MULTIMEDIA W DYDAKTYCE JĘZYKA NIEMIECKIEGO Marta

MULTIMEDIA W DYDAKTYCE JĘZYKA NIEMIECKIEGO
Marta Krzysztofik
1
Wstęp
Proces kształcenia młodego pokolenia w obecnych czasach znacznie różni się od tego sprzed kilkunastu lat. Dzieci i
młodzież to pokolenie, które zostało wychowane w dobie Internetu, telefonów komórkowych i wszechobecnych
multimediów, dla którego obcowanie z nowoczesnymi technologiami jest czymś zupełnie naturalnym. Uczeń epoki
cyfrowej myśli inaczej oraz inaczej przetwarza informacje. Dotychczasowe metody wydają się nie być wystarczające w
kształtowaniu efektywnego i atrakcyjnego procesu nauczania. Aby skutecznie dotrzeć do dzisiejszej młodzieży, należy
sięgać po narzędzia, które do niej przemawiają i ją interesują. Wszechstronne wykorzystanie informacji zawartych w
multimediach, przede wszystkim w Internecie, staje się możliwe dzięki powszechnemu dostępowi do sieci dla
użytkowników na całym świecie i w tym samym czasie. Praca z komputerem na lekcji języka niemieckiego umożliwia
nauczycielowi i uczniowi wykorzystanie oryginalnych i autentycznych materiałów oferowanych przez niemiecką telewizję,
radio oraz strony internetowe.
Praca ta ma na celu ukazanie, iż opracowanie przez nauczyciela skutecznych form i metod pracy z użyciem
multimediów, może ułatwić wzajemną komunikację między nauczycielem i uczniem, i jednocześnie usprawnić
proces dydaktyczny i wychowawczy. Praca ta składa się z czterech rozdziałów, które to w krótki, ale precyzyjny
sposób charakteryzują wykorzystanie informacji zawartych w multimediach na lekcji języka niemieckiego, oraz
wskazują na ciekawe formy i metody pracy z uczniami. Można wprawdzie na temat multimediów napisać więcej, ale
z takiego prostego powodu, iż za bardzo wykracza to poza sedno sprawy i główne zagadnienia nas interesujące,
ograniczam się jedynie do lekkiego zaznaczenia tego problemu, bez wdawania się w zbędne, moim zdaniem
szczegóły.
W pracy tej wykorzystano źródła internetowe, najbardziej pomocne okazały się jednak czasopisma i pozycje
naukowe, które dostarczyły wiele niezbędnych informacji o wspomaganiu procesu nauczania za pomocą narzędzi
multimedialnych.
Mam nadzieję, że niniejsza praca przyczyni się do lepszego poznania metod nowoczesnego nauczania w
szkole XXI wieku, oraz wskaże, jak stworzyć odpowiednią atmosferę, która uprzyjemni pracę ucznia i nauczyciela na
lekcji języka niemieckiego.
2
Media i ich rodzaje w dydaktyce języka niemieckiego
Współczesne społeczeństwo określane często mianem społeczeństwa informacyjnego cechuje szybki rozwój w
dziedzinie technologii komputerowych. Zjawiska takie jak telefonia komórkowa czy Internet umożliwiają dostęp do
informacji na bardzo szeroką skalę oraz stanowią nieodłączny element obecnych czasów w domu, w szkole i w pracy.
Media interaktywne odgrywają więc w społeczeństwie informacyjnym dominującą rolę. Wynika to z potrzeby szybkiego
pozyskiwania i wykorzystywania informacji. Najważniejszą cechą nowych technologii jest ich interaktywność, czyli
wzajemne oddziaływanie. Interaktywne medium to takie, które stwarza odbiorcy możliwość sterowania docierającymi do
niego informacjami umożliwiając mu pełną swobodę wyboru dochodzącego do niego przekazu.
