj swoje dyski.
2005-05-16 11:44:50

Kliknij, aby pobrać dokument w formacie PDF

Transkrypt

Podobne dokumenty

publikacja_kulinarna

Przeczytaj artykuł o nurkowaniu na Lembeh - Dive-Away

Dobre Wnętrze, artykuł, kwiecień 2014

Broszura