Edukacja odgrywa ważna rolę w społeczeństwie informacyjnym, gdyż jej istotą jest przekazywanie i
przetwarzanie informacji. Zwiększająca się ilość informacji, ciągłość zmian, pojawiające się nowe techniki komunikacyjne
powodują większe zapotrzebowanie na wiedzę:
„Szkoła w społeczeństwie poprzemysłowym powolutku, pod wpływem innych instytucji życia społecznego,
odchodzi od takiego zarządzania informacją w sensie reglamentowania, a najlepszym środkiem do tego jest uczenie
uczniów zarządzania informacją – jej pozyskiwania, porządkowania, przetwarzania i interpretowania”.1
Źródłem wiedzy stają się Internet i komputer, a nauczyciel zmuszony zostaje do poszukiwania lepszych,
wygodniejszych i dających zadawalające rezultaty rozwiązań. Obecny system oświaty umożliwia nauczycielom wybór
pomiędzy nauczaniem metodami tradycyjnymi a możliwościami jakie daje im współczesna technika. Proces dydaktyczny
XXI wieku, dzięki nowym zadaniom postawionym przed edukacją znacznie różni się od tego sprzed kilkunastu lat. Od
kilku lat obserwuje się w Polsce szybki rozwój technologii informatycznej, która jest wykorzystywana zarówno w
szkolnych formach kształcenia jak i jest przeznaczona do samokształcenia i samodoskonalenia. Rozwój technik
informacyjnych daje możliwość dostępu do dużej ilości informacji, które są stale uaktualniane. Rozwojowi technologii
informatycznych towarzyszy powstanie nowych metod nauczania, wdrażających stosowanie w procesie lekcyjnym
narzędzi i środków dydaktycznych, które w przypadku nauczania języków obcych umożliwiają trening wszystkich czterech
sprawności językowych (mówienie, pisanie, słuchanie i czytanie).
Rozwój nowych technologii informatycznych przyczynił się do powstania nowej dyscypliny, zwanej technologią
kształcenia. Dyscyplina ta zajmuje się metodyką nauczania w oparciu o multimedia oraz wdrażaniem do procesu
nauczania innowacji dydaktycznych. Technologia kształcenia obejmuje elementy informatyki oraz dostarcza narzędzi za
pomocą których można pozyskiwać informacje, analizować je, przetwarzać oraz przekazywać odbiorcom. Technologia
kształcenia „(…) zajmuje się edukacyjnym zastosowaniem mediów, które pojawiły się w wyniku rewolucji informacyjnej.
Są nimi przede wszystkim szeroko rozumiane środki audiowizualne, telewizja, komputery oraz inne elementy hardware’u i
2
oprogramowania dydaktycznego, by użyć modnej aparatury pojęciowej.”
1
2
Stróżyński K.,Technologia informacyjna w nowoczesnej szkole, eMPI2, Poznań, 2011, s.7
Skrzydlewski W., Technologia kształcenia-Przetwarzanie informacji-Komunikowanie, UAM, Poznań, 1990, s.7
W nauczaniu języka niemieckiego stosuje się obecnie zarówno materiały glottodydaktyczne ewaluowane dla
potrzeb procesu dydaktycznego, jak też materiały autentyczne w postaci multimediów. Wykorzystanie multimediów w
procesie dydaktycznym przyczynia się niewątpliwie do zmiany celów i programów nauczania, jak też samych metod i
sposobów pracy uczniów i nauczycieli. Jednak wszystkie materiały glottodydaktyczne mają za zadanie prezentować
autentyczny język, wiedzę o nauczanym języku i realiach kraju, w którym jest on używany, organizować i systematyzować
materiał nauczania, rozwijać umiejętności i sprawności językowe oraz kształtować u uczącego się zespół umiejętności i
nawyków językowych, umożliwiających mu zachowanie językowe adekwatne do danej sytuacji.
Wskazując na łacińskie pochodzenie terminu media, definiuje się je jako środki, sposoby lub kanały komunikowania
się. Multimedia to połączenie różnych sposobów przekazywania informacji w postaci tekstu, dźwięku, grafiki, obrazów
ruchomych i nieruchomych za pośrednictwem komputera lub innego skomputeryzowanego sprzętu audiowizualnego.
Multimedia znajdują w dydaktyce języków obcych coraz powszechniejsze zastosowanie, a definiowane są w następujący
sposób:
„multimedia [łac.], system multimedialny, pojęcie stosowane obecnie w odniesieniu do dowolnego systemu
teleinformatycznego, zdolnego do przetwarzania, archiwizacji i dystrybucji informacji w postaci dźwięku, ruchomych
obrazów, fotografii, grafiki, tekstów oraz danych. Ważnym atrybutem techniki multimedialnej we współczesnym jej
rozumieniu jest możliwość interakcji użytkownika z systemem. Cechę tę mają np.: Internet, gry komputerowe oraz wyd.
3
na płytach CD-ROM podręczniki, encyklopedie, słowniki, katalogi i poradniki (…)”
Media funkcjonują w pedagogice i są klasyfikowane w obrębie środków dydaktycznych. Obecnie uważa się, że
przedmioty oddziałujące sensorycznie na wzrok, słuch i dotyk, a ułatwiające uczniom bezpośrednie lub pośrednie
poznanie rzeczywistości w atrakcyjny i efektywny sposób są bardzo pożądane we wspomaganiu procesu dydaktycznego.
Stanowią cenne źródło informacji, zarówno dla uczniów jak i nauczycieli. Nowoczesne multimedia pozwalają uczniom
zdobywać wiedzę o świecie, tworzyć własny system wartości oraz kształtować umiejętności i postawy. Z punktu widzenia
przydatności mediów wydaje się istotne podkreślenie faktu, że urządzenie to umożliwia indywidualizację treści
kształcenia, zgodną z zainteresowaniami uczniów i odczuwanymi przez nich potrzebami. Najczęściej spotykanym
wyznacznikiem w klasyfikacji mass mediów jest rodzaj percepcji, a więc zaangażowanie odpowiedniego zmysłu w
odbiorze treści. W związku z tym wyróżnia się trzy podstawowe kategorie:
media wizualne
media audialne
media audiowizualne
Media wizualne oddziałują na zmysł wzroku. Media występujące w tym obszarze to książka, prasa czy fotografia. Media
audialne odbierane są za pomocą słuchu, a do tej kategorii zaliczyć można radio, płytę oraz telefon. Media audiowizualne
oddziałują na zmysł wzroku i słuchu. Do grupy tych mediów należą: telewizja, multimedia i Internet.
Szczególną rolę wśród mediów odgrywają komputery oraz Internet, gdyż posiadają one wiele możliwości
zastosowania. Internet to struktura, która łączy w sobie media wizualne i audialne. Komputer to nowoczesne narzędzie
edukacyjne, o szerokich możliwościach zastosowania. Komputer i Internet pełnią następujące funkcje:
aktywizująco-motywującą, gdyż wyzwalają wszechstronną aktywność uczniów i pobudzają ich zainteresowania
przez wierne przekazywanie języka praz przekaz naturalnych sytuacji komunikacyjnych,
poznawczo-twórczą służąc jako źródło wiedzy,
ćwiczeniową, gdyż zadania wykonane samodzielnie przez uczniów służą utrwaleniu i usystematyzowaniu
wcześniej zdobytej wiedzy, poprzez wielokrotną możliwość przekazu tekstów i obrazu,
kontrolną, ponieważ ułatwiają przeprowadzenie testów dydaktycznych, komputer gromadząc w pamięci zadania
testowe i po określeniu warunków kontroli umożliwia wybranie odpowiedniej liczby i poziomu zadań, a po ich
wykonaniu sprawdza i opracowuje wynik testu,
wychowawczą, gdyż oddziałują na osobowość uczniów,
oraz terapeutyczną, ponieważ przyczyniają się do usuwania zaburzeń rozwojowych.
Wraz z rozwojem technik komputerowych powstaje mnóstwo dydaktycznych materiałów językowych na płytach CD,
CD-ROM bądź w Internecie, które pomagają uczniom rozwijać poszczególne sprawności językowe na każdym poziomie
znajomości języka.4 Za pomocą programów multimedialnych można pokazać zarówno obiekty i zjawiska odległe w czasie
i przestrzeni, jak i współczesne, ale niedostępne bezpośredniej obserwacji. Walorem mediów jest również możliwość
przedstawiania treści kształcenia za pomocą animacji. Techniki rzeczywistości wirtualnej pozwalają symulować
rzeczywistość.
Jak już wcześniej wspomniano, media są źródłem różnorodnych informacji oraz narzędziem rozwoju intelektualnego
uczniów. Pozwalają rozbudzać ciekawość i zaangażowanie uczących się, zachęcają ich do poszukiwań, uczą
odpowiedzialności za własną pracę, rozwijają umiejętności analizowania i rozwiązywania problemów o różnym stopniu
trudności.
(…)
3
Uniwersalna encyklopedia PWN ©Wydawnictwo Naukowe PWN S.A. (wersja na 6-ciu płytach CD)
Por. Cwanek-Florek Ewa, Multimedialne programy dydaktyczne w nauczaniu języka niemieckiego, w: ”Języki Obce w Szkole”,
2/2003, s.74
4
2
Pełna praca zawierająca działy:
4.
KORZYSTANIE Z MULTIMEDIÓW JAKO ELEMENT SCENARIUSZA LEKCJI JĘZYKA NIEMIECKIEGO
4.1
4.2
4.3
PODRĘCZNIK INTERAKTYWNY I TABLICA INTERAKTYWNA POMYSŁEM NA CIEKAWĄ LEKCJĘ
PROGRAM FREEMIND SKUTECZNĄ METODĄ AKTYWIZUJĄCĄ
PREZENTACJA POWERPOINT SKUTECZNĄ METODĄ W DOSKONALENIU SPRAWNOŚCI JĘZYKOWYCH
5.
PROJEKT STRONY INTERNETOWEJ – MATERIAŁY MULTIMEDIALNE W DYDAKTYCE JĘZYKA
NIEMIECKIEGO
6.
PODSUMOWANIE
dostępna na płycie CD serwisu Publikacje edukacyjne www.publikacje.edu.pl (przyp. red.)
3
4